Κολόσσι : Φύση, Περιβάλλον και Άνθρωπος

Transcript

1 Κολόσσι : Φύση, Περιβάλλον και Άνθρωπος Κατοικώ στο χωριό Κολόσσι στην οδό Αγίου Αυγουστίνου. Στη συνοικία που διαμένω τα σπίτια είναι κτισμένα σε μοντέρνα αρχιτεκτονική, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές και ειδικά στο κέντρο του χωριού, τα σπίτια είναι κτισμένα σε μια πιο παραδοσιακή μορφή: τα σπίτια είναι ενωμένα, ντυμένα με πέτρα, η οποία έχει βαφτεί με γύψο. Είμαι μαθήτρια της Β Λυκείου και φοιτώ στο Περιφερειακό Λύκειο Αποστόλου Λουκά Κολοσσίου, το οποίο βρίσκεται οριακά στα σύνορα Ύψωνα Κολοσσίου. Το χωριό μου, είναι κατά την γνώμη μου ένα από τα ομορφότερα χωριά της Λεμεσού. Βρίσκεται 11 περίπου χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της πόλης. Είναι κτισμένο στην παράκτια πεδιάδα της Λεμεσού, σε υψόμετρο 50 μέτρων. Το γεγονός ότι το Κολόσσι βρίσκεται κοντά στο κέντρο της Λεμεσού και το ότι είναι γειτονικό με το Ακρωτήρι, είναι δύο από τους κυριότερους παράγοντες που οδήγησαν στην πληθυσμιακή αύξηση του χωριού. Αρχικά το 1881 οι κάτοικοι αριθμούσαν τους 389, ενώ το 1911 αυξήθηκαν στους 445. Οι κάτοικοι αυξομειώνονταν συνεχώς με την πάροδο των χρόνων. Το 1946 οι κάτοικοι ανήλθαν στους 546 και 14 χρόνια αργότερα στους 751, με τους 643 να είναι Ελληνοκύπριοι και τους 108 Τουρκοκύπριοι. Το 1946 όταν ξέσπασαν διακοινοτικές ταραχές, οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό και μετακινήθηκαν σε γειτονικά τουρκοκυπριακά χωριά. Το 1973 ο αριθμός των κατοίκων ανήλθε στους 700 οι οποίοι ήταν μόνο Ελληνοκύπριοι. Μετά το 1974, όταν οι κάτοικοι των κατεχόμενων πόλεων και χωριών διώχτηκαν από τους Τούρκους εισβολείς, αρκετοί κατοίκησαν στο Κολόσσι και δημιούργησαν προσφυγικούς συνοικισμούς, ανεβάζοντας το πληθυσμό στους Το 2001 οι κάτοικοι είχαν πια φτάσει στους 3685 και τώρα το 2014 οι κάτοικοι ανέρχονται στους 4500 περίπου. Όταν ο βασιλιάς της Αγγλίας Ριχάρδος Α, ο Λεοντόκαρδος, το 1911 κατά την διάρκεια της Γ Σταυροφορίας, κατευθυνόταν προς τους Αγίους Τόπους έδωσε μια νικηφόρα μάχη στην πεδιάδα του Κολοσσιού εναντίον του βυζαντινού ηγεμόνα της Κύπρου Ισαάκιου Κομνηνού και κατέλαβε την Κύπρο. Ο Λεοντόκαρδος αφού λεηλάτησε την Κύπρο την έδωσε στους Ναϊτες. Οι κάτοικοι όμως λόγω αυτής της εκμετάλλευσης που δέχονταν εξεγέρθηκαν και έτσι οι Ναϊτες την πούλησαν στον Γκυ Ντε Λουζινιάν ο οποίος χώρισε την Κύπρο σε φέουδα. Την περιοχή του Κολοσσιού την πήρε ο Γκαρίνους Ντε Κολός από τον οποίο πιστεύεται πώς πήρε το όνομα του το χωριό. Μια άλλη εκδοχή λέει ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από μια γνωστή πόλη της Φρυγίας, που λεγόταν Κολόσσι και το έφεραν οι πρώτοι οικιστές που έρχονταν από τη Μικρα Ασία. 1

2 Το Κολόσσι είχε μεγάλη στρατιωτική σημασία αφού βρίσκοταν μόνο λίγα χιλιόμετρα από το λιμάνι της Λεμεσου. Παλιά επίσης ήταν μια από τις σπουδαιότερες περιοχές παραγωγής ζάχαρης από τις γύρω εκτεταμένες φυτείες ζαχαροκαλάμου, αλλά και εκλεκτών κρασιών ιδιαίτερα της Κουμανταρίας. Τα δυο αυτά τα προϊόντα ήταν από τα πιο σημαντικά εξαγωγικά της Κύπρου κατά τον Μεσαίωνα. Ένα κτήριο που είναι από τα σημαντικότερα στην Κυπριακή Ιστορία είναι το κάστρο του Κολοσσιού. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά οχυρωματικά έργα που σώζονται στην Κύπρο και είναι κτισμένο στη νότια άκρη του χωριού. Κτίστηκε το 1210 από τους Ιωαννίτες και ήταν η έδρα της ανώτατης στρατιωτικής διοίκησης του νησιού. Το 1306 το κάστρο πήγε για ένα μικρό διάστημα στην κατοχή των Ναϊτών. Όταν το τάγμα των Ναϊτών καταργήθηκε το κάστρο πήγε ξανά στα χέρια των Ιωαννιτών, αλλά καταστράφηκε το 1426 από τις επιδρομές των Μαμελούκων της Αιγύπτου. Το κάστρο ξαναχτίστηκε το 1454 από τον μάγιστρο του τάγματος των Ιωαννιτών Λουί Ντε Μανιάκ. Το κάστρο του Κολοσσιού είναι ένα επιβλητικό τετράγωνο οικοδόμημα που αποτελείται από τρεις ορόφους και ελέγχει τη γύρω περιοχή. Στην ανατολική πλευρά του κάστρου, βρίσκεται το «εργοστάσιο» παραγωγής ζάχαρης από τα ζαχαροκάλαμα. Το εργοστάσιο αποτελείται από τρεις βασικούς, καθώς και βοηθητικούς χώρους. Κτίστηκε γύρω στον 14 ο αιώνα. Το κυριότερο οικοδόμημά του είναι το εργαστήριο επεξεργασίας της ζάχαρης, που είναι μια μακριά και στενή πετρόκτιστη αίθουσα. Μια επιγραφή που βρίσκεται στην εξωτερική πλευρά του κτηρίου αναφέρει πώς το εργοστάσιο επιδιορθώθηκε το 1591 όταν κυβερνήτης της Κύπρου ήταν ο Πασάς Μουράτ. Στα βόρεια της αίθουσας είναι τα ερείπια του νερόμυλου και του υδραγωγείου. Οι φυτείες του ζαχαροκάλαμου ποτίζονταν από τα νερά του ποταμού Κούρρη. Η καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου στην Κύπρο ξεκίνησε το 10 ο αιώνα. Το Κολόσσι διέθετε μύλο ζαχαροκάλαμου και διυλιστήριο ζάχαρης, η παραγωγή του οποίου άνηκε στον εμπορικό οίκο Μαρτίνι της Βενετίας. Ερείπια του μύλου σώζονται μέχρι σήμερα και διακρίνονται καθαρά οι διαστάσεις και η εσωτερική διαίρεσή του. Η μυλόπετρα βρίσκεται αχρησιμοποίητη στην ανατολική πλευρά του μύλου. Από ότι φαίνεται από τις διαστάσεις των κτηριακών 2

3 εγκαταστάσεων, τόσο του μύλου όσο και του διυλιστηρίου, το εργοστάσιο παραγωγής ζάχαρης φαίνεται ότι ήταν ένα από τα μεγαλύτερα στην Κύπρο. Η Κύπρος, μαζί με τη Συρία και την Αίγυπτο, αποτελούσαν τις χώρες που προμήθευαν τη Μεσόγειο και τη Δυτική Ευρώπη με την περισσότερη ποσότητα ζάχαρης. Κοντά στο φρούριο του Κολοσσιού, βρίσκεται μια βυζαντινή πετρόκτιστη εκκλησία, η εκκλησία του Αγίου Ευσταθίου. Η εκκλησία ειναι χτισμένη σε σχήμα θολωτού σταυροειδούς τετράγωνου, χτίστηκε τον 12 ο αιώνα και τον 15 ο αιώνα έγιναν επιδιορθώσεις. Από ότι φαίνεται τη χρησιμοποιούσαν οι ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη για να εκκλησιάζονται αφού μέχρι το 1936 στην αψίδα του ναού σωζόταν το οικόσημα του μεγάλου διοικητή του τάγματος Λουϊ Ντε Μανιάκ. Η εκκλησία έχει δύο αψιδωτές πόρτες, μια στη δυτική και μια στη νότια πλευρά. Στο θόλο σώζονται αξιόλογες τοιχογραφίες που χρονολογούνται απο τον 15 ο αιώνα. Στην κορυφή του θόλου απεικονίζεται ο Παντοκράτορας, ενώ στα σφαιρικά τρίγωνα, που στηρίζουν το θόλο, απεικονίζονται οι τρεις ευαγγελιστές. Ο κάθε Ευαγγελιστής απεικονίζεται να γράφει τις πρώτες λέξεις του Ευαγγελίου. Στο βόρειο τοίχο διασώζεται μέχρι σήμερα η τοιχογραφία του Αγίου Ευσταθίου, η οποία είναι αρκετά διατηρημένη. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το εικονοστάσι της εκκλησίας το οποίο στο κέντρο έχει δύο ξυλόγλυπτα ψάρια το ένα στραμμένο απέναντι στο άλλο, που αποτελεί σύμβολο του Χριστιανισμού. Μέσα στο ιερό υπάρχουν τοιχογραφίες και η Αγία Τράπεζα που σώζεται μέχρι σήμερα η οποία είναι πέτρινη και στηρίζεται πάνω σε μια κολώνα. Λειτουργίες δεν τελούνται συχνά στην εκκλησία παρά μόνο δύο φορές τον χρόνο: τη Δευτέρα του Πάσχα και στις 20 Σεπτεμβρίου, την ημέρα του Αγίου Ευσταθίου. Στο Κολόσσι υπάρχει επίσης η ξακουστή εκκλησία του Αποστόλου Λουκά. Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και είναι η κύρια εκκλησία μας. Ξεκίνησε να χτίζεται το 1850 και ολοκληρώθηκε τη δεκαετία Ο λόγος που άργησε να τελειώσει οφειλόταν κυρίως στις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν στη μεταφορά της πέτρας με τα ζώα. Το 2000 η εκκλησιαστική επιτροπή αποφάσισε να ανακαινίσει και να συντηρίσει την εκκλησία, τόσο εσωτερικά τόσο και εξωτερικά. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το Η εκκλησία γιορτάζει πανηγυρικά στις 18 Οκτωβρίου, γίνεται μεγάλο πανηγύρι στο προαύλιο της εκκλησίας και στους δρόμους γύρω από αυτήν. Το πανηγύρι επισκέφτεται πλήθος κόσμου από όλες τις περιοχές της Κύπρου για να προσκυνήσει την εικόνα του Αγίου. 3

4 Στην είσοδο του χωριού υπάρχουν τα μνημεία των ηρώων Αντρέα Ονησιφόρου και Σωκράτη Νεοφύτου Σωκράτους, τα οποία κτίστηκαν από το κοινοτικό συμβούλιο Κολοσσιού, για να τιμήσουν τους ήρωες που έδωσαν την ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας. Όταν το 1956 οι Άγγλοι προσπάθησαν να κατεβάσουν την ελληνική σημαία από το δημοτικό σχολείο, ο Αντρέας Ονησιφόρου προσπαθώντας να βοηθήσει μια συγχωριανή χτυπήθηκε στο στήθος από μια σφαίρα και πέθανε. Ο Σωκράτης Σωκράτους μεταφέρθηκε το 1974 στην περιοχή Κουτσοβέντη. Η τύχη του αγνοείτο για πολλά χρόνια. Όταν οι αιχμάλωτοι επέστρεψαν πίσω από την Τουρκία, έγινε γνωστό ότι ο Σωκράτης έπεσε ηρωικά μαχόμενος. Στο Κολόσσι υπάρχουν επίσης εκπαιδευτικά κτήρια: το νηπιαγωγείο του Κολοσσιού, το οποίο βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, το δημοτικό το οποίο είναι δίπλα από το νηπιαγωγείο και το Λύκειο Αποστόλου Λουκά Κολοσσίου, που χτίστηκε το Το νηπιαγωγείο και το δημοτικό δέχονται παιδιά όχι μόνο από το χωριό, αλλά και από άλλες περιοχές. Το ελαιοτριβείο του Κολοσσιού κτίστηκε και λειτούργησε το Βρίσκεται στη Λεωφόρο του Αποστόλου Λουκά. Λειτούργησε υπό την διεύθυνση της εκκλησιαστικής επιτροπής. Δούλευε είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, όχι μόνο για να εξυπηρετεί τους κατοίκους του χωριού, αλλά προσέλκυε και πελάτες από τα γύρω χωριά, λόγω της βολικής θέσης που βρισκόταν. Έφερε πολλά κέρδη όχι μόνο στην εκκλησία, αλλά και στους κατοίκους, γιατί οι παραγωγοί πουλούσαν το περίφημο Κολοσσιάτικο λάδι. Τώρα το ελαιοτριβείο δεν λειτουργεί αλλά χρησιμοποιείται σαν μουσείο παραγωγής λαδιού. Κατά μήκος του παλιού αυτοκινητόδρομου Λεμεσού-Πάφου, στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το Χάνι. Το Χάνι ήταν σταθμός όπου ξεκουράζονταν οι κάτοικοι από τα γύρω χωριά. Οι άνθρωποι διανυκτέρευαν στην αυλή, πάνω σε στρώματα, ενώ στα μικρά δωμάτια που υπήρχαν φύλαγαν τα ζώα τους. Στο χώρο εκεί υπήρχε ένα καφενείο και ο ιδιοκτήτης του Χανιού πουλούσε κριθάρι και άχυρο για τα ζώα τους. Σήμερα στην εσωτερική αυλή σώζεται ένα κομμάτι πλακόστρωτης αυλής με πλάκες από τον ποταμό Κούρρη. Στα ανατολικά της αυλής σώζονται κάποιες καμάρες από το Χάνι καθώς και η είσοδός της με τη μισοφαγωμένη ξύλινη πόρτα του. 4

5 Οι κάτοικοι του χωριού τα παλιά χρόνια ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία καθώς στο χωριό υπήρχαν και ακόμη υπάρχουν εσπεριδοειδή, ελαιόδεντρα και αμπελώνες. Επίσης ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και την επεξεργασία του ζαχαροκάλαμου. Σήμερα, κυρίως οι παλαιότεροι, ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι περισσότεροι και κυρίως οι νέοι δουλεύουν στη Λεμεσό. Ορισμένοι από τους κατοίκους εργάζονται στο Κοινοτικό Συμβούλιο και στη Συνεργατική Τράπεζα. Το Κολόσσι έχει επίσης δύο συλλόγους, καφενεία, καφετέριες και διάφορα καταστήματα. Επίσης η πολιτιστική επιτροπή του Κολοσσιού, η οποία οργανώθηκε το 2000, διοργανώνει πολλές εκδηλώσεις στο χωριό. Με αυτό τον τρόπο δίνεται η ευκαιρία στους νέους να ασχοληθούν με το θέατρο, το χορό και τη μουσική. Το Κολόσσι, λόγω της θέσης του, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας της περιοχής Λεμεσού, αλλά και ολόκληρης της Κύπρου. Δια μέσου των αιώνων εξελίχθηκε σημαντικά σε όλους τους τομείς: γεωργία, κτηνοτροφία, μα πάνω από όλα κοινωνικά, ανεβάζοντας και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων του. Σήμερα το Κολόσσι είναι ένας πόλος έλξης για ένα σημαντικό αριθμό τουριστών κάθε χρόνο. Μαθήτρια Κωνσταντίνου Μαρία, Β Λυκείου (Τμήμα Β5) 5