1 ο Γυμνάσιο Ραφήνας 21 Νοεμβρίου 2013 Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο

Transcript

1 Σούνιο

2 1 ο Γυμνάσιο Ραφήνας 21 Νοεμβρίου 2013 Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο

3 Ξημέρωμα στο Σούνιο Είμαι ένα σύνθεμα από ξένο μεγαλείο. Τα όσα θωρείς στην ύπαρξή μου είναι όλα ξένα, Κάτι απ τη θάλασσα, απ τον ήλιο κι από σένα, κάτι απ του δάσους κι απ της νύχτας το στοιχείο. Κι όταν πεθάνω το στοιχείο του θα πάρει το φως, η θάλασσα, το δάσος, το φεγγάρι κ εδώ στη θέση μου θα μείνει πιά η σιγή. Κι αυτή η ψυχή που μες στο στήθος μου είχα φέρει, απ του ουρανού ψηλά σαν έπεσα τα μέρη, θα χει σε αγάπη σκορπιστεί πάνω στη γη. Νικηφόρου Βρεττάκου

4 Σούνιο Σούνιο (ή Κάβο κολώνες ή Καβοκολώνες) ονομάζεται το ακρωτήριο που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νομού Αττικής. Τα παράλια του είναι βραχώδη και απότομα. Υψώνεται σχεδόν κάθετα από την θάλασσα σε μεγάλο ύψος. Το Σούνιο είναι γνωστό λόγω της σημαντικής γεωγραφικής θέσης του αλλά και εξαιτίας των ερειπίων του αρχαίου ναού του Ποσειδώνα που βρίσκονται σε αυτό. Στα νεότερα χρόνια, η ευρύτερη περιοχή λόγω της περιβαλλοντικής αξίας της, ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός.

5 Η πρώτη γραπτή αναφορά για το Σούνιο γίνεται από τον Όμηρο, που το αποκαλούσε «Σούνιον ιερόν» (αφήγηση του Νέστορα στον Τηλέμαχο στίχος 278 της γ' ραψωδίας της Οδύσσειας) ἡμεῖς μὲν γὰρ ἅμα πλέομεν Τροίηθεν ἰόντες, Ἀτρεΐδης καὶ ἐγώ, φίλα εἰδότες ἀλλήλοισιν ἀλλ ὅτε Σούνιον ἱρὸν ἀφικόμεθ, ἄκρον Ἀθηνέων Μαζί αρμενίζαμε λοιπόν, γυρνώντας απ την Τροία, αγαπημένα και πιστά, εγώ κι ο γιος τ Ατρέα. Κι όταν στο Σούνιο φτάσαμε, στων Αθηνών τον κάβο (Μετάφραση Ζήσιμου Σίδερη)

6 Αν οι Αθηναίοι με τον Παρθενώνα τίμησαν την Αθηνά, τη μια από τους δύο διεκδικητές της ονοματοδοσίας της πόλης, στο Σούνιο αφιέρωσαν το ναό στο δεύτερο διεκδικητή, στον Ποσειδώνα. Δεν υπήρχε ίσως και καλύτερη θέση απ' αυτήν. Ένας βράχος ύψους 60 μέτρων πάνω από τη θάλασσα, στο νοτιότερο σημείο της πόλης, εκεί απ' όπου περνούν για τελευταία φορά όσοι φεύγουν με πλοίο απ' την Αθήνα, ή το σημείο που συναντά κανείς πρώτο όταν πλησιάζει στην Αθήνα. Είναι ο ίδιος βράχος, που σε μια παραλλαγή του μύθου, στεκόταν ο Αιγέας, περιμένοντας το γιο του Θησέα να επιστρέψει από την Κρήτη, και, όταν αντίκρισε στο βάθος του ορίζοντα το πλοίο με μαύρα πανιά, πήδηξε στο πέλαγο, που από τότε πήρε το όνομά του, Αιγαίο

7 Από τις ανασκαφές προέκυψαν στοιχεία που αποδεικνύουν κατοίκηση της ευρύτερης περιοχής ήδη από το 2800 π.χ. Στον ίδιο το βράχο βρέθηκε ένας σφραγιδόλιθος μινωικής τεχνοτροπίας, ένα χάλκινο ειδώλιο με σπείρες της πρωτογεωμετρικής περιόδου που παραπέμπουν σε λατρευτικές τελετές στα μυκηναϊκά και γεωμετρικά χρόνια. Από το πλήθος των ευρημάτων, όπως ξίφη, βέλη, δόρατα, ανδρικές προτομές, ομοιώματα οπλιτών, αλόγων και ασπίδων προκύπτει το συμπέρασμα ότι υπήρχε λατρεία ανδρικής πολεμικής μορφής που είχε σχέση με τις χθόνιες θεϊκές δυνάμεις. Η λατρεία της θεότητας συνεχίστηκε κι όταν ακόμα είχαν ιδρυθεί τα ιερά της Αθηνάς και του Ποσειδώνα.

8 Η ανέγερση του ναού του Ποσειδώνα τοποθετείται στις αρχές του 5ου π.χ. αιώνα. Όμως ο υπό κατασκευή αυτός ναός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ γιατί καταστράφηκε από τους Πέρσες στη διάρκεια των Μηδικών πολέμων. Ένας μικρός ναός του Ποσειδώνα, κτίστηκε λίγο αργότερα, προσωρινά για να καλύπτει τις ανάγκες της λατρείας. Το 444 π.χ οι Αθηναίοι έκτισαν τον νεότερο ναό του Ποσειδώνα. Κατά τη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου οι Αθηναίοι έκτισαν στο βράχο ισχυρό φρούριο, για να εξασφαλίσουν τη διέλευση των σιτοφόρων πλοίων. Εκτός από το ναό του Ποσειδώνα στο βράχο υπήρχε ο ναός της Αθηνάς Σουνιάδας, κτισμένος περίπου στα μέσα του 5ου αι., Προπύλαια, δύο Στοές, στη συνέχεια των προπυλαίων κι ένας μικρός οικισμός. Στα ελληνιστικά χρόνια κατασκευάστηκαν νεώσοικοι στη βορειοδυτική άκρη του ακρωτηρίου.

9 Ο αρχαίος δήμος του Σουνίου ανήκε στη Λεοντίδα φυλή και εκτεινόταν στην περιοχή ανάμεσα στο Λαύριο, τα Μεγάλα Πεύκα, την Καμάριζα και το ακρωτήριο. Το ιερό του Ποσειδώνος και της Αθηνάς στο ακρωτήριο του Σουνίου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιερά της Αττικής. Από αρχαιοτάτους χρόνους μαρτυρείται ότι υπήρχε στο ακρωτήρι ναός της Αθηνάς Σουνιάδος Η περίοδος ακμής για το Σούνιο υπήρξε ο 5ος αι. π.χ και συγκεκριμένα τα χρόνια που ακολούθησαν τους ελληνοπερσικούς πολέμους.

10

11

12 Περίπου στα τέλη του 7ου αι, τοποθετήθηκαν στην κορυφή του βράχου τέσσερις γιγαντιαίοι κούροι, που ήταν ορατοί από τους παραπλέοντες ναυτικούς Στην ανασκαφή του 1906 βρέθηκαν τέσσερις μαρμάρινοι κούροι του π.χ., οι οποίοι καταστράφηκαν, μάλλον κατά την Περσική εισβολή το 480 π.χ.

13 Κούρος του Σουνίου α' Ύψος 3,05. Γύρω στο π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Βρέθηκε το 1906 στο ιερό του Ποσειδώνα, μέσα σ' ένα μεγάλο πηγάδι, μαζί με κομμάτια από άλλους δυο κούρους και με τέσσερις συνολικά βάσεις. Φαίνεται ότι θάφτηκαν μετά από κάποια καταστροφή, πιθανόν από τους Πέρσες μετά την εισβολή του 480 π.χ. Τα μαλλιά του σε πλεξούδες απλώνονται πίσω από το κεφάλι και συγκρατούνται με ταινία που είναι δεμένη πίσω σε κόμπο, το λεγόμενο κόμπο του Ηρακλή (ηράκλειον άμμα). Το στήθος είναι πλατύ ενώ η μέση είναι στενή. Οι μυώνες της κοιλιάς τονίζονται με αυλακιές.

14 Κούρος του Σουνίου β' Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Βρέθηκε το 1906 στο ιερό του Ποσειδώνα, μέσα σ' ένα μεγάλο πηγάδι, μαζί με κομμάτια από άλλους δυο κούρους και με τέσσερις συνολικά βάσεις. Φαίνεται ότι θάφτηκαν μετά από κάποια καταστροφή, πιθανόν από τους Πέρσες μετά την εισβολή του 480 π.χ. Τα μαλλιά του σε πλεξούδες απλώνονται πίσω από το κεφάλι.το στήθος είναι πλατύ ενώ η μέση είναι στενή. Οι μυώνες της κοιλιάς και της πλάτης τονίζονται με αυλακιές. Ύψος 1,65. Γύρω στο π.χ.

15 Το ιερό του Ποσειδώνος βρίσκεται μέσα στο φρούριο που προστάτευε τα παράλια της Αττικής και την μεταλλοφόρα ζώνη. Το Σούνιο κατείχε ένα σημαντικό τμήμα της μεταλλοφόρας ζώνης της Αττικής καθώς και τη περιοχή της Αγριλέζας με τα λατομεία. Σε όλη την έκταση του δήμου έχουν βρεθεί μεταλλευτικές εγκαταστάσεις, σπίτια, αγροικίες, δρόμοι και νεκροταφεία. Ένα μεγάλο νεκροταφείο των γεωμετρικών και κλασικών χρόνων εκτείνεται στην ακτή δυτικά του ακρωτηρίου.

16 Τον οικοδομικό οργασμό του 5ου αι. π.χ. ακολουθεί η σταδιακή παρακμή της περιοχής. Το 412 π.χ. στο διάστημα του Πελοποννησιακού πολέμου το Σούνιο είχε οχυρωθεί σύμφωνα με το Θουκυδίδη (Θουκυδίδης VIII 4) και μάλιστα το οχυρό αυτό θεωρούνταν το ισχυρότερο της Αττικής, όπως μαρτυρούν οι Δημοσθένης («Περί Στεφάνου» 238), Λίβιος (ΧΧΧΙ 25) και ο Σκύλαξ (21). Οι Αθηναίοι είχαν προμηθευτεί ξυλεία για να οχυρώσουν το Σούνιο και να εξασφαλίσουν έτσι τον περίπλου των σιταγωγών πλοίων τους. Η χρήση διαφορετικών τεχνικών και υλικών πιστεύεται ότι δηλώνει επισκευές και προσθήκες, που έγιναν κατά τη διάρκεια του Χρεμωνιδείου Πολέμου και μετά ( π.χ.). Τα τείχη του, τμήματα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα, είχαν πάχος 3,5 μ. και περιέκλειαν κυκλικά το χώρο σε περιφέρεια 500 μ., ενώ ανά 20 μέτρα το τείχος εκείνο έφερε προστατευτικούς τετράγωνους πύργους.από τον 1ο αι. π.χ. τα ιερά του Σουνίου φαίνεται πως παρακμάζουν. Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.χ. κάνει τον περίπλου του ακρωτηρίου και αποδίδει το ναό στην άκρη του εσφαλμένα στην Αθηνά γεγονός που αποδεικνύει την παρακμή του χώρου.

17

18 Πηγές: %CE%A3%CE%BF%CF% 8D%CE%BD%CE%B9%C E%BF ikos%20politismos/eisodos. htm 4/gh430.jsp?obj_id=4497 Στάης Β., "Σουνίου ανασκαφαί", ΑΕ, (1917),

19 Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού." πάλι με την άνοιξη. Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες το κόκκινο χώμα και οι ασπάλαθοι δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια και τους κίτρινους ανθούς. Απόμερα οι αρχαίες κολόνες,χορδές μιας άρπας που αντηχούν ακόμη... Απόσπασμα από το ποίημα του Γ. Σεφέρη "Επί Ασπαλάθων..."