«Η προώθηση του Ελληνικού Yachting στη διεθνή αγορά»

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ «Η προώθηση του Ελληνικού Yachting στη διεθνή αγορά» Συντάκτρια: Πολίτη Κατερίνα Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Λεκάκου Μαρία 2018

2 Η προώθηση του Ελληνικου Yachting στη διεθνη αγορα Πίνακας περιεχομένων Λίστα διαγραμμάτων... 3 Λίστα πινάκων... 4 Εισαγωγή... 5 Κεφάλαιο 1: Τουρισμός Έννοια και μορφές τουρισμού Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Το Ελληνικό τουριστικό προϊόν Χαρακτηριστικά τουριστικού προϊόντος Προσδιοριστικοί παράγοντες ζήτησης τουριστικού προϊόντος Προσδιοριστικοί παράγοντες προσφοράς τουριστικού προϊόντος Η επίδραση του τουρισμού στην οικονομία της Ελλάδας Αφίξεις τουριστών Ο τουρισμός- εξωστρεφής κλάδος της ελληνικής οικονομίας Κεφάλαιο 2: Θαλάσσιος τουρισμός Ορισμός θαλάσσιου τουρισμού Μορφές θαλάσσιου τουρισμού Συνεισφορά θαλάσσιου τουρισμού Κεφάλαιο 3: Η αγορά του yachting Ανάλυση παγκόσμιας αγοράς yachting Το yachting ως έννοια

3 3.1.2 Η παγκόσμια αγορά yachting Προβλήματα ανάπτυξης του yachting Ανάλυση αγοράς yachting στην Ελλάδα Εξέλιξη του yachting στην Ελληνική επικράτεια Υπάρχουσες και εν δυνάμει υποδομές Προοπτικές του yachting στην Ελλάδα Θεσμικό πλαίσιο του yachting στην Ελλάδα SWOT Analysis του Ελληνικού τουρισμού Yachting Ανάλυση των παραγόντων του Τουρισμού Yachting στην Ελλάδα Κριτική της προώθησης του ελληνικού yachting Κεφάλαιο 4: Ερευνητικό κομμάτι Μεθοδολογία Ανάλυση αποτελεσμάτων Συμπεράσματα Παράρτημα- Ερωτηματολόγιο Βιβλιογραφία Ελληνική Βιβλιογραφία Ξένη βιβλιογραφία Διαδίκτυο

4 Λίστα διαγραμμάτων Διάγραμμα 1 Κατηγορίες τουρισμού... 7 Διάγραμμα 2- Αριθμός σκαφών στις Ευρωπαϊκές χώρες Διάγραμμα 3- Αριθμός ενεργών εμπορικών σκαφών στην Ελλάδα Διάγραμμα 4- Ικανότητα Μαρίνων στην Ελλάδα Διάγραμμα 5- Φύλο ερωτηθέντων Διάγραμμα 6- Ηλικιών ερωτηθέντων Διάγραμμα 7- Επίπεδο εκπαίδευσης ερωτηθέντων Διάγραμμα 8 - Συνεισφορά του yachting στους διάφορους τομείς Διάγραμμα 9- Έτη δραστηριοποίησης εταιρείας Διάγραμμα 10 - Τρόποι προώθησης ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά Διάγραμμα 11- Επίδραση παραγόντων στην ανάπτυξη του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά Διάγραμμα 12- Σημαντικότητα παραγόντων για την ανάπτυξη του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά Διάγραμμα 13- Παράγοντες που επηρεάζει η προώθηση του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά Διάγραμμα 14- Στάση ερωτηθέντων σχετικά με την υποστήριξη της προώθησης του ελληνικού yachting στη διεθνή αγορά

5 Λίστα πινάκων Πίνακας 1 - Αφίξεις τουριστών ανά μήνα για τα έτη Πίνακας 2- Αριθμός σκαφών αναψυχής στις μεσογειακές χώρες Πίνακας 3- Μαρίνες Ελλάδας και χωρητικότητα Πίνακας 4- SWOT Analysis του τουρισμού Yachting στην Ελλάδα Πίνακας 5 - Περίληψη των διμερών συσχετισμών των χρηστών σκαφών αναψυχής Πίνακας 6 - Περίληψη των διμερών συσχετίσεων των ενδιαφερομένων του τουρισμού yachting

6 Εισαγωγή Ο 20 ος αιώνας είναι αυτός που χαρακτηρίστηκε από μεγάλο πλήθος ατόμων ως ο αιώνας του τουρισμού. Μέσα στον 20 ο αιώνα η ανάπτυξη του τουριστικού τομέα ήταν μεγάλη. Σημαντική είναι η εξέλιξή του και όσον αφορά την ελληνική οικονομία. Ο τουριστικός τομέας είναι παγκοσμίως από τις πιο σημαντικές βιομηχανίες. Μεγάλες ήταν οι αλλαγές που προκλήθηκαν στον τουρισμό μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά αυτή την περίοδο ο τουρισμός μαζικοποιείται και αποτελεί τόσο οικονομικό όσο και κοινωνικό φαινόμενο. Στις μέρες μας ο τουρισμός αποτελεί τάση της παγκοσμιοποίησης και κοινωνικό- οικονομικό φαινόμενο. Πολλές ήταν οι αλλαγές που συνέβησαν με κυριότερη την τεχνολογική εξέλιξη, η οποία υπήρξε λόγος αλλαγής πολλών πραγμάτων, όπως εκμηδενισμού της αποστάσεως, οι εργαζόμενοι απέκτησαν δικαιώματα όσον αφορά τις διακοπές και τέλος υποβαθμίστηκε η ζωή των κατοίκων σε πολλά μεγάλα αστικά κέντρα. Έντονη είναι και η ανάπτυξη του σχετικά νέου είδους τουρισμού, του yachting. Ο τουρισμός αυτός είναι ένας από τους πλέον πιο διαδεδομένους τρόπους διακοπών στην χώρα μας. Και λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της έχει καταφέρει να κερδίσει μεγάλο τμήμα τουρισμού. Πλέον αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους οικονομικούς συντελεστές της χώρας. Στην παρούσα εργασία εξετάζεται η προώθηση του ελληνικού yachting ση διεθνή αγορά, πώς αυτό θα συμβάλει στην ελληνική οικονομία, κοινωνία και στους άλλους τομείς, καθώς επίσης γίνεται και προσπάθεια εύρεσης του καλύτερου δυνατού τρόπου για την προώθηση του συγκεκριμένου είδους τουρισμού. 5

7 Κεφάλαιο 1: Τουρισμός 1.1 Έννοια και μορφές τουρισμού Η λέξη «τουρισμός» προέρχεται από την γαλλική λέξη «tour» η οποία σημαίνει ταξίδι, περιοδεία, γύρος. Με τον όρο τουρίστας, την εποχή που ζούμε εννοούμε τον εργαζόμενο που διαθέτει ένα τμήμα του εισοδήματος του για να κάνει κάποιες περιπλανήσεις και να γνωρίσει νέους τόπους. Στις παλαιότερες εποχές ο «τουρίστας» ήταν άνθρωπος με πολύ χρόνο και χρήμα, τα οποία διέθετε για ταξίδια. Σήμερα με την διαφοροποιήσει των αναγκών, ο τουρισμός αποτελεί μια ανάγκη του ανθρώπου. Με την έννοια του τουρισμού εννοούνται οι δραστηριότητες που κάνουν οι άνθρωποι κατά τα ταξίδια τους και μένουν σε διαφορετικό τόπο από αυτόν της μόνιμης κατοικίας τους για διάστημα μικρότερο του ενός έτους. Τα ταξίδια αυτά τα κάνουν για ψυχαγωγικού λόγους αλλά και για λόγους εργασίας. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών Για τα Ταξίδια και τον Τουρισμό ο όρος επισκέπτης χωρίζεται σε δύο κατηγορίες. Αρχικά υπάρχει η έννοια του τουρίστα, δηλαδή του ατόμου που πηγαίνει σε έναν νέο τόπο με σκοπό την αναψυχή, τις διακοπές, την υγεία, την θρησκεία ακόμα και για δραστηριότητες αθλητικές. Ο τουρίστας διαμένει στον τόπο που επισκέπτεται τουλάχιστον για εικοσιτέσσερις ώρες. Η δεύτερη έννοια του επισκέπτη είναι με ο ρόλος του εκδρομέα. Σύμφωνα με αυτόν είναι το άτομο που επισκέπτεται μια περιοχή για λιγότερο από εικοσιτέσσερις ώρες και σκοπός αυτής της επίσκεψης είναι είτε ότι ανήκει σε πλήρωμα αεροπλάνου ή πλοίου, είτε σε επιβάτες κρουαζιερόπλοιων οι οποίοι μένουν στον τόπο εκείνο χωρίς να διανυκτερεύσουν και εκεί. Ο τουρισμός χωρίζεται σε τρείς κατηγορίες, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα. Στον εσωτερικό, στον διεθνή και στον εθνικό τουρισμό. Ο Εσωτερικός τουρισμός περιλαμβάνει τον εγχώριο και εισερχόμενο τουρισμό. Ο Εθνικός τουρισμός περιλαμβάνει τον εγχώριο 6

8 και τον εξερχόμενο τουρισμό και ο Διεθνής τουρισμός περιλαμβάνει τον εισερχόμενο και τον εξερχόμενο τουρισμό. Με τον όρο Εγχώριος τουρισμός εννοούνται όλες οι δραστηριότητες που κάνουν οι κάτοικοι που μένουν και επισκέπτονται περιοχές εντός των ορίων της χώρας που διαμένουν. Με τον όρο Εισερχόμενος τουρισμός περιγράφονται οι δραστηριότητες που γίνονται από κατοίκους μη μόνιμους προς την χώρα που επισκέπτονται. Τέλος, ο Εξερχόμενος τουρισμός είναι οι δραστηριότητες των μόνιμων κατοίκων της χώρας οι οποίοι επισκέπτονται χώρες του εξωτερικού 1. Διάγραμμα 1 Κατηγορίες τουρισμού Κατηγορίες Τουρισμού Εσωτερικός Τουρισμός Εθνικός Τουριμός Διεθνής Τουρισμός Εγχώριος Τουριμός Εισερχόμενος Τουρσμός Εγχώριος Τουρισμός Εξερχόμενος Τουρισμός Εισερχόμενος Τουρισμός Εξερχόμενος Τουρισμός Ο τουρισμός είναι ένας από τους πιο πρόσφατα ανεπτυγμένους κλάδους της οικονομίας. Η συμβολή του είναι πολύ σημαντική για την άνθιση της οικονομίας των περισσότερων, αν όχι όλων των χωρών. Μέσα από την τουριστική ανάπτυξη αναπτύσσεται και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της εκάστοτε χώρας. 1 Λαγός, Δ., (2005), «Τουριστική Οικονομική», Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική 7

9 Λόγω της μεγάλης συμβολής του τουρισμού σε πολλούς τομείς της χώρας, αλλά και της αλλαγής των αναγκών των ατόμων, ο τουρισμός πλέον διακρίνεται σε κάποιες κατηγορίες ανάλογα με την αιτία (την ανάγκη) του ατόμου που πάει διακοπές. Υπάρχουν οι ειδικές μορφές τουρισμού, οι οποίες είναι ανάλογες με τις συνήθειες των ατόμων και γενικότερα με το κλίμα μαζικού τουρισμού και της παγκοσμιοποίησης. Από την άλλη μεριά έχουμε τον εναλλακτικό τουρισμό, ο οποίος είναι κομμάτι του ειδικού τουρισμού. Στον εναλλακτικό τουρισμό ο τουρίστας δρα ατομικά, δηλαδή μπορεί να επιλέξει εκείνος αυτόνομα τον τρόπο και τον τόπο διεξαγωγής της τουριστικής του δραστηριότητας. Σε αυτή την μορφή τουρισμού περικλείονται δραστηριότητες που έχουν χαρακτηριστικό την ανάγκη του ατόμου για επαφή με την φύση και την γνώση του πολιτισμού άλλων τόπων. 8

10 1.2 Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Ο εναλλακτικός τουρισμός διακρίνεται στις εξής κατηγορίες 2 : Κοινωνικός- Επιδοτούμενος τουρισμός Αυτό το είδος τουρισμού γίνεται από ομάδες ανθρώπων οι οποίοι έχουν χαμηλό εισόδημα και δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά μόνοι τους στην πραγματοποίηση διαφορετικών μορφών τουρισμού. Για να πραγματοποιείται αυτό το είδος τουρισμού πρέπει να υπάρχει από το κράτος η κατάλληλη υποδομή τόσο σε καταλύματα όσο και σε χορήγηση επιδομάτων στα άτομα που το έχουν ανάγκη. Ο κοινωνικός τουρισμός δίνει μια ανάσα στην τοπική αγορά που επισκέπτονται οι τουρίστες και μετριάζει το πρόβλημα της εποχικότητας που υπάρχει σε κάθε περιοχή. Θεραπευτικός τουρισμός- Ιαματικός Η συγκεκριμένη μορφή τουρισμού γίνεται σε περιοχές όπου υπάρχουν κέντρα για θεραπεία ορισμένων ασθενειών όπως Spa, περιοχές με ιαματικά λουτρά, κέντρα θαλασσοθεραπείας κλπ.. Στο συγκεκριμένο είδος τουρισμού παίρνουν μέρος άτομα με προβλήματα υγείας και μέσω αυτών των διακοπών γιατρεύονται ή γίνονται καλύτερα. Περιοχές που φιλοξενούν αυτό το είδος διακοπών είναι κυρίως τόποι όπου έχουν συμβεί τεκτονικά γεγονότα, όπως οι πηγές του Καϊάφα, πηγές της Κυλλήνης, του Λαγκαδά και του Λουτρακίου, καθώς επίσης και περιοχές όπου υπάρχουν ηφαιστειακές δραστηριότητες όπως η Μήλος, η Λέσβος, η Σαμοθράκη κλπ. Θρησκευτικός τουρισμός 2 Ηγουμενάκης, Ν., Κραβίτης, Κ., (2004), «Τουρισμός Βασικές Έννοιες», Αθήνα Εκδόσεις: Interbooks 9

11 Στον Θρησκευτικό τουρισμό λαμβάνουν μέρος άτομα τα οποία έχουν ανάγκη να επισκεφτούν τα διάφορα θρησκευτικά μνημεία μιας χώρας. Με τον όρο θρησκευτικά μνημεία εννοούνται οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και γενικά οι διάφοροι χώροι λατρείας. Στην Ελλάδα λόγο της βαριάς ιστορίας της υπάρχουν πολλά θρησκευτικά μνημεία για να επισκεφθεί κάποιος. Υπάρχουν πολλές Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, χιλιάδες μοναστήρια και ξωκλήσια καθώς επίσης και πολλοί καθεδρικοί ναοί. Το συγκεκριμένο είδος τουρισμού διάρκεια μέχρι το πολύ τρείς μέρες. Ο Θρησκευτικός τουρισμός φέρνει πολλά οικονομικά οφέλη στον τόπο με τα θρησκευτικά μνημεία, αλλά και είναι ο πιο οικονομικός για τον τουρίστα σε σχέση με τα άλλα είδη τουρισμού. Επαγγελματικός- Συνεδριακός Εκθεσιακός τουρισμός Ο επαγγελματικός τουρισμός πραγματοποιείται από το άτομο για λόγους επαγγελματικούς και για συνέδρια. Ο επαγγελματικός τουρισμός διακρίνεται σε τρείς μορφές, συνεδριακός, εκθεσιακός και ταξιδιών κινήτρων. Μορφωτικός- Εκπαιδευτικός τουρισμός Αυτό το είδος τουρισμού παρατηρείται συνήθως στις σχολικές εκδρομές. Πρόκειται για τουριστικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται με σκοπό την επίσκεψη σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία και γενικότερα την συμμετοχή των ατόμων σε πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το άτομο μέσα από αυτές τις συμμετοχές και τις επισκέψεις μαθαίνει πολλά για τον πολιτισμό και την ιστορία του τόπου που επιλέγει να επισκεφτεί. Οικοτουρισμός- Οικολογικός τουρισμός Ο οικοτουρισμός συμβάλει στην διατήρηση και προσοχή του φυσικού περιβάλλοντος. Μέσα από τις εκδρομές- ταξίδια που πραγματοποιεί ο τουρίστας μπορεί να διασχίσει τα δάση και να δει την ομορφιά των λιμνών και ποταμών, αλλά και γενικότερα του φυσικού 10

12 τοπίου. Επίσης μπορεί να περιπλανηθεί στα σπήλαια και να δει τους καταρράκτες, αλλά και να γνωρίσει και την πανίδα του τόπου που επισκέπτονται. Πολιτιστικός τουρισμός Με την έννοια πολιτιστικός τουρισμός εννοούμε την επιλογή του ατόμου για επίσκεψη σε κάποιον τόπο θέλοντας να γνωρίσει τις παραδόσεις, την ιστορία, την καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων σε εκείνο τον τόπο. Με τον όρο πολιτιστικός τουρισμός πιο συγκεκριμένα αναφερόμαστε στην γνωριμία του "ξένου" με τα εξής στοιχεία του "νέου" τόπου που επισκέπτεται: Ιστορία Φεστιβάλ και Παραδοσιακές γιορτές Κοινωνική δομή Οικονομική δομή Πολιτική δομή Γεωγραφική δομή Τέχνες και τρόπο εξέλιξης Παραδοσιακά σκευάσματα (φαγητό και ποτό) Λόγω της μεγάλης ιστορίας της η Ελλάδα διαθέτει πολλά αρχαία μνημεία και πολλούς χώρους φύλαξης των αρχαίων της, αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία κλπ.. Τα περισσότερα τουριστικά γραφεία διοργανώνουν περιηγήσεις σε αυτούς τους χώρους, αλλά δίνουν και την δυνατότητα στους επισκέπτες να λάβουν μέρος σε κάποιο φεστιβάλ ή πολιτιστική εκδήλωση. Ορεινός τουρισμός 11

13 Πολλές φορές η έννοια του ορεινού τουρισμού συγχέεται με την έννοια του χειμερινού τουρισμού. Ο χειμερινός τουρισμός γίνεται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα δηλαδή κατά τους χειμερινούς μήνες, σε αντίθεση με τον ορεινό τουρισμό ο οποίος δεν έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια και δραστηριοποιείται μόνο στις ορεινές περιοχές περιλαμβάνοντας δραστηριότητες αναψυχής. Για την ύπαρξη ορεινού τουρισμού απαραίτητη προϋπόθεση στις περιοχές που τείνει να αναπτυχτεί είναι να υπάρχουν υποδομές ώστε να μπορούν να εξυπηρετούνται οι τουρίστες. Τέτοιες υποδομές είναι εστιατόρια, καφενεία, μπαρ, ξενοδοχεία και κάθε είδους καταλύματα, αίθουσες αναψυχής. Χειμερινός τουρισμός Πραγματοποιείται όπως φαίνεται και από το όνομά του, τους χειμερινούς μήνες. Περιλαμβάνει σπορ που μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο κατά την χειμερινή περίοδο όπως σκι και παγοδρομία. Η δημιουργία του χειμερινού τουρισμού έχει αποκλειστική σχέση με την ανάπτυξη του τουρισμού και τους «νεκρούς μήνες» του χειμώνα, όταν δηλαδή δεν υπάρχει τουρισμός. Σκοπός είναι η προσέλκυση τουριστών από υψηλές εισοδηματικές τάξης. Περιπέτειας Ο τουρισμός περιπέτειες περιλαμβάνει δραστηριότητες στις οποίες είναι πολύ έντονο το στοιχείο της δράσης και του κινδύνου. Οι πιο συνηθισμένες μορφές εμφάνισης του τουρισμού περιπέτειας είναι η εξερεύνηση δύσβατων περιοχών (π.χ. ζούγκλα), η επιβίωση σε περιοχές που χαρακτηρίζονται για τις δυσμενείς συνθήκες τους και μέσα από εκεί ο τουρίστας μαθαίνει να ανταπεξέρχεται στο νέο και άγνωστο τοπίο και να επιβιώνει και τέλος πολύ γνωστός είναι ο τουρισμός σαφάρι και κυνηγητικός. Αγροτουρισμός 12

14 Ο αγροτουρισμός είναι ένα πολύ ιδιαίτερο είδος τουρισμού της υπαίθρου. Είναι ένας τρόπος επανασύνδεσης του ανθρώπου με την φύση. Μέσα στον αγροτουρισμό το άτομο μπορεί να καλλιεργήσει και να έρθει πιο κοντά στην φύση. Επίσης το άτομο έρχεται σε επαφή και γνωρίζει την τοπική κουζίνα και ζωή συνήθως των απομακρυσμένων περιοχών, χωριών κλπ.. Λόγω της γεωγραφικής της ποικιλομορφίας της η Ελλάδα έχει πολύ ανεπτυγμένο αυτό το είδος τουρισμού. Θαλάσσιος τουρισμός Σε αυτή την μορφή τουρισμού περιλαμβάνονται όλες οι δραστηριότητες που γίνονται στο θαλάσσιο περιβάλλον. Αυτές οι δραστηριότητες είναι: Κρουαζιέρες yachting Πλοία motor yachts με πλήρωμα Flotillas (στολίσκοι) Διάφορα θαλάσσια σπορ 13

15 1.3 Το Ελληνικό τουριστικό προϊόν Με τον όρο τουριστικό προϊόν εννοούνται όλα εκείνα τα υλικά και άυλα αγαθά που προσφέρονται στους τουρίστες κατά την επίσκεψη τους σε κάποια χώρα, έχοντας σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών τους. Στο τουριστικό προϊόν περιλαμβάνονται τα εξής στοιχεία του κάθε τόπου: φυσικό περιβάλλον τα καταλύματα τα μέσα μεταφοράς και οι υπηρεσίες Παρακάτω θα αναλύσουμε τα τέσσερα αυτά στοιχεία. Το φυσικό περιβάλλον Είναι ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες για την επιλογή του τόπου από τον τουρίστα. Το φυσικό περιβάλλον περιλαμβάνει και τους φυσικούς πόρους που διαθέτει ένας τόπος, όπως επίσης και τις ομορφιές και ιδιομορφίες του φυσικού περιβάλλοντος, λίμνες, ποτάμια, παραλίες, χλωρίδα και πανίδα. Σημαντικό ρόλο επίσης παίζει και το κλίμα της περιοχής, αφού από αυτό καθορίζεται το είδος της δραστηριότητας που θα πραγματοποιηθεί στον κάθε τόπο. Καταλύματα Πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν για την επιλογή ενός τόπου τα καταλύματα που υπάρχουν εκεί. Τα καταλύματα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στα κύρια και τα συμπληρωματικά. Με τον όρο κύρια εννοούμε τα ξενοδοχεία, τους ξενώνες κλπ.. Ενώ με τα συμπληρωματικά εννοούμε τα κάμπινγκ με τις σκηνές, τις τροχοβίλες, και τα ενοικιαζόμενα σπίτια και δωμάτια. Υπάρχουν βέβαια και αρκετοί τουρίστες οι οποίοι επιλέγουν να μείνουν σε σπίτια συγγενών και φίλων. 14

16 Μέσα μεταφοράς Πολύ σημαντικό για την προσέλκυση τουρισμού σε κάθε τόπο είναι η ύπαρξη συχνών μεταφορών από και προς τον τόπο επιλογής των τουριστών. Οι περισσότεροι τουρίστες επιλέγουν την μετακίνηση του με αεροπλάνο καθώς δεν είναι τόσο χρονοβόρο όσο το πλοίο. Τα τελευταία χρόνια η ύπαρξη εναέριων μεταφορών για σύνδεση του τόπου με άλλους έχει γίνει συχνότερη και το μέγεθος και ο τύπος των αεροπλάνων μεγαλύτερο και καλύτερος. Η υποδομές των αεροδρομίων έχουν αναπτυχθεί, ακόμα και ο τρόπος επιλογής και κράτησης του εισιτηρίου έχει γίνει ευκολότερος χάρης την εξέλιξη της τεχνολογίας. Πολύ σημαντικό όμως ρόλο παίζουν και το δρομολόγια των πλοίων, αν και δεν επιλέγονται τόσο συχνά από τους τουρίστες για την μετακίνηση τους σε κάποιον προορισμό. Πρέπει αν τονιστεί σε αυτό το σημείο ότι είναι πολύ σημαντική η ύπαρξη των κατάλληλων υποδομών ώστε να μπορούν να εξυπηρετούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι τουρίστες. Τελειώνοντας θα πρέπει να τονιστεί και η συμβολή της οδικής μεταφοράς των τουριστών από τα μέσα κυκλοφορίας, λεωφορεία, ταξί, τραμ, μετρό, ηλεκτρικός κλπ.. Υπηρεσίες Η ύπαρξη ψυχαγωγίας στην περιοχή που επιλέγει να επισκεφτεί ο τουρίστας είναι ένα από τα πιο σημαντικά κίνητρα. Συνήθως η επιλογή για να κάνει κάποιος διακοπές είναι κατά κύριο λόγο για να ξεφύγει από τα προβλήματα και τις εντάσεις της καθημερινής του ζωής. Η ύπαρξη υπηρεσιών με ψυχαγωγικό χαρακτήρα είναι πολύ σημαντική, αν και τα χρηματικά της οφέλη στον τόπο είναι μηδαμινά. Οι υπηρεσίες αυτές προωθούνται στον τουρίστα με πολλούς και διάφορους τρόπους. Κάποιοι από αυτούς είναι η επίσκεψη σε διάφορους χώρους ιστορικούς, μουσεία, παραστάσεις, τοπικά φεστιβάλ ακόμα και η διασκέδαση στα νυχτερινά κέντρα (μπουζούκια, μπαράκια, καζίνο κλπ.). 15

17 Χαρακτηριστικά τουριστικού προϊόντος Το τουριστικό προϊόν αποτελείται από ένα σύνολο αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρονται στους τουρίστες μιας περιοχής. Αυτά τα αγαθά και οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν τα παραπάνω στοιχεία (καταλύματα, μεταφορές, υποδομές και το φυσικό περιβάλλον), αλλά και μια σειρά από άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν έναν τόπο (το κλίμα, οι καιρικές συνθήκες, ο ήλιος κλπ.). Μέχρι σήμερα οι οικονομολόγοι κατηγοριοποιούσαν τον τουρισμό και κατ' επέκταση το τουριστικό προϊόν στον τριτογενή τομέα, το οποίο μπορεί να μην ισχύει, αφού σύμφωνα με την παραπάνω περιγραφή, μπορεί να καταταγεί στους μεικτούς τομείς. Αυτό το χαρακτηριστικό του μπορεί να μας δώσει τα παρακάτω στοιχεία για το τουριστικό προϊόν: Το τουριστικό προϊόν δεν αποθηκεύεται Λόγω τον χαρακτηριστικών του τουριστικού προϊόντος, δεν μπορεί να αποθηκευθεί και να καταναλωθεί σε κάποια άλλη χρονική περίοδο. Για παράδειγμα η διαμονή σε κάποιο κατάλυμα πρέπει να γίνει την περίοδο που ο τουρίστας επισκέπτεται τον τόπο, δεν μπορούν να αποθηκευτούν τα δωμάτια ώστε να τα χρησιμοποιήσει σε κάποια άλλη χρονική περίοδο. Ένα ακόμα παράδειγμα είναι η αγορά των αναμνηστικών, ο τουρίστας τα αγοράζει την στιγμή που τα βλέπει. Λόγω αυτού του χαρακτηριστικού προϊόντος, δηλαδή της φύσης του ώστε να μην αποθηκεύεται, προσπαθούν να μεγαλώσουν την τουριστική περίοδο, έτσι ώστε να γίνεται όσο το δυνατόν καλύτερη η εκμετάλλευση των υποδομών των τόπων υποδοχής των τουριστών. Το τουριστικό προϊόν είναι ανελαστικό Μια αύξηση ή μείωση της τιμής του τουριστικού προϊόντος δεν συνεπάγεται την αντίστοιχη αυξομείωση της ζήτησης του. Η αύξηση και η μείωση της ζήτησης του τουριστικού προϊόντος εξαρτάται από τον αριθμό των υποδομών (καταλυμάτων και μεταφορά) που έχει η κάθε περιοχή. Το τουριστικό προϊόν δεν χαρακτηρίζεται από αυτοματισμό 16

18 Αυτό που χαρακτηρίζει το τουριστικό προϊόν είναι η εργασία που γίνεται για την κατασκευή και προώθηση του στους τουρίστες. Το μόνο που μπορούμε να χαρακτηρίσουμε αυτοματοποιημένο στο τουριστικό προϊόν είναι η διαχείριση των καταλυμάτων μέσω τον υπολογιστών και του διαδικτύου. Το τουριστικό προϊόν παράγεται και καταναλώνεται στον τόπο παραγωγής του τη δεδομένη χρονική περίοδο Για να κάνει κάποια δραστηριότητα ένας τουρίστας θα πρέπει να γίνει στον τόπο των διακοπών που επέλεξε. Για παράδειγμα η διαμονή στο ξενοδοχείο, ένα γεύμα κλπ.. Το τουριστικό προϊόν είναι ευαίσθητο στις δραστηριότητες που γίνονται στον τόπο κάθε περίοδο (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές κλπ.) Οι καταστάσεις που επικρατούν σε μια περιοχή έχουν αντίκτυπο στον αριθμό των τουριστών που θα την επισκεφθούν. Για παράδειγμα οι πολιτικές εξελίξεις μίας χώρας όπως της Τουρκίας η οποία έκανε το πραξικόπημα το καλοκαίρι του 2016 είναι αρνητικό αντίκτυπο στων τουρισμό της, με αποτέλεσμα να μειωθούν οι αφίξεις των τουριστών. Άλλο ένα παράδειγμα που λαμβάνει χώρα και στις μέρες μας είναι οι μεταναστευτικές ροές που καταφτάνουν σχεδόν καθημερινά στα νησιά Χίος και Μυτιλήνη και έχουν ως αποτέλεσμα οι κρατήσεις στα ξενοδοχεία να έχουν μειωθεί καθώς επίσης και οι αφήξεις τουριστών να είναι σε χαμηλά επίπεδα. 17

19 Προσδιοριστικοί παράγοντες ζήτησης τουριστικού προϊόντος Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί κάποιος τουρίστας να θέλει να επισκεφθεί κάποιον προορισμό αυτοί συνήθως είναι είτε λόγοι δικής του ξεκούρασης και απομάκρυνσης από την πραγματικότητα, είτε ο τόπος που θέλει να επισκεφθεί έχει κάτι το ξεχωριστό που θέλει ο τουρίστας να δει. Αυτά όλα επηρεάζουν την ζήτηση του τουριστικού προϊόντος και μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες, οι οποίες είναι αλληλένδετες. Αυτές οι κατηγορίες είναι: Οικονομικοί παράγοντες Κοινωνικοί παράγοντες Ψυχολογικοί παράγοντες Οι παραπάνω παράγοντες χωρίζονται σε κάποιες κατηγορίες: Οικονομικοί παράγοντες: Τιμή τουριστικού προϊόντος: Πολύ σημαντικό παράγοντα στην ζήτηση του τουριστικού προϊόντος αποτελεί η τιμή του. Η τιμή του τουριστικού προϊόντος αποτελείται από τρία συστατικά κομμάτια: το κόστος μεταφοράς, την αγοραστική δύναμη και την τιμή σε ξένο νόμισμα. Εισόδημα τουρίστα: Τα πόσα χρήματα μπορεί να διαθέσει κάθε τουρίστας για την αγορά του τουριστικού προϊόντος είναι ένας πολύ σημαντικός και καθοριστικός παράγοντας της τουριστικής ζήτησης. Η σχέση ζήτησης τουριστικού προϊόντος και διαθέσιμο εισόδημα τουρίστα είναι θετική, δηλαδή με την αύξηση του εισοδήματος, έχουμε την ζήτηση περισσότερου τουριστικού προϊόντος. Τέλος υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την ζήτηση: η κατάσταση της χώρας (πολιτική, οικονομική κλπ.), ο προσδιορισμός των μελλοντικών τιμών καθώς και το ύψος του μελλοντικού εισοδήματος των τουριστών. 18

20 Κοινωνικοί παράγοντες: Ελεύθερος χρόνος: Ο χρόνος χωρίζεται σε τρείς μεγάλες κατηγορίες, αρχικά στον χρόνο που χρειάζεται το άτομα για την επίτευξη των φυσικών του αναγκών (ύπνος, λήψη γεύματος κλπ.), στον χρόνο εργασίας (συνήθως οκτάωρο) και τέλος στον ελεύθερο χρόνο. Ο χρόνος που διαθέτει το άτομο για διακοπές είναι πολύ σημαντικός για την αύξηση του τουριστικού φαινόμενου, σε συνδυασμό βέβαια με το διαθέσιμο εισόδημα για διακοπές. Αστικοποίηση: Μπορούμε να δούμε ότι οι χώρες που είναι πιο ανεπτυγμένος ο τουρισμός είναι οι χώρες που έχουν καλύτερο βιομηχανικό επίπεδο, που είναι πιο ανεπτυγμένες. Οι τουρίστες επιλέγουν περιοχές με τον μεγαλύτερο βαθμό αστικοποίησης. Το άτομο μέσα από την εκπαίδευση, την επαφή με τα στοιχεία διάφορων πολιτισμών και την ανάγκη του να νιώσει ελευθερία κάνει ταξίδια, έτσι ξεφεύγει από την ρουτίνα της καθημερινότητας. Ηλικία: Η ηλικία του ατόμου είναι καθοριστικός παράγοντας για την ζήτηση του τουριστικού προϊόντος. Το άτομο ανάλογα με την ηλικιακή κατηγορία που ανήκει έχει τον ανάλογο ελεύθερο χρόνο και τις ανάλογες ανάγκες για το είδος των διακοπών. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ηλικία είναι αντίστροφη του διαθέσιμου ελεύθερου χρόνου που έχει το άτομο καθώς όσο μεγαλώνει αυξάνονται οι υποχρεώσεις που έχει και έχει λιγότερο διαθέσιμο χρόνο για δραστηριότητες και κατ' επέκταση για ταξίδια και διακοπές. Η ηλικία επίσης καθορίζει και το είδος τον διακοπών, τον τόπο, το είδος του καταλύματος, του μεταφορικού μέσου που θα επιλέξει κλπ.. Όπως και στον οικονομικό τομέα έτσι και στον κοινωνικό υπάρχουν και κάποιοι ακόμα παράγοντες: Αυτά είναι τα κοινωνικά φαινόμενα που υπάρχουν σε κάθε τόπο, όπως η εγκληματικότητα, οι διάφορες επιθέσεις (τρομοκρατικές, σεξουαλικές κλπ.), όλα αυτά τα κοινωνικά φαινόμενα μειώνουν τον βαθμό ασφάλειας και αποτελούν πλήγμα στην τουριστική ζήτηση. 19

21 Ψυχολογικοί παράγοντες: Οι ψυχολογικοί παράγοντες ίσως να είναι οι πιο ισχυροί από τους άλλους δύο (κοινωνικούς και οικονομικούς), καθώς είναι αυτοί που δείχνουν τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις των τουριστών για κάποιον τουριστικό προορισμό. Οι ψυχολογικοί παράγοντες χωρίζονται στις εξής κατηγορίες ανάλογα με τα κίνητρα: (Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, πρόγραμμα μάρκετινγκ σχετικά με τον ΕΟΤ και τις τουριστικές επιχειρήσεις) Κοινωνικά κίνητρα Προσωπικά κίνητρα Στα Κοινωνικά κίνητρα συμπεριλαμβάνονται τα εξής: Ανάγκη μιμητισμού, συμπεριφορά στην ομάδα Ανάγκη μοναδικότητας Ανάγκη ασφάλειας Ανάγκη εμπλουτισμού των πνευματικών οριζόντων Ανάγκη γνωριμίας με νέα τοπία, πολιτισμούς κλπ. Ανάγκη κατανόησης των εξελίξεων στον κόσμο Ανάγκη απόδρασης από την καθημερινότητα και την ρουτίνα Ανάγκη γνωριμίας με αυτό το "νέο" που παρουσιάζουν Ανάγκη γνωριμίας με καινούριο κόσμο Στα Προσωπικά κίνητρα ανήκουν: Ανάγκη επαφής με την φύση Ανάγκη να ξεφύγει το άτομο από διάφορες πιέσεις (κοινωνικές, οικογενειακές, επαγγελματικές κλπ.) Ανάγκη για νέες γνωριμίες Ανάγκη για δραστηριότητες Ανάγκη του "αρέσω" Ανάγκη μετακίνησης Ανάγκη απόδρασης από καθημερινές υποχρεώσεις Βιολογικές ανάγκες (ήλιος, θάλασσα, φύση κλπ.) 20

22 Προσδιοριστικοί παράγοντες προσφοράς τουριστικού προϊόντος Προσφορά τουριστικού προϊόντος εννοείται εκείνη η ποσότητα του τουριστικού προϊόντος (αγαθά και υπηρεσίες) που τα καταστήματα (πωλητές) διαθέτουν στην αγορά προς πώληση σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και συγκεκριμένη τιμή. Οι παράγοντες που διαμορφώνουν την προσφορά είναι οι εξής: Τιμή τουριστικού προϊόντος: Ανάλογος με την τιμή που έχει ένα προϊόν είναι ο αριθμός παραγωγής του. Η αύξηση και η μείωση στην τιμή ενός προϊόντος δημιουργεί αύξηση ή μείωση στην παραγόμενη ποσότητα και κατ' επέκταση στην προσφορά τους στην αγορά. Στόχος τουριστικής επιχείρησης: Στόχος των επιχειρήσεων είναι η μεγιστοποίηση των κερδών και η κατάκτηση μεγαλύτερου μέρους τουριστικής αγοράς. Τεχνολογικές αλλαγές: Με την αλλαγή, την βελτιστοποίηση της τεχνολογίας η παραγωγή του τουριστικού προϊόντος γίνεται πιο εύκολη και γενικότερα υπάρχει αλλαγή στην συνάρτηση παραγωγής του προϊόντος. Τιμές άλλων τουριστικών προϊόντων: Σημαντικό ρόλο για την προσφορά ενός τουριστικού προϊόντος παίζει η τιμή κάποιου άλλου παρεμφερή τουριστικού προϊόντος, το οποίο μπορεί να βρίσκεται στον ίδιο τόπο ή ακόμα και σε άλλο τουριστικό προορισμό. Όσο μεγαλύτερος είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ των τουριστικών προϊόντων τόσο πιο έντονη είναι η μετατόπιση της καμπύλης του στην τουριστική προσφορά. Προσδοκίες πωλητών και παραγωγών: Ακόμα ένας σημαντικός παράγοντας για την διαμόρφωση της προσφοράς είναι η προσδοκίες των παραγωγών για δημιουργία τουριστικού προϊόντος. Οι προσδοκίες και οι προβλέψεις δίνουν στους παραγωγούς το πλεονέκτημα να προετοιμάσουν τον ρυθμό αι αριθμό της παραγωγής τους σύμφωνα με την εξέλιξη της κατάστασης της ζήτησης μακροπρόθεσμα. Αριθμός τουριστικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τόπο: Είναι πολύ σημαντικό για την προσφορά του προϊόντος ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τόπο και παράγει το κάθε τουριστικό προϊόν. Αν μεταβληθεί ο 21

23 αριθμός των παραγωγικών μονάδων θα υπάρξει αντίστοιχη μεταβολή και στην προσφορά του τουριστικού προϊόντος. 22

24 1.4 Η επίδραση του τουρισμού στην οικονομία της Ελλάδας Ο τουρισμός αποτελεί έναν από του σημαντικότερους τομείς της οικονομίας της Ελλάδας. Αυτό φαίνεται από διάφορα μεγέθη που θα αναλύσουμε παρακάτω. Η ιδιαιτερότητα του ελληνικού τοπίου δηλαδή ο συνδυασμός ηπειρωτικής και νησιωτικής φύσης, το μεσογειακό κλίμα οι υπέροχες παραλίες της καθώς και ο ζεστός της ήλιος είναι αυτά τα στοιχεία που κάνουν την Ελλάδα να ξεχωρίζει και να προκαλεί τον τουρίστα να την επισκεφτεί. Το τοπίο όμως δεν είναι το μόνο που φέρνει τον τουρίστα στην ελληνική γη, η πλούσια ιστορία και ο πολιτισμός της χώρας μας είναι ένα ακόμα από τα στοιχεία που συνθέτουν την ελληνική ομορφιά. Αν και όλα τα παραπάνω δίνουν κίνητρο στον τουρίστα να επισκεφτεί την Ελλάδα υπάρχουν και ορισμένα αρνητικά στοιχεία. Αρχικά η πολιτική αναταραχή που υπάρχει καθώς και η ασταθής οικονομική κατάσταση της χώρας μας στρέφει τον τουρίστα να αναζητά περιοχές με πιο σταθερούς πυλώνες. 23

25 1.4.1 Αφίξεις τουριστών Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τις αφίξεις ανά μήνα για τα έτη 2016 και Όπως μπορούμε να δούμε το 2017 οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά τους μήνες Ιανουάριος, Απρίλιος, Μάιος, Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος και Οκτώβριος. Κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο δεν υπάρχουν στοιχεία για το Το πρώτο τρίμηνο του 2017 η αφίξεις ξεπέρασαν κατά 6,6% τις αφίξεις ταο αντίστοιχου τριμήνου του προηγούμενου χρόνου. Το πρώτο εξάμηνο του 2017 τα έσοδα από τον τουρισμό αυξήθηκαν κατά 7,1%, ενώ το ίδιο εξάμηνο του προηγούμενου έτους ήταν πτωτικές κατά 7,9%. Τα έσοδα του 2016 έφταναν τα 4,1 δις. ευρώ. 3 Πίνακας 1 - Αφίξεις τουριστών ανά μήνα για τα έτη Πηγή: SETE Αφίξεις Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Σύνολο Ο τουρισμός συμβάλει ενεργά σε πολλά μακροοικονομικά μεγέθη της Ελλάδας. Αρχικά η συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας μας πέρσι το 2016 έφτασε το 18,6% ενώ τα έσοδα από τον τουρισμό έφτασαν τα 12,7 δις χωρίς όμως να συμπεριλαμβάνονται τα

26 έσοδα από τις κρουαζιέρες. Στην χώρα μας λειτουργούν ξενοδοχεία και υπάρχουν κλίνες. Ο τουριστικός τομέας καλύπτει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της απασχόλησης, κατέχοντας το 23,4%. Την Ελλάδα επισκέπτονται οι αλλοδαποί τουρίστες κατά τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες, Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο φτάνοντας το 56% Ο τουρισμός- εξωστρεφής κλάδος της ελληνικής οικονομίας Ο τουρισμός αποτελεί εξωστρεφή κλάδο για την ελληνική οικονομία, η συμβολή του στο ισοζύγιο της χώρας είναι υψίστης σημασίας, αφού καλύπτει περισσότερο από το 50% του εμπορικού ελλείμματος. Το 2016 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κάλυπταν το 79,6% του ελλείμματος. Καθοριστικής σημασία είναι και οι ποιοτικές αλλαγές που έγιναν στο τουριστικό προϊόν με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν αυξήσεις στις αφίξεις και στα έσοδα από τον τουρισμό. Ορατά είναι τα αποτελέσματα, αφού οι αφίξεις των τουριστών από 16,9 εκατομμύρια έφτασαν πέρσι τα 28 εκατομμύρια. Μικρότερη ήταν η αύξηση στα έσοδα από τον τουρισμό αφού από τα 10,4 εκατομμύρια το 2012 έφτασαν τα 13,2 τον περασμένο χρόνο. 4 SETE, «Βασικά μεγέθη του ελληνικού τουρισμού 2016» 25

27 Κεφάλαιο 2: Θαλάσσιος τουρισμός 2.1 Ορισμός θαλάσσιου τουρισμού Όπως αναφέραμε παραπάνω άλλη μορφή εναλλακτικού τουρισμού αποτελεί ο θαλάσσιος τουρισμός, ο οποίος έχει αρχίσει να καταλαμβάνει μεγάλο κομμάτι της ελληνικής οικονομίας. Ο θαλάσσιος τουρισμός έχει αναπτυχθεί κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής και αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες τις οικονομίας τους. Ο θαλάσσιος τουρισμός αποτελείται από ένα σύνολο δραστηριοτήτων οι οποίες λαμβάνουν χώρα στην θάλασσα. Σύμφωνα με τον Σωτηριάδη και την Φορσάρη ο θαλάσσιος τουρισμός διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, το yachting και τον τουρισμό κρουαζιέρας. 5 Για τον Κορομίλη ο θαλάσσιος τουρισμός αναφέρεται σε όλες εκείνες τις δραστηριότητες που γίνονται με σκοπό την αναψυχή και λαμβάνουν χώρα σε υδάτινα μέρη (λίμνες, ποτάμια, θάλασσα). Αντίθετα με τον Κορομίλη και σύμφωνα με τους Μυλωνόπουλος και Μοίρα στον θαλάσσιο τουρισμό δεν περιλαμβάνονται οι δραστηριότητες που έχουν σχέση με το γλυκό νερό, δηλαδή όλες αυτές που γίνονται σε λίμνες και ποτάμια. 6 Γενικά προσπαθώντας να ορίσουμε τον θαλάσσιο τουρισμό, σύμφωνα με τα παραπάνω, ο θαλάσσιος τουρισμός είναι όλες εκείνες οι δραστηριότητες που γίνονται στις θαλάσσιες ακτές και την θάλασσα και περιλαμβάνονται μέσα οι μετακινήσεις με τα κρουαζιερόπλοια, κανό, ιστιοφόρα, πλωτά σκάφη, φορτηγίδες και ποταμόπλοια. Ενώ ο θαλάσσιος τουρισμός με κρουαζιερόπλοια στοιχίζει πολλά, το είδος του θαλάσσιου τουρισμού γενικότερα δεν απευθύνεται μόνο σε άτομα και οικογένειες με υψηλό εισόδημα, καθώς περιλαμβάνει ένα ευρύτερο φάσμα δραστηριοτήτων στην θάλασσα. 5 Σωτηριάδης, Μ., Φορσάρη, Ι., (2009), «Εναλλακτικές και Ειδικές μορφές τουρισμού, σχεδιασμός management και marketing» 6 Μυλωνόπουλος, Δ., και Μοίρα, Π., (2005), «Θαλάσσιος Τουρισμός», Εκδ. Interbooks, Αθήνα 26

28 Εκτός των μετακινήσεων με τα παραπάνω μέσα στον θαλάσσιο τουρισμό περιλαμβάνονται οι διάφορες αθλητικές δραστηριότητες, όπως θαλάσσιο σκι, κολύμβηση, υποβρύχιο ψάρεμα και περιηγήσεις σε λιμάνια- μουσεία και θαλάσσια αξιοθέατα και βιότοπους. Με τον όρο λιμάνια- μουσεία εννοούμε πλωτούς χώρους, δηλαδή, ειδικά διαμορφωμένα λιμάνια στα οποία εκτίθενται πλοία τα οποία έχουν υποστεί την διαδικασία της αναπαλαίωσης, έτσι ώστε να έρθουν στην αρχική τους μορφή. Οι τουρίστες μπορούν να επισκεφθούν αυτά τα λιμάνια- μουσεία και να πάρουν πληροφορίες για την ιστορία των πλοίων, και των υπολοίπων δειγμάτων τοπικής τέχνης και ιστορίας. Μέσα στα λιμάνιαμουσεία ο επισκέπτης μπορεί να λάβει μέρος σε διάφορες δραστηριότητες όπως ψάρεμα και ξυλοναυπηγική. 7 Οι διατήρηση αυτών των χώρων, θεσπίζεται από τον ευρωπαϊκό θεσμό, ο οποίος προφυλάσσει την ιστορία κάθε χώρας και την μεταλαμπαδεύει στις επόμενες γενιές μέσα από αυτά τα λιμάνια- μουσεία. Μέσα από εκεί τα άτομα έρχονται σε επαφή με τον πολιτισμό και μαθαίνουν την ιστορία. Στην συγκεκριμένη εργασία θα αναλυθεί το κομμάτι του θαλάσσιου τουρισμού που αντιστοιχεί στο yachting. Το yachting παίρνει δύο μορφές, το yachting με σκάφη αναψυχής και το yachting με τουριστικά σκάφη. 7 Μυλωνόπουλος, Δ., και Μοίρα, Π., (2005), «Θαλάσσιος Τουρισμός», Εκδ. Interbooks, Αθήνα 27

29 2.2 Μορφές θαλάσσιου τουρισμού Ο θαλάσσιος τουρισμός διακρίνεται σε κάποιες κατηγορίες ανάλογα με την μορφή που έχουν οι δραστηριότητές του. Αρχικά είναι θαλάσσιες υπηρεσίες και οι δραστηριότητες που έχουν ως επίκεντρο την αναψυχή. Οι θαλάσσιες υπηρεσίες χωρίζονται σε κρουαζιέρες, μετακίνηση με πλοίο και ξενάγηση με ιστιοφόρο ή γιότ. Οι κρουαζιέρες και η ξενάγηση με γιότ πραγματοποιούνται από τους τουρίστες με σκοπό τις διακοπές και την αναψυχή, ενώ η μετακίνηση με πλοίο αποτελεί μέσο για την επίτευξη των διακοπών. 8 Ο θαλάσσιος τουρισμός ανάλογα με το περιβάλλον που λαμβάνει μέρος η δραστηριότητα χωρίζεται στις εξής κατηγορίες: Παράκτιο τουρισμό Υποβρύχιο τουρισμό Θαλάσσιο τουρισμό φύσης Αλιευτικό τουρισμό Αθλητικό τουρισμό και sports Κρουαζιέρα Yachting Θαλάσσιος πολιτιστικός τουρισμός 8 Βελισσάριος, Ε., (2000), «Διοίκηση Τουρισμού και Τουριστικών Επιχειρήσεων», ΕΑΠ 28

30 Παράκτιο τουρισμό Ο παράκτιος τουρισμός είναι η μορφή του θαλάσσιου τουρισμού που μοιάζει πολύ με το παραδοσιακό μοντέλο, δηλαδή το 3S (sun, sea and sand). Το μοντέλο του παράκτιου τουρισμού στοχεύει στην προστασία του περιβάλλοντος και στη δημιουργία οφελών για τις κοινωνίες. Επιπροσθέτως ο παράκτιος τουρισμός έχει κάποιες δραστηριότητες οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στον κλασσικό τουρισμό. Ο παράκτιος τουρισμός έχει ως προϋπόθεση την ύπαρξη καθαρού φυσικού περιβάλλοντος (νερό, αέρας κλπ.), διάφορους τρόπους παράκτιας διαχείρισης, πολιτικές για την προστασία του οικοσυστήματος και τρόπους αποκατάστασης και διατήρησης των ακτών, τέλος η ύπαρξη μέτρων ασφαλείας για τους τουρίστες και τα πλοία που παίρνουν μέρος στις παράκτιες δραστηριότητες. Ο παράκτιος τουρισμός χωρίζεται σε δύο κατηγορίες στον τουρισμό παραλίας και τον τουρισμό όρμου. Στον τουρισμό παραλίας περιλαμβάνονται όλες οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ακτή, τέτοιες δραστηριότητες είναι ηλιοθεραπεία, περπάτημα στην άμμο, ρακέτες, beach volley κλπ.. Επίσης στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται η παρατήρηση των οργανισμών που ζουν στην θάλασσα, η παρατήρηση των θαλάσσιων γεγονότων (παλίρροιες κλπ.), καθώς και η απόλαυση που παίρνε ο τουρίστας από το θαλάσσιο περιβάλλον, το ψάρεμα κλπ.. Από την άλλη στην κατηγορία του τουρισμού όρμου, περιλαμβάνονται οι δραστηριότητες που γίνονται μέσα στο νερό, όπως η κολύμβηση, η ιστιοσανίδα, το θαλάσσιο σκι και γενικά τα μηχανοκίνητα μέσα αναψυχής. 9 Δραστηριότητες του τουρισμού όρμου: Θαλάσσιο κανό Parasailing (θαλάσσιο αλεξίπτωτο) Surfing Windsurfing Ιστιοπλοΐα (sailing) Θαλάσσιο σκι Υποβρύχιο τουρισμό 9 Μυλωνόπουλος, Δ., και Μοίρα, Π., (2005), «Θαλάσσιος Τουρισμός», Εκδ. Interbooks, Αθήνα 29

31 Τα τελευταία χρόνια πολλοί είναι αυτοί που δείχνουν ενδιαφέρον για τον υποθαλάσσιο κόσμο. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι καταδύσεις, τα υποβρύχια καταλύματα και τα υποβρύχια σκάφη. Πολλοί είναι οι τρόποι κατάδυσης ένας από αυτούς είναι η κατάδυση με αναπνευστήρα. Στην κατάδυση με αναπνευστήρα δεν παίρνουν μόνο μέρος επαγγελματίες αλλά και άλλοι άνθρωποι στους οποίους αρέσει αυτό το είδος τουρισμού. Λόγο της μεγάλης ανταπόκρισης από τον κόσμο για το είδος αυτό του θαλάσσιου τουρισμού αναπτύσσονται όλο και περισσότερα μέσα καταδύσεων, στις μέρες μας είναι πολύ γνωστή η κατάδυση με κλειστό κύκλωμα αναπνοής. Θαλάσσιο τουρισμό φύσης Ο θαλάσσιος τουρισμός φύσης περιλαμβάνει την επαφή του ατόμου με την φύση και την παρακολούθηση του υδάτινου κόσμου. Υπάρχουν πολλές περιοχές που μπορεί κάποιος να παρατηρήσει τα διάφορα είδη θαλάσσιων οργανισμών. Στην Ελλάδα έχουμε τέτοιες προστατευμένες περιοχές- ενυδρεία στην Κρήτη και την Ρόδο. Τα τελευταία χρόνια είναι ραγδαία η αύξηση των ατόμων που τους αρέσει η παρατήρηση του θαλάσσιου κόσμου και ασχολούνται με αυτήν. Αλιευτικό τουρισμό Το ψάρεμα είναι μια από τις δραστηριότητες που ανέπτυξε από την αρχή της ύπαρξης του ο άνθρωπος. Μέσα από το ψάρεμα ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με την φύση. Ο αλιευτικός τουρισμός γίνεται για λόγους αναψυχής. 10 Αθλητικό τουρισμό και sports Ο θαλάσσιος αθλητικός τουρισμός αφορά την διεξαγωγή αγωνισμάτων με μηχανοκίνητα μέσα ή και χωρίς. Τα περισσότερα από αυτά τα γίνονται κάθε χρόνια και μαζεύεται πολύς κόσμος, από απλού θεατές είτε κα ακόμα άτομα που επιθυμούν να λάβουν μέρος ή και άλλους που θέλουν να πάρουν μέρος στην διοργάνωση. Αυτά πολλές φορές περιλαμβάνουν άθληση και θέαμα. 11 Ο αθλητικός τουρισμός είναι μια κοινωνική δραστηριότητα ευρέως διαδεδομένη στο κοινό. Ο αθλητικός τουρισμός λαμβάνει χώρα κατά τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες και περιλαμβάνει τις ακόλουθες δραστηριότητες: 10 Kenchington, R., (1990) «Managing Marine Enviroments» 11 Λύτρας, Π., (2002), «Η κοινωνία της αναψυχής», Εκδ. Interbooks 30

32 Αγώνες με μηχανοκίνητα σκάφη (ρεγκάτες) Αγώνες με παραδοσιακά σκάφη (ρεγκάτες) Αγώνες κολύμβησης Αγώνες ψαρέματος Οι ρεγκάτες συνήθως έχουν διάρκεια 10 ημέρες και κατά την διάρκεια τους γίνονται πολλές δραστηριότητες για αυτούς που λαμβάνουν μέρος αλλά και για αυτούς που τους συνοδεύουν. Κρουαζιέρα Με τον όρο κρουαζιέρα εννοούμε το ταξίδι που γίνεται με σκοπό την αναψυχή και η διαμονή και μετακίνηση των τουριστών γίνεται σε ειδικού τύπου επιβατηγά πλοία, τα κρουαζιερόπλοια. Στα κρουαζιερόπλοια ο τουρίστας μπορεί να πάρει μέρος σε διάφορες δραστηριότητες που πραγματοποιούνται εκεί, όπως δραστηριότητες άθλησης. Επίσης μέσα στο κρουαζιερόπλοιο μπορούν να διασκεδάσουν, να κάνουν ψώνια μέσα στα μαγαζιά που υπάρχουν εκεί, καθώς επίσης να λάβουν ιατροφαρκακευτική περίθαλψη. Ο τύπος της κρουαζιέρας διακρίνεται από κάποια κριτήρια, αυτά είναι ανάλογα με την διάρκεια, και διακρίνονται σε πολυήμερες και μονοήμερες, καθώς επίσης και με βάση το προορισμό, δηλαδή, σε εγχώριες, διεθνή και υπερατλαντικές. 12 Σήμερα η κρουαζιέρα αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά ήδη θαλάσσιου τουρισμού. Έχει μειωθεί πολύ το ποσό που πρέπει να καταβάλει κάποιος για να παραβρεθεί σε κρουαζιερόπλοιο, λόγο αυτής της μείωσης πολλοί είναι εκείνοι που προτιμούν αυτό το είδος τουρισμού. Λόγω των παραπάνω η κρουαζιέρα είναι προσιτή όλο και σε περισσότερα κοινωνικά στρώματα, ενώ πλέον παίρνουν μέρος και μικρότερης ηλικιακής κλίμακας άτομα. Yachting Το yachting είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές θαλάσσιου τουρισμού. Στην χώρα μας αυτή η μορφή θαλάσσιου τουρισμού έχει αυξανόμενη τάση. Πολύ σημαντική είναι η 12 Βελισσάριος, Ε., (2000), «Διοίκηση Τουρισμού και Τουριστικών Επιχειρήσεων», ΕΑΠ 31

33 πλευρά του yachting που περιλαμβάνει την περιήγηση με σκάφος αναψυχής και ιστιοφόρα. Το yachting είναι βασισμένο στο θαλαμηγό σκάφος που δίνει στον τουρίστα διαμονή και γενικά εστίαση, ενώ παράλληλα του δίνει την δυνατότητα να δέσει σε διάφορα λιμάνια ώστε να επισκεφτούν οι επιβάτες του τις περιοχές αυτές. 13 Η συγκεκριμένη μορφή θαλάσσιου τουρισμού θα αναλυθεί περαιτέρω σε επόμενο κεφάλαιο. Θαλάσσιος πολιτιστικός τουρισμός Ο θαλάσσιος τουρισμός έχει σχέση με όλα τα στοιχεία του πολιτισμού της κάθε περιοχής. Σε αυτή την μορφή θαλάσσιου τουρισμού, ο τουρίστας επισκέπτεται μουσεία, λιμάνιαμουσεία και μουσεία ναυπηγικής τέχνης. Μέσα από αυτό το είδος τουρισμού ο επισκέπτης ενημερώνεται για την ιστορία και γενικά τα διάφορα στοιχεία της ναυτικής ιστορίας της περιοχής. 13 Μυλωνόπουλος, Δ., και Μοίρα, Π., (2005), «Θαλάσσιος Τουρισμός», Εκδ. Interbooks, Αθήνα 32

34 2.3 Συνεισφορά θαλάσσιου τουρισμού Με την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού έρχονται σε επαφή διαφορετικοί πολιτισμοί. Μέσω αυτής της επαφής γίνονται ανταλλαγές στα στοιχεία των πολιτισμών τους. Ο θαλάσσιος τουρισμός αλλάζει τις συνήθειες των πολιτισμών που έρχονται σε επαφή, και φέρνει αλλαγές στην ζωή, τα ήθη και έθιμα των κατοίκων τους. Οι επιπτώσεις του θαλάσσιου τουρισμού είναι άμεσα συνδεδεμένες με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον αλλά και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. 14 Ο θαλάσσιος τουρισμός είναι μια από της πιο σημαντικές μορφές εναλλακτικού τουρισμού στην χώρα μας. Ο θαλάσσιος τουρισμός φέρνει αύξηση στα εισοδήματα των κατοίκων και κατ επέκταση των χωρών, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας μέσα από την ανάγκη δημιουργίας νέων υποδομών και έχει ως αποτέλεσμα την βελτίωση του ισοζυγίου πληρωμών των χωρών. Με την είσοδο περισσότερων τουριστών γίνεται μεγαλύτερη η ζήτηση για τουριστικά καταλύματα, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν όλοι. Με την ανάγκη για περισσότερα καταλύματα ανοίγουν πολλές θέσεις εργασίας και έτσι συμμετέχει ενεργά στην αύξηση του τοπικού εισοδήματος. Με τις ανάγκες των τουριστών να μεγαλώνουν, καθώς μεγαλώνει ο αριθμός αυτών που επιλέγουν την εναλλακτική μορφή θαλάσσιου τουρισμού, ανοίγουν νέες θέσεις εργασίας στην εστίαση, την ένδυση, την εκπαίδευση πάνω στον θαλάσσιο τουρισμό και τέλος της εκπαίδευση πάνω στις υπηρεσίες ενοικίασης. Αν και ο θαλάσσιος τουρισμός είναι κατεξοχήν εποχιακός, πρέπει να τονίσουμε την μεγάλη συμβολή του στην μείωση της ανεργίας. Ο θαλάσσιος τουρισμός συμβάλει στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και στην ανάπτυξη των απομακρυσμένων νησιωτικών περιοχών. 15 Ο θαλάσσιος τουρισμός αναπτύσσει τις περιφέρειες, ακόμα και την Αθήνα, η οποία είναι το κέντρο της Ελλάδας και εκεί είναι η κύρια ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας. Στις νησιωτικές περιοχές σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν η ιστορία, ο πολιτισμός, οι 14 Μυλωνόπουλος, Δ., και Μοίρα, Π., (2005), «Θαλάσσιος Τουρισμός», Εκδ. Interbooks, Αθήνα 15 Αποστολόπουλος, Δ., Σδράλη, Δ., (2009), «Εναλλακτικός και ήπιος τουρισμός υπαίθρου», Ελληνοεκδοτική 33

35 γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, καθώς και το κλίμα που επικρατεί, είναι όλα αυτά τα στοιχεία που βοηθούν στην ανάπτυξη σχεδόν όλων των περιοχών. Αυτό το είδος εναλλακτικού τουρισμού δεν βοηθάει μόνο στην καλυτέρευση των συνθηκών των τοπικών κοινωνιών, αλλά και στο εισόδημα της χώρας γενικότερα. Αυτό γίνεται λόγο της αύξησης των εσόδων από την φορολογία, τόσο της άμεσης όσο και της έμμεσης. Με τον όρο έμμεση εννοούμε την είσπραξη του κράτους μέσα από την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, α νοικοκυριά αυτά συνδέονται άμεσα με τον τουριστικό παράγοντα. Λόγο των εσόδων του θαλάσσιου τουρισμού μειώνεται το έλλειμμα της κάθε χώρας και βελτιώνεται η οικονομία της. Με την ύπαρξη ελλείμματος η χώρα αναγκάζεται να δανειστεί χρήματα από άλλες χώρες με σταθερή οικονομία και έτσι αυξάνονται τα χρέη της προς τους τρίτους. Με την ύπαρξη της οικονομικής κρίσης οι χώρες δεν μπορούν να ορθοποδήσουν και να ξεπληρώσουν τα χρέη τους και έτσι τα χρέη μεταβιβάζονται στις επόμενες γενεές Κοκκώσης, Χ., Τσαρτας, Π., (2003), «Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και περιβάλλον», Αθήνα, Εκδ. Κριτική 34

36 Κεφάλαιο 3: Η αγορά του yachting 3.1 Ανάλυση παγκόσμιας αγοράς yachting Το yachting ως έννοια Το yachting ορίζεται ως η ιδιωτική θαλάσσια περιήγηση με σκάφος. Κατά την διάρκεια αυτής της δραστηριότητας το άτομο ή μια ομάδα ατόμων μισθώνει ένα σκάφος ώστε να το χρησιμοποιήσει ως μέσο μεταφοράς για την μετακίνηση του σε διάφορους προορισμούς. Στο σκάφος αυτό οι μισθωτές εκτός από την μετακίνηση μένουν μέσα, αλλά το χρησιμοποιούν κιόλας ως μέρος ψυχαγωγίας. Το πρόγραμμα μετακίνησης και επίσκεψης στα διάφορα λιμάνια το βγάζουν από κοινού τα άτομα που έχουν μισθώσει το σκάφος. Το yachting δίνει στο άτομο την δυνατότητα να κυβερνήσει το σκάφος από την μία και από την άλλη να έρθει σε επαφή με την θάλασσα. Οι τουρίστες μισθώνουν ιστιοφόρα και θαλαμηγούς ώστε να πραγματοποιούν τα ταξίδια αναψυχής που επιθυμούν. Ο τουρισμός του yachting επιλέγεται από τις ομάδες πληθυσμού με υψηλό εισοδηματικό επίπεδο. Η επιλογή αυτού του είδους διακοπών έχει διεθνώς σημαντική αύξηση. Λόγο της πολυχρηστικότητας των σκαφών, τα οποία χρησιμεύουν ως μέσα μετακίνησης και ως καταλύματα για τους μισθωτές τους, το κόστος για την ενοικίαση τους μοιράζεται στα άτομα που λαμβάνουν μέρος. Επίσης γλιτώνουν κάποια έξοδα από την διαμονή τους στα ξενοδοχεία, αφού κοιμούνται εντός των σκαφών. Επιπροσθέτως, τα άτομα αυτά μπορούν να επιλέξουν από μόνα τους τον τόπο και τα αξιοθέατα που θα επισκεφτούν και γενικότερα να καθορίσουν το πρόγραμμά τους σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και επιλογές. Αυτό είναι το βασικό πλεονέκτημα στις διακοπές yachting, ότι δηλαδή οι μισθωτές επιλέγουν το πού και πως θα πάνε. Το συγκεκριμένο είδος τουριστών μπορεί να επιλέξει περιοχές με ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά, οι οποίες είναι κατάλληλες για κολύμβηση, καταδύσεις και ψάρεμα. 35

37 Τέλος, τα σκάφη αναψυχής τα οποία, έχουν εξειδικευμένο προσωπικό, δίνουν την δυνατότητα στους μισθωτές τους να λαμβάνουν μέρος σε διάφορες θαλάσσιες δραστηριότητες και σπορ. Επίσης, δίνεται σε αυτούς, η δυνατότητα να εξερευνήσουν μέσα από την τουριστική τους δραστηριότητα διάφορους γαστρονομικούς κόσμους Η παγκόσμια αγορά yachting Ο τουρισμός yachting έχει πολλές μορφές, όπως η αλιεία, τα αξιοθέατα και η ιστιοπλοΐα αναψυχής. Η Αμερική έχει την πιο ανεπτυγμένη τουριστική βιομηχανία, ακολουθούμενη από χώρες στις παράκτιες περιοχές της Μεσογείου. Ο πίνακας παρακάτω δείχνει ότι υπάρχουν περίπου θέσεις στη Γαλλία, στην Ισπανία, στην Κροατία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές χώρες, η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη μέση πυκνότητα αγκυροβολίων: δηλαδή μόλις 0,56 κουκέτες ανά χιλιόμετρο ακτογραμμής. Ο αντίστοιχος μέσος όρος για τις μεσογειακές χώρες είναι 9,00, ενώ στη Γαλλία ανέρχεται σε 35,24. Πίνακας 2- Αριθμός σκαφών αναψυχής στις μεσογειακές χώρες Χώρα Αριθμός αγκυροβολίων Ακτογραμμή (km) Μέσες αποστάσεις / km Ελλάδα 8,924 16, Γαλλία 222,600 6, Κροατία 13,416 8, Ιταλία 130,000 9, Ισπανία 130,555 6, Τουρκία 8,659 9, Μάλτα 1, Μαυροβούνιο Σλοβενία 1,475 1, Σύνολο 517,574 58, Πηγή: Ελληνικό Ναυτικό Επιμελητήριο και Πανεπιστήμιο Πειραιά (2012) Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξανόμενος ανταγωνισμός μεταξύ των μεσογειακών χωρών, ιδίως στον θαλάσσιο τουρισμό 17. Όσον αφορά τον τομέα των σκαφών αναψυχής, η περιοχή της Μεσογείου μπορεί να χωριστεί σε δύο τομείς, 17 Παρδάλη, Α., (2007), «Οικονομική και Πολιτική των λιμένων», Εκδ. Σταμούλη Α.Ε. 36

38 δηλαδή: τη δυτική ακτή (κυρίως τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία) και τις ανατολικές ακτές (Ελλάδα, Κροατία και Τουρκία). Όσον αφορά τον αριθμό των σκαφών, οι σημαντικότερες ευρωπαϊκές χώρες είναι η Σουηδία, η Γαλλία, η Φινλανδία, η Νορβηγία, η Βρετανία, η Γερμανία και η Ιταλία, όπως βλέπουμε και στο παρακάτω σχήμα. Στις αναπτυγμένες αυτές χώρες, η ανάπτυξη του τουριστικού σκάφους συνδέεται με την ακμάζουσα ναυπηγική βιομηχανία και την ανάπτυξη των δημόσιων θαλάσσιων αθλημάτων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Κροατία έχει κατασκευάσει πάνω από 56 καλά οργανωμένες μαρίνες, ενώ ο συνολικός αριθμός των σκαφών υπερβαίνει τα , αν και ο πληθυσμός της είναι μόνο το ένα τρίτο της Ελλάδας. Διάγραμμα 2- Αριθμός σκαφών στις Ευρωπαϊκές χώρες Πηγή: Ελληνικό Ναυτικό Επιμελητήριο και Πανεπιστήμιο Πειραιά (2012) Διαπιστώθηκε μέσα από έρευνες, ότι οι παγκόσμιες αγορές τουριστικών σκαφών αναψυχής καθοδηγούνται από την Αμερική, τη Σουηδία, τη Γαλλία, τη Φινλανδία, τη Νορβηγία, τη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ιταλία, οι οποίες προσελκύουν σημαντικό αριθμό σκαφών. Εκτιμάται ότι οι χώρες της Βορειοδυτικής Μεσογείου (Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία) απορροφούν το 80% της συνολικής ζήτησης για ναυτικό τουρισμό στη Μεσόγειο. Οι βορειοανατολικές μεσογειακές χώρες (Ελλάδα, Κροατία και Τουρκία) πληρούν το 14% 37

39 της συνολικής μεσογειακής ζήτησης και το υπόλοιπο 6% καλύπτεται από την Αλγερία, το Μαρόκο, την Κύπρο και την Αίγυπτο. Ως εκ τούτου, ο ανταγωνισμός του ελληνικού τουρισμού για γιοτ προέρχεται κυρίως από τις βορειοδυτικές και βορειοανατολικές μεσογειακές χώρες, δηλαδή, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Κροατία. 38

40 3.1.3 Προβλήματα ανάπτυξης του yachting Ο κλάδος του yachting αντιμετωπίζει όπως και οι υπόλοιποι κλάδοι τουρισμού κάποια προβλήματα τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο συγκεκριμένος τουρισμός είναι τα εξής 18 : Η προβολή του συγκεκριμένου είδους τουρισμού είναι ελλιπής Τόσο η εκπαίδευση όσο και η ειδίκευση του προσωπικού σχετικά με τις ασχολίες που λαμβάνουν χώρα στο συγκεκριμένο είδος τουρισμού είναι ελλιπής Ελλιπείς θέσεις αγκυροβολίας (μόνιμης και προσωρινής) Δυσκολία στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα σκάφη και γενικά οι φορείς, αλλά και ανοργανωσιά στην υπεύθυνη λήψη αποφάσεων Υποχρεωτικές αυξήσεις του κόστους αυτού του είδους τουρισμού, λόγω της ανάγκης για πρόσληψη ειδικά εκπαιδευμένου πληρώματος Στην χώρα μας τα προβλήματα στο yachting ξεκινάνε από τις ελλιπείς υποδομές και την οργάνωση. Με τον εντοπισμό και την εύρεση λύσεων στην προβληματική αυτή κατάσταση, ο τουρισμός του yachting μπορεί να αναδειχθεί και αναπτυχθεί περαιτέρω. Στις μέρες μας υπάρχουν πάνω από δεκαέξι χιλιάδες θέσεις σκαφών. Πολύ σημαντικό είναι για τον τουρισμό στην χώρα μας είναι ο μικρός αριθμός εταιρειών σκαφών αναψυχής για επαγγελματικούς λόγους που υπάρχουν. Υπάρχουν μόλις 150 εταιρείες ενοικίασης σκαφών για επαγγελματικούς λόγους εκ των οποίων μόλις το 70% ασχολείται με την ναύλωση των μεγαλύτερων σκαφών, δηλαδή, αυτών που ξεπερνούν τα δεκαπέντε μέτρα. Λόγω της κρίσης που μαστίζει ακόμα και σήμερα την χώρα μας πολλές από αυτές τις εταιρίες αναγκάστηκαν να κλείσουν, ενώ τα προηγούμενα έτη, προ κρίσης η αύξηση ή η μείωση των εταιρειών αυτών εξαρτιόνταν από τον τρόπο που κινιόταν η ναυλαγορά. Μπορούμε σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε τα σημαντικότερα από τα προβλήματα από αυτά που αντιμετωπίζει το yachting στην χώρα μας σήμερα: Έλλειψη στην ναυτική εκπαίδευση 18 Σφακιανάκης, Μ., (2003), «Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού», Αθήνα, Εκδ. Ελληνική 39

41 Η ανυπαρξία νόμων σχετικά με τον θαλάσσιο τουρισμό Μη επαρκείς εξυπηρέτηση των σκαφών Αύξηση φόρων και τελών στις μαρίνες και τα λιμάνια Μη επαρκείς οργάνωση στις μαρίνες Ελάχιστη ύπαρξη τουριστικής νοοτροπίας Μη σωστή εκπαίδευση των ατόμων σχετικά με το yachting 40

42 3.2 Ανάλυση αγοράς yachting στην Ελλάδα Το Yachting είναι μια ακμάζουσα τουριστική δραστηριότητα σε όλο τον κόσμο. Η γενική εντύπωση είναι ότι πρόκειται για ένα τουριστικό προϊόν, το οποίο αφορά την «ελίτ» και ότι ο τουρισμός με σκάφος αναψυχής σημαίνει υψηλό κόστος. Αλλά αυτή η άποψη πρέπει να εξεταστεί με προσοχή, αφού η λειτουργία των σκαφών είναι τόσο μέσο μεταφοράς όσο και στέγαση των επιβατών. Η ναύλωση ενός σκάφους είναι μια προσιτή λύση για τους καταναλωτές με μεσαία εισοδήματα και επομένως απευθύνεται σε νέους και μεσήλικους τουρίστες με περιπετειώδη χαρακτήρα («θαλάσσιες διακοπές περιπέτειας»). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (MMM), σε σύγκριση με όλες τις μεσογειακές χώρες, η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο στόλο αναψυχής όσον αφορά τον αριθμό των σκαφών που κυμαίνεται από έως 6.300, αν και χρησιμοποιούνται κυρίως από τους ιδιοκτήτες τους για ιδιωτική αναψυχή. Από τη δεκαετία του 1990, ο αριθμός των ενεργών εμπορικών σκαφών έχει μειωθεί από σε Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τη μείωση του αριθμού των ενεργών εμπορικών πλοίων μεταξύ 1995 και Διάγραμμα 3- Αριθμός ενεργών εμπορικών σκαφών στην Ελλάδα Πηγή: Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (Διακομιχάλης, 2009) 41

43 Με βάση τα στοιχεία της GTO και της Ένωσης Μαρίνων στην Ελλάδα, ο αριθμός των σκαφών αναψυχής στην Αττική ανέρχεται σε και αυτές παρέχουν 178 συναφείς θέσεις εργασίας. Επίσης, εκτιμάται ότι υπάρχουν θέσεις στις υπόλοιπες μαρίνες, οι οποίες δημιουργούν 389 άμεσες θέσεις εργασίας. Συνολικά, υπάρχουν 55 μαρίνες, αλλά μόνο 22 από αυτές ικανοποιούν επαρκώς τις νομικές απαιτήσεις και διαθέτουν επαρκή υποδομή για να λειτουργούν στην αγορά γιοτ. Όσον αφορά την ακτογραμμή της, η Ελλάδα έχει πολύ λιγότερες αποβάθρες για σκάφη αναψυχής και μαρίνες υψηλής ποιότητας από τις ανταγωνιστικές χώρες της Μεσογείου. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι υπάρχει μεγάλη έλλειψη αγκυροβολίων για μεγάλα σκάφη στην Ελλάδα. Οι Πάλλης και Λεκάκου (2004) διαπίστωσαν ότι η ζήτηση στην αγορά έχει θετική επίδραση στην αναδιάρθρωση των υποδομών των θαλάσσιων λιμένων. Ως εκ τούτου, το μεγάλο χάσμα μεταξύ ζήτησης και προσφοράς θέσεων σκαφών αναψυχής στις ελληνικές μαρίνες μπορεί να αποτελέσει καλό κίνητρο για τη βελτίωση της υποδομής. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει την χωρητικότητα 22 μαρίνων στην Ελλάδα. Διάγραμμα 4- Ικανότητα Μαρίνων στην Ελλάδα Πηγή: Ελληνικό Ναυτικό Επιμελητήριο και Πανεπιστήμιο Πειραιά (2012) 42

44 Η ζήτηση για θαλάσσιο τουρισμό προέρχεται κυρίως από άλλες ξένες ευρωπαϊκές χώρες, με το 95% περίπου του μεριδίου αγοράς να προέρχεται από Γερμανούς, Ιταλούς και Γάλλους τουρίστες. Επιπλέον, η Τουρκία προσελκύει πολλούς τουρίστες- πελάτες για να πάρει τα θαλάσσια δρομολόγια προς τα ελληνικά νησιά. Οι τουρίστες που επιλέγουν ναυτιλιακές υπηρεσίες στην Ελλάδα είναι επίσης ξένοι τουρίστες υψηλού εισοδήματος (Διακομιχάλης, 2007). Λόγω της οικονομικής κρίσης τα τελευταία χρόνια, η ζήτηση για τουρισμό yachting έχει μειωθεί στην Ελλάδα, αν και υπάρχει σημαντική αύξηση του τουρισμού yachting παγκοσμίως (Hall, 2001). Προφανώς, το σκάφος σχετίζεται άμεσα με το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, την υπάρχουσα υποδομή, τον αριθμό των μαρίνων και το κόστος της αποβάθρας. Παρόλα αυτά, ο τουρισμός στον κλάδο της ιστιοπλοΐας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και η αειφόρος ανάπτυξη του θα μπορούσε να βοηθήσει την τοπική οικονομία να ανακάμψει από την οικονομική ύφεση. 43

45 3.2.1 Εξέλιξη του yachting στην Ελληνική επικράτεια Στην χώρα μας όπως αναφέραμε και παραπάνω ο κλάδος του yachting είναι πολύ διαδεδομένος, αφού ευνοείται τόσο από τις καιρικές συνθήκες όσο και από τον γεωμορφολογικό σχεδιασμό της ελληνικής επικράτειας, δηλαδή πολλά νησιά σε σχετικά κοντινές αποστάσεις. Έτσι λόγω αυτών των δύο στοιχείων ανέκαθεν στην Ελλάδα γίνονταν μη οργανωμένα ταξίδια και πλέον στις μέρες μας και οργανωμένα 19. Η πρώτη προσπάθεια για ανάπτυξη του κλάδου του yachting στην χώρα μας ξεκίνησε τη δεκαετία του 60 μέσα από τις εγκαταστάσεις υποδοχής σκαφών που περέχονταν από τον πρώτο και μοναδικό, για την εποχή εκείνη, ναυτικό όμιλο στην χώρα μας, τον Βασιλικό Ναυτικό Όμιλο της Ελλάδας. Μεγαλύτερη ανάπτυξη γνώρισε ο κλάδος του yachting την δεκαετία του 70 κατά την οποία ο ΕΟΤ άρχισε να φτιάχνει αποβάθρες και σταθμούς. Την δεκαετία του 80 ο τουρισμός στην Ελλάδα γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, αφού γίνανε πολλά έργα ώστε να αναπτυχθεί ο τουρισμός στην χώρα μας. Λόγω αυτής της ανάπτυξης αυξήθηκε η κατασκευή επαγγελματικών σκαφών αναψυχής. Την ίδια δεκαετία στην χώρα μας θεσπίστηκαν οι νόμοι που ακόμα και σήμερα ισχύουν σχετικά με τον τουρισμό yachting στην Ελλάδα. Τρείς είναι οι φορείς που δραστηριοποιούνται για την σωστή και ομαλή λειτουργία του τουρισμού yachting στην χώρα μας. Αυτοί είναι: Ο Ελληνικός σύνδεσμος μεσιτών και εμπειρογνωμόνων θαλαμηγών Το σωματείο ιδιοκτητών τουριστικών σκαφών Η ένωση πλοιοκτητών σκαφών αναψυχής 19 Παπαδημητρίου, Π., (2009), «The Greek Marina Industry», HVS 44

46 3.2.2 Υπάρχουσες και εν δυνάμει υποδομές Οι πρώτες μαρίνες φτιάχτηκαν στην Ελλάδα, όπως αναφέραμε παραπάνω, κατά την δεκαετία του 70. Η πρώτη μαρίνα που δημιουργήθηκε ήταν η μαρίνα της Βουλιαγμένης, στην συνέχεια, κατά την ίδια δεκαετία δημιουργήθηκαν ακόμα οι μαρίνες: Ζέας, της Αρετσού, του Αλίμου και των Γουβιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία μελέτης που διεξήχθη από το ΠΑΠΕΙ το 2012, οι οργανωμένες μαρίνες της χώρας μας ανέρχονται μόλις σε 22. Επίσης τα τουριστικά καταφύγια φτάνουν τα 80, ενώ οι χωροθετημένες μαρίνες φτάνουν τις 55. Οι πιο σημαντικές μαρίνες φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Στην Αττική υπάρχουν 8, στην Δυτική Ελλάδα 9, 3 στην Βόρεια Ελλάδα και τέλος 7 στο Αιγαίο. Πίνακας 3- Μαρίνες Ελλάδας και χωρητικότητα Περιοχή Όνομα Μαρίνας Χωρητικότητα Βουλιαγμένη 115 Ζέα 670 Φλοίσβος 303 Αττική Άλιμος 1080 Φάληρο 130 Olympic Marine 680 Αγ. Κοσμάς (Alsity) 337 Γλυφάδα 810 Μεσολογγίου 280 Γουβιά 1235 Κλεοπάτρα 100 Λευκάδα 620 Δυτική Ελλάδα Καλαμάτα 250 Πάτρας 450 Βουνακίου 70 Ξυλοκάστρου 220 Μεθάνων 70 Σάνη 215 Βόρεια Ελλάδα Πόρτο Καρράς 315 Αρεστού

47 Πηγή: ΕΟΤ, ΕΜΑΕ Αιγαίο Μυτιλήνης 222 Κως 250 Σάμου 260 Λέρου 220 Ρόδου 600 Marina Porto Gouves 72 Αγ. Νικολάου 225 Οι μαρίνες παρέχουν κάποιες υπηρεσίες αυτές είναι: Ασφάλεια και φύλαξη σκαφών Θέσεις παρκινγκ για τα αυτοκίνητα Επισκευή και συντήρηση σκάφους Θέσεις στην ξηρά Εμπορικές υπηρεσίες Εστιατόρια και καφετέριες Συλλογή απορριμμάτων για να διατηρείται καθαρός ο χώρος εκεί 46

48 3.2.3 Προοπτικές του yachting στην Ελλάδα Η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς προορισμούς για τον τουρισμό yachting. Το μεσογειακό της κλίμα, η κυρίως νησιωτική της μορφή καθώς και οι χιλιάδες παραλίες της κάνουν την χώρα μας έναν από τους πιο διαδεδομένους τουριστικούς προορισμούς. Ένας από τους λόγους ανάπτυξης αυτού του είδους τουρισμού στην χώρα μας είναι η ύπαρξη των μαρίνων. Μόλις είκοσι από αυτές είναι οργανωμένες και δίνουν στον τουρίστα την δυνατότητα να απολαύσει κάποιες υπηρεσίες. Οι μαρίνες στην χώρα μας έχουν οι περισσότερες ελληνική διοίκηση και έχουν γραφεία σε πολλά σημεία της χώρας έτσι α είναι καλύτερη η εξυπηρέτηση των πελατών τους. Πάνω από εκατό επιχειρήσεις σκαφών αναψυχής δραστηριοποιούνται στην χώρα μας και σκοπό έχουν την όσο το δυνατόν καλύτερη παροχή υπηρεσιών στους τουρίστες. Το ποσοστό μόνιμου προσωπικού στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις φτάνει μόλις το 30%. Μέσα από την καλή δουλειά και την ικανοποίηση των πελατών- τουριστών ο κλάδος του yachting έχει αναπτυχτεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας. Πολλές εταιρείες ενοικίασης σκαφών τα τελευταία χρόνια αντικαθιστούν τον στόλο τους σχετικά συχνά, ώστε να ικανοποιούν και να εξυπηρετούν καλύτερα τους τουρίστες. Πλέον οι επιχειρήσεις ενοικίασης σκαφών αναψυχής έχουν την δυνατότητα να εξυπηρετούν ολοένα και περισσότερους πελάτες- τουρίστες, οι οποίοι κατά πλειοψηφία προέρχονται από το εξωτερικό Γεωργιάδης, Ν., (2005), «Η ανερχόμενη αγορά του yachting στην Ελλάδα. Investment Research and Analysis Journal.» 47

49 3.2.4 Θεσμικό πλαίσιο του yachting στην Ελλάδα Το yachting είναι όπως προαναφέραμε ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους που μπορεί να επιλέξει κάποιος για να περάσει τις διακοπές του. Λόγω της ευρείας διάδοσης αυτού του είδους τουρισμού, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε κάποιους από τους ισχύοντες νόμους που τον διέπουν. Πάνω σε αυτούς τους νόμους συμβιβάζονται και δραστηριοποιούνται οι σχετικές εταιρίες με αυτό το είδος τουρισμού. Αρχικά, ύψιστης σημασίας είναι η εγγραφή του σκάφους στο νηολόγιο, σε ένα ειδικό, δηλαδή, βιβλίο το οποίο έχουν οι λιμενικές αρχές. Μέσα σε αυτό καταγράφονται όλα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα να γνωρίζουν οι φορείς για καθένα σκάφος (όνομα, μήκος κλπ.) καθώς επίσης στην συνέχεια πρέπει να προσκομιστούν τα απαραίτητα έγγραφα από τους ιδιοκτήτες. Στην χώρα μας τα σκάφη κατατάσσονται και καταγράφονται στο εκάστοτε νηολόγιο ανάλογα με την χωρητικότητα τους. Έτσι έχουμε τις εξής κατηγορίες 21 : Πλοιάρια (κάτω των δέκα κορών) Α κλάσης πλοία (από δέκα έως εξήντα κόρες) Β κλάσης πλοία (μηχανοκίνητα πάνω από εξήντα κόρες) Ιστιοφόρα Β κλάσης (ιστιοφόρα πάνω από εξήντα κόρες) Τα μικρότερα πλοία γράφονται στο λεμβολόγιο που υπάρχει στο εκάστοτε λιμάνι. 21 Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού,

50 3.3 SWOT Analysis του Ελληνικού τουρισμού Yachting Για να εντοπισθούν τα πλεονεκτήματα, οι αδυναμίες, οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι του τουρισμού yachting στην Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση SWOT. Αυτή η ποιοτική συγκριτική ανάλυση συνοψίζει τις δυνάμεις, τις αδυναμίες, τις ευκαιρίες και τις απειλές του τουρισμού στην Ελλάδα όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 4- SWOT Analysis του τουρισμού Yachting στην Ελλάδα Δυνάμεις Αδυναμίες Πολλά νησιά Υψηλό λιμενικό κόστος Διαφορετική ακτογραμμή Έλλειψη νομοθετικών κινήτρων Μοναδική θέα Ανεπαρκής υποδομή Ευχάριστο ζεστό κλίμα Ανεπαρκής διαφήμιση Σταθερή ύπαρξη του τουρισμού Yachting Έλλειψη εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού Ευκαιρίες Απειλές Ζήτηση από την εγχώρια αγορά και το Εγχώρια οικονομική ύφεση εξωτερικό Η ανάπτυξη του τουρισμού ιστιοπλοΐας Μη βιώσιμος σχεδιασμός παράκτιας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη ανάπτυξης Ο συνδυασμός με τον μαζικό τουρισμό Ανταγωνισμός από τις γειτονικές χώρες Η σύνδεση με διαφορετικούς προορισμούς Επιθετική τιμολόγηση από τις διεθνείς αγορές 49

51 Είναι γνωστό ότι τα νησιά είναι από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο 22, αυτή είναι η μεγαλύτερη «δύναμη» για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της SWOT analysis δείχνουν ότι η Ελλάδα παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις που εμποδίζουν την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού Yachting, λόγω της έλλειψης οργανωμένων μαρίνων και επικεντρωμένων κινήτρων στην Ελλάδα, ενώ παρακολουθεί την επιλογή διαφορετικών τουριστικών προορισμών των τουριστών του θαλάσσιου τουρισμού σε χώρες όπως η Κροατία και η Τουρκία 23. Επιπροσθέτως, προσδιορίζονται ορισμένες στρατηγικές για την αειφόρο ανάπτυξη του τουρισμού Yachting : διάφορα προϊόντα, χαμηλό λιμενικό κόστος, παροχή νομοθετικών κινήτρων, κατάρτιση εργατικού δυναμικού, ανάπτυξη, κλπ. 22 Fotiou, S., Buhalis, D. and Vereczi, G. (2011), «Sustainable development of ecotourism in small islands developing states (SIDS) and other small islands. Tourism and Hospitality Research» 23 Sariisik, M., Turkay, O. and Akova, O. (2011),. «How to manage yacht tourism in Turkey: A swot analysis related strategies. Procedia Social and Behavioral Sciences» 50

52 3.3.1 Ανάλυση των παραγόντων του Τουρισμού Yachting στην Ελλάδα Οι τουρίστες που επιλέγουν το Yachting ως τουριστική δραστηριότητα καθοδηγούνται από μια πληθώρα παραγόντων. Για να μελετηθούν οι καθοριστικοί παράγοντες και η ικανοποίηση των τουριστών, πραγματοποιήθηκε έρευνα από τους Jamie M. Chen, Chrysanthi Balimenou, Peter Nijkamp, Panoraia Poulaki και Dimitris Lagos (2017) 24 μέσω ενός ερωτηματολογίου που διανεμήθηκε στους τουρίστες κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο Τα ερωτηματολόγια διανεμήθηκαν σε 10 ελληνικές μαρίνες που πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις: Άλιμος, Φλοίσβος, Γλυφάδα, Ελληνικό, Βουλιαγμένη, Φάληρο, Ζέας, Γουβιών Κέρκυρας, Καλαμάτα, και της Πάτρας. Για τον σκοπό της έρευνας τους και για την απόκτηση ενός συγκριτικού πλαισίου έρευνας που περιλαμβάνει δείγμα αντίθεσης, επιλέχθηκαν άλλες έξι αναπτυσσόμενες μαρίνες χωρίς υπηρεσίες ανεφοδιασμού, δηλ. Πόρτο Ράφτη, Λαύριο, Μύρινα Λήμνου, Άγιος Νικόλαος, Κέα και Μυτιλήνη. Τα ερωτηματολόγια είχαν σχεδιαστεί ειδικά για τους χρήστες σκαφών και τους ενδιαφερόμενους με το γιοτ. Το δείγμα λήφθηκε από 100 ερωτηθέντες που ήταν χρήστες σκαφών αναψυχής και άλλα 100 ερωτηθέντες που ήταν ενδιαφερόμενα μέρη, δηλαδή, 17 ιδιοκτήτες εταιρειών σκαφών αναψυχής, 15 εργαζόμενοι σε εταιρείες γιοτ, 64 ιδιώτες ιδιοκτήτες σκαφών αναψυχής και 4 δημόσιες οργανώσεις yachting. Η συγκεκριμένη έρευνά επικεντρώθηκε στο ερώτημα κατά πόσον οι χρήστες σκαφών και άλλοι ενδιαφερόμενοι είναι ικανοποιημένοι με τις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι ελληνικές μαρίνες, ώστε να εξασφαλιστεί μια ανταγωνιστική και αειφόρος ανάπτυξη του τουρισμού yachting στην Ελλάδα. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει ότι η ικανοποίηση των χρηστών των σκαφών σχετίζεται σημαντικά με τις δραστηριότητες περιοδείας με θετικό τρόπο και ότι τα αδύνατα στοιχεία επηρεάζουν αρνητικά τον ελληνικό τουρισμό yachting, αν και όχι σημαντικά. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ποικιλία των σκαφών απαιτεί διαφορετικές δραστηριότητες περιοδείας Πίνακας 5 - Περίληψη των διμερών συσχετισμών των χρηστών σκαφών αναψυχής Jamie M. Chen, Balimenou, C., Nijkamp, P., Poulaki P., Lagos, D., (2017), «The Sustainability of Yachting Tourism: A Case of Study on Greece» 51

53 * * Πηγή: Jamie M. Chen, Chrysanthi Balimenou, Peter Nijkamp, Panoraia Poulaki και Dimitris Lagos (2017) Με τους αριθμούς 1-8 αντικατοπτρίζονται τα παρακάτω στοιχεία: 1 = αδυναμία, 2 = δραστηριότητες περιοδείας, 3 = γειτονικές χώρες, 4 = θέα στην ακτή, 5 = προσδοκία, 6 = τύποι σκαφών, 7 = φόρτιση σύνδεσης, 8 = ικανοποίηση Για τους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους του τουρισμού yachting, αποδεικνύεται ότι η ικανοποίησή τους συσχετίζεται άκρως με τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με την ναυπηγική βιομηχανία και όχι με τις ελληνικές παράκτιες δραστηριότητες. Επιπλέον, ορισμένοι άλλοι παράγοντες τείνουν να αυξάνουν την ικανοποίηση των ενδιαφερομένων του τουρισμού yachting. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν την ανάπτυξη των ελληνικών νησιών, την χρέωση στις αποβάθρες και την κατάλληλη υποδομή Jamie M. Chen, Balimenou, C., Nijkamp, P., Poulaki P., Lagos, D., (2017), «The Sustainability of Yachting Tourism: A Case of Study on Greece» 52

54 Πίνακας 6 - Περίληψη των διμερών συσχετίσεων των ενδιαφερομένων του τουρισμού yachting Με τους αριθμούς 1-13 αντικατοπτρίζονται τα παρακάτω στοιχεία: 1 = μάρκετινγκ, 2 = διαφήμιση, 3 = παράκτιες δραστηριότητες, 4 = νησιωτική ανάπτυξη, 5 = κουκέτες, 6 = φόρτιση σύνδεσης, 7 = υποδομή, 8 = νομοθεσία, 9 = ευαισθητοποίηση, 10 = σχετική επιχείρηση, 11 = κίνητρα, 12 = οικονομική κρίση, 13 = ικανοποίηση Προκειμένου να κατανοηθούν οι επιδράσεις των διαφόρων παραγόντων στην ικανοποίηση των χρηστών των σκαφών και άλλων ενδιαφερομένων, εφαρμόστηκε μια συμπληρωματική οικονομετρική παλινδρόμηση. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης παλινδρόμησης OLS έδειξαν ότι η νομοθεσία είναι η μεγαλύτερη αδυναμία στη μείωση της ικανοποίησης των χρηστών των σκαφών. Η ξενάγηση στα ταξίδια κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανοποίησή των τουριστών με θετικό τρόπο 26. Για τους υπόλοιπους τύπους συμφερόντων στα γιοτ, οι ιδιοκτήτες εταιρειών γιοτ φάνηκε ότι είχαν τη χαμηλότερη ικανοποίηση, ακολουθούμενη από εργαζόμενους σε εταιρείες σκαφών αναψυχής, ιδιωτικούς ιδιοκτήτες σκαφών αναψυχής και δημόσιες ενώσεις γιοτ. 26 Jamie M. Chen, Balimenou, C., Nijkamp, P., Poulaki P., Lagos, D., (2017), «The Sustainability of Yachting Tourism: A Case of Study on Greece» 53

55 Μια χαμηλότερη επιβάρυνση στα λιμενικά τέλη της αποβάθρας και μιας επιχείρησης που σχετίζεται με ενοικίαση γιοτ μπορεί να αυξήσει σημαντικά την ικανοποίηση των ενδιαφερομένων, ενώ είναι παράλληλη η σωστή λειτουργία και η κατάλληλη ανάπτυξη των νησιών. Αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό. Ωστόσο, οι «εξωτερικοί» ενδιαφερόμενοι για τα σκάφη αναψυχής δεν είναι ικανοποιημένοι με ορισμένους σημαντικούς παράγοντες, ιδιαίτερα τις ελληνικές παράκτιες δραστηριότητες και τον αριθμό των αγκυροβολίων. 54

56 3.4 Κριτική της προώθησης του ελληνικού yachting Ο έντονος ανταγωνισμός στον παγκόσμιο τουρισμό, ο μαζικός τουριστικός προσανατολισμός της βιομηχανίας, οι αλλαγές στη συμπεριφορά των τουριστών, η αύξηση του όγκου του εισερχόμενου τουρισμού, η εξάρτηση από τους τουριστικούς πράκτορες για τον τουρισμό που προσφέρει διανομή στις μεγάλες αγορές ζήτησης, η έλλειψη επαρκών διευθυντικών δεξιοτήτων από τους Έλληνες επιχειρηματίες στον κλάδο του τουρισμού και η έλλειψη αναπτυξιακού σχεδίου από τον δημόσιο τομέα, οδήγησε στην πτώση του τουρισμού στην Ελλάδα. Αυτό έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις για τους παρόχους του τουρισμού, καθώς και αρνητικές οικονομικές, κοινωνικοπολιτιστικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις για τις κοινότητες υποδοχής. Με βάση τη στρατηγική ανάλυση της κατάστασης και της ανταγωνιστικότητας, πραγματοποιήθηκε μελέτη από τους Σωτηριάδη Μ. και Βαρβαρέσο Σ., 27 η συγκεκριμένη μελέτη δείχνει τα διδάγματα που θα μπορούσαν να αντληθούν από την ελληνική εμπειρία. Το βασικό μάθημα που θα μπορούσε να αντληθεί από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι ο ελληνικός θαλάσσιος τουρισμός έχει επιτύχει μεγάλα επιτεύγματα σε ποσοτικούς όρους. Θα μπορούσε να έχει καλύτερη απόδοση αν υπήρχε κατάλληλος προγραμματισμός και ορθολογική πολιτική. Τις τελευταίες δεκαετίες δεν υπήρχε αποτελεσματικός στρατηγικός σχεδιασμός για τον ελληνικό τουρισμό yachting, προκειμένου να δοθούν κατευθύνσεις στους προορισμούς για την υποστήριξη της βιωσιμότητάς τους και για την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους. Επιπλέον, η ανταγωνιστικότητά του τουρισμού yachting θα πρέπει να έχει μια ομαλή σύνδεση ανάμεσα στην νομοθεσία στα σχέδια δράσης και στην εφαρμογή των αναπτυξιακών σχεδίων. Η ανάπτυξη του τουρισμού yachting που βασίζεται αποκλειστικά στις δυνάμεις της αγοράς, χωρίς σοβαρή ρυθμιστική και συντονιστική λειτουργία, προκάλεσε σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα που πρέπει να ξεπεραστούν. Ο δημόσιος τομέας δεν έχει διαδραματίσει το ρόλο του ως ρυθμιστή, συντονιστή και πάροχο υποδομών και υποστήριξης του προορισμού, ενώ η πολυεπίπεδη ενσωμάτωση της τουριστικής βιομηχανίας, με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στο σχεδιασμό, τη 27 Sotiriadis, M., Varvaressos, S., (2015), «A Strategic Analysis of the Greek Leisure Tourism: Competitive Position, Issues and Challenges» 55

57 διανομή και την παροχή ευκαιριών στον τομέα του τουρισμού. Ο ιδιωτικός τομέας απέτυχε επίσης να αναλάβει τις ευθύνες του, βασιζόμενος σχεδόν αποκλειστικά στον δημόσιο τομέα και στους μεσάζοντες για την εμπορία των υπηρεσιών τους. Ο επιχειρηματικός τομέας θα έπρεπε να έχει επιτύχει καλύτερα να συμβάλει στην ευημερία της τουριστικής βιομηχανίας, βελτιώνοντας τις ικανότητές του στον τομέα της διαχείρισης και του μάρκετινγκ και έχοντας αυτούς τους δύο τομείς σε στενή συνεργασία για την επίτευξη συνεργιών και οικονομιών κλίμακας. Ταυτόχρονα, όσον αφορά τη διακυβέρνηση, υπάρχει σχετική αποτυχία λόγω της έλλειψης αποκέντρωσης. Η τοπική κυβέρνηση και οι αρχές δεν έχουν τα καθήκοντα και τους πόρους για να εκπληρώσουν τον σημαντικό ρόλο τους στην παροχή τουριστικής προσφοράς υψηλής ποιότητας σε τοπικό επίπεδο 28. Για να γίνει σωστή προώθηση του ελληνικού τουρισμού yachting στις διεθνείς αγορές, σύμφωνα με την έρευνα των Σωτηριάδη Μ. και Βαρβαρέσο Σ. (2015), όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς σε επίπεδο προορισμού πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να εκτελούν σωστά τις αντίστοιχες λειτουργίες τους, επίσης θα πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή και στενή συνεργασία. Ο δημόσιος τομέας, μέσω των ιδρυμάτων και οργανισμών του, πρέπει να παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο στρατηγικού σχεδιασμού που θα επιτρέψει την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού. Ως εκ τούτου, το πρώτο και κρίσιμο βήμα είναι να καθοριστεί μια σαφής ανταγωνιστική στρατηγική με στόχο την επίτευξη μιας κερδοφόρας και βιώσιμης θέσης στην παγκόσμια αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, ένας τουριστικός προορισμός πρέπει να ακολουθήσει μια σειρά συστάσεων προκειμένου να είναι βιώσιμη και ανταγωνιστική. Ο τουρισμός yachting πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως τρόπος ανάπτυξης για την περιφερειακή ανάπτυξη, αλλά και την ανάπτυξη της Ελλάδας στο σύνολο. Πολύ σημαντική είναι η οικονομική ένταξη του τουρισμού yachting στο περιφερειακό παραγωγικό σύστημα. Η ενσωμάτωση αυτή μπορεί να βελτιώσει τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη του θαλάσσιου τουρισμού στην εκάστοτε περιοχή. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να προσφέρουν μια δίκαιη απόδοση των πόρων που χρησιμοποιείται πίσω στην κοινότητα υποδοχής. Πρέπει να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για την επανεπένδυση μέρους των 28 Βαρβαρέσος, Σ., (2000), «Τουρισμός Οικονομικές Προσεγγίσεις», Αθήνα, Εκδ. Προπομπός 56

58 εσόδων στη βιωσιμότητα των πόρων και την παροχή υπηρεσιών για την κοινότητα υποδοχής. Ο μηχανισμός αυτός δεν έχει εισαχθεί ποτέ στον ελληνικό θαλάσσιο τουρισμό. Κάθε προορισμός (πόλη, νησί, περιφέρεια) χρειάζεται μια γενική στρατηγική καθώς και μια σειρά στρατηγικών κατευθύνσεων, στόχων και καθηκόντων για την τουριστική βιομηχανία. Πρέπει η χώρα μας να υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και να καταρτίσει ένα σχέδιο ανάπτυξης με ποσοτικοποιημένους στόχους, καθήκοντα και ειδικά σχέδια δράσης 29 (Morrison, 2013). Απαιτείται κατάλληλο σύστημα διακυβέρνησης και ολιστικής διαχείρισης του τουρισμού yachting για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης και της εφαρμογής της τουριστικής στρατηγικής μέσω επενδύσεων, παρακολούθησης, συντονισμού, ρύθμισης και ελέγχου, καθώς και αξιολόγησης των επιδόσεων των δημόσιων και ιδιωτικών δράσεων και πρακτικών. 29 Morrison, M., (2013), «Marketing and managing tourism destinations» Oxon, UK: Routledge 57

59 Κεφάλαιο 4: Ερευνητικό κομμάτι 4.1 Μεθοδολογία Για μπορέσουμε να έχουμε μια πιο πλήρη εικόνα της προώθησης του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά, ήταν αναγκαίο να πραγματοποιηθεί η συγκεκριμένη έρευνα με ερωτηματολόγια. Για την έναρξη και ολοκλήρωση κάθε έρευνας είναι απαραίτητα τα παρακάτω βήματα, τα οποία έλαβαν χώρα και στην συγκεκριμένη έρευνα. 1. Σχεδιασμός έρευνας 2. Μετρήσεις και αξιοπιστία 3. Δειγματοληψία 4. Συλλογή δεδομένων 5. Ανάλυση δεδομένων Αρχικά υπάρχει μια πρώτη διάκριση τω δεδομένων σε ποσοτικά και ποιοτικά, κατ επέκταση οι έρευνες χωρίζονται σε ποσοτικές και ποιοτικές 30. Στην ποσοτική έρευνα γίνεται συλλογή αριθμητικών δεδομένων και χωρίζεται σε πειραματική προσέγγιση και μη. Αντίθετα η ποιοτική έρευνα συλλέγει εικόνες κ.α.. Στις ποιοτικές έρευνες ο ερευνητής προσπαθεί μέσω ερωτήσεων σε ερωτηματολόγια, συνεντεύξεων και γραπτών κειμένων να βρει κάποια κοινά χαρακτηριστικά των ερωτώμενων. Μια από τις πιο βασικές κατηγορίες ποιοτικής έρευνας είναι η «μελέτη περίπτωση» κατά την οποία μέσα από αναλυτικά κείμενα για συγκεκριμένη επιχείρηση ή οργανισμό, γίνεται προσπάθεια άντλησης στοιχείων 31. Στην παρούσα πτυχιακή εργασία η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι ποσοτική μη πειραματική μέθοδος. Υπήρξαν ερωτηματολόγια τα οποία μοιράστηκαν και συμπληρώθηκαν από άτομα που δραστηριοποιούνται στον χώρο εταιρείας yachting. Η συγκεκριμένη μέθοδος (με ερωτηματολόγια), επιλέχθηκε αφού θεωρήθηκε η πιο συμβατή 30 Christensen, L., (2007), «Η πειραματική μέθοδος στην επιστημονική έρευνα» Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση 31 Christensen, L., (2007), «Η πειραματική μέθοδος στην επιστημονική έρευνα» Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση 58

60 για να καλυφθούν οι ανάγκες της έρευνας μας. Επιπροσθέτως, η δομή της είναι τέτοια ώστε αυτός που συμπληρώνει το ερωτηματολόγιο να μπορεί να κατανοήσει και ανταπεξέλθει στα ερωτήματα. να Μοιράστηκαν 50 ερωτηματολόγια σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται πάνω στον τουρισμό yachting. Σκοπό είχαν την εξέταση προοπτικών προώθησης του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά. Όπως μπορούμε να δούμε και στο παράρτημα το οποίο έχει το ερωτηματολόγιο της έρευνας, το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο χωρίζεται σε δύο μέρη, στο πρώτο ζητείται από τους ερωτώμενους να απαντήσουν σε κάποια δημογραφικά στοιχεία, ενώ στο δεύτερο ερωτούνται για τα χαρακτηριστικά του yachting, την προώθηση του και την σημαντικότητα ύπαρξης κάποιων χαρακτηριστικών στην προώθησή του. Στο δεύτερο κομμάτι το οποίο είναι το πιο σημαντικό, καθώς εκεί γίνεται αναφορά στη προώθηση του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά, κάνουμε χρήση της κλίμακας Likert, η οποία έχει βαθμολογία από το 1 έως το 5, και ερμηνεύεται: 1: Καθόλου 2: Ελάχιστα 3: Λίγο 4: Πολύ 5: Πάρα πολύ Στην συγκεκριμένη μελέτη έγινε προσέγγιση στο δείγμα μέσω της προσωπικής επαφής, καθώς με την προσπάθεια προσέγγισης του συνολικού πληθυσμού απαιτείται πολύς χρόνος και έχει μεγάλο κόστος. Λόγω της προσωπικής επαφής με τους ερωτώμενους, η συλλογή δεδομένων ήταν γρήγορη και το κόστος χαμηλό. Επίσης, σύμφωνα με τους Σιώμκο και Μάυρο (2008) 32, αυτός που μοιράζει και συλλέγει τα ερωτηματολόγια μπορεί να εστιάσει στους σημαντικούς λήπτες απόφασης. Μεγάλο αρνητικό στοιχείο της συγκεκριμένης έρευνας είναι ότι αυτός που μοιράζει και μαζεύει τα ερωτηματολόγια δεν μπορεί να ξέρει για την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος. 32 Σιώμκος, Γ., και Μαύρος, Δ., (2008), «Έρευνα Αγοράς» Αθήνα, Εκδ. Σταμούλης Αθ. 59

61 Στην παρούσα πτυχιακή εργασία τα δεδομένα που συλλέχθηκαν, εισήχθησαν σε στατιστικό πρόγραμμα SPSS- version 19. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται παρακάτω σε διαγράμματα, πίτες, ιστογράμματα και ραβδογράμματα. 60

62 4.2 Ανάλυση αποτελεσμάτων Στα παρακάτω διαγράμματα- πίτες υπάρχουν τα δημογραφικά στοιχεία των ατόμων που έλαβαν μέρος στην έρευνα και συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια. Στην παρακάτω πίττα βλέπουμε το ποσοστό των αντρών και των γυναικών που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο. Όπως μπορούμε να δούμε το 60% ήταν άντρες και μόλις το 40% γυναίκες. Διάγραμμα 5- Φύλο ερωτηθέντων 61

63 Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε την ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκουν τα άτομα που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο. Άτομα ηλικίας από 18 έως 25 ετών κατέχουν μόλις το 6% των ερωτημένων, ενώ εξίσου μικρό είναι και το ποσοστό των ατόμων από 65 ετών και άνω, το οποίο φτάνει μόλις το 2%. Το μεγαλύτερο ποσοστό αντιστοιχεί στις ηλικίες το οποίο φτάνει το 28%. Κατά δύο 2% μικρότερο είναι το ποσοστό που αντιπροσωπεύει τις ηλικίες 46-55, ενώ μόλις το 22% αντιπροσωπεύεται από τις ηλικίες Διάγραμμα 6- Ηλικιών ερωτηθέντων 62

64 Στο παρακάτω διάγραμμα- πίτα βλέπουμε την εκπαίδευση που έχει λάβει καθένας από του ερωτώμενους. Όπως μπορούμε να δούμε μόλις το 4% αυτών έχουν κάνει κάποιο διδακτορικό, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό, δηλαδή, το 60% καταλαμβάνουν άτομα τα οποία έχουν ανώτατη- τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το 20% αυτών που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο έχουν μεταπτυχιακό τίτλο και τέλος, το 16% έχουν μόνο τίτλο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Διάγραμμα 7- Επίπεδο εκπαίδευσης ερωτηθέντων 63

65 Στο παρακάτω ραβδόγραμμα φαίνεται ο μέσος όρος κατά το πόσο συνεισφέρει το yachting σε διάφορους τομείς, δηλαδή στην ανάδειξη άλλων μορφών τουρισμού, στην περιβαλλοντική ανάπτυξη, στην κοινωνική ανάπτυξη, στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων, στην ανάπτυξη του εθνικού επιπέδου και στην τοπική ανάπτυξη. Διάγραμμα 8 - Συνεισφορά του yachting στους διάφορους τομείς Η βασική συνεισφορά του yachting είναι στις τοπικές επιχειρήσεις καθώς ο μέσος όρος είναι 4,68, δηλαδή κοντά στο 5 που ορίζεται ως πολύ μεγάλη συνεισφορά. Στην τοπική ανάπτυξη ο μέσος όρος είναι εξίσου μεγάλος, αφού ξεπερνάει το 4,5/5 δηλαδή και αυτόν τον τομέα τον επηρεάζει πολύ ο τουρισμός yachting. Εξίσου σημαντική είναι η συνεισφορά του yachting στην ανάδειξη άλλων μορφών τουρισμού, στην εθνική ανάπτυξη και στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων, αφού ο μέσος όρος είναι πάνω από 4/5, δηλαδή σημαντική 64

66 συνεισφορά του τουρισμού yachting σε αυτές τις μορφές τουρισμού. Ελάχιστα μικρότερη είναι η κοινωνική ανάπτυξη μέσα από τον τουρισμό yachting, αφού ο μέσος όρος φτάνει μόλις το 3,78. Η περιβαλλοντική ανάπτυξη είναι ο τελευταίος τομέας που συμβάλει ο τουρισμός yachting, έχοντας μέσο όρο μόλις 3,48. Γενικά, η συνεισφορά του συγκεκριμένου είδους τουρισμού στους παραπάνω τομείς είναι μεγάλη, αφού όλοι οι μέσοι όροι, όπως φαίνεται στο ραβδόγραμμα ξεπερνούν το 3 που παίρνει τον όρο «λίγο». 65

67 Στο παρακάτω ιστόγραμμα παρουσιάζονται τα έτη δραστηριοποίησης της ναυτιλιακής εταιρείας όπου δουλεύει ο κάθε εργαζόμενος ο οποίος απάντησε στο ερωτηματολόγιο. Το δείγμα αντιπροσωπεύει 50 εταιρείες οι οποίες έχουν μέση τιμή δραστηριοποίησης στον χώρο του yachting περίπου τα 15 έτη. Πιο αναλυτικά, οι περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες (8) έχουν 10 έτη λειτουργίας και ακολουθούν αυτές που έχουν 8 έτη λειτουργίας. Διάγραμμα 9- Έτη δραστηριοποίησης εταιρείας 66

68 Στο παρακάτω διάγραμμα- ραβδόγραμμα φαίνεται το κατά πόσο συμβάλλουν οι παρακάτω προωθητικές ενέργειες στην προώθηση του ελληνικού yachting στη διεθνή αγορά. Εξετάζονται οι εξής τρόποι: τα έντυπα, η προφορική διαφήμιση, οι έντυπες διαφημίσεις, οι ιστοσελίδες, το διαδίκτυο, οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές διαφημίσεις. Διάγραμμα 10 - Τρόποι προώθησης ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά Η καλύτερη προώθηση γίνεται μέσω των ιστοσελίδων, αφού όπως φαίνεται και στο ραβδόγραμμα έχει πάρει την μεγαλύτερη τιμή, δηλαδή, 4,72 πολύ κοντά στην μέγιστη τιμή, το 5 που εκφράζει την τιμή «πάρα πολύ». Δεύτερη καλύτερη προωθητική ενέργεια και πολύ κοντά στην τιμή που έλαβε η προηγούμενη είναι η προώθηση μέσω των διαδικτυακών μέσων, δηλαδή, Facebook, twitter, instagram, τα οποία είναι ευρέως διαδεδομένα και αποδεκτά από όλες τις ηλικιακές ομάδες, η τιμή που παίρνουν τα μέσα 67

69 αυτά είναι και αυτή κοντά στο 5. Πολύ σημαντική όμως είναι και η διαφήμιση που γίνεται με το στόμα, η προφορική διαφήμιση. Αυτό το είδος προώθησης είναι το λιγότερο κοστοβόρο και ίσως το πιο καλό, η τιμή που πήρε στην συγκεκριμένη έρευνα είναι 3,94 η οποία χαρακτηρίζεται ως πολύ. Μικρότερη απήχηση έχουν οι ραδιοφωνικές προωθητικές ενέργειες, αφού παίρνουν την μικρότερη τιμή του διαγράμματός μας, δηλαδή την τιμή 2,58, που σημαίνει «πολύ λίγο». Τα έντυπα, οι έντυπες διαφημίσεις και οι τηλεοπτικές παίρνουν τιμές από 3 και πάνω, δηλαδή, 3,32, 3,26 και 3,54 αντίστοιχα, δηλαδή χαρακτηρίζονται από τις τιμές λίγο έως πολύ, και συνεπώς βοηθούν αρκετά στην προώθηση του ελληνικού yachting. Γενικά όλοι οι τρόποι προώθησης είναι εξίσου καλοί, αφού οι τιμές που καταλαμβάνουν είναι πάνω από το 3. 68

70 Στο επόμενο διάγραμμα φαίνεται ο βαθμός επίδρασης κάποιων παραγόντων στην ανάπτυξη του ελληνικού yachting. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι εξής: οι γεωπολιτικές συνθήκες που χαρακτηρίζουν την χώρα, οι πηγές χρηματοδότησης, η επιθετική τιμολόγηση στις διεθνής αγορές, ο έντονος ανταγωνισμός των γειτονικών χωρών, η έλλειψη ολοκληρωμένης λιμενικής πολιτικής, η οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα, η ανεπάρκεια ενεργούς προώθησης, η ανυπαρξία νομοθετικού πλαισίου, τα υψηλά λιμενικά τέλη, η αναντιστοιχία τιμής και ποιότητας, η ελλιπείς συνεργασία των φορέων (τοπικών και εθνικών), η ανεπάρκεια ειδικευμένου προσωπικού, η έλλειψη εκπαίδευσης και κατάρτισης, η έλλειψη υποδομών για την σύνδεση των περιοχών και τέλος η έλλειψη υποδομών θαλάσσιου τουρισμού. Διάγραμμα 11- Επίδραση παραγόντων στην ανάπτυξη του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά 69

71 Όπως μπορούμε να δούμε στο διάγραμμα τα ον μεγαλύτερο μέσο όρο έχουν οι ελλιπείς υποδομές, οι οποίες παίρνουν την τιμή 4,46, η οποία είναι κοντά στο 5 (πάρα πολύ). Καθοριστικός επίσης παράγοντας είναι η έλλειψη πηγών χρηματοδότησης για την ανάπτυξη του ελληνικού yachting, η οποία παίρνει την τιμή 4,16, δηλαδή «πολύ σημαντικό». Επιπροσθέτως, πολύ σημαντική είναι η «σχεδόν μηδενική συνεργασία των τοπικών και εθνικών φορέων», η οποία παίρνει τον τρίτο μεγαλύτερο μέσο όρο, 4,10. Οι παράγοντες: γεωπολιτικές συνθήκες, επιθετική τιμολόγηση στις διεθνής αγορές, έντονος ανταγωνισμός των γειτονικών χωρών, έλλειψη ολοκληρωμένης λιμενικής πολιτικής, ανεπάρκεια ενεργούς προώθησης, ανυπαρξία νομοθετικού πλαισίου, υψηλά λιμενικά τέλη, αναντιστοιχία τιμής και ποιότητας, ελλιπείς συνεργασία των φορέων (τοπικών και εθνικών), ανεπάρκεια ειδικευμένου προσωπικού, έλλειψη εκπαίδευσης και κατάρτισης, έλλειψη υποδομών για την σύνδεση των περιοχών, παίρνουν τιμές από 3 έως 4, δηλαδή χαρακτηρίζονται ότι επιδρούν από λίγο έως πολύ στην ανάπτυξη του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά. Τέλος, λιγότερο σημαντική για την ανάπτυξη του yachting είναι η οικονομική κρίση που επικρατεί στην Ελλάδα, αφού έχει μέσο όρο μόλις 2,94, δηλαδή, «λίγο σημαντική». Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε όλοι οι παράγοντες που αναλύσαμε είναι σημαντικοί, αφού οι τιμές που πήραν ήταν πάνω από τιμή 3. 70

72 Στο παρακάτω ραβδόγραμμα μπορούμε να δούμε το πόσο σημαντικός είναι κάθε ένας από τους παρακάτω παράγοντες στην προώθηση του ελληνικού yachting στη διεθνή αγορά. Οι παράγοντες που εξετάσαμε είναι: η στροφή στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, η εμπειρία των ελλήνων στην ναυτιλία και τον τουρισμό, η αυξημένη ζήτηση, η σταθερή ανοδική πορεία, το κλίμα της χώρας μας, το τοπίο, η ποικιλομορφία της ακτογραμμής και τέλος, η πολυνησία. Διάγραμμα 12- Σημαντικότητα παραγόντων για την ανάπτυξη του ελληνικού yachting στην διεθνή αγορά 71