Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες;

Transcript

1 Τι είναι οι αξίες και ποια η σχέση τους με την εκπαίδευση; Σε τι διαφέρουν από τις στάσεις και τις πεποιθήσεις; Πώς ταξινομούνται οι αξίες; Δρ. Δημήτριος Γκότζος

2 1. ΟΡΙΣΜΟΣ Αξία: Θα ήταν ουτοπικό να δοθεί ένας μόνο ορισμός Οικονομικό Επιστημονικό Φιλοσοφικό Φίλτρο ανάλυσης

3 Βαθιά και διάχυτα «πρέπει» του ατόμου που δεν εκφράζονται λεκτικά Εννοιολογικές κατηγορίες, ιδέες, μορφές συμπεριφοράς που η κοινωνία αξιολογεί ως επιθυμητές Αξίες: «σαφής ή υπονοούμενη σύλληψη του επιθυμητού, χαρακτηριστική ενός ατόμου ή μιας ομάδας, η οποία επηρεάζει την επιλογή προτύπων, μέσων και ενεργειών, που χαρακτηρίζουν μια συγκεκριμένη κοινωνία» (Kluckhohn, 1951). Κοινωνία Αξίες Δομή Λειτουργία

4 Οι αξίες του ανθρώπου δίνουν μορφή και κατεύθυνση στα συναισθήματα και τη θέληση του. Η διάρκεια μιας αξίας βάζει το συναίσθημα και τη θέληση του ατόμου σε ένα «καλούπι». Η παραβίαση των αξιών μπορεί να δημιουργήσει αισθητή αναστάτωση στον ψυχικό κόσμο του ατόμου (άγχος, τύψεις)

5 Aξία: Κάτι που θεωρούμε σημαντικό να το έχουμε να το διατηρούμε να το εφαρμόζουμε Αξία Επιθυμητό Παραδοσιακές αξίες: Προϊόν ιστορικής ωρίμανσης

6 Ανάγκες Αξίες Επιδιώξεις, ενδιαφέροντα, συναισθήματα, πεποιθήσεις, ιδανικά, όνειρα, φιλοδοξίες - Καθοδήγηση στην αξιολόγηση της συμπεριφοράς - Αξιοκρατική ιεράρχηση Η σημαντικότητα των αξιών είναι ανεξάρτητη από τις καταστάσεις: (π.χ. δικαιοσύνη)

7 2. ΘΕΩΡΙΑ ΑΞΙΩΝ (ΑΞΙΟΛΟΓΙΑ) Γένεση-φύση αξιών Κριτήρια εκτίμησης Μελετά Ιεράρχηση Αντικειμενικότητα Ιστορικότητα

8 Αξιολογία Κλάδος της φιλοσοφίας Συστηματική έρευνα των αξιών Είδη των αξιών Σχέσεις Κριτήρια ιεράρχησης

9 Πεδία δράσης Οικονομία Κοινωνία Πολιτική Επιστήμη Αισθητική Μεταφυσική Θρησκεία Ιεραρχικά πρώτες οι αξίες που ανάγονται στην ύπαρξη του ανθρώπου και την προστασία της ζωής Σκοποί και στόχοι Ψυχαγωγία Τεχνολογία Αξιολογία Εκπαίδευση

10 3. ΑΞΙΕΣ-ΣΤΑΣΕΙΣ-ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ Αξίες Πεποιθήσεις Υποθέσεις που κάνουμε τις οποίες θεωρούμε αληθείς βασιζόμενοι στην εμπειρία του παρελθόντος. Πεποιθήσεις ενδυνάμωσης και περιορισμού. Πεποιθήσεις: προκύπτουν σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο (εμπειρίες, πολιτισμικές και περιβαλλοντικές συνθήκες). Αξίες: Δε βασίζονται σε πληροφορίες του παρελθόντος ούτε σε κάποιο πλαίσιο. Είναι καθολικές και υπερβαίνουν τα πλαίσια επειδή βασίζονται σε αυτό που είναι σημαντικό για εμάς.

11 Αξίες Στάσεις Η δομή των αξιών παρόμοια με αυτή των στάσεων Οι στάσεις αναφέρονται σε οποιαδήποτε ατομική ή κοινωνική τοποθέτηση Οι αξίες αναφέρονται σε στοιχεία κοινωνικής αναγνώρισης ως επιθυμητού Συνδέονται άμεσα με τα πολιτιστικά στοιχεία της κοινωνίας

12 Αξίες Στάσεις Στάσεις: Δράση σύμφωνα με τις πεποιθήσεις, αξίες και συναισθήματα συμπεριφορά Ερμηνευτικό μοντέλο Ο εργοδότης μου δεν είναι καλός, δε μου αρέσει η δουλειά μου, θέλω να παραιτηθώ, παραιτούμαι. Αξίες και πεποιθήσεις Δημιουργία στάσεωνσυναισθημάτων Επίδραση στη συμπεριφορά Συμπεριφορά

13 Νέες Γνώσεις-Δεξιότητες Αποτελέσματα Μάθηση Δράσεις - Συμπεριφορές Αποφάσεις Συναισθήματα - Στάσεις Σκέψεις Πεποιθήσεις και Αξίες Γνώσεις-Δεξιότητες

14 Ερωτήματα 4. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ ΑΞΙΩΝ Κατηγοριοποιήσεις Ιεράρχηση

15 Θρησκευτική αξία του αγίου ή του θείου Ηθικές αξίες (εντιµότητα, ηρωισμός, σεβασµός, αξιοπρέπεια) Iεραρχική κλιμάκωση Γνωστικές ή επιστημονικές ή θεωρητικές (δύναμη, δίκαιο, γνώση, αλήθεια), κοινωνικές (αγάπη), αισθητικές ή καλλιτεχνικές (ωραίο ή καλό) Βιολογικές αξίες (σώμα, υγεία) Υλικές, αισθητηριακές, οικονομικές (τροφή, υλικά αγαθά, κατοικία)

16 Καθολικές αξίες Θρησκευτικές αξίες (πεποιθήσεις σχετικά με τη συμπεριφορά και τη φροντίδα του ένα προς τον άλλον) Οικονομικές αξίες (αρχές σχετικά με την ιδιοκτησία της περιουσίας, τη συνεισφορά φόρων, την ισορροπία ζήτησης και προσφοράς) Πολιτικές αξίες (ιδεολογικά πιστεύω σχετικά με τον καλύτερο τρόπο διακυβέρνησης μια χώρας) Κοινωνικές αξίες (δικαιώματα ευρύτερων κοινωνικών ομάδων: ισότητα, δικαιοσύνη, ελευθερία, εθνική υπερηφάνεια) Προσωπικές αξίες (τιμιότητα, υπευθυνότητα)

17 Καθολικές αξίες Προσωπική ηθική (φροντίδα για τον άλλο, σεβασμό στην αυτονομία του άλλου, αξιοπιστία, τιμιότητα, εμπιστοσύνη, υπακοή στο νόμο, αισθήματα δικαίου και αμεροληψίας) Επαγγελματική ηθική (ειλικρίνεια, επιμέλεια, εμπιστευτικότητα, αμεροληψία, αντικειμενικότητα, αποφυγή σύγκρουσης πεδίων ενδιαφέροντος) Παγκόσμια ηθική των αξιών (προστασία περιβάλλοντος, σεβασμός προς τους τοπικούς χαρακτήρες, προτεραιότητα της κοινωνίας έναντι του ατόμου, αλληλεξάρτηση και υπευθυνότητα εν συνόλω) Μετατροπή του ηθικού αισθήματος σε ηθικό αίτημα

18 Προσωπικές αξίες Ολοκληρωτικές (ενοποιούν συστήματα ιδεών) Κανονιστικέςδιευθυντικές (θέτουν τα όρια των ενεργειών) De facto (εμπειρικές) Πρωταρχικές αξίες (αξιωματικές) Αξίες που λειτουργούν ως κίνητρα (ανάγκεςσυμφέροντα) Θεσμικές αξίες De facto

19 Πνευματικές αξίες Υλικές αξίες Θεμελιωμένες στη συνείδηση Διανοητικές αξίες (διερεύνηση της αλήθειας) Ηθικές αξίες (ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη: κοινωνικές-πολιτικές αξίες) Αισθητικές αξίες (κριτήρια του ωραίου και του μέτρου) Αξίες της συμπεριφοράς (αντιδράσεις στη δημόσια η ιδιωτική δραστηριότητα) Οικονομικές αξίες (δραστηριότητα σχετικά με το πρακτικό το ωφέλιμο και τα υλικά αγαθά) Εκπαίδευση αξιών Περιεχόμενο; Αποτελεσματικότητα; Διαθεματικότητα;