Τμήμα Νοσηλευτικής - ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας

Transcript

1 ΥΠΟΚΛΥΣΜΟΣ Είναι η τεχνική διαδικασία κατά την οποία γίνεται εισαγωγή υγρού στο ορθό με ειδικό καθετήρα (σωλήνα αερίων) ή σε ψηλότερα από το ορθό τμήματα του εντέρου. Ανάλογα με το σκοπό διακρίνονται σε: Καθαρτικό Διαγνωστικό (βαριούχος υποκλυσμός). Θεραπευτικό (κορτιζονούχα έτοιμα σκευάσματα εμπορίου σε περιπτώσεις ελκώδους κολίτιδας για τοπική δράση, βανκομυκίνη για περιορισμό της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου). ΚΑΘΑΡΤΙΚΟΣ ΥΠΟΚΛΥΣΜΟΣ Η έγχυση καθαρτικού διαλύματος στο ορθό και το σιγμοειδές γίνεται με σκοπό την πρόκληση ερεθισμού στον εντερικό βλεννογόνο και την αύξηση του περισταλτισμού του εντέρου ώστε να αποβληθεί το περιεχόμενό του. Ενδείξεις Επίμονη δυσκοιλιότητα. Με τη διάταση που δημιουργείται λόγω εισαγωγής του διαλύματος, ερεθίζονται οι νευρικές απολήξεις των τοιχωμάτων, αυξάνεται ο περισταλτισμός και διευκολύνεται η αποβολή των κοπράνων. Καταστάσεις που δημιουργούν δυσκοιλιότητα: χειρουργεία, παρατεταμένη κατάκλιση, διάφορα νοσήματα. Συνίσταται: λήψη υγρών, δίαιτα με υπόλειμμα, άσκηση, τακτή ώρα χρήσης τουαλέτας, υπακτικά από το στόμα, υπόθετα, υποκλυσμός. Προεγχειρητικά (γενική νάρκωση). Πρόληψη κένωσης κατά τη διάρκεια της επέμβασης λόγω μυϊκής χάλασης. Πριν από την διενέργεια ενδοσκοπήσεων (σιγμοειδοσκόπηση, ορθοσκόπηση, κολονοσκόπηση). Για την προετοιμασία απλής ενδοφλέβιας πυελογραφίας και χολοκυστογραφίας (απαλλαγή από κοπρανώδεις μάζες και αέρια που περιβάλλονται στην απεικόνιση και δυσχεραίνουν τη σαφή και πλήρη διάγνωση). Πριν από τοκετό. Αντενδείξεις Ιστορικό του ασθενούς που σχετίζεται με προβλήματα όπως: ουδετεροπενία ή θρομβοπενία, παραλυτικός ειλεός ή εντερική απόφραξη, πρόσφατη γυναικολογική επέμβαση ή επέμβαση Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 1

2 εντέρου, πρόσφατο τραύμα ορθού ή πρωκτού, βαριά κολίτιδα, τοξικό μεγάκολο, ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, αδιάγνωστο κοιλιακό άλγος, διάρροια, πρόσφατη ακτινοθεραπεία στην περιοχή της πυέλου, καρδιαγγειακή νόσος ή καρδιακή ανεπάρκεια, φαρμακευτική αγωγή με διουρητικά, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, επηρεασμένη νεφρική λειτουργία. Χαρακτηριστικά κένωσης Κατά την κένωση παρατηρούμε και καταγράφουμε τα χαρακτηριστικά των κοπράνων. Ο όγκος. Ο όγκος των κοπράνων ποικίλλει και εξαρτάται από την ποσότητα και το είδος της προσλαμβανόμενης τροφής. Το χρώμα. Φυσιολογικά το χρώμα των κοπράνων σε ενήλικες είναι καφέ και οφείλεται στην κοπροχολίνη η οποία αποτελεί παράγωγο της χολής. Αλλαγές στο χρώμα μπορεί να υποδηλώνουν: Λήψη σιδήρου Μαύρο χρώμα Μέλαινα κένωση (αιμορραγία ανώτερου ΓΕΣ) Τροφές π.χ. σπανάκι Λευκό χρώμα Έλλειψη χολής (απόφραξη χοληφόρου πόρου) Ηπατίτιδα Λήψη Βαρίου Αιμορροΐδες Ανοικτό κόκκινο Μικροτραυματισμοί στο κατώτερο πεπτικό σωλήνα Καρκίνος ορθού Ελκώδης κολίτιδα Η υφή (Τα κόπρανα μπορεί να είναι ρευστά, ημίρευστα και σχηματισμένα). Η οσμή Το σχήμα Η σύσταση Νοσηλευτικές ευθύνες σε υποκλυσμό 1. Ενημέρωση ασθενούς 2. Εξασφάλιση μοναχικότητος 3. Κατάλληλη θέση (αριστερή πλάγια) Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 2

3 4. Εκτέλεση σωστής νοσηλείας 5. Ενημέρωση διαγράμματος και φύλλου νοσηλείας 6. Εκτίμηση αποτελέσματος. ΧΑΜΗΛΟΣ ΥΠΟΚΛΥΣΜΟΣ Υλικά Έτοιμο υπακτικό διάλυμα Σωληνάριο βαζελίνης ή άλλο υδατοδιαλυτό λιπαντικό Αδιάβροχο τετράγωνο Χαρτοβάμβακο Γάντια μιας χρήσης Νεφροειδές Εκτός δίσκου: σκωραμίδα σκεπασμένη με τετράγωνο, παραβάν. Διαδικασία 1. Συγκεντρώστε το υλικό. 2. Επιβεβαιώστε την ταυτότητα του ασθενή, εξηγήστε του τη διαδικασία και εξασφαλίστε τη συναίνεσή του. Παρέχετε ιδιωτικότητα με το παραβάν ή τραβώντας την κουρτίνα.. 3. Πλύνετε τα χέρια σας και φορέστε γάντια μίας χρήσεως. 4. Δώστε την κατάλληλη θέση στον ασθενή: αριστερή πλαγία με ελαφρά κάμψη των γονάτων προς την κοιλιά. Τοποθετείστε το τετράγωνο αδιάβροχο αλλαγών κάτω από τους γλουτούς και σε επαφή με τον άρρωστο το νεφροειδές. Σημείωση: Διευκολύνεται η ροή του διαλύματος λόγω ανατομικής θέσης του κατιόντος κόλου. Η δε κάμψη συμβάλλει στη μυϊκή χάλαση των κοιλιακών τοιχωμάτων (σε ύπτια θέση εάν η παραπάνω αντενδείκνυται). 5. Αφαιρέστε το καπάκι και επαλείψτε το ρύγχος με το λιπαντικό χρησιμοποιώντας χαρτοβάμβακο. Πιέστε ελαφρά να βγει ο αέρας. 6. Παραγγείλτε στον ασθενή να αναπνέει αργά και βαθιά. 7. Κρατώντας ένα χαρτοβάμβακο με το μη κυρίαρχο χέρι ανασηκώστε το γλουτό και εισάγετε το ρύγχος στο ορθό. Πιέστε το φιαλίδιο αργά. Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 3

4 Προσοχή: Αν ο ασθενής παραπονεθεί για πόνο ή αδυναμία να κρατήσει το υγρό του υποκλυσμού διακόψτε τη διαδικασία. 8. Αφού ολοκληρωθεί η έγχυση του υγρού αποσύρετε το ρύγχος από το ορθό, προσέχοντας να διατηρείτε πιεσμένο το φιαλίδιο. Τοποθετείστε το άδειο φιαλίδιο στο νεφροειδές, το οποίο στη συνέχεια απορρίπτεται. 9. Πείτε στον ασθενή να κρατήσει το υγρό στο έντερο για τουλάχιστον 10 λεπτά. Όταν ο ασθενής νιώσει έντονη την ανάγκη για αφόδευση βοηθήστε τον να πάει στην τουαλέτα ή εάν πρόκειται για κατακεκλιμένο ασθενή τοποθετείστε σκωραμίδα. 10. Αφαιρέστε τα γάντια και απορρίψτε κατάλληλα. Πραγματοποιήστε υγιεινή των χεριών. 11. Ενημερώστε την κάρτα νοσηλείας: Ημερομηνία και ώρα του υποκλυσμού. Είδος υποκλυσμού, τύπος διαλύματος Αποτέλεσμα υποκλυσμού Χαρακτηριστικά κένωσης Συνεργασία ασθενή Ανεπιθύμητες ενέργειες. ΥΨΗΛΟΣ ΥΠΟΚΛΥΣΜΟΣ Υλικά Ιριγκατέρ πλαστικό ή ανοξείδωτο με ελαστικό σωλήνα και στρόφιγγα Σωληνάριο βαζελίνης ή άλλη υδατοδιαλυτή ελαιώδης ουσία Καθετήρας ορθού (σωλήνας αερίων) Διάλυμα σύμφωνα με ιατρική οδηγία Νερό βρύσης (υπότονο) ml Φυσιολογικός ορός (ισότονο) ml Νερό με σαπούνι ml (με συγκέντρωση 3-5/1000ml) Υπέρτονο διάλυμα ml Ελαιώδες (υγρή παραφίνη, ελαιόλαδο, βαμβακέλαιο) Θερμόμετρο μπάνιου Αδιάβροχο τετράγωνο Χαρτοβάμβακο Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 4

5 Γάντια μιας χρήσης Νεφροειδές Εκτός δίσκου: σκωραμίδα σκεπασμένη με τετράγωνο, παραβάν, στατό. Διαδικασία 1. Συγκεντρώστε το υλικό. 2. Επιβεβαιώστε την ταυτότητα του ασθενή, εξηγήστε του τη διαδικασία και εξασφαλίστε τη συναίνεσή του. Παρέχετε ιδιωτικότητα με το παραβάν ή τραβώντας την κουρτίνα. 3. Ετοιμάστε το διάλυμα σύμφωνα με την ιατρική οδηγία και ελέγξτε τη θερμοκρασία του (περίπου 38 ). Διαλύματα πολύ ζεστά ή πολύ κρύα μπορούν να προκαλέσουν μυϊκή σύσπαση και βλάβες στον εντερικό σωλήνα. 4. Πλύνετε τα χέρια σας και φορέστε γάντια μίας χρήσεως. 5. Δώστε την κατάλληλη θέση στον ασθενή: αριστερή πλαγία με ελαφρά κάμψη των γονάτων προς την κοιλιά. Τοποθετείστε το τετράγωνο αδιάβροχο αλλαγών κάτω από τους γλουτούς και σε επαφή με τον άρρωστο το νεφροειδές. Σημείωση: Με τη θέση αυτή διευκολύνεται η ροή του διαλύματος λόγω ανατομικής θέσης του κατιόντος κόλου. Η δε κάμψη συμβάλλει στη μυϊκή χάλαση των κοιλιακών τοιχωμάτων (σε ύπτια θέση εάν η παραπάνω αντενδείκνυται). 6. Προσθέστε το διάλυμα του υποκλυσμού στο ιριγκατέρ και κρεμάστε το στο στατό ώστε να βρίσκεται περίπου 50 cm πάνω από το επίπεδο των γλουτών του ασθενή. Συνδέστε το σωλήνα αερίων. 7. Εξάγετε τον αέρα από το σωλήνα ανοίγοντας τη στρόφιγγά του και επιτρέποντας μικρή ροή υγρού από το σωλήνα στο νεφροειδές. Κλείστε τη στρόφιγγα. 8. Επαλείψτε με λιπαντικό τo σωλήνα σε μήκος 5-7 cm από την άκρη του χρησιμοποιώντας χαρτοβάμβακο. 9. Παραγγείλτε στον ασθενή να αναπνέει αργά και βαθιά. 10. Κρατώντας ένα χαρτοβάμβακο στο μη κυρίαρχο χέρι ανασηκώστε το γλουτό και με το κυρίαρχο χέρι εισάγετε 7-10 cm του σωλήνα στο ορθό με ήπιες περιστροφικές κινήσεις. 11. Με το κυρίαρχο χέρι ανοίξτε τη στρόφιγγα και εισάγετε το διάλυμα αργά για 5 έως 10 λεπτά. Κρατάτε το σωλήνα κατά τη διάρκεια ροής του διαλύματος με το μη κυρίαρχο χέρι. Προσοχή: αν ο ασθενής παραπονεθεί για πόνο ή αδυναμία να κρατήσει το υγρό του υποκλυσμού διακόψτε τη διαδικασία. Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 5

6 12. Μετά τη χορήγηση του διαλύματος κλείστε και αφαιρέστε το σωλήνα (πάντα με τη στρόφιγγα κλειστή). Έχετε χαρτοβάμβακο έτοιμο για το χειρισμό του σωλήνα καθώς τον αφαιρείτε. 13. Πείτε στον ασθενή να κρατήσει το υγρό στο έντερο για τουλάχιστον 15 λεπτά. Όταν ο ασθενής νιώσει έντονη την ανάγκη για αφόδευση βοηθήστε τον να πάει στην τουαλέτα ή εάν πρόκειται για κατακεκλιμένο ασθενή τοποθετείστε σκωραμίδα. 14. Αφαιρέστε τα γάντια και απορρίψτε κατάλληλα. 15. Ενημερώστε την κάρτα νοσηλείας: Ημερομηνία και ώρα του υποκλυσμού. Είδος υποκλυσμού, τύπος διαλύματος Αποτέλεσμα υποκλυσμού Χαρακτηριστικά κένωσης Συνεργασία ασθενή Ανεπιθύμητες ενέργειες. Εφαρμογή σωλήνα αερίων Τοποθέτηση ελαστικού σωλήνα 5-10 εκ. στο απευθυσμένο Χρόνος παραμονής λεπτά προς αποφυγή χάλασης σφιγκτήρων. ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΥΠΟΘΕΤΟΥ ΟΡΘΟΥ Το υπόθετο είναι μορφή φαρμάκου, ειδικά κατασκευασμένου για να χορηγείται από το ορθό, και δρα τοπικά ή συστηματικά. Έχει κωνοειδές σχήμα μήκους περί τα 2-3 εκατοστά και περιέχει τη δραστική ουσία μέσα σε έκδοχο που πρέπει να διαλύεται με την επίδραση της θερμοκρασίας του ορθού. Η χορήγηση φαρμάκων σε υπόθετα έχει πολλά πλεονεκτήματα έναντι άλλων φαρμακοτεχνικών μορφών διότι είναι δυνατή όταν: Ο ασθενής δε μπορεί να συνεργαστεί. Όταν ο ασθενής κάνει εμέτους. Όταν το φάρμακο έχει άσχημη οσμή και γεύση. Όταν τα γαστρικά ή εντερικά υγρά αλλοιώνουν τη φαρμακευτική ουσία. Επιπλέον πρόκειται για μια εύκολη και ανώδυνη χορήγηση φαρμάκου επομένως γίνεται καλύτερα αποδεκτή από τον ασθενή και αυξάνει τη συμμόρφωση του συγκριτικά με τις παρεντερικές Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 6

7 χορηγήσεις. Επίσης το φαινόμενο της πρώτης διόδου παρουσιάζεται μόνο σε ποσοστό 50% περίπου διότι μόνο οι μισές αιμορροιδικές φλέβες καταλήγουν στην πυλαία φλέβα. Ως μειονέκτημα μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός πως η απορρόφηση από την οδό αυτή δεν είναι σταθερή και σχετικά συχνά δημιουργούνται προβλήματα τοπικού ερεθισμού. Κατηγορίες φαρμάκων που βρίσκονται σε μορφή υποθέτων είναι: Αναλγητικά παυσίπονα Αντιφλεγμονώδη Σπασμολυτικά Βρογχοδιασταλτικά Υπακτικά καθαρτικά Αντιεμετικά Τα υπακτικά-καθαρτικά υπόθετα βοηθούν στη δημιουργία κένωσης ως εξής: Α) Μαλακώνουν το περιεχόμενο του εντέρου και διευκολύνουν την αποβολή κοπράνων. Β) Αυξάνουν τις περισταλτικές κινήσεις του εντέρου. Γ) Προκαλούν διάταση του εντέρου και κένωση. Υλικά Δίσκος που περιλαμβάνει: Καρτέλα φαρμάκων Υπόθετο, σύμφωνα με την ιατρική οδηγία Βαζελίνη ή νερό (νερό σε υπόθετο γλυκερίνης) Νεφροειδές Γάντια μιας χρήσης Χαρτοβάμβακα Τετράγωνο αδιάβροχο Διαδικασία 1. Ελέγξτε την ιατρική οδηγία σχετικά με το φάρμακο, το όνομα του ασθενή, τη δόση, την οδό και την ώρα χορήγησης του φαρμάκου. 2. Επιβεβαιώστε την ταυτότητα του ασθενή, εξηγήστε του τη διαδικασία και εξασφαλίστε τη συναίνεσή του. Παρέχετε ιδιωτικότητα με το παραβάν ή τραβώντας την κουρτίνα. 3. Πλύνετε τα χέρια σας και φορέστε γάντια μίας χρήσεως Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 7

8 4. Δώστε την κατάλληλη θέση στον ασθενή: αριστερή πλαγία με ελαφρά κάμψη των γονάτων προς την κοιλιά. Τοποθετείστε το τετράγωνο αδιάβροχο αλλαγών κάτω από τους γλουτούς. 5. Επαλείψτε την άκρη του υποθέτου με βαζελίνη χρησιμοποιώντας χαρτοβάμβακο. Προσοχή: αν πρόκειται για υπόθετο γλυκερίνης μην χρησιμοποιείτε βαζελίνη αλλά εμβαπτίστε το σε νερό. 6. Ανασηκώνετε το γλουτό με χαρτοβάμβακο, συστήνετε στον ασθενή να πάρει βαθιά αναπνοή και ωθείτε το υπόθετο με το δείκτη του χεριού σας ώστε να περάσει τον έσω σφιγκτήρα του ορθού (περίπου έως τη 2 η φάλαγγα του δείκτη). 7. Αφαιρέστε τα γάντια και απορρίψτε κατάλληλα. Πραγματοποιήστε υγιεινή των χεριών. 8. Αφήνετε τον ασθενή σε αναπαυτική θέση και του συστήνετε να κρατήσει το υπόθετο όσο περισσότερο χρόνο μπορεί. Όταν ο ασθενής νιώσει έντονη την ανάγκη για αφόδευση βοηθήστε τον να πάει στην τουαλέτα ή εάν πρόκειται για κατακεκλιμένο ασθενή τοποθετείστε σκωραμίδα. 9. Ενημερώνετε το δελτίο νοσηλείας για το αποτέλεσμα της διαδικασίας. Ημερομηνία και ώρα τοποθέτησης υπόθετου. Είδος υπόθετου Αποτέλεσμα Χαρακτηριστικά κένωσης Συνεργασία ασθενή Ανεπιθύμητες ενέργειες Εργαστήριο Βασικές Αρχές Νοσηλευτικής Β εξάμηνο 8