ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή

Transcript

1 ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 5 Ἰουλίου 2015 ΚΥΡΙΑΚΗ Ε ΜΑΤΘΑΙΟΥ Ἀθανασίου ἐν Ἄθω, Λαμπαδοῦ ὁσ., Κυπριανοῦ νέου Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ Ὁ 9ος Ψαλμός A Μέρος Εὐχαριστήριος Ψαλμός γιά τήν νίκη κατά ἑνός ἐχθροῦ 1. Θά σᾶς ἑρμηνεύσω σήμερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, τόν 9ο ψαλμό. Ὁ ψαλμός αὐτός, ὅπως τόν ἔχουμε σήμερα στήν Παλαιά Διαθήκη, τήν ὁποία χρησιμο-

2 ποιοῦμε στήν λατρεία μας τήν Μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα (Ο ), ὅπως τήν λέμε, εἶναι πολύ μεγάλος. Αὐτό συμβαίνει γιατί οἱ Ἑβδομήκοντα τόν μικρό πρῶτα 9ο ψαλμό τόν ἕνωσαν μέ τόν 10ο καί τόν παρουσίασαν ὡς ἕνα ψαλμό. Ἔτσι ἀπό δῶ καί πέρα τά δύο κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τό Ἑβραϊκό καί τῶν Ἑβδομήκοντα (Ο ), διαφέρουν στήν ἀρίθμηση τῶν ψαλμῶν κατά ἕνα ἀριθμό. Ὅμως τό σωστό εἶναι ὅπως τό ἔχει ἡ μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα (Ο ), γιατί καί οἱ δύο ψαλμοί 9ος καί 10ος ἔχουν τήν ἴδια ἐπιγραφή καί οἱ στίχοι τους εἶναι κατά τήν σειρά τοῦ Ἑβραϊκοῦ Ἀλφαβήτου, συνέχεια ὁ ἕνας μέ τόν ἄλλο. 2. Ἐμεῖς γιά πρακτικό λόγο καί γιά τόν λόγο ὅτι οἱ ψαλμοί, ἄν καί ἑνοποιημένοι ἐσωτερικά, ὅμως φαίνεται ὅτι ἔχουν διαφορετικό περιεχόμενο, θά ἑρμηνεύσουμε σήμερα τό πρῶτο μέρος τοῦ ψαλμοῦ. Στό ἑπόμενο κήρυγμά μας θά σᾶς ἑρμηνεύσω τό δεύτερο μέρος του, αὐτό πού παλαιότερα φερόταν ὡς 10ος ψαλμός, ὅπως καί φέρεται σήμερα στό Ἑβραϊκό κείμενο. 2. Ὁ ποιητής τοῦ ψαλμοῦ μας, πού κατά τήν ἐπιγραφή εἶναι ὁ Δαυίδ, φαίνεται ὅτι ἐπιστρέφει νικητής ἀπό πόλεμο ἐναντίον ἐχθροῦ, ἐχθροῦ ἰσχυροῦ (στίχ. 7), ὁ ὁποῖος ἐταλαιπώρησε τό ἔθνος του (στίχ ). Καί ὅπως οἱ βασιλεῖς τοῦ Ἰσραήλ πρίν πορευθοῦν στήν μάχη προσεύχονταν στόν Ναό, προσφέροντες θυσία γιά νά ἔχουν νικηφόρο ἀγώνα, ἔτσι καί τώρα ὁ Δαυίδ, μετά τήν νικηφόρο ἔκβαση τῆς μάχης του, ἔρχεται στόν Ναό γιά νά εὐχαριστήσει τόν Θεό γιά τήν νίκη. Εἶναι ἀσφαλῶς χαρούμενος, γι αὐτό καί πάλλοντας ἀπό χαρά λέγει ἀπό τήν ἀρχή: «Ἐξομολογήσομαί σοι, Κύριε, ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου, εὐφρανθήσομαι καί ἀγαλλιάσομαι ἐν σοί» (στίχ. 2.3). Καί λέγει στήν συνέχεια τήν αἰτία τῆς χαρᾶς του: «Ἐν τῷ ἀποστραφῆναι τόν ἐχθρόν μου εἰς τά ὀπίσω, ἀσθενήσουσι καί ἀπολοῦνται ἀπό προσώπου σου» (στίχ. 4). Ἡ αἰτία τῆς χαρᾶς τοῦ ψαλμωδοῦ μας εἶναι ὅτι ὁ ἐχθρός ἐξαφανίστηκε, δέν ὑπάρχει πιά κίνδυνος ἀπ αὐτόν. Ὁ ἐχθρός ἦταν ἰσχυρός, εἶχε «ρομφαίας» καί «πόλεις», εἶχε «μνημόσυνον», εἶχε, δηλαδή, ὄνομα δυνατό, ἀλλά τελικά συντρίφθηκε κατέπεσε μέ κρότο, «μετ ἤχου», ὅπως λέγει ὁ ψαλμός μας (στίχ. 7) νικήθηκε «εἰς τέλος» (στίχ. 7), δηλαδή παντελῶς. 3. Τήν ἧττα τοῦ ἐχθροῦ ὁ ποιητής μας ἀποδίδει στόν Θεό, «ἀπό προσώπου σου» Θεέ, λέγει (στίχ. 4). Ἐάν, ὅπως λέγει ἄλλος ψαλμός, «οἱ ὀφθαλμοί Κυρίου ἐπί δικαίους καί τά ὦτα αὐτοῦ εἰς δέησιν αὐτῶν» (33,16), ὅμως, ὅπως λέγει ἐδῶ ὁ ψαλμός μας, «πρόσωπον Κυρίου ἐπί ποιοῦντας κακά τοῦ ἐξολοθρεῦσαι ἐκ γῆς τό μνημόσυνον αὐτῶν» (33,17)! Ἡ νίκη κατά τοῦ ἐχθροῦ δέν ἦταν μιά τυχαία ἔκβαση τῶν πραγμάτων, μιά τυφλή φορά τῶν πραγμάτων, ἀλλά ἦταν μιά ἄμεση ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ, τοῦ δι- 2

3 καίου Κριτοῦ, ὁ Ὁποῖος «κρινεῖ τήν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ, κρινεῖ λαούς ἐν εὐθύτητι» (στίχ. 9). Σάν δίκαιος Κριτής λοιπόν ὁ Θεός εἶδε τίς καταπατήσεις τοῦ δικαίου, πού ἔκανε ὁ ἐχθρός, καί ἐπενέβηκε ἐναντίον αὐτοῦ καί ὑπέρ τοῦ Ἰσραήλ. Ἔτσι ὁ βασιλεύς ποιητής μας τήν νίκη του κατά τοῦ ἐχθροῦ τήν ἀποδίδει στόν Θεό καί Τόν εὐχαριστεῖ γι αὐτό μέ δοξολογία στόν Ναό. Ἀφοῦ δέ ὁ Θεός εἶναι δίκαιος Κριτής καί δικαιώνει τούς δικαίους, γι αὐτό, λέγει παρακάτω ὁ ψαλμός μας, γίνεται «καταφυγή τῷ πένητι, βοηθός ἐν εὐκαιρίαις, ἐν θλίψεσιν» (στίχ. 10). Ὅλοι οἱ ἀδικούμενοι καί οἱ θλιβόμενοι καταφεύγουν σ Αὐτόν καί ὁ Κύριος δέν τούς ἐγκαταλείπει. Ἀλλά, γιά νά δώσει ὁ Θεός τήν βοήθειά Του στόν ἄνθρωπο, αὐτό προϋποθέτει ὁ ἄνθρωπος νά τήν ζητήσει γι Αὐτό καί λέγει ὁ ψαλμός μας στόν Θεό ὅτι «οὐκ ἐγκατέλιπες τούς ἐκζητοῦντάς Σε, Κύριε» (στίχ. 11). 4. Καί τώρα ὁ ψαλμός μας γίνεται παραινετικός. «Ἀπό τῆς προσευχῆς εἰς παραίνεσιν τρέπει τόν λόγον ὁ προφήτης», λέγει ὁ Χρυσόστομος. Ὁ ψαλμωδός τώρα ἀπευθύνεται σέ ὅλους τούς Ἰσραηλῖτες καί τούς λέγει: «Ψάλατε τῷ Κυρίῳ τῷ κατοικοῦντι ἐν Σιών, ἀναγγείλατε ἐν τοῖς ἔθνεσι τά ἐπιτηδεύματα αὐτοῦ» (στίχ. 12). Ὅπως αὐτός ὁ ποιητής ψάλλει τώρα καί δοξολογεῖ τόν Θεό, θέλει καί ἄλλοι μαζί του νά δοξολογήσουν τόν Θεό, «τόν κατοικοῦντα ἐν Σιών», λέγει. Γιατί στήν Σιών; Τήν Σιών ἐξέλεξε ὁ Θεός εἰς κατοικίαν Ἑαυτῷ καί ἀπό ἐκεῖ ἀποστέλλει τήν βοήθειά Του, ἀλλά καί διότι, ὅπως λέγει ὁ προφήτης Ἡσαΐας, «ἐκ Σιών ἐξελεύσεται νόμος καί λόγος Κυρίου ἐξ Ἱερουσαλήμ» (2,3). Ἀλλά γιατί οἱ Ἰσραηλῖτες νά δοξολογήσουν τόν Θεό; Γιατί ὁ Θεός ἀφοῦ ἐτιμώρησε μέ ἧττα τούς ἐχθρούς τους, γεγονός πού τώρα ἑορτάζουν, ἀπέδειξε ὅτι εἶναι ὁ ἀνώτατος «γκωέλ» τους, εἶναι δηλαδή ὁ πλησιέστερος συγγενής τους. Παλαιότερα, τό αἷμα ἑνός φονευθέντος τό ἐκδικεῖτο ὁ στενότερος συγγενής (Γεν. 4,10. 9,5. Δευτ. 19,6. Ἀριθμ. 35,12. Ἀποκ. 6,10). Καί ὁ Θεός λέγεται ἐδῶ ἀπό τόν ποιητή τοῦ ψαλμοῦ ὅτι εἶναι ὁ ἐκδικητής καί ἐκζητητής κάθε αἵματος πού χύθηκε ἀδίκως: «Ὁ ἐκζητῶν τά αἵματα αὐτῶν ἐμνήσθη, οὐκ ἐπελάθετο τῆς κραυγῆς τῶν πενήτων» (στίχ. 13). Ὁ Θεός λοιπόν ἀπεδείχθη ὁ πιό στενός συγγενής τοῦ Ἰσραήλ, γιατί ἐκδικήθηκε τά αἵματα τοῦ λαοῦ Του, πού χύθηκαν ἀπό τούς ἐχθρούς του σέ πολέμους ἐναντίον του. Μέ πολλή ὅμως θλίψη, ἀλλά καί πολλή εὐγνωμοσύνη στόν Θεό, θυμᾶται ὁ ποιητής ὅλα τά κακά πού ἔπαθε ἀπό τόν ἐχθρό του, τά ὁποῖα ὀνομάζει μέ τήν λέξη «ταπείνωση» (στίχ. 14), καί ἀπό τά ὁποῖα κακά τόν ἔσωσε ὁ Θεός (στίχ. 14). 5. Γιά τούς ἐχθρούς τοῦ ἔθνους του, λέγει τελικά ὁ βασιλεύς μας Δαυίδ, ὅτι ἔσκαψαν βαθύ λάκκο μέ λάσπη («διαφθορά») γιά νά θάψουν βέβαια ἐκεῖ τόν 3

4 Ἰσραήλ, ἀλλά βούλιαξαν αὐτοί ἐκεῖ («ἐνεπάγησαν ἔθνη ἐν διαφθορᾷ ᾗ ἐποίησαν», στίχ. 16α). Καί οἱ ἐχθροί πάλι τοῦ Ἰσραήλ ἔστησαν παγίδα ἐναντίον του, ἀλλά σ αὐτήν τήν παγίδα πιάστηκαν αὐτοί οἱ ἴδιοι («ἐν παγίδι ταύτῃ ᾗ ἔκρυψαν συνελήφθη ὁ πούς αὐτῶν», στίχ. 16β). Τέλος, ὁ ψαλμωδός μας, γιά τά ἔθνη, πού προξένησαν τόσα κακά στό δικό του ἔθνος, πού εἶναι ἔθνη ἁμαρτωλά, ζῶντα μακρυά ἀπό τόν Θεό («τά ἐπιλανθανόμενα τοῦ Θεοῦ»), εὔχεται νά ἐπιστρέψουν στόν ἅδη («ἀποστραφήτωσαν εἰς τόν ᾅδην», στίχ. 18), σάν νά λέγει ὅτι γεννήθηκαν ἀπό τόν ἅδη καί ἄς ἐπιστρέψουν λοιπόν στόν τόπο τῆς καταγωγῆς τους. Ὅπως ὁ Ἀδάμ, πού πλάστηκε ἀπό τήν γῆ καταδικάστηκε γιά τήν ἁμαρτία του νά ἐπιστρέψει στήν γῆ (Γεν. 3,19), ἔτσι καί τά ἀσεβῆ ἔθνη, τά γεννήματα τοῦ ἅδου («Σεώλ»), ἄς ἔχουν τόν ἅδη ὡς τελική τους θέση. Κλείνει ὅμως τό πρῶτο αὐτό μέρος τοῦ ψαλμοῦ του ὁ φωτισμένος ποιητής μας μέ τήν εὐχή νά δώσει ὁ Θεός καί σ αὐτά τά ἔθνη νομοθέτην, γιά νά ἀποκτήσουν καί αὐτά θεογνωσία: «Κατάστησον, Κύριε, νομοθέτην ἐπ αὐτούς, γνώτωσαν ἔθνη ὅτι ἄνθρωποί εἰσιν» (στίχ. 21). Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας xxxxxxxxxx ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Παρασκευή 3 Ἰουλίου 2015 ΜΗΝΥΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΕΜΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, 1. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι αὐτά τά χρόνια καί αὐτές τίς ἡμέρες ἡ πατρίδα μας Ἑλλάδα βρίσκεται σέ δύσκολη κατάσταση καί ἐμεῖς τά παιδιά της εἴμαστε ταραγμένοι καί ἐναγώνιοι γι αὐτό. Ἀλλά, προσοχή! Δέν μᾶς ἐπιτρέπεται οὔτε σάν Ἕλληνες, οὔτε περισσότερο σάν χριστιανοί πού εἴμαστε, δέν μᾶς ἐπιτρέπεται, λέγω, νά χάνουμε τό ψυχικό μας κουράγιο καί τήν εἰρήνη μας καί νά βουλιάζουμε. Ἡ ἱστορία τῆς ἔνδοξης πατρίδας 4

5 μας λέγει ὅτι στόν διάβα τῶν αἰώνων περάσαμε πολλές δυσκολίες καί πολλές φουρτοῦνες, ἀλλά δέν χαθήκαμε. Ἐμεῖς περάσαμε τουρκιά καί πικρή σκλαβιά. Κατεβήκαμε πραγματικά στόν τάφο, ἀλλά ἀναστηθήκαμε. Θά ἀπογοητευτοῦμε λοιπόν τώρα; Ὄχι! Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, τό βλέπουμε ὅτι ἔχουμε δυνατά πνευματικά ἀποθέματα μέσα μας, πού πάντα, σέ δύσκολους καιρούς, τά χρησιμοποιοῦμε καί στεκόμαστε στά πόδια μας. Οὔτε καί τώρα λοιπόν μᾶς ἐπιτρέπεται νά λιποψυχήσουμε καί νά παραλύσουν οἱ ψυχικές μας δυνάμεις. Εἶναι ἀνάρμοστο αὐτό γιά τόν Ἕλληνα καί γιά τόν Χριστιανό, πού πιστεύει σέ σταυρωμένο καί ἀναστημένο Ἀρχηγό του. Μή χάνουμε λοιπόν, ἀδέλφια, τό κουράγιο μας. Μή χάνουμε τήν ψυχική μας εἰρήνη καί ἠρεμία. Ὁ καθένας μας ἄς κάνει τόν σταυρό του, ἄς κάνει τήν προσευχή του στήν Παναγιά, καί ἄς σκεφτεῖ ἤρεμα καί λογικά τί πρέπει νά κάνει, τί πρέπει νά ψηφίσει γιά τό καλό τοῦ τόπου μας. 2. Τό ἀκόμη ὅμως χειρότερο, πού δέν μᾶς ἐπιτρέπεται καθόλου, εἶναι οἱ μεταξύ μας διαφωνίες καί διαπληκτισμοί γιά τό τί ὁ καθένας πρέπει νά ψηφίσει καί νά προτιμήσει. Καθόλου ἐπιτρεπτό καί αὐτό, ἀδέλφια μου. Ὁ καθένας μας εἶναι λογικό πρόσωπο, εἶναι σεβαστή προσωπικότητα μέ κρίση καί ἐλευθερία. Ἑπομένως, ὁ ἕνας πρέπει νά σέβεται τήν προτίμηση τοῦ ἄλλου καί δέν ἐπιτρέπεται νά ἐπιβάλει ἐτσιθελικά στόν ἄλλο νά ταυτιστεῖ μέ τό δικό του ἐγώ. Αὐτό δέν λέγεται ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, τήν ὁποία σέβεται καί Αὐτός ὁ Θεός. Ἄς προσέξουμε, γιατί, ἄν τρωγόμαστε μεταξύ μας, δέν μᾶς ἀξίζει νά χαροῦμε ὄμορφη καί γλυκειά πατρίδα. Ὅπως τό εἶπε καί ὁ ποιητής μας, «ἐάν μισοῦνται ἀνάμεσά τους δέν τούς πρέπει ἐλευτεριά»! Ὁ καθένας μέ τήν δική του ψῆφο, σάν ἐλεύθερος ἄνθρωπος, ἀποβλέπει, ὅπως τό νομίζει αὐτός, γιά τό καλό τῆς πατρίδας. Ὅλοι λοιπόν ξεκινᾶμε ἀπό τό ἴδιο κίνητρο, ἀπό τήν ἀγάπη στήν πατρίδα μας. Καί ὅλοι ἀποβλέπουμε στόν ἴδιο σκοπό, στό καλό τῆς πατρίδας μας. Καί ἀφοῦ λοιπόν ὅλοι μας ἀγαπᾶμε τήν πατρίδα καί ὅλοι μας, ἀπό τήν δική του πλευρά ὁ καθένας, ἀποβλέπουμε στήν δόξα της, δέν ἐπιτρέπονται οἱ μεταξύ μας διαπληκτισμοί καί φαγωμάρες. Ὡς Ἐπίσκοπός Σας, ἀγαπητοί μου Γορτύνιοι καί Μεγαλοπολῖτες ἀδελφοί, θέλω νά ἔχω τήν χαρά ὅτι, πρῶτον μέν, δέν εἶστε ἀδιάφοροι γιά τήν τωρινή δυσκολία τῆς πατρίδος μας, δεύτερον δέ, θέλω νά σᾶς βλέπω ὁμονοοῦντας καί ὁμόψυχους, γιά νά ἀντιμετωπίσουμε ὅλοι μαζί δυναμικά τήν κρίση. Γιά μένα τήν ἀναπαυτική λύση στήν κρίση πού διερχόμαστε τήν ἔδωσε μιά Γορτύνια γιαγιά, πού μοῦ εἶπε: «Ἡ Παναγία πού ἐπέτρεψε νά φτάσουμε μέχρις ἐδῶ, Αὐτή θά βρεῖ τόν τρόπο νά μᾶς βγάλει ἀπό δῶ»! Δέν θά μᾶς ἀφήσει, ἀδέλφια μου, ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία νά χαθοῦμε, ὄχι, δέν θά μᾶς ἀφήσει! Μόνο, πού ἄς πάρουμε τήν ἀπόφαση νά ζήσουμε πιά σωστά, ὅπως πρέπει σέ χριστιανούς βαπτισμένους στήν ἅγια Κολυμπήθρα καί σέ Ἕλληνες, πού ἔχουν τόσο ἔνδοξη ἱστορία. Αὐτήν τήν περίοδο ἑρμηνεύω τόν προφήτη Ἡσαΐα καί εἶμαι στό 21ο κεφάλαιο. Ἐκεῖ διαβάζω γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ ὅτι εὑρίσκεται σέ μεγάλο κίνδυνο, ἀλλά ὁ Θεός τόν παρηγορεῖ καί τοῦ λέγει: «Ἁλώνισμά μου, σιτάρι τοῦ ἁλωνιοῦ μου» (στίχ. 10)! Τόν γλυκό αὐτόν λόγο τοῦ Θεοῦ μοῦ ταιριάζει νά τόν πῶ γιά τήν πατρίδα μου τήν Ἑλλάδα. Εἶναι καλό καί ἐκλεκτό σιτάρι ἡ Ἑλλάδα. Εἶναι «σιτάρι τοῦ ἁλωνιοῦ», πού τό ἀλέθει ὁ Θεός μέ προορισμό νά τραφεῖ ὅλος ὁ κόσμος! Καί παρακάτω, ἀδελφοί, στό ἴδιο κεφάλαιο τοῦ προφήτου Ἡσαΐου, διάβασα γιά ἄλλο ἔθνος, πού κινδύνευε καί αὐτό, καί ζήτησε ἀπό τόν προφήτη νά τοῦ πεῖ ποιό θά εἶναι τό μέλλον του. Καί ὁ προφήτης ἀπήντησε αἰνιγματικά. Εἶπε: «Ἔρχεται πρωί, ἀλλ ἐπίσης καί νύκτα» (στίχ. 12)! Τά λόγια αὐτά τοῦ προφήτου σημαίνουν ὅτι στήν κρίση τοῦ ἔθνους ἐκείνου «θά ἔρθει πρωί», θά ἔρθει δηλαδή ἀναψυχή καί λύση τῆς κρίσης. Ἀλλά τούς προειδοποιεῖ ὁ προφήτης ὅτι, ἄν δέν μετανοήσουν, θά ἔλθει πάλι «νύχτα», θά ἔλθει δηλαδή κάποια ἄλλη νέα κρίση. Γι αὐτό καί τούς λέγει: «Ἀλλ ἐπίσης καί νύκτα». 5

6 Προσωπικά, ἀδέλφια μου, ἐπειδή γνωρίζω ὅτι πολλοί προσεύχονται γιά τήν ἀγαπημένη μας πατρίδα, τήν γλυκειά μας Ἑλλάδα, «θά ἔρθει πρωί» στήν παρούσα κρίση. Θά γλυκοχαράξει! Ἄς προσέξουμε ὅμως, γιατί ὁ Ἡσαΐας ἀπειλεῖ στήν παραπάνω του προφητεία, «ἀλλ ἐπίσης καί νύκτα», ἄν δέν μετανοήσουμε. Ὦ Παναγία Δέσποινα, Ὑπέρμαχε Στρατηγέ μας, βάλε τό παντοδύναμό Σου Χέρι καί σῶσε τήν πατρίδα μας Ἑλλάδα, πού Σέ ἀγαπάει πολύ καί σοῦ ἔκτισε τόσες Ἐκκλησιές καί Μοναστήρια στήν Χάρη Σου. Μέ πολλές εὐχές Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμίας xxxxxxxxxx IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Πέμπτη 2 Ἰουλίου 2015 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ [Μέ βάση καί πηγή τό σπουδαῖο ἔργο A CATECHETICAL HANDBOOK OF THE EASTERN ORTHODOX CHURCH τοῦ συγγραφέως D.H. Stamatis, ἔκδοσις Light & Life Publishing Company (συνιστοῦμε θερμά στούς γνῶστες τῆς Ἀγγλικῆς τήν ἀπόκτηση τοῦ βιβλίου), καί μέ ἄλλα ἐπίσης βοηθήματα, ἀρχίζω μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά δίνω, προφορικῶς πρῶτα καί γραπτῶς ἔπειτα, στόν λαό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ὅπου διακονῶ, μία σειρά ἑβδομαδιαίων κατηχητικῶν μαθημάτων. Ἡ κατήχηση αὐτή θά εἶναι κατά πολύ πληρέστερη ἀπό τήν ἄλλη πού ἔγραψα πρό πολλῶν ἐτῶν μέ τόν τίτλο ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ καί μέ διαφορετικό τρόπο καί περιεχόμενο πρός ἐκείνη γραμμένη. Τά ἁγιογραφικά καί πατερικά χωρία πού θά παραθέτω θά γράφονται στήν γλώσσα τοῦ κειμένου μέ τήν παράκληση νά τά διαβάζουν οἱ ἀναγνῶστες ἐπανειλημμένως, ὥστε νά τά ἀποστηθίσουν.] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ (Συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο) 6. Τί εἶναι Ἁγία Γραφή Λέγοντας Ἁγία Γραφή νοοῦμε ἐκεῖνα τά βιβλία πού γράφτηκαν ἀπό τούς Ἁγίους Προφῆτες καί Ἀποστόλους μέ τήν ἔμπνευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γι αὐτό καί λέγονται «θεόπνευστα». Διαιροῦνται σέ βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί σέ βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Καί ἡ Παλαιά καί ἡ Καινή Διαθήκη μιλοῦν γιά τόν Χριστό. Καί τίς δυό διαθῆκες τίς ἑνώνει τό Πρόσωπο τοῦ Μεσσία, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ μέν Παλαιά Διαθήκη προφητεύει γιά τήν ἔλευση τοῦ Μεσσία καί προετοιμάζει τόν κόσμο γιά τήν ὑποδοχή Του, ἡ δέ Καινή Διαθήκη μᾶς λέει γιά τήν ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης γιά τόν Χριστό. Τήν στενή σχέση τῶν δύο Διαθηκῶν, τήν σύνδεσή τους στό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐκφράζουν τά ὡραῖα αὐτά λόγια τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου: «Προέλαβε τήν Καινήν 6

7 ἡ Παλαιά καί ἡρμήνευσε τήν Παλαιάν ἡ Καινή. Καί πολλάκις εἶπον, ὅτι δύο Διαθῆκαι καί δύο παιδίσκαι καί δύο ἀδελφαί τόν ἕνα Δεσπότην δορυφοροῦσι. Κύριος παρά προφήταις καταγγέλλεται, Χριστός ἐν Καινῇ κηρύσσεται. Οὐ καινά τά καινά, προέλαβε γάρ τά παλαιά. Οὐκ ἐσβέσθη τά παλαιά, ἡρμηνεύθη γάρ ἐν τῇ Καινῇ». 1 Kαί ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος εἶπε αὐτόν τόν ὡραῖο λόγο: «Ἡ Καινή Διαθήκη κρύβεται στήν Παλαιά καί ἡ Παλαιά Διαθήκη ἀνοίγεται στήν Καινή». 2 Οἱ ὅροι «Παλαιά» καί «Καινή» Διαθήκη βρίσκονται σ αὐτήν τήν Ἁγία Γραφή. Ὁ προφήτης Ἱερεμίας προφητεύει γιά «Καινή Διαθήκη», ἡ ὁποία πρόκειται νά συναφθεῖ μέ τόν Θεό (Ἰερ. 38,31) καί ὡς «Καινή» προϋποθέτει ὑπάρχουσα «Παλαιά» Διαθήκη. Καί ὁ Κύριός μας μίλησε γιά «Καινή Διαθήκη», ἡ ὁποία θά συναφθεῖ μέ τό Αἷμα Του (Ματθ. 26,28). Μέ βάση τά λόγια αὐτά τοῦ Κυρίου ὁ ἀπόστολος Παῦλος μιλάει στό Β Κορ. 3,6 γιά «Καινή Διαθήκη» καί στόν στίχ. 14 γιά «Παλαιά Διαθήκη» (βλ. Γαλ. 4,24. Ἑβρ. 8, ,20). [Ἀπό τό βιβλίο μας Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ (περιεχόμενο καἴ θεολογία της), ἔκδοσις Γ, Ἀθῆναι 2005, σελ ] Ποιά τά βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς Ἡ Ἁγία Γραφή, ὅπως εἴπαμε, διαιρεῖται σέ δύο μέρη, τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη. Ἡ Παλαιά Διαθήκη, κατά τήν Μετάφραση τῶν Ο πού χρησιμοποιεῖ ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας, περιλαμβάνει 49 βιβλία, τά ὁποῖα διαιροῦνται σέ (α) ἱστορικά, (β) ποιητικά καί διδακτικά καί (γ) προφητικά. Αὐτά εἶναι τά ἑξῆς: Ἱστορικά βιβλία Γένεσις Ἔξοδος Λευιτικόν Ἀριθμοί Δευτερονόμιον Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ Κριταί Ρούθ Α Βασιλειῶν (Α Σαμουήλ) Β Βασιλειῶν (Β Σαμουήλ) Γ Βασιλειῶν (Α Βασιλέων) Δ Βασιλειῶν (Β Βασιλέων) Α Παραλειπομένων (Α Χρονικῶν) Β Παραλειπομένων (Β Χρονικῶν) Α Ἔσδρα Β Ἔσδρα Νεεμίας Τωβίτ Ἰουδίθ Ἐσθήρ Α Μακκαβαίων Β Μακκαβαίων Γ Μακκαβαίων 7

8 Ποιητικά καί Διδακτικά Βιβλία Ψαλμοί Ἰώβ Παροιμίαι Ἐκκλησιαστής Ἆσμα ἀσμάτων Σοφία Σολομῶντος Σοφία Σειράχ Προφητικά βιβλία Ὡσηέ Ἀμώς Μιχαίας Ἰωήλ Ὀβδιού Ἰωνᾶς Ναούμ Ἀββακούμ Σοφονίας Ἀγγαῖος Ζαχαρίας Μαλαχίας Ἡσαΐας Ἱερεμίας Βαρούχ Θρῆνοι Ἐπιστολή Ἱερεμίου Ἰεζεκιήλ Δανιήλ (Δ Μακκαβαίων) Τά παραπάνω βιβλία, πού περιλαμβάνει ἡ Μετάφραση τῶν Ο, δέν εἶναι μόνο τά βιβλία τοῦ στενοῦ Ἰουδαϊκοῦ Κανόνα, τά «πρωτοκανονικά» ἤ ἁπλῶς «κανονικά» λεγόμενα, ἀλλά καί τά «δευτεροκανονικά» ἤ «ἀναγινωσκόμενα» καλούμενα βιβλία. Ἡ Ἐκκλησία μας δηλαδή δέχεται καί τόν εὐρύ Κανόνα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού, ὅπως παραδέχονται πολλοί, ἴσχυε στήν ἀρχή σ ὅλους τούς Ἰουδαίους, ἀλλά ἀργότερα γιά διαφόρους λόγους, ἀποκλείστηκαν τά λεγόμενα «δευτεροκανονικά» καί στένεψε ὁ Κανόνας. Ἡ ἀδιαίρετη, λοιπόν, παλαιά χριστιανική Ἐκκλησία παρέλαβε ἀπό τήν ἐκκλησία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης τόν Κανόνα της μέ τήν εὐρύτερη μορφή του, πού περιλαμβάνει καί τά δευτεροκανονικά βιβλία μαζί μέ τά πρωτοκανονικά. Ὁ στενός Ἰουδαϊκός Κανόνας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης περιλαμβάνει 38 βιβλία αὐτά εἶναι τά λεγόμενα «πρωτοκανονικά». Ἐπειδή ὅμως τά γράμματα τῆς ἑβραϊκῆς ἀλφαβήτου εἶναι 22, γι αὐτό καί ἕνωσαν μερικά βιβλία, ἔχοντα σχέση κατά τό περιεχόμενο, σέ ἕνα βιβλίο καί ἔτσι τά βιβλία ἀριθμοῦνται σέ 22. «Ἰστέον δέ, ὡς εἴκοσι δύο βίβλοι εἰσί τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κατά τά στοιχεῖα τῆς Ἑβραΐδος γραφῆς» (Δαμασκηνός). 3 Γράφουμε τά 38 πρωτοκανονικά βιβλία κατά τήν σύμπτυξή τους αὐτή σέ 22: 1. Γένεσις 2. Ἔξοδος 3. Λευιτικόν 4. Ἀριθμοί 5. Δευτερονόμιον 6. Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ 7. Κριταί καί Ρούθ 8. Πρῶτον καί Δεύτερον Βασιλειῶν (καλοῦνται καί, Πρῶτον καί Δεύτερον Σαμουήλ) 9. Τρίτον καί Τέταρτον Βασιλειῶν (καλοῦνται καί Πρῶτον καί Δεύτερον Βασιλέων) 10. Πρῶτον καί Δεύτερον Παραλειπομέ- 8

9 νων (καλοῦνται καί Πρῶτον καί Δεύτερον Χρονικῶν) 11. Ἔσδρας (εἶναι τό Δεύτερο Ἔσδρας) καί Νεεμίας 12. Ἐσθήρ 13. Ἰώβ 14. Ψαλμοί 15. Παροιμίαι 16. Ἐκκλησιαστής 17. Ἆσμα Ἀσμάτων 18. Ἡσαΐας 19. Ἱερεμίας 20. Ἰεζεκιήλ 21. Δανιήλ 22. Οἱ δώδεκα Προφῆτες (Ὠσηέ, Ἰωήλ, Ἀμώς, Ὀβδιού, Ἰωνᾶς, Μιχαίας, Ναούμ, Ἀββακούμ, Σοφονίας, Ἀγγαῖος, Ζαχαρίας, Μαλαχίας). Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ὅλα αὐτά τά βιβλία τά συμπτύσσει σέ 4 πεντατεύχους καί προσθέτει καί τά ὑπόλοιπα δύο βιβλία. Α Πεντάτευχος (ἤ νομοθεσία): Γένεσις, Ἔξοδος, Λευιτικόν, Ἀριθμοί, Δευτερονόμιον. Β Πεντάτευχος (τά καλούμενα Γραφεῖα ἤ ἀπό ἄλλους Ἁγιόγραφα): Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, Κριταί - Ρούθ, Α - Β Βασιλειῶν, Γ - Δ Βασιλειῶν, Α - Β Παραλειπομένων. Γ Πεντάτευχος (Στιχήρεις βίβλοι): Ἰώβ, Ψαλτήριον, Παροιμίαι Σολομῶντος, Ἐκκλησιαστής, Ἆσμα τῶν Ἀσμάτων. Δ Πεντάτευχος (ἤ προφητική): Τό δωδεκαπρόφητον, Ἡσαΐας, Ἱερεμίας, Ἰεζεκιήλ, Δανιήλ. Σ αὐτά τά εἴκοσι βιβλία κατά τήν παραπάνω σύμπτυξή τους (4 5) προστίθενται καί δύο: Τοῦ Ἔσδρα (Α - Β ) καί τῆς Ἐσθήρ. Σύνολον: 22 (βλ. Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, στό κεφ. 90 περί Γραφῆς). Τά δευτεροκανονικά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού περιλαμβάνονται, μαζί μέ τά πρωτοκανονικά, στήν μετάφραση τῶν Ο, εἶναι τά ἑξῆς: Τωβίτ Ἰουδίθ Πρῶτον Ἔσδρας Πρῶτον, Δεύτερον καί Τρίτον Μακκαβαίων Σοφία Σολομῶντος Σοφία Σειράχ Βαρούχ Ἐπιστολή Ἱερεμίου καί τά δευτεροκανονικά τεμάχια τῆς Ἐσθήρ καί τοῦ Δανιήλ. Τά βιβλία αὐτά ἡ Ἐκκλησία μας τά θεωρεῖ κανονικά, ἰσόκυρα πρός τά ἄλλα, τά πρωτοκανονικά βιβλία ἐπίσημοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί στήν Ἀνατολή (ὅπως οἱ Μ. Βασίλειος, Γρηγόριος Νύσσης, Ἰωάν. Χρυσόστομος, Κύριλλος Ἀλεξανδρείας κ.ἄ.) καί στήν Δύση (ὅπως οἱ Λακτάντιος, Ἀμβρόσιος, Αὐγουστῖνος, κ.ἄ.) δέν κάνουν καμμία διάκριση μεταξύ τῶν πρωτοκανονικῶν βιβλίων καί χρησιμοποιοῦν καί ἀπό τά δύο χωρία στούς λόγους τους καί τά συγγράμματά τους. Καί ὁ 85ος Κανόνας τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, πού ἀριθμεῖ τά βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κατά τόν στενό Ἰουδαϊκό Κανόνα, συμπεριλαμβάνει σ αὐτά καί τά τρία βιβλία τῶν Μακκαβαίων καί τήν Σοφία Σειράχ, πού εἶναι δευτεροκανονικά, καί τά θεωρεῖ ὅλα τά βιβλία «σεβάσμια καί ἅγια». Καλόν ὅμως εἶναι νά γίνεται ἡ διάκριση τῶν βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης σέ κανονικά καί ἀναγιγνωσκόμενα, ὅπως κάνουν ἄλλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας (βλ. Χρήστου Ἀνδρούτσου, Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, σ. 6). [Ἀπό τό βιβλίο μας Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ (περιεχόμενο καἴ θεολογία της), ἔκδοσις Γ, Ἀθῆναι 2005, σελ ] (Συνεχίζεται) 1. Ἰωάν. Χρυσοστόμου ὁμιλία εἰς τό «Ἐξῆλθε δόγμα παρά Καίσαρος Αὐγούστου» καί εἰς τήν ἀπογραφήν τῆς ἁγίας Θεοτόκου, Migne P. G. 50, «Novum Testamentum in Vetere latet. Vetus Testamentum in Novo patet» (Αὐγουστίνου ἐρωτ. 73 στήν Ἔξοδο). 3. Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, κ. 90 περί Γραφῆς. xxxxxxxxxx 9

10 IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Δευτέρα 29 Ἰουνίου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ Ψαλμός (12,1-6) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) Ὁ ὕμνος αὐτός κλείνει τό λεγόμενο «βιβλίο τοῦ Ἐμμανουήλ», ἀλλά καί ὅλο τό α τμῆμα τοῦ βιβλίου τοῦ προφήτου Ἠσαΐου. Ὁ ὕμνος ἀποτελεῖται ἀπό δύο ἄσματα (12,1-3 καί 12,4-6), τό καθένα δέ ἀπό αὐτά ἀρχίζει μέ τήν ἴδια εἰσαγωγή («καί ἐρεῖς ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ»). Ὅπως παλαιά ὁ Ἰσραήλ ὅταν ἐξῆλθε ἀπό τήν Αἴγυπτο, ὕμνησε τόν Θεό του (βλ. Ἐξ. 15,1 ἑξ.), ἔτσι καί τώρα, κατά τήν δεύτερη ἔξοδό του, γιά τήν ὁποία μᾶς μίλησε ἡ προηγούμενη περικοπή, ἔξοδο ἀπό τήν Ἀσσυρία ἤ ἀπό τά ἄλλα μέρη πού ἦταν σκορπισμένος (βλ. 11,11), θά ψάλει μέ εὐγνωμοσύνη καί χαρά εὐχαριστήριο ὕμνο στόν Θεό του (στίχ. 1-3). Ὁ Θεός παριστάνεται στήν περικοπή μας σάν μιά πηγή, ἀπό τήν ὁποία οἱ λυτρωμένοι θά ἀντλοῦν ὕδωρ ζωῆς (στίχ. 3). Τό δεύτερο μέρος τοῦ ὕμνου (12,4-6) ὑμνεῖ τήν δόξα τοῦ Γιαχβέ. (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 12,1 Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά πεῖς: «Θά σέ εὐχαριστήσω, Κύριε, γιατί ὀργίσθηκες ἐναντίον μου, 10

11 ἀλλά μετέστρεψες τόν θυμό σου καί μέ ἐλέησες. 2 Ἰδού ὁ Θεός μου εἶναι ὁ σωτήρας μου, ὁ Κύριος θά ἔχω ἐμπιστοσύνη σ αὐτόν καί δέν θά φοβοῦμαι, γιατί δύναμή μου καί ἆσμα μου εἶναι ὁ Κύριος καί αὐτός ἔγινε ἡ σωτηρία μου». 3 Τότε θά ἀντλήσετε ὕδωρ μέ χαρά ἀπό τίς πηγές τῆς σωτηρίας. 4 Καί θά πεῖς τήν ἡμέρα ἐκείνη: «Ὑμνεῖτε τόν Κύριο, δοξάστε τό ὄνομά του, κάνετε γνωστά στούς λαούς τά ἔργα του, μή ξεχνᾶτε πόσο εἶναι ἔνδοξος. 5 Ὑμνῆστε τό ὄνομα Κυρίου, γιατί ἔκανε ἔνδοξα ἔργα ἀναγγείλατέ τα σ ὅλη τήν γῆ. 6 Χαρεῖτε καί εὐφρανθεῖτε οἱ κάτοικοι τῆς Σιών, γιατί δοξάστηκε ἀνάμεσά σας ὁ ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ. (Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς) Ὁ ψαλμός αὐτός, ἀβεβαίας χρονολογίας καί προελεύσεως, εἰσεχώρησε ἐδῶ γιά νά κλείσει τό Βιβλίο τοῦ Ἐμμανουήλ. Τό πρῶτο μέρος τοῦ Ψαλμοῦ, στίχ. 1-3, εἶναι ἕνας ὕμνος ἀναγνωρίσεως ἑνός θλιμμένου ὅτι ὁ Θεός βοηθεῖ καί ἐλευθερώνει (σύγκρ. μέ Ψαλμ. 115). 12,2β. Ἔξ. 15,2. Ψαλμ. 117,14. 12,3. Στόν στίχ. δέν ὁμιλεῖ ὁ προφήτης, ἀλλά ὁμιλοῦν πρός ἀλλήλους οἱ σωθέντες. Τό δεύτερο μέρος τοῦ Ψαλμοῦ, στίχ. 4-6, εἶναι ἕνας εὐχαριστήριος ὕμνος. 12,6. Ἀγαλλιᾶσθε καί εὐφραίνεσθε. Σύγκρ. μέ Σοφ. 3,14. Ὁ ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ. Βλ. σχόλ. εἰς 1,4. Τά ἡμιστίχ. 1α καί 4α «καί ἐρεῖς ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ» εἶναι λειτουργικοί τίτλοι. Ἡ ἔκφραση ἀναφέρεται στήν ἡμέρα τῆς νέας Ἐξόδου. xxxxxxxxxx 11

12 IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ Δημητσάνα, Παρασκευή 3 Ἰουλίου 2015 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ (Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική) Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Παρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπό τήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου. Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ 3. ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΛΑΩΝ (13,1-23,18) Κατά τῆς Βαβυλῶνος (13,1-14,23) (α) Κατά τῶν Βαβυλωνίων (13,1-22) (Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς) Ἀπό τό κεφ. αὐτό ἀρχίζει μία σειρά προφητειῶν ἐναντίον ξένων πρός τόν Ἰσραήλ ἐθνῶν. Στό ἐδῶ κεφ. ἔχουμε μία προφητεία κατά τῆς ἰσχυρῆς Βαβυλῶνος, τῆς ὁποίας περιγράφεται παραστατικά ἡ καταστροφή της. Στήν ἀρχή παρουσιάζεται ὁ Ἴδιος ὁ Θεός νά ἐξεγείρει λαούς καί νά συγκροτεῖ ἰσχυρό στράτευμα γιά ἐπίθεση κατά τῆς κοσμοκράτειρας Βαβυλῶνος (στίχ. 2-5). Ἡ περιγραφή τῆς καταστροφῆς γίνεται μέ χαρακτηριστικά τῆς γενικῆς καταστροφῆς τοῦ κόσμου, ὡς τοῦ ἐρχομοῦ τῆς φοβερᾶς Ἡμέρας τοῦ Κυρίου (στίχ. 8-18). Ἀπό τήν καταστροφή θά ἀπομείνουν ὀλίγοι (στίχ. 12), οἱ ὁποῖοι θά εἶναι περίφοβοι καί θά φεύγουν σάν τά ζαρκάδια καί θά περιπλανῶνται σάν τά χαμένα πρόβατα (στίχ. 14). Θά φεύγουν ἀπό νέο φόβο, μήπως τούς συλλάβουν οἱ κατακτητές τους, γιατί αὐτοί θά εἶναι πολύ σκληροί, δέν θά λυποῦνται οὔτε τά νήπιά τους (στίχ ). Oἱ καταστροφεῖς τῆς Βαβυλῶνος θά εἶναι οἱ Μῆδοι, ἰσχυροί καί ἄσπλαγχνοι πολεμιστές (στίχ ). Πάει ἡ ἄλλοτε μεγάλη καί ἔνδοξη Βαβυλώνα. Ἡ χώρα γιά πολλά χρόνια θά γίνει κατοικητήριο θηρίων καί οἱ φωνές τους θά ἀκούγονται μέσα ἀπό τά ἐρειπωμένα κτήριά της (στίχ ). 12

13 (Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου) 13,1 Ὅραση κατά τῆς Βαβυλῶνος, τήν ὁποία εἶδε ὁ Ἡσαΐας, ὁ υἱός τοῦ Ἀμώς. 2 Σηκῶστε σημαία πάνω σέ ὅρος γυμνό, κραυγᾶστε ἐναντίον τους, μή φοβεῖστε. Δῶστε σύνθημα μέ τό χέρι σας, ἀνοῖξτε ἀρχηγοί (τῶν στρατευμάτων τίς πύλες τῆς πόλης) α. 3 Ἐγώ (ὁ Κύριος) τά συγκέντρωσα (τά στρατεύματα) καί ἐγώ τά ὁδηγῶ γίγαντες (πολεμιστές) ἔρχονται νά ἐκπληρώσουν τόν θυμό μου, (ἔρχονται) μέ χαρά καί μέ θυμό. β 4 Φωνή πολλῶν ἐθνῶν (ἀκούεται) στά ὄρη, ὅμοια μέ φωνή πολλῶν λαῶν, ὀχλοβοή ἀπό βασίλεια καί ἀπό συναγμένα ἔθνη. Ὁ Κύριος τῶν δυνάμεων συγκαλεῖ μαχητικό ἔθνος, 5 γιά νά ἔρθει ἀπό μακρυνή χώρα, ἀπό τά πέρατα τοῦ οὐρανοῦ. (Ἔρχεται) ὁ Κύριος καί οἱ ὁπλομάχοι του, γιά νά καταστρέψουν ὅλη τήν οἰκουμένη. 6 Θρηνῆστε (ὦ Βαβυλώνιοι), γιατί πλησιάζει ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου, καί θά ἔλθει τέλεια καταστροφή ἀπό τόν Θεό. 7 Γι αὐτό ὅλα τά χέρια θά παραλύσουν καί ὅλες οἱ καρδιές τῶν ἀνθρώπων θά δειλιάσουν. 8 Θά ταραχθοῦν οἱ πρέσβεις, γ θά τούς καταλάβουν ὠδῖνες, σάν τίς ὠδῖνες τῆς γυναίκας πού γεννάει θά κλαίουν μεταξύ τους τήν συμφορά τους, θά κοιτοῦν ἐκστατικά μέ φλογισμένα τά πρόσωπά τους. 9 Ἰδού, ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου ἔρχεται, ἀνιλεής, ἡμέρα θυμοῦ καί ὀργῆς, γιά νά ἐρημώσει τήν γῆ καί νά ἀπολέσει τούς ἁμαρτωλούς ἀπό αὐτήν. 10 Διότι τά ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ καί ὁ ἀστερισμός τοῦ Ὠρίωνος καί ὅλοι οἱ ἀστερισμοί τοῦ οὐρανοῦ δέν θά δίνουν τό φῶς τους θά σκοτινιάσει ὁ ἥλιος κατά τήν ἀνατολή του 13

14 καί ἡ σελήνη δέν θά δώσει τό φῶς της. 11 Θά διατάξω νά ἔλθουν συμφορές σέ ὅλη τήν οἰκουμένη καί τιμωρίες στούς ἀσεβεῖς γιά τίς ἁμαρτίες τους. Θά παύσω τήν ὑπερηφάνεια τῶν ἀνόμων καί θά ταπεινώσω τήν ὑπεροψία τῶν ἀλαζόνων. 12 Καί θά συμβεῖ αὐτοί πού θά ἀπομείνουν νά εἶναι περισσότερο σπάνιοι ἀπό τόν γνήσιο χρυσό οἱ ἄνθρωποι θά γίνουν περισσότερο σπάνιοι ἀπό τούς λίθους τῆς Σουφίρ. 13 Ὁ οὐρανός θά ὀργιστεῖ καί ἡ γῆ θά σεισθεῖ ἀπό τά θεμέλιά της γιά τόν θυμό τῆς ὀργῆς τοῦ Κυρίου τῶν Δυνάμεων, τήν ἡμέρα πού θά ἔρθει ὁ θυμός Του. 14 Τότε ὅσοι ἀπέμειναν (στήν Βαβυλώνα) θά εἶναι σάν κυνηγημένο μικρό ζαρκάδι καί σάν χαμένο πρόβατο καί δέν θά ὑπάρχει αὐτός πού θά τά προστατεύει ἔτσι οἱ ἄνθρωποι (πού εἶχαν καταφύγει στήν Βαβυλώνα) θά ἐπιστρέψουν στόν λαό τους καί θά γυρίσουν δρομαῖοι στήν χώρα τους. 15 Διότι, ὅποιος συλληφθεῖ θά ὑποταγεῖ καί ὅλοι οἱ συλληφθέντες θά σφαγοῦν. 16 Τά τέκνα τους θά τά συντρίψουν (οἱ ἐχθροί) μπροστά στά μάτια τους καί τά σπίτια τους θά τά λεηλατήσουν καί θά βιάσουν τίς γυναῖκες τους. 17 Ἰδού, θά ἐξεγείρω ἐναντίον σας τούς Μήδους, οἱ ὁποῖοι δέν ἐνδιαφέρονται γιά ἄργυρο καί δέν ἔχουν ἀνάγκη ἀπό χρυσό. 18 Αὐτοί θά συντρίψουν τά βέλη τῶν νεανίσκων δ οὔτε θά λυπηθοῦν τά τέκνα σας, οὔτε τά μάτια τους θά βλέπουν μέ εὐσπλαγχνία τά βρέφη σου. 19 Καί θά συμβεῖ μέ τήν Βαβυλώνα, ἡ ὁποία καλεῖται ἔνδοξη ἀπό τήν δύναμη τοῦ βασιλέως τῶν Χαλδαίων, ὅπως, ὅταν ὁ Θεός κατέστρεψε τά Σόδομα καί τά Γόμορα. 20 Δέν θά κατοικηθεῖ πλέον ποτέ στόν αἰώνα. Γιά πολλές γενεές δέν θά τήν ἐπισκεφθοῦν ἄνθρωποι οὔτε θά περάσουν ἀπό αὐτήν Ἄραβες οὔτε οἱ ποιμένες θά κατασκηνώσουν σ αὐτήν. 21 Σ αὐτήν θά ἀναπαυθοῦν τά θηρία καί τά σπίτια της θά γεμίσουν ἀπό τήν βοή (τῶν ζώων), θά ἀκούονται σειρῆνες καί δαιμόνια (τῆς ἐρήμου) θά χορεύουν ἐκεῖ.ε 14

15 22 Καί ἐκεῖ θά κατοικήσουν ἄγριοι ὄνοι καί στούς οἴκους τους ς θά γεννοῦν ἀκανθόχοιροι. Γρήγορα θά γίνουν αὐτά καί δέν θά ἀργήσουν. α. «Γιά νά εἰσέλθουν στίς πύλες τῶν εὐγενῶν», λέγει τό Ἑβρ. κείμενο. β. Κατά τό Ἑβρ. ὁ στίχ. : «Διότι προσέταξα τούς ἀφιερωμένους μου, συνεκάλεσα τούς ὑπερηφάνους πολεμιστές μου, γιά νά ἐκτελέσουν τόν θυμό μου». γ. Ἡ λέξη ἀπουσιάζει ἀπό τό Ἑβρ. δ. Προτιμοῦμε ὅμως τό Ἑβρ. πού λέγει «μέ τά τόξα τους (οἱ ἐχθροί) θά συτρίψουν τούς νεανίες». ε. «Ἐκεῖ θά χορεύουν σάτυροι», λέγει τό ἀντίστοιχο Ἑβρ. ς. Ὡς «οἴκοι» ἐδῶ ἐννοῦνται τά ἀνάκτορα, διότι περί «οἰκιῶν» ὁμίλησε παραπάνω ὁ προφήτης (βλ. στίχ. 16). 13,1-23,18. Τά κεφ. αὐτά 13 ἕως 23 περιέχουν προφητεῖες κατά τῶν ξένων ἐθνῶν, ἑνωμένες ὅπως στά βιβλία τοῦ Ἰερεμίου (46-51) καί τοῦ Ἰεζεκιήλ (25-32). Ἡ συλλογή πρέπει νά ἦταν ἀρχικά ἀνεξάρτητη καί περιεῖχε τεμάχια μεταγενέστερα τοῦ Ἡσαΐου, ἰδιαίτερα τίς προφητεῖες κατά τῆς Βαβυλῶνος, στά κεφ ,1-22. Τό ποίημα αὐτό φαίνεται μεταγενέστερο τοῦ Ἡσαΐου χρονολογεῖται ἀπό τό τέλος τῆς βαβυλωνίου αἰχμαλωσίας. Ἡ Βαβυλών ἔχει ἀκόμη τό μεγαλεῖο της (στίχ. 19) καί θά πέσει ὑπό τά πλήγματα τῶν Μήδων (στίχ. 17 βλ. καί στίχ. 5). Οἱ στίχ ὑποθέτουν ἕνα χρόνο μετά τόν θάνατο τοῦ Ναβουχοδονόσορα τό 562 π.χ. Τό ποίημα εἶναι qina ἤ ἕνας «θρῆνος», βλ. σχόλ. εἰς 1,21. 13,2. Καλυτέρα ἡ ἀνάγνωση τοῦ Ἑβρ. κειμένου «γιά νά εἰσέλθουν στίς πύλες τῶν εὐγενῶν». Ἴσως πρόκειται γιά ὀνομασία πυλῶν τῆς Βαβυλῶνος (βλ. Ἱερ. 19,2). 13,3. Τούς γίγαντες. Κατά λέξη στό Ἑβρ. «τούς ἁγιασμένους μου». Σύγκρινε μέ Ἰερ. 51,27-28 (κατά τῆς Βαβυλῶνος) Ἰερ. 6,4. 22,7 Ἰωήλ 4,9 (κατά τῆς Ἰερουσαλήμ). Αὐτός ὁ καθαγιασμός τῶν πολεμιστῶν ἦταν μία ὄψη τοῦ ἁγίου πολέμου (βλ. Ἰησ. Ν. 3,5). Αὐτοί ὅμως οἱ νέοι πόλεμοι τοῦ Γιαχβέ δέν γίνονται πλέον ὑπέρ τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλά μάλιστα δύνανται νά κατευθύνονται καί ἐναντίον του. Οἱ «ἁγιασμένοι» ἐδῶ εἶναι ἴσως οἱ Πέρσες στρατιῶτες, πού θά ὑπηρετήσουν τούς σκοπούς τοῦ Θεοῦ (10, ). 13,4. Ἐπ ὀρέων. Οἱ Μῆδοι, οἱ ὁποῖοι ἐπρόκειτο νά καταστρέψουν τήν Βαβυλώνα συγκεντρώθηκαν στήν ὀροσειρά τοῦ Ζάγρου πέραν τοῦ Τίγρητος. 13,5. Ἐκ γῆς πόρρωθεν, τήν Περσία. Πᾶσαν τήν οἰκουμένην. Τήν βαβυλωνιακή αὐτοκρατορία. 13,6-16. Ἡ κατακλυσμιακή πτώση τῆς Βαβυλῶνος, ἡ ὁποία συνοδεύεται ἀπό οὐράνια σημεῖα καί ἀπό πολιτικές ἀναστατώσεις, φαίνεται σάν ἡ Ἡμέρα τοῦ Κυρίου (σύγκρ. μέ 2,11). Πρίν ἀπό τήν αἰχμαλωσία ἡ Ἡμέρα τοῦ Κυρίου σημειώνει τήν τιμωρία τοῦ Ἰσραήλ (Ἀμ. 8,9-10. Ἱερ. 37,5-7) μετά τήν αἰχμαλωσία αὐτή ἀναφέρεται στήν τιμωρία τῶν καταπιεστῶν τοῦ Ἰσραήλ καί ἦταν πάλι μία ἡμέρα ἐλπίδος γι αὐτόν (Ἀμ. 5,18). 13, Οἱ Μῆδοι (στίχ. 17) ἦταν ἕνα ὀρεινό ἔθνος, πού κατοικοῦσε νοτιο-δυτικά τῆς Κασπίας θάλασσας. Ἦταν ἰνδο-εὐρωπαῖοι πολεμιστές, πού ἀρχικά συνδέθηκαν μέ τήν Βαβυλώνα ἐναντίον τῆς Ἀσσυρίας, ὅταν καταστράφηκε ἡ πρωτεύουσά της τό 612 π.χ. Πολύ ἀργότερα ὅμως ἑνώθηκαν μέ τούς Πέρσες ὑπό τόν Κῦρο καί βάδισαν κατά τῆς Βαβυλῶνος ἐπιφέροντες τήν καταστροφή της τό

16 13, Ἡ Βαβυλών, ἡ «ἔνδοξος» (στίχ. 19) πόλη, θά καταστραφεῖ ἐντελῶς, θά ἐρημωθεῖ ἀπό τούς ἀνθρώπους καί θά κατοικεῖται μόνο ἀπό ζῶα (Ἱερ. 27, Ἑβρ. 50,35-40). 13,21. Οἱ «σάτυροι» τοῦ Ἑβρ. (στίχ. 21) εἶναι τραγόμορφοι δαίμονες (βλ. 34,14 Λευιτ. 17,7). 16