Το αντικείμενο/περιεχόμενο των υπό διαμόρφωση νέων Π.Δ. για τους οικισμούς <2000 κατοίκων.

Transcript

1 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 3.2. Υποστηρικτική Έκθεση Συμμετοχικών Διαδικασιών Το αντικείμενο/περιεχόμενο των υπό διαμόρφωση νέων Π.Δ. για τους οικισμούς <2000 κατοίκων. Στο στάδιο της Ανάλυσης έγινε σαφές ότι οι παράγοντες και παράμετροι που επηρέασαν και διαμόρφωσαν την ιστορική, «κατά παράδοσην», αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των μικρών οικισμών, υπήρξαν ιδίως εγγενώς δεδομένοι, με σημαντικότερους μεταξύ αυτών, το κλίμα, τη γεωμορφολογία, την οικονομική/παραγωγική βάση της περιοχής και την επί τόπου διαθεσιμότητα συγκεκριμένων δομικών υλικών. Αντιθέτως, οι παράγοντες που επηρεάζουν και καθορίζουν τις τελευταίες δεκαετίες και μέχρι σήμερα τη μετεξέλιξη της προϋφιστάμενης αρχιτεκτονικής τους φυσιογνωμίας, είναι ιδίως εξωγενείς, με σημαντικότερους την κατ' αρχήν οριζόντια σχετική Νομοθεσία, την οριζόντια επικράτηση της κατασκευαστικής μεθόδου του σκελετού οπλισμένου σκυροδέματος με πλινθοδομές πλήρωσης, την οριζόντια διάχυση στο κοινωνικό σώμα, ενός συνδυασμού αστικών & ψευδοπαραδοσιακών αισθητικών προτύπων, καθώς και την επίσης οριζόντια επικράτηση της κοινωνικο-οικονομικής επιδίωξης να εξαντλείται η επιτρεπόμενη δόμηση/εκμετάλλευση, ιδίως στους οικισμούς που έχουν στοιχειώδη έστω επαφή με τις δραστηριότητες τουρισμού & αναψυχής. Στην περιοχή που καλύπτει η παρούσα Μελέτη, βασικοί όροι δόμησης συντελεστής, κάλυψη, ύψος, θέση κτισμάτων στο οικόπεδο - ισχύουν & εφαρμόζονται έως σήμερα, δίχως καμία σε όλη την έκταση των οριοθετημένων οικισμών. Παρά τις υπέρμετρες επεκτάσεις της δεκαετίας του 1980, διακριτοί Τομείς έχουν οριστεί σε ελάχιστους οικισμούς μόνον ως προς την αρτιότητα των οικοπέδων, ρύθμιση που αποδυναμώνεται πάντως από τη διατήρηση παρεκκλίσεων. Κατά τα λοιπά, σε κάθε οικισμό, όλα τα οικόπεδα υπόκεινται σε όρους και δεσμεύσεις κοινούς για τα συνεκτικά, τα αραιοδομημένα ή και τα πρακτικά αδόμητα τμήματα, για εδάφη γυμνά και εδάφη με πυκνή αυτοφυή ή ανθρωπογενή φυτοκάλυψη, για εδάφη με χαμηλή ή με έντονη κλίση. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ιστορική διαδικασία διαμόρφωσης του οικιστικού ιστού και τοπίου, η οποία στρεβλώνεται βίαια. Η ιστορική αρχιτεκτονική φυσιογνωμία, όποια και αν υπήρξε, διατηρείται ή αλλοιώνεται κατά τύχην και μόνο. Οι προτάσεις της παρούσας Μελέτης στοχεύουν στην αντιμετώπιση αυτής της στρέβλωσης. Η Νομοθεσία καθορίζοντας πρωτίστως την Αρτιότητα και το Συντελεστή Δόμησης των οικοπέδων, παραμέτρους οι οποίες ΔΕΝ είναι δεκτικές μεταβολής στα πλαίσια των Μελετών Αναγνώρισης της Αρχιτεκτονικής Φυσιογνωμίας των Οικισμών, προκαθορίζει μέσω των παραμέτρων αυτών τον όγκο, την κλίμακα των νεωτέρων κτιρίων, το μείζον αυτό χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας κάθε οικισμού, δίχως καμία έως σήμερα πρόβλεψη συσχέτισης του με τα ιστορικά κατά τόπους πρότυπα. Αυτό ισχύει όχι μόνον για τους οικισμούς που διέπονται από το Π.Δ. 289ΑΑΠ/2011, αλλά και για τους κηρυγμένους παραδοσιακούς οικισμούς, τόσο στη Μαγνησία όσο και στις άλλες περιοχές της χώρας (βλ. Προσάρτημα ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ). Ο ανακαθορισμός των ορίων των οικισμών στο «προσήκον μέτρο», δηλαδή η εκ νέου εξαίρεση από την οριοθέτηση περιοχών που θα έπρεπε να μην έχουν ποτέ ενταχθεί «εντός ορίων» θα ήταν δυνατόν να περιορίσει σε σημαντικό βαθμό αυτό το πρόβλημα. Ωστόσο, τα ήδη θεσμοθετημένα όρια επίσης ΔΕΝ είναι δεκτικά μεταβολής για λόγους «ασφάλειας δικαίου». Επιπροσθέτως η Νομοθεσία, αποφεύγοντας να καθορίσει ρητά τις επιτρεπόμενες ειδικές χρήσεις στους οικισμούς επί δεκαετίες, ευνόησε την κατά τυχαίο τρόπο διασπορά, μέσα στον οικιστικό ιστό των χωριών, κτισμάτων ασυμβίβαστων με το προϋφιστάμενο οικιστικό τοπίο, λόγω τόσο της κλίμακας, όσο και της τυπολογίας τους. Αυτό το νομοθετικό κενό επιδιώκεται να καλυφθεί μελλοντικά με την εφαρμογή του πρόσφατου Ν.4269/2014 αρθ.30. Εν πάση περιπτώσει, το ζήτημα των επιτρεπομένων χρήσεων αποτελεί αντικείμενο προτάσεων στο πλαίσιο της παρούσας Μελέτης και «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 1

2 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ αντιμετωπίζεται με αφετηρία το Ν.4269/2014. Όπως τεκμηριώνεται και στην Προκαταρκτική μας Πρόταση, θεωρούμε ότι οι λοιποί παράγοντες που συμβάλλουν στην εκάστοτε ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των οικισμών, έχουν δευτερεύουσα βαρύτητα. Ιδίως θεωρούμε ότι η διάσωση/διατήρηση της ιστορικής μορφολογίας επί μέρους αρχιτεκτονικών μελών των κτισμάτων, είναι απολύτως ανεπαρκής για τη διάσωση/διατήρηση της ιστορικής αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των οικισμών - κοινών ή και χαρακτηρισμένων παραδοσιακών - όσο δεν ελέγχονται τα μείζονα χαρακτηριστικά του οικιστικού τοπίου, δηλαδή η αρμονική συνύπαρξη χρήσεων, η ένταξη των νέων κτιριακών κατασκευών στο ήδη διαμορφωμένο οικιστικό πλέγμα και στο φυσικό περιβάλλον, καθώς και η σχέση μεγέθους/κλίμακας νέων και προϋφισταμένων κτιρίων. Σε αυτή τη λογική κινούνται οι προτάσεις νέων μορφολογικών όρων που διατυπώνονται στην παρούσα Οριστική Πρόταση. Πέραν των όρων και περιορισμών που αφορούν τον ιδιωτικό χώρο, μείζονος σημασίας για την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία κάθε οικισμού είναι επίσης ο χειρισμός του δημοσίου χώρου. Στην περιοχή Μελέτης οι υφιστάμενες νομοθετικές προβλέψεις και δεσμεύσεις όσον αφορά τη διαμόρφωση των κοινόχρηστων ελεύθερων χώρων είναι στοιχειώδεις ή/και ασαφείς, όσον αφορά δε τις δημόσιες τεχνικές υποδομές είναι υποτυπώδεις ή απουσιάζουν. Η παρούσα Οριστική Πρόταση επιχειρεί να καλύψει με αποτελεσματικό τρόπο αυτά τα κενά. Προκειμένου να διατυπώσουμε επαρκείς, ρεαλιστικές και αποτελεσματικές προτάσεις, όσον αφορά τις παραμέτρους στις οποίες πρέπει να ασκείται έλεγχος, προκειμένου να προστατεύεται η ιστορική αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των οικισμών της περιοχής μας, αλλά και να μπορεί ομαλά να μετεξελίσσεται, σύμφωνα με την εξέλιξη των αναγκών της κοινωνίας και των δυνατοτήτων της τεχνολογίας, κρίναμε σκόπιμο να ανατρέξουμε στη μέχρι σήμερα εξέλιξη των διαφόρων νομοθετικών προβλέψεων και μέτρων. Στον ΠΙΝΑΚΑ Ι καταγράφεται η εξέλιξη της νομοθεσίας που αφορά εν γένει τους οικισμούς <2.000 κατ. από το 1923 μέχρι σήμερα. Στον ΠΙΝΑΚΑ ΙΙ καταγράφεται η εξέλιξη της νομοθεσίας για την προστασία της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς, δηλαδή το περιεχόμενο των ειδικών Διαταγμάτων Προστασίας των Παραδοσιακών Οικισμών της χώρας, που έχουν θεσμοθετηθεί από το 1978 μέχρι σήμερα. Στους δύο πίνακες αποτυπώνεται σαφώς η διαχρονική εξέλιξη των αντιλήψεων του Νομοθέτη, σχετικά τόσο με τις παραμέτρους που κρίνει πως πρέπει να υπόκεινται σε έλεγχο, όσο και με τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις που προκρίνει για τα επί μέρους ζητήματα. Τα πλέον αξιοσημείωτα ευρήματα έχουν ως εξής: Α. Κοινοί Οικισμοί <2.000 κατ. ΠΙΝΑΚΑΣ Ι Χρήσεις Γής: 1η προσέγγιση (Ν.947/1989 & ΠΔ 27Α/1980). Προέβλεπε τη χρήση ΧΩΡΙΑ ως υποκατηγορία των ΜΙΚΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ. Περιελάμβανε όλες τις δραστηριότητες πλην βαριάς βιομηχανίας. Δεν ίσχυε αυτομάτως, αλλά μόνον αν έτσι όριζε ειδική πολεοδομική μελέτη. 2η προσέγγιση (Ν.1337/1983 & ΠΔ 166Δ/1987). Περιέλαβε 9 κατηγορίες χρήσεων με 27 περιεχόμενα. Δεν ενεργοποιήθηκε για τους μικρούς οικισμούς, έως το η προσέγγιση (Ν.2508/1997). Προέβλεψε την ένταξη των μικρών οικισμών στο σχήμα της Ανοιχτής Πόλης, την εκπόνηση μελετών ΣΧΟΟΑΠ και τον ορισμό χρήσεων στο πλαίσιο των ΣΧΟΟΑΠ. Μέχρι σήμερα η διαδικασία αυτή ολοκληρώθηκε για ελάχιστους οικισμούς στην περιοχή Μελέτης μας (~4%), αλλά και στο σύνολο της χώρας. 4η προσέγγιση 2014 (Ν.4269/2014 άρθ.30). Προβλέπεται η χρήση ΟΙΚΙΣΜΟΙ για τα χωριά έως κατ. με 17 περιεχόμενα, καθώς και με ανώτατο αριθμητικό όριο δόμησης ανά ιδιοκτησία, αναλόγως του συγκεκριμένου περιεχομένου. Δεν «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 2

3 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ισχύει αυτομάτως, αλλά μπορεί να οριστεί στα πλαίσια ειδικής μελέτης, αν δεν έρχεται σε αντίθεση με τυχόν υφιστάμενο ειδικό Διάταγμα. Ένταξη των νέων κτισμάτων στο οικιστικό περιβάλλον και το φυσικό τοπίο: 1η προσέγγιση : Αναφορά στην κοινή αισθητική ή την υποχρέωση αισθητικής διαμόρφωσης των κατασκευών συναντάται σε 6 βασικά νομοθετήματα (ΠΔ A228/1923, ΠΔ A231/1928, ΠΔ A155/1929, ΒΔ A266/1955, ΠΔ A124/1973, Ν.947.A169/1979). Το 1973 δημιουργείται ο θεσμός των ΕΠΑΕ. 2η προσέγγιση : Την περίοδο αυτή γίνεται αναφορά στην Προστασία του Περιβάλλοντος ή/και του Τοπίου σε 7 βασικά νομοθετήματα (Ν1337 A13/1983, Ν.1512 A4/1985, ΠΔ A181/1985, Ν.1577 A210/1985, Ν.1650 A160/ 86, Ν.2508 A124/ 97, Ν.2971 A285/2001) 3η προσέγγιση : Η Προστασία του οικιστικού & φυσικού Περιβάλλοντος ή/και του Τοπίου επιχειρείται να ενταχθεί στην καθημερινή πρακτική με συνεχείς προβλέψεις & δράσεις, όπως αναφέρεται σε 6 πρόσφατα νομοθετήματα (Ν A60/2011, Ν.4067 A79/2012, Ν.4178 A174/2013, Ν.4258 A94/2014, Ν.4269 A142/2014, Ν.4280 A159/2014) Κλίμακα νέων κατασκευών, Εξέλιξη όρων δόμησης: 1968 Ε: 150/300m2 έμμεσος Κ70% 2-3 όροφοι 1973 Ε: 250m2 έμμεσος Κ60% 2 όροφοι 1979 Ε: 300m2 0,8 Κ60% 2 όροφοι Vmax: 900m3/κτ. Όχι Pilot 1981 Ε: 2000m2 0,8/max400 Κ60-70% 2-3 όροφοι Vmax:2000m3/κτ. Όχι Pilotis 1986 Ε: 300m2 0,8/max240 Κ60-70% 2-3 όροφοι Vmax:2000m3/κτ. Όχι Pilotis Ε: 300m2 0,8/max240 Κ60% 1-2 όροφοι Vmax:2000m3/κτ. Όχι Pilotis γιά Ε< 700m2 max 400 γιά Ε> 700m2 Υπάρχει σαφής διαχρονική τάση αύξησης των αρτιοτήτων, μείωσης της επιτρεπόμενης εκμετάλλευσης, της κάλυψης, του ύψους και του ενιαίου όγκου των κτιρίων, αν και με παλινδρομήσεις. Από το 1981 εισάγεται αριθμητικό μέγιστο για την εκμετάλλευση. Β. Χαρακτηρισμένοι Παραδοσιακοί Οικισμοί <2.000 κατ. ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ Όπως καταγράφεται στον ΠΙΝ. ΙΙ, μεταξύ των ετών θεσμοθετήθηκαν 39 Π.Δ. με τα οποία χαρακτηρίστηκαν 865 Παραδοσιακοί Οικισμοί, καθώς και 27 Π.Δ. με τα οποία τροποποιήθηκαν συγκεκριμένοι όροι των αρχικών Π.Δ. Στη συνέχεια παρατίθεται ο αριθμός των οικισμών Χ/865 για τους οποίους τα Ειδικά ΠΔ περιέχουν ή δεν περιέχουν τις ακόλουθες βασικές προβλέψεις: Χρήσεις Γής: Ρητός, σαφής προσδιορισμός:.. 59/865 δηλ. 07% Ασαφής προσδιορισμός ή ανάθεση απόφασης σε αναρμόδιο όργανο (ΕΠΑΕ): 671/865 δηλ. 77% Καμία αναφορά σε χρήσεις:.. 135/865 δηλ. 16% Ενταξη των νέων κτισμάτων στο οικιστικό περιβάλλον και το φυσικό τοπίο: Διατήρηση παλαιών παραδοσιακών κτισμάτων - Δικαίωμα. 862/865 δηλ.>99% Διατήρηση παλαιών παραδοσιακών κτισμάτων - Υποχρέωση 5/865 δηλ.<01% Προστασία φυσικού ανάγλυφου: Σαφείς κανόνες.. 161/865 δηλ. 19% Ογκοπλαστική διαμόρφωση νέων κτιρίων: Σαφείς κανόνες. 94/865 δηλ. 11% Αρχιτεκτονικά μέλη κτιρίων: Λεπτομερείς μορφολογικοί κανόνες..865/865 δηλ.100% «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 3

4 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κλίμακα νέων κατασκευών 1η προσέγγιση : Σ.Δ. αριθμητικός, κατά κανόνα 0,8 με ελάχιστο 100m2, χωρίς μεταξύ κατοικίας και λοιπών χρήσεων 2η προσέγγιση : Σ.Δ. κλιμακωτός, μειούμενος για τα μεγαλύτερα οικόπεδα, με μέγιστο αριθμητικό όριο εκμετάλλευσης, κατά κανόνα 400m2 για κατοικία και 800m2 για λοιπές χρήσεις. Με πολλές παραλλαγές, αναλόγως των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, υπάρχει επίσης σαφής διαχρονική τάση αύξησης των αρτιοτήτων, μείωσης της επιτρεπόμενης εκμετάλλευσης, της κάλυψης, του ύψους και του ενιαίου όγκου των κτιρίων. Δημόσιος Χώρος & υποδομές: Κανόνες σαφείς και αξιόλογοι. 193/865 δηλ. 22% Κανόνες στοιχειώδεις ή προσχηματικοί 675/865 δηλ. 78% Τα προαναφερόμενα καθιστούν σαφές ότι το ζήτημα των επιτρεπομένων χρήσεων δεν έχει αποτελέσει έως τώρα αντικείμενο τεκμηριωμένης αντιμετώπισης από την κοινή/γενική Νομοθεσία. Στους παραδοσιακούς οικισμούς η προσέγγιση διαχρονικά δεν έχει γενική κατεύθυνση. Δίχως ένδειξη για τα κριτήρια αποφάσεων, συναντώνται άλλοτε πλήρης αγνόηση του θέματος, άλλοτε αόριστη αναφορά, άλλοτε σαφής αναφορά σε βασικές κατηγορίες χρήσεων και άλλοτε εξονυχιστική, περιοριστική απαρίθμηση επιτρεπομένων δραστηριοτήτων. Το ζήτημα της ένταξης στο οικιστικό & φυσικό περιβάλλον και το τοπίο απασχολεί την κοινή/γενική Νομοθεσία έως το 2011 σε θεωρητικό μάλλον επίπεδο, δίχως επαρκές πλαίσιο εφαρμογής (Π.Δ. 181Δ/1985 αρθ.7, Ν.1650/1986). Με το Π.Δ. 289 ΑΑΠ/2011 εισάγονται πρώτη φορά σαφείς σχετικοί όροι για τους μικρούς οικισμούς. Η γενική πρόβλεψη του αρθ.6 του ΝΟΚ/2012 για την προστασία αρχιτεκτονικών συνόλων, τόπων και τοπίων, δεν έχει προς το παρόν εφαρμοστικά Διατάγματα. Στα Π.Δ. των παραδοσιακών οικισμών η προσέγγιση εξαντλείται, κατά κανόνα, στην υποχρέωση υιοθέτησης των τοπικών μορφολογικών προτύπων στα αρχιτεκτονικά μέλη των νέων κατασκευών. Η ογκοπλαστική διαμόρφωση των νέων κατασκευών ελέγχεται μόνο στο ~11% των παραδοσιακών οικισμών και η διαφύλαξη του φυσικού ανάγλυφου του περιβάλλοντα χώρου στο ~19%. Η κλίμακα των νέων κτιρίων σε σχέση με τα κατά τόπους ιστορικά πρότυπα, βρίσκεται ως τώρα έξω από τη λογική της κοινής/γενικής Νομοθεσίας, αλλά επίσης έξω και από τις προβλέψεις των Π.Δ.των παραδοσιακών οικισμών. Μόνο το πιό πρόσφατο Π.Δ. προστασίας του οικισμού Εθιά Ν.Ηρακλείου (2012) περιλαμβάνει τέτοια πρόβλεψη. Τέλος η μέριμνα για το δημόσιο χώρο είναι εντελώς στοιχειώδης έως τώρα στους απλούς οικισμούς, ενώ αξιοσημείωτες προβλέψεις υπάρχουν για το ~22% των παραδοσιακών οικισμών. Αυτά σημαίνουν ότι τα νέα Προεδρικά Διατάγματα που αποτελούν παραδοτέα των Μελετών Αρχιτεκτονικής Φυσιογνωμίας των Οικισμών ανά τη χώρα, δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται απλώς ως βελτιώσεις ή εξειδικεύσεις υφιστάμενης Νομοθεσίας, αλλά θα πρέπει πρωτίστως να καλύψουν τα ουσιαστικά κενά της στα προαναφερόμενα σοβαρά θέματα Οργάνωση περιεχομένου. Προτεραιότητες Στην Α φάση / Ανάλυση της παρούσας Μελέτης οι Οικισμοί της Μαγνησίας και των Σποράδων ομαδοποιήθηκαν σε 13 χωρικές ενότητες, τις οποίες διακρίναμε με συγκεκριμένα κριτήρια. Στο Κεφάλαιο 4 της Τεχνικής Έκθεσης της Ανάλυσης, καταγράφηκαν ανακεφαλαιωτικά και συνοπτικά τα βασικά χαρακτηριστικά των Οικισμών και του γύρω φυσικού Τοπίου, σε κάθε μία από τις 13 χωρικές ενότητες, που έχουν ως εξής: «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 4

5 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Χωρική ενότητα 1 (1α & 1β) Αριθμός οικισμών: είκοσι τέσσερεις (24) Παραδοσιακοί οικισμοί: Τρεις (3) κηρυγμένοι, το Τρίκερι με μοναδική μορφή οικιστικού ιστού, η Αγία Κυριακή & το Παλαιό Τρίκερι. Φυσικό τοπίο: ιδιαίτερα αξιόλογο και ήρεμο, τόσο στην άμεση περιοχή των οικισμών όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Ελαιώνες, ξηρικές εποχικές καλλιέργειες, ημιασκεπείς δασικές εκτάσεις, αλλά και δασοσυστάδες κυπαρισσόκεδρων και μεσογειακής μακίας, από τις κορυφογραμμές έως το κύμα. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: οικισμοί με αγροτικό χαρακτήρα. Οι παράκτιοι έχουν επίσης αλιευτική δραστηριότητα και τάσεις μετατροπής σε παραθεριστικούς /τουριστικούς Νομοθετικό πλαίσιο: Υποενότητα 1α: Οι τρεις κηρυγμένοι παραδοσιακοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Εξι οικισμοί, οι Αγ. Ανδρέας, Κουκουλαίϊκα, Μαύρη Πέτρα, Αγία Σοφία, Γεροπλίνα και Κόττες, υπάγονται ως προς τη δόμηση στο ΠΔ 181Δ/85 και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Οι Αγ. Γεώργιος, Μαραθιάς, Πύθος, υπάγονται στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης, και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Το νησάκι Αλατάς αποτελεί ειδική περίπτωση, επίσης υπαγόμενη στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης. Υποενότητα 1β: Οι οκτώ οριοθετημένοι οικισμοί του Δήμου Αλμυρού Νηές, Αμαλιάπολις, Πτελεός, Αγία Μαρίνα, Πηγάδι, Άγιοι Θεόδωροι, Αχίλλειο, Άγιος Δημήτριος υπάγονται ως προς τους όρους δόμησης στο ΠΔ 181Δ/85 με ειδικότερες ρυθμίσεις, σύμφωνα με Νομαρχιακές Αποφάσεις. Για την Αμαλιάπολη ισχύουν παραλλήλως το Β.Δ ( 290Α/1947) & η Απόφ.Νομ. 5966/ (ειδικότερο θέμα: ύψος). Η Λειχούρα, οι Άγιοι Απόστολοι, το Λουτρό είναι μη οριοθετημένοι οικισμοί με αυθαίρετη δόμηση Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις: - Οι παραλιακοί οικισμοί εμφανίζουν γραμμική ανάπτυξη, με παραλλαγές Λείπει, και απαιτείται, ιδιαίτερη προστασία του παραλιακού μετώπου με το ποικιλόμορφο και σημαντικό φυσικό τοπίο και ανάγλυφο. Η πρόταση του ΣΧΟΟΑΠ Πτελεού, για συνένωση των οικισμών & δημιουργία ενιαίου οικιστικού συνόλου στο παράκτιο μέτωπο της υποενότητας 1β, δεν συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση. Λείπει, και απαιτείται, ουσιαστική προστασία των ρεμάτων Ανάγκη προστασίας των συνεκτικών ελαιώνων ως μείζονος οικονομικού & περιβαλλοντικού πόρου. Σημαντική ανάγκη δημιουργίας κοινοχρήστων χώρων και δικτύου πεζών/ποδηλάτου στο παράκτιο μέτωπο. Σημαντική ανάγκη ρυθμίσεων στην «εκτός σχεδίου δόμηση» Ανάγκη ανάσχεσης της αυθαίρετης δόμησης κοντά στις ακτές Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Στην υποενότητα 1α καταγράφονται διάφοροι τύποι παραδοσιακών σπιτιών, όλοι με απλούς ορθογωνικούς όγκους, με ή χωρίς μικρή επεξοχή της λιθοδομής στον άνω όροφο: πέτρινα ισόγεια & διώροφα λαϊκά σπίτια, πολλά από τα οποία με νησιώτικο χαρακτήρα, πέτρινα διώροφα & τριώροφα αρχοντικά, πέτρινα διώροφα με νεοκλασικές επιρροές, κτίρια «Παρασκευόπουλου» ισόγεια. Στο Τρίκερι διασώζονται λίγα Αρχοντικά με ξυλόπηκτο εξέχοντα όροφο, μορφολογικά συγγενή με τα Αρχοντικά του Κεντρικού Πηλίου. Το ισχύον ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997, αγνοεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών κτιρίων της υποενότητας οικισμών 1α, εισάγοντας αδιακρίτως, παντού, το δομικό/μορφολογικό πρότυπα της «ακμής» (τέλος 18 ου αρχές 19 ου αιώνα), που αναπτύχθηκε ιδίως στο Κεντρικό Πήλιο, ενώ δεν αγγίζει καθόλου το θέμα της δομής του οικιστικού συνόλου, που αποτελεί το μείζον διακριτικό και προστατευτέο γνώρισμα του περίοπτου οικισμού στο Τρίκερι. Ετσι, τα νεωτερικά κτίρια (κυρίως παραθεριστικές κατοικίες και επαγγελματικές στέγες), πέρα από εντοπισμένες ασυμβατότητες, καταλήγουν σε ψευδοαρχοντικά, απομιμήσεις των προτύπων που συναντώνται στο Κεντρικό Πήλιο. Έχουμε ήδη αναφερθεί με έμφαση στην άστοχη αυτή «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 5

6 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ πρακτική, που οδηγεί σε αλλοίωση της ιστορικής-αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των οικισμών της ενότητας, με ευθύνη της πολιτείας. Προβληματικές επεμβάσεις συχνές στα παλαιά, παραδοσιακά, κτίσματα: Προσθήκη στοιχείων που αλλοιώνουν τις όψεις, αντικατάσταση ξύλινων κουφωμάτων από αλουμινένια και σε ξένα προς το περιβάλλον χρώματα, προσθήκες εξωτερικών κλιμάκων και εξωστών. Προβληματικά χαρακτηριστικά συχνά στις νέες κατασκευές: Διάταξη και τυπολογία διάφορη από την προϋφιστάμενη τοπική: παραδοσιακά λαϊκά, με στοιχεία νησιωτικού χαρακτήρα. Πολυδιασπασμένο περιτύπωμα κάτοψης & περίγραμμα στέγης. Αδόκιμη διάταξη εξωτερικών κλιμάκων και εξωστών. Αυθαίρετη υπέρβαση ύψους Χωρική Ενότητα 2 Αριθμός οικισμών εννέα (9) Παραδοσιακοί οικισμοί: Επτά (7) κηρυγμένοι: Αργαλαστή, Μετόχι, Ξινόβρυση, Νεοχώρι, Συκή, Λαύκος, Προμύρι Φυσικό τοπίο: Εξαιρετικό και ποικίλο, εντός και εκτός οικισμών. Εκτεταμένοι συνεκτικοί ελαιώνες, σε συνδιασμό με πευκώνες, ερεικώνες και μικτή δασική βλάστηση - μεσογειακή μακία. Το φυσικό τοπίο συμπληρώνεται από το ανθρωπογενές τοπίο της ενότητας, μείζονος αξίας που συνίσταται ιδίως στην κλίμακα των οικισμών και την ενσωμάτωσή τους στη φυσική τοπιογραφία. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Η γεωργική φυσιογνωμία των οικισμών κυριαρχεί, με τάσεις ανάπτυξης Β κατοικίας και τουρισμού. Νομοθετικό πλαίσιο: Οι κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Οι οριοθετημένοι οικισμοί Καλλιθέα & Μυριοβρύτη υπάγονται ως προς τη δόμηση στο ΠΔ 181Δ/85 και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις μείζονες ανάγκες: Προστασία βιοτόπων στα ρέματα Προστασία των συνεκτικών ελαιώνων ως μείζονος οικονομικού & περιβαλλοντικού πόρου. Συντήρηση και θεσμική προστασία του εκτεταμένου δικτύου καλντεριμιών εντός των οικισμών. Ανάδειξη και προστασία της πλατείας ως δυναμικού στοιχείου αναφοράς των οικισμών Ανάδειξη και προστασία αποθέματος εγκαταλελειμμένων λιθόκτιστων κτιρίων, κηρυγμένων διατηρητέων και μή, καθώς και κτιρίων δημοσίου χαρακτήρα που έχουν ερειπωθεί (π.χ. ναός στην Καλλιθέα, παλαιό σχολείο στο Νεοχώρι) Ανάγκη ρυθμίσεων στην «εκτός σχεδίου δόμηση» Ανάγκη ανάσχεσης της αυθαίρετης δόμησης, κυρίως ως προς τα ύψη και τους όγκους που αλλοιώνουν τη δομή και την κλίμακα των οικιστικών συνόλων. Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Καταγράφονται διάφοροι τύποι παραδοσιακών σπιτιών, όλοι με απλούς ορθογωνικούς όγκους, με ή χωρίς μικρή επεξοχή της λιθοδομής στον άνω όροφο: πέτρινα ισόγεια & διώροφα λαϊκά σπίτια, πέτρινα διώροφα & τριώροφα αρχοντικά (Αργαλαστή, Καλλιθέα, Λαύκος), πέτρινα διώροφα με νεοκλασικές επιρροές (Λαύκος, Αργαλαστή, Προμύρι, Νεοχώρι), κτίρια «Παρασκευόπουλου» ισόγεια (Αργαλαστή, Λαύκος, Προμύρι, Νεοχώρι), Υπάρχει ένα & μόνο τριώροφο Αρχοντικό με ξυλόπηκτο εξέχοντα όροφο (Αργαλαστή) μορφολογικά συγγενές με τα Αρχοντικά του Κεντρικού Πηλίου. Το ισχύον ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997, αγνοεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών κτιρίων αυτής της ενότητας οικισμών, εισάγοντας αδιακρίτως παντού το δομικό/μορφολογικό πρότυπα της «ακμής» (τέλος 18 ου αρχές 19 ου αιώνα) του Κεντρικού Πηλίου, ενώ δεν αγγίζει καθόλου το θέμα της δομής του «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 6

7 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ οικιστικού συνόλου. Ετσι, τα νεωτερικά κτίρια (κυρίως παραθεριστικές κατοικίες και επαγγελματικές στέγες), πέρα από εντοπισμένες ασυμβατότητες (Αργαλαστή, Μετόχι, Λάυκος, Προμύρι, Ξυνόβρυση) αναπαράγουν στην περιοχή του Νοτίου Πηλίου, τα μορφολογικά προτύπα που χαρακτηρίζουν το Κεντρικό Πήλιο. Έχουμε ήδη αναφερθεί με έμφαση στην άστοχη αυτή πρακτική, που οδηγεί σε αλλοίωση της ιστορικής-αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των οικισμών της ενότητας με ευθύνη της πολιτείας. Χωρική Ενότητα 3 Αριθμός οικισμών δέκα τέσσερεις (14) Παραδοσιακοί οικισμοί: Τρεις (3) κηρυγμένοι: Άγιος Γεώργιος (Κατηγιώργης), Λύρη, Πλατανιάς Φυσικό τοπίο: Εξαιρετικό και ποικίλο, εντός και εκτός οικισμών. Εκτεταμένοι συνεκτικοί ελαιώνες, σε συνδιασμό με πευκώνες, ερεικώνες και μικτή δασική βλάστηση - μεσογειακή μακία. Στους παραθαλάσσιους οικισμούς διατηρούνται και περιβόλια με εσπεριδοειδή. Οι παραλίες της ενότητας είναι εξαίρετες, μεγάλες σε μήκος, ανοιχτές, με ψιλό χαλίκι ή άμμο (Ποτιστικά, Μελανή, Πάλτση, Καστρί, Πλατανιάς, Μικρό). Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Η γεωργική φυσιογνωμία των οικισμών κυριαρχεί, με τάσεις ανάπτυξης Β κατοικίας και τουρισμού. Νομοθετικό πλαίσιο: Οι κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Οι δύο (2) οριοθετημένοι οικισμοί Μούσγες & Ροδιά υπάγονται ως προς τη δόμηση στο ΠΔ 181Δ/85 και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Οι οικισμοί Βοδίνι, Καστρί, Μικρό, Μορτιά, Πάλτση, Πατριχώρι, Ποτιστικά, Τρόχαλα & Χονδρή Αμμος, υπάγονται στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης, και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Η χωρική ενότητα είναι απομακρυσμένη από το κύριο οδικό δίκτυο και υπάρχουν δυσκολίες προσβασιμότητας σε πολλούς οικισμούς της. Η έλλειψη θεσμικού πλαισίου για τους περισσότερους από τους οικισμούς (8 στους 14) οδηγεί στην απουσία ελέγχου της δόμησης και σε ποικίλες ογκοπλαστικές και μορφολογικές αυθαιρεσίες. Διαπιστώνονται αυξημένα προβλήματα αυθαίρετης δόμησης σε ολόκληρη τη χωρική ενότητα, ειδικότερα στους παραλιακούς οικισμούς Ποτιστικά, Πάλτση και Πλατανιά, μέσα ή γύρω από χειμάρους/ρέματα. Οι ιδιαίτερα μικροί οικισμοί Βοδίνι, Μούσγες, Τρόχαλα, Ροδιά, Μορτιάς, Ποτιστικά, Πατριχώρι, αποτελούν συστάδες κτισμάτων, χωρίς συνεκτική δομή ούτε οικιστικό κέντρο. Οι παραλιακοί αναπτύσσονται γραμμικά κατά μήκος της ακτογραμμής. Λείπει, και απαιτείται, ουσιαστική προστασία των ρεμάτων Υπάρχει ανάγκη προστασίας των συνεκτικών ελαιώνων ως μείζονος οικονομικού & περιβαλλοντικού πόρου. Απαιτούνται αναπλάσεις στα παραλιακά μέτωπα με στόχο την ανάδειξή τους, την ελεύθερη πρόσβαση στην ακτή και τον έλεγχο της κλίμακας & μορφολογίας των κτιρίων. Απαιτούνται ρυθμίσεις στην εκτός σχεδίου δόμηση, με στόχο την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Απαιτείται αποκατάσταση του φυσικού τοπίου στο λατομείο του όρους Τισσαίου. Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: στους χαρακτηρισμένους οικισμούς Άγιο Γεώργιο, Λύρη και Πλατανιά απαντώνται λαϊκά παραδοσιακά κτίσματα και μόνον. Τα νέα κτίρια παρουσιάζουν ανομοιογένεια ως προς την κλίμακα και τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά (κουφώματα, επικαλύψεις, στηθαία, χρωματισμοί κ.ά.) Έχουμε επισημάνει ότι το ισχύον ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997, αγνοεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών κτισμάτων της ενότητας, ενώ δεν αγγίζει καθόλου το θέμα της δομής των οικιστικών συνόλων. Απαιτούνται σημαντικές αναπροσαρμογές στους κανονιστικούς όρους δόμησης. Απαιτούνται επίσης σαφείς, κατάλληλες κατευθύνσεις για τη φύτευση /διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου κατοικιών και τουριστικών καταλυμάτων. «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 7

8 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Χωρική Ενότητα 4 Αριθμός οικισμών δέκα οκτώ (18) Παραδοσιακοί οικισμοί: Δέκα (10) κηρυγμένοι: Άγιος Γεώργιος Νηλείας, Άνω Γατζέα, Αργυραίϊκα, Βυζίτσα (τώρα 1ης προτεραιότητας προστασίας), Μηλιές, Πινακάτες (τώρα 1ης προτεραιότητας προστασίας), Αφέται, Άγιος Βλάσιος, Άγιος Λαυρέντιος, Δράκεια. Φυσικό τοπίο: Εξαιρετικής ποικιλίας και ποιότητας, με έντονες τοπογραφικές εξάρσεις και πτυχώσεις, αμφιθεατρικότητα με θέα προς τον Παγασητικό, εκτεταμένους συνεκτικούς ελαιώνες και εκτάσεις μεσογειακής μακίας στα ημιορεινά, άγρια και ήμερα καστανοτόπια καθώς και δάσος οξυιάς στα ορεινά. Εξάρχον στοιχείο του τοπίου αποτελούν τα ρέματα, η πυκνή παραρεμάτια βλάστηση και η διάχυση του πρασίνου εντός των οικισμών. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Αγροτικοί οικισμοί με έντονη παράλληλη ανάπτυξη τουρισμού και Β κατοικίας. Νομοθετικό πλαίσιο: Οι κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Οι λοιποί οριοθετημένοι οικισμοί, Αργυραίϊκα, Ζερβόχια, Παλαιόκαστρο, Σερβανάτες, Σταυροδρόμι & Χάνια, διέπονται ως προς τη δόμηση από το ΠΔ 181Δ/85 και ως προς τους μορφολογικούς κανόνες από τα ΠΔ 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Ο Άγιος Αθανάσιος και ο Στρόφιλος υπάγονται στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης, και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις μείζονες ανάγκες: : Ανάγκη προστασίας βιοτόπων σε ρέματα/χειμάρους από κατασκευές. Ανάγκη προστασίας των συνεκτικών ελαιώνων ως μείζονος περιβαλλοντικού πόρου. Ανάγκη προστασίας της δομής των αμφιθεατρικών οικιστικών συνόλων Ανάγκη προστασίας του εκτεταμένου δικτύου καλντεριμιών εντός των οικισμών αλλά και στις μεταξύ τους συνδέσεις. Ανάγκη ανάδειξης της κεντρικής πλατείας ως δυναμικού σημείου αναφοράς, στους περισσότερους οικισμούς. Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Στους οικισμούς Βυζίτσα και Πινακάτες συναντώνται πολλά και σημαντικά Αρχοντικά της περιόδου της «ακμής» (τέλος 18 ου αρχές 19 ου αιώνα). Ο ξυλόπηκτος ανώτερος όροφο σε επεξοχή, με τα πολλά παράθυρα σε παράθεση & τους πολύχρωμους φεγγίτες με διάκοσμο πάνω από τα παράθυρα, αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτών των κτισμάτων, το πρότυπο των οποίων ενσωματώθηκε ως κανόνας γενικής εφαρμογής για όλο το Πήλιο με το ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Σε όλους τους οικισμούς υπάρχουν επίσης διώροφα και τριώροφα νοικοκυρόσπιτα, αρκετά με νεοκλασσικές επιρροές, και απλά σπίτια, πέτρινα λαϊκά ή και αγροτόσπιτα, με έναν ή δύο ορόφους. Υπάρχει μεγάλος αριθμός εγκαταλελειμμένων Αρχοντικών και απλών λιθόκτιστων κτιρίων (Πινακάτες) τα οποία χρειάζονται αποκατάσταση, ανάδειξη και προστασία. Υπάρχει μεγάλος αριθμός αναστηλωμένων Αρχοντικών που έχουν αφεθεί σε εγκατάλειψη (Βυζίτσα), τα οποία χρειάζονται συντήρηση, ανάδειξη και προστασία. Χωρική Ενότητα 5 Αριθμός οικισμών είκοσι επτά (27) Παραδοσιακοί οικισμοί: Δέκα οκτώ (18) κηρυγμένοι Υποενότητα 5α Αριθμός οικισμών επτά (7) Παραδοσιακοί οικισμοί: Πέντε (5) κηρυγμένοι: Κανάλια, Κερασιά, Κεραμίδι, Βένετο, Γλαφυρά. Φυσικό τοπίο: Εξαιρετικό, εντός και εκτός οικισμών, με έντονες διαφοροποιήσεις στην ευρύτερη περιοχή. Το ανατολικό τμήμα της περιοχής έχει δύο χαρακτηριστικά οικοσυστήματα, αφενός δάσος πυκνό και σύμμεικτο δρυός, καστανιάς, καρυδιάς, πλατάνων και ειδών μεσογειακής μακίας, αφετέρου ορεινούς ελαιώνες σύμμεικτους με συστάδες δάσους δρυός και μεσογειακής μακίας. Στην πεδινή ζώνη του δυτικού τμήματος της υποενότητας κυριαρχεί η συνεκτική καλλιέργεια της αμυγδαλιάς με μεγάλη οικολογική σημασία. Σχεδόν ολόκληρη η «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 8

9 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ χωρική υποενότητα είναι χαρακτηρισμένη περιοχή προστασίας του δικτύου NATURA Οι ακτές της υποενότητας είναι δυσπρόσιτες, με μικρούς μόνον όρμους κατάλληλους για κολύμβηση. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Οικισμοί με κυρίαρχο τον αγροτικό/κτηνοτροφικό χαρακτήρα και με περιορισμένη/ελάχιστη ανάπτυξη τουρισμού και Β κατοικίας. Νομοθετικό πλαίσιο: Οι κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Το Καμάρι, οριοθετημένος οικισμός, υπάγεται ως προς τη δόμηση στο ΠΔ 181Δ/85 και ως προς τους μορφολογικούς κανόνες στα ΠΔ 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Για τα Κανάλια ισχύει παραλλήλως η Απόφ.Νομ / , όσον αφορά το ύψος. Ο Αγ.Ιωάννης Κεραμιδίου υπάγεται στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Η παρούσα μελέτη εξετάζει το ενδεχόμενο οριοθέτησης γιά τον έλεγχο του. Η Ανω Κερασιά είναι εγκαταλελειμένος οικισμός που εντάσσεται στο πρόγραμμα της μελέτης για λόγους διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης.. Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Η χωρική ενότητα δεν συνδέεται με το κύριο οδικό κύκλωμα των νοτιώτερων περιοχών του Πηλίου και υπάρχουν δυσκολίες προσβασιμότητας σε πολλούς οικισμούς της. Σημειώνεται περιορισμένης κλίμακας αυθαίρετη δόμηση στον Άγιο Ιωάννη Κεραμιδίου. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η υφιστάμενη οριοθέτηση του οικισμού Καμάρι, στην οποία περικλείονται ευρύτατες δασικές εκτάσεις Απαιτείται συντήρηση και προστασία των παραδοσιακών καλντεριμιών και μονοπατιών, που διασχίζουν τους οικισμούς και ολόκληρη την περιοχή Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Λαϊκά παραδοσιακά κτίσματα απαντώνται σε όλους τους χαρακτηρισμένους οικισμούς. Στο Κεραμίδι υπάρχουν επίσης αρκετά μεγάλα νοικοκυρόσπιτα. Τα νέα κτίρια παρουσιάζουν ανομοιογένεια ως προς την κλίμακα και τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά (κουφώματα, επικαλύψεις, στηθαία, χρωματισμοί κ.ά.) - Έχουμε επισημάνει ότι το ισχύον ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997, αγνοεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών κτισμάτων της ενότητας, εισάγοντας γενικώς το πρότυπο των μεγάλων Αρχοντικών του Κεντρικού Πηλίου, ενώ δεν αγγίζει καθόλου το θέμα της δομής των οικιστικών συνόλων. Απαιτούνται σημαντικές αναπροσαρμογές στους κανονιστικούς όρους δόμησης. - Ελάχιστες αλλά κραυγαλέα διαφοροποιούμενες από το οικιστικό περιβάλλον τους νέες κατασκευές, καταστρέφουν κυριολεκτικά τον ιστό και το τοπίο. Πρόκειται ειδικότερα για μία εξοχική κατοικία στο Καμάρι, κατασκευασμένη σε οικόπεδο που δημιουργήθηκε παραμορφώνοντας μικρό φυσικό λόφο με τειχία οπλισμένου σκυροδέματος ύψους 14μ., καθώς και το Σουρλίγκειο Ίδρυμα (γηροκομείο) στα Κανάλια, εκτός κλίμακας υπερμέγεθες κτίσμα στο μέσον του οικισμού. Υποενότητα 5β Αριθμός οικισμών είκοσι (20) Παραδοσιακοί οικισμοί: Δεκατρείς (13) κηρυγμένοι: Καλαμάκι, Λαμπινού, Τσαγκαράδα, Άγιος Δημήτριος, Άγιος Ιωάννης (Αγίου Δημητρίου), Ανήλιο, Κισσός, Μούρεσι, Νταμούχαρη, Ξορύχτι, Χορευτό, Μακρυράχη, Πουρί. Φυσικό τοπίο: Εξαιρετικής ποικιλίας και ποιότητας, με έντονες τοπογραφικές εξάρσεις και πτυχώσεις, αμφιθεατρικότητα με θέα προς το Αιγαίο, εκτεταμένους συνεκτικούς ελαιώνες και εκτάσεις μεσογειακής μακίας στα ημιορεινά, εκτεταμένα μηλεοπερίβολα, καστανοπερίβολα και άγρια καστανοτόπια στα ορεινά. Εξάρχον στοιχείο του τοπίου αποτελούν τα ρέματα, η πυκνή παραρεμάτια βλάστηση και η διάχυση του πρασίνου εντός των οικισμών. Ολόκληρη η χωρική υποενότητα είναι χαρακτηρισμένη περιοχή προστασίας του δικτύου NATURA 2000, ενώ ευρύτερες ζώνες των οικισμών έχουν χαρακτηριστεί ως ΤΙΦΚ. Οι παραλίες της υποενότητας είναι εξαίρετες, τόσο οι μεγάλες σε μήκος ανοιχτές παραλίες με ψιλό χαλίκι ή άμμο (Ανάληψη, Χορευτό, Αγ. Σαράντα, Πλάκα Ανήλιου, Αγ. Ιωάννης/Παπά Νερό), όσο και οι μικροί κόλποι, με πιο χοντρό χαλίκι και βραχώδεις πλαγιές (Νταμούχαρη, Μυλοπόταμος, Κάτω Ξορύχτι, Λαμπινού, Πλάκα Καλαμακίου). «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 9

10 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Αγροτικοί οικισμοί με έντονη παράλληλη ανάπτυξη τουρισμού και Β κατοικίας. Νομοθετικό πλαίσιο: Οι κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Ο οριοθετημένος Αγ. Ιωάννης/Παπά Νερό διέπεται ως προς τη δόμηση από το ΠΔ 181Δ/85 και ως προς τους μορφολογικούς κανόνες από τα ΠΔ 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Οι οικισμοί Αγ.Σαράντα, Ανάληψη, Κάτω Ξουρίχτι, Μυλοπόταμος, Πλάκα Ανηλίου & Πλάκα Καλαμακίου υπάγονται στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις - Ανάγκες: Προς διερεύνηση τίθεται το σημαντικό ζήτημα επί μέρους αυθαιρεσιών κατά τη δόμηση στην υποενότητα, λόγω της πίεσης για παραθεριστική κατοικία και τουριστικά καταλύματα, αλλά και λόγω των ιδιαίτερα εκτεταμένων ορίων των οικισμών, αδιακρίτως σε πλαγιές, λόφους και καλλιεργούμενες εκτάσεις, σε συνδυασμό με την εκτός σχεδίου δόμηση. Ανάγκη προστασίας ρεμάτων και παραρεμάτιων περιοχών στο σύνολο των οικισμών Ανάγκη προστασίας και ανάδειξης των φαραγγιών Ανάγκη προστασίας και ανάδειξης του εκτεταμένου δικτύου καλντεριμιών, που διατρέχουν τους οικισμούς της υποενότητας, συνδέοντας σημαντικά πολιτιστικά μνημεία, αλλά και τους οικισμούς μεταξύ τους και με τις παραλίες. Ανάγκη προστασίας και ανάδειξης της χαρακτηριστικά υψηλής βλάστησης στις κεντρικές πλατείες των οικισμών Ανάγκη προστασίας και ανάδειξης των ανθοκομικών καλλιεργειών σε αυλές και κήπους μέσα σε οικισμούς όπως η Μακρυράχη και το Ανήλιο, ως στοιχείων που προσθέτουν αξία στη φυσιογνωμία και το τοπίο τους. Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Η πλέον χαρακτηριστική τυπολογία της υποενότητας είναι τα διώροφα & τριώροφα Αρχοντικά ή νοικοκυρόσπιτα με νεοκλασσικές επιρροές, που συναντάμε κυρίως στην Τσαγκαράδα αλλά και στους άλλους ορεινούς/ημιορεινούς οικισμούς της ενότητας. Ο δεύτερος χαρακτηριστικός τύπος κατοικίας είναι η απλή λαϊκή κατοικία, ισόγεια ή διώροφη, που συναντάται σε όλους τους οικισμούς, συμπεριλαμβανομένων των παραλιακών. Αρχοντικά παρόμοια με εκείνα του Κεντρικού Πηλίου υπάρχουν λιγοστά. Το ισχύον ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997, αγνοεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών κτιρίων αυτής της ενότητας οικισμών, και μάλιστα της Τσαγκαράδας, εισάγοντας αδιακρίτως, παντού, το δομικό/μορφολογικό πρότυπο της «ακμής» (τέλος 18 ου αρχές 19 ου αιώνα) που αναπτύχθηκε ιδίως στο Κεντρικό Πήλιο, ενώ δεν αγγίζει καθόλου το θέμα της δομής των οικιστικών συνόλων. Ετσι, τα νεωτερικά κτίρια (κυρίως παραθεριστικές κατοικίες και επαγγελματικές στέγες), πέρα από εντοπισμένες ασυμβατότητες, καταλήγουν σε ψευδοαρχοντικά, απομιμήσεις των προτύπων που συναντώνται στο Κεντρικό Πήλιο. Έχουμε ήδη αναφερθεί με έμφαση στην άστοχη αυτή πρακτική, που οδηγεί σε αλλοίωση της ιστορικής-αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των οικισμών της ενότητας, με ευθύνη της πολιτείας. Αλλη εμφανής αποτυχία του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου αποτυπώνεται στα νέα συγκροτήματα εξοχικών κατοικιών, παλαιότερα και νεότερα. Ολα τα συγκροτήματα αλλοιώνουν την κλίμακα των παραδοσιακών οικισμών με τον όγκο τους, ιδίως όμως αλλοιώνουν το οικιστικό τοπίο με τη γενική διάταξη των κτιρίων, τις μορφολογικές επιλογές στα επί μέρους αρχιτεκτονικά μέλη, καθώς και με τον τρόπο διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου τους. Χωρική Ενότητα 6 Αριθμός οικισμών είκοσι (20) Παραδοσιακοί οικισμοί: Έντεκα (11) κηρυγμένοι: Άνω Λεχώνια, Κάτω Λεχώνια, Πλατανίδια, Άφυσσος, Καλά Νερά, Κορώπη (Μπούφα), Κάτω Γατζέα, Κάλαμος, Λεφόκαστρο, Χόρτο, Μηλίνα. Φυσικό τοπίο: Ποικίλο, ήπιο, με ήρεμες πλαγιές και ομαλές καμπύλες, εκτεταμένα πεδινά «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 10

11 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ τμήματα. Τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της φυσιογνωμίας του τοπίου είναι οι συνεκτικοί ελαιώνες και τα ρέματα που καταλήγουν στα παράλια. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα οι ελαιώνες αναμειγνύονται με εκτάσεις μεσογειακής μακίας, ενώ στις πεδινές εκτάσεις εμπλέκονται με άλλες συστηματικές δενδροκαλλιέργειες. Ειδικά οικοσυστήματα αποτελούν οι βάλτοι/κατακλυζόμενες περιοχές των παραθαλάσσιων οικισμών Μαλάκι, Κάτω Γατζέα, Καλά Νερά και Κορώπη. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Διακρίνονται δύο υποενότητες: α) από τα Κάτω Λεχώνια έως την Κορώπη και β) από την Άφυσσο έως τη Μηλίνα. Στην α υποενότητα οι οικισμοί Άνω και Κάτω Λεχώνια, Βροχιά, Αγ. Μηνάς, Πλατανίδια και Μαλάκι διατηρούν εν μέρει τον αγροτικό τους χαρακτήρα, αλλά λόγω γειτνίασης με το Βόλο αναπτύσσονται σταθερά ως περιοχές Α κατοικίας, δορυφορικές του αστικού κέντρου. Ανατολικότερα οι οικισμοί Κάτω Γατζέα, Καλά Νερά και Κορώπη διατηρούν ισχυρό αγροτικό χαρακτήρα, αποτελούν όμως παράλληλα βασικούς αποδέκτες Β κατοικίας ή/και τουρισμού. Στη β υποενότητα συναντάμε ενδιαφέροντες παραλιακούς οικισμούς που διατηρούν επίσης ισχυρό αγροτικό χαρακτήρα, αλλά αναπτύσσονται στηριγμένοι πλέον στον τουρισμό. Νομοθετικό πλαίσιο: Οι κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Για την Κάτω Γατζέα και τη συνοικία της Κρυψάνα, ισχύουν παραλλήλως το Π.Δ ( 429Α/1934) και οι Απόφ.Νομ /78/ & τροπ/ση 81470/ (ειδικότερο θέμα: ύψος). Για τη Μηλίνα ισχύει παραλλήλως η Υπ. Απ /1930 ( 15Α/1931) (ειδικότερο θέμα: ύψος επίσης). Οι οριοθετημένοι οικισμοί Άγιος Μηνάς, Βροχιά, Μαλάκι, Προφήτης Ηλίας και Πηγές διέπονται ως προς τη δόμηση από το ΠΔ 181Δ/85 & τις αντίστοιχες Νομαρχιακές Αποφάσεις, ως προς δε τους μορφολογικούς κανόνες από τα ΠΔ 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Οι οικισμοί Αγ.Απόστολος ο Νέος, Πάου & Κυδωνιές υπάγονται στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης και παραλλήλως στους μορφολογικούς κανόνες των Π.Δ. 374Δ/1980 & 383Δ/1997. Η Γορίτσα υπάγεται μόνο στις ρυθμίσεις της εκτός σχεδίου δόμησης Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Το οδικό δίκτυο και ειδικώτερα η διέλευση της Εθνικής Οδού Ε.Ο.34 ανάμεσα/ενδιάμεσα από τους οικισμούς της ενότητας (Άνω και Κάτω Λεχώνια, Μαλάκι, Κάτω Γατζέα, Καλά Νερά, Κορώπη, Χόρτο, Μηλίνα) δημιουργεί προβλήματα που σχετίζονται κυρίως με την ασφάλεια των κατοίκων και των δραστηριοτήτων τους, αλλά και με τη διάλυση της δομής τους (Κορώπη) Υπάρχει διάχυση του αρχικά συνεκτικού οικιστικού ιστού, σε γεωργική γη, λόγω των υπέρμετρων οριοθετήσεων. Οι παραλιακοί οικισμοί στην πλειοψηφία τους αναπτύσσονται γραμμικά κατά μήκος του παραλιακού άξονα. Εξαίρεση αποτελεί η Άφυσσος που χαρακτηρίζεται από αμφιθεατρικότητα. Προς επίλυση ειδικά ζητήματα των παραλιακών μετώπων: περιορισμένο εύρος της ζώνης παραλίας, παρόδια στάθμευση, κακή κατάσταση δημόσιου χώρου, κατάργηση της συνέχειας του παραθαλάσσιου περιπάτου από διάφορες χρήσεις και στοιχεία αστικού εξοπλισμού. Λείπει και απαιτείται προστασία και ανάδειξη των συνεκτικών ελαιώνων, καθώς και ειδική αντιμετώπιση της παραγωγικής γης που βρίσκεται εντός ορίων οικισμών (Κάτω Λεχώνια, Άγιος Μηνάς, Κορώπη) Λείπει και απαιτείται προστασία των ρεμάτων με την παραρεμάτια βλάστηση και τους σημαντικούς βιότοπους, εντός και εκτός ορίων οικισμών. Λείπει και απαιτείται προστασία των βάλτων των παραθαλάσσιων οικισμών Μαλάκι, Κάτω Γατζέα, Καλά Νερά, Κορώπη, που αποτελούν ειδικά οικοσυστήματα. Λείπει και απαιτείται προστασία συνολική των καλντεριμιών εντός και μεταξύ των οικισμών. Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Τα περισσότερα κτίσματα της α υποενότητας είναι τυπικές λαϊκές κατοικίες λιθόκτιστες, μονώροφες ή διώροφες, κυβόσχημες ή πλατυμέτωπες, με συμμετρική διάταξη ανοιγμάτων στην πρόσοψη και ελάχιστο διάκοσμο. Όλα τα παλαιά κτίσματα έχουν γαλλικά «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 11

12 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ παραθυρόφυλλα, ενώ στα νέα κτίρια τοποθετούναι ταμπλαδωτά σύμφωνα με το ισχύον ΠΔ, η διάταξη του οποίου οδηγεί σε εξαφάνιση ένα από τα καθολικά γνωρίσματα των οικισμών. Τα παλαιότερα κτίσματα της β υποενότητας αντανακλούν τη δομή και λειτουργία της «σκάλας» των ορεινών οικισμών. Είναι επίσης απλής μορφής, όπως και στην υποενότητα α, με ακόμη λιγότερο διάκοσμο. Η κυριότερη υποβάθμιση για τα παραλιακά μέτωπα προκύπτει από τη νέα δόμηση, είτε εκτός κανόνων είτε και στο πλαίσιο της νομιμότητας. Παραθεριστικές κατοικίες, τουριστικά καταλύματα και κτίρια χρήσεων αναψυχής είναι συνήθως εκτός κλίμακας (π.χ. Άφυσσος). Συχνή είναι επίσης η άστοχη επιλογή υλικών στις διαμορφώσεις των υπαίθριων χώρων, ιδιωτικών και δημόσιων, καθώς κα οι εκτός τόπου φυτεύσεις στον περιβάλλοντα χώρο κατοικιών & ξενώνων (χλοοτάπητας). Προς διερεύνηση είναι επίσης το σημαντικό ζήτημα των αυθαιρεσιών που αφορούν επί μέρους δομικά στοιχεία στα κτίρια (κυρίως υπόστεγους ημιϋπαίθριους χώρους) ή/και τον περιβάλλοντα χώρο. Η συμμόρφωση προς τους μορφολογικούς κανόνες του ισχύοντος ΠΔ είναι συχνά επιλεκτική, ιδίως στους κοντινότερους προς το Βόλο οικισμούς. Λείπει και απαιτείται ειδική μέριμνα διάσωσης για τα κτίρια των παλαιών αποθηκών, αγροτικών σπιτιών και λιοτριβιών, που παραμένουν μάρτυρες της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των οικισμών της περιοχής, όπως και του παλαιού ανενεργού υδροτριβείου στο Πλατανόρεμα της Κορώπης. Κρίνεται επίσης αναγκαία η προστασία επιλεγμένου αριθμού λιθόκτιστων κτιρίων με νεοκλασσικές αναφορές, σε όλη την ενότητα. Χωρική Ενότητα 7 Αριθμός οικισμών δεκατρείς (13) Παραδοσιακοί οικισμοί: εννέα (9) κηρυγμένοι: Άνω Βόλος, Άγιος Ονούφριος, Ανακασιά, Μελισσάτικα, Πορταριά, Άλλη Μεριά, Κατωχώριον (Κατηχώρι), Σταγιάτες, Μακρινίτσα (1ης προτεραιότητας προστασίας). Φυσικό τοπίο: Εξαιρετικής ποικιλίας και ποιότητας, με έντονες τοπογραφικές εξάρσεις και πτυχώσεις, αμφιθεατρικότητα με θέα προς τον Παγασητικό, εκτεταμένους συνεκτικούς ελαιώνες και εκτάσεις μεσογειακής μακίας στα ημιορεινά, άλλες δενδροκαλλιέργειες, άγρια καστανοτόπια αλλά και ημιασκεπείς δασικές εκτάσεις στα ορεινά. Εξάρχον στοιχείο του τοπίου αποτελούν τα ρέματα με πυκνή παραρεμάτια βλάστηση και η διάχυση του πρασίνου εντός των οικισμών. Η ευρύτερη περιοχή των οικισμών έχει κηρυχθεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Η Πορταριά και η Μακρινίτσα διατηρούν εν μέρει αγροτικό χαρακτήρα, αλλά στηρίζονται κατά κύριο λόγο στην τουριστική δραστηριότητα. Οι λοιποί οικισμοί διατηρούν επίσης εν μέρει αγροτικό χαρακτήρα, αλλά έχουν ήδη μετεξελιχθεί σε περιαστικές περιοχές Α κατοικίας του Βόλου. Νομοθετικό πλαίσιο: Οι κηρυγμένοι παραδοσιακοί οικισμοί υπάγονται στις διατάξεις του ΠΔ 374Δ/1980 όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 383Δ/1997. Οι οριοθετημένοι Παληούρι, Σέσκλο & Φυτόκο, διέπονται από το ΠΔ 181Δ/85 & τις αντίστοιχες Νομαρχιακές Αποφάσεις. Η Ιωλκός και το Κλήμα διέπονται από τις διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης. Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Ορεινοί οικισμοί, συνεκτικοί αλλά όχι πυκνοί. Τα παραδοσιακά κτίρια διατάσσονται στο χώρο κάθε ιδιοκτησίας με γνώμονα το ανάγλυφο του εδάφους, τον προσανατολισμό, τη θέα και την ενότητα του χώρου της αυλής. Οι γραμμικοί σχηματισμοί των νέων, μικρών και μεγαλύτερων συγκροτημάτων παραθεριστικών κατοικιών είναι εντελώς ξένοι και ασύμβατοι με την αυθεντική παραδοσιακή δομή και εικόνα του οικιστικού ιστού. Η αποτυχία του θεσμικού πλαισίου να προστατεύσει το οικιστικό, αλλά και το φυσικό τοπίο, (π.χ. Πορταριά), αποτυπώνεται στα νέα συγκροτήματα κατοικιών για εκμετάλλευση, τα οποία με τη διάταξη των όγκων διαστρεβλώνουν πλήρως την εικόνα και τη δομή του οικιστικού τοπίου. Για το συγκεκριμένο πρόβλημα υπεύθυνες είναι οι ισχύουσες διατάξεις για τη διάταξη των κτιρίων στο γήπεδο, για την κάλυψη και τις μεταξύ κτιρίων αποστάσεις. Πέραν αυτού, το Π.Δ. δεν περιλαμβάνει καμία ειδική αναφορά ή δέσμευση για την ογκοπλαστική διαμόρφωση των νέων κτιρίων, συμπεριλαμβανομένης της στερεομετρίας και κλίσης των στεγών. «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 12

13 ΜΕΛΕΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Επισημαίνεται η ανάγκη ειδικής προστασίας και ανάδειξης του Μεγάλου Ρέματος μεταξύ Πορταριάς και Μακρινίτσας. Επίσης πρέπει να αποφασιστούν δράσεις για την αναστροφή της κατάστασης στην περιοχή ανάντη της κρήνης Μπράνης στη Μακρινίτσα, διότι οι επεμβάσεις των τελευταίων ετών οδηγούν στη σταδιακή περιβαλλοντική και αισθητική υποβάθμιση της ιδιαίτερα αξιόλογης αυτής περιοχής. Παρά τη δύσκολη τρέχουσα οικονομική συγκυρία, είναι ανάγκη να εξεταστεί εγκαίρως η πρόταση για εγκατάσταση τελεφερίκ από Άνω Βόλο προς Μακρινίτσα, Πορταριά και Χάνια με συμπλήρωση του δικτύου προς Άγιο Λαυρέντιο (πρόταση ΡΣΒ) Χωρική Ενότητα 8 Αριθμός οικισμών εννέα (9) Παραδοσιακοί οικισμοί: Οχι Φυσικό τοπίο: Βόρεια της Νέας Αγχιάλου πλαγιές καλυμμένες με ελαιώνες σε συνδυασμό με δασικές εκτάσεις, με αμφιθεατρική ανάπτυξη των οικισμών. Νότια της Νέας Αγχιάλου επίπεδος κάμπος με μονοετείς καλλιέργειες, που φιλοξενεί και βιομηχανικές εγκαταστάσεις στο Χοροστάσι. Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά: Οι οικισμοί που βρίσκονται βόρεια της Νέας Αγχιάλου, Κριθαριά, Μάραθος, Άγιος Γεώργιος, Μεγάλη Βελανιδιά, Χρυσή Ακτή Παναγίας είναι οικισμοί Β κατοικίας, ιδίως μονίμων κατοίκων του Βόλου. Οι παραλιακοί οικισμοί νότια της Νέας Αγχιάλου, Δημητριάδα, Παραλία Αλμυρού, Άγιος Ιωάννης και Χοροστάσι, παρά το ότι και αυτοί αποτελούν περιοχές παραθεριστικής κατοικίας & αναψυχής, διατηρούν παραλλήλως και αγροτική φυσιογνωμία. Νομοθετικό πλαίσιο: Έξι (6) οικισμοί οριοθετημένοι, οι Χρυσή Ακτή Παναγίας, Αγ.Γεώργιος, Βελανιδιά, Κριθαριά Μάραθος & Χοροστάσι, διέπονται από το ΠΔ 181Δ/85 & τις αντίστοιχες Νομαρχιακές Αποφάσεις. Για το Μάραθο ισχύουν παραλλήλως οι Αποφ. Νομ / & 4607/ , (ειδικότερο θέμα: ύψος). Για τον Αγ.Γεώργιο ισχύει παραλλήλως η Απόφ. Υπ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.9547/ (250Δ/2004) (ειδικότερο θέμα: ύψος). Η Δημητριάδα έχει Σχέδιο Πόλης όπως η Απόφ. Νομ (498Δ/1989) (ειδικότερο θέμα: ύψος και στέγες). Η Παραλία Αλμυρού και ο Αγ.Ιωάννης Αλμυρού διέπονται από τις διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης. Πολεοδομικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Οι οικισμοί που βρίσκονται βόρεια της Νέας Αγχιάλου, Κριθαριά, Μάραθος, Άγιος Γεώργιος, Μεγάλη Βελανιδιά, Χρυσή Ακτή Παναγίας, παρουσιάζουν την ίδια μορφή ανάπτυξης και αποτελούν στην πραγματικότητα ενιαίο μέτωπο με μικρά αδόμητα κενά μεταξύ τους, φυσικά (λόφοι) ή τεχνητά (δρόμοι). Παραλαμβάνουν σημαντικό μέρος των πιέσεων ανάπτυξης Β κατοικίας κατοίκων του Βόλου. Οι παραλιακοί οικισμοί νότια της Νέας Αγχιάλου, Δημητριάδα, Παραλία Αλμυρού, Άγιος Ιωάννης και Χοροστάσι, παρά το ότι και αυτοί αποτελούν περιοχές παραθεριστικής κατοικίας & αναψυχής, διατηρούν παραλλήλως και αγροτική φυσιογνωμία, με αραιή δόμηση και καλλιεργούμενες εκτάσεις μεταξύ των χτισμένων οικοπέδων. Αυθαίρετη δόμηση παρατηρείται σε όλη τη χωρική ενότητα, αφενός εκτός κανόνων κατάτμησης και δόμησης στους μη οριοθετημένους οικισμούς (Δημητριάδα, Παραλία Αλμυρού, Άγιος Ιωάννης), αφετέρου με υπέρβαση των επιτρεπομένων μεγεθών εκμετάλλευσης μέσα στους οριοθετημένους. Προστασία φυσικού τοπίου από την «εκτός σχεδίου» δόμηση. Ορισμός περιοχών απολύτου προστασίας. Ανάγκη προστασίας και ανάδειξης παραλιακού μετώπου. Δημιουργία ζώνης προστασίας γύρω από οχλούσες χρήσεις (SOVEL, ΑΓΕΤ). - Αρχιτεκτονικού χαρακτήρα επισημάνσεις: Απαιτείται άμεση επανεξέταση των ισχυόντων περιορισμών δόμησης. Στους ειδικούς όρους δόμησης που περιλαμβάνονται στις Αποφ. Νομάρχη, αλλά και στους γενικούς όρους του Π.Δ. 181Δ/85, δεν υπάρχει καμία ειδική αναφορά ή δέσμευση αναφορικά με την ογκοπλαστική διαμόρφωση των νέων κτιρίων, έτσι οι οικισμοί παρουσιάζουν εικόνα/δειγματολόγιο των εκάστοτε απόψεων του συρμού περί αρχιτεκτονικής και «Γ. ΑΣΗΜΟΜΥΤΗΣ», «ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ» Σελίδα 13