Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Α Λυκείου. Θεματική ενότητα: Θέατρο

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α Λυκείου Θεματική ενότητα: Θέατρο Τίτλος: «Έφηβοι και νέοι χαρακτήρες στο θέατρο: από την εφηβεία στην Συγγραφή: ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΡΙΔΟΥ Εφαρμογή: ΕΛΕΝΗ ΧΕΙΜΑΡΙΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Θεσσαλονίκη 2012

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας: Βασίλης Βασιλειάδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 73

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Έφηβοι και νέοι χαρακτήρες στο θέατρο: από την εφηβεία στην ενηλικίωση Εφαρμογή σεναρίου Ελένη Χειμαριού Δημιουργία σεναρίου Ελένη Πετρίδου Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία Τάξη Α Λυκείου Σχολική μονάδα Πειραματικό Γενικό Λύκειο Πανεπιστημίου Μακεδονίας Χρονολογία Από έως Διδακτική / θεματική ενότητα: Θέατρο Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια 8 ώρες Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής, σχολική βιβλιοθήκη. ΙΙ. Εικονικός χώρος: διαδικτυακή κοινότητα Wiki. Σελίδα 3 από 73

4 Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Για την υλοποίηση και την εφαρμογή του παρόντος σεναρίου ήταν απαραίτητο τόσο οι μαθητές/-τριες όσο και η εκπαιδευτικός να είναι εξοικειωμένοι, αφενός, με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και αφετέρου, με τη χρήση προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένου, λογισμικού δημιουργίας παρουσιάσεων, μηχανών αναζήτησης στο Διαδίκτυο, της Σχολικής Ψηφιακής πλατφόρμας του ΥΠΑΙΘΠΑ, καθώς και με την ανάρτηση αρχείων σε διαδικτυακή κοινότητα Wiki. Ως εκ τούτου απαιτούνταν και η αντίστοιχη υλικοτεχνική υποδομή: εργαστήριο πληροφορικής με επαρκή αριθμό υπολογιστών (περίπου 15), αξιόπιστη σύνδεση στο Διαδίκτυο και βιντεοπροβολέα, αίθουσα διδασκαλίας με φορητό υπολογιστή και βιντεοπροβολέα. Ακόμη, έπρεπε ο εκπαιδευτικός να είναι εξοικειωμένος με τον θεατρικό λόγο και με τεχνικές από το Εκπαιδευτικό Δράμα που διευκόλυναν στην υλοποίηση του σεναρίου. Όσον αφορά στις γνώσεις για τη λογοτεχνία και ιδίως για το Θέατρο, δεν απαιτούνταν κάτι περισσότερο από όσα είχαν κατακτήσει οι μαθητές/-τριες από το Γυμνάσιο αναφορικά με τις αφηγηματικές τεχνικές (αφηγητής, οπτική γωνία, αφηγηματικοί τρόποι, αφηγηματικός χώρος και χρόνος, γλώσσα και εκφραστικοί τρόποι), το δραματικό περιβάλλον, τα δραματικά πρόσωπα (ρόλους), την εστίαση, τον χρόνο και τον χώρο, τον λόγο και την κίνηση του σώματος, τα σύμβολα (αντικείμενα, εικόνες, μουσική) και τις σκηνικές οδηγίες. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Ελένη Πετρίδου, Έφηβοι και νέοι χαρακτήρες στο θέατρο: από την εφηβεία στην ενηλικίωση, Νεοελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου, Το σενάριο αντλεί Σελίδα 4 από 73

5 Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το σενάριο αυτό επιχείρησε να μυήσει τους μαθητές στο θεατρικό είδος έχοντας ως θέμα τη σύγκρουση νέων χαρακτήρων με το οικογενειακό περιβάλλον και ειδικότερα το πώς αυτή εξελίσσεται στο μυθιστόρημα και στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου Στέλλα Βιολάντη. Με ομαδοσυνεργατικό τρόπο, με τεχνικές δραματοποίησης και με τη συνδρομή των ΤΠΕ οι μαθητές/-τριες προσέγγισαν το απόσπασμα από το μυθιστόρημα Στέλλα Βιολάντη, που ανθολογείται στο σχολικό εγχειρίδιο της Β Λυκείου, το συνεξέτασαν με το ομότιτλο θεατρικό και ανίχνευσαν τα δραματουργικά στοιχεία (χώρος, χρόνος, χαρακτήρες, σύγκρουση). Παράλληλα, είχαν την ευκαιρία να αναπτύξουν τις δικές τους ικανότητες δραματικής έκφρασης και να διαπιστώσουν ότι η ενασχόληση με τον θεατρικό λόγο γίνεται ελκυστικότερη μέσα σε ένα συνεργατικό κλίμα που μπορεί, όταν το επιτρέπουν οι τεχνικές συνθήκες, να εκτείνεται πέρα από τα όρια της σχολικής αίθουσας και να φτάνει στη δική τους διαδικτυακή κοινότητα αναγνωστών. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Η επαφή των μαθητών/-τριών με τον θεατρικό λόγο και τη θεατρική πράξη αφενός και αφετέρου, η μύησή τους στο θεατρικό είδος με θέμα τους νεανικούς χαρακτήρες που παρουσιάζονται σε θεατρικά κείμενα και έρχονται σε σύγκρουση με το περιβάλλον τους αποτέλεσαν τους πυλώνες του παραδειγματικού σεναρίου, επομένως και του εφαρμοσμένου. Η δραστική μείωση των διδακτικών ωρών (από είκοσι τέσσερις του παραδειγματικού σε οκτώ του εφαρμοσμένου) δεν ακύρωσε, τόσο κατά την παραμετροποίηση του πρώτου όσο και κατά την υλοποίηση του δεύτερου, το βασικό σκεπτικό της Ελένης Πετρίδου σύμφωνα με το οποίο: «η προσέγγιση του θεάτρου μέσα από κείμενα και παραστάσεις που σχετίζονται με το πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση μπορεί να υποστηρίξει μια πιο ενεργή και βιωματική εμπλοκή των μαθητών με τον θεατρικό λόγο και τη θεατρική πράξη». Σελίδα 5 από 73

6 Για τον λόγο αυτό το εφαρμοσμένο σενάριο αξιοποίησε σε έναν βαθμό αρχές του Εκπαιδευτικού Δράματος, το οποίο ως μέσο διδασκαλίας διασφαλίζει τον συνδυασμό συναισθηματικής εμπλοκής και νοητικής επεξεργασίας, βίωσης και αναστοχασμού και αποβλέπει στη μάθηση με την έννοια της κατανόησης του εαυτού αλλά και του κόσμου. Κύρια χαρακτηριστικά της μάθησης αυτής είναι η βιωματική και συνεργατική συμμετοχή των μαθητών, η προώθηση της κριτικής σκέψης και της κοινωνικής ευθύνης. Στόχος της όλης διαδικασίας είναι η βίωση νέων εμπειριών και η νοηματοδότησή τους. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Επιδιώχθηκε οι μαθητές/-τριες: να συνειδητοποιήσουν ότι η θεατρική παράσταση αποτελεί ένα σύνθετο καλλιτεχνικό προϊόν στο οποίο συμβάλλουν πολλές τέχνες, να κατανοήσουν ότι η παράσταση ως αποτέλεσμα μιας ορισμένης σκηνοθεσίας είναι ερμηνεία του θεατρικού έργου, να αντιληφθούν τη σχέση ανάμεσα στο θεατρικό προϊόν και το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο παράγεται. Γνώσεις για τη λογοτεχνία Με την εφαρμογή του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές/-τριες: να γνωρίσουν τα χαρακτηριστικά στοιχεία του θεατρικού λόγου, να γνωρίσουν τον Γρηγόριο Ξενόπουλο ως μυθιστοριογράφο και εισηγητή του αστικού μυθιστορήματος αλλά και ως θεατρικό συγγραφέα με σημαντική προσφορά στην ελληνική δραματουργία, να προβληματιστούν για τη σχέση λογοτεχνίας και θεάτρου. Σελίδα 6 από 73

7 Γραμματισμοί Από την άποψη του γλωσσικού γραμματισμού επιδιώχθηκε οι μαθητές/-τριες: να παράγουν προφορικό, γραπτό και πολυτροπικό λόγο που έχει νόημα για τους ίδιους αξιοποιώντας τις προϋπάρχουσες γλωσσικές δεξιότητές τους. Από την άποψη του λογοτεχνικού γραμματισμού επιδιώχθηκε οι μαθητές/-τριες: να εξοικειωθούν με την ιδιωτική ανάγνωση, τη συν-ανάγνωση, την ανάγνωση ύστερα από σύσταση και την ανάγνωση μέσω της χρήσης κοινωνικών δικτύων, να συγκρίνουν ένα θεατρικό έργο με ένα λογοτεχνικό αφήγημα και να εντοπίζουν τις ομοιότητες και τις διαφορές, να εντοπίζουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο, να καλλιεργήσουν τις δικές τους ικανότητες δραματικής έκφρασης, μέσα από τη χρήση δραματικών τεχνικών και συμβάσεων, να δοκιμάσουν να σκηνοθετήσουν το δικό τους «θεατρικό σύμπαν» σε δεδομένες συνθήκες, να ενεργοποιούν γενικότερες ιστορικές, επιστημονικές ή άλλες γνώσεις τους ή να ανατρέχουν σε άλλες πηγές, έξω από το κείμενο, προκειμένου να φωτίσουν τις άδηλες όψεις και πτυχές του κειμενικού «νοήματος», να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους μέσω της βαθμιαίας εξοικείωσής τους με συγγραφικές πρακτικές (π.χ. μεταγραφή ενός λογοτεχνικού κειμένου σε θεατρικό ή αλλαγή του αφηγητή). Από την άποψη του κριτικού γραμματισμού επιδιώχθηκε οι μαθητές/-τριες: να αναγνωρίζουν τα στοιχεία από τα οποία συντίθεται μία παράσταση και να τα σχολιάζουν, να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές/-τριες τον τρόπο με τον οποίο τα διάφορα κειμενικά είδη αλλά και οι γλωσσοϋφολογικές επιλογές του συγγραφέα εκφράζουν συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες και ιδεολογικά αιτήματα, Σελίδα 7 από 73

8 να αποκτήσουν κριτική επίγνωση της πολυφωνίας αλλά και της ποικιλίας των οπτικών γωνιών, προκειμένου να αξιολογούν τόσο τη δική τους ερμηνεία όσο και εκείνη των συμμαθητών τους. Από την άποψη των νέων γραμματισμών στη λογοτεχνία επιδιώχθηκε οι μαθητές/-τριες: να συμμετάσχουν στη διαδικτυακή κοινότητα της τάξης τους, προκειμένου να δημοσιοποιήσουν την προσωπική τους ανάγνωση, όπως αυτή αποτυπώνεται στις ομαδικές εργασίες τους, και να σχολιάσουν την αντίστοιχη των συμμαθητών τους. Με τον τρόπο αυτό θεωρήθηκε ότι θα ενισχυθεί η εξαγωγή νοημάτων με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών, που είναι και το κύριο διακύβευμα της διδασκαλίας της λογοτεχνίας. Διδακτικές πρακτικές Κατά την εφαρμογή του σεναρίου και στις τρεις φάσεις αξιοποιήθηκε ένας συνδυασμός διδακτικών πρακτικών με κυρίαρχη αυτήν της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, μπολιασμένης όμως σε μεγάλο βαθμό με τεχνικές από το Εκπαιδευτικό Δράμα, που καθιστούν την πρώτη ακόμη πιο δημιουργική. Ο εκπαιδευτικός, τόσο κατά την επεξεργασία των φύλλων εργασίας όσο και κατά την παρουσίαση, είχε τον ρόλο: α) του συντονιστή, β) του εμψυχωτή που ακούει προσεκτικά τους μαθητές, εκμαιεύει τις απόψεις τους και καλλιεργεί κλίμα υπευθυνότητας ανάμεσά τους και γ) του σχολιαστή που εκφράζει την άποψή του για την εργασία της ομάδας. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφετηρία αποτέλεσε η εμπειρία που είχα αποκομίσει από τη διδασκαλία των μαθημάτων της Θεατρολογίας και της Ψυχολογίας, όταν αυτά συμπεριλαμβάνονταν στα μαθήματα επιλογής για την Α Λυκείου. Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας τους εφάρμοζα τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος. Σελίδα 8 από 73

9 Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Λογοτεχνίας της Α Λυκείου προβλέπει ως τρίτη διδακτική ενότητα το Θέατρο, την παιδαγωγική αξία του οποίου επισημαίνει τονίζοντας τις δυνατότητες που αυτό προσφέρει για ποικίλες δραστηριότητες προσανατολισμένες στην ενεργητική μάθηση και στην ανάληψη πρωτοβουλιών. Ειδικότερα, τόσο η ενότητα αυτή όσο και το θέμα του εφαρμοσμένου σεναρίου μπορεί να συνδεθεί με το μάθημα της Ερευνητικής Εργασίας (Project), στο πλαίσιο του οποίου οι μαθητές/-τριες μπορούν να ερευνήσουν το θέμα της μετάβασης από την εφηβεία στην ενηλικίωση, από την ψυχολογική σκοπιά, και να το συνεξετάσουν με τη διδακτική ενότητα του Θεάτρου στο μάθημα της Λογοτεχνίας. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Η δημιουργός του σεναρίου επισημαίνει ότι στο συνταγμένο σενάριο οι ΤΠΕ προσφέρουν τη δυνατότητα να προσεγγιστεί το θέατρο ολοκληρωμένα ως καλλιτεχνικό προϊόν που αξιοποιεί πολλές τέχνες, και επιτρέπουν να δοθεί βαρύτητα στη θεατρική παράσταση και όχι μόνο στο κείμενο, όπως συνέβαινε ως τώρα. Για τον λόγο αυτό στην εφαρμογή του σεναρίου αυτού αξιοποιήθηκαν αφενός τα δύο βασικότερα περιβάλλοντα παραγωγής ηλεκτρονικού λόγου: ο επεξεργαστής κειμένου και το πρόγραμμα δημιουργίας παρουσιάσεων και αφετέρου, το διαδίκτυο. Ο επεξεργαστής κειμένου με τις δυνατότητες μορφοποίησης και ευελιξίας που παρέχει στον χρήστη, συνδέεται κυρίως με την παραγωγή προσωπικού λόγου από την πλευρά των μαθητών. Με το λογισμικό δημιουργίας παρουσιάσεων (PowerPoint) οι μαθητές/- τριες είχαν τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσουν με το κείμενο παράγοντας τον δικό τους πολυτροπικό λόγο. Με την πολυμεσική παρουσίαση διερεύνησαν την έννοια του κειμένου με άλλα σημειωτικά μέσα που μπορούν να συν-αναγνωστούν παράλληλα με το λογοτεχνικό κείμενο ή/και πλαισιώνουν την ανάγνωση με τρόπο που να υποβάλλονται στον μαθητή-αναγνώστη. Σελίδα 9 από 73

10 Σε σχέση με το διαδίκτυο, οι μαθητές/-τριες κλήθηκαν να αναζητήσουν και να αξιοποιήσουν ποικίλους ψηφιακούς πόρους χρησιμοποιώντας μηχανές αναζήτησης και πολλαπλασιάζοντας έτσι τους μαθησιακούς πόρους. Ιδιαίτερα το αρχείο της ΕΡΤ, το ψηφιοποιημένο αρχείο του Εθνικού Θεάτρου και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος προσέφεραν οπτικοακουστικό υλικό χρήσιμο για να αντιληφθούν οι ίδιοι το θέατρο ως μία τέχνη κατεξοχήν παραστατική. Στην περίπτωση αυτή βέβαια χρειάστηκε και η διακριτική κατά το δυνατό καθοδήγηση από μέρους της εκπαιδευτικού, προκειμένου οι μαθητές/-τριες να διαμορφώσουν κριτήρια με τα οποία θα προσεγγίσουν κριτικά το ψηφιακό υλικό τους. Ακόμη, το σενάριο περιελάμβανε τη χρήση από την πλευρά των μαθητών της διαδικτυακής πλατφόρμας Wiki. Το εργαλείο αυτό προσφέρεται για τη συγκρότηση μιας διαδικτυακής αναγνωστικής κοινότητας στο πλαίσιο της οποίας οι μαθητές/-τριες μπορούσαν να παράγουν πρωτότυπα κείμενα, να αναρτούν τις εργασίες τους ή άλλο σχετικό υλικό, να σχολιάζουν κείμενα που διαβάστηκαν μέσα στην τάξη, καθώς και άλλο αναρτημένο υλικό, και το κυριότερο, να ανταλλάσσουν τις απόψεις τους εμπλουτίζοντας έτσι την προσωπική τους ανάγνωση και ερμηνεία. Κείμενα Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών βιβλίων: ΚΝΛ Β Λυκείου: Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Στέλλα Βιολάντη» (απόσπασμα) Λογοτεχνικά κείμενα εκτός των σχολικών εγχειριδίων Γρηγόριος Ξενόπουλος, Θέατρο (Ραχήλ, Χερουβείμ, Ψυχοσάββατο, Στέλλα Βιολάντη), τ. Β, , Αθήνα: Βλάσση, Σελίδα 10 από 73

11 Υποστηρικτικό υλικό Μη λογοτεχνικά κείμενα Ιάκωβος Καμπανέλλης, «Το θέατρο είναι ένα μεγαλοφυές ψεύδος που μας ανεβάζει ψηλά για να συναντήσουμε τον καλύτερο εαυτό μας», συνέντευξη στον Δικτυακό τόπο ποικίλης ύλης για τη στήριξη παιδιών, γονέων και δασκάλων Εκπαιδεύω δασκάλους. Απόστολος Σαχίνης. «Γρηγόριος Ξενόπουλος», Το νεοελληνικό μυθιστόρημα. Ιστορία και κριτική, Αθήνα: Σ. Παπαδογιάννης, 1958 (σ ). Βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας» «Γρηγόριος Ξενόπουλος» από την εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Στέλλα Βιολάντη Από την εκπομπή της ΕΡΤ «Το Θέατρο της Δευτέρας» την παράσταση σε σκηνοθεσία Πάνου Γλυκοφρύδη (Πρώτη προβολή 24/5/1976). Παίζουν με τη σειρά που εμφανίζονται Νίκη Τριανταφυλλίδη, Μαρούλα Ρώτα, Πάνος Δούκας, Κίττυ Αρσένη, Ιάκωβος Ψαρράς, Όλγα Δαλέντζα, Πάνος Χατζηκουτσέλης. Ιστοσελίδες ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας, «Στέλλα Βιολάντη», πρόγραμμα από την παράσταση περιόδου Ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Ψηφιακό Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου: Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Σημείωμα του Συγγραφέα» στο πρόγραμμα της παράστασης του Εθνικού Θεάτρου Στέλλα Βιολάντη (1949). Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Επίλογος στη Στέλλα Βιολάντη», περ. Νέα Εστία, 01/06/1949. Μάριος Πλωρίτης, «Στέλλα Βιολάντη του Γρ. Ξενόπουλου στο Εθνικό Θέατρο», εφημ. Ελευθερία, 01/04/1949. Διονύσιος Ρώμας, «Βασιλικόν Θέατρον. Γρηγορίου Ξενοπούλου Στέλλα Βιολάντη», Κριτική στο περ. Καιροί, 02/04/1949. Σελίδα 11 από 73

12 Διδακτική πορεία / στάδια / φάσεις A φάση: (Πριν την ανάγνωση) (2 διδακτικές ώρες) 1 ο δίωρο Πριν την έναρξη της παρούσας εφαρμογής οι μαθητές/-τριες είχαν χωριστεί σε έξι τετραμελείς ομάδες με τυχαίο τρόπο και με μία μικρή δραστηριότητα, τράβηξαν, δηλαδή, κλήρο στον οποίο αναγραφόταν η άποψη κάποιας επιφανούς προσωπικότητας για τη λογοτεχνία. Οι τέσσερις μαθητές/-τριες που είχαν κλήρο με την ίδια άποψη συγκρότησαν την πρώτη ομάδα, οι άλλοι τέσσερις με μία άλλη άποψη τη δεύτερη ομάδα κ.ο.κ.. Στη συνέχεια, προκειμένου να οικοδομηθεί η ομαδικότητά τους, τούς ζητήθηκε να συνεργαστούν και να καταγράψουν τα σχόλιά τους για τη συγκεκριμένη άποψη, τα οποία αργότερα παρουσίασαν στην ολομέλεια της τάξης. Ακολούθησε η ονοματοδοσία της ομάδας και η υπογραφή του συμβολαίου συνεργασίας, μίας συμφωνίας οι όροι της οποίας διατυπώθηκαν, καταγράφηκαν και υπογράφτηκαν ξεχωριστά από τα μέλη της κάθε ομάδας. Η φάση αυτή, διάρκειας ενός διώρου, ολοκληρώθηκε με τον ορισμό του συντονιστή κάθε ομάδας και τις οδηγίες από μένα για το πώς θα δουλέψουν ομαδοσυνεργατικά και το ποιος θα είναι ο ρόλος ο δικός μου. Στο επόμενο δίωρο οι μαθητές/-τριες ευρισκόμενοι στο εργαστήριο πληροφορικής εξοικειώθηκαν με τη διαδικτυακή κοινότητα Wiki που είχα ήδη φτιάξει και προσπάθησαν να κάνουν τις πρώτες δοκιμαστικές αναρτήσεις τους 1. Για την Α φάση (Πριν την ανάγνωση) αφιερώθηκαν δύο (2) διδακτικές ώρες. Οι έξι ομάδες μαθητών βρίσκονταν στο εργαστήριο πληροφορικής και προκειμένου να αποκτήσουν κίνητρα για την ανάγνωση που θα ακολουθούσε και να επιστρατεύσουν τα προσωπικά τους βιώματα, τις προηγούμενες γνώσεις και παραστάσεις τους, εργάστηκαν με τη βοήθεια ισάριθμων Φύλλων εργασίας που περιελάμβαναν τέσσερις δραστηριότητες. 1 Βλ. στον Φάκελο Τεκμηρίων τα αρχεία foto_3, 4, 5, 6 και 7. Σελίδα 12 από 73

13 Ειδικότερα, κατά την πρώτη διδακτική ώρα, παρακολούθησαν όλοι το επτάλεπτο βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας» και σημείωσαν στον κενό χώρο του φύλλου εργασίας λέξεις (ουσιαστικά ή ρήματα) που τους γέννησαν οι σκηνές του βίντεο («Ιδεοθύελλα»). Στη συνέχεια, σε συνεργασία με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας τους κατέγραψαν τις κοινές λέξεις, τις οποίες γνωστοποίησαν στην ολομέλεια της τάξης. Προκειμένου να έχουν μία πρώτη επαφή με θέματα για τα οποία οι νέοι έρχονται συχνά σε σύγκρουση με το περιβάλλον τους και να ετοιμάσουν μία μικρή δραματοποίηση αναπτύσσοντας έτσι τις δικές τους ικανότητες δραματικής έκφρασης, επισκέφθηκαν την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ). Σύμφωνα με τις οδηγίες της δεύτερης δραστηριότητας, η κάθε ομάδα διάλεξε ένα ξεχωριστό θέμα και διάβασε το σχετικό κείμενο ως υποστηρικτικό υλικό για τη μικρή δραματοποίηση που έστησε στη συνέχεια. Τα θέματα διαφορετικά για κάθε ομάδα ήταν τα εξής: OMΑΔΑ Α : Η ψυχολογία της εφηβείας-γιατί είμαι τόσο μόνος; ΟΜΑΔΑ Β : Οικογενειακές συγκρούσεις-σύγκρουση γονέων-εφήβων ΟΜΑΔΑ Γ : Δυσκολίες στο σχολείο-σχολικός εκφοβισμός ΟΜΑΔΑ Δ : Επαγγελματικός προσανατολισμός ΟΜΑΔΑ Ε : Ηλεκτρονικός εθισμός ΟΜΑΔΑ ΣΤ : Ναρκωτικά-αλκοόλ-κάπνισμα. Αφού κράτησαν τις σχετικές σημειώσεις, προχώρησαν με βάση τις οδηγίες της τρίτης δραστηριότητας σε μία μικρή δραματοποίηση διάρκειας 5 λεπτών ανάλογη του θέματος της κάθε ομάδας και με αφορμή συγκεκριμένη φράση που επίσης δίνεται στο φύλλο εργασίας. Στόχος ήταν να δοκιμάσουν τις δικές τους ικανότητες δραματικής έκφρασης μέσα από την τεχνική της εκπομπής-ρεπορτάζ, μία από τις προτεινόμενες από το παραδειγματικό σενάριο, κατά την οποία οι μαθητές/-τριες οργάνωσαν μία εκπομπή διάρκειας 5 λεπτών και ο καθένας τους ανέλαβε έναν ρόλο (π.χ. τον ρόλο του Σελίδα 13 από 73

14 εφήβου που λέει την παραπάνω φράση, του γονέα, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου) 2. Η τέταρτη δραστηριότητα προέβλεπε ως εργασία για το σπίτι τη μελέτη μιας συνέντευξης του Ιάκωβου Καμπανέλλη που επρόκειτο να αναρτηθεί στο Wiki της τάξης μας logotexnia-a1.wikispaces.com. Οι μαθητές/-τριες θα τη διάβαζαν και θα αναρτούσαν ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με το οποίο θα παρουσίαζαν συνοπτικά το περιεχόμενο της συνέντευξης. Λόγω τεχνικού προβλήματος, την αναζήτησαν στην ηλεκτρονική διεύθυνση που τους δόθηκε και αντί για περίληψη που τους δυσκόλεψε, επεσήμαναν τα κυριότερα σημεία, τα οποία παρουσίασαν τελικά στη Γ φάση (Μετά την ανάγνωση). Αξιολόγηση: οι μαθητές/-τριες καθ όλη τη διάρκεια του διώρου ανταποκρίθηκαν πολύ θετικά. Παρακολούθησαν με ενδιαφέρον το βίντεο, το οποίο κέρδισε την προσοχή τους, γιατί κατά δήλωσή τους συνδυάζει περισσότερο μουσική και εικόνα και λιγότερο λόγο και έτσι τους άφησε μεγαλύτερα περιθώρια να δράσουν αυθόρμητα. Στη δραματοποίηση κατένειμαν τους ρόλους τους με επιτυχία και γρήγορα ξεπερνούσαν τις σημειώσεις τους με τα λόγια τους τους είχε δοθεί σχετική οδηγία και προχωρούσαν σε αυτοσχεδιασμό. Από τις αντιδράσεις όλων φάνηκε ότι απόλαυσαν τη δραματοποίηση. Β Φάση: Κυρίως ανάγνωση (4 διδακτικές ώρες) 2 ο δίωρο Με δεδομένο ότι στο Διαδίκτυο δεν αναρτώνται θεατρικά κείμενα και στη σχολική βιβλιοθήκη υπάρχουν ελάχιστα, καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η εύρεση και η διάχυση των κειμένων στους μαθητές. Για τον λόγο αυτόν από τα προτεινόμενα κείμενα του παραδειγματικού σεναρίου επιλέχθηκε το έργο του Γρ. Ξενόπουλου Στέλλα Βιολάντη και ειδικότερα το απόσπασμα από το ομώνυμο πεζό που περιλαμβάνεται στο Ανθολόγιο της Β Λυκείου και είναι αναρτημένο και στο 2 Βλ. στον Φάκελο Τεκμηρίων τα αρχεία foto_1 και 2. Σελίδα 14 από 73

15 Διαδίκτυο. Το συγκεκριμένο κείμενο προτείνεται από το παραδειγματικό σενάριο ως υλικό για την 5 η ομάδα εργασίας. Κατά το πρώτο δίωρο της φάσης αυτής, οι μαθητές/-τριες, στον χώρο της σχολικής αίθουσας, εργάστηκαν σε ομάδες με ξεχωριστά φύλλα εργασίας, τα οποία περιλάμβαναν: ένα σύντομο κατατοπιστικό σημείωμα για την υπόθεση του έργου, το απόσπασμα από το σχολικό βιβλίο και τις δραστηριότητες. Αυτές σχετίζονταν με τις γνώσεις για τον κόσμο, γνώσεις για τη λογοτεχνία και τους γραμματισμούς, εναρμονίζονταν με τις απαιτήσεις των τελικών εξετάσεων και ήταν τριών ειδών: τρεις (3) ή μία (1) για την ομαδική εργασία στην τάξη, μία (1) για την ομαδική εργασία στο σπίτι και μία (1) για την ατομική εργασία. Από αυτές άλλες διαφοροποιούνταν από ομάδα σε ομάδα και άλλες ήταν κοινές για όλες τις ομάδες. Αναλυτικότερα, οι τέσσερις πρώτες ομάδες αφού διάβασαν σιωπηρά όλο το απόσπασμα, εστίασαν την προσοχή τους σε συγκεκριμένη ενότητά του και παρουσίασαν συνοπτικά το περιεχόμενο της ενότητας και τον σκοπό που εξυπηρετεί. Η δεύτερη και η τρίτη δραστηριότητα ήταν διαφορετικές για την κάθε ομάδα. Συγκεκριμένα, η Α ομάδα ασχολήθηκε με τον αφηγηματικό χρόνο και την αναζήτηση των κινήτρων που οδηγούν τη Στέλλα την κεντρική ηρωίδα στην αρνητική στάση της. Η Β ομάδα εξέτασε τη λειτουργία της περιγραφής, ως αφηγηματικής τεχνικής, και σχολίασε τη σύγκρουση της Στέλλας με τη μητέρα της σε σχέση με τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής που διαδραματίζεται η υπόθεση του έργου. Η Γ ομάδα ασχολήθηκε με τη Στέλλα και το κατά πόσο λειτουργεί ως σύμβολο γνήσιου συναισθήματος και σύγκρουσης με το κατεστημένο και προσπάθησε να υποθέσει, με βάση τα λόγια της στη συγκεκριμένη ενότητα, το τέλος του μυθιστορήματος. Η Δ ομάδα, με αφορμή την άποψη του Τ. Μουδατσάκη, σχολίασε τη λειτουργία του αφηγηματικού χώρου και τη στάση της μητέρας συγκρίνοντάς την με τα δεδομένα της σημερινής εποχής. Τέλος, και οι τέσσερις ομάδες είχαν ως ομαδική εργασία για το Σελίδα 15 από 73

16 σπίτι να μεταγράψουν την ενότητα που μελέτησαν από πεζό σε θεατρικό λόγο 3, ενώ η ατομική τους εργασία κοινή και για τις έξι (6) ομάδες ήταν η συγγραφή μιας σελίδας ημερολογίου από την οπτική γωνία της Στέλλας ή της μητέρας που να αξιοποιεί στοιχεία από όλο το απόσπασμα. Οι άλλες δύο ομάδες ανέλαβαν την πιο δημιουργική/καλλιτεχνική εργασία. Ειδικότερα, αφού διάβασαν σιωπηρά όλο το απόσπασμα, η Ε ομάδα ανέλαβε, προκειμένου να ενισχύσει τη μεταγραφή του πεζού λόγου σε θεατρικό, που θα έκαναν οι υπόλοιπες ομάδες, να προσθέσει σε σημεία της επιλογής της σκηνικές οδηγίες (σκηνικός χώρος, φωτισμοί, μουσική και άλλα ακουστικά εφέ, σκηνικά αντικείμενα, εξωτερική εμφάνιση ηθοποιών, διδασκαλία ηθοποιών). Η ΣΤ ομάδα ανέλαβε να φωτίσει τα κίνητρα, τις αξίες, τις αντιλήψεις, τις στάσεις, τις επιθυμίες και τη συμπεριφορά της Στέλλας μέσα από μία δραματοποίηση, αυτή τη φορά με την τεχνική της καρέκλας των αποκαλύψεων, η οποία επίσης προτείνεται στο παραδειγματικό σενάριο. Ως ομαδική εργασία για το σπίτι και οι δύο ομάδες αναζήτησαν την υπόθεση του μυθιστορήματος και ετοίμασαν μία συνοπτική παρουσίασή της για το πρόγραμμα της δραματοποίησης του συγκεκριμένου αποσπάσματος 4. Όπως εξήγησα στους μαθητές, δεν αρκούσε μία απλή αντιγραφή της υπόθεσης από κάποια δικτυακή πηγή αλλά χρειαζόταν μία περαιτέρω επεξεργασία της προκειμένου να αναδεικνύεται το περιεχόμενο του αποσπάσματος που μελετήθηκε και στη συνέχεια μεταγράφηκε σε θεατρικό λόγο. Ως ατομική εργασία και για τις δύο αυτές ομάδες δόθηκε η συγγραφή μιας σελίδας ημερολογίου από την οπτική γωνία της Στέλλας ή της μητέρας που να αξιοποιεί στοιχεία από όλο το απόσπασμα. Αξιολόγηση: ο προσχεδιασμένος προφορικός λόγος όσο και ο γραπτός λόγος που παρήγαγαν οι μαθητές/-τριες αξιολογήθηκε ως προς το περιεχόμενο και τα βασικά χαρακτηριστικά σε επίπεδο προφοράς, λεξικογραμματικής και κειμενικής οργάνωσης. 3 Βλ. ό.π. το αρχείο senario_mathiton. 4 Βλ. ό.π. τα αρχεία perilipsi_1 και 2. Σελίδα 16 από 73

17 Οι ομάδες εργάστηκαν συγκροτημένα και συστηματικά χωρίς κάποια ιδιαίτερη παρέμβαση από μέρους μου, γεγονός που δείχνει ότι ανέπτυξαν σε έναν βαθμό τη συνεργατική τους διάθεση και το ομαδικό πνεύμα. Αυτό εξάλλου φάνηκε και κατά την παρουσίαση των εργασιών τους στην τάξη, για την οποία χρειάστηκε σε χρόνο μεγαλύτερο από αυτόν που είχα αρχικά προβλέψει, κυρίως γιατί τα θέματα που τέθηκαν γέννησαν μία γόνιμη συζήτηση με όλη την τάξη, κατά την οποία εγώ περιορίστηκα στον ευχάριστο ρόλο της συντονίστριας. Η μόνη «δυσάρεστη» συνέπεια ήταν ότι μόνο τρεις από τις έξι ομάδες πρόλαβαν να παρουσιάσουν την εργασία τους και ως εκ τούτου η παρουσίαση των υπολοίπων μετατέθηκε για το επόμενο δίωρο. 3 ο δίωρο Το δεύτερο δίωρο της Β φάσης αναγκαστικά ξεκίνησε με την αναβληθείσα παρουσίαση. Στη συνέχεια, οι μαθητές/-τριες μου παρέδωσαν την ομαδική και ατομική εργασία που είχαν για το σπίτι σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή και ευρισκόμενοι στον χώρο της σχολικής αίθουσας και με τη βοήθεια ενός φορητού υπολογιστή και βιντεοπροβολέα παρακολούθησαν από το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ το ημίωρο ντοκιμαντέρ ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ που είναι αφιερωμένο στον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Στόχος της δραστηριότητας αυτής ήταν αφενός να γνωρίσουν τη ζωή και το πολυσχιδές έργο του Ξενόπουλου, αφετέρου να συσχετίσουν τις πληροφορίες αυτές με το έργο που μελέτησαν. Κατά τη διάρκεια της προβολής τούς ζητήθηκε να συμπληρώσουν ένα βοηθητικό ερωτηματολόγιο που συμπεριλαμβάνεται στο 2 ο Φύλλο εργασίας. Ακολούθησε μία σύντομη συζήτηση αποτίμηση για τη ζωή και το έργο του Ξενόπουλου κατά την οποία φάνηκαν πολύ χρήσιμες οι σημειώσεις που είχαν κρατήσει. Στον εναπομείναντα χρόνο παρακολούθησαν ένα μικρό απόσπασμα από την παράσταση «Στέλλα Βιολάντη» σε σκηνοθεσία Πάνου Γλυκοφρύδη από την εκπομπή Σελίδα 17 από 73

18 της ΕΡΤ Το Θέατρο της Δευτέρας. Το υπόλοιπο το παρακολούθησαν στο σπίτι προκειμένου να αναγνωρίσουν τα στοιχεία από τα οποία συντίθεται μία παράσταση και να τα σχολιάσουν γράφοντας μία κριτική θετική ή αρνητική. Αυτή ήταν η ατομική δραστηριότητά τους για το επόμενο μάθημα, το οποίο θα ήταν μετά από δεκαπέντε μέρες (μεσολαβούσαν οι εκλογές για υπηρεσιακά συμβούλια). Για τον λόγο αυτό τους ζητήθηκε ως ομαδική εργασία να ετοιμάσουν επίσης στο σπίτι και τη δεύτερη ομαδική δραστηριότητα του Φύλλου εργασίας 2. Στόχος της συγκεκριμένης δραστηριότητας ήταν να περιηγηθούν στο ψηφιακό αρχείο του Εθνικού Θεάτρου πολλαπλασιάζοντας τους μαθησιακούς πόρους τους και να ασχοληθούν με κείμενα διαφορετικών σημειωτικών συστημάτων που σχετίζονται με τη θεατρική πράξη, όπως θεατρικά προγράμματα, θεατρικές κριτικές και φωτογραφίες. Την ανασύνθεση των πηγών αυτών και την παραγωγή δικού τους πολυτροπικού κειμένου παρουσίασαν στο επόμενο δίωρο, αυτό της Γ φάσης. Αξιολόγηση: και σε αυτό το δίωρο οι μαθητές/-τριες ανταποκρίθηκαν θετικά. Καταρχάς, εκθείασαν την ομολογουμένως ενδιαφέρουσα εργασία την ομάδων που είχαν αναλάβει τις σκηνικές οδηγίες και τη δραματοποίηση. Στη συνέχεια, κράτησαν συστηματικά σημειώσεις από το ντοκιμαντέρ και θαύμασαν την προσωπικότητα του πολυγραφότατου Ξενόπουλου. Παραξενεύτηκαν, βέβαια, για την ασπρόμαυρη εκπομπή Το θέατρο της Δευτέρας και την επισήμανσή μου ότι ήμουν ακριβώς στην ηλικία τους όταν είδα την εκπομπή αυτή που για μένα αποτελούσε ένα παράθυρο στον μαγικό κόσμο του θεάτρου. Γ Φάση: Μετά την Ανάγνωση (2 διδακτικές ώρες) 4 ο δίωρο Κατά την πρώτη ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής οι ομάδες γνωστοποίησαν στην ολομέλεια της τάξης την εργασία που έκαναν σύμφωνα με τις οδηγίες της προαναφερθείσας δραστηριότητας. Έτσι η Α ομάδα παρουσίασε συνοπτικά βασικά σημεία από τη μελέτη του Απόστολου Σαχίνη για τον Γ. Ξενόπουλο, η Β ομάδα την άποψη του ίδιου του Ξενόπουλου για την παράσταση Στέλλα Βιολάντη του Εθνικού Σελίδα 18 από 73

19 Θεάτρου (1949), όπως αυτή αποτυπώνεται στο σχετικό θεατρικό πρόγραμμα, η Γ ομάδα την άποψη και πάλι του Ξενόπουλου για την απήχηση του έργου του, ενώ οι Δ και Ε ομάδες παρουσίασαν βασικά σημεία της κριτικής Ρώμα και Πλωρίτη για την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Η ΣΤ ομάδα θα ξεφύλλιζε το πρόγραμμα από τη θεατρική παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας ( ) και θα κατέγραφε τι περιελάμβανε αυτό, ενώ θα συσχέτιζε το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Στέλλα Βιολάντη-Στον κ. Γρηγ. Ξενόπουλο-αφού διάβασα τον Εσταυρωμένο Έρωτα» με την υπόθεση του θεατρικού έργου. Δυστυχώς, η ομάδα αυτή λόγω κακού συντονισμού δεν ανταποκρίθηκε στις υποχρεώσεις της. Στη συνέχεια, οι μαθητές/-τριες διάβασαν από φωτοτυπία το αντίστοιχο του πεζού αποσπάσματος θεατρικό έργο καθώς και το θεατρικό σενάριο που έφτιαξαν οι ίδιοι. Μετά την παράλληλη ανάγνωση των τριών κειμένων εντόπισαν ομοιότητες και διαφορές που συζητήθηκαν σύντομα. Η παρούσα εφαρμογή ολοκληρώθηκε με την ανάγνωση των σημείων που εντόπισαν στη συνέντευξη του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που τους είχε διανεμηθεί στην Α φάση και λειτούργησε ως αφόρμηση για την επόμενη εφαρμογή σεναρίου, πάλι από τη διδακτική ενότητα του Θεάτρου. Αξιολόγηση: οι εργασίες των μαθητών και η παρουσίασή τους με PowerPoint αξιολογήθηκαν ως προς το περιεχόμενο και τα βασικά χαρακτηριστικά σε επίπεδο προφοράς, λεξικογραμματικής και κειμενικής οργάνωσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις διαπιστώθηκε η αδυναμία τους να υπερβούν την ευκολία της «αντιγραφής» και «επικόλλησης» και να πυκνώσουν το περιεχόμενο με λέξεις ή φράσεις-κλειδιά. Σε λίγες επίσης περιπτώσεις, στις οποίες το περιεχόμενο ήταν πράγματι πυκνωμένο, παρατηρήθηκε δυσκολία στο να το αναπαραγάγουν με προφορικό λόγο, γεγονός που αποδόθηκε από τους ίδιους στο ότι δεν προετοιμάστηκαν επαρκώς, «δεν έκαναν πρόβα», όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν. Οι άλλες δύο δραστηριότητες εξελίχθηκαν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα και με τη συμμετοχή των περισσοτέρων. Σελίδα 19 από 73

20 ΣΤ. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α φάση πριν την ανάγνωση Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΦΑΣΗ: Πριν την ανάγνωση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α Ι. ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ:. ΙΙ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΕΛΟΥΣ:.. ΙΙΙ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Καθώς παρακολουθούμε όλοι μαζί το βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας», σημειώνουμε στον κενό χώρο λέξεις (ουσιαστικά ή ρήματα) που μας γεννούν οι σκηνές του βίντεο. 2. Με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας επισκεπτόμαστε την ιστοσελίδα www. aboutyouth.gr και από την αριστερή στήλη επιλέγουμε Η ψυχολογία της εφηβείας Γιατί είμαι τόσο μόνος; Διαβάζουμε το σχετικό κείμενο προσεκτικά. Θα μας δώσει ιδέες για το σκετσάκι που θα στήσουμε στη συνέχεια! 3. Με αφορμή τη φράση «πόσο θα ήθελα να είμαι αυτό που φαντάζομαι ότι θα μπορούσα να είμαι»! ή -«πόσο θα ήθελα να είμαι το τέλειο παιδί που δεν ήμουν τότε»! οργανώνουμε μία εκπομπή διάρκειας 5 στην οποία ο καθένας μας αναλαμβάνει έναν ρόλο (π.χ. τον ρόλο του εφήβου που λέει την παραπάνω φράση, του γονέα, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου), και την παρουσιάζουμε στους συμμαθητές μας. Καλό είναι να σημειώσουμε τα λόγια του κάθε ρόλου για να μη μας πιάσει άγχος! 4. Για το σπίτι θα μελετήσουμε τη συνέντευξη του Ιάκωβου Καμπανέλλη που θα βρούμε στο Wiki της τάξης μας logotexnia-a1.wikispaces.com μπαίνοντας με τον κωδικό μας, και θα αναρτήσουμε ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με το οποίο θα παρουσιάσουμε συνοπτικά το περιεχόμενο της συνέντευξης. Σελίδα 20 από 73

21 Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΦΑΣΗ: Πριν την ανάγνωση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Β Ι. ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ:. ΙΙ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΕΛΟΥΣ:.. ΙΙΙ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Καθώς παρακολουθούμε όλοι μαζί το βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας», σημειώνουμε στον κενό χώρο λέξεις (ουσιαστικά ή ρήματα) που μας γεννούν οι σκηνές του βίντεο. 2. Με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας επισκεπτόμαστε την ιστοσελίδα www. aboutyouth.gr και από την αριστερή στήλη επιλέγουμε Οικογενειακές συγκρούσειςσύγκρουση γονέων-εφήβων. Διαβάζουμε το σχετικό κείμενο προσεκτικά. Θα μας δώσει ιδέες για το σκετσάκι που θα στήσουμε στη συνέχεια! 3. Με αφορμή τη φράση «Αυτοί που ευθύνονται για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι οι γονείς μας. Οι γονείς δε μας καταλαβαίνουν, οι γονείς δε μας ακούνε, οι γονείς είναι υπεύθυνοι για την παρεξήγηση και τη λύση της. Και βέβαια υπάρχει καλή επικοινωνία όταν οι γονείς συμφωνούν με εμάς, όταν οι απόψεις μας ταυτίζονται» οργανώνουμε μία εκπομπή διάρκειας 5 στην οποία ο καθένας μας αναλαμβάνει έναν ρόλο (π.χ. τον ρόλο του εφήβου που λέει την παραπάνω φράση, του γονέα, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου), και την παρουσιάζουμε στους συμμαθητές μας. Καλό είναι να σημειώσουμε τα λόγια του κάθε ρόλου για να μη μας πιάσει άγχος! 4. Για το σπίτι θα μελετήσουμε τη συνέντευξη του Ιάκωβου Καμπανέλλη που θα βρούμε στο Wiki της τάξης μας logotexnia-a1.wikispaces.com μπαίνοντας με τον κωδικό μας, και θα αναρτήσουμε ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με το οποίο θα παρουσιάσουμε συνοπτικά το περιεχόμενο της συνέντευξης. Σελίδα 21 από 73

22 Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΦΑΣΗ: Πριν την ανάγνωση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Γ Ι. ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ:. ΙΙ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΕΛΟΥΣ:.. ΙΙΙ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Καθώς παρακολουθούμε όλοι μαζί το βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας», σημειώνουμε στον κενό χώρο λέξεις (ουσιαστικά ή ρήματα) που μας γεννούν οι σκηνές του βίντεο. 2. Με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας επισκεπτόμαστε την ιστοσελίδα www. aboutyouth.gr και από την αριστερή στήλη επιλέγουμε Δυσκολίες στο σχολείο-σχολικός εκφοβισμός. Διαβάζουμε το σχετικό κείμενο προσεκτικά. Θα μας δώσει ιδέες για το σκετσάκι που θα στήσουμε στη συνέχεια! 3. Με αφορμή τη φράση «σχολικός εκφοβισμός είναι οι διάφορες άσχημες συμπεριφορές από ορισμένα παιδιά, με σκοπό να πληγώσουν, να εκβιάσουν ή να απομονώσουν συμμαθητές τους» οργανώνουμε μία εκπομπή διάρκειας 5 στην οποία ο καθένας μας αναλαμβάνει έναν ρόλο (π.χ. τον ρόλο του εφήβου που λέει την παραπάνω φράση, του γονέα, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου), και την παρουσιάζουμε στους συμμαθητές μας. Καλό είναι να σημειώσουμε τα λόγια του κάθε ρόλου για να μη μας πιάσει άγχος! 4. Για το σπίτι θα μελετήσουμε τη συνέντευξη του Ιάκωβου Καμπανέλλη που θα βρούμε στο Wiki της τάξης μας logotexnia-a1.wikispaces.com μπαίνοντας με τον κωδικό μας, και θα αναρτήσουμε ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με το οποίο θα παρουσιάσουμε συνοπτικά το περιεχόμενο της συνέντευξης. Σελίδα 22 από 73

23 Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΦΑΣΗ: Πριν την ανάγνωση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Δ Ι. ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ:. ΙΙ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΕΛΟΥΣ:.. ΙΙΙ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Καθώς παρακολουθούμε όλοι μαζί το βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας», σημειώνουμε στον κενό χώρο λέξεις (ουσιαστικά ή ρήματα) που μας γεννούν οι σκηνές του βίντεο. 2. Με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας επισκεπτόμαστε την ιστοσελίδα www. aboutyouth.gr και από την αριστερή στήλη επιλέγουμε Επαγγελματικός προσανατολισμός. Διαβάζουμε το σχετικό κείμενο προσεκτικά. Θα μας δώσει ιδέες για το σκετσάκι που θα στήσουμε στη συνέχεια! 3. Με αφορμή μία από τις φράσεις «Δε μου αρέσει κανένα επάγγελμα»- «Μου αρέσουν πολλά επαγγέλματα, αλλά δεν ξέρω ποιο να διαλέξω» - «Δεν ξέρω τίποτα για το επάγγελμα που με ενδιαφέρει» - «Δυσκολεύομαι να παίρνω αποφάσεις» οργανώνουμε μία εκπομπή διάρκειας 5 στην οποία ο καθένας μας αναλαμβάνει έναν ρόλο (π.χ. τον ρόλο του εφήβου που λέει την παραπάνω φράση, του γονέα, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου), και την παρουσιάζουμε στους συμμαθητές μας. Καλό είναι να σημειώσουμε τα λόγια του κάθε ρόλου για να μη μας πιάσει άγχος! 4. Για το σπίτι θα μελετήσουμε τη συνέντευξη του Ιάκωβου Καμπανέλλη που θα βρούμε στο Wiki της τάξης μας logotexnia-a1.wikispaces.com μπαίνοντας με τον κωδικό μας, και θα αναρτήσουμε ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με το οποίο θα παρουσιάσουμε συνοπτικά το περιεχόμενο της συνέντευξης. Σελίδα 23 από 73

24 Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΦΑΣΗ: Πριν την ανάγνωση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Ε Ι. ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ:. ΙΙ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΕΛΟΥΣ:.. ΙΙΙ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Καθώς παρακολουθούμε όλοι μαζί το βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας», σημειώνουμε στον κενό χώρο λέξεις (ουσιαστικά ή ρήματα) που μας γεννούν οι σκηνές του βίντεο. 2. Με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας επισκεπτόμαστε την ιστοσελίδα www. aboutyouth.gr και από την αριστερή στήλη επιλέγουμε Ηλεκτρονικός εθισμός. Διαβάζουμε το σχετικό κείμενο προσεκτικά. Θα μας δώσει ιδέες για το σκετσάκι που θα στήσουμε στη συνέχεια! 3. Με αφορμή μία από τις περιπτώσεις «Κάποιος φίλος σου ή εσύ ο ίδιος νιώθεις ότι έχεις χάσει μέρος της πραγματικής σου ζωής και έχεις εγκλωβιστεί στην πλασματική πραγματικότητα των videogames» ή «Σε κάποιον φίλο σου ή σε σένα τον ίδιο σου δίνει ικανοποίηση μόνο το «σερφάρισμα» στο διαδίκτυο και όχι οι διαπροσωπικές σχέσεις και οι χαρές της ζωής» οργανώνουμε μία εκπομπή διάρκειας 5 στην οποία ο καθένας μας αναλαμβάνει έναν ρόλο (π.χ. τον ρόλο του εφήβου που λέει την παραπάνω φράση, του γονέα, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου), και την παρουσιάζουμε στους συμμαθητές μας. Καλό είναι να σημειώσουμε τα λόγια του κάθε ρόλου για να μη μας πιάσει άγχος! 4. Για το σπίτι θα μελετήσουμε τη συνέντευξη του Ιάκωβου Καμπανέλλη που θα βρούμε στο Wiki της τάξης μας logotexnia-a1.wikispaces.com μπαίνοντας με τον κωδικό μας, και θα αναρτήσουμε ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με το οποίο θα παρουσιάσουμε συνοπτικά το περιεχόμενο της συνέντευξης. Σελίδα 24 από 73

25 Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΦΑΣΗ: Πριν την ανάγνωση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ ΣΤ Ι. ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ:. ΙΙ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΕΛΟΥΣ:.. ΙΙΙ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Καθώς παρακολουθούμε όλοι μαζί το βίντεο «Ας δούμε τι είναι θέατρο για μας», σημειώνουμε στον κενό χώρο λέξεις (ουσιαστικά ή ρήματα) που μας γεννούν οι σκηνές του βίντεο. 2. Με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας επισκεπτόμαστε την ιστοσελίδα www. aboutyouth.gr και από την αριστερή στήλη επιλέγουμε Ναρκωτικά-αλκοόλ-κάπνισμα. Διαβάζουμε το σχετικό κείμενο προσεκτικά. Θα μας δώσει ιδέες για το σκετσάκι που θα στήσουμε στη συνέχεια! 3. Με αφορμή μία από τις φράσεις «Ξεκίνησα από περιέργεια, για να δω πώς είναι. Όταν κάτι είναι άγνωστο ή απαγορευμένο μου ανεβάζει την αδρεναλίνη» ή «Ήθελα να νιώσω για λίγο μεγάλος. Ήθελα να κάνω αυτά που κάνουν οι ενήλικοι για να νιώσω πως μεγάλωσα κι εγώ» ή «Είχα την ανάγκη να νιώσω ότι ανήκω κάπου, ότι έχω μια ταυτότητα. Άλλωστε οι φίλοι μου το είχαν πει κιόλας ότι θα έπρεπε να διαλέξω: ή είμαι μαζί τους σε όλα ή είμαι μόνος μου» οργανώνουμε μία εκπομπή διάρκειας 5 στην οποία ο καθένας μας αναλαμβάνει έναν ρόλο (π.χ. τον ρόλο του εφήβου που λέει την παραπάνω φράση, του γονέα, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου), και την παρουσιάζουμε στους συμμαθητές μας. Καλό είναι να σημειώσουμε τα λόγια του κάθε ρόλου για να μη μας πιάσει άγχος! 4. Για το σπίτι θα μελετήσουμε τη συνέντευξη του Ιάκωβου Καμπανέλλη που θα βρούμε στο Wiki της τάξης μας logotexnia-a1.wikispaces.com μπαίνοντας με τον κωδικό μας, και θα αναρτήσουμε ένα κείμενο 150 λέξεων περίπου με το οποίο θα παρουσιάσουμε συνοπτικά το περιεχόμενο της συνέντευξης. Σελίδα 25 από 73

26 Β φάση Κυρίως ανάγνωση Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β ΦΑΣΗ: Κυρίως ανάγνωση- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ αρ. 1 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ : Γρηγορίου Ξενόπουλου, Στέλλα Βιολάντη (απόσπασμα από το μυθιστόρημα) Ο ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ ΖΑΜΑΝΟΣ υπηρετούσε ως υπάλληλος στο αγγλικό τυπογραφείο της Ζακύνθου, όπου και γνώρισε τη Στέλλα, την κόρη του πλούσιου μεγαλέμπορου Παναγή Βιολάντη. Μην έχοντας πώς να της εκμυστηρευτεί τον ερωτά τον της έστειλε ένα γράμμα και με τον ίδιο τρόπο του απάντησε θετικά n εκείνη. Παίρνοντας το ανέλπιστο γράμμα ο καυχησιάρης νέος δεν κρατήθηκε και έσπευσε να ανακοινώσει το περιεχόμενο του η είδηση όμως έφτασε κι ως τ' αυτιά του πατέρα της, ο οποίος θεώρησε προσβολή τη σύνδεση του ονόματος της κόρης του με το όνομα ενός παρακατιανού του. Πλημμυρισμένος από οργή, αφού της έκανε αυστηρότατες παρατηρήσεις, την έδειρε και την έριξε στη σοφίτα του αρχοντικού του, όπου και την εγκατέλειψε στο μεταξύ ο Χρηστάκης Ζαμάνος είχε παντρευτεί άλλη, ενώ η ανυποψίαστη Στέλλα μαράζωνε από τον καημό της. [Ήταν παραμονές της Παναγίας. Μεθαύριο το σπίτι είχε διπλογιόρτι -Μαρία έλεγαν τη Βιολάνταινα- και τι καλά αν μπορούσε να γίνει καμιά οικονομία, να έλθει η συμφιλίωση, να κατεβεί και η Στέλλα, να καθίσει στο τραπέζι, να φανεί στον κόσμο... -Ήλθα να σου πω δυο λόγια, της είπε η Βιολάνταινα χαρούμενη. Η Στέλλα, καθώς κρατούσε το μέτωπο με τα δύο χέρια, εσήκωσε τα μάτια κι εκοίταξε τη μητέρα της έκπληκτη. Δεν ήταν συνηθισμένη σε τέτοιο ύφος. -Ακούς; -Τι είναι; ψιθύρισε η Στέλλα. Σελίδα 26 από 73

27 Με λίγα λόγια η Βιολάνταινα διατύπωσε την πρόταση της: Να πέσει στα πόδια του πατέρα της και να του γυρέψει συχώρεση να του πει πως μετανόησε για το κίνημα της να του υποσχεθεί πως στο εξής δε θα έκανε τίποτα χωρίς το θέλημα του να τον βεβαιώσει πως έπαυσε πια να συλλογίζεται το Χρηστάκη, κι εκείνος ήταν πρόθυμος να τη συχωρέσει, και μέρα που ξημέρωνε μεθαύριο, να τη δεχθεί στην αγκαλιά του, και γρήγορα να φροντίσει να την παντρέψει, όπως της πρέπει, μ' ένα καλό και άξιο... αμή τι; Η Στέλλα την άκουσε χωρίς να την διακόψει, με το ίδιος ύφος που έπαιρνε και όταν την εκτυπούσαν. Έπειτα κατέβασε τα χέρια από το κεφάλι, κοίταξε τη μητέρα της κατάματα, και με όλη την ηρεμία, με όλη τη γαλήνη της σταθερότητας, επρόφερε: -Όχι! Η Βιολάνταινα εσκίρτησε τρομαγμένη έπλεξε τα χέρια, και με φωνή υπόκωφη, σε τόνο μομφής υπέρτατης, το ξαναείπε: -Όχι! -Όχι! είπε η Στέλλα και τη φορά αυτή ένα κύμα ετάραζε την πρώτη γαλήνη, και η άρνηση εβγήκε από τα χείλη της με πείσμα μαζί και περιφρόνηση. -Μα, παιδί μου, συλλογίζεσαι τι λες; συλλογίζεσαι τι κάνεις; ερώτησε η Βιολάνταινα- κι εγύρισε πίσω της, κι εκλείδωσε από φόβο τη θύρα. -Όχι! είπε η Στέλλα και εκ τρίτου- και τώρα ήταν ολόκληρη τρικυμία αγανακτήσεως, και μαζί με τη φωνή, εσηκώθη και αυτή ορθή, υψηλή, αγέρωχη.] [Κι εμίλησε: -Όχι, χίλιες φορές όχι! Ό,τι έκαμα ήταν κακό, το ξέρω μα το έκαμα τώρα. Του έγραψα «είμαι δική σου», και θα είμαι για πάντα. Ναι, να πέσω στα πόδια του πατέρα μου, και να του φιλήσω τα χέρια, και να του γυρέψω συχώρεση γι' αυτό που έκαμα, έτσι χωρίς να θέλω, σε μια στιγμή τρέλας, αδυναμίας... Μα να με συχωρέσει κι εκείνος και να μου δώσει το Χρηστάκη... Α, μη σου κακοφαίνεται και σώπα! Καλός, κακός, αυτός είναι τώρα για μένα. Ακούστηκα μαζί του, και αυτό μου φθάνει. Έπειτα, τι σας μέλει εσάς; Εγώ θα είμαι ευτυχισμένη, εμένα μ' αρέσει. Πως είναι φτωχός; Πφ! βλέπω Σελίδα 27 από 73

28 τι ευτυχία που έχετε οι πλούσιοι στα σπίτια σας... Επιτέλους αλλιώτικα δε γίνεται άλλον εγώ δεν παίρνω! -Μα ορίζεις εσύ τον εαυτό σου; επρόλαβε να ρωτήσει η Βιολάνταινα. -Τον ορίζω! -Όχι ο πατέρας σου σε ορίζει ο πατέρας σου ορίζει και μένα και το Νταντή, και τη Νιόνια και όλους. -Δεν ξέρω για σας, μα εμένα δε με ορίζει. Εγώ, εγώ ορίζω τον εαυτό μου να, κοίταξε, τον ορίζω!... τον ορίζω!... Κι έκαμψε το δάχτυλο της, και το εδάγκασε στον κόμπο με λύσσα, καθώς μιλούσε. Και ο πόνος έδωσε στη φωνή της κάτι το απείρως τραγικό και η Βιολάνταινα, και αυτή ακόμη, αισθάνθη ότι ήταν μεγάλη η στιγμή εκείνη. -Τι θέλεις να πεις μ' αυτό; ρώτησε με τρόμο. -Να, ότι τον εαυτό μου τον κάνω ό,τι θέλω... Μπορώ να κόψω τώρα το χέρι μου και να το πετάξω από το παράθυρο; Ε, ορίζω τον εαυτό μου. Ο πατέρας μου τίποτα δεν μπορεί να κάμει πως θα με δείρει; πως θα με κλείσει; πως θα με σκοτώσει; Τι με τούτο; Πάλι εγώ κάνω ό,τι θέλω -τον εαυτό μου-και σα δε θέλω εγώ, άλλον άνθρωπο δεν παίρνω. Όχι ποτέ δε θα με δώσει σε όποιον θέλει εκείνος. Σας το λέω για να το ξέρετε μια για πάντα, γιατί δεν θα το ξαναπώ: Ή το Χρηστάκη ή κανέναν. Εγώ είμαι η Στέλλα του Βιολάντη! Κι εκτύπησε το στήθος της το πλατύ με δύναμη, κι από τα μάτια της τα αδάκρυτα ετοξεύθη άγρια αστραπή. Ω, ήταν ωραία τη στιγμή εκείνη! Το πάθος της εχρωμάτισε, της εζωογόνησε το κατάλευκο πρόσωπο τα πέταλα του κρίνου επήραν ένα ρόδινο χρώμα αδύνατο- ίχνος κακοπάθειας δεν εφαίνετο πλέον, και για μια στιγμή, η κόρη έλαμψε με την πρώτη της ομορφιά την υπερήφανη, με την πρώτη υγεία και ζωή.] [Η Βιολάνταινα αναγκάσθηκε να χαμηλώσει το κεφάλι. Έβλεπε έξαφνα εμπρός της μια δύναμη νέα, που δεν την ήξερε, που δεν την εφαντάζετο ως τώρα. Αλήθεια, αυτή ήταν η Στέλλα του Βιολάντη, η κόρη του πατέρα της. Σελίδα 28 από 73

29 -Εκατάλαβα, εψιθύρισε με λύπη μα δε συλλογίζεσαι, δυστυχισμένη, τι θα πάθεις, αν ακούσει τέτοιο πράμα ο πατέρας σου; -Δεν τον φοβάμαι! εφώναξε η Στέλλα και τι θα μου κάμει; Θα με σκοτώσει... είναι άλλο; Ε, δε με μέλει, σου είπα. Εγώ δε γυρεύω να ζήσω, παρά να ζήσω ευτυχισμένη. Αν δεν μπορώ, καλύτερα να με σκοτώσει... Καλύτερα να πεθάνω... Στάσου να σου πω. αν δεν έγραφα εκείνο το γράμμα, δε θα μ' έγνοιαζε μα τώρα που το έγραψα, θα κάμω ό,τι μπορώ για να σώσω την υπόληψη μου. Θα μου τη σώσει ο γάμος; Θα μου τη σώσει ο θάνατος; Μου είναι αδιάφορο. Είδες αν άνοιξα το στόμα μου να παραπονεθώ ποτέ για τα βασανιστήρια που μου κάνετε τόσον καιρό;... -Καλέ τίνος τα λες αυτά τα παραμύθια; είπε η Βιολάνταινα με μορφασμό ανυπομονησίας. Και τι πως έγραψες ένα γράμμα, που στο κάτω κάτω το πήραμε πίσω;... Εγώ να σου πω τι είναι: είναι... που αγαπάς το Χρηστάκη. Η Στέλλα κλονίσθηκε από παλμό δυνατό. Στην αρχή τής ήλθε να το αρνηθεί, να το κρύψει. Όχι, δεν ήταν αυτός ο λόγος... Αλλά έπειτα συλλογίσθηκε ότι μια που άρχισε, έπρεπε να τα πει όλα και σα να το ήξερε πως ήταν η τελευταία φορά που θα μιλούσε, άντλησε διαμιάς όσο θάρρος υπήρχε στα βάθη της παρθενικής της ψυχής, και είπε: -Ναι, τον αγαπώ. Αν δεν τον αγαπούσα, δε θα του έδινα ακρόαση αν δεν τον αγαπούσα, δε θα μ' έγνοιαζε για το γράμμα, -ούτε η πρώτη είμαι ούτε η ύστερη- δε θα επίμενα ολωσδιόλου, και θα έπαιρνα όποιον ήθελε ο πατέρας μου. Μα τον αγαπώ, και θα κάμω ό,τι μπορέσω για να τον πάρω. -Βγάλ' το αυτό από το νου σου, γιατί ο πατέρας σου δεν τ' ακούει! είπε η Βιολάνταινα, -Ποιος το ξέρει!... Μπορεί στο τέλος να με λυπηθεί και να δει το σωστό. Έχουμε τόσα παραδείγματα! Α! τέτοιες ελπίδες έχεις; ω, κακομοίρα, κακομοίρα! δεν τον ξέρεις τον πατέρα σου! -Μπορεί- μα εμένα δε με χωράει άλλο ετούτο το σπίτι.] Σελίδα 29 από 73

30 Διαμιάς η Στέλλα έγινε μελαγχολική. Εκάθισε πάλι στο διβανάκι, και με φωνή περίλυπη, σα να μιλούσε μονάχη της, εξακολούθησε: -Όχι! δε με χωράει το σπίτι... Σε κάθε χτύπημα που μου δίνουν, ακούω μέσα μου σα μια φωνή να μου λέει: «Φύγε!... Φύγε!...» Η Βιολάνταινα όρμησε έξω φρενών, με τα χέρια σηκωμένα, με τα μάτια άγρια. -Τι είπες; εφώναξε να φύγεις; ω, συφορά μου και μαυρίλα μου!... να φύγεις; -Δεν είπα τέτοιο πράμα! είπε η Στέλλα με περιφρόνηση. Σεις μου το λέτε με τον τρόπο σας. -Όχι, το είπες! αντείπε η Βιολάνταινα είπες πως θα φύγεις! και για κοίταξε καλά, γιατί εγώ δεν... Ο θυμός έπνιξε τη φωνή της. Κι έβλεπε τριγύρω της, σαν να εζητούσε ν' αρπάξει τίποτα για να κτυπήσει τη Στέλλα. Ο τρόπος αυτός ανέβασε στην επιφάνεια όλο το πείσμα της κόρης. Όχι, δεν το είπε! Της έβαζαν στο στόμα λόγο που δεν είπε. Το εσυλλογίσθη, πέρασε κι αυτό από τον νου της, αλλά όχι, δεν το είχε αποφασίσει. Και ίσως δε θα το έκανε ποτέ, όσο σκληρά και αν την τυραννούσαν, γιατί ήταν η Στέλλα του Βιολάντη, και είχε την περηφάνια της, και θα προτιμούσε να πεθάνει, παρά ν' ακουσθεί πως ξεπόρτισε. Αλλ' αφού ήταν έτσι, αφού ήθελαν με το στανιό να την πείσουν πως το είπε, καλά λοιπόν, να ιδούν! - Ναι, το είπα! εφώναξε δυνατότερα από τη μητέρα της. Το είπα και θα το κάμω! Μιλούσε με όλο το απεγνωσμένο θάρρος ανθρώπου που αυτοκτονεί. Η Βιολάνταινα τα έχασε ο θυμός της εκόπη, τα γόνατα της ελύθηκαν, κι έπεσε σε μια καρέκλα, όγκος αδρανής. Αλλά ήταν μια στιγμή μόνο αδυναμίας. Αμέσως εσηκώθη, και κεραυνοβολούσα τη Στέλλα με το βλέμμα, εξεστόμισε σε μια βάναυση φράση όλη την εντύπωση που της έκανε το ξαφνικό ξύπνημα της δυνατής εκείνης ψυχής, που την εδοκίμαζε η βία και το μαρτύριο: -Εκατάλαβα εσύ, παιδί μου, έχεις το διάολο μέσα σου!] Σελίδα 30 από 73

31 Β. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΟΜΑΔΑ Α - ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ Α Δουλεύοντας ομαδικά στην τάξη 1. Διαβάζουμε όλο το απόσπασμα προσεκτικά και στη συνέχεια εστιάζουμε την προσοχή μας στην α ενότητα [Ήταν παραμονές αγέρωχη]. Προσπαθούμε, προκειμένου να βοηθήσουμε τις υπόλοιπες ομάδες, να διατυπώσουμε συνοπτικά το περιεχόμενο της ενότητας και τον σκοπό που εξυπηρετεί. Κρατούμε τις σημειώσεις μας. 2. Μας απασχολεί ο χρόνος κατά τον οποίο διεξάγεται η συνομιλία των δύο προσώπων και αναζητούμε τη σχέση που έχει με την εξέλιξη της υπόθεσης. Συζητούμε με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας και κρατούμε σημειώσεις. 3. Συζητούμε με την ομάδα μας αν τελικά καταλάβαμε σε τι λέει ΟΧΙ η Στέλλα και σχολιάζουμε την άρνησή της. Δουλεύοντας ομαδικά στο σπίτι 1. Ο συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος συνέγραψε κι ένα ομότιτλο θεατρικό έργο. «Κλέβοντας» λίγο από την τέχνη του προσπαθούμε κι εμείς να μετατρέψουμε την ΕΝΟΤΗΤΑ που μελετήσαμε σε θεατρικό διάλογο. Την εργασία μας αυτή την κρατούμε σε ένα αρχείο Word, γιατί θα την αναρτήσουμε στο Wiki της τάξης και θα την ενώσουμε με το θεατρικό διάλογο των υπολοίπων ομάδων. Δουλεύοντας ΑΤΟΜΙΚΑ στο σπίτι Σελίδα 31 από 73

32 2. Επιλέγουμε το πρόσωπο της μητέρας ή της Στέλλας και γράφουμε σε χαρτί διαστάσεων Α4 μία σελίδα ημερολογίου από την οπτική γωνία του προσώπου που επιλέξαμε. Σελίδα 32 από 73

33 Διδακτική ενότητα: ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β ΦΑΣΗ: Κυρίως ανάγνωση- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ αρ. 1 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Γρηγορίου Ξενόπουλου, Στέλλα Βιολάντη (απόσπασμα από το μυθιστόρημα) Ο ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ ΖΑΜΑΝΟΣ υπηρετούσε ως υπάλληλος στο αγγλικό τυπογραφείο της Ζακύνθου, όπου και γνώρισε τη Στέλλα, την κόρη του πλούσιου μεγαλέμπορου Παναγή Βιολάντη. Μην έχοντας πώς να της εκμυστηρευτεί τον ερωτά τον της έστειλε ένα γράμμα και με τον ίδιο τρόπο του απάντησε θετικά n εκείνη. Παίρνοντας το ανέλπιστο γράμμα ο καυχησιάρης νέος δεν κρατήθηκε και έσπευσε να ανακοινώσει το περιεχόμενο του η είδηση όμως έφτασε κι ως τ' αυτιά του πατέρα της, ο οποίος θεώρησε προσβολή τη σύνδεση του ονόματος της κόρης του με το όνομα ενός παρακατιανού του. Πλημμυρισμένος από οργή, αφού της έκανε αυστηρότατες παρατηρήσεις, την έδειρε και την έριξε στη σοφίτα του αρχοντικού του, όπου και την εγκατέλειψε στο μεταξύ ο Χρηστάκης Ζαμάνος είχε παντρευτεί άλλη, ενώ η ανυποψίαστη Στέλλα μαράζωνε από τον καημό της. [Ήταν παραμονές της Παναγίας. Μεθαύριο το σπίτι είχε διπλογιόρτι -Μαρία έλεγαν τη Βιολάνταινα- και τι καλά αν μπορούσε να γίνει καμιά οικονομία, να έλθει η συμφιλίωση, να κατεβεί και η Στέλλα, να καθίσει στο τραπέζι, να φανεί στον κόσμο... -Ήλθα να σου πω δυο λόγια, της είπε η Βιολάνταινα χαρούμενη. Η Στέλλα, καθώς κρατούσε το μέτωπο με τα δύο χέρια, εσήκωσε τα μάτια κι εκοίταξε τη μητέρα της έκπληκτη. Δεν ήταν συνηθισμένη σε τέτοιο ύφος. -Ακούς; -Τι είναι; ψιθύρισε η Στέλλα. Σελίδα 33 από 73