ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ:ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ:ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ : κ.

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ:ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ:ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ : κ. ΔΕΛΗΒΟΓΙΑΤΖΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΥ ΩΣ ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΚΑΙ Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΩΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΘΕΞHΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΤΖΑΜΠΑΖΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ Α.Ε.Μ. : 461 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Αθεϊσμός Ατομισμός Νιτσεϊκή μηδενιστική σκέψη Ο θάνατος του Θεού από το Νίτσε Μια άλλη τάξη του θεϊκού Η διαλεκτική του μηδενισμού Η άρνηση του Θεού από τη Φιλοσοφία Η διαφορά του ορθόδοξου τρόπου σκέψης με τη Δύση Η υπερβατική γνώση της χάριτος Η φιλοσοφία του προσώπου στον Χαϊντεγκέρ Αποφατισμός Η ενότητα του προσώπου και το μηδέν Η έκπτωση του προσώπου Η ελευθερία του προσώπου Το πρόσωπο κατά την πατερική φιλοσοφία Οι προϋποθέσεις για τη θεωρία του θεού Το μυστήριο της εμπειρίας Η υποστατική προσευχή Ο τρόπος ζωής του Θεού ως απόλυτη ενότητα Η ασκητική του προσώπου ως μέθεξη με το θείο.

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο ερώτημα για την αλήθεια ο Νίτσε απαντά ''δεν υπάρχει απόλυτη αλήθεια'' αλλά η σχετικοποίηση της, ότι δηλαδή έγινε ένα επιστημονικό γεγονός που μέσω της έρευνας καθιστά όλα τα γεγονότα ως δυνάμη ανατρέψιμα, που υπόκεινται στην όποια εξέλιξη και στη φυσική ροή των πραγμάτων.η απόλυτη αλήθεια ανήκει στην πίστη των αφελών ενώ αυτό που πρεσβεύει ο μηδενισμός είναι η σχετικότητα της αλήθειας.ο μηδενισμός ουσιαστικά συνοψίζεται στη μορφή του Φρειδερίκου Νίτσε, ως του πραγματικού προφήτη του μηδενισμού,ο οποίος διεκήρυξε το θάνατο του Θεού και την έλευση της νέας εποχής του υπεράνθρωπου.ο άνθρωπος κατά τον Νίτσε γίνεται Θεός,όταν βρίσκει τη δύναμη να σκοτώσει το Θεό.Η γενεαλογία του μηδενισμού, λανθασμένα καταλήγει στο θάνατο του Θεού και στην αντικατάστασή του από τον άνθρωπο. Για τον Νίτσε ο μηδενισμός είναι η αναθεώρηση του δόγματος ''ο Θεός δημιουργός του κόσμου και η αιτία των αξιών του πνευματικού πολιτισμού μας''.έτσι ξεκινάει η αναζήτηση καινούργιων, αφού ο άνθρωπος δεν μπόρεσε επαρκώς να ικανοποιηθεί από αυτόν που είχε δημιουργήσει έφερε έναν καινούργιο,εφηύρε αυτόν που θα έπαιρνε τη θέση του. 1 Η απόλυτη αλήθεια ανήκει στην πίστη των αφελών, αυτό που πρεσβεύει ο μηδενισμός είναι η σχετικότητα της αλήθειας, αυτή που διαμορφώνεται από την επιστήμη και από τις επιτηδευμένες διαδρομές της λογικής ''η αλήθεια είναι πάντα σχετική''.η γνώση της απόλυτης αλήθειας δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα σχολαστικής γνώσης αφού δεν υπάρχουν τα κριτήρια για τον επαρκή απόλυτο προσδιορισμό της γνώσης αυτής. Η επιστήμη πάντα σχολαστική απαιτεί να μην πλανώνται αφηρημένα ερωτήματα γι' αυτό και η αλήθεια είναι πάντα αποτέλεσμα της εμπειρίας που αποκομίσαμε από τα πράγματα.όλες οι επιστήμες ή τα γνωσιολογικά συστήματα απαιτούν ξεκάθαρες απόλυτες αλήθειες.η απολυτότητα της αλήθειας δεν μπορεί να υποστηριχτεί με επιχειρήματα που ανήκουν στη σχετικότητα όπως προηγούμενα αναφέραμε, βέβαια τότε αναπόφευκτα οδηγούμαστε στην πίστη και όχι στη γνώση.η πίστη όμως δεν μπορεί να λειτουργεί αυθαίρετα και να βασίζεται στις όποιες εικασίες και μόνο, αλλά να έχει μιαν βάση που να είναι πάντα κοντά στην ιστορική πραγματικότητα και να μην διαψεύδεται από τα πράγματα. Έτσι καταλήγουμε ότι το απόλυτο δεν μπορεί να οριστεί από το σχετικό και είναι αποτέλεσμα της πίστης και όχι της γνώσης που είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη.η πίστη λειτουργεί πάντα και παντού σε κάθε έκφανση και πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η σχετικότητα της αλήθειας είναι η αρνητική μεταφυσική θέση όπου ο ρεαλισμός, ο νατουραλισμός αποδέχονται τις απόλυτες θέσεις του υλισμού και της αιτιοκρατίας, το μαρξιστικό δόγμα επίσης.το κύριο ρεύμα της σύγχρονης σκέψης το ρεύμα που αντικατέστησε την πίστη στο 1

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Θεό, με τη πίστη στην επιστήμη και τον απόλυτο ρεαλισμό έναν μεταφυσικό κατά μία έννοια ρεαλισμό, που αποζητεί τη θέση της απόλυτης γνώσης. 2 Ο αγνωστικισμός δηλώνει ξεκάθαρα ότι η γνώση της απόλυτης αλήθειας δεν μπορεί να υπάρξει και καμιά προσπάθεια προς αυτή την πλευρά δεν θα θεωρούνταν σοφή ''γνωρίζει ότι το απόλυτο δεν γνωρίζεται'' 3 Ο φιλοσοφικός ματεριαλισμός και ο θετικισμός αποδέχονται το προφανές και αρνούνται το μεταφυσικό, ο νατουραλισμός ή ο απλοϊκός ρεαλισμός αποδέχεται τον περιορισμό που επιφέρει η εμπειρική σχετική αλήθεια. Η άρνηση του όλου και η αποδοχή του μερικού, οδηγεί στον αυτοπεριορισμό της εσωστρέφειας, αλλά και σε μια στάση ζωής ωφελιμιστική, πραγματιστική, ενδιαφερόμαστε για τον κόσμο γύρω μας στο βαθμό που αυτός μας συντηρεί και δεν μας ταλαιπωρεί. Σε μια μη πνευματική εποχή όπου ο άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει και να ζήσει συμβατικά, καλύτερα χωρίς την ύπαρξη της αλήθειας, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην εγκαταλείψει την αλήθεια και αυτό μπορεί κάλλιστα να γίνει με εντιμότητα και ειλικρίνεια. 4 Η αλήθεια που δεν έχει πρακτική αξία, τεχνολογική εφαρμογή, δεν ενδιαφέρει κανέναν.ο δεσποτισμός της επιστήμης οδήγησε στην άρνηση, την αμφισβήτηση της απόλυτης αλήθειας.χωρίς το ενδεχόμενο της αποκεκαλυμμένης αλήθειας οδηγούμαστε σε αδιέξοδο. Η χριστιανική αποκάλυψη αποτελεί ένα συνεκτικό δόγμα αλήθειας το οποίο προσεγγίζετε μόνο με την πίστη.οι σύγχρονες φιλοσοφικές διαδρομές καταλήγουν σε σύγχυση και αβεβαιότητα και οδηγούν τους αναζητητές της αλήθειας σε διάφορους αμφιλεγόμενους πνευματικούς κύκλους της εποχής.για πολλούς σύγχρονους, ουμανιστές, σκεπτικιστές και επαναστάτες υπάρχει μια άλλου είδους αποκάλυψη, μια άλλου είδους απόλυτη αλήθεια, αυτή που ονομάζουμε μηδενισμό, είναι αυτή που αναφέρεται σε έναν νέο επίγειο παράδεισο και σε μια νέα αντίληψη για μέσα από την διαδικασία της άσκησης και του πρακτικού ησυχασμού. Η έναν καινούριο θεό, τον άνθρωπο. 5 2

5 ΑΘΕΪΣΜΟΣ Από παλιά υπήρχε η αντίληψη ότι αυτό που θα κυριαρχούσε στη σύγχρονη εποχή θα ήταν οι ιδεολογίες, αυτή που αναμφισβήτητα θεωρείται κυρίαρχη πλέον είναι ο αθεϊσμός.η απόρριψη κάθε θρησκευτικότητας, κάθε θρησκευτικής πίστης παρουσιάστηκε ως πρωτεύοντα ιδεολογική κίνηση στην ανάπτυξη του δυτικού πολιτισμού. Το πολιτικό γεγονός που επηρέασε περισσότερο την πορεία των πραγμάτων ήταν η γαλλική επανάσταση και μετέπειτα η ρωσική πολιτική και στρατιωτική αναδιάρθρωση, για να οδηγηθούμε στη δημιουργία αυτού που λέμε νέα τάξη πραγμάτων. 6 Ο θεσμός της Εκκλησίας θεωρούνταν ένα μέσο καταπίεσης και εκμετάλλευσης της κρατικής εξουσίας που μαζί αντιπροσώπευαν αυτό που αποκαλούνταν παλαιά τάξη, κατεστημένο.οι ορθολογιστές ερχόμενοι στη συνέχεια απαιτούν την διανοητική τους ελευθερία, γι' αυτό διαμορφώνουν μια αντιμεταφυσική, θρησκευτική επανάσταση, γιατί όπως ισχυρίζονταν όλα αυτά ήταν τα στηρίγματα του παλιού καθεστώτος της απολυταρχίας και του φεουδαρχισμού θα έπρεπε να αναπροσαρμοστούν.οι ιδέες για το υπερφυσικό και για τη μετά θάνατον ζωή απορρίπτονται, το μόνο που έχει σημασία γι'αυτούς είναι αυτός ο κόσμος. 7 Αργότερα ο Πιετισμός ή γνωστότερα ο μεθοδισμός, μια μορφή πίστης η οποία πρέσβευε μια πιο προσωπική διάσταση με το θείο,γίνεται ένα κίνημα που κατέκρινε την Εκκλησία αντιπροσωπεύοντας μια τάση για μια υποκειμενική, πιο ελεύθερη βίωση της πίστης και της θρησκείας.οι αντιλήψεις αυτές οδηγήθηκαν σε ακραίες μορφές θρησκευτικότητας διαμορφώνοντας σταδιακά τη νέα φιλελεύθερη εποχή του αθεισμού.ουσιαστικά η γαλλική επανάσταση εξέφρασε τη δυσαρέσκεια της μεσαίας τάξης, η οποία ευρύτερα θεωρήθηκε ότι αντιπροσώπευσε ένα κίνημα που θέλησε να συγκρουστεί με το πολιτικό αλλά και το θρησκευτικό κατεστημένο. 8 Παράλληλα Γάλλοι φιλόσοφοι δημιούργησαν μια ιδιαίτερη θεωρία κατά την οποία την πίστη προς τον χριστιανικό Θεό έπαιρνε ένα αφηρημένο μόρφωμα που ονομάστηκε ''υπέρτατο ον,'' προϊόν του στοχασμού πάνω στο φυσικό κόσμο.η όποια κριτική γίνονταν εναντίον του κατεστημένου ιερατείου, ουσιαστικά μετατρέπονταν σε κριτική εναντίον της χριστιανικής πίστης, κάτι που διεύρυνε την αθεϊστική επίδραση στην κοινωνία της εποχής. 9 Ντειστές φιλόσοφοι συνέχισαν να προσπαθούν να εξαλείψουν την όποια συνθήκη υπερβατικότητας ίσχυε για την πραγματικότητα, θεωρώντας ότι στη νομοτελειακή τάξη του σύμπαντος δεν υπάρχει καμία θεϊκή προνοητικότητα.ο Ντεκάρτ προσπαθεί να υπερασπιστεί τον Θεό χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, γιατί χωρίς την αποδοχή της θρησκευτικής εμπειρίας και με καθαρά στοχαστική μέθοδο αποτυχαίνει να αποδείξει την αλήθεια της χριστιανικής πίστης.οι αθεϊστικές αντιλήψεις καθιερώνονται πολιτικά και κοινωνικά, αφού πλέον περιορίζεται η επίδραση της θρησκείας. 10 3

6 ΑΘΕΪΣΜΟΣ Στη συνέχεια προβάλλεται σταδιακά και η ανάγκη μεταρρύθμισης της θρησκείας, η οποία εστιάζεται πλέον καθαρά στην προώθηση της ιδέας για μια λατρεία προς το ''υπέρτατο ον'', μεταρρύθμιση που σκοπεύει να λειτουργήσει αντι-χριστιανικά. 11 Έτσι ξεκινάει μια διαδικασία αποχριστιανισμού, από διάφορες ομάδες που πρόσκεινται στο κίνημα της γαλλικής επανάστασης, που αν και δεν είχαν εσωτερική συνοχή και έλεγχο, λειτούργησαν αποτελεσματικά σ' αυτόν τον σκοπό.τα ιδεώδη της επανάστασης μεταμόρφωσαν τη Γαλλία από μια συνταγματική μοναρχία σε μια αθεϊστική Δημοκρατία. Η επίδραση που άσκησε εκείνη την εποχή η γαλλική επανάσταση επηρέασε πολλούς σκεπτόμενους ανθρώπους σε ολόκληρη τη Ευρώπη,καθώς επίσης υπήρξε και η ευρύτερη επίδραση ενός κινήματος σκεπτικισμού, αντιχριστιανικού στη βάση του. 12 Ο άνθρωπος απελευθερώνεται από κάθε χριστιανική και μεταφυσική πίστη και οι θεωρήσεις του πλέον διαμορφώνονται χωρίς την ύπαρξη κάποιας πνευματικής αναφοράς και σχέσης στο Θείο Πρόσωπο. 13 Η γαλλική επανάσταση στόχευε να καταστήσει στη θέση της ''θρησκείας του θεού'' τη ''νέα θρησκεία της ανθρωπότητας''.καθώς άρχισε να υποχωρεί η εξουσία των κληρικών, οι κοινωνίες άρχισαν να στρέφονται σε πρόσωπα από την κοινότητα των διανοουμένων, οι οποίοι αναδείχθηκαν σαν ένα είδος εκκοσμικευμένου ιερατείου, που δεν επηρεάζεται από τα θρησκευτικά δόγματα του παρελθόντος, αλλά έχει την επιθυμία της δημιουργίας μιας κουλτούρας θεμελιωμένης στο λόγο και στη φύση, μιας εναλλακτικής σπουδής του κόσμου. 14 Σπουδαίος επαναστατικός στοχαστής της νέας κοσμοθεωρίας ενάντια του χριστιανισμού ήταν ο Φόιερμπαχ ο οποίος δήλωνε ότι η ατομική αθανασία σε έναν άλλον κόσμο αποπροσανατολίζει και φτωχαίνει τη μια και μοναδική ζωή, απομακρύνει από τα ουσιαστικά ενδιαφέροντα της διανόησης και οδηγεί στην εγκατάλειψη της επίγειας ζωής για χάρη ενός ουράνιου παραδείσου.ο Θεός γίνεται μια επινοημένη ιδέα, ανθρώπινο δημιούργημα που εκφράζει τις προσδοκίες των ανθρώπων.οι ανθρώπινες αρετές όπως της αίσθησης περί δικαιοσύνης, της ηθικής, της αγαθότητας είναι οι ιδιότητες που αποδίδοντάς τες σε ένα Θεό γίνονται μετέπειτα γνώσεις του ανθρώπου για τον εαυτό του.το επέκεινα στο οποίο τοποθετήθηκε ένας υπεράνω του ανθρώπου Θεός είναι δημιούργημα της φαντασίας του, γι' αυτό υπάρχει η ανάγκη απελευθέρωσης του από την έννοια του Θεού, έτσι ώστε να μπορέσει πιστεύοντάς τον εαυτό του να αξιοποιήσει καλύτερα τη ζωή του στο ενθάδε. 15 Το αίσθημα εξάρτησης που δημιουργεί το ιδεώδες του Θεού, μπορεί να ικανοποιεί τις επιθυμίες του ανθρώπου, μπορεί να κάνει τα πάντα γι'αυτόν, ένας χρήσιμος θεός που με βασικό όργανο τη φαντασία μπορεί να απαλλάξει από τους περιορισμούς της φύσης και να πραγματώνει στο επέκεινα, εξωκοσμικά τις ανθρώπινες μειονεξίες. 16 Τα πραγματικά 4

7 ΑΘΕΪΣΜΟΣ προβλήματα του ανθρώπου μετατρέπονται σε αφηρημένες θεωρήσεις, ενώ τα αληθινά δεδομένα της ζωής του, τα υλικά πράγματα, η οντολογική του πραγματικότητα, παύει να έχει σημασία.ο αισθητός χαρακτήρας της ανθρώπινης ύπαρξης μετατρέπεται σε ένα διανόημα. 17 Μετά τον Φόιερμπαχ τη σκυτάλη αναλαμβάνει ο Κόντ, ο οποίος πρεσβεύει την άποψη ότι η ανθρωπότητα θα πρέπει να μεταβεί σε ένα πιο επιστημονικό τρόπο του σκέπτεσθε, αφού πλέον πέρασε από τα δύο πρώτα στάδια του θεολογικού και του μεταφυσικού στα οποία οι άνθρωποι αναζητούσαν υπεράνθρωπα όντα και έκαναν μεταφυσικές εικασείες. 18 Για να έρθει ο Καρλ Μαρξ με την υλιστική προσέγγιση της ιστορίας και να επιφέρει μια ολοκληρωτική επανάσταση στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες της δυτικής Ευρώπης.Για τον Μάρξ η σύσταση του κόσμου είναι απόλυτα υλική και δεν υφίσταται καμία υπόνοια ότι κάποιο πνεύμα λαμβάνει μέρος στη δημιουργία του αλλά και στη μετέπειτα εξέλιξη του στην υλική πραγματικότητα όπου δημιουργούνται ανάγκες, κοινωνικές και οικονομικές που καμία θρησκευτική δύναμη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει.οι στερήσεις της υλικής ζωής δείχνουν ότι οι απαρχές της θρησκείας είναι κοινωνικοοικονομικές και ότι αυτές διαμορφώνουν τις αντίστοιχες πεποιθήσεις ότι ο άνθρωπος ως υποκείμενο των παραγωγικών σχέσεων πραγματώνεται και ολοκληρώνεται από το κοινωνικό γίγνεσθαι, τον τρόπο και την οργάνωση της εργασίας του. Η πραγματική βάση της ζωής είναι η οικονομική διαστρωμάτωση της κοινωνικής του πραγματικότητας, που διαμορφώνεται ιδεολογικά σε μια υπερδομή με ποικίλες μορφές, όπου κυρίαρχη αυτών είναι και η θρησκεία. 19 Η πίστη στην ύπαρξη ενός υπερβατικού κόσμου που μετέχει στις ιδιομορφίες της ζωής και έχει την ευθύνη για ότι συμβαίνει στους ανθρώπους και στη ζωή τους, δεν είναι τίποτε άλλο από μια ιδεολογική εκμετάλλευση της εκκλησίας, που τυφλώνει τους ανθρώπους ως προς την ανάγκη τους, αλλά και τη δυνατότητα τους για κοινωνικές αλλαγές. Όταν πάψουν να υφίστανται οι συνθήκες ενός αλλοτριωτικού οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, τότε οι ανάγκες που δημιούργησαν τη θρησκεία θα εξαλειφθούν. Η παρηγορητική ψευδαίσθηση που παρέχει η θρησκεία καταδικάζεται από την νέα κομμουνιστική επανάσταση που θέλει να απαλλαγεί από τον όποιο θρησκευτική επηρεασμό και έτσι ο αθεϊσμός γίνεται η επίσημη ιδεολογία μιας μελλοντικής κομμουνιστικής κοινωνίας. 20 Οι βασικές ιδέες του Φόιερμπαχ υιοθετούνται από τον Φρόιντ ο οποίος γίνεται υποστηρικτής της ιδέας περί της ανακατασκευής των ψευδαισθήσεων που προκαλεί η θρησκεία, για τον Φρόιντ η μη πίστη στο Θεό είναι η κατεξοχήν φυσική πεποίθηση των ανθρώπων.οι θρησκευτικές ιδέες είναι ψευδαισθήσεις, που συντελούν στις ηθικές 5

8 ΑΘΕΪΣΜΟΣ απάτες που προερχόμενες από το ανθρώπινο ασυνείδητο, το οποίο πάντα θα προσπαθεί να ικανοποιήσει τις προσδοκίες του.οι ψυχολογικές απαρχές της θρησκείας, θεωρεί ο Φρόιντ, είναι η ψυχαναγκαστικής μορφής νευρώσεις, οι οποίες αποδίδουν τιμή σε μια πατρική φιγούρα- Θεό, κάτι που εξηγείτε και από ιστορικά γεγονότα όταν η θρησκεία προσεγγίζεται ιστορικά. 21 Οι ιστορικές υπερβολές γίνονται από τον Φρόιντ σε ένα χαλαρό ιστορικό πλαίσιο με στόχο βέβαια να νομιμοποιήσει τις όποιες αυθαίρετες απόψεις του, ως προς τη γέννηση της θρησκείας. Η διαιώνιση μας παιδικότητας στην περαιτέρω ενήλικη ζωή του ανθρώπου, το πατρικό σύμπλεγμα, θεωρήθηκε ότι ήταν η πίστη σε έναν προσωπικό θεό που συμβόλιζε την εκπλήρωση των ασύνειδων επιθυμιών για προστασία και ασφάλεια από τον κίνδυνο τη ζωής.ο αθεϊσμός αντιπροσώπευσε την σκεπτική διάθεση, το επιστημονικό πνεύμα του υγιούς ανθρώπου, έτσι επιτεύχθηκε η αντιστροφή στην αυθόρμητη, γνήσια πίστη που είχαν οι προηγούμενες γενιές, οι οποίες πίστευαν φυσικά έχοντας τη βεβαιωμένη πεποίθηση περί της υπάρξεως του Θεού, αντιμετωπίζοντας τον αθεϊσμό σαν παραφύση κατάσταση.η ορθολογική αμφισβήτηση της πίστη στο Θεό από τους Φόιερμπαχ, Μαρξ και Φρόιντ είχε ολοκληρωθεί, οι επιστημονικές εξηγήσεις για τις απαρχές της θρησκευτικής πίστης θεωρούνταν αυθεντικές διακηρύξεις για την αληθινή φύση των όντων, η εμπιστοσύνη στη θρησκεία αντικαθίσταται από την πίστη στην επιστήμη. 22 Η προέλευση της ιδέας του Θεού, σε μιαν ανθρωπολογική κριτική που κάνει ο Νίτσε, προέρχεται από το αίσθημα της δύναμης που πηγάζει από τον ίδιο τον άνθρωπο,ο οποίος δεν νιώθει ικανός να τη διαχειριστεί, γι αυτό και τη προβάλλει σε ένα ανώτερο ον, σε έναν Θεό που ως μεγάλη αντίφαση της ζωής θα έπρεπε να εξαλειφθεί, αφού πλέον η ύπαρξή του δεν έχει κανένα νόημα, γιατί η ζωή ως βούληση για δύναμη δεν τον χρειάζεται πλέον.ο Νίτσε πίστευε ότι μετά από την πτώση όσων συμβόλιζε ο Θεός, το μηδέν δικαιωματικά έπαιρνε τη θέση του, γι' αυτό και γεννάται η ανάγκη της δημιουργίας ενός ''νικητή του Θεού και του μηδενός'', αυτού που θα ξαναδώσει πίσω το χαμένο νόημα και θα ανήκει στην διάσταση του κόσμου τούτου. 23 6

9 ΑΤΟΜΙΣΜΟΣ Ο άνθρωπος στερημένος από το αίσθημα της θυσιαστικής αγάπης άλλα με ένα υπερτροφικό εγώ και προστατεύοντας το ατομικό του συμφέρον έναντι των άλλων ανθρώπων, ακάλυπτος από την όποια θεϊκή κάλυψη προσπαθεί να κατακτήσει το περιβάλλον γύρω του. 24 Ο ηθικός προσδιορισμός της ζωής γίνεται στη σχέση του υποκειμένου με την πραγματικότητα. Οι ορμές των παθών και της φύσης ζητούν συνεχώς την ικανοποίησή τους με αποτέλεσμα τη δημιουργία συγκρούσεων και πιέσεων για την ανάγκη δράσης ενάντια στις δυνάμεις που είναι αντίθετες προς τους σκοπούς του υποκειμένου. 25 Η χαρά και η ικανοποίησή που δέχεται το υποκείμενο από τον χορτασμό του πάθους είναι ανάλογη της έντασης που έχει αυτό το πάθος.τα πάθη της φύσεως είναι έντονα και πηγάζουν από την βιολογική λειτουργία του υποκειμένου και πάντα απαιτούν την ικανοποίησή τους χωρίς να λογαριάζουν το όποιο κόστος γι' αυτό.τα πάθη ως ''συστατικά της φύσεως ιδιώματα'' εκφράζουν τη διαστροφή της ανθρώπινης φύσεως. 26 Η αρχική υπαρκτική πραγματικότητα των ανθρώπου δεν είχε ως αφετηρία την κτηνώδη αλογία της φύσεως.το πάθος ταυτίζεται με την κακία και την δυσπιστία, που επήλθε για το θετικό των ιδιωμάτων της φύσεως και επέφεραν την αλλοίωση της από την αρχική της κατάσταση και την αρνητική ροπής της, μεταπτωτικά.με την ανταρσία της φύσεως το πάθος εξελίχθηκε σε ''έκπτωση'' από την ''αυθεντική υπαρκτική της πραγματικότητα''η αλλοτρίωση του ατόμου στην μηδαμινότητα και την ασημαντότητα της καθημερινότητας, εκπίπτει την ύπαρξη από την υγειά αυθεντική της λειτουργία.η εμπλοκή στις μέριμνες της καθημερινής επιβίωσης μετέτρεψαν τον άνθρωπο σε ένα ουδετεροποιημένο, απρόσωπο πλάσμα, στο ''άτομο'' που μοναδικό στόχο έχει την ικανοποίηση των αναγκών του, των παθών του. 27 Για να μπορέσουν να επιλυθούν τα προβλήματα των παθών οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν δημιουργήσει διάφορα συστήματα αξιών και κανόνων συμπεριφοράς τα οποία με τον καιρό απολυτοποιούνται. Έτσι περνάμε στη διαδικασία της απολυτοποίησης του σχετικού, το μέρος παίρνει από το κύρος του όλου.η μηδενιστική στάση έναντι της ζωής είναι ουσιαστικά η λύτρωση από τη μειονεξία που προκαλείται όταν δεν μπορούν να ικανοποιηθούν από το άτομο οι επιταγές που προτάσσει το πνεύμα της ολότητας, ο εξορθολογισμένος κόσμος μας.ο ατομικά -υπεροπτικά σκεπτόμενος άνθρωπος προτάσσοντας την ικανοποίησή του Εγώ του, βρίσκει το νόημα της ύπαρξής του στην απόρριψη της καθολικότητας του νοήματος. 28 Η ζωή έχει την εμπειρία του θανάτου και μαζί μ' αυτόν και του μηδενός, ο θάνατος είναι ο μόνος που φαίνεται να μηδενίζει την πραγματικότητα και το νόημα της ζωής. 29 Η πορεία απολυτοποίησης του σχετικού καθίσταται αναγκαία κάτω από την πίεση του επερχόμενου θανάτου.η απογοήτευση που επιβαρύνει το άτομο είναι μεγάλη, όταν του 7

10 ΑΤΟΜΙΣΜΟΣ αποκαλύπτεται η απαξίωση, των αξιών που περιέβαλε τη ζωή του για να αντιμετωπίσει τη ματαιότητα της ζωής. Η υπερβατικότητα είναι συνυφασμένη με το όλον, με το απόλυτο και όλοι μας αναζητούμε το ιδεώδες αυτής.όταν αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό που θεωρούσαμε απόλυτο είναι σχετικό και ανήκει στο μέρος, στο παροδικό, στο πεπερασμένο, τότε εμφανίζεται ο μηδενισμός.το μηδέν κάνει αρχικά απλώς αισθητή την παρουσία του, σταδιακά όμως εδραιώνει τη θέση του καθώς η βεβαιότητα του θανάτου υπενθυμίζει την ύπαρξή του, αφού πρωτύτερα είχε ξεχαστεί καλυμμένο από το σχετικό, που δρούσε ως υποκατάστατο του απόλυτου.βέβαια στη συνέχεια δεν παύει ποτέ να δημιουργεί συνεχώς σχετικά ιδεώδη για να καλύψει το μεταφυσικό κενό και τον φόβο που προκαλεί η παρουσία του μηδενός με τον επερχόμενο θάνατο. Όσο περισσότερο διαρκεί ο εγωκεντρισμός, το εγώ απογυμνώνεται από τα όποια στοιχεία είχε και μετατρέπεται σε ένα κενό εγώ.με την αναζήτηση του ευδαιμονισμού και τη συνεχή ικανοποίηση των επιθυμιών του, με στόχο την αυτοδικαίωση,ο άνθρωπος μέλος μιας κοινωνίας που καταναλώνει, κατανοεί τον εαυτό του ως κέντρο της δημιουργίας.το άτομο ανήκει στο μερικό, είναι συνδεδεμένο άρρηκτα με τη σχετικότητα του πεπερασμένου, δεν ανήκει στο απόλυτο στο αιώνιο αφού πεθαίνει, ανήκει στο απόλυτο μόνο κατά τη χρονική περίοδο που πιστεύει σ' αυτό και το υποστηρίζει. 30 Το μέγιστο ψέμα είναι η απολυτοποίηση του σχετικού όπου το άτομο ασυνείδητα θεωρεί τα συμφέροντα του ως τα μοναδικά που υπάρχουν, σε βαθμό που να μην αποδέχεται την ύπαρξη των άλλων.ο ''άλλος'' είναι ο τρόπος να ζήσουμε και να μην πεθάνουμε,η κατ' εξοχήν λύτρωση της αγωνίας του θανάτου, αφού μέσω του ''άλλου'' η ζωή υπερβαίνει το μηδέν, η ζωή γεννάει τη ζωή. 31 Ο ατομισμός είναι ένα από τα βασικότερα αίτια επικράτησης του μηδενισμού, η κατ' εξοχήν αιτία της πτώσης του ανθρώπου αλλά και της εμφάνισης του κακού πάνω στη γη, ο αγώνας κατά της φιλαυτίας, του κυριότερου πάθους είναι ο σημαντικότερος αγώνας υπέρβασης του ατομισμού της ''μηδενιστικής αυτοσυνειδησίας του σύγχρονου ανθρώπου''.κάθε φυσική αναγκαιότητα που σχετίζεται με τη φιλαυτία μας δηλώνετε ως προτεραιότητα και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη διαλεκτική της διάνοιας.η φύση θέλει να υποκαταστήσει αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί καθολική πληρότητα και αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε ενότητα με το Θεό.Η ασκητική της Εκκλησίας προσπαθεί να αντισταθεί στην απολυτοποίηση της ατομικής φύσης και να επιφέρει την κοινωνία αυτής με το Θεό.Ο μόνος τρόπος είναι η πάλη με τον ίδιο μας τον εαυτό, με αυτό που είμαστε εμείς.η ασκητική του προσώπου επιφέρει την αυτογνωσία και παρουσιάζει τον διχασμό που υφίσταται ο μεταπτωτικός άνθρωπος. 32 Στερημένος της θείας αγάπης ο άνθρωπος 8

11 ΑΤΟΜΙΣΜΟΣ παύει να νοιάζεται ειλικρινά για τον ''άλλο'' και το αίσθημα της θυσίας παύει να υφίσταται.όλη η ζωή του ατόμου χτίζεται πάνω σε ένα διογκωμένο εγώ που αποτελεί τρόπον τινά τη θωράκιση του έναντι του άλλου ανθρώπου-ατόμου. 33 Με τη δημιουργία στη συνείδηση του ανθρώπου αυτό που αποκαλούμε ατομικό συμφέρον ο αγώνας εναντίον του όποιου ''άλλου'', γίνεται κυρίαρχη νοοτροπία και αντίληψη ζωής.ο ''άλλος'' παύει να είναι ο πλησίον και γίνεται ο ξένος ''ο μη έχων την εικόνα του Θεού. 34 Ο ατομισμός είναι η ζωώδης δύναμη που ενυπάρχει σ' όλους τους ζωντανούς οργανισμούς και αναπτύσσεται κάτω από την ανάγκη της επιβίωσης, η οποία μετατρέπει σε πλήρη και απόλυτη αξία το συμφέρον του ατόμου και ότι αυτό το υπηρετεί. Η ατομιστική θεωρία προσδίδει πρωτεύουσα αξία στο άτομο ενώ η ανθρωπότητα έπεται.ο άκρατος ατομισμός οδηγεί στην απανθρωπιά του ανθρώπου. 35 Η ζωή ως ολότητα υπηρετείται από το άτομο που βιώνει τη ζωή ως προσφορά προς τους άλλους, όχι ως ατομική ικανοποίηση των παθών, της αρρωστημένης εγωπάθειας, του ξεπεσμού της ζωής στο ζωώδες και της ικανοποίησης της ''σαρκός''.''πρόκειται λοιπόν για μια γενική σύζευξη του ανθρώπου με την υλικότητα, την αέναη ροή των στοιχείων που απαρτίζουν τον υλικό κόσμο, τη διαρκή κίνηση και αλλοίωση, που τον κάνει εμπαθή και στο σύνολο του σαρκικό. 36 Οι αξίες της ζωής και οι αξιολογικές κρίσεις πρέπει να γίνονται από ένα σύστημα αξιών που να προσδιορίζεται από το όλον και όχι από το μέρος που εκφράζει και διαμορφώνει την έννοια του ατομισμού και τις περισσότερες φορές επιζητεί την ικανοποίησή του ατομικού συμφέροντος.η πραγμάτωση της αυθεντικής ζωής προϋποθέτει τη γνώση αυτής.στην ιστορική της πορεία η ανθρωπότητα προσπαθούσε πάντοτε να αναγνωρίσει την αληθινή, την άξια να βιωθεί ζωή, για να την υποδείξει στις μετέπειτα γενιές και να απορρίψει ότι είναι κατακριτέο. 37 Έτσι αξιολογώντας τον ατομισμό αναζητούμε την πηγή της αυθεντικότητας του και βλέπουμε αν αυτός ανήκει σε αυτό που λέμε γενικό καλό ή κακό, φυσικό καλό ή κακό.όσο βέβαια το άτομο και να προσπαθήσει να αξιολογήσει το όλον καθώς αυτός αντιπροσωπεύει το μέρος, θέτει τον εαυτό του υπό το καθεστώς της ματαιότητας, κάθε προσπάθεια κρίσης από το μέρος είναι αδύνατη.κάθε υποκείμενο προσπαθεί τους όποιους στόχους του να τους επιτύχει με τη δική του αυτενέργεια και δεν αφήνει τις καταστάσεις που προκύπτουν στο τυχαίο και στη φυσική τους κατάληξη.η επέμβαση του ατόμου στα πράγματα είναι αποτέλεσμα της νοητικής του ικανότητας, της αξιολογικής του κρίσης και των πολύπλοκων διαδικασιών της σκέψης, άρα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ο ατομισμός είναι ένα φυσικό επακόλουθο της προσπάθειας για επιβίωση και για επικράτηση στο κοινωνικό περιβάλλον 9

12 ΑΤΟΜΙΣΜΟΣ κατά βάση, όπου οι όποιες ατομικές εκδηλώσεις έχουν ανταγωνιστικό χαρακτήρα. Συνοψίζοντας η φυσική προσπάθεια για επιβίωση μεταφέρεται στον αγώνα για την επικράτηση στην κοινωνία, η αγριότητα, η επιθετικότητα της ψυχής συνεχίζει να υφίσταται. Οι σκοποί και οι στόχοι κάθε ατόμου πρέπει να μη συγκρούονται με τους αντίστοιχους των υπόλοιπων μελών της κοινωνίας, αλλά να μπορούν να ικανοποιούνται παράλληλα και με τη σύμπραξη της κοινωνίας γενικότερα, προάγοντας την ευδαιμονία της. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι επιδιώξεις βοηθούν και εκτρέφουν τον ατομισμό, η ρύθμιση αυτών είναι αποτέλεσμα αξιολογικών κρίσεων στα πλαίσια των αξιών που θέτουν τα κοινωνικά δεδομένα της εκάστοτε χρονικής περιόδου.η κοινωνία θέτει κάθε φορά τις αξίες της και απαιτεί από το άτομο να τις ασπασθεί και να τις υπηρετήσει απόλυτα, παραβλέποντας τις υποκειμενικές κρίσεις και την ατομική βούληση, όποιας διαφορετικότητας και αν είναι αυτή. 38 Ο φυσικός ατομισμός ρυθμίζεται άλλα δεν εξαφανίζεται, όταν το άτομο δεν θέλει να συμμορφωθεί στο όλο πλαίσιο και επιδιώκει με οποιοδήποτε τρόπο να εναντιωθεί σε αυτό, τότε επέρχεται η απαξίωση των αξιών.ο μηδενισμός παγιώνει τη θέση του, η απογοήτευση που υφίσταται το υποκείμενο στο δόσιμο του σε διάφορες καταστάσεις, κοινωνικές πρακτικές, στο βίωμα της αγωνίας έναντι του θανάτου το οποίο φανερώνει τα όρια της ματαιότητας του βίου και την εμπειρία του μηδενός.το μέρος υποκείμενο συνειδητοποιεί τη μικρότητα του έναντι της ολότητας. Όταν απαξιώνονται οι αξίες που το άτομο έχει προβάλλει στον εαυτό του θεωρώντάς το ως ύψιστη αξία, συνειδητοποιεί την πραγματική διάσταση της σχέσης του με τη ζωή, κατανοώντας τη μικρότητα του.το αναπόφευκτο γεγονός του θανάτου του και την αποδοχή της σχετικότητας που διέπει την ύπαρξη του, αυτό γίνεται η γνησιότερη εμπειρία του μηδενός.ο ατομισμός είναι η κύρια πηγή του μηδενισμού.το άτομο δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στο μέρος έχασε την σχέση του με το όλον, η οντολογική διαφορά μεταξύ Όντος και Είναι φανέρωσε την αλλοτρίωση του ατόμου, η μη ύπαρξη σχέσης μεταξύ του Υποκειμένου και του Είναι, επέφερε τον μηδενισμό. 10

13 ΝΙΤΣΕΪΚΗ ΜΗΔΕΝΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Η πρώτη μηδενιστική διακύρηξη που αποκάλυπτε το δόγμα και έδινε το μήνυμα για την απερχόμενη αλήθεια των πραγμάτων, που αφορούσε το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου, δόθηκε από τον Νίτσε με τον προφήτη του τον Ζαρατούστρα. Η απόλυτη αποπνευματικοποίηση της εποχής και η επικράτηση της κοσμικότητας γίνεται η μηδενιστική αποκάλυψη της απιστίας.ο Νίτσε αντιλαμβάνεται τον μηδενισμό μέσα από την ιστορία και προσπαθεί να ερμηνεύσει τη διεργασία της απαξίωσης των αξιών.ο θεός συμβολίζοντας τον υπεραισθητό κόσμο καθορίζει τα πάντα, τις ιδέες, τους σκοπούς, τη ζωή και τις υπέρτατες αξίες, έτσι δημιουργήθηκε η απάτη του ιδεώδους κόσμου, αυτού που δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί ποτέ σε αυτόν τον κόσμο.στην ουσία του ο μηδενισμός είναι η απαξίωση των αξιών και η δημιουργία νέων.στη νέα εποχή δεσπόζει απόλυτα η υποκειμενικότητα,η κυριαρχία της είναι θεμελιώδες στοιχείο κάθε πράγματος.σε κάθε είδους πραγματικότητας κυριαρχεί η θέληση για δύναμη, το βασικό στοιχείο της ζωής. 39 Το ξεπέρασμα της μεταφυσικής και η μεταστροφή της γενικότερα, γίνεται με μια νέα αντίληψη γι' αυτήν,την αποκαλούμενη ''αιώνια επάνοδο του ίδιου'' 40 Το μηδενιστικό δόγμα, με το βασικότερο πρόταγμα ότι ''δεν υπάρχει αλήθεια'' διαμορφώνει την εικόνα της αποστασίας, της σύγχρονης εποχής.ο νιτσειστής είναι πολέμιος του Θεού θεωρεί ότι δεν υπάρχει η ανάγκη ενός Θεού για την ανθρωπότητα γι' αυτό και είναι διατεθειμένος να δεχθεί την όποια αναπλήρωση του Θεού. Η νιτσεϊκή πίστη χαρακτηρίζεται από σθένος και δύναμη, αντίδραση,τη μη αποδοχή, την αρνητικότητα, την περιεκτική κακότητα και τον εγωισμό.αυτό που είναι δυνατό είναι καλό, ότι εμπεριέχει αδυναμία ανήκει στη μερίδα του κακού.η σιγουριά και το αίσθημα ασφάλειας δεν υφίστανται, κανένας ορθολογισμός δεν αναγνωρίζεται ως θετικός και ωφέλιμος όλα μπορούν να ανατραπούν χωρίς καμιά λογική σκοπιμότητα.στην νιτσεϊκή σκέψη, το ένστικτο παίρνει την πρωτοκαθεδρία και οδηγεί τις πράξεις και τις σκέψεις έτσι γίνεται αναπόφευκτη η ρήξη του υποκειμένου με τον κόσμο και η φιλοσοφία της βίας είναι προ των πυλών, απόλυτο ζητούμενο είναι η δύναμη.ο μηδενισμός είναι η προσπάθεια εξάλειψης των αξιών του πολιτισμού. 41 Ο νιτσεϊκός μηδενισμός δεν αποζητά την κενότητα της σημασίας αλλά ζητά να αναπληρώσει με ένα καινούργιο νόημα τη ζωή, πέρα από την όποια επιφανειακότητα ή τις συγκρούσεις των ιδεολογιών.η πολύμορφη επιφανειακότητα και η έλλειψη οποιουδήποτε νοήματος προσδοκά τη σύγκρουση των αντιθέτων και το χάος των πραγμάτων τον αποχωρισμό τους από τις αξίες που τον συνέχουν ''η νιτσεϊκή σκέψη θέλει να υπερβεί όλους τους σκοπούς, αλλά δεν παύει να έχει ως σκοπό η ίδια, τη δημιουργία του ανθρώπου της θελήσεως για δύναμη, του υπερανθρώπου''

14 ΝΙΤΣΕΪΚΗ ΜΗΔΕΝΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Το παγκόσμιο χάος του κόσμου είναι αποτέλεσμα της πίστης στις δυνάμεις του ανθρώπου και στον παραλογισμό που προέρχεται από το παθογόνο εγώ.το παράλογο δεν μπορεί να κατανοηθεί με τους δικούς του όρους, ο παραλογισμός είναι το βαθύ σύμπτωμα της πνευματικής κατάστασης του σύγχρονου ανθρώπου. 43 Ο νιτσεϊσμός ζητάει να βρει το νόημα ζωής στην απόλυτη ιδιοτέλεια εν τέλει, όταν παντελώς στερέψει ο ψυχικός βίος, η παντοδυναμία του φυσικού πάθους φτωχαίνει τα ανοίγματα της ψυχής προς τον άλλον.ο ψυχικός εγκλεισμός στην μηδενιστική ατομικότητα άγει και φέρει την ψυχή από το σκοτεινό υπόβαθρο των παθών και δαιμονίζει τον άνθρωπο, κάτι που διαμορφώνεται και ως κοινωνικό γεγονός.ο εγωκεντρισμός αναπτύσσει το μηδέν, γιγαντώνει το Εγώ, που ρέπει καταστροφικά προς τον Άλλο. 12

15 Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΝΙΤΣΕ Ο νιτσεϊκός θάνατος του Θεού είναι κατά βάση αντιχριστιανικός θεωρώντας τον καθαρά ως ένα παραλογισμό.το χριστιανικό σύμβολο του σταυρωμένου Θεού θεωρήθηκε πρότυπο για όλους όσους υπέφεραν για όλους και για όλες τις μάζες των καταπιεσμένων και των αδύναμων. 44 Εδώ έρχεται να διατυπώσει την ένσταση του ο Νίτσε για τον καταφρονημένο άνθρωπο που εκφράζει την ηθική των σκλάβων διατυπώνεται μέσα από τις παρακμασμένες θρησκείες. 45 Με την ανακάλυψη της παλαιάς ηθικής επέρχεται και η εγκατάλειψη του χριστιανικού Θεού. Η μετάβαση στο νέο τύπο ανθρώπου και τον υπεράνθρωπο παρουσιάζεται ως το νέο ιδανικό της ανθρωπότητας. Ο υπεράνθρωπος είναι μια καταφατική στάση ζωής όπου ''επαναξιολογούνται όλες οι αξίες'' ''από το πνεύμα της γης'' και την επαναφορά της αξιοσύνης του σώματος έναντι του πνεύματος και της ψυχής.το ανθρώπινο σώμα, τα ένστικτα είναι αντιορθολογικά. Ο κυρίαρχος άνθρωπος δεν εμπιστεύεται πλέον τη διάνοια του αγαπάει την δημιουργική δύναμη, τη ζωτικότητα που είναι η ανεξάντλητη δημιουργική βούληση για ζωή και αυτοτελείωση. Για τον Νίτσε υπάρχει συνάφεια ανάμεσα στο χριστιανικό Θεό ως ανώτατη αξία και την αλήθεια, ως αξία για την φιλοσοφία.ο θάνατος του Θεού επέφερε την εκμηδένιση του κυρίαρχου θρησκευτικού νοήματος, προκαλώντας το φόβο για την μη ύπαρξη σκοπού, την ατοπία και το πρωτογενές χάος που έρχονται σε αντίθεση με την πληρότητα της αλήθειας του Θεού και της δημιουργίας εκ του μηδενός. 46 Ο μηδενισμός έχει στην ουσία του τον παραλογισμό γι αυτό προκαλεί την εναγώνια αντίσταση κάθε όντος όταν το μηδέν κάνει αισθητή την παρουσία του στο Είναι του. 13

16 ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΘΕΪΚΟΥ Η φύση μας κατά κάποιον τρόπο κινείται ανάμεσα στο άπειρο του Θεού και την δική μας περατότητα περιοριστικότατα, βέβαια, εμείς πάντα τείνουμε προς τα πάνω, με στόχο την αυθυπέρβασιν μας ή την όποια θεική εγγύτητα.ο θεός πάντα θα είναι φορέας απειρότητας και οντολογικού μεγαλείου, δύο στοιχεία που θεωρούνται δεδομένα.ο εξωτερικός, αφηρημένος απρόσιτος όχι ''προσωπικός'' Θεός δεν μας αφήνει να τον συναντήσουμε στην έξοδό μας από την υποκειμενικότητά μας, αφού το άπειρο που μας αποτείνεται είναι μια τάξη του πραγματικού που αντίκειται στις δικές μας δυνατότητες. 45 Το άπειρο περιορίζει και δυσχεραίνει την προοπτική αυθυπέρβασής μας προς το θείο.ο θάνατος του Θεού είναι ένα άνοιγμα στη μεταφυσική ζωή του ανθρώπου όταν ελευθερώσει μια νέα δυναμική. 46 Αυτό που δημιουργείται μετά το θάνατο του παραδοσιακού Θεού διαμορφώνει το ενδεχόμενο της θεώρησης μιας νέας σχέσης Θεού και ανθρώπου, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης μιας νέας θεϊκότητας.πρόκειται αναμφισβήτητα για το θάνατο ενός αφηρημένου'' Θεού και το ενδεχόμενο ανακάλυψης μιας άλλης υφής θεϊκότητας που σε κάποιο βαθμό προσδιορίζεται ως η δικιά μας προσωπική, ανθρώπινη, προοπτική του θεϊκού. 47 Ο θεός αποτελεί φορέα απειρότητας, παρ' όλα αυτά μπορεί να προσανατολίζει την ύπαρξής μας, αλλά και να την επηρεάζει συγκεκριμένα.η σχέση μας με το θεϊκό παραμένει πάντα υπό αμφισβήτηση, γιατί ο Θεός βρίσκεται κάπου πέραν της ανθρώπινης περατότητας.ο θεός δεν είναι πρόσωπο, δεν υφίστανται ουσιαστικά τρόποι επικοινωνίας, η απρόσιτη υψηλότητα του δεν δημιουργεί ένα κάποιο είδος συσχέτισης. 48 Αυτή η κατάσταση διαμορφώνει τη μη-σχέση ενός υπερπροσωπικού ανώτερου Θεού, με την ανθρώπινη περατότητα,την οποία ο συγκεκριμένος ιδεατός Θεός της μηδενίζει την όποια προοπτική.διαμορφώνεται η ανάγκη αντικατάστασης του θεωρούμενου αφηρημένου θεού με τη δημιουργεία ενός άλλου,'' μιας άλλης τάξης προσωπικού, νέου Θεού''. 49 Η προσπάθεια να ελευθερωθεί μια νέα διάσταση του θείου παραμένει πάντα στην απόλυτη αυτενέργεια μας.η απειρότητα του Θεού δεν μπορεί να εκφραστεί και να γίνει βιωμένη εμπειρία στο πεπερασμένο πλέγμα του σώματος και της ψυχής αφού πρόκειται αποκλειστικά για αφηρημένη νοητική σκέψη.η νιτσεική σύλληψη του ''θανάτου του Θεού'' διαμορφώνεται ουσιαστικά ως η κυρίαρχη αθεϊστική άποψη.ο Θεός είναι μια νοητική σύλληψη του ανθρώπου γι αυτό και ο άνθρωπος δεν έχει παρά να αναλάβει μια άμεση ενεργητική σχέση με τον ανοδικό, ανώτερο εαυτό του. 50 Η σχέση του Θεού με τον άνθρωπο είναι μια δυναμική φορά του δεύτερου για αυθυπέρβαση στην έκφραση του μυστικού μεταφυσικού μας είναι, η ένταση της ορμής για σύνδεση με το ανώτερο 14

17 ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΘΕΪΚΟΥ θεϊκό και την απειρότητά του βιώνεται ως μια περιπέτεια της ζωής ή μια πορεία προς το άγνωστο του θανάτου. 51 Η σχέση μας με το θείο δε μας αφορά ούτε ως εκτατούς μορφικά και χορικά υπάρχοντες ούτε ως κίνηση, αλλά πρόκειται για μια ουσιαστικά απόλυτη νοητική σχέση, η συμμετοχή του σώματός μας είναι έξω από τη μεταφυσική μας προσέγγιση του θεϊκού. 52 Η διαδικασία αυτή απαιτεί ένα ξεπέρασμα του πεπερασμένου της φύσης, γιατί καταφάσκωντας σ'αυτήν, προετοιμάζουμε την ανεύρεση της υπέρβασης αναζητώντας ''το μεγάλο εαυτό μας''. Με το θάνατο του Θεού ερχόμαστε ενώπιον της ευθύνης μας, αναλαμβάνουμε τον εαυτό μας έναντι του απείρου, που διεγείρει μοναδικά την εσωτερική ενεργητικότητα που διέπει τον καθένα μας. 53 Η όλη κίνηση δεν γίνεται από μια δύναμη που δρα εξωτερικά, αλλά ελεύθερα στο ενδιάμεσο πλαίσιο του μεταφυσικού και της εσωτερικότητας μας, τείνουμε να υπερπηδήσουμε τη θνητότητας μας αλλά με τη σύμπραξη της, αφού η όποια αναφορά στο Θεό έχει εξαληφθεί.η αίσθηση του όποιου μεγαλείου θα μας οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα πραγματικότητας υπερτονίζοντας την υποκειμενικότητα σε μια άλλου είδους ποιότητας του πραγματικού. 54 Ο άνθρωπος είναι ένα αυτοδημιουργούμενο αυτόνομο εγώ που δε σχετίζεται με το Θεό και τη φύση και το οποίο θα μπορούσε ως ιδιότροπο πνεύμα να εκμηδενίσει τον κόσμο,προκειμένου να δημιουργήσει το δικό του νέο θεικό, την υποκειμενική πλέον πλευρά της απειρότητας.η νέα αυτή τάξη πραγματικότητας ενεργοποιεί την οντολογική δύναμη του ανθρώπου που δεν είναι τίποτε άλλο από αυτή που αναγνωρίζαμε και βιώναμε ως δύναμη του εξωτερικού Θεού, αυτή καταδείχνει ότι ο νιτσεϊκός υπεράνθρωπος, είναι η αυθυπέρβαση μας. 55 Η καθολικότητα της βούλησης για κυριαρχία, της θέλησης για τον έλεγχο των πραγμάτων διαμορφώνει το υπερανθρώπινο, τη μεγαλειακή διάσταση της ύπαρξης.η ενεργοποίηση μιας άλλης τάξης θεϊκότητας γίνεται σε ένα πολλαπλό επίπεδο. 56 Η όλη κατάσταση όμως παραμένει να κινείται ανάμεσα σε ένα αίσθημα φόβου και μεγαλείου, γιατί πρέπει να γίνει η διαχείριση πλέον μιας νέας προοπτικής, αλλά συγχρόνως υφίσταται και η αντίθετη αυτής αίσθηση ευτυχίας.το ξεπέρασμα των ορίων μας κινείται πάντα εξωτερικά από εμάς ως διακυμάνσεις του πρωταρχικού θρησκευτικού συναισθήματος.η θέληση για δύναμη εκφράζεται εξωτερικά βρίσκοντας ανταπόκριση στην υλικότητα του κόσμου. 57 Το θεικό τώρα προσδιορίζεται ως το συναίσθημα που απορρέει από τη σχέση των πραγμάτων μεταξύ τους μεταμορφωμένα στο εσωτερικό του υποκειμένου.το νιτσεικό δόγμα της βούλησης για δύναμη παραμένει στην ουσία του μηδενιστικό, αφού προσπαθεί να καταστρέψει τούς περιορισμούς της μεταφυσικής που εκφυλίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη

18 ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΘΕΪΚΟΥ Ο Διόνυσος συμβολίζει το θρίαμβο της ετερότητας και της διαφοράς, που συνεπάγεται την αιώνια επανάληψή της πολλαπλότητας αφού δεν αποδέχεται τις έννοιες της ταυτότητας και της ενότητας. 59 Η διονυσιακή αναδημιουργία μέσα από μια άλλη σχέση με το θεϊκό, από μια ιδιαίτερη, μια καινούργια αποκάλυψη, γίνεται η αιτία για να δωθεί νέο νόημα στην ύπαρξη που το έχασε με το θάνατο του θεού. 60 Η άποψη του Χάιντεγκερ ότι η ''θεικότητα είναι πιο κοντά στη σκέψη απ όσο στη φύση'' γίνεται η αρχή μιας νέας οριακής εμπειρίας του θεϊκού. 61 Την ικανότητα της θέλησης να παράγει αξίες για τα πράγματα και τον κόσμο την ανέπνευσε η θεική ύπαρξη. 62 Η θέληση για δύναμη ενεργοποιεί την ανοδική φορά για αυθυπέρβαση στο εσωτερικό της ενθαδικότητας μέσα από την ανάληψη της σχέσης μας με το είναι. 63 Όταν η σκέψη δε βρίσκεται στο είναι,τότε απομακρύνεται, αποχωρεί από τη σχέση της με το θεό.το τέλος του αφηρημένου Θεού φανερώνει τη σχετική δυνατότητα της νόησης και της πίστης να βρεθεί με το Είναι του συγκεκριμένου πλέον θεού που είναι εγγύτερος τον άνθρωπο από κάθε οντικό ον

19 Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΥ Ο μηδενισμός στα κράτη και στους λαούς δεν διαμορφώνεται στον ίδιο βαθμό και ούτε μπορούν να καταγραφούν αυτούσιοι μηδενιστές. Η απαρχή του μηδενισμού ως ιδεολογία ως φιλοσοφικό πρόταγμα πρωτοεμφανίζεται καλυμμένος στο φιλελευθερισμό.έτσι λοιπόν ο μηδενισμός αρχικά βρίσκεται πίσω από τη μορφή ενός πολιτισμού δημοκρατικού εξευγενισμένου, που εμφανίζεται σε έναν σύγχρονο ελεύθερο κόσμο, όπου ενώ ισχύουν οι αξίες, παύουν όμως να αναγνωρίζονται με την ίδια ένταση. 69 Όσοι κινούνται στους διανοουμενίστικους, ανθρωπιστικούς κύκλους από δω και πέρα δεν πιστεύουν στον ίδιο βαθμό στην απόλυτη αλήθεια, στη χριστιανική αλήθεια.ένας νέος Θεός αναζητείται από το σύγχρονο άνθρωπο.ένα νέο νοητικό κατασκεύασμα που θα μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες της εποχής και θα προσφέρει το απαιτούμενο άλλοθι για την πρωταρχική αιτία του κόσμου. 70 Η Φιλελεύθερη ανάλυση του κόσμου θέλει την αλήθεια πιο συμβιβαστική και πιο ελαστική ως προς τις τελικές της διαπιστώσεις.το απόλυτο της αλήθειας διαπνέετε πλήρως από τη σχετικότητα.πάνω στην αβεβαιότητα δεν μπορεί να δημιουργηθεί τίποτα θετικό.η προβλεψιμότητα και το άμεσο ενδιαφέρον του φιλελεύθερου επικεντρώνεται στον παρόντα κόσμο. 71 Γι αυτό και ο φιλελεύθερος ανθρωπιστής δεν ψάχνει για εσχατολογικές απαντήσεις, αποδέχεται τα όρια της ανθρώπινης γνώσης και ενδιαφέρεται να καλύψει έναν χλιαρό σχετικισμό αδιαφορώντας για την τελική έκβαση της αλήθειας. 72 Έτσι ξεκινά μια παρωδία της αλήθειας γιατί έχουμε συνεχείς προσόψεις της αλήθειας χωρίς ουσία.μια μη επαρκής αντίληψη της αλήθειας οδηγεί στην κακή πίστη, στην μη πίστη και τότε η αναλήθεια και το κακό θριαμβεύουν.αυτή η πραγματική μη αλήθεια διαμορφώνει την κενότητα της πίστης και αυτή με τη σειρά της δίνει το έναυσμα της μηδενιστικής αντίληψης για τα πράγματα. 73 ''Η παρακμή κάθε είδους πίστης ακόμη και της πίστης στον ανθρώπινο λόγο έχει οδηγήσει σε ένα πλατιά διαδεδομένα σχετικισμό και μηδενισμό'' Όταν δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τα πράγματα επανέρχεται η απαισιοδοξία του σχετικισμού και του μηδενισμού. 74 Ο άνθρωπος που έχει μάθει να βιώνει αντικειμενικές βεβαιότητες δίνει νόημα στη ζωή του γιατί υπάρχει γι' αυτόν η οντολογική αναφορά. Ο ρεαλιστής που είναι αφοσιωμένος προσηλωμένους φανατικά στην αλήθεια αυτού του κόσμου, αδιαφορεί για την όποια μεταφυσική πιστεύοντας ότι βρίσκεται στο κόσμο της φαντασίας δεν αποδέχεται καμιά μορφή ιδεαλισμού, γι' αυτό και απορρίπτει το χριστιανισμό. Η αγάπη για την αλήθεια οδηγεί και στην αναζήτηση και την ανάγκη δημιουργίας κάποιας υπέρτατης κοσμικής αξίας έτσι ο υπεράνθρωπος γίνεται εν τέλει η θέληση της επιβολής της αναλήθειας που καταλήγει να είναι το είδωλό της ψεύτικης ισχύς και δύναμης

20 Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟΥ Ο μηδενιστικός ρεαλισμός με πρωταγωνιστές στα παιχνίδια εξουσίας όπως ο Λένιν ο Στάλιν που ο Χίτλερ κατάφερε με την ικανότητα αυτών να βρίσκουν δραστικές-καταστροφικές λύσεις στα μεγάλα προβλήματα των κοινωνιών τους, ασχέτως του κόστους που αυτές οι λύσεις θα επιφέρουν, να φέρει τη μηδενιστική απλοποίηση στο απόγειο της πολιτικής.όπως και αντίστοιχα τους ''φοβερούς απλοποιητές'' στην επιστημονική διανόηση όπως του Φρόιντ και του Δαρβίνου. 76 Οι μεγάλες τραγωδίες του αιώνα μας προήλθαν από το μηδενιστικό πνεύμα ενός τυπικού ρεαλισμού, ενός πρακτικού πνεύματος που αποδεχόταν μόνο την ύπαρξη της ύλης και απέκλειε κάθε μεταφυσική, κάθε ενδεχόμενο ύπαρξης πέραν του ''εδώ και τώρα''. 71 Το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού σήμερα αποδέχεται τις αντιλήψεις του ρεαλιστικού μηδενισμού, το πνεύμα των καιρών όπου ο ''κοινός νους'' αποδέχεται τις καταστάσεις, τα ρεύματα του μοντέρνου, όπως αυτά δίνονται από γνωστά κέντρα.ο έλεγχος με στόχο την εξαπάτηση των αντιλήψεων έφερε τον πολιτισμό της πρωτόγονης χρηστικής βαρβαρότητας που διαθέτει ο σύγχρονος άνθρωπος και έτσι μπορεί να ζει ελεύθερα την αβάσταχτη καθημερινότητα του.ο ανθρωπισμός σήμερα δεν ανέχεται οπισθοδρομήσεις σε θρησκευτικές αφέλειες και ο ακαδημαϊκός που δεν σέβεται την κυνικότητα των καιρών του θα πρέπει να προσαρμοστεί σε γήινες επιδιώξεις και να ακολουθήσει το νέο άνθρωπο του μηδενιστικού ρεαλισμού της νέας εποχής. 18

21 Η ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ο Θεός της αριστοτελικής γνωσιοθεωρίας ταυτίζεται με τη νοητική σύλληψη ως η ''πρώτη αιτία'' δημιουργίας του κόσμου το ''πρώτο κινούν αίτιο''. Για τον ευρωπαϊκό μηδενισμό ο Θεός έπαψε να αντιπροσωπεύει τον διαμορφωτή της ιστορίας ή αυτού που νοηματοδοτεί την ανθρώπινη ύπαρξη και τη ζωή, η κατάληξη αυτού του συμπεράσματος της μη πίστης πλέον στην ύπαρξη του Θεού ήταν προϊόν διανοητικής επεξεργασίας και κανένας συναισθηματισμός δεν υφίστατο επί του θέματος. Ο Νίτσε διαπιστώνoντας το κενό που δημιούργησε η μη πίστη στο Θεό αρνείται να αποδεχθεί από δω και πέρα το υπέρλογο του πράγματος, δηλαδή την ύπαρξη του υπεραισθητού και απλώς μηδενίζει ότι σχετίζεται με το θέμα Θεός, χωρίς να θέτει κάτι ως υποκατάστατο. 78 Για τον Ντεκάρτ ο Θεός κατοχυρώνεται και αποδεικνύεται ορθολογικά, αφού αναγκαστικά η γνώση της τελειότητας του Θεού είναι στοιχείο που σημαίνει ότι κάποιας αντίστοιχης ποιότητας Ον το εισήγαγε ως ιδέα στον ανθρώπινο νου που είναι ατελές κατά βάση, άρα η ύπαρξη του Θεού αποδεικνύεται από αυτό το γεγονός. Οι λογικές αποδείξεις και την ύπαρξη του Θεού αντιβαίνουν σε μια ενδόκοσμη ενπράγματι ύπαρξη του Θεού, το υποκείμενο που καταφέρνει να κατανοήσει λογικά το Θεό απολυτοποιείται ως μοναδική αρχή γνώσης και προσδιορισμού της θείας διάνοιας, άρα έχουσα αντικειμενικά την επάρκεια για να το κάνει μπορεί πλέον να αποκηρύξει τον Θεό και να πάρει τη θέση του. Για τον Σπινόζα φύση και Θεός ταυτίζονται, η δημιουργική φύση ο Θεός και η δημιουργημένη φύση ο κόσμος.τα όντα και οι ιδέες είναι προϊόντα της φύσης του Θεού και η πραγμάτωση του. Πρόκειται για έναν ενδόκοσμο θεό, που εμπεριέχονται στην απόλυτη πραγματικότητα όλες του οι εκφάνσεις, αυτός ο Θεός γνωρίζετε μέσα από την νοητική αλλά και την αισθητική εμπειρικότητα. 79 Η νοησιαρχία καταλήγει να είναι ο μόνος τρόπος γνώσεως το Θεού όπου στα πλαίσια του μονισμού του υποκειμένου ''η λεγόμενη φυσική θεολογία'' καταλήγει στην επιστημονική οργάνωση της γνώσης.στη συνέχεια δίνεται προτεραιότητα στην αισθητική εμπειρία της γνώσεως του Θεού, όπου ο θετικιστικός εμπειρισμός θα προσπαθήσει να δώσει τις δικές του αποδείξεις, για να περάσουμε έτσι από τη νοησιαρχία να περάσουμε στον εμπειρισμό με τη μετατόπιση της εγκυρότητας στις αισθήσεις. Το υπαρκτό καθορίζεται απόλυτα από το αισθητό γι αυτό και η μελέτη του υπερ-εμπειρικού του επέκεινα γίνεται αδιάφορη και παραγκωνίζεται από τη φυσική επιστήμη της παρατήρησης.η νοησιαρχική αποδεικτικότητα, η φυσική θεολογία, η οδός για τη μεταφυσική γνώση, με την ορθολογική μελέτη μετατρέπεται σε επιστημονική εργασία απόδειξης του Θεού,για να καταλήξει στην απόλυτη αμφισβήτηση Του

22 Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ Στον ανατολικό ορθόδοξο τρόπο σκέψης τα γνωστικά κέντρα είναι νους και ο λόγος. Ο νους ως θεωρητική ενέργεια της ψυχής και ο λόγος ως η πρακτική αυτής.ο ηγεμών νους έχει την θεωρητική γνώση του θεού, την αποκάλυψη και ο λόγος διατυπώνει στην πράξη αυτή την γνώση, πρωτεύοντα ρόλο παίζει ο φωτισμός του νου ενώ για τους δυτικούς ο νους ταυτίζεται με το λόγο γι' αυτό και υπάρχει η διαφορά της κατα θεόν σοφίας με αυτή της κατά κόσμο σοφίας. Για την Δύση όλα κινούνται υπό το ενδεχόμενο οικονομικό όφελος και οι αλληλεπιδράσεις από τον πλουραλισμό των τάσεων και των αντιλήψεων σε διαφόρους τρόπους ζωής, πολιτιστικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς που επικρατούν στις κοινωνίες της και υπό το πνεύμα της πάλης των τάξεων για δικαιώματα και ελευθερίες στην προοπτική ενός υλικού ευδαιμονισμού, την καλοπέραση της κοινωνίας.όλα αυτά που εκπροσωπούνται από τα διάφορα συμφέροντα, τις συντεχνίες και τις διεκδικήσεις τους έφεραν στο προσκήνιο τον ατομισμό, που θεωρεί ότι το άτομο πρέπει να ευημερεί,να επιβάλλει τον εγωκεντρισμό του, στο ανελέητο σαφάρι των υλικών πραγμάτων, στην ηδονή της κοινωνικής καταξίωσης. 81 Η κουλτούρα και ο πολιτισμός της ορθόδοξης παράδοσης επικεντρώνεται στην απόκτηση του Αγίου πνεύματος στην κατά χάριν θέωση του ανθρώπου, ενώ για τη δύση είναι αποτέλεσμα διανοητικής ευφυΐας κληρονομικών χαρακτηριστικών και εκπαίδευσης και δεν ''δίδεται στον έχων και στον τηρών''.η αλήθεια η εξ Αποκαλύψεως, είναι η εμπειρία της θεώσεως, προϊόν της κάθαρσης και του φωτισμού της καρδιάς που επέρχεται με την μετοχή στην εκκλησιαστική ζωή αλλά και στην παράδοση της αποκεκαλημένης σοφίας που λαμβάνει χώρα πέραν του χρόνου, μια διαδικασία υπό την προοπτική της αιωνιότητας. 81 Στην Δυτική θεολογία η ανάπτυξη διανοητικών γνώσεων, η εξάσκηση του λογικού, η στοχαστική μελέτη και η προσπάθεια σύζευξης των δυο γνωστικών κέντρων της ανθρώπινης υπόστασης του νου και του λόγου επιφέρει τη σύγχιση.το μεγαλύτερο ατόπημα της σημερινής δυτικής φιλοσοφίας είναι η ταύτισή του νου με τον λόγο γιατί τότε επέρχεται ο σκοτασμός του νου, χάνεται η προοπτική απόκτησης της σοφίας του Θεού και προάγεται η κοσμική σοφία και η καλλιέργεια της λογικής.η σχολαστική μεταφυσική της Δύσης συνοψίζει στο Είναι την ύπαρξη των όντων, όμως αυτή η σύμπτωση πραγματοποιείται ως συλλογιστική δυνατότητα, η ύπαρξη ταυτίζεται με τον ''νοείν''. 83 Ο Καρτέσιος με τη λογική αμφιβολία θέλησε να περάσει στη βεβαιότητα του ορθού λόγου και της σίγουρης γνώσης που μπορεί να πετύχει η φιλοσοφία με την αλήθεια του ''σκέπτεσθε'' ξεπερνώντας έτσι τις μεταφυσικές κατηγορίες των καθόλου εκλογικεύοντάς τες σε αποκλειστικές ατομικές βεβαιότητες.για τον Καρτέσιο οι αναμφισβήτητες ιδέες μπορούν να γίνουν αφετηρία για να συγκροτηθούν 20

23 Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ με το όργανο του νου νόμοι και κανόνες που να διέπουν την πραγματικότητα και να μας δίνουν κάθε φορά ασφαλείς προβλέψεις, μηχανικά προκαθορισμένες. 84 Η οντολογική προφάνεια των πραγμάτων είναι το κριτήριο της αλήθειας αλλά και κριτής της οικουμενικής αλήθειας, η αισθητή πραγματικότητα αναβαθμίζεται ως η μόνη πραγματικότητα, άρα η υπερβατική διάσταση του λογικού παύει να υπάρχει.η βεβαιότητα του ''σκέφτομαι'' είναι η μόνη ασφαλής γνώση, έτσι σταδιακά ο σκεπτικισμός όταν επιζητεί τη διανοητική βεβαιότητα περνά από την πίστη στη νόηση και μένει εκεί. 85 Η μερικότητα της γνώσης επανέρχεται όπως και η ατομική γνώση, ενώ η καθολικότητα της γνώσης επαναπροσδιορίζεται με τη συνειδητοποίηση των ανθρώπινων ορίων αυτής.οι συνέπειες της καρτεσιανής φιλοσοφίας υπήρξαν καταλυτικές για τη συνείδηση του δυτικού ανθρώπου. 86 Όταν πρωτεύοντα ρόλο παίζει ο λόγος και ο νους περνάει σε δεύτερη μοίρα τότε επέρχεται η μείξη των πορισμάτων της λογικής με την επιστημονική έρευνα και τη θεολογία.η επιστημονική μέθοδος έρευνας ή η μελέτη της φιλοσοφίας με τη φαντασία δεν μπορούν να εξάγουν διαπιστώσεις για τη θεία παρουσία και ενέργεια, προσομοιάζοντας αυτά που ισχύουν στο φυσικό κόσμο και τους νόμους του αισθητού, με το υπερφυσικό. 87 Όπως αναφέρει ο Χούσσερλ η απόλυτη γνώση επιτυγχάνεται όταν το αντικείμενο και η συνείδηση συσχετιστούν.το υποκειμενικό υπερβατικό Εγώ γίνεται το απόλυτο κριτήριο της αλήθειας και αυτό που παράγει, κινεί την κοινωνία και την ιστορία.το πνεύμα που δε στρέφεται προς τα έξω, μπορεί και επιτυγχάνει την απόλυτη αυτάρκεια, κατανοώντας τον εαυτό του μέσα από τον σκεπτικισμό.η ανθρώπινη γνώση με τον εμπειρικό σκεπτικισμό επιζητεί ένα σταθερό νόημα. Με την φαινομενολογική αναγωγή το υποκείμενο γίνεται το θεμέλιο του κόσμου.το πεπερασμένο ατομικό Εγώ δεν αναγνωρίζει κανένα άπειρο απόλυτο που ως κριτήριο της αλήθειας, θεωρεί τις λογικές αλήθειες του πνεύματος του.το ''μέρος'' μπορεί να κρίνει να αποφασίζει για την αλήθεια έτσι όπως την αντιλαμβάνεται στην γενικότητά του, στη λογική του.η αυτάρκεια του ατόμου στη Δυτική σκέψη γενικότερα δημιουργεί τις απόλυτες αλήθειες ενός πλήθους υποκείμενων, διαφορετικών Εγώ, που αναπτύσσονται το ένα έναντι του άλλου καταλήγοντας στο τέλος στην αναμέτρηση τους.ο δυτικός πολιτισμός συγκροτεί την ατομική αλήθεια ως ανάγκη της προσωπική αυτάρκειας του ατόμου. 89 Τα οικονομικά οφέλη καλύπτουν την ματαιότητα της ανθρώπινης αγωνίας, ο ματεριαλισμός ειδωλοποιεί τον κόσμο και δημιουργεί την ψευδαίσθηση της αυτοδικαίωσης, ως διαχειριστής του κόσμου και μέσω του ψεύτικου ευσεβισμού και της ηθικιστικής βιτρίνας που καταλήγει στον φαρισαϊσμό. 21

24 Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ Η κυριότερη διαφορά που ισχύει μεταξύ Ορθόδοξης και Δυτικής Θεολογίας είναι στον τρόπο που επιτυγχάνεται η κοινωνία με το Θεό και η μετοχή της ανθρώπινης νοεράς ουσίας στον ''νου του Θεού'' αυτό που εκφράζει η Ανατολική ησυχαστική παράδοση. 22

25 Η ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΗ ΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΧΑΡΙΤΟΣ Ο Βαρλαάμ, ο οποίος μεγάλωσε και μορφώθηκε στο κλίμα της Δύσης του δεκάτου τετάρτου αιώνος, προσπαθώντας να εκσυγχρονίσει και να ανανεώσει την ορθόδοξη παράδοση ήρθε σε σύγκρουση με την ορθόδοξη Εκκλησία. Ο αποφατισμός που πρέσβευε λειτούργησε αντίθετα από το θρησκευτικό μυστικισμό της νηπτικής μεθόδου, του ησυχασμού. Για τον Βαρλάαμ η μόρφωση στην ελληνική παιδεία θεωρούνταν εξίσου σημαντική με αυτή που δόθηκε στους Αποστόλους και στους προφήτες, αφού στοχεύει μέσα από την γνώση των κτισμάτων, στη γνώση του Θεού.''Η γνώση του λόγου των όντων ευρίσκεται στο θείο και δημιουργικό νου του οποίου η εικόνα διαμορφώνεται στη λογική ψυχή μας και με τη συλλογιστική μέθοδο ομοιούμεθα Του δημιουργού της ζωής και λυτρωνόμαστε της αγωνίας που επιφέρει η άγνοια''. 90 Η αληθινή μόρφωση και γνώση δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να αποδεχθεί τη χάρη του Θεού και δημιουργεί την ανάγκη για ομοίωση του ανθρώπου με τον πλάστη του Για τον Παλαμά η Χάρις του Θεού είναι αυτή που εμπνέει τους πατέρες της ορθόδοξης Ανατολής και δημιουργούν την δογματική σοφία, για την σωστή και ορθή κατανόηση της πληρότητας του μηνύματος. Η απομάκρυνση από το πρωτότυπο, το αρχέτυπο κάλος, οφείλεται στην ασθένεια της προαιρέσεως, στόχος γίνεται η θεραπεία του λογιστικού ώστε να καταστεί κοινωνός των ακτίστων ενεργειών του Θεού. Η αληθινή γνώση είναι η γνώση που ενώνει με το Θεό, η προσήλωση στην κοσμική γνώση δημιουργεί εγωκεντρικότητα και το αίσθημα της αυτάρκειας που απομακρίνει από Αυτόν. Η γνώση του κόσμου θεώνει την ύλη, η γνώση του εαυτού μας καταφάσκει υπαρξιακά το εγώ. Ο ασκητής προσέχει νηπτικά λειτουργώντας κατά της εμπάθειας της ψυχής του, στρεφόμενος συνεχώς προς την θεοειδή της πραγματικότητα. 91 Για την ορθόδοξη Εκκλησία χρήσιμη είναι η κοσμική σοφία και η γνώση της αλήθειας των κτισμάτων να ενσωματωθεί στην αλήθεια του ευαγγελίου.η τελείωση όμως επέρχεται με την υγεία της ψυχής, την πίστη στο θεό και όχι με την ένωση του γνωστικού της ψυχής με τους λόγους των κτισμάτων. 92 Η Δύση χρησιμοποιεί την αρχαία παιδεία για να μορφώσει ανθρωποκεντρικά ενώ αντίθετα ο προχριστιανικός ελληνισμός ως στόχο του είχε την ανθρωπιστική πνευματική μόρφωση του ανθρώπου.η παιδεία που δημιουργεί την ψευδαίσθηση της γνώσης του κόσμου δεν αφήνει την ανάπτυξη της εξομοιωτικής θέλησης του ανθρώπου με αυτήν του Θεού, ώστε να επέλθει η κατάπτωση του εγωτικού πάθους της κενοδοξίας και να επέρθει η απάθεια. Η αλήθεια που εκπέμπει η Χάρης είναι αποτέλεσμα πνευματικής ελευθερίας, ο μετέχον στις ενέργειες του Θεού μετέχει της θεότητας, χωρίς να ταυτίζεται με τη Θεία Ουσία ούτε με τη Θεία Υπόσταση. 23