Εξελίξεις στο screening του καρκίνου

Transcript

1 Αθήνα, Απρίλιος 2013 Εξελίξεις στο screening του καρκίνου ΔΡ. ΓΑΛΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΠΑΘΟΛΟΓΟς ΟΓΚΟΛΟΓΟς METROPOLITAN HOSPITAL

2 Πληθυσμιακός έλεγχος Η ΝΟΣΟΣ Συχνή νόσος Μεγάλη νοσηρότητα & θνητότητα Πρώιμη διάγνωση να οδηγεί σε μείωση της θνητότητας Η ΕΞΕΤΑΣΗ Απλή Ασφαλής Χαμηλό κόστος Υψηλή ευαισθησία & ειδικότητα Μείωση της θνητότητας

3 Καρκίνος πνεύμονα 1 ος καρκίνος σε συχνότητα στους άνδρες 1 η αιτία θανάτου από καρκίνο Έως τώρα όχι σύσταση για screening

4 National Lung Screening Trial NCI & ACRIN Συμμετείχαν άτομα υψηλού κινδύνου για καρκίνο πνεύμονα, ετών, από 8/2002 έως 4/2004 Καπνιστές (>30 πακέτα/έτος ή διακοπή καπνίσματος <15 χρόνια) Τυχαιοποιήθηκαν να κάνουν αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης 1.5 msv (1/έτος x 3) ή α/α θώρακος

5 Αποτελέσματα Θετικά αποτελέσματα Ψευδώς θετικά αποτελέσματα Αξονική τομογραφία Ακτινογραφία θώρακος 24.2% 6.9% 96.4% από τα θετικά αποτελέσματα 94.5%από τα θετικά αποτελέσματα P value Καρκίνοι πνεύμονα Θάνατοι από καρκίνο πνεύμονα Σχετική μείωση της θνητότητας 20%

6 Conclusions screening by low dose CT reduces mortality from lung cancer

7 Wednesday, August 17, 2011 Debate Ensues Over Hospitals Discounting Lung CTs Following NCI Study. USA Today / However, critics contend that the hospitals may not have the patients' interest in mind, arguing that "screening tests are a great way to recruit new patients that produce revenues with follow up biopsies and procedures." USA Today also notes that 25% of people in the study had a false positive finding, which can lead to invasive procedures like biopsies. Moreover, "there are economic considerations: The results of the study suggest that more than 300 heavy smokers will need to be screened to prevent just one death from lung cancer over a five-year period."

8 Lung cancer prevention: stop cigarette smoking But we must remember that screening is not a substitute for quitting smoking. The overwhelming majority of lung cancer is caused by smoking, and smoking cessation will always have a far greater impact on lung cancer deaths than any screening tool

9 Wednesday, September 14, 2011 Overall US Lung Cancer Rates Decline. The Los Angeles Times "Smoking rates have been declining across the United States -- and with them, so have lung cancer rates, according to a new report from the Centers for Disease Control and Prevention." Notably, "the West led the charge, with a decline of 3.9% in men's lung cancer incidence from 2006 to 2008." However, "women's lung cancer rates had actually been on the rise, by 0.5%, from 1999 to 2006, before decreasing by 2.2% from 2006 to 2008."

10 Καρκίνος παχέος εντέρου 3 ος πιο συχνός καρκίνος 2 η αιτία θανάτου από καρκίνο Τα πρώιμα στάδια έχουν υψηλά ποσοστά ιάσεως Το screening έχει αποδεδειγμένα μειώσει τη θνητότητα Ann Intern Med. 2008;149:

11 (USPSTF) Colorectal Cancer Screening Guidelines Regular screening, beginning at age 50, is the key to preventing colorectal cancer. 1 The U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF) recommends screening for colorectal cancer using high-sensitivity fecal occult blood testing, sigmoidoscopy, or colonoscopy beginning at age 50 years and continuing until age 75 years Recommended screening tests and intervals are High-sensitivity fecal occult blood test (FOBT), which checks for hidden blood in three consecutive stool samples, should be done every year. Flexible sigmoidoscopy, should be done every five years. Colonoscopy, should be done every 10 years. Colonoscopies can be used as screening tests or as follow-up diagnostic tools when the results of another screening test are positive.

12 Prostate cancer U.S. Preventive Services Task Force Summary of Recommendations The USPSTF concludes that the current evidence is insufficient to assess the balance of benefits and harms of prostate cancer screening in men younger than age 75 years. Grade: I Statement. The USPSTF recommends against screening for prostate cancer in men age 75 years or older. Grade: D Recommendation.

13 Prostate cancer ACS The American Cancer Society recommends that men make an informed decision with their doctor about whether to be tested for prostate cancer. Research has not yet proven that the potential benefits of testing outweigh the harms of testing and treatment. The American Cancer Society believes that men should not be tested without learning about what we know and don t know about the risks and possible benefits of testing and treatment. Starting at age 50, talk to your doctor about the pros and cons of testing so you can decide if testing is the right choice for you. If you are African American or have a father or brother who had prostate cancer before age 65, you should have this talk with your doctor starting at age 45. If you decide to be tested, you should have the PSA blood test with or without a rectal exam. How often you are tested will depend on your PSA level.

14 Καρκίνος μαστού

15 Καρκίνος μαστού Ο καρκίνος του μαστού είναι πρώτος σε συχνότητα, ενώ αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο Η συχνότητα εμφάνισης του αυξάνει με την ηλικία Πάνω από 98% των γυναικών μεταξύ ετών δε θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού Ηλικία Συχνότητα / / /27

16 ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Αυτοεξέταση: δε συστήνεται Κλινική εξέταση κάθε 3 χρόνια από ετών και στη συνέχεια ετησίως Αυξάνει κατά 5%-20% τον αριθμό των καρκίνων μαστού, που ανιχνεύονται Μαστογραφία

17 Πρώτη μαστογραφία έγινε το 1913 σε χειρουργικό παρασκεύασμα μαστού & ανέδειξε παρουσία καρκίνου Η πρώτη μονάδα μαστογραφίας λειτούργησε το 1965

18 Ο πληθυσμιακός έλεγχος με μαστογραφία αποδεδειγμένα μειώνει τη θνητότητα από τον καρκίνο του μαστού

19 ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Χαρακτηριστικά οκτώ τυχαιοποιημένων μελετών μαζικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού Μελέτη χρονολογία έναρξης Ηλικία εισόδου (χρόνια) Περιοδικότητα (μήνες) Μέγεθος δείγματος Ομάδα μελέτης Ομάδα ελέγχου Ποσοστό ελάττωσης θνητότητας (95% CI) HIP (1963) ,239 30, (7,38) Σουηδία 2 Κομητείες (1977) (ηλ<50) 78,085 56, (20,41) 33 (ηλ<50) Malmo (1976) ,088 21, (-8,39) Στοκχόλμη (1981) Gothenburg (1982) Εδιμβούργο (1976) Καναδάς NBSS1 (1980) ,164 19, (-10,50) ,724 28, (-39,49) ,226 21, (-2,40) ,214 25,216-3 (-26,27) Καναδάς NBSS2 (1980) ,711 19,694-2 (-33,22) Σύνολο μελετών (18,30)

20 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ Όλες οι ηλικίες Αρνητικοί λεμφαδένες % Μέγεθος cm Συντηρητική χειρουργική επέμβαση % Χημειοθεραπεία % Πληθυσμιακός έλεγχος Όχι πληθυσμιακός έλεγχος Barth 2005

21 Σε ποια ηλικία πρέπει να ξεκινά το screening?

22

23

24

25 ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ - ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ πιθανότητα ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων: % Συχνότερα σε νεαρότερες ηλικίες Στη δεκαετία 40-49: >56% αθροιστικός κίνδυνος ψευδώς θετικών μαστογραφιών σε 10 χρόνια ελέγχου: 21-60% Άγχος στρες κατάθλιψη Επιπλέον ιατρικές επισκέψεις & διαγνωστικές εξετάσεις & παρεμβατικές ιατρικές πράξεις, κόστος -Am J Prev Med. 1998; 14: 143 -N EJM. 1998; 338:1089

26 ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ - ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα 10-30% 15% των καρκίνων που εντοπίζονται με την κλινική εξέταση δεν ανιχνεύονται με τη μαστογραφία

27 ΑΣΦΑΛΕΙΑ:Δόση ακτινοβολίας Μία μέση δόση ακτινοβολίας είναι 4-7mGy/μαστογραφία περίπου 60mGy σε μία δεκαετία 0.1 με 0.2 rads (0.7 msv)/ μαστογραφία περίπου η ακτινοβολία που δεχόμαστε από το περιβάλλον σε 3 μήνες Η ψηφιακή μαστογραφία έχει λιγότερη ακτινοβολία Αθροιστική δράση ακτινοβολίας

28 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο με μαστογραφία όλες οι γυναίκες 50 έως 69 ετών κάθε 2 έτη Ο έλεγχος θα πρέπει να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα και να καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία Κάθε μαστογραφία θα πρέπει να διαγιγνώσκεται από δύο ακτινολόγους ξεχωριστά Οι ακτινολόγοι θα πρέπει να διαγιγνώσκουν τουλάχιστον 5000 μαστογραφίες κάθε έτος Τα ακτινολογικά μηχανήματα θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά από έναν ανεξάρτητο εθνικό φορέα που θα διασφαλίζει ότι η δόση ακτινοβολίας είναι η ελάχιστη δυνατή και η ποιότητα η μέγιστη δυνατή

29 Κατευθυντήριες οδηγίες US Preventive Services Task Force Recommendation Statement (2009) Μαστογραφία ελέγχου/2χρόνια σε γυναίκες 50-74ετών World Health Organization Μαστογραφία ελέγχου/1-2χρόνια σε γυναίκες 50-69ετών

30 Κατευθυντήριες οδηγίες American Cancer Society (2003) American Medical Association (2002) Μαστογραφία ελέγχου/έτος από την ηλικία των 40 ετών American College of Obstretics and Gynecology Μαστογραφία ελέγχου/1-2χρόνια σε γυναίκες 40-49ετών και ετήσια μαστογραφία σε γυναίκες >50 ετών

31 ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ (LOW DOSE) Μειονεκτήματα: Πλεονεκτήματα: Χαμηλότερη δόση Υψηλό κόστος Απαιτούμενη καμπύλη εκμάθησης Καλύτερη διακριτική ικανότητα, ιδίως σε πυκνούς μαστούς Μικρότερος αριθμός κλήσεων επανεξέτασης Συγκριτική μελέτη μεταξύ απλής και ψηφιακής μαστογραφίας δεν έδειξε διαφορά στα ποσοστά ανίχνευσης καρκίνου Skaane P, Young K et al

32 ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟ ΜΑΣΤΟΥ BRCA 1 / BRCA 2 μετάλλαξη Επιβαρυμένο κληρονομικό ιστορικό Ατομικό αναμνηστικό in situ καρκίνου Gail score 1.7

33 ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ vs ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (ΚΑΙ ΜΕ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ ΣΤΑ ΓΟΝΙΔΙΑ BRCA 1/ BRCA 2) Ο έλεγχος ξεκινάει σε νεαρότερη ηλικία Νέες γυναίκες με πυκνούς μαστούς η μαστογραφία έχει μικρότερη ευαισθησία Πιλοτικές μελέτες έδειξαν υψηλή ευαισθησία MRI σε αντίθεση με τη μαστογραφία Πρόσφατες μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία MRI (71%-91%) vs μαστογραφίας (33%- 43%) Όμως η MRI έχει χαμηλότερη ειδικότητα σε σχέση με τη μαστογραφία και μειονεκτεί στην ανίχνευση μικροαποτιτανώσεων

34 Καρκίνος τραχήλου μήτρας

35 Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας σε παγκόσμιο επίπεδο Κάθε λεπτό, μια γυναίκα διαγιγνώσκεται με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. 1 Κάθε δύο λεπτά μία γυναίκα πεθαίνει από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. 1 Λ. Αμερική 33,000 Β.Α. + Ευρώπη 75,000 Στην Ελλάδα κάθε χρόνο : 36, νέα περιστατικά 240 θάνατοι 72,000 2ος σε συχνότητα καρκίνος σε νεαρές γυναίκες (14-45 χρονών) Αφρική 79,000 62,000 Ασία 266, ,000 Επίπτωση~ Θνητότητα: ~ Ferlay J, et al. GLOBOCAN 2002 Cancer Incidence, Mortality and Prevalence Worldwide. IARC CancerBase; Lyon,

36 Ο Παπανικολάου τιμήθηκε με πλείστες διακρίσεις μεταξύ των οποίων είναι το μετάλλιο Τιμής της Αμερικανικής Εταιρίας Καρκινολογίας το Σήμερα το τεστ Παπανικολάου (τεστ-παπ) χρησιμοποιείται παγκοσμίως για την διάγνωση του καρκίνου της μήτρας. Το 1995 τυπώθηκε απ' την Τράπεζα της Ελλάδος χαρτονόμισμα αξίας δραχμών, στο οποίο απεικονίζεται ο Γεώργιος Παπανικολάου.

37 Screening for Cervical Cancer U.S. Preventive Services Task Force Summary of Recommendations The USPSTF strongly recommends screening for cervical cancer in women who have been sexually active and have a cervix. Grade: A Recommendation. The USPSTF recommends against routinely screening women older than age 65 for cervical cancer if they have had adequate recent screening with normal Pap smears and are not otherwise at high risk for cervical cancer. Grade: D Recommendation.

38 Cervical cancer - American Cancer Society All women should begin cervical cancer screening about 3 years after they begin having vaginal intercourse, but no later than 21 years old. Screening should be done every year with the regular Pap test or every 2 years using the newer liquid-based Pap test. Beginning at age 30, women who have had 3 normal Pap test results in a row may get screened every 2 to 3 years. Women older than 30 may also get screened every 3 years with either the conventional or liquid-based Pap test, plus the human papilloma virus (HPV) test. Women 70 years of age or older who have had 3 or more normal Pap tests in a row and no abnormal Pap test results in the last 10 years may choose to stop having Pap tests.

39 HPV και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας Ο ιός HPV είναι το συχνότερο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα % των σεξουαλικά ενεργών γυναικών θα έρθει σε επαφή με τον HPV στη ζωή τους 50% των HPV λοιμώξεων αφορά ογκογόνους τύπους Κάθε σεξουαλικά ενεργή γυναίκα κινδυνεύει από HPV λοίμωξη η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Wallboomers JM et al. J. pathol 1999; 189:12-9 Ferlay J et al. Globocan IARC 2004; Yang BH et al. Int J Cancer 2004; 109: ; Sankaranarayanan R et al. WHO Bulletin 2001; 79: ; Baseman JG et al. J Clin Virol 2005; 32 Suppl 1; S16 24; Brown DR et al. J Infect Dis 2005; 191: Bosch FX et al. J Natl Cancer Inst Monogr 2003; 3 13;

40

41 Μόνο ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποδίδεται απόλυτα στον HPV 600, , % Καρκίνοι που αποδίδονται στον HPV: ποσοστιαία συσχέτιση και επίπτωση 400, ,000 Άνδρες Γυναίκες 200, ,000 0 Τράχηλος της μήτρας 40% 75% 80% 36% 24% Κόλπος Αιδοίο Πρωκτός Φάρυγγας Στοματική Κοιλότητα 24% Λάρυγγας 45% Πέος Ευγενική παραχώρηση του καθ. X. Castellsague

42 Human Papillomavirus Vaccines HPV4 (Gardasil) contains types 16 and 18 (high risk) and types 6 and 11 (low risk) HPV2 (Cervarix) contains types 16 and 18 (high risk) Both vaccines are supplied as a liquid in a single dose vial or syringe Neither vaccine contains an antibiotic or a preservative

43 HPV Vaccine Recommendations Recommended age for routine HPV vaccination is 11 or 12 years Vaccination is recommended for females 13 through 26 years of age not previously vaccinated or who have not completed the full 3- dose series The 3 dose series of HPV4 may be administered to males 9 through 26 years of age to reduce their likelihood of acquiring genital warts

44 Efficacy in older women? Preliminary data from the quadrivalent vaccine trial of Muñoz and associates enrolling year old women showed a 90% efficacy against combined incidence of vaccine HPV related 6-month persistent infection, CIN 1-3 or external genital warts in PPP cohorts and a 31% efficacy in the ITT cohort. These data suggest that older reproductiveage women can still benefit from prophylactic vaccination.

45 Έχουν χορηγηθεί περισσότερες από 25 εκατομμύρια δόσεις Cervarix σε όλο τον κόσμο Μεξικό 114 Εγκρίσεις Αργεντινή Παραγουάη Χιλή Κολομβία Ουρουγουάη Περού Βραζιλία Εκουαδόρ Κουρακάο Δομινικανή Δημ. Νικαράγουα Σουρινάμ Παναμάς Αρούμπα Τρινιντάντ&Ταμπά κο Γουατεμάλα Ελ Σαλβαδόρ Γουιάνα Ονδούρα Κόστα Ρίκα Τζαμάικα Αμερική Καναδάς Προέγκριση από ΠΟΥ ΕΕ ( 27) Νορβηγία Ισλανδία Ελβετία Προέγκριση από ΠΟΥ Κένυα Ουγκάντα Νότιος Αφρική Γκαμπόν Ακτή Ελεφαντοστού Νιγηρία Ναμίμπια Σενεγάλη Κονγκό Τανζανία Λ. Δημ. του Κονγκό Μπουργκίνα Φάσο Μάλι Λευκορωσία Ουκρανία Καζακστάν Μολδαβία Σερβία Σκόπια Αλβανία Ρωσία Βόσνια Κροατία Αζερμπαϊτζάν Γεωργία Αρμενία Ουζμπεκιστάν Τουρκμενιστάν ΗΑΕ Μπαχρέιν Τουρκία Ισραήλ Σ. Αραβία Μαρόκο Κουβέιτ Αίγυπτο Λίβανο Τυνήσια Μαυρίκιος Ομάν Κατάρ Συρία Αυστραλία Ν. Ζηλανδία Φιλιππίνες Ταϋλάνδη Σιγκαπούρη Μαλαισία Ινδονησία Χονγκ Κονγκ Μιανμάρ Ταιβάν Ν. Κορέα Μπαγκλαντές Βιετνάμ Ινδία Πακιστάν Καμπότζη Μακάο* Ιαπωνία Σρι Λάνκα (*) Μακάο: Η άδεια εισαγωγής είναι βασισμένη στη Αυστραλιανή άδεια κυκλοφορίας

46 Πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας: Ο συνδυασμός πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης Ο συνδυασμός εμβολιασμού έναντι HPV και κυτταρολογικού έλεγχου, συνιστά την αποτελεσματικότερη στρατηγική κατά του καρκίνου του τράχηλου της μήτρας 1. Goldie SJ, et al. J Natl Cancer Inst 2004; 96:

47 Ευχαριστώ για την προσοχή σας

48