ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Transcript

1 EL EL EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2011) 168 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Εξυπνότερη φορολογία της ενέργειας για την ΕΕ: πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας EL 1 EL

3 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Εξυπνότερη φορολογία της ενέργειας για την ΕΕ: πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας 1. ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΑΛΗΨΗΣ ΡΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Η φορολογία της ενέργειας, σηµαντική κινητήρια δύναµη για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» Η ΕΕ έχει θέσει µια σειρά από απαιτητικούς, νοµικά δεσµευτικούς στόχους για το κλίµα και την ενέργεια που πρέπει να επιτευχθούν έως το Αυτοί διατυπώνονται στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» στην οποία καθορίζονται οι προκλήσεις που θα αντιµετωπίσει η Ευρώπη την επόµενη δεκαετία στον οικονοµικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό τοµέα και στην οποία τίθεται ως προτεραιότητα η αειφόρος ανάπτυξη που οδηγεί σε αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων, οικολογικότερη και ανταγωνιστικότερη οικονοµία 1. Η στρατηγική περιλαµβάνει τη δέσµευση να ευθυγραµµιστεί η φορολογία της ενέργειας ακόµη περισσότερο µε τους στόχους της ΕΕ για την ενέργεια και την κλιµατική αλλαγή, όπως απαιτείται στα συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου 2 του Μαρτίου 2008 και όπως έθεσε η Επιτροπή ως προτεραιότητα το 2011 στην Ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης 3. Η φορολογία της ενέργειας διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην επίτευξη αυτών των στόχων, εφόσον παρέχει τα κατάλληλα κίνητρα. Πράγµατι, η κατανάλωση ενέργειας είναι υπεύθυνη για την πλειονότητα των εκποµπών θερµοκηπιακών αερίων, που αντιπροσωπεύουν το 79% των συνολικών εκποµπών αερίων. Ως µέρος της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», τα κράτη µέλη δεσµεύονται να θέσουν εθνικούς στόχους για την ενεργειακή απόδοση που συνεπάγονται σηµαντική εξοικονόµηση ενέργειας. Η χρηµατοπιστωτική και οικονοµική κρίση έχει αλλάξει ριζικά το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούµαστε. Έχει ασκήσει τεράστια πίεση στις επιχειρήσεις και στις κοινότητες σε ολόκληρη την Ευρώπη, και επιβαρύνει σηµαντικά τα δηµόσια οικονοµικά. Ωστόσο, οι νοµικά δεσµευτικοί στόχοι στον τοµέα της ενέργειας και των κλιµατικών αλλαγών αποτελούν µέρος του αειφόρου µέλλοντός µας και της µακροχρόνιας πορείας µας για βιώσιµη και ισχυρότερη ανάκαµψη από την κρίση. Η πρόκληση συνίσταται στην υλοποίηση των στόχων αυτών µε τον οικονοµικά αποδοτικότερο τρόπο - για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες - και ταυτόχρονα στην αποκόµιση οφελών για την οικονοµία. Χρειαζόµαστε πολιτικές απαντήσεις που αλληλοενισχύονται, όχι µόνο για τη βελτίωση του περιβάλλοντος, αλλά και για τη στήριξη της οικονοµίας και την αποφυγή κοινωνικών συγκρούσεων Ανακοίνωση της Επιτροπής: ΕΥΡΩΠΗ Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιµη και χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξη, COM(2010) 2020 της Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της 13 ης -14 ης Μαρτίου 2008, συµπεράσµατα της Προεδρίας (7652/1/08 rev.1, 20/05/2008). Ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης (COM (2011)11). EL 2 EL

4 Βασικά θέµατα για τη µεταρρύθµιση της φορολογίας της ενέργειας Στο πλαίσιο αυτό η Επιτροπή παρουσιάζει την πρότασή της για αναθεώρηση της οδηγίας 2003/96/ΕΚ 4 (εφεξής «η οδηγία για τη φορολογία της ενέργειας» ή «η ΟΦΕ»): ώστε να καταστεί δυνατό για τα κράτη µέλη να χρησιµοποιήσουν κατά το βέλτιστο δυνατό τρόπο ένα υφιστάµενο µέσο στο νέο πολιτικό πλαίσιο. Μια ορθολογικότερη και πιο στοχευµένη φορολογία της ενέργειας θα συµβάλει µε ουδέτερο τρόπο ως προς την επιλογή της τεχνολογίας σε καθαρότερη και αποδοτικότερη κατανάλωση ενέργειας, και ως εκ τούτου θα στηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη. Εν ολίγοις, η πρόταση αναθεώρησης της ΟΕΦ αποσκοπεί : στην επανεξισορρόπηση της χρέωσης µεταξύ των διαφόρων καυσίµων, συµπεριλαµβανοµένων των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, µε αντικειµενικό τρόπο (µε βάση το ενεργειακό περιεχόµενο και τις εκποµπές CO 2 ) στη δηµιουργία ενός πλαισίου για τη φορολογία του CO 2 στην εσωτερική αγορά και µε αυτόν τον τρόπο στον καθορισµό µιας τιµής για τις εκποµπές CO 2 που δεν καλύπτονται από το σύστηµα εµπορίας εκποµπών της ΕΕ. Η πρόταση συνάδει επίσης µε τις τρέχουσες συζητήσεις σχετικά µε την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισµό των φορολογικών συστηµάτων, ως µέρος των εθνικών στρατηγικών για την έξοδο από τη χρηµατοπιστωτική και οικονοµική κρίση. Επιπλέον, δείχνει την πορεία προς έναν ποιοτικά καλύτερο τρόπο δηµιουργίας εσόδων, σύµφωνα µε τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και την ανάγκη να ενθαρρυνθεί η κατάλληλη οικονοµική ανάκαµψη και η δηµιουργία θέσεων εργασίας. Η πρόταση αυτή καθαυτή δεν στοχεύει στη δηµιουργία πρόσθετων εσόδων αλλά στην επανεξισορρόπηση της χρέωσης µεταξύ των διαφόρων πηγών ενέργειας και των διαφόρων καταναλωτών ενέργειας (εκτός και εντός του συστήµατος εµπορίας εκποµπών της ΕΕ (εφεξής «ΣΕΕ»)). Ωστόσο, εάν τα κράτη µέλη αποφασίσουν να εφαρµόσουν µια αναθεωρηµένη ΟΦΕ κατά τρόπο που να δηµιουργεί πρόσθετα έσοδα, η Επιτροπή θα τα ενθάρρυνε να χρησιµοποιούν τα έσοδα αυτά µε τον κατάλληλο τρόπο σύµφωνα µε την συγκεκριµένη δηµοσιονοµική τους κατάσταση, για παράδειγµα για λόγους δηµοσιονοµικής εξυγίανσης. Μια φορολογική µετατόπιση ευνοϊκή για την ανάπτυξη που στηρίζεται στη χρησιµοποίηση εν όλω ή εν µέρει πρόσθετων εσόδων για να µειώσει τη φορολογία της εργασίας θα ήταν σύµφωνη µε τη στρατηγική «Ευρώπη 2020». Μια άλλη πιθανή εναλλακτική λύση για την ενίσχυση της ανάπτυξης την οποία θα µπορούσαν να επιλέξουν τα κράτη µέλη θα ήταν να χρησιµοποιηθούν πρόσθετα έσοδα για την παροχή περαιτέρω κινήτρων πράσινης έρευνας και ανάπτυξης, καθώς και πράσινων επενδύσεων, ιδίως από τις ΜΜΕ. Επιπλέον έσοδα θα µπορούσαν επίσης να χρησιµοποιηθούν για τον µετριασµό των επιπτώσεων των εφαρµοζόµενων πολιτικών στο εισόδηµα των νοικοκυριών παρέχοντας αντιστάθµιση στα λιγότερο ευνοηµένα στρώµατα του πληθυσµού. Το καλύτερο παράδειγµα θα ήταν στοχευµένες επιδοτήσεις σε νοικοκυριά µε χαµηλό εισόδηµα (κατ αποκοπήν ενισχύσεις ανεξάρτητα από την κατανάλωση ενέργειας). Το παρακάτω γράφηµα δείχνει την εξέλιξη του µεριδίου των περιβαλλοντικών και ενεργειακών φορολογικών εσόδων ως ποσοστό των συνολικών φορολογικών εσόδων στην ΕΕ των 25 από το 1995 έως το Το µερίδιο αυτό µειώθηκε και στις δύο περιπτώσεις 4 Οδηγία 2003/96/ΕΚ του Συµβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά µε την αναδιάρθρωση του κοινοτικού πλαισίου φορολογίας των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας (ΕΕ L 283 της , σ. 51.) EL 3 EL

5 κατά περίπου 1% κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου, γεγονός που δείχνει ότι κατά µέσο όρο υπάρχει περιθώριο για αυξήσεις στη φορολογία της ενέργειας και, γενικότερα, στην περιβαλλοντική φορολογία. Εξέλιξη των εισοδηµάτων από περιβαλλοντική και ενεργειακή φορολογία , EU των 25, σε ποσοστό % των συνολικών φορολογικών εσόδων 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Ενέργεια Περιβάλλον Πηγή: Taxation trends in the European Union, έκδοση 2010, Eurostat, Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Απαιτείται καλύτερος συντονισµός σε θέµατα περιβαλλοντικής φορολογίας Ακόµη και αν η ΟΦΕ αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο, περισσότερα µπορούν και πρέπει να γίνουν στον ευρύτερο τοµέα της περιβαλλοντικής φορολογίας για τη στήριξη της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Ειδικότερα, απαιτείται µια πιο ενδελεχής συζήτηση για τη χρήση των φόρων που προωθεί τη µετάβαση σε µια αειφόρο οικονοµία. Οι νέες εξελίξεις (π.χ. η επιβολή φόρων από τα κράτη µέλη στα απόβλητα, στις πλαστικές σακούλες και στα αεροπορικά εισιτήρια) πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη. Σύµφωνα µε το άρθρο 1 παράγραφος 2 της οδηγίας 2008/118/ΕΟΚ, τα κράτη µέλη µπορούν να επιβάλλουν τους εν λόγω νέους φόρους, υπό τον όρο ότι αυτοί οι φόροι δεν συνεπάγονται διατυπώσεις που συνδέονται µε τη διέλευση των συνόρων µεταξύ των κρατών µελών. Τα κράτη µέλη πρέπει να εξασφαλίζουν επίσης τη µη διάκριση στη φορολογία για την αποφυγή στρεβλώσεων στην εσωτερική αγορά (άρθρα και 110 της ΣΛΕΕ). Για την εύρυθµη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς απαιτείται η αµοιβαία ενηµέρωση και ο συντονισµός των φόρων των κρατών µελών στον τοµέα αυτό, προκειµένου να αντιµετωπιστεί, για παράδειγµα, η φορολογική διάκριση µεταξύ άµεσα ανταγωνιστικών προϊόντων τα οποία υπόκεινται σε διαφορετικά φορολογικά καθεστώτα. Η Επιτροπή έχει δεσµευτεί να προωθήσει τις συζητήσεις αυτές και να υποστηρίξει τον αναγκαίο συντονισµό στον τοµέα αυτό, µεταξύ άλλων, µέσω των κατάλληλων συζητήσεων µε τα κράτη µέλη (π.χ. στην οµάδα φορολογικής πολιτικής και σε επίπεδο Συµβουλίου), καθώς και µε άλλους ενδιαφεροµένους. Όσον αφορά το ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο, το αποτέλεσµα της διάσκεψης του ΟΗΕ για την κλιµατική αλλαγή, που πραγµατοποιήθηκε στο Κανκούν του Μεξικού, µεταξύ 29 Νοεµβρίου και 10 εκεµβρίου 2010 αποτελεί επίσης ένα σηµαντικό ορόσηµο για τη µελλοντική εξέλιξη των φιλοδοξιών της ΕΕ στον τοµέα αυτό. EL 4 EL

6 2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η ισχύουσα οδηγία για τη φορολογία της ενέργειας δεν είναι βιώσιµη και παρέχει εσφαλµένα κίνητρα Η ΟΦΕ καθορίζει ελάχιστους συντελεστές για τη φορολογία των ενεργειακών προϊόντων που χρησιµοποιούνται ως καύσιµα κίνησης, για τα ενεργειακά προϊόντα που χρησιµοποιούνται ως καύσιµα θέρµανσης, καθώς και για την ηλεκτρική ενέργεια. Οι ελάχιστοι συντελεστές εφαρµόζονται γενικά στον όγκο του καταναλισκόµενου ενεργειακού προϊόντος. Τα κατωτέρω γραφήµατα παραθέτουν τους ισχύοντες ελάχιστους συντελεστές των συνηθέστερων ενεργειακών προϊόντων, λαµβανοµένων υπόψη των εκποµπών CO2 (σε ευρώ ανά τόνο CO2) και του ενεργειακού περιεχοµένου (σε ευρώ ανά Gigajoue (GJ) 5 : 5 Πηγή: Ίδιοι υπολογισµοί βάσει της ισχύουσας ΟΦΕ (παράρτηµα Ι, πίνακας Α), οδηγία 2006/32/ΕΚ (ενεργειακό περιεχόµενο των προϊόντων), απόφαση της Επιτροπής 2007/589 (συντελεστές εκποµπών CO 2. Το E85 είναι ένα ενεργειακό προϊόν το οποίο αποτελείται από 85% αιθανόλη και 15% βενζίνη). EL 5 EL

7 Καύσιµα κίνησης Σχήµα 1: Υφιστάµενα ελάχιστα εκφρασµένα σε ευρώ ανά tco βενζίνη ντίζελ υγραέριο Σχήµα 2: Υφιστάµενα ελάχιστα εκφρασµένα σε ευρώ ανά GJ βενζίνη ντίζελ υγραέριο E85 Καύσιµα θέρµανσης EL 6 EL

8 Σχήµα 3: Υφιστάµενα ελάχιστα εκφρασµένα σε ευρώ ανά tco πετρέλαιο φυσικό αέριο γαιάνθρακας Σχήµα 4: Υφιστάµενα ελάχιστα εκφρασµένα σε ευρώ ανά GJ 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 1 πετρέλαιοl φυσικό αέριο γαιάνθρακας Πηγή: Ίδιοι υπολογισµοί Τα γραφήµατα αυτά καταδεικνύουν σαφώς ότι οι ισχύοντες ελάχιστοι συντελεστές µε βάση τον όγκο των καταναλισκόµενων ενεργειακών προϊόντων δεν αντικατοπτρίζουν ούτε το ενεργειακό περιεχόµενο (βλ. Σχήµατα 2 και 4) ούτε τις εκποµπές CO 2 (βλ. Σχήµατα 1 και 3) των ενεργειακών προϊόντων, µε αποτέλεσµα την αναποτελεσµατική χρήση της ενέργειας και τη δηµιουργία στρεβλώσεων στην εσωτερική αγορά. ηµιουργούν επίσης κίνητρα που είναι αντιφατικά προς τους στόχους της ΕΕ στον τοµέα της ενέργειας και της κλιµατικής αλλαγής, δεδοµένου ότι, για παράδειγµα, προωθούν τη χρήση του άνθρακα ως καύσιµο θέρµανσης (χαµηλότερος φορολογικός συντελεστής, τόσο όσον αφορά τις εκποµπές CO 2 όσο και το ενεργειακό περιεχόµενο εκφραζόµενο σε GJ). Όσον αφορά τα καύσιµα κίνησης, οι χαµηλότεροι ελάχιστοι συντελεστές για το πετρέλαιο ντίζελ ενισχύουν περαιτέρω το φυσικό πλεονέκτηµα του πετρελαίου ντίζελ έναντι της βενζίνης λόγω του υψηλότερου ενεργειακού EL 7 EL

9 περιεχοµένου του. Οι ισχύοντες ελάχιστοι συντελεστές εισάγουν επίσης διακρίσεις εις βάρος των προϊόντων που προέρχονται από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, τα οποία, παρότι το ενεργειακό τους περιεχόµενο είναι χαµηλότερο, φορολογούνται καταρχήν µε το συντελεστή του συµβατικού καυσίµου που αντικαθιστούν (το Σχήµα 2 δείχνει ότι το E85 φορολογείται βαρύτερα από ό,τι η βενζίνη, πράγµα που σηµαίνει ότι η χαµηλότερη ενεργειακή αξία του και η καλύτερη απόδοση όσον αφορά τις εκποµπές CO 2 δεν λαµβάνονται υπόψη). Επιπλέον, οι ισχύοντες ελάχιστοι συντελεστές δεν δηµιουργούν ίσους όρους ανταγωνισµού για τους επαγγελµατικούς καταναλωτές, διότι, στην πράξη, ορισµένοι οικονοµικοί φορείς µπορεί να βρίσκονται σε καλύτερη θέση σε σύγκριση µε άλλους, ανάλογα µε την πηγή ενέργειας που χρησιµοποιούν. Η αναθεώρηση της ΟΦΕ είναι επιτακτική ώστε να καταστεί συνεκτικότερη µε άλλες πολιτικές της ΕΕ Από πλευράς ενεργειακής πολιτικής, η ΟΦΕ δεν παρέχει κίνητρα ούτε καν µήνυµα ως προς την τιµή για την προαγωγή των εναλλακτικών πηγών ενέργειας και την παρότρυνση των καταναλωτών για την εξοικονόµηση ενέργειας. Στο µέτρο που η φορολογία βασίζεται στον όγκο, η αιθανόλη είναι πράγµατι σήµερα το ενεργειακό προϊόν µε την υψηλότερη φορολογία. Το ίδιο ισχύει για τις πηγές ενέργειας που χρησιµοποιούνται για τη θέρµανση, µε τον γαιάνθρακα να αποτελεί σήµερα τη χαµηλότερα φορολογούµενη πηγή ενέργειας. Από περιβαλλοντική άποψη, τοµείς εκτός του ΣΕΕ της ΕΕ, όπως οι µεταφορές, οι µικρές βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, η γεωργία και τα νοικοκυριά αντιπροσωπεύουν το ήµισυ των εκποµπών CO 2. Σχετικά µε αυτό, µια πιθανή έλλειψη συντονισµού µεταξύ της ΟΦΕ και του ΣΕΕ της ΕΕ ενδέχεται να οδηγήσει σε διπλή φορολόγηση ή, αντιθέτως, στη δυνατότητα αποφυγής της ευθύνης που τους αναλογεί για τις εκποµπές τους. Στη χειρότερη περίπτωση, οι τοµείς αυτοί δεν θα συνέβαλαν στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσον αφορά την κλιµατική αλλαγή και την ενέργεια. Επιπλέον, η σηµερινή αντιµετώπιση των βιοκαυσίµων δεν επιτρέπει την πλήρη αξιοποίηση του πιθανού θετικού περιβαλλοντικού δυναµικού τους. Από την άποψη της ενιαίας αγοράς, είναι πιθανό τα κράτη µέλη να µην φορολογούν επί του παρόντος τις εκποµπές CO 2 µε τόσο υψηλούς συντελεστές όσο θα το επιθυµούσαν, διότι αυτό θα µπορούσε να θέσει τις επιχειρήσεις τους σε µειονεκτική θέση ή να ωθήσει τους καταναλωτές να αγοράζουν τα καύσιµά τους σε κράτη µέλη στα οποία ισχύουν χαµηλότεροι φορολογικοί συντελεστές µε αποτέλεσµα απώλειες εσόδων. Τα κράτη µέλη αρχίζουν να υιοθετούν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις για την περιβαλλοντική φορολογία, γεγονός που µπορεί να οδηγήσει σε στρεβλώσεις και σε διπλή φορολόγηση εντός της ενιαίας αγοράς. Γιατί τώρα; εδοµένου ότι πολλά κράτη µέλη καθορίζουν τώρα τις πολιτικές στρατηγικές τους για την έξοδο από την οικονοµική και χρηµατοπιστωτική κρίση και εξετάζουν το ενδεχόµενο διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων των δηµοσιονοµικών πολιτικών και των φορολογικών συστηµάτων τους, η αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας έρχεται σε µια ιδιαίτερα κατάλληλη στιγµή, καθώς παρέχει ευκαιρίες για την υλοποίηση των περιβαλλοντικών και οικονοµικών στόχων ταυτόχρονα. Η φορολογία, όταν σχεδιάζεται σωστά, µπορεί να συµβάλει σηµαντικά στην υλοποίηση των στόχων της ΕΕ σε θέµατα ενέργειας και καταπολέµησης της κλιµατικής αλλαγής και στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, µε αποτέλεσµα την αποτελεσµατικότερη αξιοποίηση των EL 8 EL

10 πόρων, οικολογικότερη και ανταγωνιστικότερη οικονοµία στην ΕΕ. Αυτό ισχύει και σε περιόδους ανόδου των τιµών της ενέργειας, όταν καθίσταται ακόµη πιο σηµαντικό να αναδιαρθρωθεί η φορολογία της ενέργειας, ούτως ώστε να δοθούν τα κατάλληλα κίνητρα για τη χρήση λιγότερης ενέργειας συνολικά, από φιλικότερες προς το περιβάλλον πηγές. Τα κράτη µέλη σχεδιάζουν επί του παρόντος και εφαρµόζουν τις στρατηγικές τους για την υλοποίηση των στόχων που έχει καθορίσει η ΕΕ για την περίοδο σε θέµατα ενέργειας και καταπολέµησης της κλιµατικής αλλαγής. Η πρόταση αυτή θα αποτελούσε σαφή απάντηση σχετικά µε το ρόλο που θα µπορούσαν να διαδραµατίσουν οι φόροι στο πλαίσιο αυτό. Η αναθεωρηµένη οδηγία για τη φορολογία της ενέργειας έχει επίσης ως στόχο να ολοκληρώσει την τρίτη φάση του ΣΕΕ της ΕΕ ( ) και εποµένως είναι επιτακτική ανάγκη να υποβληθεί πρόταση τώρα, έτσι ώστε το Συµβούλιο να µπορέσει να την εγκρίνει εν ευθέτω χρόνω. Από την σκοπιά της εσωτερικής αγοράς, είναι επίσης σηµαντικό να καθιερωθεί τώρα ένα κοινό πλαίσιο για τη φορολογία του CO 2. Τα κράτη µέλη αρχίζουν να εισάγουν τους δικούς τους φόρους για το CO 2, και οι προσεγγίσεις µπορεί να διαφέρουν. Ένα συνονθύλευµα εθνικών πολιτικών θα µπορούσε να δηµιουργήσει δυσχέρειες για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διάφορα κράτη µέλη και στρεβλώσεις του ανταγωνισµού στο εσωτερικό της ΕΕ. Είναι καλύτερο να καθοριστεί µια προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ τώρα, όταν πολλά κράτη µέλη εξετάζουν ακόµα τις εθνικές νοµοθετικές διατάξεις τους στον τοµέα αυτό, παρά αργότερα, όταν οι εθνικές νοµοθεσίες ενδέχεται να χρειαστούν πολύπλοκες αναπροσαρµογές. Όλοι αυτοί οι λόγοι καθιστούν επιτακτική την έγκαιρη αναθεώρηση της ΟΦΕ όπως ορίζεται στην πρόταση της Επιτροπής. 3. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας εκσυγχρονίζει τους υφιστάµενους φόρους επί της ενέργειας και εισάγει κανόνες-πλαίσιο για τη φορολογία του CO 2 εντός της ενιαίας αγοράς, έτσι ώστε οι φόροι για το CO 2 να µπορούν να συµπληρώσουν αποτελεσµατικά το ΣΕΕ της ΕΕ. Σύµφωνα µε την πρόταση, ο ελάχιστος φορολογικός συντελεστής ενεργειακών προϊόντων χωρίζεται σε δύο µέρη: Φορολογία που αφορά το CO 2 βάσει των εκποµπών CO 2 του ενεργειακού προϊόντος, η οποία καθορίζεται σε 20 ευρώ ανά τόνο CO 2. Το µέρος του φόρου που αφορά το CO 2 θα είναι µηδενικό για όλα τα βιοκαύσιµα τα οποία πληρούν τα κριτήρια βιωσιµότητας που καθορίζονται στο άρθρο 17 της οδηγίας 2009/28/ΕΚ. Η φορολογία αυτή θα παρέχει ένα τεχνολογικά ουδέτερο πλεονέκτηµα για όλες τις ενεργειακές πηγές χαµηλών εκποµπών άνθρακα. Η εισαγωγή µιας συνιστώσας που συνδέεται µε το CO 2 θα καταστήσει δυνατή την καλύτερη ευθυγράµµιση της ΟΦΕ µε το ΣΕΕ της ΕΕ. Η φορολογία θα εφαρµόζεται σε όλες τις πηγές εκποµπών που δεν περιλαµβάνονται στο ΣΕΕ της ΕΕ, σε εκείνες που φορολογούνται ήδη από τώρα, καθώς και σε όλες τις µικρές εγκαταστάσεις που εξαιρούνται από το ΣΕΕ της ΕΕ, ακόµη και αν χρησιµοποιούν ενέργεια για σκοπούς άλλους από τη θέρµανση. Παράλληλα, πηγές εκποµπών που περιλαµβάνονται στο ΣΕΕ της ΕΕ θα πρέπει να απαλλάσσονται από τη φορολογία επί του CO 2, ανεξάρτητα από το πραγµατικό πεδίο εφαρµογής του ΣΕΕ της ΕΕ. EL 9 EL

11 Γενική φορολογία της κατανάλωσης ενέργειας, µε βάση το περιεχόµενο της ενέργειας που µετράται σε GJ, ανεξαρτήτως του ενεργειακού προϊόντος, παρέχοντας κατ αυτόν τον τρόπο κίνητρο για την εξοικονόµηση ενέργειας. Ο φόρος θα αντικατοπτρίζει την πραγµατική ενέργεια που παράγει ένα προϊόν και η ενεργειακά αποδοτική κατανάλωση θα ανταµείβονταν αυτόµατα. Για τα καύσιµα κίνησης, το ελάχιστο επίπεδο φορολογίας ορίζεται σε 9,6 ευρώ ανά Gigajoule, το οποίο αντιστοιχεί στο σηµερινό ελάχιστο συντελεστή που εφαρµόζεται για τη βενζίνη µείον το αντίστοιχο τµήµα του ελάχιστου συντελεστή που αφορά το CO 2. Για τα καύσιµα θέρµανσης, το σηµερινό ελάχιστο επίπεδο για την ηλεκτρική ενέργεια των 0,15 ευρώ ανά Gigajoule (που αντιστοιχεί σε περίπου 0,5 ευρώ ανά MWh) εφαρµόζεται σε όλα τα ενεργειακά προϊόντα που χρησιµοποιούνται για σκοπούς θέρµανσης, λαµβάνοντας υπόψη το ενεργειακό περιεχόµενο του αντίστοιχου προϊόντος. Το πεδίο εφαρµογής της φορολογίας της ενέργειας παραµένει αµετάβλητο και περιλαµβάνει χρήση για σκοπούς θέρµανσης και καυσίµων κίνησης καθώς και την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε παρόµοιες καταστάσεις. Για να διατηρήσει η οδηγία τον χαρακτήρα κινήτρου, θα πρέπει να διατηρείται διαχρονικά η πραγµατική αξία των ελάχιστων επιπέδων φορολογίας. Οι ελάχιστοι συντελεστές που εφαρµόζονται στη γενική φορολογία της κατανάλωσης ενέργειας θα πρέπει να προσαρµόζονται αυτόµατα σε τακτά χρονικά διαστήµατα προκειµένου να λαµβάνεται υπόψη η εξέλιξη της πραγµατικής αξίας τους, ώστε να διατηρείται το σηµερινό επίπεδο της εναρµόνισης συντελεστών. εδοµένου ότι η φορολογία που αφορά το CO 2 συµπληρώνει το πλαίσιο της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, το ελάχιστο επίπεδο φόρου του CO 2 θα πρέπει να ακολουθεί την εξέλιξη της τιµής αγοράς των δικαιωµάτων εκποµπής CO 2. Η Επιτροπή θεωρεί ότι θα πρέπει να καθοριστεί µια µέθοδος ώστε να υπολογίζεται αυτόµατα η προσαρµογή αυτή. Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτής της µεθόδου θα πρέπει να στηρίζεται σε αντικειµενικά στοιχεία που παρατηρούνται στο πλαίσιο της λειτουργίας της αγοράς δικαιωµάτων εκποµπών σύµφωνα µε τις νέες διατάξεις για τη φάση ΙΙΙ του ΣΕΕ της ΕΕ. Ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν να εξεταστεί το ζήτηµα αυτό τη στιγµή της υποβολής της εν λόγω πρότασης. Το ζήτηµα αυτό θα πρέπει συνεπώς να εξεταστεί κατά την ανασκόπηση που προτίθεται να παρουσιάσει η Επιτροπή για πρώτη φορά το 2015, προκειµένου να προτείνει µια µέθοδο αυτόµατης προσαρµογής η οποία θα είναι λειτουργική το συντοµότερο δυνατόν µετά την ηµεροµηνία αυτή. Καταργούνται οι αντιπαραγωγικές επιδοτήσεις Η αναθεωρηµένη ΟΦΕ καταργεί τις επιδοτήσεις και τις ασυνέπειες που υφίστανται επί του παρόντος στη φορολογία της ενέργειας. Μειώνει τη φορολογική επιβάρυνση για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και επανεξισορροπεί τη χρέωση µεταξύ των διαφόρων ορυκτών καυσίµων µε αντικειµενικό τρόπο (µε βάση το ενεργειακό περιεχόµενο και τις εκποµπές CO 2 ). Κατά συνέπεια, οι πηγές ενέργειας που είναι πλούσιες σε CO 2 ή µε υψηλό ενεργειακό περιεχόµενο θα φορολογούνται περισσότερο ανά φυσική µονάδα όγκου. Αυτό θα ενθαρρύνει την κατανάλωση από πηγές ενέργειας που παράγουν λιγότερες εκποµπές CO 2 και θα επιβραβεύσει περισσότερο την ενεργειακή απόδοση, σύµφωνα µε τις πολιτικές της ΕΕ για το κλίµα και την ενέργεια και προς επίρρωση των πολιτικών αυτών. Τα ενεργειακά προϊόντα µε υψηλό ενεργειακό περιεχόµενο (όπως το πετρέλαιο ντίζελ, το υγραέριο (LPG) και το πεπιεσµένο φυσικό αέριο) θα συνεχίσουν να είναι ελκυστικά, αλλά θα ανταγωνίζονται µε πιο ισότιµους όρους, χωρίς πρόσθετη επιδότηση από τη φορολογία. Οι τροποποιήσεις που επιφέρει η πρόταση είναι απολύτως σύµφωνες µε τις πολιτικές της ΕΕ έως το 2020 και αντικατοπτρίζουν άµεσα τις δεσµεύσεις που έχουν ήδη αναλάβει τα κράτη µέλη. Αυτό σηµαίνει επίσης ότι η διαφοροποίηση των φορολογικών συντελεστών ανάλογα µε την ιδιωτική ή επαγγελµατική χρήση των µέσων µεταφοράς δεν δύναται πλέον να συνεχιστεί, EL 10 EL

12 εξασφαλίζοντας ότι ο τοµέας των µεταφορών - η ταχύτερα αναπτυσσόµενη πηγή εκποµπών θα πρέπει να συµβάλει στις προσπάθειες για τη µείωση των εκποµπών. αλλά λαµβάνεται δεόντως υπόψη το ευρύτερο πλαίσιο Όσον αφορά τους ανταγωνιστές εκτός της ΕΕ, προκειµένου να αποφευχθεί η αποχώρηση των εταιρειών µας από την Ευρώπη εξαιτίας της φορολογίας που αφορά το CO 2, ενώ οι εκποµπές σε παγκόσµιο επίπεδο παραµένουν αµετάβλητες ή αυξάνονται («διαρροή άνθρακα»), η πρόταση εισάγει µια προσέγγιση παρόµοια µε την δωρεάν κατανοµή δικαιωµάτων στο πλαίσιο του ΣΕΕ της ΕΕ για τους τοµείς που θεωρούνται ότι εκτίθενται σε σηµαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα. Στις µικρές βιοµηχανικές εγκαταστάσεις που υπόκεινται σε φορολογία που αφορά το CO 2 θα χορηγείται κατ αποκοπή ποσό πίστωσης φόρου που υπολογίζεται βάσει δείκτη αναφοράς καυσίµου. Υπό την έννοια αυτή ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος του φόρου θα διατηρηθεί, ενώ οι εταιρείες θα αποζηµιωθούν. Άλλοι τοµείς ή επιµέρους τοµείς της οικονοµίας µπορούν επίσης να εκτεθούν στον κίνδυνο διαρροής άνθρακα. Όσον αφορά το γεωργικό τοµέα, η Επιτροπή προετοιµάζει επί του παρόντος έκθεση σχετικά µε τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα στον τοµέα αυτό. Μόλις η έκθεση αυτή είναι διαθέσιµη, η Επιτροπή θα προβεί στις ενδεδειγµένες επακόλουθες ενέργειες για να διασφαλίσει ότι όλοι οι τοµείς που εκτίθενται στον κίνδυνο διαρροής άνθρακα υπόκεινται στην ίδια µεταχείριση στο πλαίσιο της µελλοντικής ΟΦΕ, είτε διασφαλίζοντας ότι τα συµπεράσµατα της έκθεσης λαµβάνονται υπόψη κατά τη διάρκεια των συνεχιζόµενων συζητήσεων στο Συµβούλιο σχετικά µε την πρόταση αναθεώρησης της ΟΦΕ ή, σε περίπτωση που η έκθεση δεν είναι διαθέσιµη πριν από την έγκριση της πρότασης, µέσω χωριστής νοµοθετικής πρωτοβουλίας. Λαµβάνοντας υπόψη την αρχιτεκτονική των δεσµεύσεων µείωσης των εκποµπών εκ µέρους της ΕΕ έως το 2020 και την αρχή της αλληλεγγύης µεταξύ των κρατών µελών, η Επιτροπή προτείνει τη χορήγηση µεταβατικών περιόδων ενόψει µιας σταδιακής θέσπισης της φορολογίας που αφορά το CO 2 για άλλες χρήσεις πλην των καυσίµων κίνησης στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η τήρηση των δεσµεύσεων αυτών απαιτεί από ορισµένα κράτη µέλη λιγότερες προσπάθειες (Βουλγαρία, Τσεχική ηµοκρατία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουµανία και Σλοβακία). Και οι ιδιαίτερες καταστάσεις θα εξακολουθήσουν να τυγχάνουν ειδικής µεταχείρισης Κατά την κατάρτιση της πρότασης, η Επιτροπή µερίµνησε ώστε να διασφαλιστεί ότι η πρόταση δεν θα οδηγήσει σε απότοµες αλλαγές στα επίπεδα τιµών που θα µπορούσαν να προκαλέσουν απαράδεκτες δυσχέρειες ή προβλήµατα για τους ενδιαφερόµενους: Αναγνωρίζοντας ότι οι διαφορές στη φορολογία της οικιακής θέρµανσης είναι λιγότερο σηµαντικές για την εύρυθµη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και ότι το κόστος θέρµανσης µπορεί να αποτελεί σηµαντικό θέµα στις εσωτερικές κοινωνικές συνθήκες ορισµένων κρατών µελών, η Επιτροπή προτείνει να διατηρηθεί η δυνατότητα των κρατών µελών να εφαρµόζουν φορολογικές απαλλαγές ή µειώσεις για τα ενεργειακά προϊόντα και την ηλεκτρική ενέργεια και να επεκταθεί η δυνατότητα αυτή σε όλα τα καύσιµα θέρµανσης. Οι πηγές ενέργειας υψηλής έντασης CO 2 (όπως ο γαιάνθρακας) θα υπόκεινται σε υψηλότερη χρέωση στο πλαίσιο του αναθεωρηµένου συστήµατος. Η αλλαγή αυτή θα εξασφαλίσει ότι όλοι οι καταναλωτές ενέργειας, και όχι µόνο αυτοί που περιλαµβάνονται στο σύστηµα εµπορίας εκποµπών της ΕΕ, ενθαρρύνονται να στραφούν προς καθαρότερες πηγές ενέργειας. Ταυτόχρονα, η πρόταση εισάγει τον κανόνα σύµφωνα µε τον οποίο το εξωτερικό κόστος των εκποµπών CO 2 λαµβάνεται υπόψη µόνο µία φορά. Κατά συνέπεια, η άµεση επίπτωση σε EL 11 EL

13 όρους τιµών για τους καταναλωτές γαιάνθρακα θα είναι περιορισµένη, δεδοµένου ότι ο γαιάνθρακας χρησιµοποιείται ευρέως στις βαριές βιοµηχανίες και στην παραγωγή ενέργειας που περιλαµβάνονται ήδη στο ΣΕΕ της ΕΕ. Επιπλέον, σύµφωνα µε την πρόταση θα εναπόκειται στα κράτη µέλη να αποφασίσουν για τον περιορισµό ή την πλήρη αποφυγή των επιπτώσεων στα νοικοκυριά. Το πετρέλαιο ντίζελ θα υπαχθεί σταδιακά σε υψηλότερα ελάχιστα επίπεδα φορολογίας ανά λίτρο σε σύγκριση µε τη βενζίνη ως απλή συνέπεια του γεγονότος ότι το πετρέλαιο ντίζελ έχει υψηλότερο ενεργειακό περιεχόµενο και επίσης παράγει περισσότερες εκποµπές CO 2 ανά λίτρο σε σχέση µε τη βενζίνη. Ακόµα και υπό το νέο σύστηµα, το πετρέλαιο ντίζελ θα διατηρήσει το πλεονέκτηµά του µε βάση τη διανυόµενη απόσταση, αλλά η άρση των επιδοτήσεων πετρελαίου ντίζελ θα ενθαρρύνει τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στους κινητήρες βενζίνης και θα δηµιουργήσει επίσης µια αγορά για εναλλακτικές πηγές ενέργειας µε λιγότερες εκποµπές CO 2 οι οποίες αναµένεται να κατακτήσουν την αγορά καυσίµων κατά την επόµενη δεκαετία. Η επανεξισορρόπηση της φορολογίας βενζίνης και πετρελαίου ντίζελ θα συνδράµει επίσης στην επανεξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης στην ευρωπαϊκή αγορά καυσίµων, η οποία αντιµετωπίζει αυξηµένη ανάγκη εισαγωγής πετρελαίου ντίζελ. Λαµβάνοντας υπόψη ότι οι ευρωπαίοι κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν επενδύσει σηµαντικά στην τεχνολογία ντίζελ και ότι τα οχήµατα που λειτουργούν µε εναλλακτικά καύσιµα ή συστήµατα κίνησης δεν είναι ακόµα διαθέσιµα σε µεγάλη κλίµακα, η ευθυγράµµιση της φορολογίας όλων των καυσίµων κινητήρων θα εισαχθεί σταδιακά σε τρία στάδια κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου Η σταδιακή θέσπιση του νέου φορολογικού καθεστώτος για το πετρέλαιο ντίζελ θα παρέχει επίσης µια περίοδο προσαρµογής στον τοµέα των εµπορικών µεταφορών. Χαµηλότεροι ελάχιστοι συντελεστές εφαρµόζονται στα καύσιµα κίνησης που χρησιµοποιούνται στη γεωργία, την υδατοκαλλιέργεια και τη φυτοκοµία και αυτό θα συνεχιστεί και µε την αναθεώρηση της ΟΦΕ. Ωστόσο, η αναθεώρηση της ΟΦΕ θα επηρεάσει τη δυνατότητα που έχουν σήµερα τα κράτη µέλη να απαλλάσσουν πλήρως από τη φορολογία τα καύσιµα κίνησης και θέρµανσης καθώς και την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλίσκεται σε αυτούς τους τοµείς. Με την αναθεωρηµένη ΟΦΕ, οι τοµείς αυτοί θα υπόκεινται στη φορολογία που αφορά το CO 2 επιπλέον της γενικής φορολογίας της κατανάλωσης ενέργειας. Η πλήρης απαλλαγή από την τελευταία θα παραµείνει δυνατή, αλλά µε αντάλλαγµα τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, ενώ σήµερα γίνεται χωρίς αντάλλαγµα. Κατά συνέπεια, τα κράτη µέλη θα εξακολουθήσουν να είναι σε θέση να παρέχουν ευνοϊκότερη µεταχείριση στους πρωτογενείς τοµείς, διασφαλίζοντας παράλληλα µεγαλύτερη συνοχή στη φορολογία ενός τοµέα ο οποίος επί του παρόντος αποτελεί αντικείµενο διαφόρων απαλλαγών. EL 12 EL

14 4. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Οι υπηρεσίες της Επιτροπής προέβησαν σε εκτίµηση επιπτώσεων στην οποία εξέτασαν τις επιπτώσεις των πιθανών λύσεων για την αναθεώρηση της οδηγίας φορολογίας της ενέργειας. Βάσει αυτής της εκτίµησης επιπτώσεων, η οποία δηµοσιεύεται µαζί µε την παρούσα ανακοίνωση και την πρόταση αναθεώρησης της ΟΦΕ, µπορούν να συναχθούν ορισµένα σηµαντικά συµπεράσµατα. Η αναθεώρηση της ΟΦΕ µπορεί να επιτύχει «διπλό όφελος», αλλά, σε κάθε περίπτωση έχει πλεονεκτήµατα Η αναθεωρηµένη ΟΦΕ εξισορροπεί τη χρέωση µεταξύ ορυκτών και µη ορυκτών πηγών ενέργειας και σε ορισµένο βαθµό επίσης µεταξύ των τοµέων που καλύπτει το ΣΕΕ και των τοµέων εκτός ΣΕΕ. Αν και εναπόκειται στα κράτη µέλη να αποφασίζουν πώς να χρησιµοποιούν πιθανά πρόσθετα έσοδα, η µοντελοποίηση στο πλαίσιο της αξιολόγησης επιπτώσεων υποθέτει ότι τα ενδεχόµενα έσοδα θα χρησιµοποιηθούν για τη µείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας. Η υπόθεση αυτή αντικατοπτρίζει τις πρακτικές πολλών κρατών µελών τα οποία έχουν προβεί σε µεταρρυθµίσεις της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας που είναι σύµφωνες µε το γενικό προσανατολισµό της ίδιας της ΟΦΕ 6, η οποία προωθεί την αρχή της φορολογικής ουδετερότητας ως µέσο για τον εκσυγχρονισµό των εθνικών φορολογικών συστηµάτων υπέρ του περιβάλλοντος και της απασχόλησης. Η µοντελοποίηση αυτή επιβεβαίωσε ότι µέσω της αναθεώρησης της ΟΦΕ, η φορολογία της ενέργειας θα συµβάλει σε κάθε περίπτωση στην υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και ταυτόχρονα θα δηµιουργήσει απτά οικονοµικά οφέλη. Ακόµα και αν τα φορολογικά έσοδα από την ενέργεια δεν «ανακυκλώνονται» στην οικονοµία µέσω της χαµηλότερης φορολογίας του παράγοντα εργασία, η συµβολή στη δηµοσιονοµική εξυγίανση, θα εξακολουθεί να συµβάλλει στην αντιµετώπιση της µεγάλης κρίσης µε γνώµονα δηµοσιονοµικές ανάγκες. Η πρόταση βελτιώνει τους ισότιµους όρους φορολόγησης για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Οι νέοι ελάχιστοι συντελεστές θα καταστούν αληθινό σηµείο αναφοράς για την εσωτερική αγορά, παρέχοντας αντικειµενική αξία για κάθε πηγή ενέργειας και αντιµετωπίζοντας τους καταναλωτές ενέργειας ισότιµα, ανεξαρτήτως των ενεργειακών προϊόντων που καταναλίσκουν. ενώ τα ακριβή αποτελέσµατα εξαρτώνται από τις επιλογές των κρατών µελών Ο ακριβής αντίκτυπος της αναθεώρησης της ΟΦΕ θα εξαρτηθεί σε µεγάλο βαθµό από τους ισχύοντες εθνικούς συντελεστές και τις επιλογές των κρατών µελών σύµφωνα µε την αρχή της επικουρικότητας, ιδίως όσον αφορά την ισορροπία µεταξύ του CO 2 και της ενεργειακής συνιστώσας των φόρων και των φορολογικών συντελεστών που εφαρµόζονται. Οι επιπτώσεις της πρότασης θα εξαρτηθούν επίσης από την έκταση κατά την οποία τα κράτη µέλη αποφασίζουν να κάνουν χρήση των µεταβατικών περιόδων και των επιλογών που περιέχονται στην πρόταση ώστε να λάβουν υπόψη το πλαίσιο και τις ειδικές καταστάσεις, όπως περιγράφονται στο τµήµα 3 ανωτέρω. Για τα καύσιµα θέρµανσης, για παράδειγµα, οι ακόλουθες δύο εκδοχές µπορούν να προσδιοριστούν µε σκοπό την περιγραφή των πιθανών επιπτώσεων: 6 Βλ. αιτιολογική σκέψη 11 της οδηγίας 2003/96/ΕΚ. EL 13 EL

15 Μια πρώτη µαξιµαλιστική εκδοχή µε την υπόθεση ότι τα κράτη µέλη αποφασίζουν την καθιέρωση φόρου που αφορά το CO 2 ίσου µε το προτεινόµενο ελάχιστο επίπεδο των 20 ευρώ ανά τόνο CO 2 επιπλέον των ήδη ισχυόντων εθνικών φορολογικών συντελεστών τους. Οι ισχύοντες συντελεστές τους θα καθίσταντο στη συνέχεια οι συντελεστές της γενικής φορολογίας κατανάλωσης ενέργειας. Μια δεύτερη εκδοχή µε την υπόθεση ότι τα κράτη µέλη αναθεωρούν τους φορολογικούς συντελεστές τους µόνο εφόσον απαιτείται για την τήρηση των ελάχιστων συντελεστών της ΕΕ και καθορίζουν τη φορολογία που αφορά το CO 2 στο επίπεδο των 20 ευρώ ανά τόνο CO 2. Αυτό θα σήµαινε ότι διαχωρίζουν τους επί του παρόντος ισχύοντες συντελεστές τους σε συνιστώσα που αφορά το CO 2 ύψους 20 ευρώ ανά τόνο και σε συνιστώσα της γενικής φορολογίας κατανάλωσης ενέργειας. Ο πίνακας κατωτέρω δείχνει το συνολικό αντίκτυπο αυτών των εκδοχών για την ΕΕ των 27, µε την υπόθεση ότι τα έσοδα ανακυκλώνονται µε τη µείωση των επιβαρύνσεων επί της εργασίας, όπως υπολογίστηκε στην εκτίµηση επιπτώσεων που συνοδεύει την πρόταση. Επιπτώσεις της αναθεώρησης της ΟΦΕ από τις τροποποιήσεις που αφορούν τα καύσιµα θέρµανσης (ΕΕ 27) Εκδοχή 1 Εκδοχή 2 ηµοσιονοµικές επιπτώσεις (Αλλαγή των ετήσιων φορολογικών εσόδων +39,6 δισεκατοµµύρια ευρώ +20 δισεκατοµµύρια ευρώ Περιβαλλοντικές επιπτώσεις (Μείωση των εκποµπών CO 2 σε τοµείς που δεν ανήκουν στο ΣΕΕ έως το 2020) Κοινωνικές επιπτώσεις (% αλλαγή του πραγµατικού εισοδήµατος των νοικοκυριών έως το 2020) -4% +0,29% -0,84% +0,08% Πηγή: Εκτίµηση επιπτώσεων Συνοδευτικό έγγραφο στην πρόταση οδηγίας του Συµβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/96/ΕΚ Κεφάλαια 5.2., 5.3. και 5.4. (Εκδοχή 1) E3ME- µοντελοποίηση από Cambridge economics (εκδοχή 2) Τα στοιχεία αυτά πρέπει να αξιολογούνται σε σχέση µε τους συνολικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», όπως παρατίθενται ανωτέρω. Οι επιπτώσεις στις εκποµπές CO 2, είναι σηµαντικές και θα µπορούσαν να φτάσουν το 2% των συνολικών εκποµπών της ΕΕ ή περίπου το 4% των εκποµπών εκτός του ΣΕΕ της ΕΕ. Σε απόλυτους αριθµούς αυτό αντιστοιχεί σε 92 εκατ. τόνους CO 2 και αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα τρίτο (περίπου 37%), της προσπάθειας που απαιτείται για τη µείωση των εκποµπών θερµοκηπιακών αερίων εκτός του ΣΕΕ της ΕΕ. Οµοίως, ο αριθµός των πρόσθετων θέσεων εργασίας που δηµιουργούνται ως συνέπεια της µεταρρύθµισης της ΟΦΕ θα αυξηθεί µε το χρόνο και µπορεί, σε απόλυτους αριθµούς, να φθάσει το 1 εκατ. το 2030 υπό την πιο φιλόδοξη επιλογή πολιτικής 7. Πρόσθετη οικονοµική ανάπτυξη 0,27 του ΑΕΠ µπορεί να αναµένεται στο πλαίσιο της εν λόγω επιλογής πολιτικής. Ο θετικός αντίκτυπος στην απασχόληση βασίζεται στην υπόθεση µοντελοποίησης ότι τα 7 Για παραποµπές και περαιτέρω εξηγήσεις γίνεται αναφορά στη σχετική εκτίµηση επιπτώσεων των υπηρεσιών της Επιτροπής. EL 14 EL

16 πρόσθετα έσοδα από τη φορολογία της ενέργειας θα χρησιµοποιηθούν για τη µείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης των εργοδοτών. και µια συνολική εκτίµηση µετά από µια πενταετία θα καταστήσει δυνατή τη διεξοδική εκ των υστέρων αξιολόγηση της πολιτικής. Παρότι η σηµερινή πρόταση βασίζεται σε ολοκληρωµένη εκτίµηση επιπτώσεων και σε πολιτικές αναλύσεις, οι οικονοµικές συνθήκες καθώς και οι περιβαλλοντικές και τεχνολογικές συνθήκες-πλαίσιο µπορούν να υπόκεινται σε µελλοντικές αλλαγές. Η Επιτροπή θεωρεί εποµένως σκόπιµο να επανεξετάσει τις συνέπειες της τροποποιηµένης ΟΦΕ µετά από µια πενταετία (από την έκδοση), έτσι ώστε να επιτευχθεί καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της νέας φορολογικής διάρθρωσης όσον αφορά τους στόχους της προτεινόµενης αναθεώρησης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει έκθεση προς το Συµβούλιο, εφόσον ενδείκνυται, µε προτάσεις για την τροποποίηση των σχετικών κανόνων. Αυτό αφορά ιδίως (1) την προσαρµογή του ελάχιστου φορολογικού επιπέδου για το CO 2 σε σχέση µε την εξέλιξη της τιµής αγοράς στην ΕΕ των δικαιωµάτων εκποµπής CO 2 µε στόχο να καθιερωθεί ένας αυτόµατος σύνδεσµος µεταξύ της τιµής των δικαιωµάτων εκποµπής CO 2 και του ελάχιστου φορολογικού επιπέδου για το CO 2 (2) την προσαρµογή των εθνικών καθεστώτων σχετικά µε τις απαλλαγές και µειώσεις του φόρου για τη φορολογία των νοικοκυριών, τα καύσιµα που χρησιµοποιούνται για τους σκοπούς της εναέριας και θαλάσσιας ναυσιπλοΐας υπό το φως της έκβασης των διεθνών διαπραγµατεύσεων, την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στην ξηρά και παρέχεται απευθείας στα ελλιµενισµένα πλοία (ηλεκτροδότηση από την ξηρά), τα εναλλακτικά καύσιµα, τη δέσµευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS) και (3) τη φορολογία της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιµοποιείται για τις µεταφορές. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η αναθεώρηση της ΟΦΕ, όπως προτείνεται από την Επιτροπή, θα αναδιαρθρώσει το ισχύον σύστηµα φορολογίας της ενέργειας προκειµένου να καταστεί αποτελεσµατικότερο και συνεκτικότερο. Θα βελτιώσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, δηµιουργώντας ίσους όρους ανταγωνισµού για τις επιχειρήσεις οι οποίες θα αντιµετωπίζονται σε ισότιµη βάση, είτε καταναλώνουν πετρέλαιο, φυσικό αέριο, γαιάνθρακα ή βιοµάζα. Κυρίως, θα έχει σηµαντικές θετικές περιβαλλοντικές συνέπειες και, εποµένως, θα συµβάλει στην υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Μακροπρόθεσµα, το εν λόγω νέο πλαίσιο της ΕΕ θα επιτρέψει στα κράτη µέλη να εφαρµόσουν πιο φιλόδοξες πολιτικές σε εθνικό επίπεδο, τόσο λόγω της ανάγκης για την εκπλήρωση των περιβαλλοντικών στόχων όσο και λόγω των φορολογικών αναγκών. Για τον λόγο αυτό, η πρόταση έχει το δυναµικό να ενισχύσει την αποδοτικότητα πέραν των συνεπειών/οφελών κατά τη στιγµή της εφαρµογής. Κατά συνέπεια, επιτρέπει στα κράτη µέλη να επιτύχουν τις δεσµεύσεις που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» µε οικονοµικά αποδοτικό τρόπο και παρέχει ασφάλεια δικαίου για τις διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις των δηµοσιονοµικών πολιτικών τους και τα φορολογικά συστήµατα για την έξοδο από την οικονοµική και χρηµατοπιστωτική κρίση. Ταυτόχρονα, το νέο πλαίσιο θα προωθήσει την αειφόρο οικονοµική ανάπτυξη και θα στηρίξει τη δηµιουργία θέσεων εργασίας. Εν ολίγοις, µια εξυπνότερη ενεργειακή φορολογία θα ωφελήσει τόσο το περιβάλλον όσο και την οικονοµία. EL 15 EL