ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Transcript

1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος... VII Συντομογραφίες...XXI Εισαγωγή Ι. Η έννοια του δικαίου Ορισμός του κανόνα δικαίου Τα χαρακτηριστικά του κανόνα δικαίου... 2 II. Η διαίρεση του δικαίου... 2 Ι. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ Ι. Έννοια του Κράτους... 7 II. Στοιχεία του Κράτους Λαός Χώρα Εξουσία Οργάνωση του Κράτους σε νομικό πρόσωπο... 8 III. Ιθαγένεια Εννοιολογικές παρατηρήσεις Συστήματα απόκτησης Τρόποι κτήσης Απώλεια Ανάκτηση της ελληνικής ιθαγένειας ικαιώματα και υποχρεώσεις α. ικαιώματα β. Υποχρεώσεις IV. Έννοια του Έθνους Αντικειμενικά κριτήρια Υποκειμενικά κριτήρια V. Η Έννοια της κυριαρχίας... 14

2 VI. Μορφές Κρατών ιακρίσεις Μορφές Ενώσεων Κρατών ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Ι. Έννοια του πολιτεύματος II. Μορφές του πολιτεύματος III. Το πολίτευμα της Ελλάδας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Ι. Εννοιολογικές παρατηρήσεις - ιακρίσεις οργάνων II. Το εκλογικό σώμα Αρχές συγκρότησης Χαρακτηριστικά της ψηφοφορίας Αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος Προσόντα εκλογέως Στέρηση του δικαιώματος του εκλέγειν Τα πολιτικά κόμματα Τα εκλογικά συστήματα Εννοιολογικές παρατηρήσεις ιακρίσεις εκλογικών συστημάτων Το ελληνικό εκλογικό σύστημα Το σύστημα εκλογής των Ευρωβουλευτών Η εκλογή των αρχών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Το ημοψήφισμα Εκλογική διαδικασία Έλεγχος του κύρους των εκλογών III. Η Βουλή Γενικά Η νομική θέση του βουλευτή Η βουλευτική ασυλία α. Το ανεύθυνο του βουλευτή β. Το ακαταδίωκτο του βουλευτή γ. Το δικαίωμα άρνησης μαρτυρίας Η βουλευτική αποζημίωση Η βουλευτική ατέλεια X

3 4. Η απώλεια της βουλευτικής ιδιότητας Η θητεία της Βουλής Η βουλευτική περίοδος Οι βουλευτικές σύνοδοι α. Τακτικές β. Έκτακτες γ. Ειδικές Η οργάνωση και λειτουργία της Βουλής Ο Κανονισμός της Βουλής Το Προεδρείο Η Ολομέλεια Οι Επιτροπές της Βουλής Οι αρμοδιότητες της Βουλής α. Νομοθετικές β. ικαστικές γ. Κοινοβουλευτικού ελέγχου δ. Άλλες αρμοδιότητες Οι συνεδριάσεις της Βουλής Η θέσπιση των νόμων Γενικά Η νομοθετική πρωτοβουλία Το στάδιο της επεξεργασίας, συζήτησης και ψήφισης των σχεδίων και προτάσεων νόμων Η έκδοση και η δημοσίευση των νόμων Ο Κοινοβουλευτικός έλεγχος Οι αναφορές Οι ερωτήσεις Οι επίκαιρες ερωτήσεις Οι αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων Οι επερωτήσεις Οι επίκαιρες επερωτήσεις Η συζήτηση προ ημερησίας διατάξεως Η σύσταση εξεταστικής επιτροπής Η πρόταση δυσπιστίας Ο έλεγχος των ανεξάρτητων αρχών Η διάλυση της Βουλής IV. Ο Πρόεδρος της ημοκρατίας Η εκλογή Προέδρου της ημοκρατίας XI

4 1. Προσόντα εκλογιμότητας ιαδικασία εκλογής Η θητεία Η αναπλήρωση Η νομική θέση Οι αρμοδιότητες Νομοθετικές ιοικητικές ικαστικές Ρυθμιστικές V. Η Κυβέρνηση Η σύνθεση και οργάνωση της Κυβέρνησης Η ανάδειξη και απαλλαγή της Κυβέρνησης Οι αρμοδιότητες της Κυβέρνησης Αρμοδιότητες του Πρωθυπουργού Αρμοδιότητες των Υπουργών Αρμοδιότητες Υπουργικού Συμβουλίου Η ευθύνη των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου VI. Τα ικαστήρια Η δικαστική λειτουργία Οι δικαστικοί λειτουργοί Η απονομή της δικαιοσύνης ιακρίσεις των δικαστηρίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ι. Το Σύνταγμα Έννοια του Συντάγματος Οι διακρίσεις του Συντάγματος Η συντακτική εξουσία και η αναθεωρητική λειτουργία Η συντακτική εξουσία Η αναθεωρητική λειτουργία II. Τα ελληνικά Συντάγματα Ιστορική επισκόπηση Το Σύνταγμα του Η αναθεώρηση του Συντάγματος του Η συνταγματική αναθεώρηση του Η συνταγματική αναθεώρηση του XII

5 III. Οι θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος Η δημοκρατική αρχή Η αντιπροσωπευτική αρχή Η αρχή της Προεδρευομένης ημοκρατίας Η κοινοβουλευτική αρχή Η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών Η αρχή του Κράτους ικαίου Η αρχή του Κοινωνικού Κράτους IV. Οι πηγές του Συνταγματικού ικαίου Το Σύνταγμα υπό τυπική έννοια Το ιεθνές ίκαιο Το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό ίκαιο Ο Νόμος Η ισχύς το νόμου Η αναδρομική ισχύς του νόμου Ο έλεγχος της συνταγματικότητας του νόμου Ο Κανονισμός της Βουλής Οι κανονιστικές πράξεις της διοίκησης Το Συνταγματικό έθιμο Η νομολογία του Ανωτάτου Ειδικού ικαστηρίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Ι. Ιστορική διαδρομή II. Οι ατομικές ελευθερίες στα Ελληνικά Συνταγματικά Κείμενα Η επαναστατική περίοδος ( ) Περίοδοι από την ανεξαρτησία του Ελληνικού Κράτους ( ) Τα θεμελιώδη δικαιώματα κατά το Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Ατομικά ικαιώματα α. Η αρχή της ισότητας β. Η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας γ. Η προσωπική ελευθερία δ. Η προσωπική ασφάλεια ε. Η αρχή του νόμιμου δικαστή στ. Το άσυλο της κατοικίας ζ. Το δικαίωμα προστασίας των προσωπικών δεδομένων η. Το δικαίωμα της αναφοράς XIII

6 θ. Το δικαίωμα της συνάθροισης ι. Η ελευθερία του συνεταιρισμού ια. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης ιβ. Η ελευθερία της γνώμης και του τύπου ιγ. Η ελευθερία της τέχνης, της επιστήμης, της έρευνας και της διδασκαλίας ιδ. Η προστασία της ιδιοκτησίας ιε. Το απόρρητο της επικοινωνίας ιστ. Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας Πολιτικά δικαιώματα α. Το δικαίωμα διορισμού σε δημόσιες θέσεις β. Το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας γ. Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι δ. Το δικαίωμα ίδρυσης πολιτικού κόμματος Κοινωνικά δικαιώματα α. Το δικαίωμα στην παιδεία β. Η προστασία του γάμου, της οικογένειας, της μητρότητας, της παιδικής ηλικίας, της υγείας γ. Το δικαίωμα στην εργασία και στην κοινωνική ασφάλιση δ. Η προστασία της συνδικαλιστικής ελευθερίας και το δικαίωμα στην απεργία ε. Η προστασία του περιβάλλοντος Οι υποχρεώσεις III. Οι θεσμικές εγγυήσεις IV. Οι περιορισμοί II. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΜΗΜΑ Ι ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι. Έννοια και σκοπός του διοικητικού δικαίου ΙΙ. Έννοια και περιεχόμενο του όρου «ιοίκηση» III. Σχέσεις διοικητικού δικαίου και διοικητικής επιστήμης IV. Οι πηγές του διοικητικού δικαίου Το Σύνταγμα Οι νομοθετικές πράξεις XIV

7 3. Οι κανονιστικές πράξεις της διοίκησης Η νομολογία Οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου Το έθιμο Το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό ίκαιο Το ιεθνές ίκαιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ι. Η αρχή της νομιμότητας II. Το δημόσιο συμφέρον III. Η προστασία του διοικούμενου ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Ι. Έννοια και ορισμός των διοικητικών πράξεων II. Χαρακτηριστικά των διοικητικών πράξεων Το τεκμήριο της νομιμότητας Η εκτελεστότητα III. ιακρίσεις των διοικητικών πράξεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ Ι. Έννοια, διακρίσεις, ίδρυση και κατάργηση των διοικητικών οργάνων Έννοια και διακρίσεις Ίδρυση και κατάργηση Η νομική υπόσταση του διοικητικού οργάνου De facto διοικητικό όργανο II. Κανόνες λειτουργίας των συλλογικών οργάνων Συγκρότηση Σύνθεση Λειτουργία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ Ι. Έννοια και διακρίσεις ΙΙ. Μεταβίβαση αρμοδιότητας XV

8 III. Χρονικοί περιορισμοί της αρμοδιότητας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ι. Εννοιολογικός προσδιορισμός II. Γνωμοδοτική διαδικασία III. Η συμμετοχή των διοικούμενων IV. Το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης V. Η πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ Ι. Περιεχόμενο και τύπος της διοικητικής πράξης II. Η αιτιολογία III. Η χρονική ισχύς της διοικητικής πράξης IV. Η ανάκληση της διοικητικής πράξης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑ II ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ι. Συγκέντρωση και αποκέντρωση ΙΙ. Αυτοδιοίκηση III. ιοικητική ιεραρχία και έλεγχος IV. ιοικητική εποπτεία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ι. Κεντρική ιοίκηση Ο Πρόεδρος της ημοκρατίας XVI

9 2. Η Κυβέρνηση Ο Πρωθυπουργός Οι Αντιπρόεδροι της Κυβέρνησης Οι Υπουργοί Οι Υφυπουργοί Οι Γενικοί και Ειδικοί Γραμματείς Ο έλεγχος της ημόσιας ιοίκησης Τα Μεγάλα Σώματα της ιοίκησης Το Συμβούλιο της Επικρατείας Οι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές Το Ελεγκτικό Συνέδριο Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους II. Περιφερειακή ιοίκηση Ιστορική διαδρομή Ο θεσμός της διοικητικής αποκέντρωσης Α. Η ανασυγκρότηση της Αποκεντρωμένης ιοίκησης Β. Όργανα Αποκεντρωμένης ιοίκησης Ο Γενικός Γραμματέας Συμβούλιο Αποκεντρωμένης ιοίκησης Γ. Αρμοδιότητες ΙΙΙ. Τοπική Αυτοδιοίκηση Τοπική Αυτοδιοίκηση α βαθμού ( ήμοι) Α. Ιστορική διαδρομή Β. Γενικά χαρακτηριστικά των νεών ήμων Γ. Αρμοδιότητες ήμων ημοτικές Αρχές Εισαγωγικές παρατηρήσεις ιοίκηση ήμων α. ημοτικό Συμβούλιο β. Οικονομική Επιτροπή γ. Επιτροπή Ποιότητας Ζωής δ. Εκτελεστική Επιτροπή ε. ήμαρχος Νέα θεσμικά όργανα α. ημοτική Επιτροπή ιαβούλευσης β. Συμπαραστάτης του ήμου και της Επιχείρησης γ. Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών ιοίκηση ημοτικής Κοινότητας XVII

10 α. Συμβούλιο ημοτικής Κοινότητας β. Πρόεδρος Συμβουλίου ημοτικής Κοινότητας ιοίκηση Τοπικής Κοινότητας α. Συμβούλιο Τοπικής Κοινότητας β. Πρόεδρος Συμβουλίου Τοπικής Κοινότητας γ. Εκπρόσωπος Τοπικής Κοινότητας Ε. Μέσα δράσης Προσωπικό Περιουσία Πόροι απάνες Προϋπολογισμός ΣΤ. Εποπτεία Ζ. Συμβάσεις Συμβάσεις διαδημοτικής ή διαβαθμιστικής συνεργασίας Προγραμματικές συμβάσεις Η. Συγχωνεύσεις - Συνενώσεις Νομικά Πρόσωπα ημοσίου ικαίου Κοινωφελείς Επιχειρήσεις Ανώνυμες Εταιρείες Σύνδεσμοι ΟΤΑ από Συνένωση Θ. Σύσταση διαβαθμιδικού συνδέσμου ήμων και Περιφερειών Ι. Επιχειρήσεις ήμων ΙΑ. Νησιωτικοί και Ορεινοί ήμοι Τοπική Αυτοδιοίκηση β βαθμού (Περιφέρεια) Α. Ιστορική διαδρομή Β. Ο νέος θεσμός της Περιφέρειας Γ. Μητροπολιτικές Περιφέρειες Μητροπολιτική Περιφέρεια Αττικής Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης Αρμοδιότητες της Περιφέρειας Ε. Όργανα της Περιφέρειας Περιφερειάρχης Αντιπεριφερειάρχες Περιφερειακό Συμβούλιο Οικονομική Επιτροπή Εκτελεστική Επιτροπή ΣΤ. Επικουρικά όργανα της Περιφέρειας XVIII

11 1. Περιφερειακή Επιτροπή ιαβούλευσης Περιφερειακός Συμπαραστάτης του πολίτη και της Επιχείρησης Ζ. Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Η. Μέσα δράσης Οργάνωση Εκτελεστικός Γραμματέας Περιουσία Οικονομικά α. Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι Περιφερειών β. Προϋπολογισμός Θ. Έλεγχος νομιμότητας πράξεων και ευθύνες των αιρετών οργάνων της Περιφέρειεας Ι. Περιφερειακές επιχειρήσεις ΤΜΗΜΑ IΙI ΕΙΔΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Ι. Εισαγωγικά II. Ίδρυση δημόσιων νομικών προσώπων III. Η αυτοτέλεια των δημόσιων νομικών προσώπων ιοικητική αυτοτέλεια Περιουσιακή αυτοτέλεια IV. ιοικητική εποπτεία και έλεγχος ιοικητική εποπτεία Έλεγχος ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Ι. Τα Νομικά Πρόσωπα ημοσίου ικαίου II. Τα ημόσια Νομικά Πρόσωπα Ειδικών Σκοπών III. Οι δημόσιες εταιρίες IV. Τα εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα V. Οι μικτές επιχειρήσεις VI. Παραχώρηση δημόσιας υπηρεσίας XIX

12 III. ΔΗΜΟΣΙΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΑΛΛΗΛΙΑΣ Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις II. Το συνταγματικό πλαίσιο της δημόσιας υπαλληλίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ Ι. Έννοια και ορισμός του δημοσίου υπαλλήλου II. Ο διορισμός Η συνταγματική κατοχύρωση Τα προσόντα διορισμού III. Οι υπηρεσιακές μεταβολές IV. Η ευθύνη του υπαλλήλου Πειθαρχική ευθύνη Αστική ευθύνη Ποινική ευθύνη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ Ι. ικαιώματα Το δικαίωμα του συνεταιρισμού Η συνδικαλιστική ελευθερία Η μονιμότητα II. Καθήκοντα III. Περιορισμοί Η πολιτική ουδετερότητα Το δικαίωμα του συνεταιρισμού Η συνδικαλιστική ελευθερία και το δικαίωμα στην απεργία Η ελευθερία της έκφρασης Η οικονομική ελευθερία Γενική βιβλιογραφία Ευρετήριο ύλης XX