Ο ρόλος και συμβολή του Συνηγόρου του Καταναλωτή και η δεσμευτικότητα των αποφάσεών του.

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Ο ρόλος και συμβολή του Συνηγόρου του Καταναλωτή και η δεσμευτικότητα των αποφάσεών του. ΚΑΡΑΜΗΤΣΙΟΥ ΒΑΪΑ ΑΕΜ 1076 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: κ. ΚΑΛΑΜΠΟΥΚΑ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΘΗΝΑ 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 2 Κεφάλαιο 1 ο Ο Συνήγορος του Καταναλωτή Ποιος είναι ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Συνηγόρου του Καταναλωτή... 7 Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού... 9 Κεφάλαιο 2 ο Αιτιολογική έκθεση του νόμου Τρόποι επικοινωνίας και συνδρομής του Συνηγόρου του Καταναλωτή Διαδικασία έκδοσης και κοινοποίησης των αποφάσεων και η δεσμευτικότητα αυτών Κεφάλαιο 3 ο Νομολογία για την Προστασία του Καταναλωτή Συνεργασία με άλλες Ενώσεις Καταναλωτών Κεφάλαιο 4 ο Ευρωπαϊκή Νομοθεσία περί προστασίας του Καταναλωτή Βιβλιογραφία Πηγές

3 Εισαγωγή Οι Ανεξάρτητες Αρχές εμφανίστηκαν στην ελληνική έννομη τάξη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν με ρητή διάταξη του νόμου 1866/1989 χαρακτηρίστηκε ως «ανεξάρτητο όργανο» το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Η εμφάνιση των Ανεξάρτητων Αρχών στην ελληνική έννομη τάξη αποδίδεται σε διάφορους λόγους. Πολλές φορές με την ίδρυση μιας Ανεξάρτητης Αρχής επιδιώκεται η αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης πολίτη και κράτους μέσω της αντιμετώπισης προβλημάτων που προκύπτουν εξαιτίας της γραφειοκρατικής και συγκεντρωτικής οργάνωσης της δημόσιας διοίκησης. Κάποιες άλλες φορές με την ίδρυση ευαίσθητους τομείς του δημόσιου βίου, όπου εμφανίζονται σχέσεις εξουσίας και, κατά συνέπεια, κίνδυνοι για τα συνταγματικά δικαιώματα. Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις η ανάθεση αρμοδιοτήτων σε Ανεξάρτητες Αρχές αποτελεί υποχρέωση που απορρέει από διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας. 1 Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι Ανεξάρτητες Αρχές εισερχόμενες στην ελληνική έννομη τάξη ήταν η έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης, πρόβλημα που το αναθεωρημένο Σύνταγμα επιδίωξε να λύσει με την ανάθεση της ανάδειξης των μελών τους στη Διάσκεψη των προέδρων. Πρόκειται, βέβαια, για έμμεση νομιμοποίηση και δεν αναιρεί τον «τεχνοκρατικό» χαρακτήρα των Ανεξάρτητων Αρχών, που απορρέει από το ότι τα μέλη τους αναδεικνύονται με κριτήρια την τεχνογνωσία τους, την επιστημονική τους κατάρτιση ή την εμπειρία τους. Οι Ανεξάρτητες Αρχές, όπως κατοχυρώνονται και τυποποιούνται συνταγματικά, αποτελούν μορφή οργάνωσης της εκτελεστικής διοικητικής λειτουργίας. Πρόκειται για διοικητικές αρχές που εκδίδουν διοικητικές πράξεις και υπάγονται σε δικαστικό έλεγχο. Στο μέτρο που στερούνται δικής τους νομικής προσωπικότητας, αποτελούν μέρος του 1 Δημητρόπουλος Ανδρέας, Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2009, σελ

4 νομικού προσώπου του κράτους και η δράση των μελών τους μπορεί να επισύρει την αστική ευθύνη του κράτους σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 104 και 105 ΕισΝΑΚ. Ανήκουν στην άμεση διοικητική οργάνωση και απολαύουν διοικητικής και δημοσιονομικής αυτοτέλειας. 2 Το Σύνταγμα, εκτός από την γενική διάταξη του άρθρου 101 Α, ρητά κατοχυρώνει Ανεξάρτητες Αρχές. 3 Το άρθρο 9Α ορίζει ότι η προστασία των προσωπικών δεδομένων διασφαλίζεται από Ανεξάρτητη Αρχή, που ονομάζεται Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΠΔ). Επίσης, το άρθρο 15 παράγραφος 2 του Συντάγματος αναθέτει στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης την αρμοδιότητα να ελέγχει τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση, να χορηγεί άδειες και να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις (ν. 1866/1989). Ακόμα, σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφο 2 του αναθεωρημένου Συντάγματος ιδρύεται η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ). Στο άρθρο 103 παράγραφος 7 του Συντάγματος ορίζεται το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), ενώ τέλος το άρθρο 103 παρ. 9 κατοχυρώνει τον Συνήγορο του Πολίτη. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειώσουμε, ότι ανεξάρτητες αρχές προβλέπονται και από την κοινή νομοθεσία. Στην παρούσα εργασία θα αναφερθούμε σε μια νέα σχετικά Ανεξάρτητη Αρχή που ακούει στο όνομα «Συνήγορος του Καταναλωτή». Θα αναλύσουμε τον ρόλο και τις αρμοδιότητές του βασιζόμενοι στο νόμο με τον οποίο θεσπίστηκε. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας, θα γίνει μνεία στην αιτιολογική έκθεση του νόμου και του έργου που διατελεί ο Συνήγορος του Καταναλωτή. Επίσης, θα αναφέρουμε τους τρόπους επικοινωνίας και τον τρόπο που γίνονται οι αναφορές και οι καταγγελίες των πολιτών, μην παραλείποντας να αναφέρουμε την διαδικασία έκδοσης 2 Κεραμεύς Κ., Ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης, ΕλλΔνη 1999, σελ Δημητρόπουλος Ανδρέας, ό.π., σελ

5 και κοινοποίησης των αποφάσεων και το κατά πόσο οι αποφάσεις αυτής της Ανεξάρτητης Αρχής είναι δεσμευτικές. Στην πορεία του πονήματος θα αναλύσουμε το έργο του Συνηγόρου του Καταναλωτή και του ρόλου που διαδραματίζει βασιζόμενοι σε στοιχεία και δη στη νομολογία. Ακόμα, θα δούμε την συνεργασία που έχει με άλλες συναφείς ενώσεις καταναλωτών. Το τελευταίο μέρος της εργασίας θα αφιερωθεί στην ευρωπαϊκή νομοθεσία περί προστασίας του καταναλωτή. 4

6 Κεφάλαιο 1 ο 1.1. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή Ο ν. 3297/2004 συστήνει μια νέα Ανεξάρτητη Αρχή που εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης και επονομάζεται «Συνήγορος του Καταναλωτή». Η εν λόγω Ανεξάρτητη Αρχή έχει τόσο τον ρόλο ενός εξωδικαστικού οργάνου που στοχεύει στην συναινετική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών, όσο και ενός συμβουλευτικού θεσμού που σκοπό έχει να λύσει τυχόν άλλα προβλήματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του, βοηθώντας έτσι το έργο της Πολιτείας στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής. Στην εποπτεία της Αρχής υπάγονται και οι Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού, για τις οποίες θα γίνει λόγος σε επόμενο κεφάλαιο και εδρεύουν στις κατά τόπους Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις της χώρας. Με τη δραστηριοποίηση της Αρχής, η ελληνική δημόσια διοίκηση εναρμονίζεται με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο των συμπερασμάτων της Πράσινης Βίβλου για τη βελτίωση της λειτουργίας των συστημάτων Διαμεσολαβητών που είναι επιφορτισμένοι με την αντιμετώπιση καταναλωτικών διαφορών, αλλά και με μια σειρά άλλων νομικών κειμένων που αναφέρονται στο ζήτημα του σχηματισμού τέτοιων θεσμών σε επίπεδο κρατών-μελών και περαιτέρω στη δημιουργία ενός Διακοινοτικού Δικτύου εθνικών Οργάνων εξωδικαστικής επίλυσης καταναλωτικών διαφορών. 4 Ο Συνήγορος του Καταναλωτή φιλοδοξεί να ακολουθήσει την ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική δράση και παρέμβαση στο πεδίο δικαίωσης και προβολής των δικαιωμάτων του καταναλωτή. Λειτουργώντας υποστηρικτικά, το 2004, οπότε και συστάθηκε, στόχευσε στο να καλύψει 4 επίσκεψη 7 Μαΐου

7 ένα τεράστιο κενό στην ελληνική νομοθεσία που αφορά στην επίλυση των καταναλωτικών διαφορών. Η σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής «Συνήγορος του Καταναλωτή» περιβάλλεται και εμπνέεται από τη δυναμική της εναλλακτικής (εξωδικαστικής) επίλυσης καταναλωτικών διαφωνιών (Alternative Dispute Resolution) που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως έναν ευέλικτο, άμεσο, αποτελεσματικό και ανέξοδο σε σχέση με την παραδοσιακή δικαστική οδό τρόπο διευθέτησης των διαφορών που προκύπτουν κατά τις συναλλαγές ανάμεσα σε καταναλωτές και προμηθευτές. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή θέλει να είναι ο παράγοντας εκείνος που θα θέσει τα απαραίτητα θεμέλια να αναβαθμίσει την ποιότητα των προϊόντων και των παρεχόμενων υπηρεσιών, έτσι ώστε να προστατευτεί ο καταναλωτής-πολίτης από τις εκάστοτε απειλές που φέρνουν σε κίνδυνο την αξιοπρέπεια του, την ποιότητά της ζωής του, αλλά και ακόμα την σωματική του ακεραιότητα. Ως προς την στελέχωσή του, ο Συνήγορος του Καταναλωτή συνεπικουρείται από δύο Βοηθούς Συνηγόρους, ένας εκ των οποίων ορίζεται με την απόφαση του διορισμού του να εκτελεί χρέη Αναπληρωτή Συνηγόρου 5. Επίσης, για την ομαλή λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής έχουν προσληφθεί δεκαπέντε (15) Ειδικοί Επιστήμονες, πέντε (5) Βοηθοί Επιστήμονες και εφτά (7) υπάλληλοι γραμματειακής και διοικητικής υποστήριξης. Σχηματικά η οργάνωση και η στελέχωση του Συνηγόρου του Καταναλωτή έχει ως κάτωθι: 5 Σημερινός Αναπληρωτής Συνήγορος είναι ο κύριος Δημήτρης Μάρκου και Βοηθός Συνήγορος είναι η κυρία Βασιλική Μπώλου. 6

8 Πηγή: Ποιος είναι ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Συνηγόρου του Καταναλωτή Ο ρόλος του είναι να διαχειρίζεται και να επιλύει με τον προσήκοντα τρόπο τις διαφορές που προκύπτουν μεταξύ των καταναλωτών και των προμηθευτών-εμπόρων τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημοσίου τομέα. Η σημασία του ρόλου του είναι διττή. Προστατεύει μεν τον καταναλωτή από κερδοσκόπους και αντιεπαγγελματίες, ενώ παράλληλα αναδεικνύει τις επιχειρήσεις εκείνες που σέβονται τον πελάτη και προμηθεύουν την αγορά υπεύθυνα και σωστά. Ο πρώτος Συνήγορος του Καταναλωτή, κύριος Γιάννης Δ. Αδαμόπουλος, σημειώνει ότι ο κύριος λόγος που συστήθηκε η εξεταζόμενη Ανεξάρτητη Αρχή είναι να διαμεσολαβεί μέσα στα πλαίσια ενός φιλικού 7

9 διακανονισμού διαχειριζόμενη τις διαφορές που προκύπτουν ανάμεσα στους καταναλωτές και τους προμηθευτές. 6 Ο Συνήγορος του Καταναλωτή επιλαμβάνεται των υποθέσεων της αρμοδιότητάς του αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν σχετικής ενυπόγραφης αναφοράς ενός τουλάχιστον των ενδιαφερόμενων μερών που υποβάλλεται εντός τριών (3) μηνών αφότου ο ενδιαφερόμενος έλαβε πλήρη γνώση της βλαπτικής γι αυτόν πράξης ή παράλειψης που συνιστά την καταναλωτική διαφορά. Επίσης, επιλαμβάνεται με όμοιο τρόπο και αιτημάτων των καταναλωτών ή ενώσεων των καταναλωτών και των προμηθευτών που έχουν απορριφθεί στο πλαίσιο διαδικασιών που εφαρμόζονται από άλλους καθιερωμένους φορείς εξώδικης ρύθμισης επί μέρους καταναλωτικών διαφορών. 7 Βέβαια, σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί, ότι η εν λόγω εξεταζόμενη Ανεξάρτητη Αρχή δεν επιλαμβάνεται υποθέσεων που εκκρεμοδικούν, δηλαδή η επίλυση της διαφοράς έχει τεθεί στην κρίση οποιασδήποτε δικαστηριακής Αρχής. Φυσικά, αναφορές ή καταγγελίες, οι οποίες είναι προδήλως είτε αβάσιμες, ασήμαντες, αόριστες είτε ασκούνται κατά τρόπο καταχρηστικό ή κατά παράβαση της αρχής της καλής πίστης ή νομικά ανυπόστατη ή αδιάφορη, τότε κρίνονται ως απαράδεκτες και αρχειοθετούνται αμέσως. 8 6 Ενημερωτικό Φυλλάδιο για την Ανεξάρτητη Αρχή «Ο Συνήγορος του Καταναλωτή» 7 επίσκεψη 9 Μαΐου Σπηλιωτόπουλος Επαμεινώνδας, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, τ. ΙΙ, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2001, σελ

10 Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού Οι Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού (ΕΦΔ) είναι επιτροπές που έδρευαν στις κατά τόπους Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις της χώρας και στις οποίες μπορούσαν να προσφεύγουν οι πολίτες-καταναλωτές για τη φιλική διευθέτηση των διαφορών τους με προμηθευτές. Οι εν λόγω Επιτροπές στοχεύει στην επίλυση των διαφορών μεταξύ προμηθευτών και καταναλωτών με συμβιβαστικό τρόπο. Δεν είναι λίγοι που συνδέουν τις Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού με τα Γραφεία Διαμεσολάβησης του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕ.Π.ΚΑ.) ή και τον Συνήγορο του Πολίτη, γι αυτό και τελικά απορροφήθηκαν από την τελευταία Ανεξάρτητη Αρχή. 9 Ο θεσμός του φιλικού διακανονισμού των καταναλωτικών διαφορών από τις ΕΦΔ εισήχθη στην Ελληνική έννομη τάξη με το άρθρο 11 του ν. 2251/1994, ενώ με το άρθρο 3 του ν. 3297/2004 η αρμοδιότητα της συγκρότησης των Επιτροπών Φιλικού Διακανονισμού πέρασε στον Συνήγορο του Καταναλωτή, ο οποίος µε απόφασή του μπορούσε να διορίζει και να παύει τα µέλη τους. Παράλληλα, ο Συνήγορος του Καταναλωτή απέκτησε τη δυνατότητα επανεξέτασης των πορισμάτων των Επιτροπών, διασφαλίζοντας έτσι την ενότητα των αποφάσεων των περιφερειακών αυτών οργάνων και την ομοιόμορφη εφαρμογή των ουσιαστικών και δικονομικών διατάξεων. Σκοπός της υπαγωγής των Επιτροπών Φιλικού Διακανονισμού στον Συνήγορο του Καταναλωτή υπήρξε η ενδυνάμωση του κύρους και της αξιοπιστίας του θεσμού και εν γένει η αναβάθμιση των αρμοδιοτήτων των Επιτροπών, ο ρόλος των οποίων έγινε κατ αυτόν τον τρόπο περισσότερο ουσιαστικός και αποτελεσματικός. 9 επίσκεψη 9 Μαΐου

11 Με το ν. 3852/2010 για τη «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης» (Πρόγραμμα «Καλλικράτης») η αρμοδιότητα της σύστασης των ΕΦΔ, καθώς επίσης της τήρησης αρχείων των πορισμάτων τους και της τήρησης μητρώου καταναλωτών, μεταβιβάζεται πλέον στους Δήμους, όπως αυτοί συγκροτούνται σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του υπόψη νόμου, προκειμένου ο επιτυχημένος αυτός θεσμός να συνεχίσει το έργο του στο καινούργιο οργανωτικό σχήμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της χώρας μας. 10 Η πρόσθετη αυτή αρμοδιότητα ασκείται από τους Δήμους της χώρας από 1ης Ιανουαρίου , ενώ με Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ρυθμίζεται κάθε ειδικό, τεχνικό και λεπτομερειακό ζήτημα που σχετίζεται με την άσκηση της νέας αρμοδιότητας, την αναγκαία προς τούτο υλικοτεχνική υποδομή και την παροχή διοικητικής υποστήριξης άρθρο 94, παρ. 2, ν. 3852/2010 περί της «Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης». 11 Άρθρο 95, παρ. 1, εδ. α, ν. 3852/2010 περί της «Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης». 12 άρθρο 95, παρ. 7, ν. 3852/2010 περί της «Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης». 10

12 Κεφάλαιο 2 ο 2.1. Αιτιολογική έκθεση του νόμου Με τον παρόντα νόμο εισάγεται στην ελληνική έννομη τάξη ο θεσμός του «Συνηγόρου του Καταναλωτή», ως εξωδικαστικό όργανο συναινετικής επίλυσης καταναλωτικών διαφορών. 13 Η θεσμοθέτηση ενός εξωδικαστικού μηχανισμού παρέμβασης με στόχο την υποστήριξη των δικαίων αιτημάτων του καταναλωτή και του φορέων του χώρου των καταναλωτών, τόσο έναντι του ιδιωτικού όσο και έναντι του δημοσίου τομέα, προάγει την ενεργοποίηση της καταναλωτικής συνείδησης και ανταποκρίνεται στις αυξημένες ανάγκες που υφίστανται σήμερα στο ευαίσθητο πεδίο των καταναλωτικών διαφορών. Με τη σύσταση του θεσμού του Συνηγόρου του Καταναλωτή προωθείται η περαιτέρω εναρμόνιση της Ελληνικής διοίκησης προς τα διεθνώς καθορισμένα πρότυπα, καθώς και η έννοια της διοικητικής σύγκλισης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα συμπεράσματα της «Πράσινης Βίβλου» για την προσφυγή των καταναλωτών στη δικαιοσύνη και τη ρύθμιση των διαφορών κατανάλωσης στην ενιαία αγορά (COM(93) 576 τελικό της ), περιλαμβάνεται η έγκριση μιας «σύστασης της Επιτροπής με σκοπό να βελτιωθεί η λειτουργία των συστημάτων Ombudsman (διαμεσολαβητών) που είναι επιφορτισμένοι με την αντιμετώπιση των διαφορών κατανάλωσης». Περαιτέρω, μια σειρά νομικών κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημοσιευμένων στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, αναφέρονται στο ζήτημα της σύστασης και λειτουργίας τέτοιων θεσμών σε επίπεδο κρατών-μελών, αλλά ακόμα και στη δημιουργία ενός Διακοινοτικού Δικτύου εθνικών οργάνων εξώδικης επίλυσης καταναλωτικών διαφορών. Ενδεικτικώς αναφέρονται τα κάτωθι κατά χρονολογική σειρά: 13 επίσκεψη 9 Μαΐου

13 α) Σύσταση της Επιτροπής της 30 ης Μαΐου 1998 «σχετικά με τις αρχές που διέπουν τα αρμόδια όργανα για την εξώδικη επίλυση των διαφορών κατανάλωσης», β) Ψήφισμα του Συμβουλίου της 28 ης Ιουνίου 1999 «για την κοινοτική πολιτική υπέρ των καταναλωτών», γ) Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Α4-0208/99 «επί της ανακοίνωσης της Επιτροπής για το σχέδιο δράσης στον τομέα της πολιτικής υπέρ των καταναλωτών», δ) Ψήφισμα του Συμβουλίου της 25 ης Μαΐου 2000 «περί ιδρύσεως διακοινοτικού δικτύου εθνικών οργάνων εξώδικης επίλυσης καταναλωτικών διαφορών», ε) Οδηγία 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 8 ης Ιουνίου 2000 «για ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου στην εσωτερική αγορά», στ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 44 του Συμβουλίου της 22ας Δεκεμβρίου 2000 «για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις», ζ) Σύσταση της Επιτροπής της 4 ης Απριλίου 2001 «περί αρχών για τα εξωδικαστικά όργανα συναινετικής επίλυσης καταναλωτικών διαφορών». Πέραν των ανωτέρω, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περισσότερες διαφορές κατανάλωσης λόγω της φύσης τους χαρακτηρίζονται από δυσαναλογία οικονομικού διακυβεύματος της υπόθεσης και κόστους της δικαστικής τους ρύθμισης, καθώς και το γεγονός ότι οι δυσχέρειες που ενδεχομένως συνδέονται με τις δικαστικές διαδικασίες μπορούν να αποτρέψουν τον καταναλωτή από την αποτελεσματική διεκδίκηση των δικαιωμάτων του, η δυνατότητα ρύθμισης των διαφορών των 12

14 καταναλωτών με αποτελεσματικό και ενδεδειγμένο τρόπο μέσω εξωδικαστικής διαδικασίας αποτελεί σαφή μέριμνα για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στη λειτουργία της αγοράς και την αύξηση της ικανότητάς τους να εκμεταλλευθούν πλήρως τις δυνατότητες που τους προσφέρει. Οι βασικές αρχές που πληρούνται στη λειτουργία του θεσμού του Συνηγόρου του Καταναλωτή που εισάγεται με τον παρόντα νόμο είναι: α) η αρχή της ανεξαρτησίας, β) η αρχή της διαφάνειας, γ) η αρχή της εκατέρωθεν ακροάσεως, δ) η αρχή της αποτελεσματικότητας, ε) η αρχή της νομιμότητας, στ) η αρχή της ελευθερίας και ζ) η αρχή της εκπροσώπησης. Με το άρθρο 1 του σχεδίου νόμου συστήνεται η ανεξάρτητη αρχή «Συνήγορος του Καταναλωτή» και καθορίζεται η αποστολή της. Επίσης ρυθμίζονται ζητήματα που άπτονται της ανεξαρτησίας του θεσμού, καθώς και θέματα υπηρεσιακής διάρθρωσης και προϋπολογισμού της Αρχής. Με το άρθρο 2 ρυθμίζονται τα της εκλογής και της θητείας του Συνηγόρου του Καταναλωτή και των Βοηθών Συνηγόρων. Προβλέπονται επίσης οι περιπτώσεις πρόωρης λήξεως της θητείας τους, κατά τρόπο ο οποίος εξασφαλίζει τη διαφάνεια, την ανεξαρτησία αλλά και την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας του νέου θεσμού. 13

15 Στο άρθρο 3 περιλαμβάνεται ο καθορισμός του πεδίου αρμοδιοτήτων του Συνηγόρου του Καταναλωτή, τόσο σε σχέση με την καθ ύλην αρμοδιότητα του θεσμού όσο και σε εσωτερικό-υπηρεσιακό επίπεδο. Σημαντική τομή των διατάξεων του άρθρου αυτού επιχειρείται με την υπαγωγή των επιτροπών φιλικού διακανονισμού για την εξώδικη επίλυση καταναλωτικών διαφορών που συστήθηκαν με το άρθρο 11 του Ν. 2251/1994 στις κατά τόπους Νομαρχίες, στον Συνήγορο του Καταναλωτή. Επίσης ρυθμίζεται το ζήτημα της σύνταξης και υποβολής ετήσιας έκθεσης του Συνηγόρου του Καταναλωτή προς τον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο της Βουλής και τον Υπουργό Ανάπτυξης. Με το άρθρο 4 του σχεδίου νόμου καθορίζεται η διαδικασία έρευνας που ακολουθείται από το Συνήγορο του Καταναλωτή κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του. Το άρθρο 5 του σχεδίου νόμου ρυθμίζει θέματα υπηρεσιακής λειτουργίας της Αρχής συστήνει θέσεις ειδικών επιστημόνων, βοηθών επιστημόνων και ρυθμίζει τα των αποσπάσεων υπαλλήλων στην Αρχή. Επίσης καθορίζει τα ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία της Γραμματείας της Αρχής και του Διευθυντού αυτής. Με το άρθρο 6 εισάγεται απαγόρευση χρήσης του τίτλου του Συνηγόρου του Καταναλωτή από οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, καθώς και την απαγόρευση κάθε συναφούς ονομασίας που θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγχυση στο κοινό. Το άρθρο 7 προβλέπει την κατάρτιση Κώδικα Καταναλωτικής Δεοντολογίας από τον Συνήγορο του Καταναλωτή και το Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτή, που κυρώνεται με την έκδοση προεδρικού διατάγματος. Τέλος, με το άρθρο 8 του σχεδίου νόμου προβλέπεται η έκδοση Κανονισμού Εσωτερικής Λειτουργίας της Αρχής, που εγκρίνεται με προεδρικό διάταγμα, με τον οποίο θα ρυθμίζεται κάθε αναγκαία 14

16 λεπτομέρεια για την οργάνωση και λειτουργία του Συνηγόρου του Καταναλωτή Τρόποι επικοινωνίας και συνδρομής του Συνηγόρου του Καταναλωτή. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή θέλει να είναι κοντά στους πολίτες και γι αυτόν το λόγο προσπαθεί χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και την απλοποίηση της γραφειοκρατίας να τους φέρει πιο κοντά, ώστε οι υπηρεσίες του να είναι προσβάσιμες από κάθε πολίτη. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν τις καταγγελίες τους κατά προμηθευτών για ζητήματα που φρονούν ότι θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλειά τους ή συνιστούν προσβολή των οικονομικών συμφερόντων τους. Ο τρόπος με τον οποίο οι πολίτες μπορούν να καταγγείλουν ή να αναφέρουν οποιαδήποτε προσβολή των καταναλωτικών τους δικαιωμάτων μπορεί να γίνει με αρκετούς τρόπους. Ένας από αυτός είναι αυτοπροσώπως, με την φυσική παρουσία του στα γραφεία του Συνηγόρου του Καταναλωτή, τα οποία βρίσκονται στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας. Ένας ακόμα τρόπος είναι να σταλούν οι αναφορές μέσω του συμβατικού ταχυδρομείου με την κλασική επιστολή. Επίσης, μπορούν να σταλούν μέσω τηλεομοιοτυπία (fax) ή ακόμα και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, λαμβάνοντας σχεδόν αμέσως απάντηση και ενημέρωση σχετικά με το ζήτημα που τον απασχολεί. Να σημειωθεί εδώ, ότι αυτό δεν πρόκειται για πρωτοτυπία του Συνηγόρου του Καταναλωτή, αλλά για γενικές αρχές που γίνονται δεκτές και από τις αρχές του Γενικού Διοικητικού Δικαίου Δαγτόγλου Π., Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2004, σελ

17 Μέσω της ιστοσελίδας της Ανεξάρτητης Αρχής αλλά και στα τοπικά υποκαταστήματα του Συνηγόρου του Πολίτη, ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει σχετικά υποδείγματα αναφοράς που θα τον διευκολύνουν να συντάξει την αναφορά του όντας ακριβής και βέβαιος ότι έχουν συμπληρωθεί τα απαραίτητα τουλάχιστον στοιχεία, ώστε να ξεκινήσει η έρευνα και η διαδικασία εύρεσης λύσης της επικείμενης διαφοράς. Στην αναφορά πρέπει να αναγράφονται ρητώς τα προσωπικά στοιχεία του αναφέροντος, όπως ονοματεπώνυμο, διεύθυνση και τηλέφωνο επικοινωνίας. Επίσης, απαραίτητα είναι και τα αντίστοιχα στοιχεία της καταγγελλόμενης επιχείρησης συμπεριλαμβανομένου τον κύκλο εργασιών της. Το επόμενο κομμάτι που πρέπει να συμπληρωθεί σχετίζεται με την περιγραφή του προβλήματος, η οποία πρέπει να είναι ακριβής τόσο ως προς τον χρόνο όσο και ως προς τα πραγματικά περιστατικά που συνθέτουν την προβληματική κατάσταση. Να υπάρχει δηλαδή μια σαφής περιγραφή της καταναλωτικής διαφοράς, ακριβής προσδιορισμός της ζημίας ή της βλαπτικής συνέπειας που έχει υποστεί ο καταγγέλλων και ευκρινώς διατυπωμένο αίτημα διαμεσολάβησης προς τον Συνήγορο του Καταναλωτή. Τέλος, δεν πρέπει να παραληφθεί το αίτημα του καταναλωτή προς τον Συνήγορο του Καταναλωτή. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να επισυνάπτονται τα έγγραφα εκείνα που ο καταναλωτής θεωρεί ότι είναι χρήσιμα για την διερεύνηση της αναφοράς του, όπως για παράδειγμα αντίγραφα συμβολαίων, τιμολογίων, αποδείξεων αγοράς ή ακόμα και σχετική αλληλογραφία ή τέλος πάντων οτιδήποτε μπορεί να συνεισφέρει στην έρευνα. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο Συνήγορος του Καταναλωτή δεν επιλαμβάνεται υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον πάσης Δικαστικής Αρχής και γι αυτό στην σχετική αναφορά ζητείται από τον καταγγέλλοντα να σημειώσει εάν την υπόθεση έχει αναλάβει κάποια άλλη δημόσια αρχή ή εάν εκκρεμεί οποιαδήποτε ενέργεια αυτεπαγγέλτως ή από οποιοδήποτε μέρος ενώπιον των Δικαστηρίων. Περιττό να πούμε ότι η 16

18 ημεροχρονολόγηση και η υπογραφή του αναφέροντος χαρακτηρίζεται τουλάχιστον υποχρεωτική. 15 Κάτι τελευταίο που είναι ιδιαίτερα ευχάριστο για τους ενδιαφερομένους και τον κάθε αναφέροντα είναι ότι δεν απαιτείται κανένα τέλος ή ένσημο που θα τον επιβάρυνε οικονομικά και ίσως να αποτελούσε τροχοπέδη για τις ασθενέστερες οικονομικές ομάδες που συχνά πέφτουν θύματα εξαπάτησης Διαδικασία έκδοσης και κοινοποίησης των αποφάσεων και η δεσμευτικότητα αυτών. Οι καταγγελίες των καταναλωτών εξετάζονται αντικειμενικά και αμερόληπτα με βάση την αρχή της εκατέρωθεν ακροάσεως, κατά τρόπο ώστε η διαδικασία που ακολουθείται να παρέχει τη δυνατότητα σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να κοινοποιούν τις απόψεις τους στην Αρχή και να ενημερώνονται για τα επιχειρήματα και τα γεγονότα που ισχυρίζεται το άλλο μέρος, όπως ενδεχομένως και για τις εκθέσεις των εμπειρογνωμόνων ή των ειδικών επιστημόνων. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή και οι Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού που εδρεύουν στις κατά τόπους Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις προτείνουν τη φιλική διευθέτηση της διαφοράς, επιδιώκοντας τον συμβιβασμό των εμπλεκόμενων μερών. Εφόσον επιτευχθεί συμβιβασμός, συντάσσεται περί αυτού πρακτικό από τον Συνήγορο του Καταναλωτή ή τον Πρόεδρο της οικείας Επιτροπής Φιλικού Διακανονισμού κατά περίπτωση, το οποίο υπογράφεται από τα εμπλεκόμενα μέρη ή τους νόμιμους εκπροσώπους τους και επέχει θέση δικαστικού συμβιβασμού. Αν δεν επιτευχθεί συμβιβασμός, αν είναι επαρκή 15 Δαγτόγλου Π., Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2004, σελ

19 τα αποδεικτικά στοιχεία που έχουν τεθεί στη διάθεση της Αρχής, ο Συνήγορος του Καταναλωτή προβαίνει στη διατύπωση έγγραφης σύστασης προς τα δύο μέρη με σκοπό την επίλυση της διαφοράς. Σε περίπτωση που κάποιο από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν αποδεχθεί τα διαλαμβανόμενα στην έγγραφη σύσταση της Αρχής, ο Συνήγορος του Καταναλωτή δύναται να δημοσιοποιήσει το γεγονός, κοινοποιώντας καταλλήλως το πόρισμά του. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή ενημερώνει σε κάθε περίπτωση τον ενδιαφερόμενο για την τύχη της υπόθεσής του. Διαδικασία χειρισμού υποθέσεων / καταγγελιών Ο Συνήγορος του Καταναλωτή για να κινήσει την διαδικασία χειρισμού των υποθέσεων και των καταγγελιών που είναι στην αρμοδιότητά του κάνει τις εξής κινήσεις 16 : 1. Παραλαβή έγγραφης αναφοράς και πρωτοκόλλησή της 2. Ανάθεση-χρέωση αναφοράς σε Ειδικό Επιστήμονα (χειριστή της υπόθεσης) 3. Ο χειριστής-ειδικός Επιστήμονας μελετάει την αναφορά και στη συνέχεια: 3.1. Αν η αναφορά είναι προδήλως αβάσιμη, αόριστη ή ασήμαντη ή αν υπάρχει σχετική εκκρεμότητα ενώπιον των δικαστικών Αρχών ή αν ο Συνήγορος του Καταναλωτή είναι αναρμόδιος ή αν η αναφορά είναι εκπρόθεσμη (έχουν παρέλθει 3 μήνες αφότου ο ενδιαφερόμενος έλαβε πλήρη γνώση της βλαπτικής γι αυτόν πράξης ή παράλειψης που συνιστά την καταναλωτική διαφορά), τότε η αναφορά αρχειοθετείται και αποστέλλει επιστολή στον καταγγέλλοντα καταναλωτή, με την οποία εξηγούνται οι λόγοι για 16 επίσκεψη 9 Μαΐου

20 τους οποίους ο Συνήγορος του Καταναλωτή δεν θα επιληφθεί της υπόθεσης. Σε περιπτώσεις αρμοδιότητας άλλης υπηρεσίας (π.χ. Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, Ε.Ε.Τ.Τ., κ.λπ.), γίνεται διαβίβαση της αναφοράς σε αυτή Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο Ειδικός Επιστήμονας διαβιβάζει την αναφορά στην καταγγελλόμενη επιχείρηση μαζί με συνοδευτική επιστολή, με την οποία ζητεί από την επιχείρηση να απαντήσει επί των αναφερομένων μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, καθώς επίσης να διατυπώσει κάποια συμβιβαστική πρόταση που θα συμβάλλει στη φιλική διευθέτηση της διαφοράς (η επιστολή αυτή κοινοποιείται στον καταγγέλλοντα καταναλωτή) 4. Όταν η καταγγελλόμενη επιχείρηση απαντήσει 17, ο Ειδικός Επιστήμονας διαβιβάζει την απάντηση αυτή στον καταναλωτή, για να εκθέσει κι αυτός με τη σειρά του εγγράφως την άποψή του Ο Ειδικός Επιστήμονας, έχοντας σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα 1920 της καταναλωτικής διαφοράς και αφού έχει συνεκτιμήσει τις απόψεις των εμπλεκόμενων μερών: 17 Αν η καταγγελλόμενη επιχείρηση δεν απαντήσει μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, τότε ο Ειδικός Επιστήμονας-χειριστής της υπόθεσης αποστέλλει υπομνηστική επιστολή. 18 Σημειώνεται επίσης ότι σε οποιαδήποτε φάση της όλης διαδικασίας, ο καταγγέλλων έχει δικαίωμα να ζητήσει την απόσυρση του αιτήματος διαμεσολάβησης, ενημερώνοντας τον Συνήγορο του Καταναλωτή με σχετική επιστολή, fax, ή μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. 19 Αν κατά τη μελέτη μίας υπόθεσης υπάρχουν ενδείξεις ή αποδείξεις τέλεσης αξιόποινων πράξεων, αυτές κοινοποιούνται στις αρμόδιες Εισαγγελίες. 20 Κατά τη μελέτη μίας υπόθεσης, ο χειριστής Ειδικός Επιστήμονας μπορεί να ζητήσει είτε πρόσθετες πληροφορίες και διευκρινίσεις από τα εμπλεκόμενα μέρη (καταναλωτή- 19

21 5.1. Αν μέσα από την ανταλλαγή απόψεων επέλθει συμφωνία των εμπλεκόμενων μερών, κλείνει και αρχειοθετεί την υπόθεση Αν μέσα από την ανταλλαγή απόψεων δεν επέλθει συμφωνία, τότε καλεί τα εμπλεκόμενα μέρη σε συνάντηση στα γραφεία του Συνηγόρου του Καταναλωτή, με στόχο την εξεύρεση συμβιβαστικής, αμοιβαία αποδεκτής λύσης της διαφοράς. 6. Στη συνάντηση των εμπλεκόμενων μερών: 6.1. Αν η καταγγελλόμενη επιχείρηση δεν απαντήσει μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, τότε ο Ειδικός Επιστήμονας-χειριστής της υπόθεσης αποστέλλει υπομνηστική επιστολή Σημειώνεται επίσης ότι σε οποιαδήποτε φάση της όλης διαδικασίας, ο καταγγέλλων έχει δικαίωμα να ζητήσει την απόσυρση του αιτήματος διαμεσολάβησης, ενημερώνοντας τον Συνήγορο του Καταναλωτή με σχετική επιστολή, fax, ή μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Αν κατά τη μελέτη μίας υπόθεσης υπάρχουν ενδείξεις ή αποδείξεις τέλεσης αξιόποινων πράξεων, αυτές κοινοποιούνται στις αρμόδιες Εισαγγελίες Κατά τη μελέτη μίας υπόθεσης, ο χειριστής Ειδικός Επιστήμονας μπορεί να ζητήσει είτε πρόσθετες πληροφορίες και διευκρινίσεις από τα εμπλεκόμενα μέρη (καταναλωτή-προμηθευτή) είτε πληροφορίες και/ή εμπειρογνωμοσύνη από άλλες αρμόδιες υπηρεσίες Αν επιτευχθεί συμφωνία, τότε υπογράφεται Πρακτικό Συμβιβασμού, στο οποίο περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο επιλύεται η διαφορά. προμηθευτή) είτε πληροφορίες και/ή εμπειρογνωμοσύνη από άλλες αρμόδιες υπηρεσίες. 20

22 Αν προκύψει θετική στάση ενός εκ των μερών και το άλλο μέρος διατυπώσει επιφυλάξεις, τότε υπογράφεται Πρακτικό Συνάντησης, στο οποίο περιγράφεται η προτεινόμενη λύση της διαφοράς και κατόπιν αναμένεται η άρση ή μη των επιφυλάξεων, ώστε να επιλυθεί ή όχι η ερευνώμενη διαφορά. 7. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία και εφόσον είναι επαρκή τα αποδεικτικά στοιχεία που έχουν τεθεί στη διάθεση της Αρχής, ο Συνήγορος του Καταναλωτή δια του Ειδικού Επιστήμονα συντάσσει και εκδίδει Έγγραφη Σύσταση / Πόρισμα, καλώντας τα εμπλεκόμενα μέρη εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος να συμμορφωθούν προς αυτή και να εφαρμόσουν την προτεινόμενη λύση, η οποία έχει προέλθει ύστερα από ενδελεχή μελέτη των στοιχείων της υπόθεσης και συνακρόαση των εμπλεκόμενων μερών. 8. Η έγγραφη σύσταση κοινοποιείται στα εμπλεκόμενα μέρη, ενώ παράλληλα αναρτάται στον διαδικτυακό τόπο της Αρχής, χωρίς όμως να αναφέρονται τα στοιχεία των εμπλεκόμενων (καταναλωτή και προμηθευτή). 9. Λαμβάνονται οι απαντήσεις των εμπλεκόμενων μερών επί της Σύστασης: 9.1. Αν η Σύσταση γίνεται αποδεκτή, τότε η υπόθεση κλείνει οριστικά και αρχειοθετείται (είτε υπέρ καταναλωτή είτε υπέρ προμηθευτή, ανάλογα με το πόρισμα) και η σύσταση δημοσιεύεται στον διαδικτυακό τόπο της Αρχής ανωνυμοποιημένη (χωρίς τα στοιχεία των εμπλεκόμενων μερών) Αν η Σύσταση δεν γίνει αποδεκτή, τότε η υπόθεση επίσης αρχειοθετείται ως μη επιλυθείσα και αναρτάται στον διαδικτυακό τόπο της Αρχής με αναγραμμένα τα πλήρη στοιχεία του υπαίτιου προμηθευτή. 21

23 Η διαδικασία αυτή αποτυπώνεται σχηματικά παρακάτω: Πηγή: 22

24 Κεφάλαιο 3 ο 3.1. Νομολογία για την Προστασία του Καταναλωτή Η νομολογία που έχει προκύψει ως τώρα μέσα από τις δικαστικές αίθουσες στις οποίες ένας εκ των παρισταμένων ήταν ο Συνήγορος του Καταναλωτή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο ρόλος του δεν είναι διόλου διακοσμητικός, αλλά ουσιαστικός και αποτελεσματικός. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχει επέμβει σε πλήθος δικαστικών διαφορών με επιτυχή αποτελέσματα σε τομείς της καθημερινότητας του καταναλωτή. Παρακάτω θα γίνει μια μικρή αναφορά σε νομολογιακά παραδείγματα που αναδεικνύουν τον ρόλο του Συνηγόρου του Καταναλωτή. Αρχικά, στο κρίσιμο ζήτημα δανείων από Τράπεζες που χορηγούν πιστωτικές κάρτες με «ύποπτους» Γενικούς Όρους Συναλλαγών κατόρθωσε πρόσφατα να αποδείξει ότι είναι καταχρηστικοί οι όροι πιστωτικών καρτών για αναδρομική χρέωση συμβατικών τόκων, για δικαίωμα μεταβολής συμβατικού επιτοκίου μόνο σε περίπτωση αυξήσεως του παρεμβατικού, για έξοδα ανάληψης μετρητών, όπως επίσης είναι καταχρηστικοί οι όροι τραπεζικών εντύπων για εφάπαξ δαπάνη εξέτασης αιτήματος δανειοδότησης, για χρεώσεις σε ακίνητους λογαριασμούς καταθέσεων αλλά και οι όροι βιβλιαρίων καταθέσεων ταμιευτηρίου που προβλέπουν δικαίωμα της τράπεζας να διαφοροποιεί τα εκάστοτε ισχύοντα επιτόκια ανάλογα με το υπόλοιπο του λογαριασμού, καθορίζουν κάθε φορά αριθμό ημερών δέσμευσης της διαθεσιμότητας και μετάθεσης της έναρξης της τοκοφορίας (valeur), που αποκλείουν την ευθύνη της τράπεζας για δόλο ή βαριά αμέλεια, αν αυτή πραγματοποιήσει πληρωμή σε άλλο πρόσωπο με βάση το χαμένο βιβλιάριο ή και με πλαστή υπογραφή, εξόδων τήρησης-παρακολούθησης και κινήσεων για μέσο μηνιαίο υπόλοιπο μικρότερο εκείνου που ορίζει η τράπεζα, που επιτρέπουν στην τράπεζα να μεταβάλλει τους όρους λειτουργίας του 23

25 λογαριασμού και τις τυχόν επιβαρύνσεις του, γνωστοποιώντας τις αλλαγές μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων ή ανακοινώσεων που διατίθενται ή αναρτώνται στα καταστήματά της. 21 Επίσης, καταχρηστικός κρίθηκε ο όρος, κατά τον οποίο οι τόκοι υπολογίζονται με βάση το έτος 360 και όχι 365 ημερών, όπως και ο όρος για καταβολή αποζημίωσης από το δανειολήπτη, σε περίπτωση πρόωρης αποπληρωμής του δανείου, η οποία ορίζεται σε ποσοστό επί του κεφαλαίου που καταβάλλεται πρόωρα. 22 Παράλληλα, απερρίφθησαν οι όροι σύμφωνα με τους οποίους κατά την κίνηση λογαριασμού ταμιευτηρίου ή τρεχούμενου που αφορά ανάληψη ή κατάθεση μετρητών ή κατάθεση επιταγής στα ταμεία της τράπεζας, χρεώνει τον καταναλωτή με ποσό το οποίο προβλέπεται σε σχετικό κατάλογο προμηθειών, οι όροι χρέωσης προμήθειας κατάθεσης μετρητών υπέρ τρίτων με καταχώρηση ειδικών οδηγιών και ο όρος δανειακών συμβάσεων με τον οποίο προβλέπεται η κατάθεση του προϊόντος του δανείου σε δεσμευμένο λογαριασμό του οφειλέτη στην τράπεζα και η σταδιακή αποδέσμευση αυτού με την ταυτόχρονη όμως καταβολή τόκου εκ μέρους του οφειλέτη-καταναλωτή για το σύνολο του ποσού του δανείου και όχι για το μέρος αυτού το οποίο βρίσκεται στη διάθεσή του. 23 Ο Συνήγορος του Καταναλωτή ασχολήθηκε και με την ευθύνη παρέχοντος υπηρεσίες, όπως είναι οι γιατροί και οι δικηγόροι. Με δικαστική απόφαση του Αρείου Πάγου ο ασθενής που υπέστη βλάβη της υγείας του από πράξεις ή παραλείψεις ομάδας ιατρών οφείλει να αποδείξει την παροχή των ιατρικών υπηρεσιών, τη ζημία του και τον αιτιώδη σύνδεσμο αυτής με την παροχή των ιατρικών υπηρεσιών, όχι όμως και τη συγκεκριμένη πράξη ή παράλειψη που επέφερε το ζημιογόνο αποτέλεσμα. 21 ΠολΠρωτΑθ 961/ ΑΠ 430/ ΠολΠρωτΑθ 711/

26 Ο παρέχων τις ιατρικές υπηρεσίες πρέπει να αποδείξει, για να απαλλαγεί από την ευθύνη, είτε την ανυπαρξία παράνομης και υπαίτιας πράξεώς του, είτε την έλλειψη αιτιώδους συνδέσμου της ζημίας με την πράξη του, είτε τη συνδρομή κάποιου λόγου επαγόμενου την άρση ή τη μείωση της ευθύνης του. 24 Ενώ για τους νομικούς, η Ολομέλεια του ΑΠ αποφάσισε ότι η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή των υπηρεσιών τους αποτελεί αντικείμενο της αγωγής κακοδικίας, που θεσπίζει το άρθρο 73 ΕισΚΠολΔ, που είναι σύμφωνο με το Σύνταγμα. 25 Στις αγοραπωλησίες εξ αποστάσεως, που παλαιότερα ήταν ένα σύνηθες κόλπο των εταιριών για να αυξάνουν τις πωλήσεις τους οι Δικαστικές Αρχές αποφάσισαν ότι η διαφήμιση των προϊόντων με αγορά εξ αποστάσεως, είναι παραπλανητική, όταν από το περιεχόμενό της προκαλείται πλάνη στα πρόσωπα στα οποία απευθύνεται και εξ αιτίας της οποίας επηρεάζεται αποφασιστικά η οικονομική τους συμπεριφορά, καθόσον δημιουργεί στους καταναλωτές την πεποίθηση ότι είναι δικαιούχοι μίας πρόσθετης παροχής μεγάλης αξία. 26 Στη συνέχεια, πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Συνήγορος του Καταναλωτή έκανε τις απαραίτητες συστάσεις σε οκτώ τράπεζες, οι οποίες δημοσιοποιήθηκαν και είχαν να κάνουν για καταχρηστικές χρεώσεις όσον αφορά τη διαδικασία του Κτηματολογίου. Η διαδικασία προχώρησε γιατί οι τράπεζες αρνήθηκαν να συμμορφωθούν και να καταργήσουν τις εν λόγω χρεώσεις. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή, κ. Ευάγγελος Ζερβέας, προέβη τον Δεκέμβριο 2009 στη σύνταξη Σύστασης προς τις τράπεζες Εμπορική, Aspis, Millennium, Κύπρου, Eurobank, Εθνική, Πειραιώς και Γενική, οι οποίες βαρύνουν τους δανειολήπτες με έξοδα καταχώρησης εμπραγμάτων 24 ΑΠ 1227/ ΟλΑΠ 18/ ΠολΠρωτΑθ 3717/

27 δικαιωμάτων στο Εθνικό Κτηματολόγιο, κρίνοντας τις εν λόγω χρεώσεις αυθαίρετες και καταχρηστικές και καλώντας τα καταγγελλόμενα πιστωτικά ιδρύματα να προβούν σε άμεση επιστροφή των χρηματικών ποσών που εισέπραξαν ως αχρεωστήτως καταβληθέντα. Για το ίδιο ζήτημα είχε προηγηθεί, στις 10 Νοεμβρίου 2008, η δημόσια παρέμβαση του Συνηγόρου του Καταναλωτή, ο οποίος τότε καλούσε αφενός τις τράπεζες να απόσχουν από την επιβολή των ανωτέρω αθέμιτων χρεώσεων και αφετέρου τους δανειολήπτες-καταναλωτές να μην καταβάλλουν τέλη και έξοδα εγγραφής εμπράγματων δικαιωμάτων στο Κτηματολόγιο. Τέλος, οφείλουμε να σημειώσουμε την αντίδραση του Συνηγόρου του Καταναλωτή απέναντι στις εισπρακτικές εταιρείες, οι οποίες πληθαίνουν με τον καιρό. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή, κύριος Γιάννης Αδαμόπουλος, παρέδωσε πριν από λίγο καιρό στον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, κ. Δημήτρη Παξινό, και στον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Δικαστικών Επιμελητών Ελλάδας, κ. Ευθύμιο Πρεκετέ αναλυτικά στοιχεία για τη δράση εισπρακτικών εταιρειών, στις οποίες καταφεύγουν οι προμηθευτές (κυρίως τράπεζες, αλλά και εμπορικά καταστήματα, εταιρείες τηλεπικοινωνιών, κ.ά.) για την είσπραξη οφειλόμενων χρηματικών ποσών. Τα στοιχεία που κατατέθηκαν αποτελούν προϊόν εκτεταμένης έρευνας της Ανεξάρτητης Αρχής «Συνήγορος του Καταναλωτή» κατόπιν ενδελεχούς μελέτης και αξιολόγησης των σχετικών αναφορών που υποβλήθηκαν από πολίτες καταναλωτές, σε συνδυασμό με την πραγματοποίηση αυτεπάγγελτης διερεύνησης της νομιμότητας και των διαδικασιών είσπραξης επιχειρηματικών απαιτήσεων που ακολουθούν οι εν λόγω εταιρείες για λογαριασμό των πελατών τους. 27 Η κύρια διαπίστωση που προκύπτει από την έρευνα που διεξήγαγε η Αρχή είναι ότι οι εταιρείες είσπραξης χρεών δεν είναι δικηγορικές, αλλά 27 επίσκεψη 22 Μαΐου

28 κατ ουσία κερδοσκοπικές, εμπορικές εταιρείες, οι δε μέθοδοι είσπραξης και εκτέλεσης που ακολουθούν συνεπάγονται την υπέρβαση των ορίων της νομιμότητας. Ειδικότερα, η εκ μέρους των εταιρειών αυτών ανάληψη ενεργειών είσπραξης απαιτήσεων και αναγκαστικής εκτέλεσης, καθώς και η αόριστη προσαύξηση των οφειλών με «έξοδα είσπραξης», τα οποία εισπράττονται από αυτές απευθείας από τους πελάτες, ενώ η συμβατική τους σχέση υπάρχει μόνο με τους προμηθευτές, είναι παράνομη. Παράλληλα, η είσπραξη απαιτήσεων από τέτοιες εταιρείες συνιστά αντιποίηση του δικηγορικού λειτουργήματος και θίγει τις θεσμοθετημένες από την Πολιτεία και τους νόμους αποκλειστικές αρμοδιότητες δικηγόρων και δικαστικών επιμελητών Συνεργασία με άλλες Ενώσεις Καταναλωτών Ο Συνήγορος του Καταναλωτή συνεργάζεται και συνεπικουρείται και από άλλες καταναλωτικές ενώσεις που λειτουργούν σε πανελλαδικό ή τοπικό επίπεδο. Μερικές από αυτές τις ενώσεις παρουσιάζονται παρακάτω με μια συνοπτική παρουσίασή τους. Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. Η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ 28 προέρχεται από την Ε.ΠΟΙ.ΖΩ - Ένωσης για την "Ποιότητα της Ζωής" - μια επίσης μη κυβερνητική και μη κερδοσκοπική οργάνωση με ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων που εκτείνονται από τις περιβαλλοντικές έως τις κοινωνικές και πολιτιστικές. Στα καταναλωτικά θέματα δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα και η βαθμιαία ανάπτυξη αυτού του τομέα κατέληξε στην ίδρυση της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ το επίσκεψη 22 Μαΐου

29 Οι βασικές αρχές της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ είναι: Ανεξαρτησία από πολιτικά κόμματα και οικονομικά συμφέροντα Επιστημονική γνώση και τεκμηρίωση κάθε ζητήματος ως προϋπόθεση σωστής αντιμετώπισης Έγκυρη, τεκμηριωμένη και υπεύθυνη πληροφόρηση των καταναλωτών Αντικειμενικότητα και ρεαλισμός στις απόψεις και προτάσεις Ανάπτυξη του εθελοντισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης Συνεργασία με οποιονδήποτε φορέα, δημόσιο ή ιδιωτικό, ο οποίος συμβάλλει στην προστασία του καταναλωτή. Οι δραστηριότητες της υποστηρίζονται οικονομικά κυρίως από τις συνδρομές των μελών της, από χρηματοδοτήσεις της Πολιτείας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλους συναφείς οργανισμούς. Η προσπάθεια της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. ήταν, είναι και θα είναι στους άξονες: Ενημέρωση και εκπαίδευση του καταναλωτή Διαμόρφωση ευνοϊκότερου νομοθετικού - θεσμικού πλαισίου για τα δικαιώματα των καταναλωτών Πίεση για εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας Εξωδικαστική και δικαστική παρέμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕ.Π.ΚΑ.) Το ΚΕ.Π.ΚΑ. 29 Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών - είναι μη κερδοσκοπική, μη κυβερνητική, πανελλαδική Ένωση Καταναλωτών και ιδρύθηκε το Εδώ και εικοσιοκτώ χρόνια, αγωνίζεται για την προστασία των δικαιωμάτων των Καταναλωτών, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το ΚΕ.Π.ΚΑ. παρεμβαίνει, δυναμικά, για τη διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου, που 29 επίσκεψη 22 Μαΐου

30 προστατεύει τον Καταναλωτή, στη λειτουργία της αγοράς. Το ΚΕ.Π.ΚΑ. εκπροσωπεί τους καταναλωτές, σε τοπικό, σε εθνικό, σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα Καταναλωτών ECCG, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών B.E.U.C., Ευρωπαϊκή Ένωση για το συντονισμό της Εκπροσώπησης των Καταναλωτών στην Πιστοποίηση A.N.E.C., Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τη Διαφάνεια - ALTER EU, Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πανεπιστημίων για τη Δια Βίου Μάθηση - EUCEN) και σε διεθνές επίπεδο (Διεθνή Οργάνωση Καταναλωτών C.I., Διεθνή Οργάνωση Υγείας - H.A.I και Διατλαντικό Διάλογο Καταναλωτών T.A.C.D.). Ινστιτούτο Καταναλωτών (ΙΝ.ΚΑ.) / Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας (Γ.Ο.Κ.Ε.) Το ΙΝΚΑ/ΓΟΚΕ 30 είναι ένας ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός, και μη κυβερνητικός οργανισμός. Η Ομοσπονδία, ως προς τους κανονισμούς που τη διέπουν, είναι σύμφωνη με την εθνική νομοθεσία για την Προστασία Καταναλωτών(νόμος 2251/1994). Το ΙΝΚΑ/ΓΟΚΕ είναι επισήμως καταγεγραμμένο ως Ομοσπονδία, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία με την απόφαση 2393/ του πρωτοδικείου Αθηνών. Το ΙΝΚΑ είναι η πρώτη καταναλωτική οργάνωση της χώρας και ιδρύθηκε το Οι στόχοι είναι: Η ενίσχυση των δράσεων ενημέρωσης των πολιτών σε θέματα που αφορούν στην Υγεία και Προστασία του Καταναλωτή και συγκεκριμένα σε κάθε τομέα, ο οποίος συνδέεται με το κόστος και την ποιότητα ζωής, όπως και στην προστασία του περιβάλλοντος, στη βελτίωση των υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης και γενικά σε όλα τα θέματα που αφορούν στο κοινωνικό σύνολο και στο δημόσιο συμφέρον επίσκεψη 22 Μαΐου

31 Η πληροφόρηση και η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και ιδιαίτερα των νέων καταναλωτών σε σχέση με την αγορά ασφαλών προϊόντων στο πλαίσιο της Εσωτερικής Ενιαίας Αγοράς. Η εκπαίδευση των καταναλωτών και ιδιαίτερα των νέων καταναλωτών στο πώς να ασκούν τα δικαιώματα τους όταν αυτά θίγονται. Η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε προβλήματα που σχετίζονται με τα καταναλωτικά προϊόντα, και ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν περισσότερο τους νέους. Η διαμόρφωση προϋποθέσεων διαλόγου και συνεργασίας των κοινωνικών εταίρων της αγοράς, με σκοπό τη βελτίωση της διαφάνειας της αγοράς. Ένωση Ενεργών Καταναλωτών (ΕΝ.Ε.ΚΑ.) Η Ένωση Ενεργών Καταναλωτών 31 στοχεύει στο να: δώσει ώθηση στις προσδοκίες των Πολιτών - Καταναλωτών για βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. επιβραβεύσει με συνέπεια κάθε επιχειρηματική πρακτική και ποιοτική πρωτοβουλία που ικανοποιεί υψηλούς στόχους. ενισχύσει το καταναλωτικό δικαίωμα στην ασφάλεια, την διακριτικότητα, τη γνησιότητα, την ποικιλία και την ανεπηρέαστη επιλογή. αναπτύξει νέες προτάσεις - παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση μη δίκαιων εμπορικών πρακτικών. συμβάλλει στην καλλιέργεια μιας εμπεριστατωμένης και υπεύθυνης καταναλωτικής συνείδησης. προστατεύσει τους ανήλικους Πολίτες - Καταναλωτές από τεχνάσματα και παραπλανητικές προωθητικές ενέργειες προϊόντων ή υπηρεσιών επίσκεψη 22 Μαΐου

32 Κεφάλαιο 4 ο Ευρωπαϊκή Νομοθεσία περί προστασίας του Καταναλωτή Πλήθος οδηγιών έχουν εκδοθεί από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στοχεύουν στην προστασία του Ευρωπαίου Καταναλωτή. Τόσο οι οδηγίες, όσο και ο κανονισμός 178/2002 και το Πράσινο Βιβλίο για την προστασία του Καταναλωτή στοχεύουν στο να ωφεληθούν οι καταναλωτές από την εσωτερική αγορά, καθώς πρέπει να μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που προωθούνται, προσφέρονται και πωλούνται εκτός των συνόρων. Η διασυνοριακή διακίνηση των αγαθών και των υπηρεσιών, όπως υποστηρίζεται στις διαβουλεύσεις των Ευρωπαίων ηγετών, επιτρέπει στους καταναλωτές να αναζητούν συμφέρουσες τιμές, καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες και με αυτόν τον τρόπο να εξασφαλίζεται ότι επωφελούνται τα μέγιστα από τις καταναλωτικές αποφάσεις τους. Αυτή η διασυνοριακή ζήτηση αυξάνει την ανταγωνιστική πίεση μέσα στην εσωτερική αγορά και επιτρέπει την αποτελεσματικότερη προσφορά αγαθών και υπηρεσιών σε ανταγωνιστικότερες τιμές. Αυτός ο ενάρετος κύκλος μπορεί να επιτευχθεί όταν το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο ενθαρρύνει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να προχωρούν σε διασυνοριακές συναλλαγές. Οι διαφορετικοί εθνικοί νόμοι για τις εμπορικές πρακτικές που συνδέονται με τις σχέσεις επιχειρήσεων-καταναλωτών μπορούν να σταθούν εμπόδιο σε αυτή την εξέλιξη. Η διάσταση της ΕΕ στην προστασία των καταναλωτών (πρόκειται για το κανονιστικό πλαίσιο για τα οικονομικά συμφέροντα των καταναλωτών και δεν συμπεριλαμβάνονται τα θέματα υγείας και ασφάλειας και άλλα σχετικά ζητήματα) υφίσταται εδώ και πάνω από είκοσι πέντε χρόνια. Το άρθρο 153 της συνθήκης ΕΚ περιλαμβάνει αρκετά δικαιώματα των καταναλωτών ενημέρωση, εκπαίδευση και οργάνωσή τους για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους. Οι οδηγίες για την προστασία των 31

33 καταναλωτών, που συνήθως βασίζονται στις διατάξεις για την εσωτερική αγορά του άρθρου 95 (πρώην άρθρο 100Α) της συνθήκης ΕΚ, έχουν κατοχυρώσει λεπτομερώς ορισμένα από αυτά τα δικαιώματα. Περαιτέρω οδηγίες της ΕΕ, ο πρωταρχικός σκοπός των οποίων δεν είναι η προστασία των καταναλωτών, έχουν επίσης άμεση επίδραση στην προστασία των καταναλωτών. Οι εθνικοί κανονισμοί και η νομολογία με τη σειρά τους έχουν αντίκτυπο στην προστασία των καταναλωτών στην εσωτερική αγορά. Ωστόσο η προστασία των καταναλωτών στην εσωτερική αγορά αντιμετωπίζεται με μια κατακερματισμένη δέσμη κανονισμών και με ένα κατακερματισμένο εκτελεστικό σύστημα. Με την προοπτική της διεύρυνσης υπάρχει ο κίνδυνος περαιτέρω κατακερματισμού της εσωτερικής αγοράς και επιπλέον προβλημάτων εκτέλεσης. Η κυκλοφορία των χαρτονομισμάτων και των νομισμάτων ευρώ τον Ιανουάριο του 2002 είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την ανάπτυξη της εσωτερικής καταναλωτικής αγοράς. Αν αυτή η ευκαιρία μείνει ανεκμετάλλευτη, οι πολίτες θα μείνουν με την εντύπωση ότι το κύριο σχέδιο της ΕΕ η εσωτερική αγορά - δεν αφορά την καθημερινή τους ζωή και είναι απλά ένα σχέδιο που προορίζεται να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των επιχειρήσεων. Οι στόχοι της προστασίας των καταναλωτών είναι να θεσπιστεί ένα κανονιστικό σύστημα το οποίο : να προστατεύει όσο το δυνατόν περισσότερο τους καταναλωτές ελαχιστοποιώντας το κόστος για τις επιχειρήσεις να είναι όσο το δυνατόν πιο απλό και αρκετά ευέλικτο για να ανταποκρίνεται γρήγορα στην αγορά και με τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών όσο το δυνατόν περισσότερο να παρέχει ασφάλεια δικαίου και να εξασφαλίζει την αποτελεσματική και την έμπρακτη εκτέλεση, ιδίως στις διασυνοριακές περιπτώσεις. Οι οδηγίες για την προστασία των καταναλωτών εμπίπτουν σε δύο ευρείες κατηγορίες: οδηγίες που ισχύουν γενικά και οδηγίες που 32

34 περιλαμβάνουν κανόνες σχετικά με ειδικούς τομείς ή μεθόδους πώλησης. Η οδηγία περί αγωγών παραλείψεως παρέχει έναν εκτελεστικό μηχανισμό. Σχηματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι: Γενικοί κανόνες συμπεριλαμβάνουν την οδηγία για την παραπλανητική διαφήμιση 32, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία σχετικά τη συγκριτική διαφήμιση 33. Οδηγία για την αναγραφή των τιμών. Οδηγία σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με τους καταναλωτές 34. Οδηγία σχετικά με ορισμένες πτυχές της πώλησης και των εγγυήσεων καταναλωτικών αγαθών 35. Κανόνες για τομείς και μεθόδους πώλησης αναφέρονται σε Οδηγίες για τα τρόφιμα 36, τα καλλυντικά 37, τις ονομασίες υφανσίμων 38, τα 32 Οδηγία 84/450/ΕΚ του Συμβουλίου της 10ης Σεπτεμβρίου 1984 για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την παραπλανητική διαφήμιση(εε L250, ) 33 Οδηγία 97/55/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Οκτωβρίου 1997 για την τροποποίηση της οδηγίας 84/450/ΕΟΚ σχετικά με την παραπλανητική διαφήμιση προκειμένου να συμπεριληφθεί η συγκριτική διαφήμιση (ΕΕ L ) 34 Οδηγία 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου 1993 σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές (ΕΕ L , σ ) 35 Οδηγία 1999/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Μαΐου 1999 σχετικά με ορισμένες πτυχές της πώλησης και των εγγυήσεων καταναλωτικών αγαθών (ΕΕ L 171 της , σ Οδηγία 95/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Νοεμβρίου 1995, που τροποποιεί την οδηγία 79/581/ΕΟΚ για την προστασία των καταναλωτών όσον αφορά την αναγραφή των τιμών των τροφίμων όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 88/314/ΕΟΚ για την προστασία των καταναλωτών όσον αφορά την αναγραφή των τιμών των μη εδώδιμων προϊόντων (ΕΕ L 299 της , σ.11-12) 33

35 φάρμακα που προορίζονται για ανθρώπους 39, τα οργανωμένα ταξίδια 40, τη σύναψη συμβάσεων εκτός εμπορικού καταστήματος 41, την καταναλωτική πίστη 42, τις εξ αποστάσεως συμβάσεις 43, τα 37 Οδηγία 76/768/ΕΟΚ του Συμβουλίου της περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με τα καλλυντικά (ΕΕ L 262 της , σ.169), που τροποποιήθηκε από την οδηγία 79/661/ΕΟΚ (ΕΕ L 192 της , σ.35), οδηγία 82/368/ΕΟΚ (ΕΕ L 167 της , σ.1), οδηγία 83/574/ΕΟΚ (ΕΕ L 332 της , σ.38), οδηγία 88/667/ΕΟΚ (ΕΕ L 382 της , σ.46), οδηγία 89/679/ΕΟΚ (ΕΕ L 398 της , σ.25), οδηγία 93/35/ΕΟΚ (ΕΕ L 151 της σ.32) και οδηγία 97/18/ΕΚ (ΕΕ L 114 της ). 38 Οδηγία 96/74/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της περί των ονομασιών των υφανσίμων (ΕΕ L32 της , σ.38), που τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/37/ΕΚ (ΕΕ L 169 της , σ.74) 39 Οδηγία 92/28/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 31ης Μαρτίου 1992 για τη διαφήμιση των φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπους (ΕΕ L 113, της ) 40 Οδηγία 90/314/ΕΟΚ του Συμβουλίου της για τα οργανωμένα ταξίδια και τις οργανωμένες διακοπές και περιηγήσεις (ΕΕ L 158 της , σ ) 41 Οδηγία 85/577/ΕΟΚ του Συμβουλίου της για την προστασία των καταναλωτών κατά τη σύναψη συμβάσεων εκτός εμπορικού καταστήματος -"πώληση κατ οίκον"-(εε L 372 της , σ ) 42 Οδηγία 87/102/ΕΟΚ του Συμβουλίου της για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών που διέπουν την καταναλωτική πίστη (ΕΕ L 42 της , σ ). Τροποποιήθηκε από: την οδηγία 90/88/ΕΟΚ του Συμβουλίου της (ΕΕ L 61 της , σ ), την οδηγία του 98/7/ΕΚ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της (ΕΕ L 101 της , σ ) 43 Οδηγία 97/7/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της , για την προστασία των καταναλωτών κατά τις εξ αποστάσεως συμβάσεις. (ΕΕ L 144 της , σ ) 34