ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΝΕΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ

Transcript

1 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΝΕΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 1. Η Κύπρος, παράλληλα με το ψηλό δημόσιο χρέος, ταλανίζεται και από το υπέρμετρα ψηλό επίπεδο ιδιωτικού χρέους, το οποίο λόγω της κρίσης και της αυξανόμενης δυσκολίας αποπληρωμής από τα επηρεαζόμενα νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχει ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, τη συνεχή αύξηση του μεγέθους των μη εξυπηρετούμενων τραπεζικών δανείων 1. Το φαινόμενο αυτό, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά, με σκοπό την πλήρη ανάκτηση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου και κυρίως την αποκατάσταση της δυνατότητας παροχής δανείων με λογικά επιτόκια στα νοικοκυριά και στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. 2. Ένα σημαντικό εμπόδιο για την επίλυση αυτής της κατάστασης είναι το υφιστάμενο πλαίσιο αφερεγγυότητας στη Κύπρο, το οποίο κρίνεται ως ανεπαρκές και αναχρονιστικό και δεν επιτρέπει την αποτελεσματική αντιμετώπιση του σοβαρού προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Συγκεκριμένα, το υφιστάμενο πλαίσιο αφερεγγυότητας αποτελείται από νομοθεσίες που χρονολογούνται από το 1931 (με κάποιες τροποποιήσεις) σε σχέση με τη πτώχευση φυσικών προσώπων 2, και από το 1951 σε σχέση με αφερέγγυα νομικά πρόσωπα (διαδικασία εκκαθάρισης) 3, και δεν περιέχουν τα στοιχεία που πρέπει να ενσωματώνει ένα σύγχρονο πλαίσιο αφερεγγυότητας. Δηλαδή, δεν συμβάλλουν στη διαμόρφωση κατάλληλων συνθηκών που να ευνοούν τη διάσωση και αποκατάσταση των χρεωστών, δεν δίνουν κίνητρα για συνομολόγηση μεταξύ τραπεζών και χρεωστών ενός αποδεκτού προγράμματος αποπληρωμής χρέους, ενώ ο νόμος για πτώχευση φυσικών προσώπων ακολουθεί μια 1 Μέχρι τις 30 Απριλίου, 2014, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (συμπεριλαμβανομένων των συνεργατικών (προκαταρτικά στοιχεία) και χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι επιχειρήσεις στο εξωτερικό (παραρτήματα και υποκαταστήματα που βρίσκονται στο εξωτερικό) ήταν ως ακολούθως: : Συνολικές χορηγήσεις σε νομικά πρόσωπα Συνολικές Χορηγήσεις Συνολικές μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις ,23% Ποσοστό μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων προς συνολικές χορηγήσεις Συνολικές Χορηγήσεις σε ιδιώτες ,16% 2 Ο Περί Πτώχευσης Νόμος (Κεφ.5) 3 Ο Περί Εταιρειών Νόμος (Κεφ. 113) 1

2 τιμωρητική προσέγγιση. Παράλληλα, οι υφιστάμενες διαδικασίες πτώχευσης και εκκαθάρισης είναι χρονοβόρες και περνούν πολλά χρόνια μέχρι να αποπερατωθούν. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ 3. Λαμβάνοντας υπόψη τα σημερινά δεδομένα, το πλαίσιο αφερεγγυότητας απαιτείται να εκσυγχρονιστεί, με βάση καλές πρακτικές άλλων χωρών έτσι ώστε να συμβάλει στην αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους και της εξυπηρέτησης κάποιων δανείων που σήμερα θεωρούνται μη εξυπηρετούμενα. 4. Οι κύριοι στόχοι της μεταρρύθμισης του Πλαισίου για την Αφερεγγυότητα είναι οι ακόλουθοι: δημιουργία κατάλληλων κινήτρων για αποπληρωμή χρέους, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ευκαιρία για προστασία της πρώτης κατοικίας, στις περιπτώσεις που είναι δυνατό και με βάση αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας, παροχή δεύτερης ευκαιρίας για επαναδραστηριοποίηση πτωχεύσαντων φυσικών προσώπων στην οικονομία, εισαγωγή ενός νέου μηχανισμού που θα παρέχει πλήρη και γρήγορη απαλλαγή σε χρεώστες χωρίς εισόδημα και χωρίς περιουσιακά στοιχεία, με πολύ χαμηλό συνολικό χρέος και οι οποίοι σήμερα δεν μπορούν καν να αιτηθούν για πτώχευση σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία (λόγω του χαμηλού ύψους του χρέους τους), παροχή κινήτρων για τη διάσωση και αποκατάσταση εταιρειών μέσω αναδιάρθρωσης των εταιρειών και των χρεών τους και έτσι ώστε να δίνεται η ευκαιρία σε βιώσιμες εταιρείες να μειώσουν τα χρέη τους και να διατηρούν θέσεις εργασίας, ενώ παράλληλα να μεγιστοποιείται η αξία της εταιρείας ως έχει ( as going concern ) προς όφελος των πιστωτών, εκσυγχρονισμός των νομοθεσιών αναφορικά με την εκκαθάριση εταιρειών και την πτώχευση φυσικών προσώπων, έτσι ώστε η διαδικασία εκκαθάρισης και πτώχευσης να γίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα και με αποδοτικό τρόπο. ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5. Σύμφωνα με το προσχέδιο του επικαιροποιημένου Μνημονίου, θα πρέπει πριν από την εκταμίευση της έκτης δόσης χρηματοδοτικής βοήθειας, το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Ε.Επιτρ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ), να υιοθετήσει το Πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης μεταρρύθμισης που θα εισαγάγει κατάλληλες διαδικασίες αφερεγγυότητας για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Μια ποσοτική ανάλυση των διαφόρων επιλογών σε σχέση με τους δανειστές θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Αυγούστου από την Κεντρική Τράπεζα και να υποβληθεί στους πιο πάνω οργανισμούς. Στη βάση του εν λόγω πλαισίου, μέχρι τέλος Δεκεμβρίου 2014 θα εγκριθούν νομοθεσίες για την αφερεγγυότητα που θα αφορούν φυσικά και νομικά πρόσωπα, οι οποίες θα περιλαμβάνουν και την αδειοδότηση και ρύθμιση του επαγγέλματος των Συμβούλων 2

3 Αφερεγγυότητας. Οι παράμετροι του νέου Σχεδίου αποπληρωμής για βιώσιμους οφειλέτες (φυσικά πρόσωπα) το οποίο περιλαμβάνεται στο Πλαίσιο Αφερεγγυότητας θα καθοριστούν και θα ανακοινωθούν μόλις υπάρξει επαρκής σαφήνεια σχετικά με τις επιπτώσεις του εν λόγω Σχεδίου επί των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων δηλαδή μετά από τα αποτελέσματα της ποσοτικής ανάλυση που αναφέρεται πιο πάνω - και μετά από διαβούλευση με την ΕΚ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, καθώς και την ενημέρωση του ΕΜΣ. ΤΟ ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ 6. Το νέο Πλαίσιο Αφερεγγυότητας θα αποτελείται από τους ακόλουθους πέντε μηχανισμούς σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και τις εισηγήσεις εμπειρογνωμόνων: i) εισαγωγή μηχανισμού Σχεδίων αποπληρωμής για βιώσιμα φυσικά πρόσωπα, ii) εκσυγχρονισμένη πτωχευτική διαδικασία σε σχέση με μη-βιώσιμα φυσικά πρόσωπα, η οποία θα περιλαμβάνει την απαλλαγή του πτωχεύσαντα, υπό αυστηρές προϋποθέσεις που θα εμποδίζουν οποιεσδήποτε καταχρήσεις, iii) ενδεχόμενη απαλλαγή για μη-βιώσιμα φυσικά πρόσωπα που είναι χωρίς εισόδημα και χωρίς περιουσιακά στοιχεία και έχουν ένα πολύ μικρό μη εξασφαλισμένο χρέος μέσω της διαδικασίας Διατάγματος Απαλλαγής Χρέους υπό αυστηρές προϋποθέσεις, iv) εισαγωγή διαδικασιών που θα επιτρέπουν την αποτελεσματική αναδιάρθρωση χρεών και λειτουργίας βιώσιμων εταιρειών, v) εκσυγχρονισμένη διαδικασία εκκαθάρισης εταιρειών. Η μεταρρύθμιση του πλαισίου αφερεγγυότητας θα καλύψει επίσης την ρύθμιση του επαγγέλματος των Συμβούλων Αφερεγγυότητας. 7. Αναλυτικότερα, τα κύρια χαρακτηριστικά του πλαισίου αφερεγγυότητας περιγράφονται πιο κάτω: 3

4 i) Μηχανισμός Σχεδίων Αποπληρωμής για Φυσικά Πρόσωπα Υφιστάμενη κατάσταση Ανάγκη για εισαγωγή τέτοιου μηχανισμού 8. Ένα σημαντικό ποσοστό του ιδιωτικού χρέους στην Κύπρο αφορά φυσικά πρόσωπα. Μεγάλο μέρος αυτού του χρέους αφορά ενυπόθηκα δάνεια που έχουν ως υποθήκη την κύρια κατοικία. Έχει παρατηρηθεί ότι κάποιοι χρεώστες (φυσικά πρόσωπα) μπορεί να έχουν εισόδημα, ωστόσο πολλοί από αυτούς έχουν υποστεί σημαντικές μειώσεις στα εισοδήματά τους ως αποτέλεσμα της αύξησης της ανεργίας, μείωσης μισθού ή μείωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Από την άλλη, τέτοιοι χρεώστες μπορεί να διαθέτουν μια προφανή ικανότητα για παραγωγή μελλοντικών εισοδημάτων, ικανοποιητική για να αποπληρώσουν τουλάχιστον μέρος του χρέους τους μέσα σε μια εύλογη χρονική περίοδο (μετά την αφαίρεση εξόδων που να τους επιτρέπουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης). 9. Για τους εν λόγω οφειλέτες η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ) έχει εκδώσει Κώδικα Δεοντολογίας («Κώδικα»), ο οποίος αποτελεί μέρος της Οδηγίας Περί Διαχείρισης Καθυστερήσεων του Σύμφωνα με τον Κώδικα, τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα πρέπει να προσπαθήσουν να εισηγηθούν βιώσιμες λύσεις αναδιάρθρωσης χρέους προς τους δανειολήπτες οι οποίοι αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες και, όπου είναι δυνατόν, να παρέχουν στον δανειολήπτη μια σειρά από διαθέσιμες λύσεις αναδιάρθρωσης. Αναγνωρίζεται ότι η Οδηγία Περί της Διαχείρισης Καθυστερήσεων και ο Κώδικας αποτελεί ένα σφαιρικό και καλά σχεδιασμένο μηχανισμό, ο οποίος εάν εφαρμοστεί σωστά από τις τράπεζες θα μπορούσε να συμβάλει ουσιαστικά στην επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο, ο Κώδικας μπορεί να μην είναι αποτελεσματικός σε όλες τις περιπτώσεις, δεδομένου ότι η πρόταση αναδιάρθρωσης δεν ετοιμάζεται από ένα ανεξάρτητο μέρος. Ως εκ τούτου, είναι επιθυμητό να θεσπιστεί ένας επιπρόσθετος μηχανισμός για να διευκολύνει τη διαδικασία αποπληρωμής του χρέους και τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Κυριότερα χαρακτηριστικά του νέου Μηχανισμού 10. Σκοπός: Ο νέος μηχανισμός θα αποσκοπεί στην αναδιάρθρωση του χρέους φυσικών προσώπων ούτως ώστε να διασφαλιστεί η αποπληρωμή των πιστωτών και να διατηρηθεί, όπου είναι εφικτό η κύρια κατοικία. 11. Διαδικασία: Ο Σύμβουλος Αφερεγγυότητας θα ετοιμάζει ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης χρέους, μετά από αίτηση του χρεώστη, ο οποίος θα πρέπει να ενεργεί καλόπιστα και να προβεί σε πλήρη αποκάλυψη των οικονομικών του στοιχείων προς τον Σύμβουλο Αφερεγγυότητας. Θα επιβάλλεται μια σύντομη περίοδος αναστολής (περίοδος προστασίας από τις ενέργειες των πιστωτών) κατά την οποία ο Σύμβουλος Αφερεγγυότητας θα πρέπει να παρουσιάσει ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης, το οποίο μπορεί να είναι δεσμευτικό εάν πληρούνται ορισμένα ελάχιστα κριτήρια, με τρόπο που θα επιβεβαιωθεί λαμβάνοντας υπόψη και την ποσοτική ανάλυση που βρίσκεται σε εξέλιξη. 12. Κριτήρια επιλεξιμότητας και άλλα χαρακτηριστικά του Σχεδίου: Προτείνεται όπως το Σχέδιο αυτό έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 4

5 Για να είναι επιλέξιμος, ο οφειλέτης θα πρέπει να δηλώσει ότι είναι αφερέγγυος πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να αποπληρώσει όλα χρέη του, όπως αυτά προκύπτουν Ο οφειλέτης θα πρέπει να επιδείξει κάποια ικανότητα αποπληρωμής με την πλήρη αποκάλυψη προς το Σύμβουλο Αφερεγγυότητας του ενεργητικού, των εσόδων και των υποχρεώσεων του κατά τρόπο διαφανή, που να μπορεί να επαληθευτεί Σε κάθε σχέδιο αναδιάρθρωσης θα υπάρξει υποχρέωση για αξιοποίηση της μέγιστης ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, κατά τη διάρκεια του σχεδίου Μπορεί να τεθεί ένα ανώτατο όριο επιλεξιμότητας, σύμφωνα με τα όσα ισχύουν σε άλλες χώρες στις οποίες λειτουργούν παρόμοια συστήματα και στη βάση της ποσοτικής ανάλυσης που βρίσκεται σε εξέλιξη. O Σύμβουλος Αφερεγγυότητας θα προτείνει ένα σχέδιο αποπληρωμής στους πιστωτές το οποίο δε θα τους αφήνει σε χειρότερη θέση από ό,τι θα λάμβαναν στην περίπτωση πτώχευσης. Η προσπάθεια του Σύμβουλου Αφερεγγυότητας θα είναι να προτείνει ένα σχέδιο το οποίο θα προβλέπει τη διατήρηση της κύριας κατοικίας, εφόσον κάτι τέτοιο θεωρηθεί εφικτό. Για να είναι επιλέξιμος ο οφειλέτης θα πρέπει να έχει τη συνήθη διαμονή του στη Κύπρο. 13. Οι ακριβείς παράμετροι θα καθοριστούν μετά την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της ποσοτικής ανάλυσης των διαφόρων επιλογών σε σχέση με τους δανειστές που διεξάγεται από την Κεντρική Τράπεζα, και σύμφωνα με τις πρόνοιες του επικαιροποιημένου Μνημονίου όπως αναφέρονται στην Παράγραφο 5 του παρόντος Παραρτήματος. 14. Μέτρα για αποφυγή εκμετάλλευσης του συστήματος: - Πλήρης αποκάλυψη όλων των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού καθώς και κυρώσεις (συμπεριλαμβανομένων ποινικών κυρώσεων), όταν γίνεται απόκρυψη στοιχείων. Η ρητή συναίνεση του οφειλέτη για την επαλήθευση των στοιχείων είναι απαραίτητη. Όταν η συναίνεση του οφειλέτη δεν δίνεται ο οφειλέτης δεν θα έχει πρόσβαση στο σχέδιο - Ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρμοδίων φορέων για επιβεβαίωση των στοιχείων του οφειλέτη. - Θα επιβληθεί μια περίοδος αναστολής κατά τη διαπραγμάτευση του σχεδίου κατά την οποία ο οφειλέτης δε θα δύναται να μεταβιβάζει περιουσία ή να εξασφαλίζει νέο χρέος. - Το σχέδιο δεν θα είναι διαθέσιμο σε όσους οφειλέτες έχουν δημιουργήσει πρόσφατα ένα σημαντικό ποσό της οφειλής. Οι οφειλέτες θα πρέπει να είναι συνεργάσιμοι και να ενεργούν καλόπιστα προκειμένου να θεωρηθεί ότι η εφαρμογή του σχεδίου αποπληρωμής ολοκληρώθηκε με επιτυχία - Θα εισαχθούν μηχανισμοί για την ανάκτηση των περιουσιακών στοιχείων (ή την αξία τους) που μπορεί να έχουν μεταφερθεί πριν από το σχέδιο, είτε με δόλο ή κατά προτίμηση. 5

6 ii) Εκσυγχρονισμός της υφιστάμενης διαδικασίας πτώχευσης Υφιστάμενη κατάσταση Ανάγκη για εκσυγχρονισμό της διαδικασίας πτώχευσης 15. Υπάρχουν οφειλέτες των οποίων τα περιουσιακά στοιχεία μπορεί μεν να είναι επαρκείς για την εξόφληση τουλάχιστον ενός μέρους του χρέους προς τους πιστωτές, αλλά δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους έτσι ώστε να μπορεί να γίνει μια ρεαλιστική πρόταση για την εξόφληση των πιστωτών τους σε πάροδο χρόνου τέτοιοι οφειλέτες δεν μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμοι για αναδιάρθρωση του χρέους τους αφού δεν μπορούν να θεωρηθούν ως βιώσιμοι. Η μόνη επιλογή για αυτούς τους οφειλέτες είναι η πτώχευση, ωστόσο, στο σημερινό καθεστώς, η διαδικασία πτώχευσης είναι δυσκίνητη και χρονοβόρα και μπορεί να περάσουν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να ολοκληρωθεί. Οι οφειλέτες μπορεί συχνά να καταλήξουν ως "όμηροι" του συστήματος για όσο χρονικό διάστημα συνεχίζεται η διαδικασία πτώχευσης, δεδομένου ότι σήμερα δεν υπάρχουν διατάξεις που να επιτρέπουν μια πραγματική ευκαιρία για μια νέα αρχή. 16. Ο υφιστάμενος νόμος περί Πτώχευσης 4 στην Κύπρο είναι αναχρονιστικός και δεν περιλαμβάνει τα απαραίτητα εργαλεία που συναντούνται σε ένα σύγχρονο σύστημα αφερεγγυότητας. Ο νόμος παρέχει για την αποκατάσταση του οφειλέτη/πτωχεύσαντα 5 χρόνια από την ημερομηνία έκδοσης του Διατάγματος Παραλαβής, αλλά το άτομο αυτό δεν απαλλάσσεται από τα χρέη που δεν έχουν πληρωθεί/διευθετηθεί/συμβιβαστεί ή συμφωνηθεί ότι έχουν ικανοποιηθεί, και γι αυτό δεν υπάρχει πραγματική ευκαιρία για μια καινούργια αρχή. Μια άλλη σοβαρή αδυναμία στο υφιστάμενο σύστημα είναι το γεγονός ότι οι περιουσίες οι οποίες βαρύνονται με υποθήκες δεν συμπεριλαμβάνονται στην διαδικασία πτώχευσης, σε αντίθεση με βέλτιστες πρακτικές σύγχρονων συστημάτων αφερεγγυότητας. Κυριότερα στοιχεία προτεινόμενης μεταρρύθμισης της διαδικασίας πτώχευσης: 17. Απαλλαγή πτωχεύσαντων από το καθεστώς της πτώχευσης και από τα χρέη τους: Για τους οφειλέτες με ή χωρίς ακίνητη περιουσία, αλλά χωρίς ικανότητα αποπληρωμής του χρέους τους, η τρέχουσα δικαστική διαδικασία πτώχευσης θα εκσυγχρονιστεί, με κυριότερη νέα αλλαγή την εισαγωγή πρόνοιας για απαλλαγή του οφειλέτη από το καθεστώς του πτωχεύσαντα καθώς και απαλλαγή από τα εναπομείναντα χρέη μετά από περίοδο τριών ετών. Ως εκ τούτου, θα δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία στον χρεώστη για να επανενταχθεί στην οικονομία και κοινωνία ως ένα παραγωγικό μέλος. Ο πτωχεύσας θα απαλλάσσεται στο τέλος της περιόδου των τριών ετών, ξεκινώντας από την ημερομηνία που αρχίζει η διαδικασία της πτώχευσης, νοουμένου ότι ο πτωχεύσας είναι συνεργάσιμος και καλόπιστος. 18. Υποθηκευμένη περιουσία: Η υφιστάμενη διαδικασία πτώχευσης δεν επηρεάζει το καθεστώς ιδιοκτησίας της υποθηκευμένης περιουσίας του χρεώστη, εφόσον σήμερα οποιαδήποτε περιουσία υπόκειται σε υποθήκη εξαιρείται από τη πτωχευτική διαδικασία, γεγονός που προκαλεί ανισορροπίες στο όλο σύστημα. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, ο πιστωτής στον οποίο ανήκει η υποθήκη μπορεί να προχωρήσει στην εκποίηση του ακινήτου, εάν το επιθυμεί, ανεξάρτητα από τη διαδικασία πτώχευσης. Με την προτεινόμενη τροποποίηση, το δικαίωμα του οφειλέτη στην υποθηκευμένη περιουσία (συμπεριλαμβανομένου και του 4 Νομοθεσία που εισήχθηκε το 1931 με ορισμένες κατοπινές τροποποιήσεις. 6

7 δικαιώματος του οφειλέτη στην κύρια κατοικία), θα πρέπει να συμπεριληφθεί στη διαδικασία πτώχευσης. Ο Επίσημος Παραλήπτης θα έχει την υποχρέωση να διαθέσει ολόκληρη την περιουσία του πτωχεύσαντα προς όφελος όλων των πιστωτών, με τρόπο που να διασφαλίζει το δικαίωμα των ενυπόθηκων πιστωτών στα έσοδα από την πώληση. Με την περίληψη όλης της περιουσίας στην πτωχευτική διαδικασία, από τη μια ο οφειλέτης παραδίδει το δικαίωμα του στην περιουσία του και κηρύσσεται πτωχεύσας, αλλά από την άλλη διασφαλίζεται μια καθαρή και τελεσίδικη εικόνα όσον αφορά την οριστική απαλλαγή του από τις εναπομείναντες οφειλές του. 19. Απλοποίηση της διαδικασίας κατάργηση της διαδικασίας «δύο σταδίων» : Προς το παρών, η διαδικασία πτώχευσης απαιτεί δικαστικό διάταγμα έτσι ώστε τα περιουσιακά στοιχεία του πτωχεύσαντος τοποθετούνται στην κατοχή του Επίσημου Παραλήπτη, αλλά στη συνέχεια απαιτεί επίσης διάταγμα πτώχευσης για να εξουσιοδοτήσει τον Επίσημο Παραλήπτη στο να προχωρήσει στη ρευστοποίηση της περιουσίας. Η διαδικασία των δύο σταδίων που ισχύει σήμερα θα πρέπει να απαλειφθεί: κατόπιν δικαστικού διατάγματος, ο Επίσημος Παραλήπτης θα γίνει ο άμεσος νόμιμος ιδιοκτήτης όλων των περιουσιακών στοιχείων, με εξουσία να τα διαθέσει χωρίς περαιτέρω συμμετοχή από το δικαστήριο σε αυτό το στάδιο (εκτός από τις περιπτώσεις της υποθηκευμένης περιουσίας), ούτε από τον οφειλέτη. Ο διορισμένος διαχειριστής μπορεί να είναι είτε ένας ιδιώτης επαγγελματίας Σύμβουλος Αφερεγγυότητας (Διαχειριστής Πτώχευσης) που θα διοριστεί από τους πιστωτές ή τον Επίσημο Παραλήπτη, ή είτε ο ίδιος ο Επίσημος Παραλήπτης. Ο διαχειριστής θα διανέμει τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη στους πιστωτές κάτω από το πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που του έχουν ανατεθεί και με βάση τους σχετικούς κανόνες της διαδικασίας πτώχευσης. 20. Τροπολογίες για αποφυγή κατάχρησης του συστήματος: Αυτές θα περιλαμβάνουν (i) την αναστολή της απαλλαγής χρέους και της απαλλαγής από το καθεστώς του πτωχεύσαντα, εάν ο πτωχεύσας δεν έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το νόμο (ii) ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση μη αποκάλυψης στον Επίσημο Παραλήπτη όλων των περιουσιακών στοιχείων, ή αν υπάρχει δόλια αποξένωση της περιουσίας κατά την περίοδο προ της πτώχευσης. Κατά τη διάρκεια της περιόδου επιτήρησης που θα καθοριστεί, ο οφειλέτης θα είναι υπό παρακολούθηση και τα στοιχεία που υποβλήθηκαν σχετικά με την οικονομική του κατάσταση θα επαληθευτούν. Επίσης, θα πρέπει να εισαχθεί μια περίοδος αναδρομικής εξέτασης («look-back period») μεταξύ 3-5 ετών, έτσι ώστε ο Επίσημος Παραλήπτη ή ο ιδιώτης επαγγελματίας Διαχειριστής Πτώχευσης να έχει την εξουσία εντοπισμού τυχόν παράνομων συναλλαγών στην περίοδο πριν τη διαδικασία πτώχευσης και να προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για αποκατάσταση της περιουσίας. 21. Αντιμετώπιση των συσσωρευμένων υποθέσεων υπό εκκρεμότητα : Για τις παλιές υποθέσεις που βρίσκονται σε εκκρεμότητα θα γίνεται απαλλαγή από το υπόλοιπο χρέος, αλλά η απαλλαγή δεν θα αφορά χρέη που αφορούν υποθηκευμένη περιουσία. Θα χρειαστεί να προσληφθεί επιπλέον προσωπικό υπό τη μορφή αντιπροσώπων (ώστε να βοηθήσουν με την αντιμετώπιση των συσσωρευμένων υποθέσεων). 22. Αποπληρωμή του χρέους, όταν ο οφειλέτης επανακτήσει την ικανότητα αποπληρωμής στο μέλλον: Ο οφειλέτης που είναι σε θέση να βρει εργασία ή να λάβει αύξηση 7

8 του μισθού του κατά τη διάρκεια της περιόδου επιτήρησης των 3 ετών, μπορεί να υποχρεωθεί να παρέχει ένα πληρωτέο ποσοστιαίο ποσό στους πιστωτές του, εφόσον ληφθούν υπόψη τα έξοδα που θα του επιτρέπουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Οποιαδήποτε ποσά αποπληρωμής, ποσοστά και διάρκεια της πληρωμής, κ.λπ. αποτελούν επιλογές πολιτικής οι οποίες θα καθοριστούν σε μεταγενέστερο στάδιο κατά τη διάρκεια της συγγραφής της τροποποιητικής νομοθεσίας. 8

9 iii) Η απαλλαγή μικρών μη εξασφαλισμένων οφειλών από χρεώστες (φυσικά πρόσωπα) χωρίς περιουσιακά στοιχεία και χωρίς εισοδήματα (Διάταγμα Απαλλαγής Οφειλών ΔΑΟ) Υφιστάμενη κατάσταση Ανάγκη για εισαγωγή τέτοιου μηχανισμού 23. Σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, ο πιστωτής για να μπορεί να υποβάλει αίτηση πτώχευσης του χρεώστη θα πρέπει να έχει ποσό χρέους αξίας τουλάχιστον 15,000. Αυτό το ελάχιστο όριο θεωρείται αρκετά ψηλό και αποκλείει ουσιαστικά χρεώστες μικρών χρεών από οποιοδήποτε δυνατότητα απαλλαγής χρέους ή και επανένταξης στην οικονομική δραστηριότητα. Επιπλέον, συνήθως ξοδεύονται αχρείαστοι πόροι για τη δίωξη αυτών των χρεωστών, οι οποίοι τελικά οδηγούνται στη «μαύρη αγορά», όπου οι ευκαιρίες για εργοδότηση είναι περιορισμένες. Οι δανειστές, έτσι κ αλλιώς, μπορεί να έχουν ήδη διαγράψει τέτοια χρέη. Επομένως, γίνεται εισήγηση για την εισαγωγή ενός απλού, χαμηλού κόστους μηχανισμού που να παρέχει σε αυτά τα άτομα με πολύ χαμηλό συνολικό χρέος, χωρίς εισόδημα και χωρίς περιουσιακά στοιχεία μια πλήρη απαλλαγή του χρέους τους, βασισμένοι σε παρόμοιους επιτυχημένους μηχανισμούς που λειτουργούν στην Αγγλία και Ιρλανδία. Η χορήγηση της απαλλαγής χρεών μπορεί να επιτρέψει στον χρεώστη να ξαναγίνει ένα παραγωγικό μέλος της οικονομίας. Σηματοδοτεί επίσης ένα τελικό ξεκαθάρισμα από ανείσπρακτα χρέη τα οποία, το πιο πιθανόν, έχουν ήδη διαγραφεί. Σύντομη περιγραφή του προτεινόμενου μηχανισμού: 24. Σκοπός: Ο σκοπός αυτού του μηχανισμού είναι να δώσει ανακούφιση σε χρεώστες με μικρά συνολικά χρέη οι οποίοι δεν έχουν διαθέσιμο εισόδημα ούτε περιουσιακά στοιχεία 5 που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην αποπληρωμή του χρέους τους. Για να δικαιούται κάποιος να αιτηθεί κάτω από το μηχανισμό αυτό θα πρέπει να έχει συνολικό χρέος για όλες τις οφειλές του που να μην υπερβαίνει ένα καθορισμένο ποσό το οποίο θα προσδιοριστεί στη βάση και της ποσοτικής ανάλυσης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ο μηχανισμός αυτός θα επιτρέπει σε επιλέξιμους αφερέγγυους οφειλέτες να διαγράψουν τα χρέη τους, στις περιπτώσεις όπου θα μπορούν να αποδείξουν ότι δεν είναι σε θέση να τα αποπληρώσουν. 25. Η προτεινόμενη διαδικασία έχει ως εξής: Ο οφειλέτης συμπληρώνει μια αίτηση με τη βοήθεια ενός ενδιάμεσου φορέα και την παρουσιάζει στον ενδιάμεσο φορέα με όλα τα σχετικά έγγραφα. (Πριν από την συμπλήρωση της αίτησης ο ενδιάμεσος φορέας θα συμβουλέψει τον οφειλέτη, σχετικά με το εάν ο μηχανισμός αυτός είναι η καταλληλότερη επιλογή). Ο ενδιάμεσος φορέας αξιολογεί τις πληροφορίες του οφειλέτη και υποβάλλει την αίτηση στην Υπηρεσία Αφερεγγυότητας. Η Υπηρεσία ελέγχει, αν όλα είναι εντάξει και εκδίδει το Διάταγμα Απαλλαγής Οφειλών (ΔΑΟ). Το ΔΑΟ στη συνέχεια αποστέλλεται στο δικαστήριο για να επικυρωθεί και μετά από αυτό, εγγράφεται σε ένα δημόσιο μητρώο το οποίο τυγχάνει διαχείρισης από την Υπηρεσία Αφερεγγυότητας. Αν ο οφειλέτης συμμορφωθεί με τους όρους του ΔΑΟ, τα χρέη που καθορίζονται σ 'αυτό θα διαγραφούν στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης, η οποία θα καθοριστεί, και όλες οι προ υπάρχουσες αποφάσεις ή ενέργειες κατά του οφειλέτη θα 5 Το μηνιαίο εισόδημα που ο οφειλέτης επιτρέπεται να κρατήσει θα λαμβάνει υπόψη τα Έξοδα του οφειλέτη που θα του εξασφαλίζουν αξιοπρεπή διαβίωση. Περιουσιακά στοιχεία που έχει στη κατοχή του ο οφειλέτης θα πρέπει να έχουν αξία όχι μεγαλύτερη από ένα μικρό ποσό που θα καθοριστεί στο νόμο. 9

10 ακυρωθούν στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης. Κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης θα υπάρχουν περιορισμοί παρόμοιοι με αυτούς που ισχύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία, έτσι ώστε ο οφειλέτης πχ να μην μπορεί να δανειστεί ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό (που θα καθοριστεί στο νόμο) ή περισσότερο χωρίς να ενημερώσει τον πιστωτή για την απαλλαγή του χρέους ή δεν μπορεί να συμμετάσχει στην προώθηση, τη διαχείριση ή τη δημιουργία μιας εταιρείας περιορισμένης ευθύνης ή να γίνει διευθυντής εταιρείας χωρίς να πάρει άδεια από το δικαστήριο. Ωστόσο, δυνατότητα επιστροφής εισοδήματος και περιουσιακών στοιχείων στους πιστωτές (το λεγόμενο «claw back») θα πρέπει επίσης να επιβληθεί, δηλαδή εάν ο οφειλέτης βρεθεί με νέα περιουσιακά στοιχεία ή εισοδήματα κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης, ένα ποσοστό (που θα αποφασιστεί κατά τη διάρκεια της ετοιμασίας της νομοθεσίας) μπορεί να ανακτηθεί προς όφελος των πιστωτών. 26. Ενδιάμεσοι Φορείς: Υπάρχει η ανάγκη ενός ενδιάμεσου φορέα ο οποίος θα έχει ως καθήκον τη καθοδήγηση του χρεώστη στη συμπλήρωση της αίτησης, την επιθεώρηση των πληροφοριών του χρεώστη, την παροχή συμβουλής στο χρεώστη σχετικά με το εάν ο μηχανισμός αυτός είναι η πιο κατάλληλη οδός γι αυτόν και τέλος την υποβολή της αίτησης στην Υπηρεσία Αφερεγγυότητας. Οι επιλογές για το ποιος φορέας θα ενεργεί ως ενδιάμεσος είναι υπό εξέταση. 27. Μηχανισμοί για παρεμπόδιση εκμετάλλευσης του συστήματος: Η νομοθεσία θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα : (i) Πλήρης αποκάλυψη όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων και των ποινών για τις περιπτώσεις που θα επιβάλλονται όπου αυτό δεν συμβαίνει. (ii) Ρητή συγκατάθεση του χρεώστη για εξακρίβωση των στοιχείων του. (iii) Ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων φορέων για εξακρίβωση των απαιτήσεων των χρεωστών. (iv) Δημιουργία Δημόσιου Μητρώου στο οποίο θα εγγράφονται οι χρεώστες για τους οποίους εκδίδεται το ΔΑΟ (v). Το σχέδιο δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί εάν ένα σημαντικό μέρος του χρέους έχει δημιουργηθεί πρόσφατα. (vi) ΔΑΟ θα παραχωρείται μόνο μία φορά. 10

11 iv) Σχέδια για τη διάσωση και αποκατάσταση βιώσιμων επιχειρήσεων Υφιστάμενη κατάσταση Ανάγκη για εισαγωγή τέτοιου μηχανισμού 28. Σήμερα, υπάρχουν εταιρείες στην Κύπρο που πιθανόν να είναι σε θέση να αποπληρώσουν τουλάχιστον ένα μέρος του χρέους τους, αλλά δεν μπορούν να φτάσουν σε μια ουσιαστική συμφωνία για εξόφληση των πιστωτών. Για τις εταιρείες αυτές είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού αφερεγγυότητας που θα αποβλέπει στην αναδιάρθρωση του χρέους και τη διάσωση και αποκατάσταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας με σκοπό τη διατήρηση βιώσιμων επιχειρήσεων που θα βοηθήσουν την οικονομική ανάκαμψη και τη διατήρηση της απασχόλησης. 29. Επί του παρόντος, η μόνη επιλογή για τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες είναι η διαδικασία εκκαθάρισης. Ωστόσο η εκκαθάριση, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν αποτελεί την καλύτερη επιλογή για τους πιστωτές, εφόσον η εν λόγω διαδικασία δεν εξασφαλίζει την αποπληρωμή χρεών. Επιπλέον, η εκκαθάριση εταιρειών δεν αποτελεί την καλύτερη λύση ούτε για την οικονομία ευρύτερα, καθώς επηρεάζει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη και αυξάνει την ανεργία. Οι εταιρείες αυτές καθώς και οι πιστωτές τους μπορεί συχνά να θεωρηθούν ως "όμηροι" του συστήματος για όσο χρονικό διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία εκκαθάρισης. Επιπρόσθετα, η εισαγωγή ενός μηχανισμού που να προβλέπει διαδικασίες διάσωσης για τις επιχειρήσεις, ως εναλλακτική λύση δύναται να προσφέρει θετικά αποτελέσματα στη μείωση του αριθμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Κυριότερα χαρακτηριστικά προτεινόμενων νέων σχεδίων : 30. Προτείνεται η εισαγωγή των ακόλουθων δύο σχεδίων αναδιάρθρωσης χρέους και επιχειρήσεων: 31. Το πρώτο σχέδιο, παρόμοιο με το Ιρλανδικό σχέδιο «Examinership», ονομάζεται Σχέδιο Αναδιάρθρωσης χρέους Βιώσιμων Επιχειρήσεων (ΣΑΒΕ) : Οποιοσδήποτε πιστωτής, ή η διεύθυνση της εταιρείας δύναται να αιτηθεί στο δικαστήριο με σκοπό το διορισμό εξεταστή. Το Δικαστήριο αξιολογεί το ενδεχόμενο βιωσιμότητας της εταιρείας και σε περίπτωση που κρίνει ότι υπάρχουν δυνατότητες διάσωσης, με απόφαση εγκρίνει το διορισμό του Εξεταστή (εγγεγραμμένος Σύμβουλος Αφερεγγυότητας). Η εταιρεία τίθεται υπό την προστασία του Δικαστηρίου για περίοδο 4 μηνών. Κατά την περίοδο αυτή, καμία αγωγή δεν μπορεί να καταχωρηθεί εναντίον της εταιρείας και ο εξεταστής καλείται να αξιολογήσει τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας και να καταθέσει στο Δικαστήριο πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους της εταιρείας, η οποία έχει προηγουμένως εγκριθεί από την πλειοψηφία των πιστωτών σε αξία. Συνήθως το ΣΑΒΕ απαιτεί τη χορήγηση νέων πιστωτικών διευκολύνσεων καθώς επίσης ετοιμασία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου ουσιαστικής αναδιάρθρωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας που πιθανόν να περιλαμβάνει την πώληση περιουσιακών στοιχείων. Στις περιπτώσεις όπου το Δικαστήριο εγκρίνει την πρόταση του εξεταστή, η πρόταση αυτή είναι νομικά δεσμευτική προς όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Το Δικαστήριο αποφασίζει να εγκρίνει την πρόταση αναδιάρθρωσης που ετοιμάζεται από τον εξεταστή εφόσον κρίνει ότι η πρόταση είναι «ορθή και δίκαιη» έχοντας υπόψη τη συνέχιση της 11

12 επιχειρηματικής δραστηριότητας, τη διάσωση θέσεων εργασίας καθώς επίσης και το γεγονός ότι οι πιστωτές δεν θα πρέπει να βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση από ότι θα ήταν εάν η εταιρεία βρισκόταν υπό διαδικασία εκκαθάρισης. 32. Το δεύτερο σχέδιο, παρόμοιο με το Αγγλικό «Administration», ονομάζεται Σχέδιο Αναδιάρθρωσης χρέους και Διαχείρισης Βιώσιμων Επιχειρήσεων (ΣΑΔΒΕ): Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει εκτός από την αναδιάρθρωση χρεών και τη λειτουργική αναδιάρθρωση της εταιρείας. Διορίζεται ένας Διαχειριστής/Διευθυντής και η εταιρεία βρίσκεται υπό προστασία για περίοδο 12 μηνών. Ο Διαχειριστής/Διευθυντής αναλαμβάνει τη διαχείριση της εταιρείας με σκοπό την αναδιάρθρωση και τη διάσωση της επιχείρησης. Υπάρχει και η δυνατότητα η εν λόγω επιχείρηση να πωληθεί από τον διαχειριστή, ως έχει, σε κάποιο ενδεχόμενο επενδυτή. Ο διορισμός του Διαχειριστή/Διευθυντή δύναται να γίνει μέσω Δικαστηρίου αλλά και εκτός της δικαστικής οδού. Ο Διαχειριστής/Διευθυντής πρέπει να προτείνει στους μετόχους, στους πιστωτές και Έφορο Εταιρειών, συγκεκριμένo σχέδιο όπου να διαφαίνεται ότι με την κατάληξη της διαδικασίας η εταιρεία θα διασωθεί. Σε περίπτωση που η πρόταση δεν γίνει αποδεκτή από την πλειοψηφία των πιστωτών σε αξία ή των μετόχων τότε η διαφορά θα επιλύεται μέσω δικαστηρίου. Το Δικαστήριο έχει την εξουσία να διατάσσει την διακοπή του διορισμού του Διαχειριστή/Διευθυντή ή να επιβάλλει στους πιστωτές οποιαδήποτε πρόταση αναδιάρθρωσης ή να πράττει οτιδήποτε άλλο θεωρεί κατάλληλο σύμφωνα με τα ενώπιον του στοιχεία. 33. Τα δύο σχέδια θα είναι αλληλοαναιρούμενα (θα υπάρχει δηλαδή επιλογή είτε για το ένα ή το άλλο). Για να ενταχτεί μια εταιρεία σε ένα από τα δύο προαναφερόμενα σχέδια (ΣΑΒΕ ή ΣΑΔΒΕ) θα πρέπει ως βασική προϋπόθεση να έχει ταξινομηθεί ως συνεργάσιμος πελάτης. 34. Νέες Πιστωτικές Διευκολύνσεις (Fresh Finance) : Οι νέες πιστωτικές διευκολύνσεις είναι απαραίτητο να δίδονται στις εταιρείες ως κεφάλαιο κίνησης κατά τη διαδικασία αναδιάρθρωσης της επιχείρησης (δηλαδή κατά τη διάρκεια που βρίσκονται υπό προστασία). Το κίνητρο των πιστωτών για χορήγηση τέτοιων διευκολύνσεων σε εταιρείες που βρίσκονται υπό το σχέδιο Σχέδιο Αναδιάρθρωσης χρεών Βιώσιμων Επιχειρήσεων ή υπό το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης και Διαχείρισης Βιώσιμων Επιχειρήσεων είναι ότι θα δίδεται προτεραιότητα πληρωμής σε περίπτωση που η εταιρεία ακολουθήσει την διαδικασία εκκαθάρισης. Εντούτοις, οι πάροχοι νέων πιστωτικών διευκολύνσεων θα έχουν προτεραιότητα πληρωμής έναντι πιστωτών που έχουν ως εξασφάλιση περιουσιακό στοιχείο υπό τη μορφή ακίνητης ιδιοκτησίας υπό την βασική προϋπόθεση ότι τα δικαιώματά των εν λόγω πιστωτών θα είναι επαρκώς προστατευμένα. 35. Εξουσία εξεταστή / διαχειριστή για τη διαχείριση περιουσίας που βρίσκεται υπό εξασφάλιση. Ο εξεταστής / διαχειριστής πρέπει να έχει την εξουσία να διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας συμπεριλαμβανομένου και αυτών που βρίσκονται υπό σταθερή εξασφάλιση. Η εξουσία αυτή είναι σημαντική γιατί ο εξεταστής /διαχειριστής θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του όλα τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας για να ετοιμάσει ένα βιώσιμο σχέδιο αναδιάρθρωσης. Στις περιπτώσεις όπου υπάρχει σταθερή επιβάρυνση ο εξεταστής/διαχειριστής θα πρέπει να έχει την προηγούμενη συγκατάθεση του κατόχου της εξασφάλισης για να μπορέσει είτε να το συμπεριλάβει στην πρόταση αναδιάρθρωσης είτε για να το πωλήσει. Τα χρήματα που θα εισπράξει από την πώληση θα χρησιμοποιηθούν για να 12

13 πληρωθεί πρώτα ο πιστωτής με σταθερή επιβάρυνση και το υπόλοιπο θα δοθεί στην εταιρεία. Σε περίπτωση που ο κάτοχος της σταθερής επιβάρυνσης δεν δώσει την προηγούμενη συγκατάθεσή του για να συμπεριληφθεί η αξία από την πώληση του ακινήτου στην πρόταση του εξεταστή/διαχειριστή, τότε ο εξεταστής/διαχειριστής δύναται να προχωρήσει με την πρόταση μόνο στις περιπτώσεις όπου δίδεται μια εγγυητική από τον εξεταστή/διαχειριστή προς τον πιστωτή με σταθερή εξασφάλιση ότι ο εν λόγω πιστωτής θα πληρωθεί πρώτος για τα χρήματα που θα εισπραχτούν και θα καλύψουν όλο το ποσό του δανείου που έχει χορηγηθεί και είναι συνδεδεμένο με τη σταθερή επιβάρυνση. 36. Περίοδος Προστασίας. Η περίοδος προστασίας για το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης Χρέους Βιώσιμων Επιχειρήσεων είναι 4 μήνες και για το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης και Διαχείρισης Βιώσιμων Επιχειρήσεων είναι 12 μήνες. Κατά τη διάρκεια της περιόδου που η εταιρεία είναι υπό προστασία καμία αγωγή δεν μπορεί να καταχωρηθεί εναντίον της εταιρείας. 37. Ποιος μπορεί να αιτηθεί για το διορισμό εξεταστή / διαχειριστή : Για διορισμό εξεταστή: Το Διοικητικό Συμβούλιο (με πλειοψηφία), οι πιστωτές και τα μέλη (με πλειοψηφία). Για διορισμό διαχειριστή/διευθυντή: Μέσω δικαστηρίου θα μπορεί να αιτηθεί η εταιρεία (πλειοψηφία μετόχων), το Διοικητικό Συμβούλιο και οποιοσδήποτε πιστωτής. Για εκτός δικαστηρίου διαδικασία θα μπορεί να αιτηθεί η εταιρεία (πλειοψηφία μετόχων), το Διοικητικό Συμβούλιο και κάτοχος κυμαινόμενης επιβάρυνσης η οποία επιβαρύνει το σημαντικότερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας. 38. Ποιος μπορεί να διορίζει τον εξεταστή/διαχειριστή: Στην περίπτωση που η αίτηση είναι αναφορικά με το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης Χρέους Βιώσιμων Επιχειρήσεων, ο εξεταστής διορίζεται μόνο από το Δικαστήριο. Στην περίπτωση που η αίτηση είναι αναφορικά με το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης και Διαχείρισης Βιώσιμων Επιχειρήσεων, υπάρχει η επιλογή της εξωδικαστικής διαδικασίας για τον διορισμό του διαχειριστή που ακολουθείται μόνο στις περιπτώσεις όπου η αίτηση γίνεται από την ίδια την εταιρεία, το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας ή όπου ο πιστωτής είναι κάτοχος κυμαινόμενης επιβάρυνσης η οποία επιβαρύνει το σημαντικότερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας. 13

14 v) Μεταρρύθμιση της διαδικασίας εκκαθάρισης εταιρειών 39. Η μεταρρύθμιση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου σε σχέση με την διαδικασία της αναγκαστικής εκκαθάρισης είναι απαραίτητη εφόσον η τρέχουσα διαδικασία θεωρείται ανεπαρκής και πολύ χρονοβόρα. Ο στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός των διαδικασιών και η τροποποίηση της νομοθεσίας υιοθετώντας απλούστερες διαδικασίες με λιγότερες καθυστερήσεις, μεγιστοποιώντας με τον τρόπο αυτό την απόδοση των παραγωγικών περιουσιακών στοιχείων πίσω στην οικονομία. Αναθεώρηση της διαδικασίας εκκαθάρισης- Σημαντικότερες αλλαγές 40. Αλλαγή της διαδικασίας ψηφοφορίας: Με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία, η διαδικασία που ακολουθείται για το διορισμό εκκαθαριστή (εγγεγραμμένος Σύμβουλος Αφερεγγυότητας) στην πρώτη συνέλευση πιστωτών, είναι όπως οι πιστωτές συμφωνήσουν με πλειοψηφία αριθμού και αξίας. Η απαίτηση του νόμου όπως πληρούνται και οι δύο αυτές προϋποθέσεις (πλειοψηφία αριθμού και αξίας) οδηγεί πολλές φορές σε αδιέξοδο και ως αποτέλεσμα καθυστερεί την διαδικασία διορισμού εκκαθαριστή. Ο εκκαθαριστής με την τροποποίηση του νόμου θα διορίζεται κατόπιν ψηφίσματος των πιστωτών με πλειοψηφία αξίας μόνο. 41. Εξουσία εκκαθαριστή να διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία που εξασφαλίζουν χορηγήσεις: Πρέπει να δοθεί εξουσία στον εκκαθαριστή να διαχειρίζεται όλα τα περιουσιακά στοιχεία της υπό εκκαθάριση εταιρείας ακόμα και αυτά όπου υπάρχει εξασφάλιση προς όφελος διαφόρων χορηγήσεων. Με βάση το παρόν νομικό πλαίσιο, παρουσιάζονται προβλήματα όταν περιουσιακά στοιχεία δίδονται προς εξασφάλιση για τη χορήγηση δανείων πολύ χαμηλότερης αξίας. Σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, σε τέτοιες περιπτώσεις, ο εκκαθαριστής δεν μπορεί να διαθέτει τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας που υπάρχει εξασφάλιση και ως αποτέλεσμα δεν δίνεται η δυνατότητα στον εκκαθαριστή να διαθέσει τη διαφορά (equity) που ενδεχομένως να προκύπτει από το ποσό της χορήγησης του δανείου σε σχέση με την αξία του περιουσιακού στοιχείου. Με την τροποποίηση ο εκκαθαριστής θα έχει την εξουσία να διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας (πχ. πώληση ακινήτου), να πληρώσει τον πιστωτή που είχε δικαίωμα βάση της εξασφάλισης στο ακίνητο και να διαθέσει το υπόλοιπο ποσό στους υπόλοιπους πιστωτές. Επιπρόσθετα, για να είναι σε θέση να διαχειρίζεται ο εκκαθαριστής τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας που βρίσκονται υπό σταθερή εξασφάλιση θα πρέπει να δίδεται μια εγγυητική από τον εκκαθαριστή προς τον κάτοχο της σταθερής εξασφάλισης ότι ο εν λόγω κάτοχος θα πληρωθεί πρώτος για τα χρήματα που θα εισπραχτούν και θα καλύψουν όλο το ποσό του δανείου που έχει χορηγηθεί και είναι συνδεδεμένο με τη σταθερή επιβάρυνση. 14

15 ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΘΕΜΑΤΑ 42. Υπηρεσία Αφερεγγυότητας : Για την αποτελεσματική εφαρμογή ενός νέου σύγχρονου πλαισίου αφερεγγυότητας καθώς και του νομικού πλαισίου που θα το διέπει είναι απαραίτητο να υπάρχει η κατάλληλη διοικητική δομή. Για το σκοπό αυτό βρίσκεται υπό αξιολόγηση κατά πόσο χρειάζεται η θέσπιση μίας νέας υπηρεσίας ή η βελτίωση της ήδη υπάρχουσας (Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη). Ο χειρισμός των θεμάτων που σχετίζονται με τα νέα σχέδια, η παρακολούθηση της εφαρμογής του νόμου για τη ρύθμιση του επαγγέλματος των Συμβούλων Αφερεγγυότητας, καθώς και οι υφιστάμενες λειτουργίες του Επίσημου Παραλήπτη (δηλαδή πτωχεύσεις και εκκαθαρίσεις) θα μπορούσαν να ενοποιηθούν. Περαιτέρω αξιολόγηση απαιτείται πριν ληφθεί τελική απόφαση. 43. Σύμβουλοι Αφερεγγυότητας: Για να διασφαλιστεί η σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή των διαδικασιών που αφορούν το νομοθετικό πλαίσιο αφερεγγυότητας, οι βέλτιστες διεθνείς πρακτικές προνοούν την ρύθμιση του επαγγέλματος συμβούλων σε θέματα αφερεγγυότητας, με την υιοθέτηση αυστηρών επαγγελματικών κριτηρίων υψηλού επιπέδου και την εφαρμογή συστήματος χορήγησης αδειών στους ενδιαφερόμενους επαγγελματίες. Με βάση αυτές τις πρόνοιες των βέλτιστων πρακτικών, θα ετοιμαστεί νομοθεσία που θα ρυθμίζει το επάγγελμα των Συμβούλων Αφερεγγυότητας, ενώ παράλληλα θα πρέπει να δοθεί προσοχή κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου μέχρι να αδειοδοτηθούν οι πρώτοι σύμβουλοι. Το πλαίσιο χρεώσεων των Συμβούλων βρίσκεται υπό μελέτη εφόσον θα πρέπει να είναι από τη μια πλευρά οικονομικά προσιτό για τις επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα που αιτούνται των υπηρεσιών των Συμβούλων κάτω από τα διάφορα Σχέδια Αφερεγγυότητας, και από την άλλη πλευρά θα πρέπει να είναι ελκυστικό και βιώσιμο για τους ιδιώτες επαγγελματίες. 44. Χρέη που θα λαμβάνονται υπόψη στους μηχανισμούς αφερεγγυότητας: «Xρέη που αποκλείονται» («excluded debts») είναι εκείνα τα χρέη που λόγω της φύσης τους και έχοντας υπόψη το δημόσιο συμφέρον δεν θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε μια διαδικασία επίλυσης χρέους. Τέτοια χρέη είναι συνήθως εκείνα που αποκτώνται μέσω απάτης, χρέη που αφορούν τη διατροφή συζύγου και τέκνων, αστικές αποζημιώσεις κτλ. «Εξαιρετέα Χρέη» ( excludable debts ) είναι τα χρέη που θα έπρεπε κανονικά να εξαιρούνται από μια διαδικασία επίλυσης χρέους, αλλά θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν με τη ρητή συναίνεση του πιστωτή. Τέτοια χρέη είναι οι φορολογικές οφειλές, τα χρέη κοινωνικών ασφαλίσεων, έξοδα της τοπικής αυτοδιοίκησης, φόροι τοπικών αρχών, τέλη επιχειρήσεων κοινής ωφελείας. Είναι σημαντικό όπως τέτοια χρέη θωρούνται εξαιρετέα, αφού διαφορετικά η βιωσιμότητα ενός σχεδίου αναδιάρθρωσης χρεών μπορεί να επηρεαστεί ουσιαστικά και σημαντικά από τέτοια είδη χρέους. 45. Ο ρόλος των Δικαστηρίων στο πλαίσιο της διαδικασίας αφερεγγυότητας: Η δικαστική και διοικητική δυνατότητα και ικανότητα των δικαστηρίων να διαχειριστεί νέες ρυθμίσεις περί αφερεγγυότητας θα πρέπει να αναπτυχθούν εν αναμονή ενός πιθανόν μεγάλου αριθμού περιπτώσεων αφερεγγυότητας που δύναται να προκύπτουν από τη μεταρρύθμιση που εφαρμόζεται σήμερα. Τα δικαστήρια, σε ένα καθεστώς αφερεγγυότητας, έχουν να επιτελέσουν ένα σημαντικό ρόλο σε διάφορα σημεία της διαδικασίας όπως για παράδειγμα στην παροχή μιας αρχικής περιόδου προστασίας του οφειλέτη από ενέργειες πιστωτών, την επικύρωση τυχόν ρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν μεταξύ των μερών, την αποτελεσματική διαχείριση των 15

16 διαδικασιών ώστε να ελαχιστοποιείται το κόστος και να αποφεύγεται η καθυστέρηση, την παρακολούθηση για τυχόν κατάχρηση της διαδικασίας, την αξιολόγηση της βιωσιμότητας, και την παροχή σωστής εφαρμογής δίκαιων αρχών στην όλη διαδικασία. Η αποτελεσματικότητα ολόκληρου του καθεστώτος αφερεγγυότητας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διοικητική ικανότητα των δικαστηρίων να διαχειριστούν το νέο πτωχευτικό πλαίσιο, συνεπώς θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες για να ενισχυθεί η διοικητική ικανότητα του δικαστικού συστήματος για την εφαρμογή των νέων διαδικασιών 46. Έξοδα του οφειλέτη που να εξασφαλίζουν αξιοπρεπή διαβίωση (αφορά τα Προσωπικά σχέδια αφερεγγυότητας) («reasonable living expenses») : Οι νέες διαδικασίες αφερεγγυότητας θα απαιτούν την ανάπτυξη προτύπων για το καθαρό εισόδημα που θα επιτρέπεται να διατηρείται για τα λογικά έξοδα διαβίωσης του οφειλέτη και των εξαρτωμένων του. Σε όλα τα καθεστώτα προσωπικής αφερεγγυότητας, ο οφειλέτης θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την πλήρη ικανότητα αποπληρωμής του, προκειμένου να αποπληρώσει τα χρέη του. Για να οριστεί αυτή η ικανότητα αποπληρωμής πρέπει να προσδιοριστούν τα έξοδα που θα του εξασφαλίζουν μια αξιοπρεπή διαβίωση και οποιοδήποτε ποσό πέρα και πάνω από αυτό θα αξιοποιείται για την αποπληρωμή των χρεών. Ομάδα Έργου για το Πλαίσιο Αφερεγγυότητας 29 Ιουλίου 2014 ΠΠ/ΓΔΕΠΣΑ 16