Η Ευρώπη σε Αναζήτηση Στρατηγικής 2016 H χρονιά της εξομάλυνσης στην αντιμετώπιση της προσφυγικήςμεταναστευτικής

Transcript

1 ΠΜΣ Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές Εργασία στο Μάθημα Σύγχρονα Ζητήματα Διεθνούς Ασφάλειας Η Ευρώπη σε Αναζήτηση Στρατηγικής 2016 H χρονιά της εξομάλυνσης στην αντιμετώπιση της προσφυγικήςμεταναστευτικής κρίσης (;) Διδάσκων: Π. Τσάκωνας Φοιτήτρια:Ποντικοπούλου-Βενιέρη Ελάτη Αριθμός Μητρώου:16920

2 Βασικές κατευθύνσεις της ΕΕ τέλη 2015 (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Οκτωβρίου 2015) 1)Συνεργασία με τρίτες χώρες για διαχείριση των ροών: Συνδιάσκεψη της Βαλέττα μεταξύ της ΕΕ και των Αφρικανών ηγετών με στόχο την εύρεση κοινής λύσης για τις μεταναστευτικές ροές από την Αφρική και τη βελτίωση της συνεργασίας ώστε να προωθηθεί η οικονομική ανάπτυξη και η πολιτική σταθερότητα της Αφρικής. EU Emergency Trust Fund for stability and addressing the root causes of irregular migration in Africa (1.8 δις ευρώ από τα όργανα της ΕΕ και συμβολές των ΚΜ και άλλων δωρητών ύψους78.2 εκατ. ευρώ) 2)Ενδυνάμωση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ 3)Αντιμετώπιση των ροών στην Ευρώπη και διασφάλιση των επιστροφών: Σχέδιο Δράσης ΕΕ-Τουρκίας 29 Νοεμβρίου 2015 Τουρκία: βελτίωση κατάσταση Σύριων προσφύγων + εφαρμογή Συμφωνίας Επανεισδοχής (2013) ΕΕ: στήριξη Τουρκίας με 500 εκατ. Ευρώ από ΕΕ και 2.5 δις από τα ΚΜ, άρση της υποχρέωσης βίζα για Τούρκους πολίτες έως Οκτώβριο )Αντιμετώπιση των ασταθών καταστάσεων σε Συρία και Λιβύη Βαλκανικός Διάδρομος 25 Οκτωβρίου 2015: συνάντηση των ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Μακεδονία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σερβία και Σλοβενία) -->βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών αλλά μη βελτίωση των συνθηκών στο Βαλκανικό Διάδρομο.

3 Αποτροπή και Διαχείριση Εξωτερικών Συνόρων Επιχείρηση EUNAVFOR MED Sophia Επιχείρηση με στόχο τον εντοπισμό και σύλληψη πλοιαρίων που εξυπηρετούν τα δίκτυα διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων στην Νότια Κεντρική Μεσόγειο και την αποτροπή απώλειας ζωών στη θάλασσα. 20 Ιουνίου 2016: επέκταση της θητείας της επιχείρησης EUNAVFOR MED Sophia έως τις 27 Ιουλίου 2017 Πρόβλεψη 2 νέων καθηκόντων: -εκπαίδευση λιβυκού ναυτικού και ακτοφυλακής -συμβολή στην εφαρμογή του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στην ανοιχτή θάλασσα έξω από τις ακτές της Λιβύης

4

5 Στην Ανατολική Μεσόγειο: Συνεργασία με ΝΑΤΟ 11 Φεβρουαρίου 2016 απόφαση για ανάπτυξη της νατοϊκής ναυτικής δύναμης Standing NATO Maritime Group 2 στο Αιγαίο Πέλαγος για αναγνώριση, παρακολούθηση και επιτήρηση των παράνομων περασμάτων στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και της Τουρκίας και στα διεθνή ύδατα, με υποστήριξη των τουρκικών και ελληνικών αρχών και της Frontex. Εμπλοκή ΝΑΤΟ κατόπιν αιτήματος Γερμανίας, Ελλάδας, Τουρκίας Εμπλοκή που θεωρείται σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο καθώς αφενός παρέχει πληροφορίες στις εθνικές αρχές που εκείνες μόνο επιχειρούν στα χωρικά τους ύδατα, αφετέρου σέβεται τον διεθνή κανόνα πως όλα τα πλοία οφείλουν να σώζουν ανθρώπους σε κίνδυνο στη θάλασσα

6 Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (European Border and Coast Guard-EBCG) Η σύστασή της στόχος της ολλανδικής Προεδρίας της ΕΕ Αρχική πρόταση Επιτροπής (τέλη 2015): δυνατότητα ανάληψης άμεσης δράσης επί εντοπισμού ελλείψεων στη διαχείριση των συνόρων, ακόμη και χωρίς τη συναίνεση του κράτους-μέλους στα σύνορα του οποίου εντοπίζεται η έλλειψη φύλαξης Επίτευξη πολιτικής συμφωνίας μεταξύ Επιτροπής, Συμβουλίου και Ευρωκοινοβουλίου στις 21 Ιουνίου 2016 σχετικά με την ΕΒCG - Κανονισμός 2016/1624 Σεπτέμβριος 2016 Έναρξη λειτουργίας 6 Οκτωβρίου 2016 Αντικατάσταση Frontex Σύσταση από υπαλλήλους της Frontex και Rapid Reaction Pool 1500 εθνικών συνοριοφυλάκων

7 Η Υπηρεσία δεν έχει εκτελεστική εξουσία αλλά μόνο εξουσία επιτήρησης, καθώς και καθορισμού των τεχνικών και επιχειρησιακών στρατηγικών για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ Drafting of vulnerability assessments regarding member states border control capacity; Organising joint operations and rapid border interventions; Providing technical and operational assistance in the support of search and rescue operations for persons in distress which may arise during border surveillance operations; Appointing liaison officers of the agency in member states; Promoting cooperation with third countries by coordinating operational cooperation between them and member states on border management; Organising, coordinating and conducting return operations and interventions Επί άρνηση κράτους-μέλους να δράσει η EBCG στο έδαφός του παρά την απόφαση Συμβουλίου, τα άλλα κράτη-μέλη δύνανται να επανεισάγουν εσωτερικούς συνοριακούς ελέγχους. Υποχρέωση συμμόρφωσης της δράσης της Υπηρεσίας με το δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων Πρόβλεψη μηχανισμού καταγγελιών σε περίπτωση παραβίασης 25 Ιανουρίου 2017: 1η Έκθεση της Επιτροπής που υπογραμμίζει τις ελλείψεις κατά την έναρξη λειτουργίας της Υπηρεσίας καθώς και τα επόμενα βήματα

8 Αποτροπή και στο εσωτερικό... Ζώνη Σένγκεν -Προσπάθεια Επιτροπής και Ολλανδικής και Σλοβακικής Προεδρίας της ΕΕ (2016) για επιστροφή στην ομαλή λειτουργία της ζώνης Σένγκεν Roadmap back to Schengen 4 Απριλίου 2016 Στόχος η αναστολή των ελέγχων ως τα τέλη του Όμως: Αλλεπάλληλες Συστάσεις της Επιτροπής στην Ελλάδα για τα αναγκαία μέτρα για ορθή εφαρμογή των κανόνων Σένγκεν στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων ώστε να μπορεί να εφαρμοσθεί ξανά ο Κανονισμός του Δουβλίνο. Αλλεπάλληλες προτάσεις Επιτροπής που εγκρίνονται από το Συμβούλιο για παράταση των προσωρινών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα σε Γερμανία, Αυστρία, Σουηδία, Δανία και Νορβηγία βάσει άρθρου 29 Κώδικα Συνόρων Σένγκεν. Τελευταία Σύσταση προς Ελλάδα (8 Δεκεμβρίου 2016): πρόταση εκ νέου εφαρμογής Κανονισμού του Δουβλίνο με επιστροφή των ατόμων που εισέρχονται παράτυπα στην ΕΕ μέσω Ελλάδας από τις 15 Μαρτίου και μετά - όχι οι ευάλωτοι αιτούντες άσυλο όπως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι 7 Φεβρουαρίου: τελευταία πρόταση Επιτροπής για για επέκταση των προσωρινών εσωτερικών συνοριακών ελέγχων σε έκτακτες περιπτώσεις. Διατήρηση για την Αυστρία, Γερμανία, Δανία, Σουηδία και Νορβηγία για περίοδο μάξιμουμ 3 μηνών. Αντίδραση από Ελλάδα, Ουγγαρία, Σλοβενία και Σλοβακία στην υιοθέτηση της σύστασης στη βάση ότι πλέον δεν δικαιολογείται από την παρούσα κατάσταση η συνέχιση των συνοριακών ελέγχων.

9 7 Μαρτίου 2017: Υιοθέτηση (Συμβούλιο) Κανονισμού τροποποίησης του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν που επιβάλλει συστηματικούς ελέγχους ακόμη και για εκείνους που χαίρουν του δικαιώματος ελεύθερης διακίνησης εντός ΕΕ όταν εξέρχονται ή εισέρχονται από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, σύμφωνα με τις βάσεις δεδομένων του Συστήματος Πληροφόρησης Σένγκεν (SIS) και της βάσης δεδομένων της Ιντερπόλ για κλεμμένα και χαμένα ταξιδιωτικά έγγραφα (Πρόταση Επιτροπής Δεκέμβριος 2015 ως απάντηση στις τρομοκρατικές απειλές και τους ξένους τρομοκράτες μαχητές) Αποτροπή στο εξωτερικό/εσωτερικό ++ Πρωτοβουλίες συνεργασίας μεταξύ κρατών-μελών της ΕΕ και της ζώνης Σένγκεν με τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων Στόχος: το κλείσιμο του Βαλκανικού Διαδρόμου Συνάντηση των ΥπΕξ και ΥπΕσ Δυτικών Βαλκανίων και Αυστρίας στις 24 Φεβρουαρίου 2016 που αποφάσισε την απόρριψη όσων μεταναστών δεν χαίρουν διεθνούς προστασίας και είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό της Ελλάδας. Η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας + κατασκευή φραχτών μείωση αριθμού προσφύγων και μεταναστών: Στοιχεία ΔΟΜ (αρχές 2016) για την κατάσταση στα Δυτικά Βαλκάνια: 88,328 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στην ΠΓΔΜ από τον Ιανουάριο του 2016 με σημαντική μείωση στο τέλος Φεβρουαρίου (από τις 21/1 επιτρέπονται μόνο Σύριοι και Ιρακινοί 89,180 μετανάστες και πρόσφυγες έφτασαν στη Σερβία από τον Ιανουάριο του 2016, με σημαντική

10 Εξωτερικοποίηση της αντιμετώπισης του προσφυγικούμεταναστευτικού ζητήματος 29/11/2015 Σχέδιο Δράσης ΕΕ-Τουρκίας Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας Ευρωπαϊκό Συμβούλιο 17-18/3/2016: στο επίκεντρο η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας Έναρξη εφαρμογής στις 20 Μαρτίου Επιστροφή στην Τουρκία των παράτυπων μεταναστών που φτάνουν στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας. Υποψήφιοι επιστροφής και οι αιτούντες άσυλο που φτάνουν στην Ελλάδα από "ασφαλή χώρα" όπου θα μπορούσαν να έχουν αιτηθεί προστασίας. -Μηχανισμός 1:1: Για κάθε Σύριο που επιστρέφεται στην Τουρκία από την Ελλάδα, ένας άλλος Σύριος θα μετεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ. Παροχή θέσεων μετεγκατάστασης από τα κράτη-μέλη σε εθελοντική βάση. (Resettlement Scheme) -Aπελευθέρωση της βίζα για Τούρκους πολίτες από τον Ιούνιο "πράσινο φως" της Επιτροπής από τις 4 Μαΐου -Eπίσπευση της εκταμίευσης 3δις για την Τουρκία + υπόσχεση για + 3δις έως το τέλος του Επανενεργοποίηση της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας

11 1η επιστροφή στην Τουρκία στις 4 Απριλίου 2016 Η Συμφωνία θεωρείται πως έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα: τις 3 πρώτες βδομάδες μετά την υιοθέτηση της συμφωνίας ο αριθμός παράτυπων μεταναστών έπεσε στους (από τις 3 προηγούμενες βδομάδες) επιστροφή 325 ατόμων που μπήκαν παράτυπα στην Ελλάδα μετά τις 20/3 στην Τουρκία επανεγκατάσταση 103 Σύριων από την Τουρκία σε Γερμανία, Φινλανδία, Ολλανδία και Σουηδία 2η Έκθεση της Επιτροπής 15/6 από την 1η Μαΐου οι καθημερινές αφίξεις μειώθηκαν σε 47, σε σχέση με τις καθημερινές αφίξεις το μήνα πριν την εφαρμογή της συμφωνίας από τις 20 Μαΐου απώλεια 7 ζωών στη θάλασσα σε σχέση με τους 89 θανάτους τον Ιανουάριο από τις 4 Απριλίου επιστροφή 462 ατόμων που μπήκαν παράτυπα στην Ελλάδα μετά τις 20 Μαρτίου συμπεριλαμβανομένων 31 Σύριων που επέστρεψαν εθελοντικά από τις 20 Μαρτίου επανεγκατάσταση 511 Σύριων από την Τουρκία σε διάφορα ΚΜ της ΕΕ από τις 20 Μαρτίου οι αιτήσεις ασύλου στην Ελλάδα αυξήθηκαν. Έως τις 12 Ιουνίου 267 από υιε αιτήσεις απορρίφθηκαν ενώ 252 άσκησαν έφεση στις δευτεροβάθμιες επιτροπές. Σε 70 περιπτώσεις η έφεση έγινε δεκτή ενώ σε 2 αποφάσεις απορρίφθηκε.

12 Όμως: Ζήτημα καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων Η Τουρκία όχι ασφαλής τρίτη χώρα - παρά την επιμονή της Επιτροπής να την συμπεριλαμβάνει στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Ασφαλών Χωρών Οι συνθήκες στα χοτ-σποτ απαράδεκτες Αύξηση θανάτων στο Αιγαίο Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής κατέθεσε επίσημο αίτημα στην Επιτροπή για σε βάθος εκτίμηση των επιπτώσεων της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας στα ανθρώπινα δικαιώματα. Εύθραυστη συμφωνία - ειδικά μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία στις 15 Ιουλίου 2016 Δυσχέρανση σχέσεων με Τουρκία: πάγωμα απελευθέρωσης βίζα (λόγω της υπερβολικά ευρείας αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας της Τουρκίας), μπλοκάρισμα έναρξης νέου κεφαλαίου στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας, απειλές Ερντογάν για μονομερή κατάργηση της συμφωνίας Πρωτόκολλο για την εφαρμογή Συμφωνίας Επανεισδοχής μεταξύ Τουρκίας και Βουλγαρίας (5/5/2016 ) Σύνορα Βουλγαρίας-Τουρκίας: μήκος 260χλμ --> το α' εξάμηνο 2016 σύλληψη ατόμων εκ των οποίων τα μπήκαν παράνομα στην Βουλγαρία από τα σύνορα με Τουρκία.

13 Πλαίσιο Συνεργασιών για τη Μετανάστευση (Migration Partnership Framework) Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ιουνίου 2016 Στόχος η εγκαθίδρυση συνεργασιών με τρίτες χώρες-κλειδιά για την προέλευση και διέλευση μεταναστών στις οποίες τα ΚΜ να συμβάλλουν με διπλωματική, τεχνική και οικονομική στήριξη.

14 1η Έκθεση Προόδου για το Πλαίσιο Μεταναστευτικών Συνεργασίας Οκτώβριος 2016: εντατικοποίηση σχέσεων με χώρεςπροτεραιότητα: Νίγηρας, Νιγηρία, Σενεγάλη, Μάλι, Αιθιοπία έτοιμες οι συμφωνίες με Λίβανο και Ιορδανία χρηματοδότηση κρατών μέσω του Ταμείου για την Αφρική. Στόχος της Επιτροπής η ενίσχυση των ευρωπαϊκών υπηρεσιών που βρίσκονται στην Αφρική μέσω αποστολής προσωπικού. 2η Έκθεση Επιτροπής Δεκέμβριος 2016: Κινητοποίηση 1 δις ευρώ από το Ταμείο για την Αφρική για σχέδια σχετικά με τους στόχους του Σχεδίου Δράσης της Βαλέττα. Επιπροσθέτως εκατομ. ευρώ για εξωτερικές δράσεις για τη μετανάστευση προστέθηκαν στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για το A key component in this approach is the concept of compacts : they are a political framework for continued and operation cooperation pulling together the different work strands and instruments and tools, in order to develop a comprehensive partnership with third countries. Formal international agreements can flow from the compacts, but the compact as such is a fluid process.

15 Έναρξη Προεδρίας Μάλτας (Ιανουάριος 2017): Προσπάθεια για αντίστοιχο διακανονισμό με τη Λιβύη 2016: σχεδόν μετανάστες πέρασαν από τη Λιβύη στην Ιταλία, καθώς η διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου έχει γίνει το σημείο άφιξης στην ΕΕ από τη θάλασσα 25 Ιανουαρίου 2017: Κοινή Ανακοίνωση Ύπατου Εκπροσώπου ΚΕΠΠΑ και Επιτροπής για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης από τη διαδρομή της κεντρικής Μεσογείου: κάλεσμα συνεργασίας στη Λιβύη και τις γείτονες χώρες για να μειώσουν τον αριθμό των ανθρώπων που φεύγουν από τις ακτές της Λιβύης. 2 Φεβρουαρίου 2017: Μνημόνιο μεταξύ Ιταλίας και Λιβύης για να τεθεί πλαίσιο συνεργασίας στα ζητήματα μετανάστευσης. Θεωρείται σημαντικό αλλά υπάρχει το πρόβλημα της επιστροφής μεταναστών στη Λιβύη λόγω των υψηλών επιπέδων βίας και αστάθειας στη χώρα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο 3 Φεβρουαρίου 2017: επιδοκιμασία των δράσεων της μαλτέζικης προεδρίας. Ρητορική περί σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ανεπίσημη συνάντηση στη Μάλτα (3/2/2017) απόφαση παροχής 200 εκατομ στη Λιβύη για βελτίωση του ελέγχου των συνόρων της

16 Ευρωπαϊκό Ταξιδιωτικό Έγγραφο: 13 Οκτωβρίου: υιοθέτηση Κανονισμού από το Συμβούλιο για την καθιέρωση ενιαίου ευρωπαϊκού ταξιδιωτικού εγγράφου για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων πολιτών τρίτων κρατών. Στόχος είναι η διευκόλυνση αναγνώρισης των επιστρεφόμενων από τις τρίτες χώρες και επιτάχυνση των επιστροφών σύμφωνα με τις συμφωνίες επανεισδοχής με μείωση των γραφειοκρατικών και διοικητικών βαρών και της διάρκειας της διοικητικής διαδικασίας που απαιτείται για την επιστροφή και επανεισδοχή

17 Αντιμετώπιση προσφύγων και μεταναστών στο έδαφος της ΕΕ Αναθεώρηση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου Communication Towards a reform of the Common European Asylum System and enhancing legal avenues to Europe" Απρίλιος 2016: Προτάσεις Επιτροπής για α) μεταρρύθμιση του Κανονισμού του Δουβλίνο, β) ενδυνάμωση του συστήματος Eurodac, γ) ενισχυμένη εντολή της Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο EASΟ Α) Μεταρρύθμιση Κανονισμού του Δουβλίνο: Διατήρηση της βασικής αρχής πως υπεύθυνη για την αίτηση ασύλου είναι η χώρα πρώτης άφιξης του αιτούντος Πρόβλεψη μηχανισμού "δίκαιης κατανομής" με αυτόματη ενεργοποίηση όταν μια χώρα έχει να αντιμετωπίσει δυσανάλογα μεγάλο αριθμό αιτήσεων ασύλου σε σχέση με το μέγεθος και τους πόρους της. Δυνατότητα κράτους-μέλους για μη συμμετοχή στον μηχανισμό μετεγκατάστασης με καταβολή αντιτίμου ευρώ για κάθε αιτούντα.

18 Μηχανισμός ευέλικτης αλληλεγγύης Πρόταση προεδρεύουσας Σλοβακίας στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων 18 Νοεμβρίου 2016: Τα κράτη-μέλη να μπορούν να επιλέξουν εναλλακτικά της μετεγκατάστασης μέτρα όπως οικονομικές συνεισφορές, παροχή επιχειρησιακού προσωπικού για την EASO και την FRONTEX, την παροχή υποδομών υποδοχής κατά τη διάρκεια εξέτασης της αίτησης, κοινή εξέταση των αιτήσεων, διεξαγωγή επιστροφών για χάρη άλλων ΚΜ. +πρόβλεψη "εξαιρετικού μηχανισμού κρίσεων" για "σοβαρές περιστάσεις" αποφάσει Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αλλά χωρίς λεπτομέρειες Επί Μαλτεζικής Προεδρίας αδύνατον να επικρατήσει η σλοβακική πρόταση αλλά πιθανότητα συμβιβασμού στην με μετεγκατάσταση μικρότερου αριθμού προσφύγων σε συνδυασμό με υποστήριξη στα πλαίσια της ευέλικτης αλληλεγγύης. Ωστόσο ορισμένα στοιχεία της σλοβακικής πρότασης ήδη εφαρμόζονται σε μικρή κλίμακα πχ η Σλοβακία παρέχει υποδομές φιλοξενίας 500 αιτούντων άσυλο που αναμένουν την απάντηση της Αυστρίας βάσει διμερούς συμφωνίας.

19 Β)Ενίσχυση συστήματος Eurodac για διευκόλυνση των επιστροφών: Επέκταση του κανονισμού ώστε να περιλαμβάνει τη δυνατότητα των ΚΜ να αποθηκεύουν και να ελέγχουν τα δεδομένα που ανήκουν σε υπηκόους τρίτων κρατών ή ανιθαγενείς που δεν έχουν κάνει αίτηση διεθνούς προστασίας και έχουν βρεθεί στην ΕΕ παράτυπα ώστε να μπορούν να ταυτοποιηθούν για λόγους επιστροφής και επανεισδοχής. Ευρεία υποστήριξη των κρατών-μελών Γ)Ενισχημένη εντολή Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο: Πρόταση να μετατραπεί σε πλήρη Υπηρεσία της ΕΕ για το Άσυλο που να βοηθά τα ΚΜ να αντιμετωπίσουν δυσανάλογα επίπεδα πίεσης στο σύστημα ασύλου-υποδοχής τους. Η ενισχυμένη θητεία θα έχει στόχο κυρίως να λειτουργήσει ως κλειδί για την εφαρμογή του μηχανισμού δίκαιης κατανομής υπό το νέο σύστημα του Δουβλίνο. Συμφωνία των ΚΜ για τη μετατροπή της σε πλήρη αρχή/υπηρεσία αλλά διαφωνίες ως προς την συγκεκριμένη εντολή και τις εξουσίες της απέναντι στα ΚΜ.

20 Νέες προτάσεις Επιτροπής 13 Ιουλίου 2016: A) Αντικατάσταση της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου (2013) από Κανονισμό --> Στόχος η μείωση των διαφορών στα ποσοστά αναγνώρισης μεταξύ των ΚΜ μέσω υποχρεωτικής εφαρμογής του κανόνα της ασφαλούς χώρας και της αντικατάστασης των εθνικών λιστών με ενιαία ευρωπαϊκή. +κυρώσεις για κατάχρηση, έλλειψη συνεργασίας και δευτερογενή μετακίνηση των αιτούντων άσυλο +δικαιώματος τους σε προσωπική συνέντευξη, δωρεάν νομική στήριξη και αντιπροσώπευση κατά τη διοικητική διαδικασία + εγγυήσεις για άτομα με ειδικές ανάγκες και ασυνόδευτους ανηλίκους **Ζήτημα με την εφαρμογή των κανόνων της "ασφαλούς τρίτης χώρας", "πρώτης χώρας κατάθεσης της αίτησης ασύλου", "ασφαλούς χώρας προέλευσης" αφού είναι νομικά αμφισβητήσιμες έννοιες B) Αντικατάσταση της Οδηγίας για την Αναγνώριση με Κανονισμό --> Στόχος η σύγκλιση των ποσοστών αναγνώρισης και των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο και ο περιορισμός της δευτερογενούς μετακίνησης, με πρόβλεψη κυρώσεων για τους πρόσφυγες που μετακινούνται σε άλλο ΚΜ. +υποχρέωση εκτίμησης της εναλλακτικής λυσης της "εσωτερικής προστασίας" που προβλέπει ότι μια αίτηση μπορεί να απορριφθεί αν υπάρχει ασφαλές μέρος εντός της χώρας καταγωγής στο οποίο και θα μπορούσε να επανεγκατασταθεί. +πρόβλεψη κανόνων ενσωμάτωσης σχετικά με τα δικαιώματα στην αγορά εργασίας και πιθανούς περιορισμούς στις κοινωνικές παροχές. Ζήτημα ότι δεν αναγκάζει μόνο κράτη με χαμηλότερο επίπεδο προστασίας να το βελτιώσουν αλλά αποτρέπει και ΚΜ με καλύτερες παροχές από το να τις διατηρήσουν.

21 Γ) Αναθεώρηση της Οδηγίας για τις Συνθήκες Υποδοχής --> Στόχος η εναρμόνιση των συνθηκών υποδοχής μεταξύ των κρατών-μελών και η αποφυγή των μετακινήσεων σε δεύτερο χρόνο. Περιλαμβάνει θετικούς αλλά και πιο περιοριστικούς κανόνες πχ κανόνες ταχύτερης και αποτελεσματικότερης πρόσβασης των αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας αλλά παράλληλα επιπρόσθετους λόγους κράτησης ή αποκλεισμού από τις εγκαταστάσεις υποδοχής ενός ΚΜ αν δεν είναι υπεύθυνο για την αίτηση ασύλου. **Ζήτημα ότι η δευτερογενής μετακίνηση μπορεί να μην αποφευχθεί αφού συχνά συμβαίνει λόγω ήδη υπάρχουσας διασποράς και λόγω του διαφορετικού βαθμού οικονομικής ελκυστικότητας των ΚΜ. Κίνδυνος να αποκλειστούν άτομα από τη διεθνή προστασία για λόγους άσχετους με τις ατομικές ανάγκες ενσωμάτωσής τους ή τις πράξεις τους σε μια χώρα Δ) Νέος Κανονισμός για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Πλαισίου Μετεγκατάστασης --> Στόχος ένα εναρμονισμένο, δομημένο και μόνιμο πλαίσιο μετεγκατάστασης βάσει κοινών διαδικαστικών προϋποθέσεων για την επιλογή και αντιμετώπιση των υποψήφιων προς μετεγκατάσταση. Ετήσια σχέδια από το Συμβούλιο που να καθορίζουν τον συνολικό αριθμό και τις ποσοστώσεις των ΚΜ, καθώς και τις γεωγραφικές προτεραιότητες. Επιτρέπει στα ΚΜ να εκφράζουν προτιμήσεις για πολίτες τρίτων κρατών ή ανιθαγενείς με οικογενειακούς δεσμούς με το κράτος ή κοινωνικο-πολιτισμικούς δεσμούς προς διευκόλυνση της ενσωμάτωσης. **Ζήτημα ότι στηρίζεται στην προθυμία των ΚΜ και μπορεί να λειτουργήσει σαν εργαλείο ελέγχου της μετανάστευσης και όχι παροχής βοήθειας σε ευάλωτους πρόσφυγες

22 Μάιος 2016 Πρόταση Επιτροπής για Κανονισμό για Σύστημα Εισόδου-Εξόδου Στόχος η διευκόλυνση και ενίσχυση των διαδικασιών συνοριακών ελέγχων για μη-πολίτες της ΕΕ που ταξιδεύουν στην ΕΕ με καταγραφή των προσωπικών στοιχείων των ταξιδιωτών ώστε να είναι ευκολότερος ο εντοπισμός εκείνων που μένουν περισσότερο από το επιτρεπτό ή είναι χωρίς χαρτιά εντός της ζώνης Σένγκεν στο πλαίσιο του "Smart Borders Package" και της αντιμετώπισης της τρομοκρατικής απειλής Συνδιάσκεψη αρχηγών κρατών/κυβερνήσεων στην Μπρατισλάβα 16 Σεπτεμβρίου 2016 Συμφωνία για υιοθέτηση ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών και Άδειας Ταξιδιών (European Travel Information and Authorisation System ETIAS) για να ενισχυθεί η εσωτερική ασφάλεια, με συστηματικούς ελέγχους ταυτοποίησης των πολιτών της ΕΕ που περνούν τα εξωτερικά σύνορα και αυξημένους ελέγχους σε όσους ταξιδιώτες δεν χρειάζονται βίζα

23 Παρουσίαση από την Επιτροπή στις 7 Ιουνίου Σχέδιο Δράσης για την Ενσωμάτωση πρόβλεψη παροχής επιχειρησιακής και οικονομικής υποστήριξης σε επίπεδο ΕΕ με ειδική μέριμνα για τους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες πρόβλεψη υποστήριξης ενσωμάτωσης στο στάδιο πριν την άφιξη, ειδικά όσο οι πρόσφυγες περιμένουν την επανεγκατάστασή τους, κάτι που θα κάνει ταχύτερη τη διαδικασία ενσωμάτωσης στη νέα χώρα υποδοχής δράσεις σχετικά με την εκπαίδευση, την ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας, την πρόσβαση σε γλωσσική εκμάθηση, τις βασικές υπηρεσίες και την κοινωνική ενσωμάτωση 14 Σεπτεμβρίου 2016: State of the Union Speech του Προέδρου της Επιτροπής: Ανακοίνωση δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης (European Solidarity Corps) για νέους που θέλουν να προσφέρουν εθελοντικά με έμφαση στην αντιμετώπιση του προσφυγικού

24 Πρωτοβουλίες κρατών-μελών 26 Ιουνίου 2016: κοινή πρόταση ΥπΕξ Γαλλίας-Γερμανίας για "A strong Europe in a world of uncertainties" --->επιβεβαίωση της θέλησης Γαλλίας-Γερμανίας για κοινές πολιτικές 6 Σεπτεμβρίου: Τείχος στο Calais για να αποφευχθεί η επιβίβαση μεταναστών στα φορτηγά που πάνε στο Ηνωμένο Βασίλιειο. Τέλη Οκτωβρίου 2016: κλείσιμο του στρατοπέδου στο Calais από τις γαλλικές αρχές Ουγγαρία: 2/10/2016: άκυρο δημοψήφισμα για τον υποχρεωτικό μηχανισμό μετεγκατάστασης που αποφασίστηκε από το Συμβούλιο του Σεπτεμβρίου 2015 Οκτώριος 2016: απόρριψη από το ούγγρικο κοινοβούλιο πρότασης συνταγματικής αναθεώρησης που να προβλέπει απαγόρευση της μετεγκατάστασης προσφύγων στην Ουγγαρία (προσπάθεια Ορμπάν να εκμεταλλευτεί την πρόβλεψη του ενωσιακού δικαίου για παρέκκλιση από τα συμφωνημένα λόγω "συνταγματικής ταυτότητας") Νέος νόμος άρνησης διεθνούς προστασίας με απώθηση των προσφύγων και μεταναστών στα ουγγρο-σερβικά σύνορα Οκτώβριος 2016: Ανακοίνωση Κέντρου Προσφυγικής Κρίσης από τις χώρες του Βίσεγκραντ για συντονισμένη κατανομή των πόρων της ανθρωπιστικής βοήθειας σε πρόσφυγες εκτός ΕΕ (πχ σε Ιορδανία και Λίβανο): πιθανώς να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις εσωτερικές συνεισφορές των χωρών του Βίσεγκραντ

25 7 Μαρτίου 2017: έγκριση από το ουγγρικό κοινοβούλιο της αυτόματης κράτησης όλων των αιτούντων άσυλο σε στρατόπεδα με κοντέινερ στα σύνορα. Δηλώσεις Ορμπάν για τη μετανάστευση ως Δούρειο Ίππο της τρομοκρατίας. Όλοι οι αιτούντες άσυλο που βρίσκονται στη χώρα και όσοι εισέρχονται θα κρατώνται στα στρατόπεδα μέχρι να προχωρήσει η αίτησή τους. Αν δεν εγκριθεί άμεσα η αίτηση δεν θα μπορούν να κινηθούν ελεύθερα στην Ουγγαρία. Όσοι έχουν περάσει από ασφαλή τρίτη χώρα συμπεριλαμβανομένης της Σερβίας θα απορρίπτονται ενώ οι εφέσεις κατά της απόρριψης θα απαντώνται σε διαδικασία εντός 3 ημερών. Οι μετανάστες των οποίων η αίτηση απορρίπτεται μπορεί να χρειάζεται να καλύψουν οι ίδιοι το κόστος κράτησής τους. 10 Μαρτίου 2017: Γερμανικός νόμος για διευκόλυνση των απελάσεων σε Μαρόκο, Τυνησία και Αλγερία που δεν πέρασε στην Άνω Βουλή γιατί θα θεωρούσε τις χώρες του Μαγκρέμπ ως ασφαλείς τρίτες χώρες

26 Πρόσφατα στοιχεία: 8 Φεβρουαρίου 2017: 9η έκθεση Επιτροπής για τη μετεγκατάσταση (relocation & resettlement) έως τις 7/ μετεγκαταστάσεις/relocatiom (8.766 από Ελλάδα και από Ιταλία) μετεγκαταστάσεις/resettlement από τις συμφωνημένες κυρίως από Τουρκία, Ιορδανία και Λίβανο. Από αυτούς οι μετεγκατασταθέντες Σύριοι από τη Τουρκία βάσει του μηχανισμού 1:1 Αντιπρόεδρος Επιτροπής Timmermans: ανακοίνωση της πρόθεσης της Επιτροπής να ξεκινήσει τις διαδικασίες για παραβίαση εκ μέρους των ΚΜ αν δεν υπάρξει σημαντική βελτίωση ως τον Μάρτιο αφού τον Σεπτέμβριο 2017 λήγει η προθεσμία για μετεγκατάσταση προσφύγων από την Ιταλία και την Ελλάδα. Στοιχεία UNHRC για 2017: αφίξεις από την αρχή του στην Ιταλία και στην Ελλάδα 256 νεκροί και αγνοούμενοι το % των αφίξεων στην Ιταλία προέρχονται από τις 10 πρώτες χώρες προέλευσης προσφύγων 45% των αφίξεων στην Ιταλία το 2016 θα έχαιραν κάποιας μορφής προστασίας αν εφαρμοζόταν ο μέσος όρος ποσοστών αναγνώρισης της ΕΕ

27 Στοιχεία ΔΟΜ και UNHRC για αφίξεις (έως αρχές Μαΐου) πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στην Ευρώπη το 2016 ( μέσω θάλασσας, μέσω ξηράς) δηλωμένοι νεκροί ή αγνοούμενοι στη Μεσόγειο Στοιχεία ΔΟΜ για τις αφίξεις το 2016 (έως αρχές Ιουλίου) έως τις 6/ αφίξεις στην ΕΕ ( στην Ελλάδα και 70,978 στην Ιταλία) νεκροί και αγνοούμενοι στη Μεσόγειο εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα και τα Δυτικά Βαλκάνια. Με την Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ο αριθμός των προσφύγων και μεταναστών που είναι εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 34% Στοιχεία ΔΟΜ και UNHRC για αφίξεις (έως αρχές Οκτωβρίου) έως τις 5 Οκτωβρίου σύνολο 301,679 αφίξεις την ΕΕ από την αρχή του έτους ( σε Ελλάδα και σε Ιταλία) Στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο % αφίξεις από Συρία, 25% από Αφγανιστάν και 15% από Ιράκ νεκροί και αγνοούμενοι στη Μεσόγειο=23% αύξηση σε σχέση με το 1ο μισό του 2015

28 Πρόωρες εκτιμήσεις Frontex σχετικά με την παράτυπη διάβαση συνόρων 2016: μείωση των αφίξεων στην Ελλάδα κατά 79% το 2016 ( ) σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο αύξηση των αφίξεων στην Ιταλία: αριθμός-ρεκόρ το 2016 σύμφωνα και με τη μείωση των ροών στη διαδρομή της Ανατολική Μεσογείου, ο αριθμός των μεταναστών στο Βαλκανικό Διάδρομο μειώθηκε το 2016 σε σε σχέση με του το 2015 Στατιστικά στοιχεία Eurostat για αιτήσεις ασύλου στην ΕΕ (22 Σεπτεμβρίου 2016) Αύξηση 6% των αιτήσεων ασύλου στο 2/4 του 2016 (Απρίλιος-Ιούνιος) συγκριτικά με το 1/ αιτήσεις διεθνούς προστασίας ( Σύριοι και Αφγανοί). Η πλειονότητα κατέθεσε αίτηση στη Γερμανία (60%) και στη συνέχεια σε Ουγγαρία, Αυστρία και Ελλάδα. Τέλη Ιουνίου 2016 σχεδόν 1.1 εκατομ. αιτήσεις σε εκκρεμότητα

29

30

31 Συμπεράσματα Από τις 3 αδυναμίες που αντιμετωπίζονται στις πολιτικές της ΕΕ το 2015, δηλαδή -διακυβέρνηση μέσω ειδικών και εκτάκτων συναντήσεων (έκτακτα Συμβούλια Κορυφής στην ΕΕ και ειδικών συναντήσεων με συμμετοχή μη ευρωπαϊκών κρατών -χάσμα υλοποίησης -εύθραυστη σχέση με Τουρκία Βλέπουμε να έχει ομαλοποιηθεί η κατάσταση όσον αφορά στις έκτακτες συνεδριάσεις, με τις αποφάσεις να λαμβάνονται από τα τακτικά Ευρωπαϊκά Συμβούλια και το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, μετά από προτάσεις της Επιτροπής Το χάσμα υλοποίησης παραμένει, ειδικά ως προς τον μηχανισμό μετεγκατάστασης προσφύγων, καθώς και στην καθυστέρηση αναθεώρησης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου και κυρίως του Κανονισμού του Δουβλίνο. Αυτό δείχνει μη εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης στη συμπεριφορά των κρατών-μελών λόγω διάστασης απόψεων. Αντίθετα η συναίνεση στο θέμα της EBCG είχε ως αποτέλεσμα να γίνει λειτουργική εντός ενός έτους από τη σχετική πρόταση. Τέλος ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μόνο ως ρητορική, η οποία μάλιστα καθυστέρησε να υιοθετηθεί: το σκέλος της αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης με τη μεγαλύτερη αναντιστοιχία λόγων-πράξεων

32 Βιβλιογραφία Andreia Ghimis and Yves Pascouau, EPC Policy Update for the European Programme for Integration and Migration, December 2015 Andreia Ghimis, Yves Pascouau and Norma Rose, EPC Policy Update for the European Programme for Integration and Migration, March 2016 Andreia Ghimis, Yves Pascouau and Norma Ros, EPC Policy Update for the European Programme for Integration and Migration, May 2016 Norma Rose and Yves Pascouau, EPC Policy Update for the European Programme for Integration and Migration, July 2016 Marco Funk, Norma Rose & Yves Pascouau, EPC Policy Update for the European Programme for Integration and Migration, October 2016 Marco Funk, Frank McNamara, Norma Rose & Yves Pascouau, EPC Policy Update for the European Programme for Integration and Migration, December 2016 Marco Funk, Frank Mc Namara, Norma Rose & Yves Pascouau, EPC Policy Update for the European Programme for Integration and Migration, February 2017 European Union External Action, European Union Naval Force Mediterranean Operation Sophia Update: 30 September 2016

33 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία Jef Huysmans, European Union and Securitization of Migration, Journal of Common Market Studies, Vol. 38, No. 5 (2000), pp Παναγιώτης Τσάκωνας, "Ευρωπαϊκή Κρίση Ευθύνης και Διακυβέρνησης", Heinrich Böll Stiftung Greece, 25 Φεβρουαρίου 2016 A. Dimitriadi, Managing the Maritime Borders of Europe. Protection Through Deterrence and Prevention? (ELIAMEP, Working Paper, June 2014) A. Triantafyllidou & A. Dimitriadi,"Deterrence and Protection in the EU's Migration Policy", International Spectator Vol.49, No.4 (2014) "Can Europe Agree on Immigration?", CARNEGIE EUROPE, Judie Dempsey Asks, June 2016 Sarah Wolff (2008), "Border Management in the Mediterranean", Cambridge Review of International Affairs, 21:2

34 Ιστοσελίδες EU leaders approve plan to curb migration from Libya, Africa By Daniela Vincenti reporting from Malta, 3/2/ The Presidency: Migration mayday By Brian Maguire, Evan Lamos and Olivier Billot, 27/2/ Balkan migration route is not closed By Andrea Dernbach Der Tagesspiegel 13/3/ Hungary decides to detain asylum-seekers in container camps 7/3/ EU refugee deal limits German response to journalist arrest By Albrecht Meier and Hans Monath 2 μαρτίου 2017

35 Η Τουρκία επιμένει στην απελευθέρωση της βίζας 22 Φεβρουαρίου Refugee deal continues to preoccupy Germany By Nicole Sagener 10 Μαρτίου NATO urges Turkey, Austria to end spat blocking programmes By Georgi Gotev 15 Μαρτίου Turkey threatens EU on migrant deal as Erdogan blasts spirit of fascism 16 Μαρτίου Assistance for the refugee and migrant crisis in the Aegean Sea 27 Ιουνίου NATO s Role in the Refugee Crisis: Building Bridges with the EU 25 Απριλίου 2016