ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ. Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2010

2 2

3 3

4 4

5 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 8/8/ /8/2010 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 18 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΩ ΔΕΙΓΜΑ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΑ 1465 ΑΤΟΜΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΥΠΟΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, ΜΕ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΥΠΙΚΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ + 2,56% 5

6 6

7 ΠΡΟΟΙΜΙΟ Η Έρευνα Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης έρχεται να καλύψει το κενό που υπάρχει στην γνώση για τις ανησυχίες και τις προσδοκίες των πολιτών σε σχέση με την οικονομική πραγματικότητα της Ελλάδας σήμερα. Επιπλέον, η Έρευνα Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης αναλύει και ποσοτικοποιεί τις προθέσεις των πολιτών. Η ποσοτικοποίηση αυτή οδηγεί στην κατασκευή διαφόρων σημαντικών δεικτών. Ένας δείκτης αυτού του τύπου, είναι και ο δείκτης εμπιστοσύνης του καταναλωτή, ο οποίος αποτυπώνει τις αντιλήψεις των καταναλωτών και των προσδοκιών τους για το μέλλον. Συνεπώς, ένας από τους στόχους της μελέτης είναι η καλύτερη κατανόηση των παραμέτρων εκείνων που επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά των κατοίκων του Νομού Θεσσαλονίκης. Τελικά, οι στόχοι της Έρευνας Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης διαμορφώνονται ως εξής: Διερεύνηση των απόψεων των πολιτών σε θέματα αποτίμησης της προσωπικής τους οικονομικής κατάστασης Διερεύνηση των απόψεων των πολιτών ως προς την σημερινή, αλλά και μελλοντική οικονομική κατάσταση της χώρας Η δειγματοληπτική έρευνα που αναπτύχθηκε, διαχωρίζεται σε 5 τομείς: Τομέας 1: Δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος Τομέας 2: Προσδοκίες για το μέλλον Τομέας 3: Αντίληψη της προσωπικής τους οικονομικής κατάστασης Τομέας 4: Απόψεις των ερωτηθέντων για την εργασία τους Τομέας 5: Δείκτες Απόψεων καταναλωτών Επαμεινώνδας Πανάς Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Πρόεδρος Τμήματος Στατιστικής 7

8 8

9 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Η Έρευνα Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης διεξήχθη τον Αύγουστο του Η έρευνα διεξήχθη στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, καλύπτοντας δειγματοληπτικά τον πληθυσμό της Θεσσαλονίκης με ηλικία 18 ετών και άνω. Για τους σκοπούς της έρευνας χρησιμοποιήθηκε αντιπροσωπευτικό τυχαίο δείγμα, στο οποίο συμμετείχαν 1465 πολίτες. Η επικοινωνία με τους συμμετέχοντες ήταν τηλεφωνική. Έτσι, η παρούσα έρευνα αποτυπώνει τις απόψεις των ερωτώμενων πολιτών της Θεσσαλονίκης σε σχέση με θέματα που αφορούν στην ακρίβεια και την οικονομική κατάσταση. Η έρευνα έχει ως στόχο τη διερεύνηση των απόψεων των κατοίκων της Θεσσαλονίκης σχετικά με την ακρίβεια και την προσωπική τους οικονομική κατάσταση, αλλά και γενικά την οικονομική κατάσταση της χώρας. Σήμερα, οι πολίτες της Ελλάδας γενικότερα, αλλά και οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης περισσότερο, ζουν σε μια περίοδο έντονης κοινωνικής ανασφάλειας, η οποία προκύπτει κυρίως από οικονομική ανασφάλεια. Αυτός ο προβληματισμός των ερωτηθέντων δεν απορρέει μόνο από την ανησυχία για τις οικονομικές προοπτικές κάθε μεμονωμένου ατόμου και της οικογένειάς του, αλλά υπάρχει έντονος σκεπτικισμός και γύρω από την οικονομική κατάσταση της χώρας μας εν γένει. Σε μια περίοδο έντονης οικονομικής ανησυχίας, η κατανόηση των απόψεων των πολιτών θα αποτελέσει μια σημαντική γνώση για την καταναλωτική συμπεριφορά. Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία η καταναλωτική δαπάνη εξαρτάται όχι μόνο από το τρέχον εισόδημα και τον πλούτο του ατόμου, αλλά και από την εμπιστοσύνη του καταναλωτή. Η εμπιστοσύνη του καταναλωτή αντικατοπτρίζει ειδικές απόψεις των καταναλωτών που σχετίζονται με αβέβαια γεγονότα όσον αφορά στην μελλοντική οικονομική κατάσταση. Ο Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή κατασκευάζεται για να μετρήσει αυτές τις απόψεις. Η Εμπιστοσύνη του Καταναλωτή θεωρούμε ότι δείχνει την δυναμική επίπτωση της συμπεριφοράς του καταναλωτή σε όρους ψυχολογίας ως προς την δαπάνη. Συνεπώς, ο πιο ουσιαστικός τρόπος μέτρησης αυτών των θέσεων είναι μέσω της απευθείας επαφής με τον καταναλωτή. Από τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης προκύπτουν οι διάφοροι δείκτες. Έτσι, ο σκοπός της μελέτης είναι να μετρήσουμε, να κατανοήσουμε και να αναλύσουμε τις προσδοκίες των καταναλωτών. 9

10 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Η έρευνα δίνει τιμή του Δείκτη Εμπιστοσύνης Καταναλωτή ίση με 32,5 (ο Δείκτης κινείται στο διάστημα Τιμή του Δείκτη μεγαλύτερη του 50 υποδηλώνει θετική στάση). Αυτό σημαίνει ότι η εμπιστοσύνη των καταναλωτών κινείται γενικά σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Αβεβαιότητα και απαισιοδοξία διαφαίνεται στις τοποθετήσεις των ε- ρωτηθέντων όσον αφορά στην οικονομική τους κατάσταση για τους επόμενους 12 μήνες, αφού ποσοστό 21,1% πιστεύει στην οικονομική τους στασιμότητα, ενώ σημαντικό ποσοστό 70,3% (αθροιστικά: «προς το πολύ χειρότερο»+ «προς το χειρότερο») προσδοκά χειροτέρευση της οικονομικής τους κατάστασης. Γενικά, οι ερωτηθέντες ανησυχούν για την προσωπική τους οικονομική κατάσταση. Οι μέσες ηλικιακές ομάδες, δηλαδή οι έχοντες ηλικία από 30 έως 44 ετών και από 45 έως 59 ετών νιώθουν λιγότερη σιγουριά για την προσωπική τους οικονομική κατάσταση. Όσον αφορά στην οικονομική κατάσταση της χώρας για τους επόμενους 12 μήνες, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων 68,1% (αθροιστικά: «θα είναι πολύ χειρότερη» + «θα είναι χειρότερη») δεν προσδοκά βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Οι προσδοκίες των ερωτώμενων όσον αφορά την οικονομική πορεία της χώρας μετά από τέσσερα χρόνια, δείχνουν απαισιοδοξία αφού το 46,2% θεωρεί ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας θα είναι χειρότερη. 10

11 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Το 16,5% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι οι τιμές των καταναλωτικών αγαθών θα αυξηθούν από 1-2%. Το 29% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι οι τιμές των καταναλωτικών αγαθών θα αυξηθούν από 3-4%. Και ένα ποσοστό του 40,8% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι θα αυξηθούν οι τιμές των καταναλωτικών αγαθών πάνω από 5%. Πιθανόν το μεγαλύτερο πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπίζει η Ελληνική Κοινωνία να είναι η ανεργία, και κυρίως η ανεργία των νέων. Η διατύπωση απόψεων για την ανεργία αποτελεί σημαντική πληροφορία γιατί δείχνουν πόσο πολύ απασχολεί την κοινωνία αυτό το πρόβλημα. Όσον αφορά στην ανεργία, οι ερωτώμενοι εμφανίζονται έντονα απαισιόδοξοι. Ο Δείκτης Προσδοκώμενης Μεταβολής της Ανεργίας είναι κάτω από 50 (11,4), γεγονός που δείχνει έντονη απαισιοδοξία για τη μείωση της ανεργίας. Ποσοστό της τάξης του 92,6% (αθροιστικά: «Θα αυξηθεί πολύ» και «Θα αυξηθεί») των ερωτηθέντων, πιστεύει ότι η ανεργία θα αυξηθεί. 11

12 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Το 35,8% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να πραγματοποιήσει αγορές οικοσκευών. Το 37,3% των ερωτηθέντων των ο- ποίων η οικονομική κατάσταση είναι δύσκολη, θεωρεί ότι δεν είναι κατάλληλη η οικονομική συγκυρία για να προβούν σε αγορές οικοσκευών. Σε ποσοστό 47,7% (αθροιστικά: «Δύσκολο» και «Πολύ δύσκολο»), οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι γενικά δεν είναι εύκολο να αποκτήσουν ορισμένα αγαθά. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι ερωτηθέντες των οποίων η οικονομική κατάσταση είναι δύσκολη σε ποσοστό 79%, εκφράζουν ότι αδυνατούν να αποκτήσουν ορισμένα αγαθά, αυτή την οικονομική συγκυρία. Όσον αφορά στο Δείκτη Προσδοκώμενης Μεταβολής της Φτώχειας τους Προσεχείς 12 μήνες, στο ερώτημα θα αυξηθεί ή θα μειωθεί η φτώχεια στην Ελλάδα τον επόμενο χρόνο:, το 78,2% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η φτώχεια θα αυξηθεί. Σε άλλο ερώτημα το 84,6% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι η φτώχεια στην Ελλάδα αυξήθηκε τον τελευταίο χρόνο. Οι απόψεις για την αύξηση της φτώχειας δεν διαφοροποιούνται σημαντικά ανάμεσα σε ερωτηθέντες με διαφορετικά δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. 12

13 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Σε ερωτήσεις σχετικές με τους δείκτες Αντίληψης της Κατάστασης της Απασχόλησης και Εμπιστοσύνης του Απασχολούμενου τα συμπεράσματα είναι πολύ σημαντικά: Περισσότεροι από 9 στους 10 ερωτηθέντες πιστεύουν ότι αυτή τη χρονική περίοδο είναι δύσκολο να βρεθεί δουλειά στην περιοχή τους. Περισσότεροι από 9 στους 10 ερωτηθέντες πιστεύουν ότι μέσα στον επόμενο χρόνο οι δουλειές θα είναι λιγότερες στην περιοχή τους. Σχεδόν 4 στους 10 ερωτηθέντες είναι δυσαρεστημένοι από την τωρινή τους εργασία και τις προοπτικές που αυτή προσφέρει. Οι ερωτηθέντες, σε ποσοστό 35%, είναι δυσαρεστημένοι με τις προοπτικές εξέλιξης που προσφέρει ο οργανισμός ή η εταιρεία στην οποία απασχολούνται αυτή τη στιγμή, ενώ το 46% των ερωτηθέντων δεν αισθάνεται εξασφαλισμένο στην τωρινή του εργασία. Τέλος, το 48% των ερωτηθέντων είναι δυσαρεστημένο με τις αποδοχές του αυτή την περίοδο. Σχεδόν 8 στους 10 ερωτηθέντες βλέπουν το κόστος ζωής να αυξάνεται σε σχέση με αυτό που ήταν 12 μήνες πριν. Περισσότερο ανήσυχοι για την αύξηση του κόστους ζωής είναι οι ερωτηθέντες νεότερης ηλικίας, οι έχοντες ανώτερη εκπαίδευση, οι άνεργοι, αλλά και όσοι δήλωσαν ότι ήδη βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. 13

14 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Σε έρευνα της Wall Street Journal, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση ως προς την «οικονομική ανασφάλεια». Χαρακτηριστικά, από την έρευνα της Wall Street Journal σχετικά με το ερώτημα τι φοβούνται περισσότερο στην προσωπική τους ζωή οι άνθρωποι, η Ελλάδα αναδεικνύεται πρωταθλήτρια με το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων που δηλώνουν την απώλεια της εργασίας ή τη ζημιά στις επενδύσεις τους. Τι δείχνουν τα στοιχεία της παρούσας έρευνας; Συνάδουν με τα ευρήματα της έρευνας της Wall Street Journal ; Στο ερώτημα: «αισθάνεστε καλά ή όχι σε σχέση με την οικονομική ασφάλεια για το μέλλον σας;», έχουμε τα ακόλουθα σημαντικά ευρήματα: Το 57,6% (αθροιστικά «κακά» και «πολύ κακά»), δηλώνει ότι δεν αισθάνεται οικονομική ασφάλεια, ενώ «ούτε καλά ούτε κακά» δηλώνει το 30,1%. Το ποσοστό των 57,6%, διαφοροποιείται σημαντικά αν κάποιος διερευνήσει τις απαντήσεις των ερωτηθέντων με βάση την οικονομική τους κατάσταση. Έτσι, εκείνοι που δηλώνουν ότι η οικονομική τους κατάσταση είναι δύσκολή, εκφράζουν τους φόβους τους για το οικονομικό τους μέλλον σε ποσοστό 79,5%. Στη δεύτερη θέση όσον αφορά το ποσοστό των ερωτηθέντων που εκφράζουν τον ίδιο φόβο, βρίσκονται εκείνοι που η οικονομική τους κατάσταση είναι μη ανεκτή (66,7%). Τα ελληνικά νοικοκυριά είχαν «ξεχάσει» τις παλιές συνήθειες της αποταμίευσης. Πιθανόν τα νέα επιτόκια ταμιευτηρίου των Τραπεζών να σηματοδοτούν στροφή των Ελλήνων καταναλωτών προς την αποταμίευση. Στην παρούσα έρευνα καταγράφονται και αναλύονται οι θέσεις των ερωτηθέντων πολιτών και ως προς την ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ. Ο Δείκτης Τάσης προς Αποταμίευση προκύπτει από τις απαντήσεις στις ερωτήσεις: «αν τώρα είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή για να αποταμιεύσετε» και «πόσο πιθανό είναι να αποταμιεύσετε μέσα στους επόμενους 12 μήνες», έχοντας οι ερωτηθέντες πάντα υπόψη τους τις οικονομικές τους δυνατότητες σε συνδυασμό με τη γενική οικονομική κατάσταση της χώρας. Το 49% των ερωτηθέντων θεωρεί ακατάλληλη την τρέχουσα οικονομική συγκυρία για αποταμίευση, ενώ το 79% των ερωτηθέντων δε θεωρεί πιθανό το ενδεχόμενο να αποταμιεύσει τους επόμενους 12 μήνες. 14

15 ΠΡΟΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ Συνοπτικά, οι δείκτες που υπολογίσθηκαν στην παρούσα έρευνα της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, που αποτυπώνουν την αντίληψη των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση καθώς και τις προσδοκίες τους για διάφορα οικονομικά θέματα, έχουν ως εξής: ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΗ Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή 32,5 Δείκτης Τρέχουσας Προσωπικής Οικονομικής Κατάστασης 25,4 Δείκτης Προσδοκώμενων Αλλαγών της Προσωπικής Οικονομικής Κατάστασης Δείκτης Προσδοκώμενης Οικονομικής Κατάστασης της Χώρας τους προσεχείς 12 μήνες Δείκτης Προσδοκώμενης Οικονομικής Κατάστασης της Χώρας μετά από 4 χρόνια 28,9 28,1 40,8 Δείκτης Ροπής προς Κατανάλωση 39,4 Δείκτης Προσδοκώμενης Οικονομικής Ασφάλειας 34,2 Δείκτης Προσδοκώμενης Μεταβολής της Ανεργίας τους Προσεχείς 12 μήνες 11,4 Δείκτης Τάσης Προς Αποταμίευση 37,8 Δείκτης Προσδοκώμενης Μεταβολής της Φτώχειας τους Προσεχείς 12 μήνες 11,9 Δείκτης Αντίληψης της Κατάστασης της Απασχόλησης 9,6 Δείκτης Εμπιστοσύνης του Απασχολούμενου 34,7 Δείκτης Οικονομικών Προσδοκιών 33 Δείκτης Κόστους Ζωής 18,4 Πηγή : Γενικά, όλοι οι δείκτες κινούνται σε χαμηλά επίπεδα και είναι όλοι κάτω από το όριο του 50. Την χαμηλότερη τιμή έχει ο δείκτης αντίληψης της απασχόλησης, ο οποίος αντικατοπτρίζει την ικανοποίηση των εργαζομένων από διάφορους παράγοντες της τωρινής τους εργασίας (προοπτικές, αποδοχές, εξασφάλιση). Επίσης πολύ χαμηλές τιμές έχουν οι δείκτες για την προσδοκώμενη μεταβολή της ανεργίας και την μεταβολή της φτώχειας. Υψηλότερη τιμή παίρνει ο δείκτης για την εκτιμώμενη οικονομική κατάσταση της χώρας μετά από 4 χρόνια, γεγονός το οποίο υποδεικνύει ότι οι πολίτες πιστεύουν ότι μπορεί η τωρινή άσχημη κατάσταση της χώρας να ανατραπεί, αλλά μακροπρόθεσμα. 15