Περιεχόµενα. Θρησκευτικός προορισµός Μυστρά Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων Ιερά Μονή Παντανάσσης Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου

Transcript

1

2

3 Περιεχόµενα Page of 4 Περιεχόµενα Θρησκευτικός προορισµός Μυστρά Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων Ιερά Μονή Παντανάσσης Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου 2 4

4 Σε μια όμορφη, καταπράσινη τοποθεσία, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Ολύμπου, σε υψόμετρο μέτρων, κοντά στο χωριό Σπαρµός της Ελασσόνας, είναι κτισµένη η ιερά µονή της Αγίας Τριάδας. Ιδρύθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα αν και η παράδοση ανάγει την ιστορία της ακόμη παλαιότερα. Γνώρισε μεγάλη πνευματική και οικονομική ακμή κατά τον 18ο αιώνα, απέκτησε πολλά μετόχια, έγινε κέντρο εκπαίδευσης πολλών ιερωμένων και λογίων και ενίσχυσε οικονομικά τη Σχολή Τσαριτσάνης. Διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη, που περιλάμβανε χειρόγραφους κώδικες και σπάνια βιβλία όχι μόνο θεολογικά, αλλά και σχετικά με μαθηματικά, μυθολογία, γεωγραφία και την αρχαία ελληνική γραμματεία, ενώ για Page 4 of 4 1o Θρησκευτικός προορισµός Μυστρά Αναρίθµητοι βυζαντινοί ναοί και ιστορικά µοναστήρια χτισµένα µέσα σε γραφικούς οικισµούς, εναρµονισµένα σε σύγχρονες πόλεις ή σκαρφαλωμένα σε απόκρημνα βράχια μαρτυρούν έναν τόπο με πλούσια ιστορία και παράδοση. Προορισμοί κάθε είδους που μαγεύουν με ευκολία τον ταξιδιώτη. Ανάμεσά τους οι Καστροπολιτείες του Μυστρά και της Μονεμβασιάς, οι ιστορικές μονές της Αχαΐας, της Ηλείας και της Αρκαδίας, οι εκκλησιές του γραφικού Ναυπλίου και τα βυζαντινά µνηµεία της Μάνης. Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων Το εξαιρετικά ενδιαφέρον Αρχαιολογικό Μουσείο των Ιωαννίνων ξεκίνησε τη λειτουργία του το Πάνω από.000 μοναδικά εκθέματα από την περιοχή της Ηπείρου εκτίθενται σε τ.μ., καλύπτοντας διαφορετικές ιστορικές περιόδους, από τα προϊστορικά χρόνια έως τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. Τα ευρήματα από το ιερό της Δωδώνης κατέχουν ξεχωριστή θέση στις προθήκες του Μουσείου, λόγω της σπουδαιότητάς του ως ενός από τα κυριότερα μαντεία του αρχαίου ελληνικού κόσµου. Σκοπός της έκθεσης είναι η επιτυχημένη ανάδειξη των διαφόρων πτυχών τόσο της ιδιωτικής, όσο και της δημόσιας ζωής των αρχαίων Ηπειρωτών. Ιερά Μονή Παντανάσσης Στην Κάτω Πόλη του Μυστρά, στον δρόμο που οδηγούσε από την Πύλη της Μονεμβασίας στη Μονή Περιβλέπτου, σε μια απότομη κατωφέρεια, δεσπόζει η ξακουστή Μονή της Παντάνασσας, ορατή σχεδόν από όλα τα σημεία του λόφου. Το αριστουργηματικό καθολικό της, μάρτυρας της αναγέννησης του τόπου την εποχή των Παλαιολόγων, είναι το πιο εντυπωσιακό και αντιπροσωπευτικό δείγμα της αρχιτεκτονικής του Μυστρά, που συνδυάζει επιδέξια την καλλιτεχνική παράδοση του Βυζαντίου με στοιχεία της δυτικής αλλά και της ισλαµικής τέχνης. Η μονή αποτελεί το τελευταίο βυζαντινό εκκλησιαστικό κτίσμα που οικοδομήθηκε στην πόλη. Σύμφωνα με την επιγραφή που διατηρειται αμυδρά στο εσωτερικό του καθολικού της, ιδρύθηκε το 1428 από τον Ιωάννη Φραγκόπουλο, πρωτοστράτορα και καθολικό μεσάζοντα, ένα είδος πρωθυπουργού του Μυστρά, γόνο σημαντικής οικογένειας και εξέχουσα πολιτική και στρατιωτική φυσιογνωμία του δεσποτάτου κατά τον 15ο αιώνα. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η εκκλησία δεν μετατράπηκε σε τζαμί, και η μονή εξακολούθησε να λειτουργεί, όμως τα έτη εγκαταλείφθηκε. Το 1824, αφού είχε επισκευασθεί, πυρπολήθηκε από τον στρατό του Ιµπραήµ. Σήµερα είναι γυναικείο µοναστήρι, το µοναδικό που λειτουργεί στον Μυστρά. Το καθολικό της μονής, έχοντας ως πρότυπο τον ναό της Παναγίας της Οδηγήτριας, κτίστηκε στον λεγόμενο «µικτό» ή «τύπο του Μυστρά». Ο αρχιτεκτονικός αυτός τύπος έχει δύο ορόφους και συνδυάζει την τρίκλιτη βασιλική στο ισόγειο με τον πεντάτρουλο σύνθετο σταυροειδή εγγεγραµµένο ναό στον όροφο, µε την προσθήκη υπερώων. Διώροφος είναι επίσης και ο νάρθηκας στα δυτικά, στο μέσο του οποίου υψώνεται ένας ακόμη τρούλος. Τον αρχιτεκτονικό αυτό τύπο κατά κάποιο τρόπο επέβαλε το αυτοκρατορικό τυπικό της Κωνσταντινούπολης, που επικράτησε στον Μυστρά μετά την ίδρυση του δεσποτάτου, το 149, και προέβλεπε ότι ο δεσπότης και οι άρχοντες παρακολουθούσαν τη Θεία Λειτουργία από τα υπερώα. Στον εξωτερικό χώρο του ναού, στη βόρεια και στη δυτική πλευρά, υπήρχαν δύο ανοικτές στοές που προσέφεραν υπέροχη θέα προς την κοιλάδα του Ευρώτα. Σήμερα σώζεται ακέραια µόνο η βόρεια. Στη βορειοδυτική γωνία του ναού υψώνεται το επιβλητικό τετραώροφο κωδωνοστάσιο. Εξωτερικά, η διακόμηση του μνημείου χαρακτηρίζεται από εκλεκτισμό και δημιουργεί την πολύπλοκη, μοναδική όψη του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανατολική πλευρά του ναού, με τα διακοσμητικά θέματα των ψηλών αψίδων, που δείχνουν την προσπάθεια του τεχνίτη να εντάξει στη βυζαντινή παράδοση φραγκικά στοιχεία. Φραγκικές επιδράσεις αποτυπώνονται και στο καμπαναριό. Στο εσωτερικό του ναού τα περισσότερα γλυπτά προέρχονται από παλαιότερα μνημεία. Αξιόλογες είναι και οι τοιχογραφίες του ναού, οι οποίες ανήκουν σε τέσσερις χρονικές περιόδους. Το παλαιότερο στρώμα, του 140, σώζεται στα υπερώα, ενώ στο 1444/5 χρονολογείται η προσωπογραφία του άρχοντα Μανουήλ Λάσκαρη Χατζίκη, που βρίσκεται στον νάρθηκα, πάνω από τον τάφο του. Το τρίτο στώμα τοποθετείται στον 17ο αιώνα (ισόγειο, υπερώα) και το νεότερο στον 18ο αιώνα (ισόγειο). Οι τοιχογραφίες του 15ου αιώνα είναι έργα υψηλής ποιότητας, αντιπροσωπευτικά της παλαιολόγειας ζωγραφικής, που διακρίνονται για τη ζωντάνια των µορφών, τον δυναµισµό των παραστάσεων και τα έντονα χρώµατα. Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος

5 πολλά χρόνια στους χώρους της γινόταν αντιγραφή και έκδοση κειμένων και λειτουργούσε βιβλιοδετείο. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έγινε καταφύγιο των αγωνιστών του Ολύμπου και για τον λόγο αυτό πυρπολήθηκε από τους Τούρκους το Στις αρχές του 20ού αιώνα περιήλθε σε παρακμή και το 192 εγκαταλείφθηκε, αλλά από το 2000, μετά την πλήρη ανακαίνιση των χώρων της, λειτουργεί και πάλι ως ανδρική. Το συγκρότημα περιβάλλεται από ψηλά διώροφα κτήρια με κελιά και βοηθητικούς χώρους, που σχηματίζουν περίβολο. Στο κέντρο βρίσκεται το καθολικό, αφιερωµένο στην Αγία Τριάδα. Είναι μονόχωρος λιθόκτιστος ναός που αρχικά ήταν καμαροσκεπής αλλά σήμερα καλύπτεται με δίρριχτη στέγη που έχει προστεθεί αργότερα. Εσωτερικά η οροφή του είναι επίπεδη, ξύλινη, με διακοσμημένα περίτεχνα φατνώματα. Σύμφωνα με επιγραφή που διατηρείται στον νάρθηκα, ο ναός ανακαινίσθηκε το 16 και οι τοιχογραφίες του είναι έργα του Γεώργιου και του ιερέα Ιωάννη. Στο εσωτερικό του δεσπόζει η εικόνα της Αγίας Τριάδας που χρονολογείται στην περίοδο και φέρει μεταλλικό κάλυμμα κατασκευασμένο το 1841 στην Τσαριτσάνη. Στο συγκρότημα λειτουργεί ξενώνας, στο κτήριο του οποίου υπάρχουν παρεκκλήσια του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Ιωάννη Πρόδρομου. Η µονή πανηγυρίζει την ηµέρα του Αγίου Πνεύµατος. Page 5 of 4 Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου Την κορυφή του πιο ψηλού και ευρύχωρου βράχου των Μετεώρων καταλαμβάνει η μεγαλύτερη και παλαιότερη μονή της περιοχής, η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου ή της Μεταμόρφωσης, η ίδρυση της οποίας σηματοδότησε την απαρχή του μετεωρίτικου µοναχισµού. Ιδρύθηκε λίγο πριν από τα μέσα του 14ου αιώνα από τον Αθανάσιο Μετεωρίτη, που έδωσε και την ονομασία Μετέωρο στον βράχο. Αρχικά ο άγιος ασκήτευσε σε μια σπηλαιώδη κοιλότητα, την οποία βλέπει ο επισκέπτης σήμερα, ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια που οδηγούν στη μονή. Αργότερα, έκτισε ναό της Παναγίας στην κορυφή του βράχου και αφιέρωσε τη μονή στη Θεοτόκο. Έπειτα οικοδόμησε άλλο ναό, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα, που αποτέλεσε το καθολικό και έδωσε στη μονή τη σημερινή της ονομασία. Ακόμη, έκτισε κελλιά και οργάνωσε αυστηρό κοινόβιο. Το καθολικό ανακαινίσθηκε τα έτη από τον δεύτερο κτήτορα, που όρισε ως διάδοχό του ο ίδιος ο όσιος Αθανάσιος. Πρόκειται για τον όσιο Ιωάσαφ, πρώην βασιλιά των Σέρβων, Ιωάννη Ούρεση Άγγελο Κομνηνό Δούκα τον Παλαιολόγο, που απαρνήθηκε το βασιλικό αξίωμα και εκάρη μοναχός στο Μεγάλο Μετέωρο το 17. Η μονή ανακαινίσθηκε και επεκτάθηκε σημαντικά τον 16ο αιώνα. Στις πρώτες δεκαετίες του, με δαπάνη του ηγεμόνα της Βλαχίας Neagoe Basarab κατασκευάσθηκε ο πύργος και μία ξύλινη κλίμακα ανόδου. Τα έτη το καθολικό επεκτάθηκε προς τα δυτικά, και το 1557 ο ηγούµενος Συµεών έκτισε την τράπεζα, μάλιστα λόγω αυτής της οικοδομικής του δραστηριότητας θεωρείται τρίτος κτήτορας της μονής. Στην τράπεζα προσαρτήθκε η εστία, το μαγειρείο, όπου σήμερα εκτίθενται χρηστικά αντικείμενα. Το 1572 κτίστηκε το νοσοκομείο-γηροκομείο. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας η μονή γνώρισε μεγάλη ακμή και αποτέλεσε, μαζί με τις άλλες μονές των Μετεώρων, καταφύγιο για τους κατοίκους της περιοχής. Είναι χαρακτηριστικό, ότι την εποχή του Αλή Πασά όλες λεηλατήθηκαν και υπέστησαν σοβαρές ζηµιές. Η ανάβαση στο μοναστηριακό συγκρότημα γίνεται μέσω λαξευτής σκάλας. Στον χώρο δεσπόζει το καθολικό, που μετά την επέκταση του 16ου αιώνα έχει τη μορφή αγιορείτικου τρίκογγχου ναού. Είναι, δηλαδή, σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός, με τρούλο που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες, και εκτός από την ανατολική ημικυκλική κόγχη του ιερού έχει ημικυκλικές κόγχες και στους πλαϊνούς τοίχους, οι οποίες ονομάζονται «χοροί», διότι εκεί στέκονται οι χοροί των ψαλτών. Το ιερό του σημερινού ναού είναι το παλαιό καθολικό του 14ου αιώνα, που αγιογραφήθηκε το 148. Στα δυτικά υπάρχει ευρύχωρος τετρακιόνιος νάρθηκας, η λιτή, όπως ονομάζεται στα μοναστήρια. Το εσωτερικό του νεότερου καθολικού είναι διακοσμημένο με εξαιρετικές τοιχογραφίες, που έγιναν το 1552, όταν ηγούμενος ήταν ο Συμεών. Αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα ζωγραφικά σύνολα του 16ου αιώνα, εντάσσονται στη λεγόμενη «Κρητική Σχολή» και αποδίδονται στον ζωγράφο Τζώρτζη ή Ζώρζη. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο κατασκευάσθηκε το 1791, όταν ηγούµενος ήταν ο Παρθένιος Ορφίδης. Στη μονή υπάρχουν, επίσης, τα παρεκκλήσια του Τιμίου Προδρόμου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, του 18ου αιώνα, και ένα σύγχρονο του Αγίου Νεκταρίου. Στο καθολικό και στο µουσείο φυλάσσονται σπουδαία χειρόγραφα, άμφια και εκκλησιαστικά σκεύη, καθώς και σημαντικές φορητές εικόνες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν δύο, που δώρισε στη μονή η Μαρία Αγγελίνα Παλαιολογίνα, αδελφή του όσιου Ιωάσαφ. Στη µία εικονίζεται η Παναγία και στην άλλη η Ψηλάφηση του Θωµά. Η µονή είναι ανδρική και πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου.