Πτυχιακή Εργασία «Εξέλιξη των φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα»

Transcript

1 Τ.Ε.Ι Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής Πτυχιακή Εργασία «Εξέλιξη των φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα» Επιβλέπων καθηγήτρια: Γιαννούλα Φλώρου Σπουδαστής: Αυξεντίου Σταύρος Α.Ε.Μ: 9138 ΚΑΒΑΛΑ 2013

2 Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα Διασυνδεδεμένα φωτοβολταϊκά συστήματα ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Φ/Β ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ Φ/Β ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2013 ΚΑΙ Η ΠΑΥΣΗ ΤΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Προγράμματα χρηματοδότησης Φ /Β ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ανάλυση του Νόμου 3468/ Ανάλυση του Νόμου 3734/ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΗΜΕΝΩΝ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ Εγκαταστημένη ισχύ φ/β σε ελληνικό επίπεδο Αδειοδότηση φ/β συστημάτων Σχετικοί φορείς ΚΕΦΑΛΑΙΟ Συμπεράσματα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

3 ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: Ελληνική αγορά οοιοβολταίκών ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: Ελληνική αγορά οοτο βολταϊκόν ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3:Στέγεςρβ συστήματα... ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ ΠΙΝΑΚΩΝ... ΠΙΝΑΚΑΣ 0: Ελληνική αγορά οοτοβολταϊκόν ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Ελληνική αγορά οοτοβολταϊκόν ΠΙΝΑΚΑΣ 2:Οικιακα ρ β συστήματα... ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Ελληνική αγορά οοτοβολταΐκώ\ ΠΙΝΑΚΑΣ 4: Ελληνική αγορά οοτοβολταϊκόν ΠΙΝΑΚΑΣ 5: Ελληνική αγορά οοτοβολταϊκόν ΠΙΝΑΚΑΣ 6:Οικιακά ο β συστήματα... ΠΙΝΑΚΑΣ 7: Ελληνική αγορά ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ ΠΚΟΝ.ΟΝ... ΕΙΚΟΝΑ 1: Φοτο β ολταικά ζάνελ... ΕΙΚΟΝΑ 2: Παρ άσιγμα αυτόνο μου οοτο β ολταϊκού συστή ματο:. ΕΙΚΟΙΝΑ3 :Παρά0 ΐ*^ια όιασυνάεσεμενου οοτοβολταϊκού συστή ματο ΕΙΚΟΝΑ 4: Παράδειγμα του κύκλου ανάπτυξη: της ο β ενέργεια:..., ΕΙΚΟΝΑ 5: Προγράμματα χρηματοδότησης

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά την διάρκεια του τελευταίου αιώνα, οι ανθρώπινες κοινωνίες άντλησαν το μεγαλύτερο μέρος της καταναλισκόμενης ενέργειας τους από την καύση των ορυκτών καυσίμων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συμβατικές μορφές ενέργειας ήταν σχετικά φθηνότερες, και πιο εύκολες στην εκμετάλλευση τους σε σχέση με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.). Επίσης σε αυτό συνέβαλε σημαντικά το γεγονός ότι μέχρι πρόσφατα η ρύπανση του περιβάλλοντος δεν είχε λάβει τόσο ανησυχητικές διαστάσεις. Πλέον, όμως, τα ενεργειακά θέματα και, κυρίως, η σχέση της παραγωγής και χρήσης ενέργειας με το περιβάλλον, αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων και προβληματισμών, όχι μόνο για τον χώρο των επιστημών και των πολιτικών, αλλά και για το χώρο των επιχειρήσεων και κατ επέκταση για όλη την κοινωνία. Το τοπίο αλλάζει συνεχώς και νέα δεδομένα ανατρέπουν συνήθειες και πρακτικές δεκαετιών, το πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο αναδομείται εκ νέου λαμβάνοντας υπόψη του τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές εξωτερικότερες που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας, ενώ νέες καθαρές και πολλά υποσχόμενες τεχνολογίες κάνουν δυναμικά την εμφάνιση τους, με φιλόδοξο στόχο να αντικαταστήσουν τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα και να μας οδηγήσουν σε μια νέα εποχή καθαρών ενεργειακών λύσεων. Από τα παραπάνω δεδομένα προέκυψε η ανάγκη δημιουργίας της συγκεκριμένης εργασίας, η οποία εξετάζει εναλλακτικούς τρόπους για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και συγκεκριμένα από Φωτοβολταϊκά συστήματα. Οι βασικότεροι στόχοι αυτής της εργασίας είναι: Λόγοι αποδοχής φωτοβολταϊκών και την θετική εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας. 3

5 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τω φωτοβολταϊκών συστημάτων Κόστη και οφέλη των φωτοβολταϊκών για οικόπεδα, πάρκα και κτίρια Και η συμβολή των φωτοβολταϊκών στην αγορά της Ελλάδας με στατιστικά στοιχεία και σχεδιαγράμματα Γ ια την ολοκλήρωση των στόχων αυτής της εργασίας πραγματοποιήθηκε έρευνα στο διαδίκτυο που υπήρξε εκτενής μιας και το θέμα είναι επίκαιρο και σύγχρονο. Οι στόχοι της εργασίας υλοποιούνται μέσα από τη παρουσίαση των τεσσάρων κεφαλαίων της. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στο γιατί πρέπει να υιοθετήσουμε τα φωτοβολταϊκά συστήματα στην ζωή μας.στο δεύτερο κεφάλαιο στην επίδραση των φωτοβολταϊκών συστημάτων στην αγορά της Ελλάδας και τέλος στο τρίτο κεφαλαίο αναφέρομαι σε ορισμένα συμπεράσματα που αποτελούν σύνοψη και κριτική θεώρηση αυτών που προηγήθηκαν. ΕΙΚΟΝΑ 1:Φωτοβολταικά πάνελ Πηγή: 4

6 1. ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 1.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η ηλιακή ενέργεια είναι καθαρή, ήπια, ανεξάντλητη και ανανεώσιμη. Η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας είναι αρκετά διαδεδομένη κυρίως με εφαρμογές φωτοβολταϊκών συστημάτων. Τα φωτοβολταϊκά συστήματ α βασίζονται στο φωτοβολταϊκό φαινόμενο, δηλαδή στην άμεση μετατρο πή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρισμό, με τη χρήση τεχνολογίας ημι αγώγιμων υλικών τα οποία ενεργοποιούνται στο φάσμα του ηλιακού φωτ ός. Τέτοια συστήματα χαρακτηρίζονται ως ηλιακοί συσσωρευτές και η λε ιτουργία τους είναι φιλική προς το περιβάλλον, ενώ η διάρκεια ζωής τους φθάνει τα 25 χρόνια (ΣύνδεσμοςΕταιριών Φωτοβολταϊκών -ΣΕΦ, 2011) 1.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Τα φωτοβολταϊκά συστήματα χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές μικρής και μεγάλης κλίμακας, από μικρές ηλεκτρονικές συσκευές μέχρι την π αραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά πάρκα. Επιπλέον, πρ οσφέρουν δυνατότητα μείωσης,απωλειών στα δίκτυα διανομής και βελτί ωσης της στάθμης της τάσης σε ακτινικά δίκτυα. Ανάλογα, με την χρή ση τους χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες: Αυτόνομα φω τοβολταϊκά συστήματα Οι αυτόνομες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις αποτελούν ίσως τις πληρέστε ρες εφαρμογές φωτοβολταϊκής τεχνολογίας. Είναι εγκαταστάσεις που λ ειτουργούν αυτοδύναμα για την τροφοδότηση καθορισμένων καταναλώ σεων, χωρίς να συνδέονται με μεγάλα κεντρικά δίκτυα ηλεκτρικής δια νομής. Αποτελούν την ιδανικότερη λύση για περιοχές που βρίσκονται μακριά από το κεντρικό δίκτυο και στις οποίες η διασύνδεσή τους με αυτό θα απαιτούσε τεράστια οικονομικά κεφάλαια. Επιπλέον,χρησιμοποιούνται για την αφαλάτωση, άντληση και καθαρισμό νερού όπως και σε συστήματ 5

7 α εξωτερικού φωτισμού οδών,συστήματα τηλεπικοινωνιών, σηματοδότησ ης και σεαγροτικές εφαρμογές.οιεφαρμογές αυτές συνήθως αποδίδουν ισ χύ ύψους 200KWp.Βέβαια υπάρχουν συστοιχίες συσσωρευτών οι οποίες α ποθηκεύουν την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια. ενώ σε περίπτωση που έχουμε φορτία εναλλασσομένου ρεύματος θαπρέπει να υπάρχει ένας αντιστροφέας στο σύστημα ο οποίος θα μετατρέπει την συνεχή σε εναλλασ σόμενη τάση.( 4green, 2013) Α υτό νομ ο Φ ω τοβολτα ϊκό Σύστη μ α ΕΙΚΟΝΑ 2: Παράδειγμα αυτόνομου φωτοβολταϊκού συστήματος. Πηγή: 6

8 1.2.2 Διασυνδεδεμένα φω τοβολταϊκά συστήματα Στα διασυνδεδεμένα με το δίκτυο φωτοβολταϊκά συστήματα, η παρα γόμενη ηλεκτρική ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά, τροφοδοτεί τα ηλε κτρικά φορτία και η περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας εφ' όσον υπάρχ ει διαβιβάζεται και πωλείται στο δίκτυο. Στις περιπτώσεις όμως που η ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά δεν επαρκεί για να καλύψει τα φο ρτία τότε το δίκτυο παρέχει τη συμπληρωματική ενέργεια. Έτσι στα διασυνδεδεμένα συστήματα υπάρχουν δύο μετρητές ηλεκτρικής ενέργει ας. Ο ένας μετράει την ενέργεια που δίνεται στο δίκτυο και ο άλλος την ε νέργεια που παρέχει το δίκτυο. Επίσης στη περίπτωση των διασυνδεδεμέ νων συστημάτων δεν απαιτείται χρήση συσσωρευτών, γεγονός που ε λαττώνει το αρχικό κόστος της εγκατάστασης καθώς και το κόστος συντ ήρησης ΓΝνακος ελέγχου ΦωτοβολταΙκό πλαίσιο Μετρητής ΔΕΗ Αντιστροψεας (ίηνβτ6βτ) Δ ια σ υ ν δ ιβ χ )ΐέν ο σύ σ τημ α (ανταλλάσσει ενέργεια με το δίκτυο της ΔΕΗ) ΕΙΚΟΙΝΑ 3: Παράδειγμα διασυνδεδεμένου φωτοβολταϊκού συστήματος Πηγή: 7

9 1.3 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Φ/Β Είναι γεγονός ότι πλέον τα φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας. Αν και θα έπρεπε αυτό να είχε γίνει εδώ και πολλά χρόνια, και παρά το γεγονός ότι στη χώρα μας κάποιοι συζητούσαν για αυτά από το 1996, τελικά το πρώτο μεγάλο ξέσπασμα ξεκίνησε με τον Αναπτυξιακό νόμο του 2004 ο οποίος έδωσε και τις πρώτες επιδοτήσεις για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.( Go for green, 2013) Οπού βάσει του νόμου η Ελλάδα και άλλα 19 κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν καλυφτεί πάνω από το 7% με συστήματα ηλιακής ενέργειας μέχρι το (European Commission, 2013) Παρακάτω θα παρουσιάσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονέκτημα των φωτοβολταϊκών. Ας αρχίσουμε με τα πλεονεκτήματα. Όταν τα φωτοβολταϊκά εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία, μετατρέπουν ένα 5 17% της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Το ποσοστό εξαρτάται από την τεχνολογία που χρησιμοποιούμε. Υπάρχουν π.χ. τα λεγόμενα μονοκρυσταλλικά φωτοβολταϊκά, τα πολυκρυσταλλικά φωτοβολταϊκά, και τα άμορφα. Τα τελευταία έχουν χαμηλότερη απόδοση είναι όμως σημαντικά φθηνότερα. Η επιλογή του είδους των φωτοβολταϊκών γίνεται με βάσει την οικονομική ευχέρεια μας και με τις ανάγκες που θέλουμε να καλύψουμε. Όλα τα φωτοβολταϊκά πάντως μοιράζονται τα παρακάτω πλεονεκτήματα: μηδενική ρύπανση αθόρυβη λειτουργία αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια ζωής (που φθάνει τα 30 χρόνια) απεξάρτηση από την τροφοδοσία καυσίμων για τις απομακρυσμένες περιοχές δυνατότητα επέκτασης ανάλογα με τις ανάγκες ελάχιστη συντήρηση 8

10 Τα φωτοβολταϊκά συνεπάγονται σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την κοινωνία. Οφέλη για τον καταναλωτή, για τις αγορές ενέργειας και για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Τα φωτοβολταϊκά είναι μία από τις πολλά υποσχόμενες τεχνολογίες της εποχής που ανατέλλει στο χώρο της ενέργειας. Μιας νέας εποχής που θα χαρακτηρίζεται ολοένα και περισσότερο από τις μικρές αποκεντρωμένες εφαρμογές σε ένα περιβάλλον απελευθερωμένης αγοράς. Παραγωγή ενεργειας Κατανάλωση + Π ώ ληση Ενέργειας σε ρ ε ύ μ α για 3 χ ρ ο ν ιά Κέρόος αηο πώληση ενεργειας ΕΙΚΟΝΑ 4: Παράδειγμα του κύκλου ανάπτυξης της φ/β ενέργειας Πηγή: Τα μικρά, ευέλικτα συστήματα που μπορούν να εφαρμοστούν σε επίπεδο κατοικίας, εμπορικού κτιρίου ή μικρού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής (όπως π.χ. τα φωτοβολταϊκά, τα μικρά συστήματα συμπαραγωγής, οι μικροτουρμπίνες και οι κυψέλες καυσίμου) αναμένεται να κατακτήσουν ένα σημαντικό μερίδιο της ενεργειακής αγοράς στα χρόνια που έρχονται. Ένα επιπλέον κοινό αυτών των νέων τεχνολογιών είναι η φιλικότητά τους προς το περιβάλλον. Η ηλιακή ενέργεια είναι μια καθαρή, ανεξάντλητη, ήπια και ανανεώσιμη ενεργειακή πηγή. Η ηλιακή ακτινοβολία δεν ελέγχεται από κανέναν και αποτελεί ένα ανεξάντλητο εγχώριο ενεργειακό πόρο που παρέχει ανεξαρτησία, προβλεψιμότητα και ασφάλεια στην ενεργειακή τροφοδοσία φωτοβολταϊκά είναι λειτουργικά καθώς προσφέρουν επεκτασιμότητα της ισχύος τους και δυνατότητα αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας (στο δίκτυο ή σε συσσωρευτές) 9

11 αναιρώντας έτσι το μειονέκτημα της ασυνεχούς παραγωγής ενέργειας. Δίνοντας τον απόλυτο έλεγχο στον καταναλωτή, και άμεση πρόσβαση στα στοιχεία που αφορούν την παραγόμενη και καταναλισκόμενη ενέργεια, τον καθιστούν πιο προσεκτικό στον τρόπο που καταναλώνει την ενέργεια και συμβάλλουν έτσι στην ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση της ενέργειας. Για τις επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρισμού, υπάρχουν ευδιάκριτα τεχνικά και εμπορικά πλεονεκτήματα από την εγκατάσταση μικρών συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Όσο περισσότερα συστήματα παραγωγής ενέργειας εγκατασταθούν και συνδεθούν με το δίκτυο ηλεκτροδότησης, τόσο περισσότερα είναι τα οφέλη για τις επιχειρήσεις, όπως π.χ. η βελτίωση της ποιότητας της ηλεκτρικής ισχύος, η σταθερότητα της ηλεκτρικής τάσης και η μείωση των επενδύσεων για νέες γραμμές μεταφοράς. Η βαθμιαία αύξηση των μικρών ηλεκτροπαραγωγών μπορεί να καλύψει αποτελεσματικά τη διαρκή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε να καλυφθεί με μεγάλες επενδύσεις για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από μικρούς παραγωγούς μπορεί να περιορίσει επίσης την ανάγκη επενδύσεων σε νέες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόστος μιας νέας γραμμής μεταφοράς είναι πολύ υψηλό, αν λάβουμε υπόψη μας πέρα από τον τεχνολογικό εξοπλισμό και θέματα που σχετίζονται με την εξάντληση των φυσικών πόρων και τις αλλαγές στις χρήσεις γης. Οι διάφοροι μικροί παραγωγοί "πράσινης" ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ιδανική λύση για τη μελλοντική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στις περιπτώσεις όπου αμφισβητείται η ασφάλεια της παροχής. Η τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν δοκιμάζεται από δαπανηρές ενεργειακές απώλειες που αντιμετωπίζει το ηλεκτρικό δίκτυο (απώλειες, οι οποίες στην Ελλάδα ανέρχονται σε 12% κατά μέσο όρο). Από την άλλη, η μέγιστη παραγωγή ηλιακού ηλεκτρισμού συμπίπτει χρονικά με τις ημερήσιες αιχμές της ζήτησης (ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες), βοηθώντας έτσι στην εξομάλυνση των αιχμών φορτίου και στη μείωση του συνολικού κόστους της ηλεκτροπαραγωγής, δεδομένου ότι η 10

12 κάλυψη αυτών των αιχμών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή. Τα φωτοβολταϊκά, εκτός από καθαρή ενέργεια, παρέχουν ακόμη προσέλκυση πελατών και αξιοπιστία σε ένα απελευθερωμένο περιβάλλον. Σε ένα υψηλά ανταγωνιστικό περιβάλλον, οι επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρισμού χρειάζονται κίνητρα για να προσελκύσουν και να διατηρήσουν τους πελάτες τους. Τα προγράμματα καθαρής ενέργειας μπορούν να είναι ελκυστικά σε αρκετά μεγάλο αριθμό καταναλωτών που ενδιαφέρονται γενικά για το περιβάλλον και ειδικότερα για τις κλιματικές αλλαγές. Σήμερα οι καταναλωτές στις απελευθερωμένες ενεργειακές αγορές δεν αγοράζουν απλά τη φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια, καθώς υπάρχει πλέον θέμα τόσο ποιότητας όσο και υπηρεσιών. (solar-systems, 2013) Όσον αφορά στην ποιότητα του ηλεκτρισμού, τα θέματα είναι ξεκάθαρα: η ενέργεια που χρησιμοποιώ προέρχεται από θερμοηλεκτρικό σταθμό που χρησιμοποιεί ορυκτά καύσιμα και καταστρέφει το περιβάλλον, ενώ μπορεί να προέλθει από μια μονάδα που δεν ρυπαίνει το περιβάλλον; Ποια ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να αγοράσω; Μπορώ, τουλάχιστον, να αγοράσω μικρές ποσότητες καθαρής ενέργειας για να ενθαρρύνω τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Αυτά αποτελούν θέματα που απασχολούν οπωσδήποτε τις "έξυπνες" επιχειρήσεις παραγωγής ενέργειας. Η επιχείρηση που αποδέχεται τα φωτοβολταϊκά συστήματα θα προσελκύσει πελάτες-παραγωγούς που θα χρησιμοποιούν φωτοβολταϊκά και θα πωλούν στη συνέχεια σε αυτή καθαρή ενέργεια. Σε ένα περιβάλλον απελευθερωμένης αγοράς, τέτοιοι πελάτες-παραγωγοί μπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε. Τα φωτοβολταϊκά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δομικά υλικά παρέχοντας τη δυνατότητα για καινοτόμους αρχιτεκτονικούς σχεδιασμούς, καθώς διατίθενται σε ποικιλία χρωμάτων, μεγεθών, σχημάτων και μπορούν να παρέχουν ευελιξία και πλαστικότητα στη φόρμα, ενώ δίνουν και δυνατότητα διαφορικής διαπερατότητας του φωτός ανάλογα με τις ανάγκες του σχεδιασμού. Αντικαθιστώντας άλλα δομικά υλικά συμβάλλουν στη μείωση του συνολικού κόστους μιας κατασκευής (ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση των ηλιακών προσόψεων σε εμπορικά κτίρια). Τέλος, τα φωτοβολταϊκά παρέχουν κύρος στο χρήστη τους και βελτιώνουν την "εικόνα" των επιχειρήσεων 11

13 που τα επιλέγουν. Στις πιο αναπτυγμένες αγορές (όπως η ιαπωνική και η γερμανική) τα φωτοβολταϊκά είναι πλέον "μοδάτα" για κάθε νέα κτιριακή εφαρμογή. Όμως όπως όλα, έτσι και τα φωτοβολταϊκά έχουν τα μειονεκτήματα τους. Το σχετικά υψηλό κόστος αγοράς ήταν ως πριν λίγο καιρό ο κυριότερος λόγος για την στασιμότητα της ελληνικής αγοράς φωτοβολταϊκών. Ταυτόχρονα με την πριν λίγο καιρό έλλειψη επιχορήγησης για τον οικιακό καταναλωτή και την τωρινή οικονομική κρίση είναι πολύ δύσκολο να πείσεις κάποιον να αγοράσει φωτοβολταϊκά συστήματα ή να του προτείνεις να πάρει κάποιο δάνειο και να ρισκάρει αυτό το κεφάλαιο σε μια τέτοια τεχνολογία φωτοβολταϊκά, όπως άλλωστε και όλες οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), έχουν υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης και ασήμαντο λειτουργικό κόστος, αντίθετα με τις συμβατικές ενεργειακές τεχνολογίες που συνήθως έχουν σχετικά μικρότερο αρχικό επενδυτικό κόστος και υψηλά λειτουργικά κόστη. Το κλίμα αυτό όμως τώρα αλλάζει δραματικά. Πολλές χώρες έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια σημαντικά προγράμματα ενίσχυσης των φωτοβολταϊκών, με γενναίες επιδοτήσεις τόσο της αγοράς και εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, όσο και της παραγόμενης ηλιακής κιλοβατώρας. Έτσι λοιπόν και η χώρα μας, ακολουθώντας το κλίμα της εποχής, αλλά και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει πλέον παρουσιάσει διάφορα επιδοτούμενα προγράμματα για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε σπίτια και χώρους που μπορούν να εγκαταστήσουν τα φωτοβολταϊκά. (8ο1ηγΜ ^, 2011) 12

14 2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ Φ /Β ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ 2.1 ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στην χώρα μας ο πιο ευρέως διαδεδομένος τρόπος αξιοποίησης της ηλιακ ήςενέργειας είναι οι ηλιακοί θερμοσίφωνες. Σύμφωναμε έρευνα της προαοο η Ελλάδα είναι ηδεύτερη χώρα στην Ευρώπη, μετά τη Γ ερμανία, σε συνολική εγκατεστημένη επιφάνεια ηλιοσυλλεκτων. Περίπου το 30% των νοικοκυριών ( νοικοκυριά) χρησιμοποι ούνηλιακούς θερμοσίφωνες.όσον αφορά την ηλιακή ενέργεια για την πα ραγωγή άμεσης ηλεκτρικής ενέργειας μέσωτων φωτοβολταϊκών, μέχρικα ι το 2006δεν είχεαξιοποιηθείαρκετά στην χώρα μας. Οι εγκαταστάσεις Φ/ Β περιορίζονταν σε αυτές της ΔΕΗ σε νησιά (Κύθνος, Αντικύθηρα κλπ) και σεεγκαταστάσεις ιδιωτών σε απομακρυσμένες κατοικίες. Μια τέτοια ανάπτυξη ήταν σαφώς απογοητευτική, δεδομένου του εξαιρετικού ηλιακ ού δυναμικού της χώρας μας.όμως τα τελευταία πέντε χρόνια παρατηρεί ται μια πολύ μεγάλη αλλαγή στο κλάδο της Φ/Β τεχνολογίας. Η αύξηση στο ενδιαφέρον για τα φωτοβολταϊκά και αντίστοιχα η αύξηση της εγκατ εστημένης ισχύος τους είναι κατακόρυφη.συγκεκριμένα το2011 τα φωτο βολταϊκά εντεκαπλασιασαν την διείσδυσή τους στο ενεργειακό σύστημα της Ελλάδας, ξεκινώντας από 55Μ^"στο τέλος του 2009, και καταλήγοντ ας στα 631,3MWεγκατεστημένης ισχύος στο τέλος του 2011 Ηαύξηση της εγκατεστημένης ισχύος πρόκειται να συνεχιστεί στο μέλλ ον με αντίστοιχους ρυθμούς.( β ρ π ^, 2012) 13

15 ΠΙΝΑΚΑΣ 0: Ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών 2011 Πηγή: Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών (2011) Στην Ελλάδα στον κλάδο των ενεργητικών ηλιακών συστημάτων υπάρχει πολύ σημαντική πρόοδος. Υπάρχουν χαρακτηριστικές καινοτομικές εγκαταστάσεις όπως είναι το ηλιακό χωριό που είναι ένας οικισμός του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας που κατασκευάστηκε το 1988 στην Πεύκη και αποτελεί την μεγαλύτερη από τις πιλοτικές εφαρμογές μαζικής χρήσης ενεργητικών και άλλων ηλιακών συστημάτων που έχουν αναπτυχθεί στην χώρα μας. Τα ηλιακά συστήματα που εγκαταστάθηκαν στο ηλιακό χωριό λειτουργούν εδώ και μια δεκαετία εξοικονομώντας σημαντικά ποσά συμβατικών καυσίμων και εξασφαλίζοντας υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης στους χρήστες τους. Αποδεικνύεται έτσι εμπράκτως ότι είναι δυνατή η αποτελεσματική και ταυτόχρονα 14

16 οικονομικά βιώσιμη χρήση των συστημάτων αυτών σε ευρεία κλίμακα στην Ελλάδα. Άλλες σημαντικές εμπορικές εφαρμογές ηλιακών συστημάτων βρίσκονται εγκαταστημένες σε ξενοδοχεία, σχολεία ή νοσοκομεία και συμβάλλουν στην κάλυψη μεγάλου ποσοστού των ενεργειακών αναγκών τους (κυρίως για παραγωγή ζεστού νερού).στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα σε λειτουργία μερικές εκατοντάδες κτίρια τα οποία αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια με ηλιακά παθητικά συστήματα για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών. Ο κτιριακός τομέας είναι υπεύθυνος περίπου 40% της καταναλώσιμης ενέργειας σε εθνικό επίπεδο. Έτσι τα παθητικά ηλιακά συστήματα μπορούν να έχουν σημαντική συμμετοχή στη μείωση των ενεργειακών απαιτήσεων των κτιρίων για θέρμανση και ψύξη. ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών 2011 Πηγή: Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών (2011) 15

17 2.2 ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Στη «στροφή» έχει προλάβει η χώρα μας το τρένο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Δηλαδή της «πράσινης» οικονομίας που θεωρείται το «χάπι» για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της οικονομικής κρίσης και από τις λίγες βιώσιμες επενδύσεις στη δυσμενή οικονομική περίοδο που διανύουμε. Τα ευρωπαϊκά κράτη χρησιμοποιούν εδώ και χρόνια τις ΑΠΕ και ειδικά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω φωτοβολταϊκών συστημάτων, ενώ στη χώρα μας παρόλο που χρήση τους ήταν μειωμένη το 2010 (λόγω της μεγάλης γραφειοκρατίας που απαιτούνταν -και όλοι προσδοκούν να αλλάξει- για την έκδοση των απαραίτητων αδειών) ΠΙΝΑΚΑΣ 2:Οικιακα φ/β συστήματα Πηγή: Το 2011, σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών, η ελληνική αγορά, σε απόλυτα μεγέθη, κατατάχθηκε στη 10η θέση παγκοσμίως ως προς την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών και στην όγδοη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς το συνολικό μέγεθος αγοράς. 16

18 Συγκεκριμένα, το 2011 εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα συνολικά 426 Μ Ψ φωτοβολταϊκών, ενώ στην πρώτη πεντάδα παγκοσμίως βρέθηκαν η Ιταλία (9.280 MW), η Γερμανία (7.485), η Κίνα (2.500), οι ΗΠΑ (1.885) και η Γαλλία (1.634). (ΗβΙΗροο, 2010) ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών 2010 Πηγή: Συγκεκριμένα, το 2011 εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα συνολικά 426 MW φωτοβολταϊκών, ενώ στην πρώτη πεντάδα παγκοσμίως βρέθηκαν η Ιταλία (9.280 MW), η Γερμανία (7.485), η Κίνα (2.500), οι ΗΠΑ (1.885) και η Γαλλία (1.634). (ΗβΐΗροο, 2010) Η νέα ισχύς των φωτοβολταϊκών που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 2011 αντιστοιχεί σε 39,5 βατ ανά κάτοικο, ενώ την πρώτη πεντάδα παγκοσμίως συμπληρώνουν η Ιταλία (160 βατ ανά κάτοικο), η Γερμανία (91), η Σλοβακία (58) και η Αυστραλία (36,4). Το συνολικό μέγεθος εγκατεστημένης ισχύος φωτοβολταϊκών ξεπέρασε στο τέλος του 2011 τα 17

19 MW στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρουσιάζοντας αύξηση 70% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η Ελλάδα βρέθηκε, όπως προαναφέρθηκε, στην όγδοη θέση με 631 MW φωτοβολταϊκών συνολικά, ενώ στην πρώτη πεντάδα βρίσκονται η Γ ερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Τσεχία. ΠΙΝΑΚΑΣ 4: Ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών 2011 Πηγή: Παρόλο τις συνθήκες διεθνούς οικονομικής κρίσης, Την τέταρτη θέση στην Ευρώπη και την έβδομη διεθνώς κατέλαβε η Ελλάδα σε ότι αφορά την νέα εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών το Συγκεκριμένα, εγκαταστάθηκαν 912 νέα μεγαβάτ (MW) φωτοβολταϊκών το 2012 ή 18

20 αντίστοιχα το 88% όλης της νέας ισχύος ΑΠΕ που προστέθηκε τη χρονιά που πέρασε.( greenenergyplus, 2012) Τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν πάνω από το 3% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια, παράγοντας 1,7 δισ. κιλοβατώρες (1,7 TWh) ή αλλιώς το 30% όλης της πράσινης ενέργειας το Χάρη στα φωτοβολταϊκά, το 2012 αποφεύχθηκε η έκλυση 1,12 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο άγγιξε το 45%. Το συνολικό παγκόσμιο δυναμικό ξεπέρασε στο τέλος του 2012 τα 912Μ^^ ΠΙΝΑΚΑΣ 5: Ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών 2012 Πηγή: 19

21 2.3 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Εξετάζοντας την Ελληνική αγορά και την ανάπτυξη των Φ/Β, μπορεί να διαπιστωθεί το καθεστώς που διέπει εν γένει τον κλάδο των ΑΠΕ στη χώρα μας. Επιγραμματικά, η ανάπτυξή τους υπήρξε μηδαμινή (2.2 mwp το 2003) τουλάχιστον μέχρι το 2006, όπου οι εγκαταστάσεις Φ/Β περιορίζονταν σε αυτές της ΔΕΗ σε νησιά (Κύθνος, Αντικύθηρα κλπ) και σε εγκαταστάσεις ιδιωτών σε απομακρυσμένες κατοικίες. Μια τέτοια ανάπτυξη ήταν σαφώς απογοητευτική, δεδομένου του εξαιρετικού ηλιακού δυναμικού της χώρας μας. Οι κύριοι λόγοι για την μικρή αυτή ανάπτυξη ήταν τα συνήθη γραφειοκρατικά προβλήματα, η ελλιπής ενημέρωση των μικροεπενδυτών, τα μηδαμινά κίνητρα τα οποία καθιστούσαν ασύμφορη μια επένδυση σε Φ/Β και ο μονοπωλιακός χαρακτήρας του ενεργειακού τομέα μέχρι το 2001.( βυηίοβ^γουρ, 2012) Το 2006, με το νόμο 3468/2006, δημιουργήθηκε ένα σαφέστερο νομοθετικό πλαίσιο σε σχέση με τις ΑΠΕ και κατά συνέπεια και με τα Φ/Β. Ταυτόχρονα με τις ευνοϊκές τιμολογιακές ρυθμίσεις και επιχορηγήσεις για τους ενδιαφερόμενους επενδυτές σε μικρομεσαία κλίμακα, θεσμοθετήθηκε ένα πρόγραμμα Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών Σταθμών (ΑΦΣ) με σκοπό την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών σταθμών, αμιγώς για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Ο νόμος αυτός σε συνδυασμό με επιδοτήσεις που είχαν αναγγελθεί για το κόστος της επένδυσης, κίνησαν το ενδιαφέρον πολλών μικροεπενδυτών με αποτέλεσμα ο αριθμός των αιτήσεων για άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας να ξεπερνάει κατά πολύ (2489 mwp) το στόχο του προγράμματος ΑΦΣ. Αυτό το γεγονός είχε ως αποτέλεσμα το Υπουργείο Ανάπτυξης να αναστείλει την αδειοδοτική διαδικασία στα τέλη του Συγκεκριμένα, μέχρι το τέλος του 2007 η εγκατεστημένη ισχύς είχε φτάσει μόλις τα 8.2 MW με ετήσιες αυξήσεις της τάξης των ΜΨ. Από το 2008 αρχικά και ακόμα περισσότερο μετά τα μέσα του 2009 με την ψήφιση του νόμου 3851/2010, ο οποίος εισήγαγε σημαντική αύξηση του ορίου ισχύος των Φ/Β πάρκων που απαλλάσσονται από την ανάγκη 20

22 λήψης άδειας παραγωγής και από την ανάγκη λήψης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, η αύξηση στο ενδιαφέρον για τα φωτοβολταϊκά και αντίστοιχα η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ήταν κατακόρυφη. Μέχρι το τέλος του 2010 οι αιτήσεις για άδεια παραγωγής ή εξαίρεση από άδεια για Φ/Β αντιστοιχούσαν σε ισχύ ίση με 9437MW. Συνολικά, στο τέλος του 2011 η εγκατεστημένη ισχύς Φ/Β ήταν 1536,3 MW ενώ η ετήσια αύξηση άγγιξε το 150%. ΣΧΕΔΙΆΓΡΑΜΜΑ 1: Ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών Πηγή: Eunice Energy Group, (2012) Παρ' ότι η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος πρόκειται να συνεχιστεί με αντίστοιχους ρυθμούς τουλάχιστον μέχρι το 2014, πρέπει να τονιστεί ότι η, εθνικά ορισμένη, επιδιωκόμενη ισχύς από τα Φ/Β είναι ίση με 2200 MW μέχρι το 2020, οπότε γίνεται κατανοητό ότι ουσιαστικά, ένα μικρό ποσοστό τον σημερινών ή και μελλοντικών αιτήσεων θα υλοποιηθεί. Επιπλέον, λόγω της οικονομικής κρίσης και της συνεπακόλουθης μείωσης της τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας είναι ορατό το ενδεχόμενο να παρατηρηθεί αισθητή καθυστέρηση στην ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα. Είναι επομένως κατανοητό ότι απαιτείται 21

23 επαρκής σχεδιασμός τόσο από την πλευρά της πολιτείας όσον αφορά την καθοδήγηση για νέες αιτήσεις και την κατανομή των αιτήσεων που θα υλοποιηθούν, όσο και από την πλευρά των επενδυτών για το αν ένα έργο μπορεί να είναι βιώσιμο μετά την υλοποίηση του. 2.4 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2013 ΚΑΙ Η ΠΑΥΣΗ ΤΟΥΣ Σε μαράζωμα οδηγούνται τα φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα καθώς η συνολική εγκατεστημένη ισχύ σε διασυνδεδεμένο σύστημα και νησιά έχει πιάσει τους ευρωπαϊκούς στόχους του 2020 κι ενώ έχει παγώσει η έκδοση νέων αδειών μέχρι νεοτέρας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ, η εγκατεστημένη ισχύς στα φωτοβολταϊκά πλησιάζει τα 2,5 Γ ιγαβάτ με αποτέλεσμα η χώρα μας να έχει καλύψει τους στόχους της ΕΕ. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: Ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών 2013 Πηγή: 22

24 Η μεγάλη έκρηξη της αγοράς σημειώθηκε το 2012 και τους πρώτους μήνες του ώστε οι επενδυτές να πετύχουν υψηλότερες εγγυημένες τιμές- ενώ πλέον ο ρυθμός ανάπτυξης μειώνεται κατακόρυφα. Στα μεγαβάτ ανέρχεται πλέον η εγκατεστημένη ισχύς φωτοβολταϊκών μονάδων στο ηπειρωτικό σύστημα και στα νησιά. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Λειτουργού της Αγοράς-ΛΑΓΗΕ, τον περασμένο Μάιο εγκαταστάθηκαν συνολικά περίπου 54 μεγαβάτ φωτοβολταϊκών, από τα οποία τα πέντε μεγαβάτ σε στέγες κατοικιών. Κι ενώ στα φωτοβολταϊκά καταγράφεται μια έστω μειούμενη κινητικότητα οι υπόλοιπες τεχνολογίες ΑΠΕ βρίσκονται σε φάση πλήρους στασιμότητας με τους αριθμούς να είναι αμείλικτοι: από τον Ιανουάριο έχουν προστεθεί 30 Μεγαβάτ στα αιολικά, ένα Μεγαβάτ στο βιοαέριο και κανένα μικρό υδροηλεκτρικό. Στο ίδιο διάστημα έχουν προστεθεί 900 Μεγαβάτ στα φωτοβολταϊκά, κυρίως κατά τους τρεις πρώτους μήνες. ( econews, 2013) Πλέον στόχους του ΥΠΕΚΑ είναι να μηδενίσει τα ελλείμματα του ΛΑΓΗΕ με μνημονιακή προθεσμία την 31η Δεκεμβρίου Στο πλαίσιο αυτό έχει πέσει ξανά το τραπέζι η επιβολή έκτακτης εισφοράς στα φωτοβολταϊκά στις στέγες. Εντωμεταξύ, η επιβολή της έκτακτης εισφοράς έχει φέρει τους επενδυτές σε κατάσταση οικονομικής ασφυξίας καθώς σε συνδυασμό με τις πολύμηνες καθυστερήσεις στις πληρωμές τους από το ΛΑΓΗΕ δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους (τοκοχρεωλύσια δανείων, ΦΠΑ κλπ). Και αυτό εχει ως συνέπεια στασιμότητα στην εγκατάσταση νέων μονάδων παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές το Σεπτέμβριο κυρίως ως αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων που έχει λάβει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκειμένου να συγκρατηθεί η αλματώδης άνοδος του ελλείμματος του ΛΑΓΗΕ το οποίο σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία προσεγγίζει σήμερα τα 500 εκ ευρώ.μετά τη ραγδαία ανάπτυξη των προηγούμενων χρόνων, ειδικά των φωτοβολταϊκών το Σεπτέμβριο υπήρξε στασιμότητα σε όλες τις 23

25 τεχνολογίες ΑΠΕ με εξαίρεση τα πολύ μικρά φωτοβολταϊκά που εγκαθίσταται στις στέγες των κτιρίων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ, η ισχύς των φωτοβολταϊκών, για τα οποία ως γνωστόν η έκδοση νέων αδειών έχει παγώσει ως το τέλος του χρόνου, έμεινε στα 2.021,32 MW όση και τον προηγούμενο μήνα. Πάντως από τον Ιανουάριο ως τα τέλη Σεπτεμβρίου η νέα φωτοβολταϊκή ισχύς που προστέθηκε στο σύστημα έφθασε στα 617,58 MW, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 2012 τα πρόσθετα φωτοβολταϊκά μεγαβάτ έφθασαν τα ( βηβγ^οηιίηβ, 2013) Σε ότι αφορά τα φωτοβολταϊκά στις στέγες, τα οποία έχουν εξαιρεθεί από τα περιοριστικά μέτρα, έφθασαν στο τέλος Σεπτεμβρίου στα 343 MW, έναντι 342 ΜW τον Αύγουστο και 340 MW τον Ιουλίου. Τον Ιανουάριο τα οικιακά φωτοβολταϊκά ήταν 294,37 MW στο διασυνδεδεμένο και 20,47 MW στο μη διασυνδεδεμένο σύστημα. Πλέον στα μη συνδεδεμένα νησιά τα φωτοβολταϊκά στις στέγες φθάνουν στα 23,98 ΜW. Η αιολική ισχύς στο διασυνδεδεμένο σύστημα, που αφορά στην ηπειρωτική χώρα και τα συνδεδεμένα νησιά, παρέμεινε σταθερή στα 1.519,92 MW, όσα και τον Αύγουστο. Στο διάστημα Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου προστέθηκαν συνολικά 54 MW, ενώ στο δωδεκάμηνο που έληξε στα τέλη Σεπτεμβρίου το αιολικό δυναμικό αυξήθηκε κατά 66,82 ΜΨ. Δ ια σ υ ν δ ε δ ε μ έ ν α σ υ σ τ η μ α τ α α ν ά κ α τ η γ ο ρ ία Σ τ έ γ ε ς < 1 0 ΙίλΛΛρ < 2 0 Ις\Λ/ρ ΙίΛΛ/ρ 150 Ις\Λ/ρ-2 ΓνΊλΛ/ρ >2 Μ ννρ Συνολική εγκα τεστημένη ισχύς ( Μννρ) 366, ,3 839,9 335,5 Κοιτάν ο μ. ή διασυνδεδεμενων συστημάτων ανά ισχύ Ε π ί σ τ ε ν ή ν < 1 0 Ι<\Λ/ρ > 2 Μ \ Λ / ρ 1 4,5 % 1 3,3 % 1 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3:Στέγες φ/β συστήματα Πηγή: 24

26 ΠΙΝΑΚΑΣ 6:Οικιακά φ/β συστήματα Πηγή: Κανένα νέο έργο δεν λειτούργησε στις υπόλοιπες τεχνολογίες ΑΠΕ, που έχουν μείνει στάσιμες εδώ και μήνες. Η εγκατεστημένη ισχύς στα μικρά υδροηλεκτρικά περέμεινε στα 217,88 MW όσο ήταν και τον Ιανουάριο. Ενδεικτικό της πολύ περιορισμένης ανάπτυξης που παρουσιάζει ο τομέας είναι ότι από τον Σεπτέμβριο 2012 ως το τέλος Σεπτεμβρίου 2013 στο σύστημα προστέθηκαν μόλις 4,88 MW. Ανάλογη εικόνα παρουσιάζει το βιοαέριο-βιομάζα με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 45,56 MW έναντι 44,75 MW του Ιανουαρίου και 45 MW του Σεπτεμβρίου Στάσιμη στα 90,07 MW παρέμεινε στο εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου και η ισχύς των μονάδων Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΥΘΗΑ). 25

27 3. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 3.1 Π ρογράμματα χρημ ατοδότη σ ης Φ/Β Α) Τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης Αποτελεί το κυριότερο επιχειρησιακό πρόγραμμα χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο σχεδιασμός γίνεται από την εκάστοτε χώρα και αφορά την επίτευξη στόχων μέσω ολοκλήρωσης έργων και τη διενέργεια επιτυχών παρεμβάσεων που αφορούν την παρούσα περίοδο αλλά και τις επόμενες δεκαετίες και με στόχο την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και τη σύγκλιση με τις υπόλοιπες οικονομίες των κρατώνμελών. Οι συνολικοί πόροι ανέρχονται σε 41,95 δις ευρώ και εκτός από την κοινοτική συμμετοχή (22,7 δις ευρώ), περιλαμβάνουν ένα ποσοστό εθνικής συμμετοχής (9,72 δις ευρώ) και ένα ποσοστό ενδεικτικής ιδιωτικής συμμετοχής (9,53 δις ευρώ). Οι χρηματοδοτήσεις απευθύνονται τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Χωρίζεται σε δύο κύριες κατηγορίες: α) Στα 11 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, που αφορούν εθνικές τομεακές πολιτικές, και είναι τα εξής: Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας, Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Ε.Π. Υγεία - Πρόνοια, Ε.Π. Οδικοί Άξονες - Λιμένες - Αστική Ανάπτυξη, Ε.Π. Σιδηρόδρομοι - Αερολιμένες - Αστικές Συγκοινωνίες, Ε.Π. Περιβάλλον, Ε.Π. Πολιτισμός, Ε.Π. Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση, Ε.Π. Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση, Ε.Π. Αγροτική Ανάπτυξη - Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου, Ε.Π. Αλιεία β) στα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ένα για κάθε μία από τις 13 διοικητικές περιφέρειες της χώρας και στα οποία έχει κατανεμηθεί το 1/3 περίπου των διαθέσιμων πιστώσεων για την περίοδο και γ) στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Τεχνική βοήθεια» που στόχο έχει να ενδυναμώσει, να στηρίξει και να βελτιώσει το σύστημα διαχείρισης, παρακολούθησης και ελέγχου του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Επιχειρησιακών 26

28 Προγραμμάτων. Η χρονική διάρκεια εκμετάλλευσης του Γ ΚΠΣ ξεκίνησε το 2000 με ορίζοντα το Η χρηματοδότηση προσφέρεται με τη μορφή επιδοτήσεων οι οποίες διαμορφώνονται από την αξιολόγηση κάποιων βασικών κριτηρίων. Αυτή ορίζεται ως ποσοστό επί της δαπάνης και κυμαίνεται από 50% - 60%, ποσοστό που διαμορφώνεται με βάση την αξιολόγηση των κριτηρίων. Αφορά το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού καθώς και όλους τους τομείς της κοινωνικής και παραγωγικής δραστηριότητας.( hellaskps, 2007) Από τα τομεακά επιχειρησιακά προγράμματα το Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, είναι το πρόγραμμα που αφορά την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων αφού εστιάζει στην ανταγωνιστική ικανότητα, στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων που θα αξιοποιούν νέες τεχνολογίες σε συνδυασμό με την βελτίωση της συνεισφοράς της ενέργειας και των φυσικών πόρων ως εργαλεία αύξησης της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας με ταυτόχρονο σεβασμό προς το περιβάλλον. Άλλωστε οι στρατηγικοί του στόχοι είναι οι εξής: Ενίσχυση των ανταγωνιστικών ικανοτήτων των ήδη υφιστάμενων επιχειρήσεων και δημιουργία νέων που θα αξιοποιούν τη καινοτομία και θα κάνουν χρήση νέων τεχνολογιών Στο πλαίσιο της Έρευνας και Τεχνολογίας, στόχος είναι η ενθάρρυνση της δημιουργίας νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και η ενίσχυση του σχηματισμού νέων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων με βάση συνεκτικά τεχνικοοικονομικά δίκτυα. Η ανασυγκρότηση και ο εμπλουτισμός των τουριστικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει η Ελλάδα, οικοδομώντας παράλληλα και νέα πλεονεκτήματα Βελτίωση της συνεισφοράς της ενέργειας και των φυσικών πόρων ως εργαλεία αύξησης της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας με ταυτόχρονο σεβασμό των περιβαλλοντικών δεσμεύσεων της χώρας. Όσων αφορά των τομέα των ΑΠΕ το Γ ΚΠΣ χρηματοδοτεί τις εξής κατηγορίες επενδύσεων: Συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενες επιχειρηματικές μονάδες. 27

29 Συστήματα συμπαραγωγή ηλεκτρισμού - θερμότητας ή ψύξης (ΣΗΘ). Συστήματα υποκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλων συμβατικών καυσίμων με φυσικό αέριο ή υγραέριο σε υφιστάμενες επιχειρηματικές μονάδες. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ΑΠΕ (Αιολικά συστήματα., Εφαρμογές γεωθερμικής ενέργειας, Μικρά υδροηλεκτρικά έργα, Κεντρικά ενεργητικά ηλιακά συστήματα, Αξιοποίηση βιομάζας, Φωτοβολταϊκά συστήματα). Επιλέξιμο τμήμα των επενδύσεων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ ή ΣΗΘ είναι και τα έργα σύνδεσής τους με το.ίκτυο ή το σύστημα Ο συνολικός προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε ευρώ με το κατώτατο όριο εκάστης επένδυσης στα και το ανώτατο στα ευρώ. Αξίζει να σημειώσουμε ότι σε περιπτώσεις έργων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ η διασύνδεση με το δίκτυο χρηματοδοτείται ανεξάρτητα σε ποσοστό 45% - 50%. Επίσης σημειώνουμε ότι για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στοιχείων από επιχειρήσεις υπάρχει η δυνατότητα διεκδίκησης επιδότησης κεφαλαίου 30% - 55% της αξίας του συστήματος βάσει του Αναπτυξιακού Νόμου, ενώ για τους οικιακούς καταναλωτές προβλέπονται σημαντικές φοροελαφρύνσεις. Η περιφέρεια Θεσσαλίας είχε την πρωτιά στην απορρόφηση κονδυλίωνπου αφορούσαν το Γ ΠΕΠ με έργα που έφτασαν το 1 δις ευρώ E R r i a A a A- A A -Λ- A A A A A Συνχρη ματοδοτοομενα Αναπτυξιακά Προγράμματα HELLAS CO F I N AN CCD DEV E.LG ΡΛ/ΙE NT PROC RAM MES ΕΙΚΟΝΑ 5: Προγράμματα χρηματοδότησης Πηγή: http : // gr/epikoinonia.htm 28

30 Β) Προγραμματική περίοδος ΕΣΠΑ Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ακολούθησε χρονικά το Γ ΚΠΣ και αφορά την περίοδο Για την περίοδο αυτή η Ελλάδα εξασφάλισε χρηματοδότηση ύψους 20,4 δις ευρώ. Οι στόχοι του χωρίζονται στις εξής τέσσερις κατηγορίες: στο επίπεδο των στρατηγικών στόχων του ΕΣΠΑ, στο επίπεδο των θεματικών (5) και χωρικών (3) προτεραιοτήτων, όπως απαιτείται από το Γενικό Κανονισμό των Ταμείων, στο επίπεδο των Γενικών Στόχων (17), στους οποίους αναλύεται κάθε θεματική προτεραιότητα, στο επίπεδο των ειδικών στόχων και των κύριων μέσων επίτευξης Το ΕΣΠΑ αποτελείται από μικρότερο αριθμό επιχειρησιακών προγραμμάτων σε σχέση με τον προκάτοχό του, της περιόδου Συγκεκριμένα χωρίζεται σε: α) εννέα τομεακά ΕΠ, β) πέντε περιφερειακά ΕΠ και γ) δεκατέσσερα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας. ( espa, 2007) Η χρηματοδότηση της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στοιχείων προβλέπεται στο τομεακό ΕΠ _ε τον τίτλο Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη. Κύρια αναπτυξιακή επιδίωξη του προγράμματος είναι η προστασία, η αναβάθμιση και η αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος, ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας ζωής των πολιτών καθώς και να συμβάλει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Οικονομίας. ( Η επιδότηση λοιπόν όσων αφορά μικρές επιχειρήσεις οι οποίες επιδοτούνται είναι: στην Αττική και στον Νομό Θεσσαλονίκης 55% και στην υπόλοιπη Ελλάδα 65%. Η επιδότηση χορηγείται σε επιχειρήσεις που πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών μπορούν να υποβάλλουν επενδυτικά σχέδια έως το ποσό των ευρώ και εφόσον το επιθυμούν το σύνολο του επενδυτικού σχεδίου να αφορά το φωτοβολταϊκό πάρκο. Για τις επιχειρήσεις που υπάγονται σε άλλους το_είς τα σχέδια θα πρέπει να αφορούν κατά μέγιστο 60% το φωτοβολταϊκό πάρκο. Σημειώνουμε επίσης τη δυνατότητα κάποια επιχείρηση να επιδοτείται για περισσότερα από ένα πάρκα, εφόσον όμως αυτά 29

31 βρίσκονται σε διαφορετικά μη όμορα οικόπεδα στην ίδια περιφέρεια. Ας παραθέσουμε δύο παραδείγματα: Παράδειγμα 1: Επιχείρηση παροχής υπηρεσιών (π.χ. εστιατόριο) μπορεί να υποβάλει στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ για την ενίσχυση μικρών επιχειρήσεων πρόταση για δημιουργία στη Βοιωτία 2 φωτοβολταϊκών πάρκων ισχύος 20 KW το καθένα, συνολικού προϋπολογισμού περίπου ευρώ. Τα αναμενόμενα έσοδα θα είναι περίπου ευρώ το έτος, ενώ το πραγματικό κόστος της επένδυσης είναι το 35% του προϋπολογισμού, δηλαδή ευρώ. Η ετήσια απόδοση της επένδυσης θα είναι 35%, και ο χρόνος επανείσπραξης κεφαλαίων μικρότερος από 3 έτη. Παράδειγμα2: Μεταποιητική επιχείρηση που έχει ήδη παράλληλη δραστηριότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να υποβάλει στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ για την ενίσχυση μικρών επιχειρήσεων πρόταση συνολικού προϋπολογισμού ευρώ, εκ των οποίων το 40% ( ευρώ) να αφορά τη μεταποιητική δραστηριότητα και το 60% ( ευρώ) την εγκατάσταση 2 φωτοβολταϊκών πάρκων. Από τα εννέα τομεακά Ε.Π., το Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα- Επιχειρηματικότητα εστιάζεται στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και του παραγωγικού συστήματος της χώρας, στην ποιοτική αναβάθμιση των προϊόντων, στην προώθηση επιχειρηματικής δικτύωσης, στην βελτίωση των μηχανισμών εποπτείας της αγοράς και στην εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας της χώρας και μέσω των ΑΠΕ (συμπεριλαμβάνονταςκαι την ηλιακή ενέργεια μέσω της χρήσης των φωτοβολταϊκών). 30

32 3.2 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Οι πρώτες προσπάθειες για ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών στην Ελλάδα ξεκινούν το 1985 με τον πρώτο νόμο για θέματα ηλεκτροπαραγωγής από εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Μετά η επόμενη ουσιαστική προσπάθεια έγινε το 1994 όπου θεσπίστηκαν ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις Α.Π.Ε. και είχαμε την έντονη εμφάνιση επενδυτικού ενδιαφέροντος και από την πλευρά των ιδιωτών. Οι τελικές ρυθμίσεις και η κάλυψη των όποιων κενών υπήρχαν έγιναν από το 2001 μέχρι το 2006 όπου είχαμε και τον τελευταίο και ευνοϊκότερο νόμο για τις Α.Π.Ε. και ειδικά για τα φωτοβολταϊκά. Οι νομοθετικές διατάξεις που αφορούν τις Α.Π.Ε. είναι οι εξής: Νόμος 1559/1985 Νόμος 2244/1994 Νόμος 2773/1999 Νόμος 2941/2001 Νόμος 3468/2006 Νόμος 3734/2009 Νόμος 3851/2010 Νόμος 4001/2011 Νόμος 4062/2012 Νόμος 4152/2013 Με τον τελευταίο νόμο 3468/2006 το ελληνικό δίκαιο εναρμονίζεται με την κοινοτική οδηγία 2001/77/ΕΚ του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και προωθείται, κατά προτεραιότητα, στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας η παραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και μονάδες Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ).( portal, 2013) 31

33 3.2.1 Ανάλυση του Νόμου 3468/2006 Μετά από ενάμισι χρόνο διαβουλεύσεων τον Ιούνιο 2006 ψηφίστηκε ο Νόμος 3468/06 (ΦΕΚ Α' 129/ ) με τίτλο: «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις» Σε αυτόν περιέχεται το πλαίσιο διαδικασιών αδειοδότησης, μέτρων προώθησης των ΑΠΕ αλλά και ελέγχου της προέλευσης και προόδου διείσδυσης των ΑΠΕ στην Ελλάδα. Τα Φ/Β συστήματα πριμοδοτούνται με υψηλή τιμή πώλησης της kwh για τον ηλεκτρο-παραγωγό, ιδιαίτερα ελκυστική για τις συνθήκες ηλιοφάνειας της χώρας μας. Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται ήδη σε χώρες όπως η Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος κλπ και πρόσφατα στην Ελλάδα, έχει στόχο να αυξηθεί η ζήτηση Φ/Β συστημάτων με αποτέλεσμα να γίνουν επενδύσεις για την μαζική παραγωγή τους που θα οδηγήσει σε οικονομικότερα προϊόντα λόγω της οικονομίας κλίμακας που θα πετύχουν. Η προοπτική είναι τα διασυνδεδεμένα Φ/Β συστήματα να παράγουν στην Νότια Ευρώπη ηλεκτρισμό σε τιμές ανταγωνιστικές των μονάδων βάσης συμβατικών καυσίμων μέσα σε 15 με 20 χρόνια. Όσον αφορά το κόστος παραγωγής ενέργειας από τις μονάδες που χρησιμοποιούν οι ηλεκτρικές εταιρίες για να καλύψουν τα φορτία αιχμής εκεί τα φωτοβολταϊκά θα γίνουν συντομότερα ανταγωνιστικά στην Νότια Ευρώπη καθώς τώρα οι τιμές κόστους παραγωγής κυμαίνονται από 0,08-0,20 /kwh. Στα δε περισσότερα αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα των Ελληνικών νησιών η εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων είναι ήδη συμφέρουσα καθώς το κόστος παραγωγής για όλα τα νησιά με εγκατεστημένη ισχύ μηχανών μικρότερη των 10 GW, το κόστος παραγωγής για την ΔΕΗ ξεπερνά τα 0,20 /kwh. (selasenergy, 2012) Με τις σημερινές τιμές των Φ/Β συστημάτων και χωρίς καμία επιχορήγηση το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού από τον ήλιο στην Νότια Ευρώπη κυμαίνεται στα 0,25-0,35 /kwh. 32

34 3.2.2 Ανάλυση το υ Νόμου 373 4/ Με τον νέο νόμο 3734/2009 ορίζεται χρονοδιάγραμμα για την αδειοδότηση από τη ΡΑΕ. Συγκεκριμένα, οι αιτήσεις για χορήγηση άδειας παραγωγής από φωτοβολταϊκούς σταθμούς και για έκδοση απόφασης εξαίρεσης, αξιολογούνται και εξετάζονται αντίστοιχα, μέχρι την όσες έχουν υποβληθεί έως και την , μέχρι την όσες έχουν υποβληθεί έως και και μέχρι την όσες έχουν υποβληθεί έως Επίσης, ορίζονται νέες τιμές πώλησης της παραγόμενης ηλιακής κιλοβατώρας. Οι τιμές αυτές θα είναι εγγυημένες για μια 20ετία (και για τα παλιά συμβόλαια που τρέχουν ήδη) και θα αναπροσαρμόζονται ετησίως με το 25% του πληθωρισμού της περασμένης χρονιάς. Οι τιμές αυτές κλειδώνουν με την υπογραφή της σύμβασης αγοροπωλησίας με τον ΔΕΣΜΗΕ (ή τη ΔΕΗ για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά) και στη συνέχεια έχει κανείς άλλους 18 μήνες για να υλοποιήσει το έργο κάνοντας χρήση αυτής της τιμής. Αν καθυστερήσει πάνω από 18 μήνες, θα πάρει την τιμή που ισχύει τη στιγμή της έναρξης λειτουργίας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι τιμές παραμένουν σταθερές έως και το 2011.( forologikanea, 2013) Ο νέος νόμος προβλέπει τη διενέργεια διαγωνισμών για έργα ισχύος άνω των 10 MWp. Οι λεπτομέρειες για το πώς θα διενεργούνται αυτοί οι διαγωνισμοί θα ανακοινωθούν εντός του Επιπλέον, οι άδειες παραγωγής ή αποφάσεις εξαίρεσης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθμούς δεν επιτρέπεται να μεταβιβασθούν πριν την έναρξη λειτουργίας των σταθμών 33

35 4. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΗΜΕΝΩΝ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ 4.1 Ε γκαταστημένη ισχύ φ /β σε ελληνικό επίπεδο Όπως έχει τονιστεί, η Ελλάδα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ένας από τους ιδανικότερος τόπους για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων (και γενικότερα των Α.Π.Ε.). Εκτός από τα κλιματικά και εδαφικά πλεονεκτήματα η Ελλάδα είναι μια χώρα με η οποία απαρτίζεται από ένα μεγάλο νησιωτικό σύμπλεγμα καθώς επίσης και από ορεινές περιοχές. Οι τοποθεσίες αυτές όπως είναι φυσικό έχουν δυσκολότερη πρόσβαση στο δίκτυο, έτσι λοιπόν η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών θα ευνοούσε πολύ και τους κατοίκου των περιοχών αυτών αλλά και την κρατική μηχανή. Και αυτοί είναι οι λόγοι που η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στην Ελλάδα ανέβηκε κατακόρυφα. Χαρακτηριστικά μέχρι το Σεπτέμβριο του 2013 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς δεν έφτανε τα 2.627MWp ΠΙΝΑΚΑΣ 7: Ελληνική αγορά 2013 Πηγή: 34

36 Το συμπέρασμα που αποκομίζουμε είναι η ουσιαστική και ξεκάθαρη ανάπτυξη των φωτοβολταίκών συστημάτων τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Αναλυτικότερα, τα πρώτα βήματα έγιναν μετά την εφαρμογή του νόμου Ν.3468/2006 (2007), ο οποίος έδωσε την ώθηση για μια νέα τάξη πραγμάτων στο χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Από το 2006 ως το 2013 η αύξηση της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος έχει φτάσει το 100%. (A.M. Papadopoulos, M.M. Karteris. An assessment of the Greek incentives for photovoltaics.) Η ουσιαστική διαφορά παρατηρήθηκε το 2012 έπειτα από την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών εγκατεστημένης ισχύος 120MW όταν το 2008 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ήταν λιγότερο από 20MW. Η μικρή αύξηση εγκατεστημένης ισχύς την περίοδο οφείλεται στο πάγωμα αιτήσεων της Ρ.Α.Ε. η οποία είναι υπεύθυνη για τις αδειοδότηση των αιτήσεων. Το πάγωμα οφείλεται στον μεγάλο αριθμό αιτήσεων, υπολογίζεται η Ρ.Α.Ε. δέχτηκε περίπου 8000 αιτήσεις με την απαιτούμενη εγκατεστημένη ισχύς να φτάνει τα 3756,5 MWp. Ωστόσο με την εφαρμογή του νόμου Ν.3477/2009 και της Κ.Υ.Α. για τα φωτοβολταϊκά σε κτιριακές εγκαταστάσεις δίνουν σημάδια αισιοδοξίας για το μέλλον των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα 4.2 Αδειοδότηση φ /β συστημ άτω ν Σ χετικοί φ ορείς Καταρχάς θα αναφέρουμε στους βασικούς φορείς που συμμετέχουν στη διαδικασία και συνοπτικά το ρόλο τους: 1) ΔΕΗ Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Α.Ε. είναι η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, με περισσότερους από 7,5 εκατομμύρια πελάτες. Έχει στην ιδιοκτησία της το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τα δίκτυα Διανομής. 35

37 2) ΚΑΠΕ Το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (KAΠE) είναι ο εθνικός φορέας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (AΠE), την Ορθολογική Xρήση Eνέργειας (OXE) και την Eξοικονόμηση Eνέργειας (EΞE). Με το Νόμο 2244/94 ('Τύθμιση θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Eνέργειας") και το Νόμο 2702/99 το KAΠE ορίστηκε ως το Eθνικό Συντονιστικό Kέντρο στους τομείς δραστηριότητάς του. Ο κύριος σκοπός του είναι η προώθηση των εφαρμογών AΠE/OXE/EΞE σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, καθώς και η κάθε είδους υποστήριξη δραστηριοτήτων (τεχνολογικών, ερευνητικών, συμβουλευτικών, επενδυτικών) στους παραπάνω τομείς, με γνώμονα τη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στην αλυσίδα παραγωγή/μεταφορά/χρήση της ενέργειας. 3) ΡΑΕ Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), η οποία συστήθηκε με το Ν. 2773/1999, αποτελεί ανεξάρτητη διοικητική αρχή, στην οποία έχει ανατεθεί η παρακολούθηση και ο έλεγχος της αγοράς ενέργειας σε όλους τους τομείς, όπως στη ν παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικά καύσιμα, από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικό αέριο. Περαιτέρω, η ΡΑΕ έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες σε σχέση με την αγορά των πετρελαιοειδών. Επιπλέον, είναι υπεύθυνη να παρακολουθεί τη διασφάλιση πρόσβασης τρίτων στο δίκτυο της χώρας, τη λειτουργία του διασυνδετικού εμπορίου εισαγωγών και εξαγωγών, καθώς και για τον έλεγχο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, γνωμοδοτεί για τη χορήγηση αδειών για τη προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και παρακολουθεί την ανάπτυξη και τήρηση κανόνων υγιούς ανταγωνισμού και προστασίας του καταναλωτή. 36

38 4) ΥΠΕΚΑ Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α) πραγματοποιεί μια σειρά δράσεων σε συνεργασία με τους φορείς δημόσιας διοίκησης, τον ιδιωτικό τομέα, τους παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς, τους πολίτες και τη διεθνή κοινότητα, για να εδραιώσει τους πυλώνες της Πράσινης Ανάπτυξης στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, αναπτύσσει στρατηγικό σχεδιασμό σχετικό με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα, την προστασία και διαχείριση των φυσικών πόρων με γνώμονα την αειφορία, την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής με σεβασμό στο περιβάλλον και τέλος την ενίσχυση των μηχανισμών και θεσμών περιβαλλοντικής διακυβέρνησης.επιπλέον, το ΥΠΕΚΑ έχει εξειδικευμένη υπηρεσία η οποία είναι αρμόδια για όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων, όσον αφορά την κατασκευή, επέκταση ή τον εκσυγχρονισμό Μεγάλων Έργων. 5) ΔΕΣΜΗΕ Η εταιρεία ΔΕΣΜΗΕ ΑΕ μετεξελίσσεται σε «ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΕ», με διακριτικό τίτλο «ΛΑΓΗΕ ΑΕ» και ασκεί τις αρμοδιότητες του Λειτουργού της Αγοράς όπως αυτές ορίζονται στο Άρθρο 118 του Ν. 4001/2011 6) ΛΑΓΗΕ Ο Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΑΕ (ΛΑΓΗΕ ΑΕ) ιδρύθηκε με για τη Λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις (ΦΕΚ 179/ ).Ο ΛΑΓΗΕ εφαρμόζει τους κανόνες για τη λειτουργία της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και των κατ εξουσιοδότηση αυτού εκδιδομένων πράξεων και ιδίως τον Ημερήσιο Ενεργειακό Προγραμματισμό. Επιπλέον, συνάπτει συμβάσεις πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τα 37

39 προβλεπόμενα στο άρθρο 12 του ν. 3468/2006 που παράγονται απόεγκαταστάσεις ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ καθώς και διενεργεί στη διευθέτηση των χρηματικών συναλλαγών. (artemis, 2012) 7) ΔΕΔΔΗΕ Η ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ θα είναι ο Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής ΗΕ και είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη, τη λειτουργία και τη συντήρηση, υπό οικονομικούς όρους του ΕΔΔΗΕ ώστε να διασφαλίζεται η αξιόπιστη, αποδοτική και ασφαλής λειτουργία του, καθώς και η μακροπρόθεσμη ικανότητά του να ανταποκρίνεται σε εύλογες ανάγκες ηλεκτρικής ενέργειας, 8) Πολεοδομία Στην Πολεοδομία είναι υπεύθυνη για την Διαχείριση και Έκδοση Οικοδομικών Αδειών και την έγκριση εργασιών. Στις περισσότερες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων πλέον δεν απαιτείται οικοδομική άδεια αλλά μόνο έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας από την αρμόδια Διεύθυνση. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητη η έγκριση της αρμόδιας Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.) Βασικά Βήματα Αδειοδοτικής Διαδικασίας Για την κατασκευή και την λειτουργία ενός σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, απαιτείται η έκδοση ή υπογραφή σχετικών αδειών και συμβάσεων. Αυτές χορηγούνται από τους αρμόδιους κατά περίπτωση φορείς κατόπιν αιτήσεως που συνοδεύεται από τα απαραίτητα δικαιολογητικά και μελέτες. Γενικά, τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν είναι τα εξής: 1. Έκδοση Άδειας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΡΑΕ). 2. Ταυτόχρονα (παραλληλισμός διαδικασιών) αιτήσεις για: Διατύπωση Προσφοράς Σύνδεσης του σταθμού παραγωγής στο Σύστημα ή σε 38