Σύμβουλος: Μπογάς Χρήστος,

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ β Γραφείο Διασύνδεσης του ΤΕΙ Σερρών Υποστήριξη επιχειρηματικών ιδεών από το ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ματθαίου Χριστίνα (Α.Μ.5230) Καρανάτσιου Αναστασία (Α.Μ.5178) Σύμβουλος: Μπογάς Χρήστος, ΣΕΡΡΕΣ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2006

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα πτυχιακή εργασία επιχειρούμε να ερευνήσουμε την αγορά των συστημάτων δορυφορικής επικοινωνίας. Αναφερόμαστε σε σύγχρονα και για πολλούς πολύπλοκα συστήματα που όμως έχουν γίνει κομμάτι της καθημερινότητας μας. Σκοπός μας είναι να κατανοήσουμε λειτουργίες και έννοιες που αφορούν την τηλεόραση του αύριο. Μεγάλη βοήθεια μας προσέφερε η διεθνής βιβλιογραφία, άρθρα έγκυρων εφημερίδων και περιοδικών ειδικευμένα με το θέμα καθώς και συνεντεύξεις από ανθρώπους της διοίκησης της εταιρίας MATEL Α.Ε.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ.1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΥΡΙΟΙ ΤΥΠΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ Δορυφόροι παρατήρησης της Γης. 2 Δορυφορικοί δέκτες Δορυφόροι τηλεπικοινωνιών Το διαστημικό τμήμα.. 5 Το επίγειο τμήμα... 6 Υποκλοπή σημάτων Δορυφόροι εντοπισμού πλοήγησης. 8 Τα συστήματα GPS, GLONASS, EGNOS...10 Χρήσεις του GPS ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ Στρατιωτικές χρήσεις Πολιτικές χρήσεις. 13 Τηλεπικοινωνίες ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΩΝ ΣΗΜΑΤΩΝ

4 2.1.1Επίγεια αναλογική τηλεόραση Καλωδιακή τηλεόραση Δορυφορική τηλεόραση. 19 Ομαδικά δορυφορικά συστήματα Επίγεια ψηφιακή τηλεόραση. 20 Η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση στην Ελλάδα Πως επιτυγχάνεται η επίγεια λήψη Συνδρομητική τηλεόραση...26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΚΗΝΙΚΟ ΠΟΣΟΣΤΑ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

5 4.1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ HELLAS SAT..36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ MATEL Α.Ε Φορείς- Διοίκηση- Οργάνωση Δραστηριότητα S.W.O.T. Aνάλυση. 41 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ...44 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 46 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 47 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το σχέδιο που ακολουθεί με θέμα την αγορά των συστημάτων δορυφορικής επικοινωνίας αρχικά αναφέρεται στους κυριότερους τύπους δορυφόρων. Αυτοί είναι οι δορυφόροι παρατήρησης της Γης, οι δορυφόροι τηλεπικοινωνιών και οι δορυφόροι εντοπισμού πλοήγησης. Στη συνέχεια παραθέτουμε τις βασικότερες χρήσεις των δορυφόρων για στρατιωτικούς και πολιτικούς σκοπούς δίνοντας έμφαση στις τηλεπικοινωνίες. Μετά την αγροτική και βιομηχανική επανάσταση ακολουθεί μια τρίτη επανάσταση αυτή των πληροφοριών. Η δορυφορική τηλεπικοινωνιακή

6 τεχνολογία αποτελεί βασικό παράγοντα επιτρέποντας στις χώρες να συμμετέχουν στην ανάπτυξη της παγκόσμιας υποδομής πληροφοριών. Δεν θα μπορούσαμε βέβαια να παραλείψουμε την συνδρομητική τηλεόραση εξετάζοντας και την οικονομική της πορεία. Ακολουθούν ποσοστά σχετικά με την διείσδυση της ψηφιακής τηλεόρασης στην Ευρώπη καθώς και την πορεία της στον Ελλαδικό χώρο. Παρουσιάζουμε εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα στο κομμάτι των δορυφορικών συστημάτων, προκειμένου να αιτιολογηθεί η βασιμότητα των παραδοχών μας.

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΚΥΡΙΟΙ ΤΥΠΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ Υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες δορυφόρων, εκείνοι που παρατηρούν τη Γη, εκείνοι που χρησιμοποιούνται για τηλεπικοινωνιακούς σκοπούς, καθώς και εκείνοι που παρέχουν στοιχεία για τον εντοπισμό θέσης και πλοήγησης. Ασφαλώς και υπάρχουν και αλλά είδη δορυφόρων, που αποτελούν όμως ειδικότερες περιπτώσεις (π.χ., οι δορυφόροι που καταγράφουν πυρηνικές εκρήξεις ή δορυφόροι ερευνάς διάσωσης). 1.1 Δορυφόροι παρατήρησης Γης Η πρώτη λήψη εναέριας φωτογραφίας έγινε πάνω από ένα χωριό στη Γαλλία, το 1859, από τον Gaspar Tournachon με αερόστατο. Πριν από το 1960 το μοναδικό σύστημα που υπήρχε για την παρατήρηση της Γης ήταν η εναέρια φωτογραφία. Με τα επιτεύγματα του διαστημικού προγράμματος στις αρχές της δεκαετίας του 60 και τις πρώτες φωτογραφίες από τους αμερικανικούς δορυφόρους Explorer και Mercury, οι ρυθμοί τεχνολογικής ανάπτυξης επιταχύνθηκαν. Οι δυο παγκόσμιοι πόλεμοι που προηγήθηκαν έδωσαν τεραστία ώθηση στην εναέρια φωτογραφία. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί και οι Βρετανοί ανέπτυξαν μεγάλες αναγνωριστικές και φωτοερμηνευτικές δυνατότητες. Πέρα όμως από την ανάπτυξη της εναέριας φωτογραφίας, ο ίδιος πόλεμος έδωσε την ευκαιρία να αναπτυχθούν και άλλα συστήματα, όπως εκείνα που χρησιμοποιούσαν υπέρυθρους θερμικούς δέκτες, καθώς και δέκτες ενεργών μικροκυμάτων (RADAR). Αυτές οι συσκευές μπορούν να τοποθετηθούν σήμερα σε ένα δορυφόρο. Οι δέκτες αποτελούν το βασικότερο στοιχείο σε ένα αναγνωριστικό σύστημα, αφού μπορούν να καταγράφουν εικόνες από την επιφάνεια της Γης. Κυριότερη μέθοδος που ακολουθείται για την παρακολούθηση όσων συμβαίνουν σε μια περιοχή είναι η τηλεανίχνευση (Remote Sensing).

8 Η τηλεανίχνευση αποτελεί τεχνική συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών για το περιβάλλον και την επιφάνεια της Γης από αεροπλάνο ή από δορυφόρους και στηρίζεται στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπεται ή ανακλάται από διάφορα αντικείμενα. Δορυφορικοί Δέκτες Τα περισσότερα όργανα με τα οποία εξοπλίζονται σήμερα οι δορυφόροι κατασκευάστηκαν την τελευταία τριακονταετία και αποτελούν εξελιγμένους τύπους αντίστοιχων οργάνων που χρησιμοποιούσαν για παρατηρήσεις τα αεροσκάφη. Στην περίπτωση των αναγνωριστικών δορυφόρων χρησιμοποιούνται τρία διαφορετικά είδη δεκτών: οι φωτογραφικοί- ηλεκτροοπτικοί, οι υπέρυθροι, καθώς και οι δέκτες RADAR, στοιχεία των οποίων παρατίθενται στη συνέχεια. 1.2 Δορυφόροι τηλεπικοινωνιών Υπάρχουν δύο τρόποι για να μεταδοθούν πληροφορίες σε μεγάλες αποστάσεις: με επίγειες γραμμές (συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων καλωδίων) και με ασύρματες εκπομπές. Επειδή η Γη είναι σφαιρική, δεν είναι δυνατή η οπτική ασύρματη επαφή μεταξύ διάφορων απομακρυσμένων σημείων στην επιφάνειά της. Ένας τρόπος διάδοσης ραδιοκυμάτων πέρα από τον ορίζοντα είναι η ανάκλασή τους, παραδείγματος χάριν, από την ιονόσφαιρα. Η ασύρματη διάδοση υψηλών συχνοτήτων (HF) ήταν μέχρι πρόσφατα ο συνήθης τρόπος επικοινωνίας του Ναυτικού με τα ποντοπόρα πλοία. Όμως η ιονοσφαιρική ανάκλαση είναι αναξιόπιστη και δεν μπορεί να υποστηρίξει τη μετάδοση μεγάλου όγκου μηνυμάτων. Για την τηλεπικοινωνιακή μετάδοση μηνυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις, πέραν του ορίζοντα, χρησιμοποιούνται, αναμεταδότες που εγκαθίστανται σε υψηλές τοποθεσίες. Οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι αποτελούν επέκταση αυτής της αρχής αναμετάδοσης. Συγκρινόμενοι με εναλλακτικά μέσα για τηλεπικοινωνίες μεγάλης εμβέλειας, όπως είναι τα ραδιοκύματα υψηλής και πολύ υψηλής συχνότητας

9 (HF-VHF), οι δορυφόροι παρέχουν σημαντικά πλεονεκτήματα. Μεγαλύτεροι όγκοι πληροφοριών μπορούν να μεταβιβαστούν με περισσότερο αξιόπιστο, φτηνό και ασφαλή τρόπο. Όμως τα HF-VHF ραδιοκύματα, τα οποία τυπικά πλήττονται από τις διαταραχές στην ιονόσφαιρα, που χρησιμοποιείται για να ανακλάσει τα ραδιοσήματα πέρα από τον ορίζοντα, παρουσιάζουν προβλήματα αξιοπιστίας. Επίσης, επειδή αυτά τα ραδιοκύματα διαχέονται σε μια μεγάλη περιοχή, είναι δυνατός ο εντοπισμός της πηγής εκπομπής τους με κατευθυντικά μηχανήματα. Από την άλλη πλευρά, η χρήση των τηλεπικοινωνιακών κυκλωμάτων που βρίσκονται σε συχνότητες UHF για τις επικοινωνίες με πλοία και αεροσκάφη ήταν μέχρι σήμερα η προφανής εκλογή, για λόγους μικρού κόστους και όγκου των συσκευών λήψης, αλλά και απλότητας στη χρήση, επειδή οι συσκευές λήψης UHF είναι μικρές, ελαφριές και φορητές. Τα κύρια πλεονεκτήματα των δορυφόρων, σε σχέση με τα παραπάνω παραδοσιακά συστήματα τηλεπικοινωνιών, είναι: Η ικανότητα επανεκπομπής σημάτων (φωνή, τηλεόραση, ράδιο ή data) σε μια τεράστια περιοχή που καλύπτει ένας δορυφόρος, η οποία μπορεί να έχει έκταση περίπου το ένα τρίτο της Γης. Εθνικοί δορυφόροι μπορούν να καλύψουν μεγάλες εκτάσεις όπως των ΗΠΑ ή του Καναδά, ενώ περιφερειακοί δορυφόροι μπορούν να καλύψουν ολόκληρο τον αραβικό κόσμο ή τη δυτική Ευρώπη. Η εξασφάλιση αξιόπιστων τηλεπικοινωνιών, των οποίων το κόστος είναι ανεξάρτητο από την απόσταση. Έτσι, οι επίγειοι σταθμοί που τοποθετούνται σε οποιοδήποτε σημείο μέσα στην εμβέλεια του δορυφόρου, επικοινωνούν μεταξύ του μέσω αυτού, ενώ το κόστος μιας επικοινωνίας σε απόσταση 500 ή χιλιομέτρων είναι το ίδιο. Αντίθετα το κόστος κατασκευής και συντήρησης επίγειων τηλεπικοινωνιακών εγκαταστάσεων είναι ανάλογο με το μήκος τους. Οι επίγειοι σταθμοί λήψης και εκπομπής μπορούν να τοποθετούνται οπουδήποτε, χωρίς να εξαρτώνται από επεκτάσεις επίγειων καλωδιώσεων. Έτσι, μπορούν να τοποθετούνται, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες, σε νησιά, χωριά ή περιοχές έκτακτης ανάγκης κ.τ.λ.

10 Οι δορυφόροι είναι ιδιαίτερα κατάλληλοι για επικοινωνίες από ένα σημείο προς πολλά (point-to-multipoint). Μάλιστα, μπορούν να αναμεταδίδουν τεράστιες ποσότητες πληροφοριών σε μικρό χρόνο. Για παράδειγμα, ένα δορυφόρος του διεθνούς οργανισμού τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων INTELSAT-6 διαθέτει κυκλώματα ψηφιακής τηλεφωνίας και μερικά κυκλώματα τηλεόρασης. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την επιλογή των δορυφόρων ως τον προτιμητέο τρόπο μετάδοσης πληροφοριών ευρείας κλίμακας. Η δορυφορική τεχνολογία που προσφέρεται σήμερα τόσο για τις πολιτικές όσο και για τις στρατιωτικές επικοινωνίες είναι βασικά η ίδια. Με την σημερινή δορυφορική τεχνολογία είναι δυνατή η ανάπτυξη δορυφορικών συστημάτων με πολλαπλές δέσμες και με μεγάλη ισχύ, τα οποία μπορούν και συνεργάζονται με μικρά επίγεια τερματικά. Τα δύο κύρια στοιχεία της δομής ενός δορυφορικού συστήματος είναι η τροχιά στην οποία τοποθετείται και τα χαρακτηριστικά των δορυφόρων. Η τροχιά καθορίζει την κάλυψη και τον αριθμό των δορυφόρων που θα χρησιμοποιηθούν για μια δεδομένη λειτουργική διαθεσιμότητα, ενώ οι δορυφόροι, είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό, καθορίζουν τη χωρητικότητα, την αξιοπιστία και την επιβιωσιμότητα του συστήματος. Ο χρόνος ζωής ενός δορυφορικού συστήματος εξαρτάται κυρίως από την τροχιά και τον εξοπλισμό του δορυφόρου. Σήμερα, οι γεωστατικοί δορυφόροι έχουν σχεδιαστεί με προσδόκιμο ζωής έτη, ενώ οι δορυφόροι κεκλιμένης και χαμηλής τροχιάς έχουν προσδόκιμο ζωής 5-7 έτη. Ένα τυπικό δορυφορικό σύστημα επικοινωνιών αποτελείται από δύο κύρια τμήματα: το διαστημικό και το επίγειο.

11 Το διαστημικό τμήμα Tο διαστημικό τμήμα περιλαμβάνει έναν ή περισσότερους δορυφόρους σε τροχιά. Η αυξημένη διαθεσιμότητά του μπορεί να εξασφαλιστεί με εφεδρικές μονάδες στον ίδιο δορυφόρο ή (το πιθανότερο) με ύπαρξη ενός εφεδρικού δορυφόρου σε τροχιά. Το διαστημικό τμήμα, το οποίο δεν είναι παρά ένας σταθμός αναμετάδοσης στο διάστημα, αποτελείται από τον δορυφόρο και τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό του. O δορυφόρος μεταφέρει έναν αριθμό ενισχυτών σημάτων, που ονομάζονται αναμεταδότες, οι οποίοι, αφού λάβουν τα ασθενή σήματα από τη Γη, τα ενισχύουν και τα αναμεταδίδουν. Το επίγειο τμήμα Το επίγειο τμήμα περιλαμβάνει τα εξής βασικά στοιχεία: τους επίγειους επικοινωνιακούς τερματικούς σταθμούς, τους σταθμούς τηλεμετρίας - παρακολούθησης - διοίκησης του δορυφορικού συστήματος, το κέντρο ελέγχου και, τέλος, το επίγειο δίκτυο διανομής. Επίγειοι επικοινωνιακοί τερματικοί σταθμοί:οι σταθμοί αυτοί μπορεί να είναι στατικοί, μεταφερόμενοι, κινητοί ή και φορητοί και συνδέονται μεταξύ τους στέλνοντας σήματα μέσα από το δορυφόρο. Ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος και τον τύπο της κεραίας τους, την ισχύ εκπομπής, την ευαισθησία λήψης, τη χωρητικότητα κ.λ.π. Συνήθως ένας αριθμός τέτοιων σταθμών μπορεί να αποτελεί ένα δίκτυο που εξυπηρετεί μια ειδική υπηρεσία, οπότε όλοι οι σταθμοί είναι παρόμοιοι και λειτουργούν με την ίδια τεχνική πρόσβασης. Σταθμοί τηλεμετρίας - παρακολούθησης - διοίκησης:οι σταθμοί αυτοί παρακολουθούν τη θέση του δορυφόρου, στέλνουν τις απαραίτητες οδηγίες ελέγχου για την τήρηση της συμπεριφοράς του και λαμβάνουν τηλεμετρικά στοιχεία που δείχνουν τη γενική κατάσταση του δορυφόρου. Κέντρο ελέγχου συστήματος:το κέντρο ελέγχου παρακολουθεί και ελέγχει τη γενική καθημερινή κατάσταση λειτουργίας του όλου συστήματος. Σε

12 μεγάλα συστήματα για λόγους ασφαλείας συνήθως υπάρχουν δύο σταθμοί σε διαφορετικές θέσεις. Σε περίπτωση βλάβης το κέντρο ελέγχου έχει την ικανότητα να ανιχνεύσει το λάθος και να απομονώσει τις μονάδες που έχουν βλάβη για να μην εμποδίζουν τη λειτουργία του υπόλοιπου συστήματος, καθώς επίσης μπορεί και να θέσει σε λειτουργία άλλες εφεδρικές μονάδες, αν υπάρχουν. Σε μικρά συστήματα με λίγους επίγειους τερματικούς σταθμούς συνήθως ένας από τους τελευταίους μπορεί να επεκταθεί και να εξοπλιστεί κατάλληλα ώστε να περιλαμβάνει και το κέντρο ελέγχου του συστήματος. Επίγειο δίκτυο διανομής:όταν οι τελικοί χρήστες είναι συγκεντρωμένοι σε έναν χώρο, τότε χρειάζεται κάποιο επίγειο σύστημα διανομής. Δηλαδή οι χρήστες συνδέονται σε ένα τοπικό κέντρο και στη συνέχεια με μια μαζική ζεύξη στον επίγειο δορυφορικό σταθμό. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται καλύτερη επεξεργασία και μετάδοση του σήματος. Σε περίπτωση που οι χρήστες είναι κατανεμημένοι στο χώρο και συνδεδεμένοι σε κάποιο δίκτυο, τότε είναι αναγκαία η ζεύξη ενός κόμβου με τον επίγειο δορυφορικό σταθμό. Ένα δορυφορικό σύστημα ουσιαστικά χρησιμοποιεί το διαστημικό τμήμα του ως το μοναδικό αναμεταδότη σύνδεσης όλων των επίγειων σταθμών του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλα τα παρακάτω πλεονεκτήματα: Δυνατότητα εκπομπής προς όλους (Broadcast), ευελιξία, εύκολη σύνδεση οποιουδήποτε χρήστη ανεξάρτητα από τη θέση και την απόσταση των επίγειων σταθμών. Καλή ποιότητα και αξιοπιστία της επικοινωνίας, διότι οι συνθήκες μετάδοσης είναι σταθερές και η ζεύξη απλή. Σχετική βιωσιμότητα. Το ύψος των και οι πολύ υψηλές συχνότητες εκπομπής λήψης αποκλείουν την τρωτότητά τους από κινούμενες απειλές (π.χ. άλλο δορυφόρο), λιγότερο όμως στις ηλεκτρονικές παρεμβολές. Από την άλλη πλευρά πάντως δε θα πρέπει να παραλειφθούν και κάποια μειονεκτήματα: Μειωμένη ανεξαρτησία και ασφάλεια έναντι παρεμβολών και υποκλοπών. Μικρή διάρκεια ζωής (10-15 έτη) του δορυφόρου σε σχέση με τα επίγεια συστήματα.

13 Επειδή οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι εκπέμπουν ραδιοσυχνότητες πάνω από μια μεγάλη περιοχή, οι εκπομπές τους μπορεί να υποκλαπούν. Επιπλέον οι συχνότητες UHF μπορούν να παρεμβληθούν εύκολα. Για την επίλυση αυτών των προβλημάτων εξετάστηκε εναλλακτικά η χρήση αρχικά SHF και στη συνέχεια EHF συχνοτήτων κυρίως γιατί οι συχνότητες αυτές μπορούν να προστατευθούν καλύτερα από παρεμβολές (jamming). Υποκλοπή Σημάτων Λίγοι ίσως συνειδητοποιούν ότι κάθε φορά που κάνουν μια κλήση εξωτερικού με το κινητό τους τηλέφωνο το σήμα πηγαίνει πρώτα σε κάποιο επίγειο σταθμό, στη συνέχεια ενισχύεται και μετά χάνεται στο διάστημα, όπου συλλαμβάνεται από τους λίγους δορυφόρους υποκλοπών που διαθέτουν οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Από τη γεωστατική θέση τους στο διάστημα στα χλμ, οι δορυφόροι υποκλοπών μπορούν να καταγράφουν όλα τα είδη των ασύρματων τηλεπικοινωνιών, όπως κινητά τηλεφωνά, φαξ και δεδομένα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η υποκλοπή ξένων σημάτων μπορεί να παράσχει δεδομένα για τα διπλωματικά, επιστημονικά και οικονομικά σχέδια ενός κράτους, καθώς επίσης και για τα χαρακτηρίστηκα των RADAR και των οπλικών συστημάτων. Υπό τον γενικό όρο SIGINT αναφέρονται: Οι υποκλοπές τηλεπικοινωνιών (COMIT- Communications Intelligence), που ξεκινούν από την απλή παρακολούθηση των τηλεφώνων από πομπούς στη Γη και καταλήγουν στη δορυφορική παρακολούθηση των μικροκυματικών εκπομπών.

14 Οι ηλεκτρομαγνητικές υποκλοπές (ELINT- Electronic Intelligence), οι οποίες συλλέγουν και αναλύουν ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες (π.χ. από RADAR) Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι η ανάπτυξη των δορυφορικών τηλεπικοινωνιών εκτός από την ευκολία και την ψυχαγωγία που μας παρέχουν, κρύβουν κινδύνους και απειλές για τα προσωπικά μας δεδομένα. Υπάρχουν τρόποι υποκλοπής που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση οποιοδήποτε και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται η έγκριση του ανυποψίαστου χρήστη. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουμε αρνητική στάση απέναντι στην εξέλιξη της τεχνολογίας αλλά οφείλουμε να είμαστε προσεχτικοί στον τρόπο με τον οποίο κάνουμε χρήση της τεχνολογίας και των δυνατοτήτων της. Καλό θα ήταν να αποφεύγουμε να διακινούμε προσωπικές μας πληροφορίες μέσα στο διαδίκτυο γιατί ποτέ δεν ξέρουμε πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτές οι πληροφορίες από κάποιους επιτήδειους. Προς αποφυγή όλων αυτών των κινδύνων καλό θα ήταν να αυξήσουμε τις προσωπικές επαφές και να μην τις υποκαθιστούμε με τα νέα τεχνολογικά συστήματα εξ ολοκλήρου. 1.3 Δορυφόροι εντοπισμού πλοήγησης Ένα από τα δορυφορικά συστήματα που έχει τεράστια σημασία και του οποίου οι πλήρης εφαρμογές δεν έχουν ακόμα συνειδητοποιηθεί από το ευρύ κοινό είναι εκείνο των δορυφόρων πλοήγησης. Που έχουν επιφέρει και θα συνεχίσουν να επιφέρουν σημαντικές βελτιώσεις στους τρόπους εντοπισμού της θέσης. Η υψηλή ακρίβεια και η παγκόσμια, συνεχής και ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών παροχή πληροφοριών έχουν βελτιώσει σημαντικά την πλοήγηση, τη διοίκηση και τον έλεγχο, την ακρίβεια στόχευσης των οπλικών συστημάτων και ένα πλήθος στρατιωτικών δραστηριοτήτων. Το παγκόσμιο δορυφορικό σύστημα πλοήγησης ( GNSS- Glibal Navigation Satellite System) είναι ένα σύστημα εντοπισμού που περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα δορυφορικά συστήματα και παρέχει όλο το εικοσιτετράωρο τρισδιάστατες πληροφορίες για την θέση, την ταχύτητα και τον χρόνο σε χρηστές που είναι εξοπλισμένοι με τον κατάλληλο δεκτή. Αυτή τη

15 στιγμή υπάρχουν δυο βασικοί πυρήνες δορυφορικών συστημάτων πλοήγησης, το παγκόσμιο σύστημα πλοήγησης GPS, το οποίο λειτουργούν οι ΗΠΑ και το αντίστοιχο σύστημα GLONASS, που το διαχειρίζεται η ρωσική κυβέρνηση. Τα μηνύματα που εκπέμπουν οι δορυφόροι πλοήγησης παρέχουν σε απεριόριστο αριθμό χρηστών (εφοδιασμένων με κατάλληλους δεκτές, που τις περισσότερες φορές έχουν σήμερα διαστάσεις μικρού ραδιόφωνου) τη δυνατότητα αν γνωρίζουν που βρίσκονται με ακρίβεια της τάξης των μέτρων, ενώ για εξουσιοδοτημένους χρηστές του συστήματος η ακρίβεια μπορεί να είναι καλύτερη από 10 μέτρα. Οι δορυφόροι δίνουν για οποιαδήποτε περιοχή της Γης πληροφορίες θέσης (γεωγραφικό μήκος γεωγραφικό πλάτος, υψόμετρο), αλλά και ταχύτητας οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Ένα δορυφορικό σύστημα πλοήγησης αποτελείται από τρία τμήματα, το τμήμα Διαστήματος, το τμήμα ελέγχου και το τμήμα χρηστών. Μέχρι σήμερα, το κυρίαρχο σύστημα παγκοσμίως είναι το αμερικανικό GPS. Οι διαφορές του από το ρωσικό σύστημα GLONASS είναι πολύ μικρές. Το GLONASS δεν κατάφερε να επιβληθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω έλλειψης πόρων για τον εκσυγχρονισμό του, με αποτέλεσμα, να προωθείται πολύ γρήγορα το GPS λόγω της παγκοσμιοποίησης, Πάντως, ο συνδυασμός των δυο παραπάνω συστημάτων (που τελούν υπό στρατιωτικό έλεγχο) αναμένεται να δώσει στους χρήστες ιδιαίτερη ασφάλεια, αφού η κοινή χρήση τους μπορεί να ξεπεράσει οποιαδήποτε προβλήματα παρουσιαστούν, τεχνικά ή πολιτικά. Τα συστήματα GPS (ΗΠΑ), GLONASS (Ρωσίας) και EGNOS (Ευρώπη) Το NAVSTAR/GPS είναι ένα διαστημικό σύστημα εντοπισμού και πλοήγησης που σχεδιάστηκε για να παρέχει παγκοσμίως και με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες τρισδιάστατα δεδομένα θέσης, ταχύτητας και χρόνου στους διάφορους πολιτικούς και στρατιωτικούς χρήστες.

16 Το ρωσικό σύστημα GLONASS έχει πολλά κοινά με το GPS σε ότι αφορά τους δορυφόρους, τις τροχιές τους και τα σήματα που εκπέμπουν. Και τα δυο συστήματα εκπέμπουν μηνύματα σε δυο συχνότητες, μια πολιτική (για την οποία έχουν δεσμευτεί ότι θα παρέχεται για πολιτική χρήση χωρίς κόστος για τα επόμενα δέκα χρόνια τουλάχιστον) και μια κωδικοποιημένη για ειδικούς χρήστες. Τον Ιανουάριο του 1996 για πρώτη φορά το σύστημα διέθετε 24 επιχειρησιακούς δορυφόρους και οι δέκτες του κυκλοφόρησαν στην παγκόσμια αγορά. Στις αρχές του 1998 ο αριθμός των λειτουργικών δορυφόρων έπεσε στους 13, αφού δεν υπήρξαν άλλες εκτοξεύσεις το 1996 και το 1997.Η κατάσταση παρέμεινε η ίδια μέχρι το Το GPS σήμερα αποτελείται από 26 δορυφόρους σε τροχιά (εκ των οποίων οι 2 εφεδρικοί), που εκπέμπουν σήματα. Περιστρέφονται σε ύψος γύρω στα χλμ., με περίοδο 12 περίπου ωρών. Κατανέμονται σε έξι τροχιακά επίπεδα, με τέτοιο τρόπο ώστε τουλάχιστον τέσσερις από αυτούς να είναι ορατοί από οποιοδήποτε σημείο της Γης, οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Στην περίπτωση που κάποιος δορυφόρος παρουσιάσει βλάβη ή καταστραφεί κατά την εκτόξευση, υπάρχουν οι εφεδρικοί δορυφόροι για να συμπληρώσουν το σύστημα. Την ίδια ώρα κάθε δορυφόρος δίνει την ακριβή θέση του στο Διάστημα. Τα σήματα αυτά είναι κωδικοποιημένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε ένας δέκτης να μπορεί να γνωρίζει από πιο δορυφόρο προέρχονται. Όλα τα ραδιοκύματα τρέχουν με την ταχύτητα του φωτός κι έτσι σήματα εκπεμπόμενα ταυτόχρονα από τους δορυφόρους θα φτάσουν σε διαφορετικούς χρόνους σε συγκεκριμένο σημείο της Γης. Το σήμα από τον πλησιέστερο προς το σημείο δορυφόρο θα φτάσει πρώτο και το σήμα από τον μακρύτερο τελευταίο. Μετά από τον Μάιο του 2000, τα σήματα GPS, που λαμβάνονται πλέον και από τους απλούς εμπορικούς δέκτες, είχαν μέση ακρίβεια της τάξης των 16 μέτρων. Η συνολική λειτουργία ενός στόλου 24 δορυφόρων GPS ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1994 και συνεχίζει να λειτουργεί υπό τον Έλεγχο της Αεροπορίας, με ένα εξαιρετικά υψηλό επίπεδο διαθεσιμότητας, ενώ από το 1995 ανακοινώθηκε ότι το σύστημα είναι πλήρως λειτουργικό επιχειρησιακά. Nέοι δορυφόροι ( Block IIR) από τα τέλη του 1996 ξεκίνησαν να αντικαθιστούν κάποιους από τους παλιούς τύπου Block II που άρχισαν να

17 εκτοξεύονται τον Φεβρουάριο του Άλλοι 21 δορυφόροι του ίδιου νέου τύπου κατασκευάστηκαν για να ενισχύσουν την κάλυψη του GPS και εκτοξεύτηκαν στα τέλη του Σήμερα, η ακρίβεια των GPS ως προς τον προσδιορισμό του στόχου αγγίζει τα εκατοστά. Το 2005 στης Βρυξέλες η Ευρωπαϊκή Ένωση, όλα τα κράτη μέλη της και η Ουκρανία, υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για ένα παγκόσμιο δορυφορικό σύστημα πλοήγησης με την ονομασία EGNOS (European Geostationary Navigation Overlay Service), το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει πλήρως από το 2008 όποτε και προβλέπεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί, το σύστημα θα αποτελείται συνολικά από 30 δορυφόρους, ενώ το «πλεονέκτημα» του σε σχέση με το θεωρείται ότι είναι η διαχείριση του αποκλείστηκα από πολιτικούς φορείς. Χρήσεις του GPS Έγινε ευρέως γνωστό στη διάρκεια του πολέμου στον Περσικό Κόλπο. Τότε έμαθαν οι περισσότεροι για τα δορυφορικό σύστημα Global Positioning System (GPS) που επέτρεπαν στους Αμερικάνους να πλήττουν με ακρίβεια τους στόχους του εχθρού στην ιρακινή έρημο. Σήμερα παραμένει στο προσκήνιο, αλλά ευτυχώς όχι μόνο για στρατιωτικούς λόγους. Οι 24 δορυφόροι του GPS συνεχίζουν να περιστρέφονται αδιαλείπτως γύρω από τη Γη ανιχνεύοντας τα πάντα και παντού, αλλά παρέχουν πλέον τις υπηρεσίες τους σε ποικίλους τομείς από τις τηλεπικοινωνίες, τις μεταφορές και τη γεωργία ως την ορειβασία και το ψάρεμα. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο κρατούν στα χέρια τους τις συσκευές GPS που αποκωδικοποιούν τα καταγραφόμενα από τους δορυφόρους σήματα, τα οποία τους επιτρέπουν να προσδιορίζουν το στίγμα τους με ακρίβεια ακόμη και εκατοστών. Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη τους εμφάνιση στο πλαίσιο του στρατιωτικού προγράμματος Global Positioning System (Παγκόσμιο Σύστημα Ανίχνευσης Θέσης) του υπουργείου άμυνας των ΗΠΑ και 12 χρόνια μετά τον Πόλεμο του Περσικού, οι συσκευές GPS έχουν ευρεία χρήση διευκολύνοντας την καθημερινότητα πολλών ανθρώπων σε όλων τον κόσμο. Τα τελευταία 10 χρόνια το σύστημα GPS έχει εμπορική χρήση σε πολλές χώρες,

18 συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Η χρήση τους όμως ξεκίνησε ως αμιγώς στρατιωτική και παρ ότι σταδιακά επεκτάθηκαν και σε άλλους νευραλγικούς τομείς, όπως οι μεταφορές και οι τηλεπικοινωνίες. Οι Αμερικάνοι είχαν πάντοτε «την υψηλή εποπτεία» λέει ο κ. Ν. Συλλαίος, διευθυντής του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπισης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου. Αναφέρει χαρακτηριστικά το «προνόμιο» ότι οι ίδιοι, μπορούσαν να παρεμβάλουν επιλεκτικά παράσιτα στο σύστημα. Εκτός από τους τομείς της ναυσιπλοΐας, της αεροπλοΐας, των τηλεπικοινωνιών, όπου εδώ και χρόνια χρησιμοποιούν το σύστημα για να ελέγχουν τα εμπορικά πλοία, τα αεροπλάνα καθώς και τις εταιρίες τηλεπικοινωνίας, την τελευταία διετία οι συσκευές GPS έχουν μετατραπεί σε εύχρηστο εργαλείο για αλιείς, ορειβάτες, αυτοκινητιστές, οδηγούς λεωφορείων, αλλά και για κάθε δημόσια υπηρεσία. Αν και δεν είναι υποχρεωτικό τα ερασιτεχνικά σκάφη να έχουν συσκευή GPS, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με τα σωστικά και τα πυροσβεστικά μέσα ή τη συσκευή VHF, μέσω της οποίας δίνουν σήμα κίνδυνου στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, η συντριπτική πλειονότητα των σκαφών διαθέτει σήμερα GPS. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα έχουν αντικαταστήσει τα συμβατικά συστήματα προσδιορισμού θέσης, όπως είναι ο εξάντας και το ραντάρ. Το πλεονέκτημα τους έναντι των παραδοσιακών μεθόδων είναι ότι ο χρήστης δεν χρειάζεται καμία προσπάθεια για να εντοπίσει το σημείο όπου βρίσκεται, καθώς στην οθόνη της συσκευής βλέπει συνεχώς τη θέση του σκάφους και γνωρίζει ποιες είναι οι συντεταγμένες του. Αυτό έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα χρήσιμο στις περιπτώσεις όπου οι καλούντες στο Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης δεν ξέρουν να δώσουν το στίγμα τους. Χάρη στο GPS όμως ο εντοπισμός τους, άρα και η διάσωση τους γίνεται άμεσα και εύκολα. 1.2 ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΟΡΥΦΟΡΩΝ Στρατιωτικές χρήσεις Η διαστημική ισχύς έχει θεμελιώδη σημασία στις σύγχρονες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Τα διαστημικά συστήματα γίνονται όλο και

19 περισσότερο απαραίτητα στην ανάγκη διατήρησης ενός αποτελεσματικού επιπέδου στην άμυνα όλων των χωρών. Σε καθημερινή βάση χρησιμοποιούνται πάνω από 100 δορυφόροι για στρατιωτικές αποστολές, όπως είναι η συλλογή πληροφοριών, η έγκυρη προειδοποίηση για επίθεση, οι τηλεπικοινωνίες, η πλοήγηση, η πρόγνωση του καιρού και η χαρτογράφηση. Δυστυχώς βέβαια δεν οι δορυφόροι δεν χρησιμοποιούνται μόνο για ειρηνικούς σκοπούς ή μόνο για άμυνα αλλά και για επιθέσεις, χαρακτηριστικά αναφέρουμε την εκτεταμένη χρήση τους στον πόλεμο του Περσικού κόλπου. Τότε έμαθαν οι περισσότεροι για τα δορυφορικά «μάτια» που επέτρεπαν στους Αμερικάνους να πλήττουν με ακρίβεια τους στόχους του εχθρού στην Ιρακινή έρημο. Ακόμη πιο γνωστή είναι η περίπτωση της Πρώην Σοβιετικής Ένωσης όπου υιοθέτησε την μεταφορά τηλεοπτικών σημάτων για τους πολίτες της μέσα στο αχανές κράτος με σκοπό να μπορεί να δίνει πληροφορίες σε όλους τους πολίτες την ίδια στιγμή Πολιτικές χρήσεις Η δορυφορική τεχνολογία συμβάλλει στη διεύρυνση των γνώσεων του ανθρώπου για τη Γη, το περιβάλλον και το Διάστημα και στο πως αυτά συσχετίζονται και αλληλεπιδρούν. Καθώς μόλις τα τελευταία χρόνια αρχίζει η συνειδητοποίηση της παγκόσμιας φύσης των προβλημάτων της βιόσφαιρας, το Διάστημα προσφέρει τη δυνατότητα μιας μοναδικής θέασης του πλανήτη μας, αφού η γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας, η βλάστηση και οι ωκεανοί, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτων παρακολουθούνται πλέον συνεχώς από εκεί. Έχει γίνει πια συνείδηση όλων ότι, εάν θέλουμε να σωθεί αυτός ο πλανήτης, θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με το φυσικό μας περιβάλλον. Έτσι, βαθμιαία, το ενδιαφέρον του ανθρώπου μετατοπίστηκε από τα πρώτα ταξίδια στη Σελήνη και από τα σχέδια για επίσκεψη στον Άρη στην προσπάθεια να καταλάβει την ίδια τη Γη. Η κατάκτηση του Διαστήματος δεν γίνεται πλέον για ανακάλυψη «νέων κόσμων», αλλά για τη διάσωση του πλανήτη μας.

20 Τηλεπικοινωνίες Όταν το 1865 δολοφονήθηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Lincoln, χρειάστηκαν 12 ολόκληρες ημέρες για να φτάσει η είδηση στην Ευρώπη. Σήμερα δεν χρειάζονται παρά κλάσματα του δευτερολέπτου για την επικοινωνία με οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη. Από την εκτόξευση των πρώτων τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων Telestar (1962),Syncom (1964), και Early Bird (1965), που διέθετε 240 τηλεφωνικά κυκλώματα (ή ένα μόνο κύκλωμα τηλεόρασης), φτάσαμε στους σύγχρονους INTELSAT, που περιλαμβάνουν κυκλώματα ψηφιακής τηλεφωνίας και αρκετά κυκλώματα τηλεόρασης. Σήμερα ο κόσμος παρακολουθεί την εμφάνιση μιας μεγάλης επανάστασης στην ιστορία,της επανάστασης των πληροφοριών, της τρίτης επανάστασης μετά την αγροτική και τη βιομηχανική. Η δορυφορική τηλεπικοινωνιακή τεχνολογία αποτελεί βασικό παράγοντα που επιτρέπει στις χώρες να συμμετάσχουν στην ανάπτυξη της παγκόσμιας υποδομής πληροφοριών. Η παρούσα τηλεπικοινωνιακή κατάσταση παγκοσμίως μπορεί να περιγράφει με τους ακόλουθους αριθμούς, το 80% των οικιών παγκοσμίως δεν έχουν τηλέφωνο. Οι 24 πιο αναπτυγμένες χώρες, αν και αποτελούν το 16% του ανθρώπινου δυναμικού του πλανήτη μας, έχουν το 70% των παγκόσμιων τηλεφωνικών δικτύων. Η πρόσβαση σε φτηνές τηλεπικοινωνίες θα αποτελέσει, όπως η φθηνή ισχύς αποτέλεσε το βασικό στοιχείο για τη βιομηχανική επανάσταση, βασικό παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη στον 21 αιώνα. Όταν οι δορυφορικές τηλεπικοινωνίες παρουσιάστηκαν στη δεκαετία του 60, θεωρήθηκαν κατάλληλες για τις διεθνείς επικοινωνίες. Κλασικό παράδειγμα υπήρξαν οι τηλεφωνικές και οι τηλεοπτικές συνδέσεις σε διηπειρωτικό επίπεδο. Έκτοτε η τεχνολογία αυτή έχει επεκταθεί και έχει μεταμορφώσει την τοπική, την εθνική και την διεθνή ζωή, επιτρέποντας την καλύτερη κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων πέρα από τα φυσικά όρια.

21 Οι δορυφορικές τηλεπικοινωνίες διέρχονται περίοδο ριζικών αλλαγών. Η τεχνολογία των γεωστατικών δορυφόρων βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, μια σειρά δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά αρχίζει να αναπτύσσεται ταχύτατα, παρέχοντας υπηρεσίες φωνής, φαξ και δεδομένων, σε χαμηλές όμως ταχύτητες, σε φθηνά τερματικά ή τηλεφωνά. Η ανάμειξη των τηλεπικοινωνιακών και πληροφοριακών τεχνολογιών, όπως δείχνει η ανάπτυξη του internet, έχει ακολουθηθεί από μια μείξη σταθερών και κινητών επικοινωνιακών υπηρεσιών. Αυτό συμβαίνει σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης των τηλεπικοινωνιών και αυξημένης ζήτησης για σχετικές υπηρεσίες, στις οποίες περιλαμβάνεται η μετάδοση δεδομένων, ήχου και εικόνας, τόσο στα σταθερά όσο και στα κινητά δίκτυα. Οι σύγχρονες τεχνολογίες των δορυφορικών τηλεπικοινωνιών οδηγούν στην κατάργηση των συνόρων των εθνικών κρατών και στην ενοποίηση των διεθνών αγορών. Στην ερχόμενη δεκαετία στις τεχνολογίες των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής θα επέλθουν σημαντικές αλλαγές. Οι επικοινωνίες, θα αποτελέσουν τον βασικό μοχλό για την πρόοδο και την ανάπτυξη στη νέα χιλιετία. Οι διεθνείς δορυφορικοί οργανισμοί, όπως οι INTELSAT, INMARSAT, EUTELSAT, έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των δορυφορικών επικοινωνιών τις τελευταίες δεκαετίες. Καθώς αντιμετωπίζουν αυξανόμενο ανταγωνισμό σε μεγάλες περιοχές της υφηλίου, αυτοί οι οργανισμοί εξετάζουν τους μελλοντικούς τους ρόλους και τη δομή τους πέρα από τον υφιστάμενο ρόλο τους ως διεθνών οργανισμών. Και οι τρεις προαναφερόμενοι οργανισμοί βρίσκονται ήδη σε πορεία μετατροπής τους σε ιδιωτικές εταιρίες. Ο διεθνής οργανισμός δορυφορικών τηλεπικοινωνιών INTELSAT εξυπηρετεί τις διηπειρωτικές τηλεπικοινωνίες μέσω των 21 τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων που διαθέτει σήμερα. Αντίστοιχα, ο διεθνής οργανισμός δορυφορικών τηλεπικοινωνιών ναυσιπλοΐας INMARSAT εξυπηρετεί τόσο τις ναυτιλιακές τηλεπικοινωνίες όσο και την κινητή τηλεφωνία με τους 9 γεωστατικούς τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους του. Οι επίγειοι σταθμοί του τελευταίου είναι μικρότεροι από εκείνους του INTELSAT και είναι φορητοί, τοποθετούνται δε σε πλοία, οχήματα κ.τ.λ. Ανάμεσα στους άλλους διεθνείς οργανισμούς συγκαταλέγεται ο ευρωπαϊκός οργανισμός δορυφορικών