ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ ΣΥΜΒΟΛΉ ΣΤΗ ΜΕΛΈΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11Ο ΑΙΏΝΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ ΣΥΜΒΟΛΉ ΣΤΗ ΜΕΛΈΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11Ο ΑΙΏΝΑ"

Transcript

1 ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ ΣΥΜΒΟΛΉ ΣΤΗ ΜΕΛΈΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11Ο ΑΙΏΝΑ Η σχεδογραφία, μέθοδος διδασκαλίας της γραμματικής και της γλώσσας 1, άρχισε να εφαρμόζεται στα τέλη του 10ου και τις αρχές του 11ου αιώνα 2. Σύμφωνα με αυτή, οι μαθητές επεξεργάζονταν γραμματικά και συντακτικά ένα χωρίο σε αρχαία ελληνική γλώσσα, το οποίο έγραφαν επάνω στο σχέδος, που ήταν φύλλο χάρτου ή πινακίδιο. Το χωρίο ήταν είτε αυτούσιο αρχαίο ελληνικό κείμενο είτε, συνήθως, 1. Για το σχέδος και τη σχεδογραφία ιδιαίτερα τον 11ο αιώνα βλ. Κ. ΚΡΟΥΜΒΑΧΕΡ, 'Ιστορία της Βυζαντηνης Λογοτεχνίας, τόμ. Β', μτφρ. Γεώργ. Σωτηριάδης, Αθήνα 1900, ' Φ. ΚοΥΚΟΥΛΈς, Βυζαντινών βίος καί πολιτισμός, τόμ. A/I, Αθήνα 1900, ' Ν. FESTA, Note preliminari su Longibardos, BZ 16, 1907, F. FUCHS, Die Höheren Schulen von Konstantinopel im Mittelalter, Leipzig-Berlin 1926, 45-46, 49- N. FESTA, Longibardos, Byzantion 6, 1931, , κείμενο , παράρτημα ' G. SCHIRÒ, La schedografia a Bisanzio nei Sec. XI-XII e la Scuola dei SS. XL Martiri, Bollettino della Badia Graeca di Grottaferrata 3, 1949, 11-29' H. HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία Ή λόγια κοσμική γραμματεία των Βυζαντινών, τόμ. Β', 'Ιστοριογραφία, Φιλολογία, Ποίηση, μτφρ. Τ. Κόλιας, Κατερίνα Συνέλλη, Γ. Χ. Μακρής, Ι. Βάσσης, Αθήνα 1992, R. BROWNING, Ό Μαρκιανος 'Ελληνικός κώδικας ΧΙ.31 καί ή βυζαντινή σχεδογραφία, Παρνασσός 15, 1973, ' P. LEMERLE, Cinq études sur le Xle siècle byzantin, Παρίσι 1977, και ιδιαίτερα για τους διαγωνισμούς σχεδογραφίας στις σελ. 235 κ.ε.' R. ANASTASI, A proposito del carme 70L di Giovanni Mauropode, στο Studi in onore di F. M. Fontani, Padova 1984, ' R ANASTASI, Ancora su Anna Comnena e la schedografia, Studi di filologia bizantina II, 77-95' Ι. Δ. ΠΟΛΈΜΗς, Προβλήματα της βυζαντινής σχεδογραφίας, 'Ελληνικά 45, 1995, ' 0 ΊΔΙΟς, Γεώργιος μαΐστωρ άγιοτεσσαρακοντίτης, 'Ελληνικά 46, 1996, ' I. D. POLEMIS, Philologische und historische Probleme in der schedographischen Sammlung des Codex Marcianus gr. XI, 31, Byzantion 67, 1997, ANNA ΚΟΜΝΗΝΗ, Άλεξιάς XV 7,9 (έκδ. D. REiNSCH-Ath. KAMBYLIS, Βερολίνο-Νέα Υόρκη 2001, ): τοΰ δε σχέδους ή τέχνη εΰρημα τών νεωτέρων εστί καί της εφ ημών ι/ενεσς(ζμιχαήλ ΨΕΛ- ΛΌς, επιστ. 16 (έκδ. Ε. KURTZ-F. DREXL, Michaelis Pselli Scripta Minora, τόμ. II, Μιλάνο 1941, 20): σπουδή τα πλείστα τών χρησίμων γεγραφότες σχεδών, ων ποτέ καί αυτός σχεδογραφών ετυχον, βιάζουσιν ημάς καί κατεπείγουσιν. Πρβλ. ΚΡΟΥΜΒΑΧΕΡ, 'Ιστορία τής Βυζαντηνής Λογοτεχνίας, 367' HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, 396' LEMERLE, Cinq études, 241.

2 150 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ έργο του διδασκάλου, του σχεδουργού' και στις δύο περιπτώσεις ο διδάσκων έδινε έμφαση στο γραμματικό φαινόμενο στο οποίο ήθελε να εκπαιδεύσει τους μαθητές του 3. Η γραμματική εξέταση περιελάμβανε ανάλυση, ετυμολογία, κλίση ονομάτων, σχηματισμούς ρημάτων, ορισμούς και άλλα. Διάφορες απόψεις έχουν διατυπωθεί σχετικά με τους λόγους που οδήγησαν στην ανακάλυψη και την επικράτηση της σχεδογραφίας. Σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη, η μέθοδος εισήχθηκε για να μετριάσει το χάσμα ανάμεσα στην ομιλούμενη και την γραπτή γλώσσα της εποχής 4, ενώ κατά μία άλλη, επειδή θεωρήθηκε ως η πιο αποτελεσματική μέθοδος διδασκαλίας σε μαθητές των οποίων ο αριθμός αυξανόταν συνεχώς 5. Κατά τρίτη άποψη, στην ανάπτυξη της σχεδογραφίας συνέβαλαν οι λεγόμενοι επιμερισμοί, οι γραμματικές, δηλαδή, και λεξιλογικές εξηγήσεις δύσκολων αρχαίων ελληνικών χωρίων 6. Στους λόγους αυτούς, που δεν είναι αλληλοαντικρουόμενοι, προσθέτουμε δύο ακόμη, οι οποίοι, κατά τη γνώμη μας, οδήγησαν στην επικράτηση της σχεδογραφίας την περίοδο αυτή. Η εισαγωγή της σχεδογραφίας θεωρούμε ότι σχετίζεται με τα λεξικογραφικά έργα που είχαν συνταχθεί πριν από τον 10 αιώνα και τα οποία δεν αποσκοπούσαν στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και οργανωμένου λεξικού (ορθογραφικού, ετυμολογικού κλπ.), αλλά αφορούσαν σπάνιες λέξεις, ενδιαφέρουσες εκφράσεις από λογοτεχνικά κείμενα, συγκεκριμένους συγγραφείς, συγκεκριμένα λογοτεχνικά είδη, διαλέκτους κλπ 7. Η σχεδογραφία σχετίζεται, επίσης, με την κίνηση του «εγκυκλοπαιδισμού» κατά τον 10 αιώνα, όπως διαφαίνεται από τη σύνταξη εγκυκλοπαιδειών και αλφαβητικών λεξικών, όπως της Σούδας. Στα έργα αυτά, με μία λέξη ή μία σελίδα δινόταν εξήγηση δύσκολου τύπου ή σπάνιας λέξης, καταγράφονταν γραμματικές πληροφορίες και παρέχονταν διευκρινίσεις για πολυσήμαντες λέξεις, 3. Ανώνυμο ποίημα δημοσιευμένο από τον SCHIRÒ, La schedografia, σελ. 28, αρ. II, αποτελεί τυπικό παράδειγμα σχέδους. Ο ανώνυμος σχεδογράφος το συνέθεσε έτσι, ώστε να το προσαρμόσει προς το γραμματικό φαινόμενο που σκόπευε να διδάξει, δηλαδή στον υπερθετικό βαθμό και συγκεκριμένα στη χρήση του ο και του ω καθώς και του ι και υ. 4. 'Αγνή ΒΑΣΙΛΙΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ, Ή άναγέννησις τών γραμμάτων κατά τον IB' αιώνα ε'ις το Βυζάντιον καί ό "Ομηρος, Αθήνα 1971, Μ. ANGOLD, The Byzantine Empire A Political History, Λονδίνο-Νέα Υόρκη 1984, ΚΡΟΥΜΒΑΧΕΡ, 'Ιστορία της Βυζαντηνής Λογοτεχνίας, ΚΡΟΥΜΒΑΧΕΡ, 'Ιστορία της Βυζαντηνης Λογοτεχνίας, 309 κ.ε.' HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, 407 κ. ε.

3 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ 151 έννοιες, πρόσωπα ή τόπους 8. Το πνεύμα αυτό της καταγραφής, περιγραφής, ταξινόμησης και ανάλυσης λέξεων ή όρων δεν άφησε ανεπηρέαστους τους δασκάλους της γλώσσας. Στην προσπάθεια τους να κάνουν περισσότερο κατανοητά τα γραμματικά φαινόμενα, υιοθέτησαν παρόμοια μεθοδολογία με εκείνη των λεξικών και των εγκυκλοπαιδειών (ανάλυση, ετυμολογία, ορισμό κλπ.), που οδήγησε στη μέθοδο της σχεδογραφίας. Η επικράτηση της σχεδογραφίας ως μεθόδου διδασκαλίας οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στην αξιοσημείωτη στροφή προς την εκπαίδευση και τη γενική παιδεία που παρατηρείται τον 11ο αιώνα 9. Το γεγονός αυτό οδήγησε, σχεδόν αναγκαστικά, το ενδιαφέρον των Βυζαντινών προς την αρχαία ελληνική γραμματεία, για την αποτελεσματικότερη προσέγγιση και μελέτη της οποίας έπρεπε να προηγηθεί η γραμματική και συντακτική ανάλυση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Κατά συνέπεια, η σχεδογραφία θεωρήθηκε ως το πλέον κατάλληλο μέσο για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Κατά τα μέσα του 11ου αιώνα, η μέθοδος της σχεδογραφίας ήταν ένα από τα μαθήματα στο πρόγραμμα της εγκυκλίου παιδείας 10. Όχι μόνον οι διδάσκαλοι την χρησιμοποιούσαν κατά κόρον, αλλά και διεξάγονταν διαγωνισμοί στα σχέδη μεταξύ μαθητών των σχολείων της πρωτεύουσας. Οι μαρτυρίες των πηγών αποκαλύπτουν ότι τα σχολεία των Αγίων Τεσσαράκοντα και του Αγίου Θεοδώρου των Σφωρακίου είχαν διακριθεί σε σχολικούς διαγωνισμούς σχεδογραφίας και είχαν αποκτήσει φήμη, που επιδίωκαν να διατηρήσουν επιτυγχάνοντας νέες σχολικές νίκες Για τον εγκυκλοπαιδισμό του 10ου αιώνα βλ. P. LEMERLE, Ό πρώτος βυζαντινός ουμανισμός, μτφρ. Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, 2 Αθήνα 1985, Για τις εγκυκλοπαίδειες και τα λεξικά βλ. ιδιαίτερα ό.π., Hélène AHRWEILER, Recherches sur la société byzantine au XI e siècle: Nouvelles hiérarchies et nouvelles solidarités, TM 6, 1976, ' LEMERLE, Cinq études, 245' A. P. KAZHDAN-Ann WHARTON EPSTEIN, Αλλαγές στον Βυζαντινό Πολιτισμό κατά τον 11ο καί τον 12ο αιώνα, μτφρ. Α. Παππάς, μτφρ. παραρτήματος Δ. Τσουγκαράκης, Αθήνα 1997, ΙΩΑΝΝΗς ΜΑΥΡΟΠΟΥς, επιστ. 173 (έκδ. Ρ. DE LAGARDE-J. BOLLINO, Ioannis Euchaitorum metropolitae quae in codice vaticano graeco 676 supersunt, Abhandlungen der histor.-philolog. Klasse der Königl. Gesellschaft der Wiss. zu Göttingen, 28, 1882, 93-94): ους γεωμετρία διδάξει σε, ώστε μόνου του σχέδους (φέρε ειπείν) η τών ποιημάτων σε μόνον καί άλλου μέρους ενός τίνος τών της παιδεύσεως εχεσθαι)' πρβλ. Απ. ΚΑΡΠΌΖΗΛΟς, Συμβολή στή μελέτη του βίου καί του έργου του 'Ιωάννη Μαυρόποδος, Ιωάννινα 1982 [Δωδώνη: Παράρτημα 18] 92' HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, ΧρίΣΤΌΦΟΡΟς ΜιτΥΛΗΝΑίΟς, επίγρ. 9 και 10 (έκδ. E. KURTZ, Die Gedichte des Christophoros Mitylenaios, Λιψία 1903, 5-6)' ΙΩΑΝΝΗς ΜΑΥΡΌΠΟΥς, επίγρ. 68 (έκδ. LAGARDE-BOLLING, 37)' LEMERLE, Cinq études, 239.

4 152 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι οι μαθητές που σχετίζονται με το διαγωνισμό σχεδογραφίας εμφανίζονται στις πηγές ανά δύο. Ο Μιχαήλ Ψελλός, ένας από τους σχεδογράφους της εποχής, σε επιστολή του προς τον συμμαθητή του Ρωμανό, επίσης σχεδογράφο, του ζητεί να αναλάβει ένα ζεύγος μαθητών του, οι οποίοι λόγω της μεγάλης έφεσης για μάθηση είχαν εξαντλήσει όλα τα σχέδη στην ορθογραφία που τους είχε δώσει και ζητούσαν επιτακτικά καινούργια 12. Σε σύντομο ρητορικό κείμενο του ο ιστορικός επικρίνει δύο μαθητές του που φιλονικούσαν μεταξύ τους αντί, όπως όφειλαν, να στρέφουν τα «ξίφη των λόγων» κατά των αντιπάλων τους, οι οποίοι μάλιστα τους έτρεμαν, επειδή είχαν εκείνον (τον Ψελλό) επικεφαλής τους 13. Τέλος, σε ανώνυμο ποίημα δημοσιευμένο από τον ο G. Schirò, νέος σχεδογράφος επικαλείται τη συμπαράσταση των Τεσσαράκοντα μαρτύρων, προκειμένου δύο διαγωνιζόμενοι μαθητές του να νικήσουν στη «λογοκρότο πάλη» 14. Οι μαρτυρίες αυτές δίνουν την εντύπωση ότι στους σχολικούς διαγωνισμούς σχεδογραφίας το κάθε σχολείο εκπροσωπείτο από ένα ζεύγος μαθητών, που προετοιμάζονταν από κοινού και ίσως συνεργάζονταν κατά τη διεξαγωγή του διαγωνισμού. Δεν μας είναι γνωστό το πότε και από ποιον εισήχθη στο σχολικό πρόγραμμα της μέσης εκπαιδευτικής βαθμίδας το μάθημα της σχεδογραφίας και κάτω από ποιες συνθήκες καθιερώθηκε ο διαγωνισμός σχέδους. Ωστόσο, ένα επίγραμμα του Ιωάννη Μαυρόποδος, με τίτλο Εις την δια κινναβάρεως χαραγήν τών σχεδών, δηλαδή στην εγχάραξη, επιγραφή σχεδών με κιννάβαρη, νομίζουμε ότι απαντά στο ερώτημα αυτό. Σύμφωνα με το επίγραμμα, Ή δεσπότου χείρ του σοφού Μονομάχου ί άληθινον νουν έντίθησι τοις νέοις, Ι ανθεί καταχρώζουσα πορφυροχρόω Ι βασιλικής γνώρισμα λαμπρον αξίας 15. «Το χέρι», δηλαδή, «του αυτοκράτορα, του σοφού Μονομάχου, παρέχει σωστή μόρφωση στους νέους, χρωματίζοντας [τα σχέδη] με πορφυρόχρωμο άνθος, απόδειξη λαμπρή της βασιλικής εξουσίας». 12. ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΌΣ επιστ. 16 (KURTZ-DREXL, Scripta Minora, II, 20)' LEMERLE, Cinq études, ΜΙΧΑΉΛ ψελλός, ΕΊς δύο τινός τών μαθητών αύτοϋ λογογραφήσαντος προς αλλήλους (έκδ. Α. R. LITTLEWOOD, Michael Psellus, Oratoria Minora, Λιψία 1985, αρ 20, σελ ). Οι μαθητές, σύμφωνα με τον LEMERLE, Cinq études, 216, ήταν μικροί στην ηλικία και είχαν ατέλειες στη γραμματική και τη ρητορική. Για το λόγο αυτό, ο διαγωνισμός για τον οποίο κάνει λόγο ο Μιχαήλ Ψελλός, είναι ο διαγωνισμός της σχεδογραφίας. 14. SCHIRÒ, La schedografia, σελ , αρ. Ι. 15. ΙΩΑΝΝΗς ΜΑΥΡΌΠΟΥς, επίγρ. 70 (έκδ. LAGARDE-BOLLING, 37).

5 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ 153 Οι μελετητές ερμήνευσαν το συγκεκριμένο επίγραμμα με διαφορετικούς τρόπους. Κατά την Enrica Follieri, το επίγραμμα γράφτηκε με την ευκαιρία της υπογραφής της νεαράς του 1047, με την οποία θεσπιζόταν η λειτουργία διδασκαλείου των νόμων στην Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο, δεν είναι εμφανής η σχέση που θα μπορούσε να έχει η έκδοση του συγκεκριμένου νομοθετήματος με την δια κινναβάρεως χαραγήν τών σχεδών από τον αυτοκράτορα 16. Ο L. Sternbach συνέδεσε το επίγραμμα του Ιωάννη Μαυρόποδος με την έκδοση σχέδους από τον Κωνσταντίνο Θ' Μονομάχο ( ), που ο Μαυρόπους εξαίρει ως βασιλικής γνώρισμα λαμπρον αξίας, ενώ ο Μιχαήλ Ψελλός επαινεί για τον ίδιο λόγο τον αυτοκράτορα σε επιστολή του 17. Αλλά και ο Η. Hunger συσχέτισε το επίγραμμα του Ιωάννη Μαυρόποδος με τη συγγραφή σχεδών από τον Κωνσταντίνο θ', ο οποίος δεν θεώρησε μειωτικό για το αξίωμα του να καταγράφει σχέδη ιδιοχείρως με κόκκινη μελάνη 18. Ο Απ. Καρπόζηλος, τέλος, υποστήριξε ότι η κατανόηση του επιγράμματος είναι προβληματική, καθώς είναι άγνωστο πότε και για ποιο λόγο υπογράφτηκαν τα σχέδη με ερυθρό μελάνι, τί ήταν αυτά τα σχέδη και με ποιον τρόπο η υπογραφή τους άληθινον νουν εντίθησι τοις νέοις 19. Εντούτοις, η λεπτομερής ανάλυση ορισμένων στοιχείων των πηγών, η εξέταση του κλίματος και των τάσεων που επικρατούσαν την εποχή του Κωνσταντίνου Μονομάχου και ο εντοπισμός των προσώπων με επιρροή στην αυτοκρατορική αυλή κατά τη βασιλεία του, μας οδηγούν σε διαφορετική ερμηνεία του επιγράμματος. Δύσκολα θα δεχόταν κανείς ότι στο επίγραμμα του Ιωάννη Μαυρόποδος εξαίρεται η ικανότητα του Κωνσταντίνου Μονομάχου στη σύνθεση σχεδών. Ο Μιχαήλ Ψελλός μνημονεύει τη σύνθεση ενός μόνον σχέδους από τον αυτοκράτορα, ενώ στο επίγραμμα του Ιωάννη Μαυρόποδος γίνεται λόγος για περισσότερα από ένα σχέδη. Εξάλλου, η κόκκινη μελάνη χρησιμοποιείτο μόνο στα αυτοκρατορικά έγγραφα και ως εκ τούτου, η χρησιμοποίηση της από τον βυζαντινό ηγεμόνα για την υπογραφή ή τη σύνθεση σχεδών φαίνεται μάλλον υπερβολική. Η αγωνία των συμμετεχόντων στους διαγωνισμούς σχεδογραφίας, η επίκληση της άνωθεν βοήθειας για την επιτυχία τους και ο διαφαινόμενος σε επιγράμματα 16. Enrica FOLLIERI, Giovanni Mauropode, Otto canoni paracletici a N. S. Gesù Cristo, Ρώμη 1967 [Archivio italiano per la storia della pietà V], 9 σημ. 6' ΚΑΡΠΌΖΗΛΟς, Συμβολή, Ιωάννης ΜΑΥΡΌΠΟΥς, επίγρ. 70 (έκδ. LAGARDE-BOLLING, 37)' ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΟς, επιστ. 115 (έκδ. Κ. Ν. ΣΑθΑς, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τόμ. Ε', Βενετία 1876, 361)' L. STERNBACH, Spicilegium Laurentianum, Eos 8, 1902, ΚΑΡΠΌΖΗΛΟς, Συμβολή, HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, ΚΑΡΠΌΖΗΛΟς, Συμβολή, 86.

6 154 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ του Μιτυληναίου και του Μαυρόποδος ανταγωνισμός των σχεδουργών 20, φανερώνουν τη βαρύτητα που είχαν αποκτήσει οι διαγωνισμοί και τα οφέλη που αποκόμιζαν οι νικητές. Δεν αποκλείεται, συνεπώς, να διεξάγονταν υπό την αιγίδα ανώτερης αρχής, της πατριαρχικής ή της αυτοκρατορικής. Η ενασχόληση του Κωνσταντίνου Μονομάχου με τη συγγραφή σχεδών 21, υποδηλώνει όχι μόνο την προσωπική του εκτίμηση για τη σχεδογραφία ως αξιόλογη πνευματική άσκηση, αλλά και την απήχηση της στην ανώτερη βυζαντινή «τάξη». Είναι εύλογο επομένως οι υποστηρικτές της μεθόδου να αναζητούσαν τρόπους για τη βελτίωση και την επίσημη αναγνώριση της. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κωνσταντίνου θ' διαφαίνεται ότι επικρατούσε, σύμφωνα με τη γνώμη μας, ένα πνεύμα αξιοκρατίας σε πολλούς τομείς της πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής με στόχο την προώθηση πραγματικά άξιων ατόμων για το συμφέρον της αυτοκρατορίας. Το πνεύμα αυτό διακρίνεται στην παροχή υψηλών αξιωμάτων σε εμποροβιοτέχνες της πρωτεύουσας, με αποτέλεσμα την εισδοχή τους στη σύγκλητο ως επιβεβαίωση των ατομικών προσπαθειών τους 22. Το αξιοκρατικό πνεύμα προβάλλεται σε αποσπάσματα λόγων του Μιχαήλ Ψελλού. Σε ένα από αυτά, ο Κωνσταντίνος Μονομάχος επαινείται για την παραχώρηση τιμών στον εξ εκάστης επιστήμης η τέχνης η τίνος άλλης δυνάμεως το εξαίρετον έχοντα 2^, ενώ σε άλλο για την παροχή ευεργεσιών σε δν μεν δια το γένος ΧρίΣΤΌΦΟΡΟς ΜιτΥΛΗΝΑΊΟς, επίγρ. 9 και 10 (έκδ. KURTZ, 5-6)' ΙΩΑΝΝΗς ΜΑΥΡΌΠΟΥς, επίγρ. 68 (έκδ. LAGARDE-BOLLING, 37). Στο επίγραμμα του Ιωάννη Μαυρόποδος έχουμε τη μοναδική μνεία του όρου σχιδευτής. Συγκεκριμένα, στο τελευταίο δίστιχο αναγράφονται τα εξής: δρα, σχιδευτά, προς τίνας μοι συμπλέκη, πόσω στρατώ δέ συμβαλείν τολμάς μάχην. Δεν γνωρίζουμε ωστόσο τί ακριβώς ήταν ο σχιδευτής και ποπιά η διαφορά του από τον σχεδουργό. Ο ΚΑΡΠΌΖΗΛΟς, Συμβολή, 93, εκφράζει την άποψη ότι ο Μαυρόπους χρησιμοποιεί τον όρο με σαρκαστική διάθεση θέλοντας να' ειρωνευτεί κάποιον αντίπαλο του. 21. ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΟς, επιστ. 115 (έκδ. ΣΆΘΑς, ό.π., ): ακούσω δέ σου καί λέγοντος, άναγιγνωσκομένης μοι πολλάκις της τοΰ σχέδους εκδόσεως. 22. ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΌς, Χρονογραφία, έκδ. Ε. RENAULD, Παρίσι 1926, τόμ. Ι, 132' ΜΙΧΑΉΛ ΑΤΤΑΛΕΙΑ- ΤΗς, 'Ιστορία, έκδ. Ι. BEKKER, Βόννη 1853, 18' ΙΩΆΝΝΗς ΖΩΝΑΡΆς, 'Επιτομή 'Ιστοριών, έκδ. Th. BÜTTNER- WOBST, Βόννη 1897, τόμ. Ill, 616. Για τους λόγους της παροχής υψηλών αξιωμάτων σε εμποροβιοτέχνες της Κωνσταντινούπολης επί Κωνσταντίνου Μονομάχου βλ. Σταυρούλα ΧΟΝΔΡΊΔΟΥ, Ο Κωνσταντίνος Θ'Μονομάχος και η εποχή του (αδημ. διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών 1999, 70 κ.ε. 23. ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΌς, Λόγος εις τον βασιλέα κυρ Κωνσταντίνον τον Μονομάχον (έκδ. G. Τ. DENNIS, Michael Psellus Orationes Panegyricae, Στουτγάρδη-Λιψία 1994, ).

7 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ 155 δν δε δια τήν περί τους λόγους ϊσχύν, άλλον δια το προς τάς μάχας θαρραλέον καί ευτονον 2Α. Αλλά και ο παραδυναστεύων του αυτοκράτορα Κωνσταντίνος Λειχούδης εξυμνείται επειδή, εκτός των άλλων, τους κρείττονος εν άρχαΐς προεβίβασε 25. Εξάλλου, ο Μιχαήλ Ψελλός υπεραμυνόμενος του Ιωάννη Ξιφιλίνου, που είχε κατηγορηθεί για την ταπεινή κοινωνική του προέλευση, στην ερώτηση εάν πρέπει κανείς να κρίνεται από τα έργα τα δικά του ή των συγγενών του απαντά με τρόπο ενδεικτικό του ήθους της εποχής: δήλον γαρ ώς εκείνα μεν φιλοτιμίας έχει του γένους, ταϋτα δέ αυτόν καθέαυτον τον έπαινούμενον δείκνυσι 26. Τέλος, το πνεύμα της αξιοκρατίας καθρεπτίζεται άμεσα στη νεαρά του Σύμφωνα με αυτή, στην ανώτερη νομική σχολή μπορούσαν να φοιτήσουν δωρεάν όσοι το επιθυμούσαν ανεξάρτητα από την κοινωνική τους προέλευση και την οικονομική τους κατάσταση, αρκεί να είχαν προσωπική αξία. Ο νομοφύλαξ όφειλε να κρίνει τους σπουδαστές του όχι σύμφωνα με την καταγωγή ή τον πλούτο, αλλά με την πρόοδο και την επιμέλεια τους, ενώ οι καλύτεροι από αυτούς επρόκειτο να τοποθετηθούν σε υψηλές κρατικές θέσεις 27. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της βασιλείας του Κωνσταντίνου Μονομάχου σημαντική επιρροή στη λήψη των αποφάσεων ασκούσαν τέσσερις άνδρες με μεγάλη μόρφωση και αγάπη για την παιδεία, ο Κωνσταντίνος Λειχούδης, ο Ιωάννης Μαυρόπους, ο Μιχαήλ Ψελλός και ο Ιωάννης Ξιφιλίνος. Κάτω από την αποφασιστική επίδραση τους ο αυτοκράτορας δημιούργησε ανώτερη νομική και ανώτερη φιλοσοφική σχολή 28, ενίσχυσε ηθικά, κοινωνικά και οικονομικά διδάσκοντες και διδασκόμενους 29, συνέβαλε στη βελτίωση, τη συστηματοποίηση και την πιστοποίηση 24. ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΌς, Λόγος εις τον βασιλέα κυρ Κωνσταντίνον τον Μονομάχον (έκδ. DENNIS, ό.π., ). 25. ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΌς, Έγκώμιον εις τον όσιώτατον κυρ Κωνσταντίνον πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως τον Λειχούδην (έκδ. ΣΑΘΑς, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τόμ. Δ', Βενετία 1874, ΜΙΧΑΉΛ ΨεΛΛΌς, 'Υπέρ τοΰ νομοφύλακος κατά του Όφρυδα (έκδ. G. Τ. DENNIS, Michael Psellus Orationes forenses et acta, Στουτγάρδη-Λιψία 1994, ) 27. A. SALAC, Novella Constitutio Saec. XI Medii, Quae est de schola iuris Constantinopoli constituenda et legum custode greando, A Ioanne Mauropode conscripta a Constantino IX Monomacho promulgata, Textum de lagardianum latine vertit notis illustrava, Πράγα 1954, 10a, 14, 25 (σελ. 25, 27, 35). 28. ΜΙΧΑΉΛ ATTAAEIATHÇ, 21' SALAC, 8 (σελ. 23). 29. ΜΙΧΑΉΛ ATTAAEIATHÇ, 21: συν τω εύμαρεί τών διδασκάλων SALAC, 11, 14, 25a (σελ. 27, 35) ΜΙΧΑΉΛ ΨΕΛΛΌς, επιστ. 168 (έκδ. ΣΑΘΑς, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη Ε', (παροχή κλητωρίου σε διδάσκοντες).

8 156 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ των γνώσεων 30 και ενδεχομένως ίδρυσε διδασκαλεία με τεχνική κατεύθυνση 31. Μέσα στο πλαίσιο των επεμβάσεων αυτών και κάτω από την επιρροή των τεσσάρων ανδρών, είναι πολύ πιθανό ο βυζαντινός ηγεμόνας να έλαβε μέτρα που αφορούσαν την εγκύκλιο εκπαίδευση και τη σχεδογραφία. Η συνεξέταση όλων αυτών των στοιχείων μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στο επίγραμμα του Ιωάννη Μαυρόποδος εξαίρεται με τρόπο μεταφορικό μία απόφαση του Κωνσταντίνου 'Μονομάχου σχετική με τη σχεδογραφία. Με την απόφαση αυτή ο αυτοκράτορας καθιέρωνε τη σχεδογραφία ως εκπαιδευτική μέθοδο και την ενέτασσε επίσημα στο πρόγραμμα της μέσης σχολικής βαθμίδας. Επιβεβαίωνε, έτσι, τη σημασία της στην εκπαιδευτική πράξη και με τη συστηματική εφαρμογή της συντελούσε στην αποτελεσματικότερη εμπέδωση των γνώσεων από τους νέους. Στην προσπάθεια του να τονίσει την αξία της μεθόδου και να συμβάλει στη διάδοση της, είναι πολύ πιθανό, ο βυζαντινός μονάρχης να θέσπισε με την ίδια απόφαση το διαγωνισμό σχέδους. Με τον τρόπο αυτό παρείχε στους μαθητές ουσιαστικό κίνητρο για μόρφωση, καλλιέργησε τη μεταξύ τους άμιλλα, πολλαπλασίασε το ενδιαφέρον τους για τα μαθήματα και κατά συνέπεια άληθινον νουν έντίθησι τοις νέοις, σύμφωνα με το επίγραμμα του Μαυρόποδος. Χωρίς αμφιβολία, οι άνθρωποι του περιβάλλοντος του διέθεταν και την αγαθή προαίρεση και τη δυνατότητα να προτείνουν μεθόδους για την απόκτηση γνώσεων, να καθορίσουν τις λεπτομέρειες του διαγωνισμού και να συμβάλουν στην επιτυχή διεξαγωγή του. Η σημασία των διαγωνισμών σχέδους είναι προφανής. Η επιτυχία και η διάκριση των μαθητών αποτελούσε απόδειξη όχι μόνον της δικής τους ευφυΐας, αλλά και της ικανότητας του διδασκάλου στη διδασκαλία και τη σύνθεση σχεδών και συνέβαλλε στη διάδοση της φήμης του σχολείου του. Η αύξηση του γοήτρου εύλογα οδηγούσε τους μαθητές στο σχολείο με τις περισσότερες επιτυχίες, ενώ παράλληλα άνοιγε το δρόμο στους δασκάλους για συχνότερες επαφές με το παλάτι και για μια επιτυχημένη σταδιοδρομία. Από το επίγραμμα του Μαυρόποδος και τα λοιπά στοιχεία δεν μπορούμε να καθορίσουμε ακριβώς το χρόνο που εκδόθηκε η σχετική με τη σχεδογραφία αυτοκρατορική απόφαση. Πιθανότατα υπογράφηκε μεταξύ των ετών 1045 και 1048, οπότε η ομάδα των Λειχούδη-Μαυρόποδος-Ψελλού-Ξιφιλίνου επικρατούσε πλή- 30. SALAC, 20 (σελ. 31)' ΜΙΧΑΉΛ ATTAAEIATHÇ, 21 Ν. OIKONOMIDES, The "Petra" of Eustathios Rhomaios. An abortive Attempt to innovate in Byzantine Law, Fontes Minores 7, 1986, 190' ΧΟΝΔΡΊ- ΔΟΥ, Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος, Σταυρούλα ΧΟΝΔΡΊΔΟΥ, Σημείωμα για την τεχνική εκπαίδευση στο Βυζάντιο τον 11ο αιώνα, Σύμμεικτα 13, 1999,

9 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ 157 ρως στην αυτοκρατορική αυλή και ασκούσε σημαντική επιρροή στις αποφάσεις της κεντρικής εξουσίας 32. Η τάση των εγγραμμάτων της εποχής να ασχολούνται με τα σχέδη, η εισαγωγή της σχεδογραφίας στην εγκύκλιο εκπαίδευση και η καθιέρωση διαγωνισμού σχέδους οδήγησε, τελικά, σε κατάχρηση στην παραγωγή και στην ποιότητα των σχεδών και σε εμπορευματοποίηση τους. Πολλοί σχεδογράφοι συνέθεταν σχέδη, τα οποία στη συνέχεια πωλούσαν προς εξοικονόμηση χρημάτων. Ο Ιωάννης Μαυρόπους ασκεί έντονη κριτική στην τέχνη της σχεδογραφίας. Σε ποίημα του συγκρίνει τους λογογράφους και τους σχεδογράφους και θεωρεί ότι οι πρώτοι διακρίνονται για τη σαφήνεια και τη διαύγεια του λόγου τους, ενώ οι δεύτεροι στερούνται τα χαρακτηριστικά αυτά 33. Εξάλλου, από σχόλια που κάνει σε επιστολή του σχετικά με τη μέθοδο αυτή, φαίνεται ότι δεν την ενέκρινε εντελώς και ότι δεν ανήκε στην κατηγορία των σχολαστικών δασκάλων της εποχής του 34. Δυσμενείς κρίσεις για τη σχεδογραφία κάνει και ο Χριστόφορος Μιτυληναίος, ο οποίος σε επίγραμμα του αποδοκιμάζει (υπερβάλλοντας ίσως) την εμπορευματοποίηση των σχεδών 35. Κατά τον Η. Hunger, στο επίγραμμα ο ποιητής απευθύνει σαρκαστικούς στίχους σε ένα σχεδογράφο που, λάτρης του χρυσού σαν άλλος Μίδας, τριγύριζε στη σχολή των Χαλκοπρατείων και πωλούσε τα σχέδη του, μετατρέποντας την έτσι σε σχεδοπρατείο, που όλοι θα έπρεπε να εγκαταλείψουν 36. Ωστόσο, κάπως διαφορετική εικόνα σχηματίζουμε για το συγκεκριμένο σχεδογράφο μελετώντας τους στίχους του επιγράμματος. Σύμφωνα με αυτούς, ος νΰν κάθηται και προτείνει τάς δύο, Ι πωλών ταλάντου τοις μαθηταίς τα σχέδη-1 τω μέν λέγει δός, τώ δέ' πρόσθες τι πλέον, Ι αλλω δέ καί γράφοντι νεύει λανθάνων. Το σκηνικό της συναλλαγής φαίνεται να διαδραματίζεται μέσα στην τάξη, καθώς ο σχεδουργός ζητά από τον ένα μαθητή να τον πληρώσει, προτρέπει τον άλλο να προ- 32. Γύρω στο 1050, μετά το θάνατο της αυτοκράτειρας Ζωής η ομάδα των τεσσάρων ανδρών έπεσε στη δυσμένεια του Κωνσταντίνου Μονομάχου και απογυμνώθηκε σταδιακά από κάθε σημαντική εξουσία. Τελικά ο Κωνσταντίνος Λειχούδης και ο Ιωάννης Μαυρόπους απομακρύνθηκαν από το παλάτι, ενώ ο Μιχαήλ Ψελλός και ο Ιωάννης Ξιφιλίνος έχασαν τα αξιώματα του υπάτου των φιλοσόφων και του νομοφύλακα αντίστοιχα και ανακλήθηκαν στα ανάκτορα. 33. ΙΩΆΝΝΗς ΜΑΥΡΌΠΟΥς, επίγρ. 33 (έκδ. LAGARDE-BOLLIG, 18-19), όπου συγκεκριμένα παραθέτει: rò γαρ σαφές τε καί πρόδηλον εν λόγοις Ι λογογράφοις ήδιστον, ου σχεδογράφοις LEMERLE, Cinq études, ΙΩΑΝΝΗς ΜΑΥΡΌΠΟΥς, επιστ. 74 (έκδ. Α. KARPOZILOS, The Letters of loannes Mauropous Metropolitan ofeuchaila, θεσσαλονίκη 1990 [CFHB XXXIV], και σχόλια σελ ). 35. ΧρίΣΤΌΦΟΡΟς ΜιτΥΛΗΝΑΊΟς, επίγρ. 33 (έκδ. KURTZ, 7). 36. HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, 396.

10 158 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ σθέσει κάτι παραπάνω και κάνει κρυφά νεύμα σε ένα τρίτο, ενώ ακόμη γράφει. Ο «σχεδοπράτης» συνεπώς δεν ήταν κάποιος σχεδουργός που τριγύριζε στη σχολή των Χαλκοπρατείων, αλλά ένας από τους δασκάλους που δίδασκαν σ' αυτή. Αρκετές δεκαετίες αργότερα, η Άννα Κομνηνή μιλώντας για το ορφανοτροφείο που ίδρυσε ο πατέρας της και την πολύπλοκη τέχνη της σχεδογραφίας βρίσκει την ευκαιρία να εκφράσει την απογοήτευση της για την παρακμή των σπουδών στην εποχή της. Άλλα νύν ουδέν δευτέρω λόγω τα περί τούτων τών μετεώρων καί ποιητών και αυτών συγγραφέων και τής από τούτων εμπειρίας' πεττεία δέ το σπούδασμα καί άλλα τά έργα αθέμιτα. Ταύτα δέ λέγω άχθομένη δια τήν παντελή τής εγκυκλίου παιδεύσεως αμέλεια, παραθέτει χαρακτηριστικά 37. Δεν είναι σαφές μέσα από το συγκεκριμένο χωρίο, εάν η Άννα Κομνηνή θεωρεί τη σχεδογραφία υπεύθυνη γι αυτή την παρακμή. Εάν όμως λάβουμε υπόψη ότι στην εποχή της η πνευματική ζωή παρουσίαζε σημάδια παρακμής παρά την εφαρμογή της μεθόδου, πολύ πιθανό να πίστευε ότι η τελευταία δεν είχε συνεισφέρει στον τομέα της παιδείας τόσα, όσα θα έπρεπε. Έχουμε τη γνώμη, πάντως, ότι η μέθοδος της σχεδογραφίας, παρά τις υπερβολές στην εφαρμογή της, επέδρασε μάλλον θετικά στην ανάπτυξη της βυζαντινής σκέψης. Οι δάσκαλοι έφεραν τους μαθητές τους σε μεγαλύτερη επαφή με τα αρχαία ελληνικά γράμματα και οι ίδιοι ασχολήθηκαν περισσότερο με αυτά. Εξάλλου, πέρα από τους ευτελείς και σχολαστικούς, όπως τους χαρακτηρίζει ο Η. Hunger, γραμματοδιδασκάλους 38, υπήρχαν και ικανοί σχεδουργοί, όπως ο Μιχαήλ Ψελλός, αν κρίνουμε από την πολυμάθεια και την επιτυχημένη σταδιοδρομία του, ο μάίστωρ Λέων, που επαινείται σε επιγράμματα του Χριστόφορου Μιτυληναίου 39 και ο Λογγιβάρδος, που μνημονεύεται από την Άννα Κομνηνή 40, οι οποίοι μέσα από τα σχέδη τους επέτρεπαν να διαφανεί η αρχαία ελληνική διανόηση 41. Οι καλλιεργη- 37. ΑΝΝΑ ΚΟΜΝΗΝΉ, XV 7,9 (έκδ. REINSCH-KAMBYLIS, ) 38. HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, ΧΡΙΣΤΌΦΟΡΟς ΜίΤΥΛΗΝΑΊΟς, επίγρ. 9 και ΑΝΝΑ ΚΟΜΝΗΝΉ, XV 7,9 (έκδ. REINSCH-KAMBYLIS, ). Για τον σχεδογράφο Λογγιβάρδο και το ομώνυμο βιβλίο βλ. FESTA, Note preliminari su Longibardos, ' FESTA, Longibardos, LEMERLE, Cinq études, ' HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, 398 σημ Ο Η. HUNGER, Βυζαντινή Λογοτεχνία, σελ. 398, παρά την αρνητική κριτική του για το σχολικό βιβλίο Λογγιβάρδος, για το οποίο αναφέρει ότι «αποτελεί ακραίο δείγμα της αμεθόδευτης και αντιπαιδαγωγικής συσσώρευσης γνωστικού υλικού σε δυσκολοχώνευτη μορφή, καθώς γραμματικό, συντακτικό και ορθογραφικό υλικό, ανακατεμένα με λίγη μυθολογία προσφέρονται σε ένα λεπτό, ηθικολογικό

11 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΧΕΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΝ 11ο ΑΙΩΝΑ 159 μένοι της εποχής προσέγγισαν, έστω και επιφανειακά, την ελληνική γραμματεία και επανασυνδέθηκαν με την παράδοση. Έτσι, τα αρχαία κείμενα επηρέασαν, ως ένα βαθμό βέβαια, το βυζαντινό τρόπο σκέψης, παρότι η τεχνική της σχεδογραφίας (τεχνολογία, ανάλυση, ετυμολογία, κλίση ονομάτων και λοιπά) δεν προήγε καθεαυτή τη βαθύτερη και ουσιαστικότερη επαφή με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα. και ασκητικό περίβλημα», παραδέχεται ότι στον Λογγιβάρδο και σε άλλα παρόμοια σχολικά βιβλία περιλαμβανόταν αξιόλογο υλικό και με τον τρόπο αυτό προσφερόταν έμμεσα και κάτι καλό από τους κλασσικούς συγγραφείς.

Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο

Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο Κωνσταντίνος Λιάκος Β2 49 ο Γυμνάσιο Αθηνών 2011-2012 Η εκπαίδευση στην αρχαιότητα και στο βυζάντιο Πρωτοβάθμια εκπαίδευση Όπως και στον σύγχρονο κόσμο, έτσι

Διαβάστε περισσότερα

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Τρόποι διδασκαλίας Κατ οίκον εργασία Γραπτή Αξιολόγηση ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Α) Αρχαία Ελληνική Γλώσσα (Β) Αρχαιογνωσία: (αρχαίο κείμενο από μετάφραση) MH EΞΕΤΑΖΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Το Παραπρόγραμμα ή κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Σχέσεις καθηγητών και μαθητών

Σχέσεις καθηγητών και μαθητών ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2017-18 Σχέσεις καθηγητών και μαθητών Επιμέλεια παρουσίασης: Αθηνά Φωτάκη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Δανίκα Ε. Το σχολικό περιβάλλον διαμορφώνεται από τις σχέσεις που αναπτύσσονται

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές.

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Μια πρώτη επαφή με τη

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 1: Εισαγωγή στις έννοιες και τα εγχειρίδια της βυζαντινής φιλολογίας. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Mια πρώτη επαφή με τη Βυζαντινή Φιλολογία.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας ιστορία νεότερη και σύγχρονη ΑΘΗΝΑ 2000 Οµάδα Σύνταξης Συντονιστής:

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 3: Βυζαντινή Επιστολογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Συνέσιος ο Κυρηναίος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα έρθουν

Διαβάστε περισσότερα

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 7: Μέση βυζαντινή περίοδος: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Ιωσήφ Γενέσιος: Βίος και Έργο Κιαπίδου

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 7: Μέση βυζαντινή περίοδος: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Ιωσήφ Γενέσιος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 7: Μέση βυζαντινή περίοδος: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Ιωσήφ Γενέσιος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές

Διαβάστε περισσότερα

www.kalymnikifilia.gr

www.kalymnikifilia.gr Η επιρροή του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στη διαμόρφωση του ρωσικού εκπαιδευτικού συστήματος (το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Μόσχας) ΒΑΝΤΙΜ ΓΙΑΡΟΒΟÏ Kαθηγητής μουσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργική Εκπαίδευση Ενότητα 12

Γεωργική Εκπαίδευση Ενότητα 12 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12: Αξιολόγηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων Αφροδίτη Παπαδάκη-Κλαυδιανού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 014-015 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 014-15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του Εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Το κείμενο διερευνά το περιεχόμενο των όρων παιδεία και εκπαίδευση και τη μεταξύ τους σχέση. Ο Μαρωνίτης αρχικά εξετάζοντας τη σημασία τους διαχρονικά, ξεκινώντας από την αρχαιότητα, διακρίνει

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Φροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1. Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο

Φροντιστήρια ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ www.prooptikh.com 1. Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Φροντιστήρια "ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ" www.prooptikh.com 1 Οδηγίες για την αξιολόγηση των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο Η εξεταστέα ύλη του Γυμνασίου είναι τα 3/5 της ύλης που διδάχθηκε, με την προϋπόθεση ότι η

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Είμαστε τυχεροί που είμαστε δάσκαλοι Α ΛΥΚΕΙΟΥ 20\ 11\2016 ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπάρχει ιδανικός ομιλητής της γλώσσας; Δεν υπάρχει στη γλώσσα «ιδανικός ομιλητής». Θα διατυπώσω εδώ μερικές σκέψεις

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΗ ΕΚΘΕΣΗ. 1. Ανάλογα με την Τάξη οι Μαθητές Εντάσσονται σε 4 Διαφορετικές Κατηγορίες:

ΓΡΑΠΤΗ ΕΚΘΕΣΗ. 1. Ανάλογα με την Τάξη οι Μαθητές Εντάσσονται σε 4 Διαφορετικές Κατηγορίες: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Αρ. Φακ.: 4.17.22.14 Αρ. Τηλ.: 22 800755/ 22 809558/99 092296 Αρ. Φαξ: 22 305117 E-mail: eas@moec.gov.cy/ epapademetriou@papd.mof.gov.cy Διευθυντές/ντριες Δημόσιων και Ιδιωτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΖΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ για μαθητές ΣΤ' Δημοτικού, Γυμνασίου και Α' Λυκείου.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΖΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ για μαθητές ΣΤ' Δημοτικού, Γυμνασίου και Α' Λυκείου. Εκπαιδευτικός Οργανισμός Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΖΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ για μαθητές ΣΤ' Δημοτικού, Γυμνασίου και Α' Λυκείου. ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Η Έδρα UNESCO Διαπολιτισμικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Έρευνα: Προώθηση της ασφαλούς χρήση του Διαδικτύου στο σχολείο - η άποψη των εκπαιδευτικών Η Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου. Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας]

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου. Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2015 [Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας] Κείμενο Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας στοχεύει στο να ελέγξει τον βαθμό, στον οποίο οι υποψήφιοι,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ Διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη μέθοδο project ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠ/ΚΟΣ: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Απελευθέρωση του μαθητή αναγνώστη από το άγχος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ A') ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΡΙΤΗ 22 ΜΑΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΕΙΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙ.Σ.ΕΥΡΩ Αρ. Φακ.: 4.17.22.16 Αρ. Τηλ.: 22 809577/ 22 809558 Αρ. Φαξ: 22 428268 E-mail: epapademetriou@papd.mof.gov.cy 4 Ιανουαρίου

Διαβάστε περισσότερα

ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας

ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας ηµοσθένης Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων Ἐλευθερίας 75 76 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο λόγος του ηµοσθένη «Ὑπὲρ τῆς Ῥοδίων ἐλευθερίας» είναι ένας έπαινος προς το δηµοκρατικό πολίτευµα και αντίστοιχα ένα «κατηγορώ» κατά του

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ» ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ» ΑΘΗΝΑ 2000 Οµάδα σύνταξης Συντονιστής: Γεώργιος Κιούσης, Σχολικός

Διαβάστε περισσότερα

9l')lI21)l ftqft11(jl P.J-FΣ jl)l OfTCP)l ΦΙΆ 'Σ 'ΣTJ{W rι'ά ΞΚ 21 '2 rι'ory 13 V ijjf:μdrrι1(οry'σχοjlρ.ιοrycpο210ry

9l')lI21)l ftqft11(jl P.J-FΣ jl)l OfTCP)l ΦΙΆ 'Σ 'ΣTJ{W rι'ά ΞΚ 21 '2 rι'ory 13 V ijjf:μdrrι1(οry'σχοjlρ.ιοrycpο210ry ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ feqx[')ltσi)i: 9l'CPQrι'01(Ojljl 021121)l 'Σ1(jljf1QW 'Σq)l 9l')lI21)l ftqft11(jl P.J-FΣ jl)l OfTCP)l ΦΙΆ 'Σ 'ΣTJ{W rι'ά ΞΚ 21 '2 rι'ory

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ(Project)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ(Project) ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ(Project) Θέµα: Εσωτερική πολιτική της Μακεδονικής δυναστείας 9 ος - 11 ος αιώνας Οργάνωση σχεδίου Έλσα Βαρδάκα Εφαρµογή Σε συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ- ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ- ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Σχέδιο Διδασκαλίας Τάξη: Γ Γυμνασίου Ενότητα: 4 η Ενωμένη Ευρώπη και Ευρωπαίοι πολίτες Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Δύο περίοδοι Για τη διδασκαλία ολόκληρης της ενότητας διατίθενται 7

Διαβάστε περισσότερα

Ειδίκευση: Βυζαντινή Ιστορία

Ειδίκευση: Βυζαντινή Ιστορία Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Βυζαντινός κόσμος: Ιστορία και Αρχαιολογία Ειδίκευση: Βυζαντινή Ιστορία Εξεταστέα Ύλη Ύλη Γραπτών Εξετάσεων Για τις γραπτές

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Φυσικές Επιστήμες Θεματικό εύρος το οποίο δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του σχολικού μαθήματος. Έμφαση στην ποιότητα, στη συστηματική

Διαβάστε περισσότερα

The Jobbies. 14ο ΓΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Project Β τριμήνου «Το επάγγελμα που επιλέγω» Αντωνιάδου Δέσποινα. Βάκουλης Παναγιώτης.

The Jobbies. 14ο ΓΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Project Β τριμήνου «Το επάγγελμα που επιλέγω» Αντωνιάδου Δέσποινα. Βάκουλης Παναγιώτης. The Jobbies 1ο ΓΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Project Β τριμήνου 2013-201 «Το επάγγελμα που επιλέγω» Αντωνιάδου Δέσποινα Βάκουλης Παναγιώτης Δοξάκης Δημήτρης Δρούγκας Στάθης Καρβουνίδης Χάρης Η επιρροή που ασκούν οι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΠ της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. των αναλυτικών

ΝΑΠ της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. των αναλυτικών 1 ΝΑΠ της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας. Γενικοί άξονες όλων των αναλυτικών 2 Εισαγωγή του ΝΑΠ της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στα Σχολεία Η εισαγωγή του ΝΑΠ στα Αρχαία Ελληνικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Περίληψη ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόµενο του κειµένου σε 100-120 λέξεις χωρίς δικά σας σχόλια. Το κείµενο αναφέρεται στις επιπτώσεις της

Διαβάστε περισσότερα

Δρ Άντρη Καμένου ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΥΚΟ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ

Δρ Άντρη Καμένου ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΥΚΟ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ Δρ Άντρη Καμένου ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΥΚΟ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ Αναλυτικό Πρόγραμμα Πού μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Πρόγραµµα Πρόγραµµα Διά Βίου Μάθησης Μάθησης Ποίηση και Θέατρο στην Ποίηση και Θέατρο στην Αρχαία Ελλάδα Αρχαία Ελλάδα + Στόχος του προγράμματος Το πρόγραμμα επιμόρφωσης Ποίηση και Θέατρο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 4: Ιστορικό πλαίσιο 6 ου αιώνα. Βυζαντινή Ιστοριογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Προκόπιος και Μαλάλας: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί

Διαβάστε περισσότερα

WICHTIGER HINWEIS: Bitte fertigen Sie keine Kopien dieses Fragebogens an!

WICHTIGER HINWEIS: Bitte fertigen Sie keine Kopien dieses Fragebogens an! Muster-Fragebogen allgemeinbildende Schule Αγαπητοί γονείς, η γνώμη σας είναι σημαντική για εμάς! Θέλουμε να βελτιώνουμε συνεχώς την ποιότητα της εργασίας μας στο σχολείο. Για να βρούμε ποια είναι τα δυνατά

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή*

Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Άρθρο του Σταμάτη Σουρμελή* Το ζήτημα της αποτελεσματικής Διοίκησης - Ηγεσίας, απασχόλησε, απασχολεί και θα απασχολεί όλους εκείνους που επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα, την προσωπική βελτίωση, την κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός ιστορική διαδρομή Πληροφοριακή Παιδεία & Βιβλιοθήκες Πληροφορία ηθική των πληροφοριών 9/7/2009 2

Ορισμός ιστορική διαδρομή Πληροφοριακή Παιδεία & Βιβλιοθήκες Πληροφορία ηθική των πληροφοριών 9/7/2009 2 9/7/2009 1 Ορισμός ιστορική διαδρομή Πληροφοριακή Παιδεία & Βιβλιοθήκες Πληροφορία ηθική των πληροφοριών 9/7/2009 2 1974 οzarkowski ανέδειξε την μεγάλη επίδραση & την αποτελεσματική χρήση της πληροφορίας

Διαβάστε περισσότερα

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» «Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την

Διαβάστε περισσότερα

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017)

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) 1. Ταυτότητα της έρευνας Η παρούσα αξιολόγηση αποτελεί συνέχεια προηγούμενης αξιολόγησης, που

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com

ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Αφηγηματική προσέγγιση: Αποτελεί τη βασική μορφή των δασκαλοκεντρικών μεθόδων διδασκαλίας. Ο δάσκαλος δίνει τις πληροφορίες, ενώ οι μαθητές του παρακολουθούν μένοντας αμέτοχοι και κρατώντας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ / ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη φυσιογνωμία και στον ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχή 1ης σελίδας ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ-ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

Αρχή 1ης σελίδας ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ-ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Αρχή 1ης σελίδας ΑΓ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 11 -- ΠΕΙΡΑΙΑΣ -- 18532 -- ΤΗΛ. 210-4224752, 4223687 Ονοματ/μο: Ημερομηνία: ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ-ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Κείμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΚΟ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ 7 1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΕΡΕΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΥ ΕΞΕΛΙΞΗ 9 1.1. Η ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

109 Φιλολογίας Αθήνας

109 Φιλολογίας Αθήνας 109 Φιλολογίας Αθήνας Σκοπός Τα Τμήματα Φιλολογίας σκοπό έχουν να αναδεικνύουν επιστήμονες ικανούς να ερευνούν τον αρχαίο ελληνικό, βυζαντινό και νεοελληνικό κόσμο, όπως αυτός εκφράζεται μέσα από τα φιλολογικά,

Διαβάστε περισσότερα

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254)

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. Τι εκφράζει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΘΗΝΑ 2000 Σύνταξη κειµένου: Σφήκας

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας ελληνιστικός ονομάστηκε o πολιτισμός που προήλθε από τη σύνθεση ελληνικών και ανατολικών στοιχείων κατά τους τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Παγκύπριο Μαθητικό Συνέδριο για τα Μαθηματικά Φεβρουαρίου 2018 Κεντρικά Κτήρια Τράπεζας Κύπρου, Αγία Παρασκευή, Λευκωσία

Παγκύπριο Μαθητικό Συνέδριο για τα Μαθηματικά Φεβρουαρίου 2018 Κεντρικά Κτήρια Τράπεζας Κύπρου, Αγία Παρασκευή, Λευκωσία Κυπριακή Μαθηματική Εταιρεία Παγκύπριο Μαθητικό Συνέδριο για τα Μαθηματικά 2018 9-10 Φεβρουαρίου 2018 Κεντρικά Κτήρια Τράπεζας Κύπρου, Αγία Παρασκευή, Λευκωσία Παρουσίαση Εργασίας Συνεδρίου για τα Μαθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ»

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ» ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ» ΑΘΗΝΑ 2000 Οµάδα σύνταξης τεχνολογικών µαθηµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α τάξη)

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α τάξη) ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α τάξη) ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΑΣ: Στο Λύκειο οι μαθητές μας έχουν ήδη διαμορφώσει άποψη (κάποτε αρνητική) για το μάθημα Στην Α Λυκείου διδάσκονται υποχρεωτικά

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Φιλοσοφίας: Χειµερινό εξάµηνο

Τµήµα Φιλοσοφίας: Χειµερινό εξάµηνο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ Έναρξη µαθηµάτων χειµερινού εξαµήνου 2017-2018: 02.10.2017 Λήξη µαθηµάτων χειµερινού εξαµήνου 2017-2018: 12.01.2018 Διεξαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ ΣΗΜΕΊΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΉ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ. Στο ΒΥΖΆΝΤΙΟ ΤΟΝ 11Ο ΑΙΏΝΑ

ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ ΣΗΜΕΊΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΉ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ. Στο ΒΥΖΆΝΤΙΟ ΤΟΝ 11Ο ΑΙΏΝΑ ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ ΧΟΝΔΡΙΔΟΥ ΣΗΜΕΊΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΉ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ Στο ΒΥΖΆΝΤΙΟ ΤΟΝ 11Ο ΑΙΏΝΑ Το βυζαντινό εκπαιδευτικό σύστημα τόσο στη δομή όσο και στην οργάνωση του κληρονόμησε και συνέχισε την ελληνιστική παράδοση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Ενότητα 10: Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα ς Τομέας Βυζαντινής ς και Λαογραφίας Βυζαντινοί Φιλόλογοι Διαφύλαξη και μεταβίβαση, δια της αντιγραφής, των αρχαίων κειμένων.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Εισαγωγή στην Παιδαγωγική ΤΜΗΜΑ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Χειμερινό εξάμηνο 2016-2017 Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Επίκουρη καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Θεματική του μαθήματος Έννοια και εξέλιξη της Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος ΤΑΞΗ Δ ΜΑΘΗΜΑ : ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Κύριλλος και Μεθόδιος : Ιεραπόστολοι στους σλαβικούς λαούς. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1. Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι μέσα από την ιεραποστολή του Κυρίλλου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΗΜΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 10 ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ 15 ΧΡΟΝΙΑ Α ΤΑΞΗ Β ΤΑΞΗ Γ ΤΑΞΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣ- ΣΑ

ΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΗΜΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 10 ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ 15 ΧΡΟΝΙΑ Α ΤΑΞΗ Β ΤΑΞΗ Γ ΤΑΞΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣ- ΣΑ ΕΛΜΕ ΗΛΕΙΑΣ Συναδέλφισσες, συνάδελφοι, επειδή θεωρούµε πολύ σηµαντική διάσταση της εκπαίδευσης τη µορφωτική της πλευρά, αποφασίσαµε να ασχοληθούµε µε τα νέα βιβλία στο Γυµνάσιο. Πιστεύουµε ότι είναι σηµαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (Τεχνολογική Κατεύθυνση)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Ονοματεπώνυμο εκπαιδευτικού: Γκουντέλα Βασιλική Ειδικότητα: Φιλόλογος (ΠΕ2) Σχολείο: 4 ο Γυμνάσιο Κομοτηνής Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά Διάρκεια: 1 διδακτική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α τάξη Γενικού Λυκείου και Α τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Το Π.Σ. για το μάθημα της Λογοτεχνίας στην Α Λυκείου επιδιώκει να δώσει νέες κατευθύνσεις στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

Διαβάστε περισσότερα

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ.

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Οι κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου και η πολιτική ενοποίηση του χώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2013

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ------ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ-ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 415 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ Μεταφετζής Γιώργος Δάσκαλος, 1ο ΔΣ Βόλου gmetafetz@in.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ Δ Η Μ Α Ρ Χ Ο Σ Ηράκλειο,02.04.2014 αρ. πρωτ. : 48315 Προς: τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης κ. Αντώνη Σαμαρά Κοινοποίηση: Υπουργό Παιδείας & Θρησκευμάτων, κ. Κων/νο

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΥΣΣΕΑΣ Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος

Ο ΥΣΣΕΑΣ Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος Ο ΥΣΣΕΑΣ 2005 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 3 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ 2 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΛΕΣΒΟΥ ΦΟΡΜΑ 4 ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Θέμελης, Η αφήγηση του αρχιμάστορα

Νίκος Θέμελης, Η αφήγηση του αρχιμάστορα Νίκος Θέμελης, Η αφήγηση του αρχιμάστορα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α Γυμνασίου Απαντήσεις ερωτήσεων σχολικού βιβλίου σχ. βιβλίο (σελ. 99) Γυμνάσιο: 9.000 μαθήματα με βίντεο-διδασκαλία για όλο το

Διαβάστε περισσότερα

Καλές και κακές πρακτικές στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Άννα Ιορδανίδου ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών

Καλές και κακές πρακτικές στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Άννα Ιορδανίδου ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Καλές και κακές πρακτικές στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας Άννα Ιορδανίδου ΠΤΔΕ Παν/μίου Πατρών Οι πρακτικές αναφέρονται σε θέματα κριτηρίων επιλογής κειμένων με βάση το επίπεδο ελληνομάθειας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΥΘΥ- ΝΟΤΗΤΕΣ. Ποιος αναλαμβάνει τι; Συντονισμός. Όλοι οι εκπαιδευτικοί

ΥΠΕΥΘΥ- ΝΟΤΗΤΕΣ. Ποιος αναλαμβάνει τι; Συντονισμός. Όλοι οι εκπαιδευτικοί Σ Χ Ε Δ Ι Ο Δ Ρ Α Σ Η Σ Προτεραιότητα: Βελτίωση κατανόησης και παραγωγής Γραπτού Λόγου ΣΤΟΧΟΙ Τι θέλουμε να πετύχουμε; ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Τί πρέπει να κάνουμε για να πετύχουμε το στόχο μας; ΥΠΕΥΘΥ- ΝΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο

Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας Αντικείμενο και Αναγκαιότητα Μετασχηματισμός της φυσικοεπιστημονικής γνώσης στη σχολική της εκδοχή.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ενότητα 10: Η μάθηση στην προσχολική ηλικία: αξιολόγηση Διδάσκων: Μανωλίτσης Γεώργιος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

«Στα μονοπάτια της ιστορίας & των λέξεων!»

«Στα μονοπάτια της ιστορίας & των λέξεων!» 2 ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 «Στα μονοπάτια της ιστορίας & των λέξεων!» Προκήρυξη Φιλολογικών Αγώνων «ΔΕΛΑΣΑΛ» Το Τμήμα Φιλολογικών Σπουδών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Παιδαγωγικό Σχόλιο σε Νομικά Πορίσματα και Αποφάσεις

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Παιδαγωγικό Σχόλιο σε Νομικά Πορίσματα και Αποφάσεις ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Παιδαγωγικό Σχόλιο σε Νομικά Πορίσματα και Αποφάσεις ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ Συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Στη σκιά του ζητήματος των ταυτοτήτων, το πρόβλημα της αναγραφής

Διαβάστε περισσότερα

Όμιλος Γλώσσας : «Παιχνίδια γλώσσας και δημιουργική γραφή» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Όμιλος Γλώσσας : «Παιχνίδια γλώσσας και δημιουργική γραφή» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Όμιλος Γλώσσας : «Παιχνίδια γλώσσας και δημιουργική γραφή» ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Η δημιουργική γραφή στο δημοτικό σχολείο είναι μια προσπάθεια να ξυπνήσουμε στο παιδί τα συναισθήματα και τις σκέψεις του,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ H Βυζαντινή Αυτοκρατορία (αλλιώς Βυζάντιο, Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Ο κόσμος του Βυζαντίου G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 1 Διευκρινίσεις για τα εγχειρίδια «Ο Λόγος Ανάγκη της Ψυχής» Και τα τρία εγχειρίδια και των τριών τάξεων κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ενότητα 7: Η μάθηση στην προσχολική ηλικία: μορφές αποτελεσματική διδασκαλία Διδάσκων: Μανωλίτσης Γεώργιος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Δρ Ειρήνη Ροδοσθένους, Λειτουργός Π.Ι. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Επικοινωνιακή διδασκαλία της γλώσσας: η ίδια η γλώσσα συνιστά και ορίζεται ως κοινωνική

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 1 η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ (ΑΛΛΗΛΟ-)ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 2012-2013. Διοργάνωση: Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Β. Καλοκύρη Παρασκευή 14 - Σάββατο

Διαβάστε περισσότερα

8 ο ΓΕΛΠάτρας ΕρευνητικήΕργασία Μάιος 2012

8 ο ΓΕΛΠάτρας ΕρευνητικήΕργασία Μάιος 2012 8 ο ΓΕΛΠάτρας ΕρευνητικήΕργασία Μάιος 2012 ΗΕξέλιξηκαιη Ιστορίατης Εκπαίδευσηςανά τουςαιώνες Τομάθημαστην αρχαίαελλάδα. Αντί για βιβλία είχαν πήλινες πλάκες και το μάθημα γινόταν με δύο άτομα, τον μαθητή

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Δράσης Δημοτικού Σχολείου Ποταμιάς

Σχέδιο Δράσης Δημοτικού Σχολείου Ποταμιάς Γενικός Συντονιστής: Δρ. Παύλος Ρήγας (Διευθύνων) Βοηθοί Συντονιστές: Μαριάννα Χριστόφια Παλάτου, Βάσια Αναστασίου Σχέδιο Δράσης Δημοτικού Σχολείου Ποταμιάς Μετά από συζήτηση που έγινε σε συνεδρία προσωπικού,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ A N A K O I N Ω Σ Η

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ A N A K O I N Ω Σ Η ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ A N A K O I N Ω Σ Η Δεκτοί με κατατακτήριες εξετάσεις στο Τμήμα Φιλολογίας γίνονται μόνο με εξετάσεις. Ο αριθμός των εισακτέων για το 2015-2016 ορίζεται στους 40

Διαβάστε περισσότερα

2o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας

2o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας o Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας «Ψηφιακή Τάξη Χημείας στη Β Λυκείου. Ονοματολογία οργανικής Χημείας. Από τη θεωρία στο εργαστήριο φυσικών επιστημών και από εκεί στην αίθουσα υπολογιστών» Αθανάσιος

Διαβάστε περισσότερα