Αρχαία ελληνική μυθολογία ΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ Μπάσα Ανίσα -Σωτηρία Τζέλη Ελένη Τζέλης Παναγιώτης Σκόνδρας Γιώργος

Transcript

1 Αρχαία ελληνική μυθολογία ΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ Μπάσα Ανίσα -Σωτηρία Τζέλη Ελένη Τζέλης Παναγιώτης Σκόνδρας Γιώργος Διδάσκουσες : Μουρατίδου Μαρίνα, Μανιάτη Σταυρούλα Ριόλος, Σχολικό έτος

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη...3 Πρόλογος...4 Εισαγωγή...4 Κυρίως Μέρος...5 Συμπεράσματα...7 Σαν επίλογος...8 Βιβλιογραφία...9 Παράρτημα...9

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα ερευνητική εργασία επιχειρήσαμε να ερευνήσουμε τους πολέμους που γίνονταν στην αρχαία ελληνική μυθολογία και ποια μορφή αυτοί είχαν, ερώτημα που απασχολεί και τον σύγχρονο άνθρωπο. Παραπέρα,ασχοληθήκαμε με τις αιτίες και τις αφορμές των πολέμων, τις στρατηγικές που ο κάθε στρατηγός ακολουθούσε, τις συνέπειες που υπήρχαν μετά την ήττα κάποιας πολεμικής παράταξης και κατά πόσο επηρέαζε τις εξελίξεις η παρουσία των θεών στις μάχες. Η μεθοδολογία που ακολουθήσαμε ήταν η επισκόπηση βιβλιογραφικών πηγών, και οι τεχνικές περιλάμβαναν παρακολούθηση και συζήτηση ντοκιμαντέρ, συνεντεύξεις φιλολόγων καθώς και συζητήσεις ματαξύ μας σε ότι αφορά το θέμα. Οι αρχαίοι πόλεμοι διαφέρουν πολλοί απο τους σύγχρονους. Όπως προκύπτει από τη μελέτη που κάναμε οι θεοί ήταν εκείνοι που ευθύνονταν για τις συγκρόυσεις των ανθρώπων. Οι αρχηγοί ασχολούνταν με τις υποθέσεις του στρατού και οργάνωναν τις στρατηγικές αντιμετώπισης με σκόπο την νίκη.η ήττα δεν αφορούσε μόνο αυτούς που έχαναν έναν πόλεμο αλλά και εκείνους που νικούσαν γιατί ταυτόχρονα χάνονταν ζωές και πολύτιμα αντικέιμενα. Πολλές θυσίες προσφέρονταν στους θεούς διότι οι μάχες εξαρτώνταν από αυτούς.

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να προσφέρει στους αναγνώστες γνώσεις που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν τη σημασία των πολέμων στην αρχαία ελληνική μυθολογία Αρχικά βλέπουμε τις συνθήκες που επικρατούσαν κατα την περίοδο ενός πολέμου (λεηλασίες,απώλειες ζωών, καταστροφές μνημείων,υποδούλωση κατοίκων). Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τις αιτίες για τις οποίες διεξάγονταν οι πόλεμοι (συνήθως ήταν για θέματα τιμής και για θέματα εξουσίας, ή επειδή τους προκαλούσαν οι θεοί). Προσπαθούμε να δώσουμε μια κατανοητή εικόνα σε όλους με σκοπό να κατανοήσουν το περιεχόμενο των πολέμων και να μπορέσουν να τους συγκρίνουν με αυτούς σήμερα. Εδώ θα έχουν την δυνατότητα να πληροφορηθούν για τη σημασία που είχε ο πόλεμος για τους αρχαίους Έλληνες και πως οι ίδιοι σέβονταν τον εχθρό αλλά και τους κοινούς κανόνες. Με παραδείγματα μύθων και αποσπασμάτων των ή με μελέτες συγγραφέων πάνω στο θέμα θα προσπαθήσουμε να τεκμηριώσουμε το λόγο μας. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα σημαντικό θέμα που απασχολεί σε μεγάλο βαθμό ακόμα και τον σύγχρονο άνθρωπο είναι η αρχαία ελληνική μυθολογία. Για το λόγο αυτό έχουν διατυπωθεί κάποια ερωτήματα σχετικά με το αν ισχύουν όλα αυτά τα γεγονότα και οι ιστορίες που τα βιβλία εξιστορούν ή απλά πρόκειται για φανταστικές αφηγήσεις. Ο μύθος αποτελεί μια βασική στάση της ανθρώπινης συνείδησης που δεν αναφέρεται αποκλειστικά στον πρωτόγωνο ή αρχαίο άνθρωπο αλλά ακόμα και στον πιο εξελιγμένο. Είναι ένας τρόπος σκέψης και αντίληψης που δεν βασίζεται στην επιστήμη και στην απλή πραγματικότητα αλλά σε μεταφορικές αφηγήσεις. Έτσι η μυθολογία κατασκευάζει έναν κόσμο δικό της συνθέτοντας φανταστικά και πραγματικά στοιχεία. Θα λέγαμε πως αν στην επιστημονική γνώση λειτουργούν αυστηροί κανόνες τότε στο μύθο λειτουργεί περισσότερο η φαντασία. Όπως προκύπτει από ποιητές εκείνης της εποχής (Ησίοδος,Όμηρος) η αρχαία ελληνική μυθολογία ταυτίζεται με την επική ποίηση. Οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες αμφισβητούν την ιστορική αλήθεια των πληροφοριών αυτών που δίνουν οι ποιητές (Κακριδής 1968). Ένας από τους κλάδους της μυθολογίας που μας απασχολεί είναι οι πολεμικοί μύθοι. Προσπαθόυμε μέσα από ερωτήματα να ερευνήσουμε και να μάθουμε για τους πολέμους,ο τρόπος με τον οποίο πολεμούσαν οι άνθρωποι,οι στρατηγικές που ακολουθούσαν οι στρατηγοί καθώς και τι ρόλο έπαιζαν οι θεοί στις μάχες αυτές και τα κύρια στοιχεία που χαρακτήριζαν τις συγκρούσεις. Όπως παρατηρείται τόσο στη Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια οι πόλεμοι περιλάμβαναν συγκρούσεις μεταξύ 2 λαών (Αχαιοί-Τρώες) ωστόσο όμως υπήρχαν φορές που και οι Έλληνες συγκρούονταν μεταξύ τους (εμφύλιες συγκρόυσεις π.χ Αθηναίοι-Ελευσίνιοι). Έτσι και εμείς θα προσπαθήσουμε να ερευνήσουμε τους λόγους που οι άνθρωποι έφταναν στο σημείο του πολέμου και αν η κατάσταση αυτή επικρατεί και στις μέρες μας. Η μέθοδος που διαλέξαμε για την επίτευξη της εργασίας μας ήταν η βιβλιογραφική έρευνα. Ο σκοπός της εργασίας μας είναι μαθησιακός, να μάθουμε δηλαδή όλα τα παραπάνω που μας κινούσαν το ενδιαφέρον και παεράλληλα να μάθουμε πώς γίνεται μια ερευνητική εργασία. Αντίστοιχα στόχος μας ήταν η συνεργασία μεταξύ μας.

5 ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ Ο μύθος πάντα θα αποτελεί έναν τρόπο σκέψης, αντίληψης και στάσης ζωής για τον άνθρωπο ο οποίος με κάθε τρόπο προασπαθεί να μάθει και να ερευνήσει ερωτήματα που τον απασχολούν. Όπως αναφέρεται από πολλούς μελετητές οι Έλληνες άφησαν πίσω τους μια κληρονομιά μύθων που ζεί και θα ζεί αιώνια. Μέσα από αυτούς είχαμε την δυνατότητα να μάθουμε για τη σχέση ανάμεσα σε ανθρώπους-θεούς, φύσης -ανθρώπου, πολιτισμού-ανθρώπου αλλά και ελληνικού πολιτισμού με άλλους πολιτισμούς.οι πολεμικοί μύθοι είναι μια πτυχή της μυθολογίας, όχι πάντα διακριτή και ξεχωριστή με την οποία και ασχοληθήκαμε. Στόχος της εργασίας μας είναι να μάθουμε να συνεργαζόμαστε και να προσεγγίσουμε το θέμα μέσω της βιβλιογραφικής έρευνας. Όσον αφορά τις τεχνικές που ακολουθήσαμε ήταν: συνεντεύξεις καταιγισμός ιδεών χάρτης ενοιών παράθεση επιχειρημάτων Τα ερευνητικά εργαλεία που χρησιμοποιήσαμε ήταν βιβλία αλλά και το Ίντερνετ. Στη συνέχεια θέσαμε κάποια ερευνητικά ερωτήματα τα οποία και προσανατόλισαν- ειδίκευσαν την εργασία μας.τα ερωτήματα είναι τα εξής: 1.Ποια θέση είχαν οι αρχηγοί μέσα στο στρατό; 2.Με ποιό σκοπό γίνονταν οι πόλεμοι; 3.Ποιές ήταν οι συνέπεις μετά την ήττα; 4.Ποιο ρόλο είχαν οι θεοί στην εξέλιξη των γεγονότων κατά την διάρκεια του πολέμου; Για την επίτευξη της εργασίας μας χρειάστηκε να πραγματοποιήσουμε μια σειρά απο δραστηριότητες όπως: 1.Αναζήτηση πηγών στο διαδίκτυο στην αίθουσα πληροφορικής του σχολείου μας. 2.Αναζήτηση πηγών στην βιβλιοθήκη του σχολείου μας 3.Παρακολούθηση βίντεο στην τάξη με θέμα τους πολεμικούς μύθους (national geografic/τροία και Μύθοι και μαντεία,οι τόποι των μύθων-οδυσσέας ο τελευταίος ήρωας) και 4.επίσκεψη στην βιβλιοθήκη της Πάτρας για επιπλέον πηγές και από άλλους συγγραφείς. Μελετώντας πηγές και επεξεργάζοντάς τες, με σύγκριση και κριτική, προσπαθήσαμε να κρατήσουμε τα πιο σημαντικά στοιχεία και μέσα από αυτά να διατυπώσουμε τις απαντήσεις στα ερωτήματα που είχαν τεθεί. 1. ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΑΡΧΗΓΟΙ ΣΕ κάθε πόλεμο/μάχη ή εμφύλια σύγκρουση ένας είναι αυτός που κατευθύνει το στρατό και οργανώνει στρατηγικές αντιμετώπισης κατά των αντιπάλων.αυτός είναι και ο αρχηγός του στρατού και εκλέγεται εξαιτίας της ανδρείας,της τόλμης και της στρατηγικής του ικανότητας.μέσα από αναζητήσεις και αναλύσεις βιβλίων και κειμένων που εστιάζουν στους μυθικούς πολέμους καταλήξαμε σε κάποια αποελέσματα που θεωρούμε πως αξίζει να αναφερθούν. Πριν από κάθε μεγάλο και σημαντικό πόλεμο οι αρχηγοί κατεύφευγαν σε μαντεία αναζητώντας χρησμούς ετσι ώστε να πρετοιμαστούν κατάλληλα για την μάχη και να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στις επερχόμενες καταστάσεις. Εκτός όμως από τα μαντεία επόμενο βήμα τους ήταν οι θυσίες που πρόσφεραν στους θεούς ζητώντας την βοήθειά τους διότι η τύχη τους εξαρτώταν από αυτούς. Μέτα απο τις θυσίες που πρόσφεραν προετοιμάζαν καλά τον στρατό τους και ξεκινούσαν για τον προορισμό τους. Όταν ο πόλεμος ξεκινούσε την υπόθεση αναλάμβανε ο αρχηγός με την εύθύνη να οργανώσει καλά και να παρατάξει σωστά το στρατό. Στους πολέμους θέση έπαιρναν και οι θέοι οι οποίοι βοηθούσαν τους ασήμαντους ήρωες να αποκτήσουν δόξα και τιμή. Σχετικό χωρίο:<<και ήταν η ίδια η θεά που όρισε να έιναι ο Έπειος, γιός του Πανοπλέα από τη Φωκίδα,αυτός που θα μαστόρευε το άλογο.ήθελε με τον τρόπο αυτό να δοξάσει τον Έπειο, έναν ήρωα που ήταν τόσο ασήμαωτος,ώστε οι Αχαιοί βασιλιάδες τον ταπείνωναν όλη την

6 ώρα προστάζοντάς του να κουβαλάει νερό (Κακριδής 1986]. Σωστός αρχηγός θεωρούνταν αυτός ο οποίος ήταν συνεπής στα καθηκόντά του. Αποτέλεσμα αυτού ήταν και οι περιπτώσεις που οι αρχηγοί κρατούσαν μυστικές τις αποφάσεις τους για λόγους ασφάλειας.σχετικό παράδειγμα ο μύθος της ιφυγένειας στον οποίο ο πατέρας της Αγαμέμνονας παίρνει τον χρησμό απο τον μάντη Κάλχα ότι για να φυσήξουν τα πάνια θα πρέπει να θυσιάσει την κόρη του.παρά τον πόνο και την θλίψη του τελίκα δέχεται να την θυσίασει εκτελόντας το καθήκον του.όμως ο ίδιος αποφασίζει να κρατήσει μυστική την αποφασή του και κατορθώνει να δικαολογήσει την πρόσκληση της κόρης του στην Αυλίδα μέσα σε τόσους άνδρες χωρίς να φανερώσει ως την τελευταία στιγμή τα σχέδιά του, ούτε στη ίδια την μητέρα της. Η κατάσταση αυτή που συνεχιζόταν να λαμβάνει χώρα στους πολέμους ήατν θλιβέρη καθώς οι ίδιοι οι αρχιστράτηγοι έπρεπε να διαλέξουν ανάμεσα στο συναίσθημα και στο καθήκον τους. 2.ΑΙΤΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΟΙ αρχαίοι πόλεμοι συνήθως προκαλούνταν από συγκρούσεις και διαφωνίες των θεών του Ολύμπου. Ο μύθος του μήλου της Έριδος είναι παράδειγμα που ανάγεται σε διαμάχη μεταξύ Αθηνάς, Ήρας και Αφροδίτης την οποία προσκάλεσε η Έριδα δίνοντας τους ένα χρυσό μύλο με την αναγραφητη ομορφότερη. Ο Δίας θέλοντας να δώσει λύση στην δίαμάχη για το ποιά αξίζει το μήλο στον Τρώα πρίγκιπα Πάρη που επέλεξε την Αφροδίτη. Ως ανταμοιβή για την κρίση του η Αφροδίτη τον αντάμειψε κάνοντας την Ελένη,την πιο όμορφη θνητή γυναίκα,να τον ερωτευτεί και να τον ακόλουθήσει στη Τρόια. Αμέσως μέτα την άρπαγή της ο Αγαμέμνονας,ο βασιλίας των Μυκηνών και αδερφός του άντρα της Ελένης, ηγήθηκε μιας γενικευμένης εκστρατείας των Ελλήνων και πολιόρκησε την Τροία.Μετά το θάνατο πολλών ηρώων, όπως του Αχιλλέα και του Αίαντα,του Τελαμόνιου κάθως και των Τρώων, Έκτορα και Πάρη,η πόλη αλώθηκε χάρις στο τέχνασμα του Δούρειου ίππου.[ βικιπαίδεια] Ένας άλλος μυθικός πόλεμος,αν μπορεί να θεωρηθεί έτσι,είναι η Αργοναυτική Εκστρατεία.<<Ο σκόπος της ήταν να φέρουν στο βασιλιά Πελλία το χρυσόμαλλο δέρας από την Κολχίδα, η οποία βρισκόταν στο βάθος της Μαύρης θάλασσας.η αιτία της ήταν ότι ο βασιλιά Πελλίας της Λοκρίδας στη Θεσσαλία, είχε λάβει χρησμούς ότι θα βρεί τον θάνατο από έναν απόγονο του Αιόλου και να φυλάγεται από έναν άνδρα που θα φοράει ένα σανδάλι.όταν ο Πελίας είδε τον Ιάσσονα μπρόστα του,να φοράει ένα σανδάλι μόνο στο δεξί του πόδι,για να τον απομακρύνει από κοντά του, του έδωσε εντολή να φέρει πίσω το Χρυσόμαλλο Δέρας>>(βικιπαίδεια]. 3.ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ Στο τέλος κάθε πολέμου ή εμφύλιας σύγκρουσης κάποιοι είναι αυτοί που για λόγους αδυναμίας του στρατού βγαίνουν ηττημένοι. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι συνέπειες που θα δεχθεί όχι μόνο ο στρατός αλλά και η ηττημένη πόλη/χώρα.ανεξάρτητα αν πρόκειται για οργανωμένη μάχη ή όχι οι συνέπειες για τον ηττημένο μπορεί να είναι: 1.κατάκτηση της περιόχης,υποδούλωση των κατοίκων(δουλεία)καταστροφή των ιερών.στο μύθο του Τρωικού πολέμου έχουμε την καταστροφή της Τροίας μετά την νίκη των Αχαιών με την τακτική του Δούρειου Ιππου και το χαμό των Τρώων. 2Περιορισμός σε συγκεκριμένο τόπο όπως στη μάχη μεταξύ των θεών και των τιτάνων.ο Δίας όταν μεγάλωσε πάλεψε με τον πατέρα του Κρόνο και εκείνη την στιγμή άρχισε ένας πόλεμος ο οποίος κράτησε 10 χρόνια που έληξε με την νίκη των θεών και με τον εγκλεισμό των Τιτάνων στα Τάρταρα. 3.Απώλεια πολύτιμου αντικειμένου.(π.χ η Αργοναυτική εκστρατεία κατά την οποία ο Ιάσσονας επιστρέφει στη Ιολκό και ζητά τον θρόνο του πατέρα του.όμως ο Πελίας φοβισμένος του ζητά να του φέρει το Χρυσόμαλλο Δέρας ελπίζοντας πως θα ήταν δύσκολο για αυτόν και δν θα τα κατάφερνε.η εκστρατεία αυτή τελείωσε με την νίκη του Ιάσσονα και την κατάκτησε του θρόνου.και τέλος 4.Ακρωτηριασμός:ο Οδυσσέας φτάνοντας στο νησί των Κυκλωπων μαζί με τους συντρόφους του βρήκαν μια σπηλιά και μπήκαν μέσα.εκεί έμενε ενάς τεράστιος Κύκλωπας ο Πολύφημος,γιος του

7 Ποσειδώνα.Όμως για κακή του τύχη ο Κύκλωπας άρχισε κάθε μέρα να τρώει και από έναν σύντροφο.η κατάσταση όμως δεν γινόταν να συνεχιστεί για αυτό και ο Οδυσσέας σκέφτεται να τον τυφλώσει με ένα ένα μυτέρο κλαδί και καταφέρωουν να ξεφύγουν.δυστυχώς όμως ο Ποσειδώνας οργισμένος για τον ακρωτιριασμό αυτο και μετά απο καάρα του Πολύφημου ο Οδυσσέας περιπλανιόταν 10 χρόνια στη θάλασσα με έμποδιο τα τέραστια κύματα που τον κρατούσαν μακριά απο την χώρα του. 4.ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΘΕΩΝ Ένα από τα στοιχεία των πολέμων στη αρχαία ελληνική μυθολογία που παραξενεύουν τον σύγχρονο άνθρωπο είναι η παρουσία των θεών και ο ρόλος τους. Η δράση τους διαμορφώνει αλλά και επηρεάζει ταυτόχρονα τις σχέσεις μεταξύ θεών, ανθρώπων αλλά και θεών και ανθρώπων.όπως παρατηρείται από τον Rutherford (1994,1996) οι θεοί εξαρτώνται από τις θυσίες και τις προσφορές των θνητών τις οποίες αναμένουν γιατί τις θεωρούν υποχρέωση των θνητών απέναντί τους.όπως παρατηρούμε στην Ίλιάδα οι θεοί εμπλέκονται ενεργά στις εξελίξεις των γεγονότων ενός πολέμου είτε με την μια πλευρα είτε με την άλλη.ο Bruce Loundeu (2005) μελετώντας την παρουσία των θεών στα έπη υποστηρίζει πως υπάρχει μια θεική μορφή που κρίνει και αποφασίζει για έναν ήρωα,είναι θεός των υποστηρίζει και τον βοηθά αλλά και μερικές φορές βρίσκεται απέναντί του ως εχθρός. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και περίπτωση του Αχιλλέα ο οποίος εκτός απο την υποστήριξη της θεάς Αθήνας και της μητέρας του Θέτιδας απεναντί του βρίσκεται ο θεός Απόλλωνας γνωρίζοντας πως θα σκοτώσει τον Έκτορα διατάζει τον Πάρη να τον χτυπήσει με το βέλος του στη φτέρνα. Σε πολλές περιπτώσεις οι θεοί όταν έβλεπαν πως οι θνητοί απειλούνταν κατά τη διάρκεια της μάχης έπερναν το μέρος τους κατεβαίνοντας στη γη.άλλοτε τους έκρυβαν μέσα σε σύννεφα και άλλοτε τους άραπαζαν απο το πεδίο μάχης. Για παράδειγμα στη σύγκρουση μεταξύ Πάρη -Μενέλαου η Αφροδίτη παρεμβαίνει και καταφέρνει να βοηθήσει τον Μενέλαο εξαφανίζοντας τον Πάρη μέσα σε ένα σύννεφο. Αντίθετα όμως σε περιπτώσεις που χρειαζόταν άμεση και σκληρή πρέμβαση των θεών, αυτοί παρουσιάζονταν αυτοπροσώπως.στην Ιλιάδα η παρέμβαση της Αθηνάς κρίνεται επείγουσα οχι τόσο γιατί κινδυνεύει ο Αγαμέμνονας,αλλά κυρίως γιατί κινδύνευε η μεγάλη περηφάνεια που το έπος απαιτεί να έχει ο Αχιλλέας.Άρα βασικός ροόλος των θεών στον πόλεμο είναι να μεσολαβούν με αναβολές,καθυστερήσεις και παρεμβάσεις και οι πράξεις τους μπορεί να δημιουργήσουν αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις μεταξύ θεών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Λαμβάνοντας υπόψη τις απαντήσεις των ερωτημάτων μετά από την επεξεργασία των πηγών θα μπορούσαμε να πούμε πως τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε για τον μύθο αλλά και για τους πολέμους που λάμβαναν χώρα στην αρχαία ελληνική μυθολογία ειναι: Ο μύθος αποτελεί ένα σύνολο διηγήσεων που δείχνουν έναν τρόπο σκέψης, αντίληψης και κατανόησης του κόσμου.ο μύθος μοιάζει με την ποίηση(έπη Ομήρου)διότι η γλώσσα είναι μεταφορική καθώς μια λέξη μπορεί να αναφέρεται σε πολλές έννοιες μιλώντας με παραστάσεις και πολλές εικόνες. Όσον αφορά τους πολέμικους μύθους αξίζει να σημειωθεί πως οι συγκρούσεις-πόλεμοι δεν γίνονταν αποκλειστικά μεταξύ δυο διαφορετικών λαών αλλά υπήρχαν και εμφύλιες διαμάχες.οι πολεμικοί μύθοι είχαν έναν σημαντικό ρόλο σε μια κοινωνία διότι από τον πόλεμο εξαρτώταν η συνέχιση της θέσης ισχύος ενός βασιλιά ή πόλης αλλά μέσα από αυτόν χάνονταν ζωές. Παρόλο που σε κάθε πόλεμο ένας θεωρητικά είναι ο νικητής πρακτικά κανένας απο τις δυο από τις δυο πολεμικές παρατάξεις δεν θεωρούταν νικητής αφού χάνονταν άδικα ζωές που οι απυσίες τους δεν θα μπορέσουν να αντικατασταθούν απο τίποτα. Επιπλέον αν και υπήρχαν εχθροπραξίες αυτό δεν σήμαινε ότι επέτρεπαν να σκοτώνουν ή να επιτίθενται σε παιδία,γυναίκες και ηλικιωμένους. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αλλά και στην λήξη των γεγονότων παίζουν και οι θεοί οι οποίοι εξαρτώνται από τις υποχρεωτικές γι αυτούς θυσίες των ανθρώπων.άλλοτε οι θεοί υποστήριζαν τις ενέργειες ενός ήρωα ή εναντιώνονταν στις πράξεις του δείχνοντας μς αυτόν τον

8 τρόπο την οργή τους.κύριοι λόγοι των πολέμων αυτών ήταν οι συγκρόυσεις μεταξύ των θεών οι οποίοι διαφωνούσαν για καταστάσεις των κοινών θνητών(λειτουργία ανθρωπομορφισμού). Αν και οι συγκρούσεις συνέχιζαν ο σέβασμός προς τους εχθρούς αλλά και προς τους κοινά αποδεκτούς κανόνες (το παράδειγμα που αναφέρω είναι και η παύση των πολέμων σε ιερές στιγμές οπώς ήταν και οι αγώνες ή οι γορτές).τέλος οι σημερινοί πόλεμοι δεν μοιάζουν με τους αρχαίους οι οποίοι γίνονται με ελάχιστα τεχνικά μέσα κάθως και πολεμουσαν σώμα με σώμα.αντιθέτως σήμερα η τεχνική και η τεχνολογία είναι δυο παράγοντες που είναι σημαντικοί για την επίτευξη των πολέμων. Σαν επίλογος Όλοκληρώνοντας την ερευνητική εργασία που 2 τετράμηνα ασχοληθήκαμε καταφέραμε να πετύχουμε τον αρχικό σκοπό που ήταν η κατανόηση της σημασίας του πολέμου και των συγκρούσεων μέσα στους μύθους.οι δραστηριότητες μας (επίσκεψη στην βιβλιοθήκη,ανίχνευση πηγών στο διαδίκτυο και στην βιβλιοθήκη του σχολείου μας, παρακολούθηση ντοκιμαντέρ, ) λειτούργησαν αποτελεσματικά στην παρουσίαση της εργασίας. Με αύτην την έρευνα που κάναμε για το θέμα μας, μας δόθηκε η δυνατότητα να συγκρίνουμε πολέμους όσο αναφορά ομοιότητες και διαφορές αλλά και συζητήσαμε κατά πόσο έχουν εξελιχθεί, αν γίνονται με τον ίδιο τρόπο ή απλά με την έννοια <<πόλεμος>>αναφερόμαστε σε αντιπαραθέσεις και μικροχρόνιες συγκρόυσεις μεταξύ ανθρώπων.εκτός όμως από τον μαθησιακό σκοπό η εργασία του project βοήθησε στη συνεργασία όλων των μελών της κάθε ομάδας αλλά και μάθαμε να σεβόμαστε την προσπάθεια των υπολοίπων ομάδων.έτσι μιλήσαμε και συζητήσαμε με καθηγήτες εκθέτοντας τις δικές μας γνώμες και ιδέες και ακούγοντας τις δικές τους.

9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κακριδής, 1986, 1.Εισαγωγή στο μύθο και 2.Ήρωες και θεοί, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα. Τσοτάκου-Καρβέλη Αικατερίνη, 2007, Λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, Εκδόσεις Σοκόλη Διαδίκτυο: Ε.Ε.Α (2013) Αργοναυτική εκστρατεία.τρωικός πόλεμος.πραγματοποιήθηκε στις 15 Μαρτίου 2013 από: el. wikipedia. org/wiki/τρωικός πόλεμος και el wikipedia.org/wiki/αργοναυτική_εκστρατεία. Συνέντευξη 1: Αγγελική Φωτοπούλου(2013)φιλόλογος. Θέμα:θεοί και πόλεμοι στην μυθολογία πραγματοποίηση:10 Απριλίου 2013 Συνέντευξη 2: Χαρά Ραφτογιάννη(2013)φιλόλογος Θέμα:συνέπειες μετά την ήττα ένος στρατού πραγματοπίηση:10 Απριλίου 2013

10 Παράρτημα: Θεοί Ένα από τα στοιχεία της Ιλιάδας που παραξενεύουν ιδιαίτερα τον σύγχρονο αναγνώστη είναι η παρουσία και ο ρόλος των θεών στο έπος.θεοί και άνθρωποι αλληλεπιδρόυν,η δράση των μεν κινεί την αντίδραση των δε,επηρεάζει και διαμορφώνει τις σχέσεις μεταξύ θεών,μεταξύ τωμ ανθρώπων και μεταξύ των θεών και ανθρώπων.οι θεοί παρεμβαίνουν στα γεγονότα που αφορούν τους ανθρώπους,αλλά και το ακροατήριο,χάρη στον ποιητή,παρακολουθεί τη ζωη των θεών,η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη ζωή των ανθρώπων. Τι είδους σχέσεις αναπτύσσονται μεταξύ θεών και ανθρώπων;όπως ο Rutherford(1996,44)οι θεοί εξαρτώνται από τις θυσίες και τις προσφορές των ανθρώπων τις οποίες αναμένουν γιατί τις θεωρούν υποχρέωση των θνητών απέναντί τους.υπάρχουν θεόι που έχουν θνητούς απογόνους (Δίας-Σαρπηδόνας-Θέτιδα-Αχιλλέας-Αφροδίτη-Αινείας),οι θεοί που δείχνουν ιδιαίτερη εύνοια σε θνητούς(αφροδίτη-πάρης-αθηνά-αχιλλέας-αθηνά-οδυσσέας)ή ακόμα σε πόλεις και λαούς (Δίας- Τροία,Ηρα-Αργος,Σπάρτη,Μυκήνες).Στην Ιλιάδα οι θεοί εμπλέκονται ενεργά στον πόλεμο με την μια ή την άλλη αντιμαχόμενη πλευρά,παρόλο που τιμώνται από όλους(η Αθηνά πολεμά στην Τροία,παρόλο που οι Τρωαδίτισσες της πρόσφεραν πλούσιες θυσίες. Μελετώντας την παρουσία των θεών στα έπη ο Bruce Louden (2005) κάνει λόγο για ένα τρίγωνο θεοτήτων γύρω από κάθε ήρωα.υπάρχρει μια ηγετική θεική μορφή που κρίνει και αποφασίζει για τον ήρωα,ένας θεός που τον υποστηρίζει και τον βοηθά και ένας θεός οργισμένος και εχθρικός απεναντί του.σχηαμτικα η εικόνα για τους τρεις ήρωες της Οδύσσειας και της Ιλιάδας έχει ως εξής: Στην περίπτωση πάντως του Αχιλλέα τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.εκτός απ την Αθήνα, ο ήρωας έχει τη συνεχή συνδρομή της μητέρας του Θέτιδας και επιπλέον την υποστήριξη του Ποσειδώνα και της Ήρας.Απ την άλλη,το μίσος του Απόλλωνα εναντίον του δε φαίνεται να έχει λογικό έρεισμα,δεδομέωου μάλιστα ότι ο Αχιλλέας με την ενέργειά του να συγκαλέσει συνέλευση στη ραψωδία Α,ουσιαστικά δίνει τέλος στην προσβολη του Χρύση κι τη σύγκρουση Αγαμέμνονα- Χρύση.Ως θεός όμως ο Απόλλωνας γνωρίζει ότι ο Α χιλλέας θα σκοτώσει τον Έκτορα.Δηλώνει την αντίθεση και την οργή που τρέφει εναντίον του Αχιλλέα και είναι αυτός,τελικά,που θα συμβάλει στον θάνατό του. Όπως έχει προαναφερθεί, η δράση του ποιήματος εκτυλίσσεται στη γη και στην ουράνια κατοικία των θεών,ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι θεόι κατεβαίνουν και δρουν στη γη.στο πλαίσιο του ανθρωπομορφισμού,οι θεοί παρουσιάζονται σαν μια μεγάή οικογένεια με τις κατοικίες τους,τις συγκεντρώσεις,τις διαφωνίες και τις συμφωνίες τους ή άλλοτε σαν μια βασιλική αυλή με τον Δία - βασιλιά να επιβάλεται και στους θεούς-ευγενείς να τον περιστοιχίζουν.είναι γεγονός ότι η εκπροσώπηση των θεών στην Ιλιάδα είναι επιλεκτική.μεγάλοι θεόι(δίας,ήρα κ.α)εμφανίζονται πιο συχνά και διαδραματίζουν πιο σημαντικό ρόλο από άλλους μικρότερους θεούς,ενώ άλλοι απλά αναφέρονται.ο Όμηρος παρουσιάζει τους θεούς να παρεμβαίνουν στις υποθέσεις των ανθρώπων,κα ρι που ήταν σύμφωνο με τις αντιλήψεις της εποχής.η παρουσία τους στο ποιήμα είναι αληθινή.ο τρόπος,βέβαια, που παρουσιάζονται είναι ποιητικός και επηρέασε τη μεταγενέστερη ποίηση και την τέχνη.το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα επίδρασης στην τέχνη αποτελεί το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία στην Ολυμπία,έργο του Φειδία. Τη στήριξη τους στους Αχαιούς παρέχουν δυο θεές, η Ήρα και η Αθηνά.Η Ήρα ενεργεί από μακρια,γιατί η μεγάλη θείκη της δύναμη το επιτρέπει,βάζοντας στο μυαλό του Αχιλλέα την ιδέα για σύγκληση συνέλευσης και στέλνοντας την Αθηνά να τον συγκρατήσει,όταν ετοιμάζεται να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα.Εκεί οπόυ απαιτήται άμεση και σηκληρή παρέμβαση των θεών,αυτοί παρουσιάζονται αυτοπροσώπως. Στην περίπτωση της επέμβασης της Αθηνάς η ανάγκη κρίνεται επείγουσα όχι τόσο γιατί κινδυνεύει ο Αγαμέμνονας,αλλά κυρίως γιατί κινδυνεύει η παρηφάνια που το έπος απιτεί νε έχει ο Αχιλλέας,ο προστατευόμενός της. Τέλος όπως έχει παρατηρηθεί,ένας από τουε βασικούς ρόλους των θεών στο έπος είναι να δημιουργούν ανοβολές,καθυστερήσεις και παρεκβάσεις ή να σηματοδοτούν στο βασικό θέμα

11 της διήγησης. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΗΤΤΗΜΕΝΟΥ Ανεξάρτητα από το αν επρόκειτο για οργανωμένη μάχη ή όχι οι συνέπειες για τον ηττημένο μπορούν να καταηγοριοποιηθούν ως εξής: Κατάκτηση της περιοχής,υποδούλωση των κατοίκων,καταστροφή των ιερών(π.χ καταστροφή της Τροίας) Φυσική εξόντωση-θάνατος(π.χ κενταυρομαχία) Περιορισμός σε συγκεκριμένο τοπό(π.χ εγκλεισμός των Τιτάνων στα Τάρταρα) Απώλεια πολύτιμου αντικειμένου (π.χ Χρυσόμαλλο Δέρας και Αργοναυτική εκστρατεία) Αυτοκτονία (π.χ ααίαντα) Ακρωτηριασμός (π.χ τύφλωση Πολύφημου).