Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. για τη θέσπιση του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες»

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2018) 383 final 2018/0207 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες» {SEC(2018) 274 final} - {SWD(2018) 290 final} - {SWD(2018) 291 final} EL EL

2 1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η παρούσα πρόταση προβλέπει ως ημερομηνία έναρξης ισχύος την 1η Ιανουαρίου 2021 και υποβάλλεται για μια Ένωση 27 κρατών μελών, σύμφωνα με τη γνωστοποίηση της πρόθεσης του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρατόμ βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, γνωστοποίηση την οποία έλαβε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 29 Μαρτίου Αιτιολόγηση και στόχοι Σκοπός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να προάγει την ειρήνη, τις αξίες και την ευημερία των λαών της. Η Ένωση είναι κοινότητα δικαίου και οι αξίες της αποτελούν την ίδια τη βάση της ύπαρξής της. Οι αξίες αυτές κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ, στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ καθώς και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρεται ότι «Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Οι αξίες αυτές είναι κοινές στα κράτη μέλη εντός κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών». Επιπλέον, το άρθρο 3 ορίζει ότι «η Ένωση έχει σκοπό να προάγει την ειρήνη, τις αξίες της και την ευημερία των λαών της» και ότι, μεταξύ άλλων, «σέβεται τον πλούτο της πολιτιστικής και γλωσσικής της πολυμορφίας και μεριμνά για την προστασία και ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς». Στο πνεύμα αυτό, το έγγραφο προβληματισμού της Επιτροπής σχετικά με το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ 1 αναφέρει ότι «ο προϋπολογισμός της ΕΕ στηρίζει αυτόν τον σκοπό, σε συνεργασία με τους εθνικούς προϋπολογισμούς και συμπληρώνοντας άλλες προσπάθειες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο». Ειδικότερα, οι αξίες αυτές περιλαμβάνουν τα θεμελιώδη δικαιώματα, την απαγόρευση των διακρίσεων και την ισότητα, την καταπολέμηση του ρατσισμού και την ανοχή, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, το κράτος δικαίου και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, την πολιτιστική πολυμορφία, μια δυναμική κοινωνία των πολιτών, την ελευθερία έκφρασης και τη συμμετοχή των πολιτών στον δημοκρατικό βίο. Επιπλέον, η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινή πολιτιστική κληρονομιά, η μνήμη και η ενθύμηση, αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για τη συμμετοχή σε μια δημοκρατική κοινότητα και για την απάλειψη των στερεοτύπων και των στοιχείων που διχάζουν τους Ευρωπαίους. Η παρούσα Επιτροπή έχει θέσει τη δημιουργία μιας Ένωσης δημοκρατικής αλλαγής ως μία από τις δέκα πολιτικές προτεραιότητές της και, στο πλαίσιο αυτό, εργάζεται για να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με το έργο και τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ και για να οικοδομήσει εμπιστοσύνη στην Ένωση. Τα οικονομικά της ΕΕ μπορούν να προσδώσουν προστιθέμενη αξία και να συμβάλουν στο σεβασμό των κοινών ευρωπαϊκών αξιών. 1 COM(2017) 358 της 28ης Ιουνίου EL 2 EL

3 Για την προώθηση των κοινών ευρωπαϊκών αξιών και δικαιωμάτων, η ΕΕ έχει συνδυάσει διάφορα εργαλεία σε ένα μείγμα πολιτικής αποτελούμενο από νομοθετικά μέτρα, πολιτικές και χρηματοδοτικά μέσα. Ειδικότερα, τα ακόλουθα χρηματοδοτικά προγράμματα έχουν εστιάσει έντονα σε κοινωνικές πτυχές και συνδέονται αδιαμφισβήτητα με τις ευρωπαϊκές αξίες: το πρόγραμμα «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια», το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» και το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη». Τα προγράμματα αυτά έχουν συμβάλει στην επίτευξη ουσιαστικής προόδου όσον αφορά την προώθηση των αξιών και την εφαρμογή του συνόλου των δικαιωμάτων που αναγνωρίζει η νομοθεσία της ΕΕ σε όλους τους πολίτες της Ένωσης. Ορισμένα παραδείγματα είναι τα εξής: οι πολίτες γνωρίζουν καλύτερα τα δικαιώματά τους, την κοινή ιστορία και τον κοινό πολιτισμό τους, περισσότερες γυναίκες συμμετέχουν στην απασχόληση, τα δικαιώματα των παιδιών προάγονται και προστατεύονται, τα συστήματα δικαιοσύνης είναι πιο αποτελεσματικά με επαγγελματίες νομικούς που γνωρίζουν πώς και πότε να εφαρμόζουν το κεκτημένο της ΕΕ και με μια ακμάζουσα διασυνοριακή συνεργασία, οι πολίτες συμμετέχουν περισσότερο στις δημοκρατικές διαδικασίες και στα κοινά σε ενωσιακό επίπεδο και υπάρχει βαθύτερη κατανόηση και σεβασμός των διαφορετικών μνημών, πολιτισμών και παραδόσεων. Στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου, οι πολίτες μπορούν να βασίζονται σε ένα σύνολο δικαιωμάτων, σε ένα ανεξάρτητο και αποτελεσματικό σύστημα δικαιοσύνης και στον σεβασμό του κράτους δικαίου. Με τη χρήση ειδικών για τους σκοπούς αυτούς κονδυλίων, η ΕΕ έχει καταδείξει την ακλόνητη δέσμευση της υπέρ της καταπολέμησης της βίας με θύματα τις γυναίκες και τα παιδιά, της πάταξης κάθε μορφής διάκρισης, της προαγωγής και προστασίας των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και της υποστήριξης μιας δυναμικής και ισχυρής κοινωνίας των πολιτών. Παρά τη πρόοδο που έχει συντελεστεί χάρη στα τρέχοντα προγράμματα, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά κενά στους εν λόγω τομείς πολιτικής, ενώ, παράλληλα, έχουν κάνει την εμφάνισή τους νέες προκλήσεις οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν. Οι κοινές προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η ΕΕ στο τομέα της δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων και των αξιών έχουν διττό χαρακτήρα: Η αποστολή της Ένωσης να αποτελέσει κοινότητα βασιζόμενη σε κοινές αξίες και κοινά δικαιώματα, σε μια κοινή ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά και στη συμμετοχή των πολιτών παρεμποδίζεται από ορισμένα αναδυόμενα κινήματα που αμφισβητούν την ιδέα των ανοικτών, συνεκτικών, δημοκρατικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών στις οποίες η συμμετοχή στα κοινά και η ύπαρξη κατοχυρωμένων δικαιωμάτων καθιστούν δυνατή τη συνύπαρξη σε πνεύμα ανεκτικότητας. Ο κατακερματισμός και οι περιορισμένοι πόροι των σημερινών ενωσιακών χρηματοδοτικών προγραμμάτων που αφορούν ειδικά τις αξίες, τα δικαιώματα, την ιθαγένεια και τη δικαιοσύνη περιορίζουν την ικανότητα της ΕΕ να ανταποκρίνεται στις παλιές και τις νέες προκλήσεις. Ο «ελλιπής προϋπολογισμός των προγραμμάτων για την ικανοποίηση της ζήτησης» αποτελεί το βασικότερο εμπόδιο που θα μπορούσε να αποτρέψει την επίτευξη των στόχων των τρεχόντων προγραμμάτων, σύμφωνα με τη γνώμη όσων απάντησαν στη σχετική δημόσια διαβούλευση. Από μια λεπτομερέστερη ανάλυση προκύπτουν επίσης τα εξής: Υπάρχουν πολίτες που εξακολουθούν να μην απολαμβάνουν πλήρως τα δικαιώματά τους: εξακολουθούν να υφίστανται ανισότητες και διακρίσεις λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκεύματος ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή EL 3 EL

4 γενετήσιου προσανατολισμού. Η βία εξακολουθεί να αποτελεί πραγματικότητα στην καθημερινή ζωή πολλών γυναικών, παιδιών και άλλων ομάδων κινδύνου. Χρειάζεται να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες γνωρίζουν τις αξίες της ΕΕ και τα οφέλη που συνεπάγεται η ιθαγένεια της ΕΕ και για να προωθηθεί ένα υψηλότερο επίπεδο πολιτικής και κοινωνικής συμμετοχής και η καλύτερη κατανόηση της Ένωσης, της ιστορίας, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της πολυμορφίας της δεν είναι ακόμα απόλυτα γνωστά και δεν εφαρμόζονται πλήρως τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιθαγένεια της ΕΕ ελεύθερη κυκλοφορία, προξενική προστασία και εκλογικά δικαιώματα, γεγονός που αποτρέπει την πολιτική και κοινωνική συμμετοχή των πολιτών. Οικονομικές κρίσεις, καθώς και επίμονες ανισότητες και προκλήσεις, όπως η μετανάστευση, έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση δοκιμάζονται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αμφισβητούνται ακόμα και το κράτος δικαίου, η πρόσβαση στη δικαιοσύνη, ο χώρος που παρέχεται στην κοινωνία των πολιτών και η ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος. Η δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις είναι ανεπαρκής και η διασυνοριακή πρόσβαση στη δικαιοσύνη μεταξύ κρατών μελών εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Πρέπει να βελτιωθούν τα εργαλεία για τη συλλογή συγκρίσιμων στοιχείων σχετικά με την ποιότητα, την ανεξαρτησία και την αποτελεσματικότητα των δικαστικών συστημάτων των κρατών μελών. Ένα βασικό εμπόδιο για την αμοιβαία αναγνώριση και τη δικαστική συνεργασία είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στα δικαστικά συστήματα των άλλων κρατών μελών. Η μη αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες, καθώς θα οδηγούσε σε αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης στη δημοκρατία και της στήριξης που παρέχεται για τη συμμόρφωση με τις αξίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Οι προκλήσεις αυτές είναι κοινές για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και έχουν διασυνοριακές διαστάσεις. Ενώ είναι σημαντικό να λαμβάνονται μέτρα σε εθνικό επίπεδο, τα μεμονωμένα κράτη μέλη δεν διαθέτουν, χωριστά, αρκετή ισχύ για να υπερπηδήσουν τις δυσκολίες αυτές. Η προώθηση και η προάσπιση των ενωσιακών αξιών και δικαιωμάτων έχει τεράστια σημασία για την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική, δικαστική και οικονομική ζωή της Ένωσης και συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας ΕΕ που έχει απτή επιρροή στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Η δράση σε ενωσιακό επίπεδο στον τομέα αυτό πρέπει να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί ώστε να αντιμετωπιστούν οι επίμονες ελλείψεις και οι νέες προκλήσεις, και να διασφαλιστεί η προαγωγή, η αποτελεσματική προστασία και ο σεβασμός των αξιών και των δικαιωμάτων αυτό θα συνέβαλε επίσης στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς και την ενίσχυση της ευημερίας και της συνοχής στην ΕΕ. Επιπλέον, θα επέτρεπε στην ΕΕ να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προάσπιση και την προαγωγή των αξιών αυτών σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και να συνεισφέρει στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Με βάση τα παραπάνω, σκοπός του νέου χρηματοδοτικού προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες» θα είναι η προστασία και η προαγωγή των δικαιωμάτων και των αξιών όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, με στόχο τη διατήρηση ανοικτών, δημοκρατικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών. EL 4 EL

5 Το νέο πρόγραμμα, όπως και το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη», θα εντάσσεται στο νέο ταμείο για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες του προϋπολογισμού της ΕΕ και θα συμβάλλει στη διατήρηση ανοικτών, δημοκρατιών, πλουραλιστικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών. Επιπλέον, θα συμβάλει στην ενδυνάμωση των πολιτών, μέσω της προστασίας και της προώθησης των δικαιωμάτων και των αξιών και της περαιτέρω ανάπτυξης ενός ενωσιακού χώρου δικαιοσύνης. Συνέπεια με τις υφιστάμενες διατάξεις πολιτικής Το ταμείο για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες συμβάλλει άμεσα σε πολλές από τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2, ειδικότερα, στη δημιουργία ενός χώρου δικαιοσύνης και θεμελιωδών δικαιωμάτων με βάση την αμοιβαία εμπιστοσύνη, τη βαθύτερη και δικαιότερη εσωτερική αγορά, και μιας Ένωσης δημοκρατικής αλλαγής, ανάπτυξης και απασχόλησης. Το νέο πρόγραμμα είναι συνεπές με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που προκήρυξαν από κοινού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου Ο εν λόγω πυλώνας θα οδηγήσει στην εφαρμογή νέων και αποτελεσματικών δικαιωμάτων για τους πολίτες, αξιοποιώντας 20 βασικές αρχές, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η ισότητα των φύλων, οι ίσες ευκαιρίες, η στήριξη των παιδιών και η ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία. Η ιθαγένεια αποτελεί καλό τομέα πολιτικής για την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ των τρεχόντων χρηματοδοτικών προγραμμάτων για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό και την ιθαγένεια της ΕΕ. Ισχυρότερες συνέργειες μεταξύ του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» και του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» θα μπορούσαν να ενισχυθούν μέσω ενισχυμένης θεματικής συνεργασίας, για παράδειγμα στον τομέα της καταπολέμησης του ρατσισμού, της ισότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς, της μνήμης και της πολιτιστικής πολυμορφίας. Οι δραστηριότητες μνήμης, οι αδελφοποιήσεις πόλεων ή τα πανευρωπαϊκά δίκτυα έχουν στόχο να διευρύνουν τους ορίζοντες, να καλλιεργήσουν το αίσθημα ότι ανήκουμε στην Ευρώπη και να διαμορφώσουν μια ευρωπαϊκή ταυτότητα. Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης Το ταμείο για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες, καθώς και τα υποκείμενα δύο χρηματοδοτικά προγράμματα αυτού, θα συμβάλουν στην ενίσχυση και την τήρηση των ενωσιακών αξιών και στον σεβασμό του κράτους δικαίου, καθώς και στη διατήρηση των ανοικτών, δημοκρατικών, δημιουργικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών στις οποίες προσβλέπουν οι Ευρωπαίοι. Ήδη στο πλαίσιο των υφιστάμενων κανόνων, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να αποδείξουν ότι οι κανόνες και οι διαδικασίες που εφαρμόζουν για τη δημοσιονομική διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ είναι αξιόπιστα και ότι η χρηματοδότηση προστατεύεται επαρκώς από τον κίνδυνο κατάχρησης ή απάτης. Εντέλει, μόνον ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα που σέβεται το κράτος δικαίου και την ασφάλεια δικαίου σε όλα τα κράτη μέλη μπορεί να εγγυηθεί την επαρκή προστασία των κονδυλίων του προϋπολογισμού της ΕΕ. Σύμφωνα με το άρθρο 322 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η Επιτροπή έχει προτείνει έναν κανονισμό για την προστασία του ενωσιακού προϋπολογισμού σε περίπτωση γενικευμένων αδυναμιών όσον αφορά το κράτος δικαίου στα κράτη μέλη. Ο νέος κανονισμός θα συμπληρώσει τα μέσα που αποσκοπούν στην τήρηση των κοινών ενωσιακών αξιών, συμπεριλαμβανομένου του παρόντος προγράμματος. 2 EL 5 EL

6 Το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» θα χρηματοδοτεί πολιτικές που αφορούν τις αξίες και τα δικαιώματα και θα επικεντρώνεται στη ζωή και τη συμμετοχή των πολιτών. Ως προς το σημείο αυτό, το πρόγραμμα θα αναπτύξει στενές συνέργειες με άλλες πολιτικές και τα χρηματοδοτικά προγράμματά τους. Αξίζει να επισημανθούν οι ακόλουθες συνέργειες: Συνέργειες με την πολιτική για την απασχόληση και με την κοινωνική και την εκπαιδευτική πολιτική Το μελλοντικό Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο + θα αποτελεί μείζονα συνιστώσα της ομάδας προγραμμάτων «Επένδυση στα άτομα και τις αξίες». Αυτή η συνιστώσα θα παρέχει στήριξη στους πολίτες μέσω επενδύσεων στους εξής τομείς: ανθρώπινο κεφάλαιο, ανεργία των (νέων), κοινωνική καινοτομία, απόκτηση βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων, ενσωμάτωση των μεταναστών, κοινωνική ενσωμάτωση των απόρων και υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας. Θα αναπτυχθούν ή θα ενισχυθούν πιθανές συνέργειες, ιδίως όσον αφορά την προώθηση της ισότητας των φύλων και των ίσων ευκαιριών για τις υποεκπροσωπούμενες ομάδες, όπως οι Ρομά, καθώς και την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, των αξιών της ΕΕ και του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Οι συνέργειες με το πρόγραμμα Erasmus+ μπορούν να ενισχυθούν, δεδομένου ότι το Erasmus+ επίσης υποστηρίζει μειονεκτούσες ομάδες όπως νέοι με αναπηρία στην απόκτηση καλύτερης πρόσβασης στην εκπαίδευση, στηρίζει δράσεις που αποσκοπούν στην επίτευξη ισχυρότερης κοινωνικής ενσωμάτωσης και επιδιώκει την προαγωγή των κοινών αξιών μέσω της εκπαίδευσης. Ήδη υπάρχουσες συνέργειες με το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» θα διατηρηθούν και θα ενισχυθούν, ιδιαίτερα όσον αφορά την πολιτιστική κληρονομιά και την πολιτιστική πολυμορφία. Συνέργειες με την εξωτερική πολιτική, την πολιτική αναπτυξιακής συνεργασίας και την πολιτική για τη διεύρυνση Η προαγωγή των αξιών και των δικαιωμάτων εντός της ΕΕ αντικατοπτρίζεται από την προαγωγή τους σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ άλλων μέσω της σύνδεσης με την επιδίωξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης. Συναφώς, πρέπει να αναπτυχθούν συνέργειες ιδίως με την εξωτερική δράση σε πολυμερές επίπεδο, αλλά και με τη βοήθεια που παρέχεται στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας και με την πολιτική για τη διεύρυνση, ώστε να διασφαλίζεται η συνέπεια όσον αφορά την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, του κράτους δικαίου, της ισότητας των φύλων, της καταπολέμησης των διακρίσεων και της ανοχής. Συνέργειες με την ενιαία αγορά Το μελλοντικό πρόγραμμα για την ενιαία αγορά θα παρέχει υποστήριξη στους πολίτες και τους καταναλωτές εντός της εσωτερικής αγοράς, συμβάλλοντας, με τον τρόπο αυτό, στην ενίσχυση των δικαιωμάτων τους και στην ενδυνάμωσή τους. Από την άποψη αυτή, θα συμπληρώνει τις ενέργειες που θα χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» το οποίο δίνει σημαντική έμφαση στην ενδυνάμωση των δικαιωμάτων των πολιτών. Με τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων που αφορούν το εταιρικό δίκαιο, το δίκαιο των συμβάσεων και την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, το μελλοντικό πρόγραμμα για την ενιαία αγορά θα συμπληρώσει το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» και θα συμβάλει άμεσα στην υλοποίηση της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης και στη δημιουργία ενός ενωσιακού χώρου δικαιοσύνης. Το ίδιο ισχύει και για την πολιτική για τους καταναλωτές. Συνέργειες με τη μετανάστευση, τη διαχείριση των συνόρων και την ασφάλεια Το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των διαφόρων προκλήσεων που υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή στην ΕΕ. Το πρόγραμμα θα EL 6 EL

7 υποστηρίξει δραστηριότητες για την καταπολέμηση και την πρόληψη του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, της ρητορικής μίσους και του βίαιου εξτρεμισμού, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό τον αγώνα κατά της ριζοσπαστικοποίησης και της τρομοκρατίας γενικότερα. Με την προώθηση και την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις (συμπεριλαμβανομένης της μετανάστευσης), την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και των παιδιών και με την στήριξη δράσεων για την καταπολέμηση των διακρίσεων, το πρόγραμμα αυτό συμβάλλει στις προτεραιότητες και τους στόχους της καλύτερης διαχείρισης της μετανάστευσης, της προαγωγής της ένταξης και της αντιμετώπισης της εμπορίας ανθρώπων. Συνέργειες με την πολιτική για το περιβάλλον Η κάλυψη συναφών με την υγεία θεμάτων από το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» θα συμπληρώνει την κάλυψη των εν λόγω θεμάτων στο πλαίσιο της ενωσιακής πολιτικής για το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων με διάσταση περιβαλλοντικής υγιεινής βάσει του κανονισμού LIFE 3. Ενσωμάτωση κλιματικών πτυχών Η πρόταση της Επιτροπής για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο καθορίζει έναν πιο φιλόδοξο στόχο για την ενσωμάτωση κλιματικών πτυχών σε όλα τα προγράμματα της ΕΕ, με συνολικό στόχο το 25 % των ενωσιακών δαπανών να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων για το κλίμα. Η συμβολή του εν λόγω προγράμματος στην επίτευξη του συνολικού αυτού στόχου θα υπόκειται σε παρακολούθηση μέσω ενός ενωσιακού συστήματος ενδείξεων για το κλίμα σε ένα κατάλληλο επίπεδο ανάλυσης, που θα περιλαμβάνει τη χρήση επακριβέστερων μεθοδολογιών εφόσον είναι διαθέσιμες. Η Επιτροπή θα εξακολουθεί να υποβάλλει τα στοιχεία ετησίως σε όρους πιστώσεων αναλήψεων υποχρεώσεων στο πλαίσιο του ετήσιου σχεδίου προϋπολογισμού. Για να στηρίξει την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού του προγράμματος να συμβάλλει στους στόχους για το κλίμα, η Επιτροπή θα επιδιώξει να εντοπίσει σχετικές δράσεις κατά τη διάρκεια των διαδικασιών εκπόνησης, υλοποίησης, επανεξέτασης και αξιολόγησης του προγράμματος. 2. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ Νομική βάση Η πρόταση βασίζεται στο άρθρο 16 παράγραφος 2, στο άρθρο 19 παράγραφος 2, στο άρθρο 21 παράγραφος 2, στο άρθρο 24, στο άρθρο 167 παράγραφος 5 και στο άρθρο 168 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Ο συνδυασμός των προαναφερθέντων άρθρων είναι αναγκαίος, προκειμένου να εξακολουθήσουν να στηρίζονται πολιτικές οι οποίες αναπτύσσονται και υλοποιούνται στο πλαίσιο των τρεχόντων προγραμμάτων. Η πρόταση δεν αποσκοπεί στην επέκταση των δραστηριοτήτων σε νέους τομείς πολιτικής. Ο συνδυασμός περισσοτέρων του ενός άρθρων είναι απαραίτητος, προκειμένου να επιτευχθούν οι γενικοί στόχοι του προγράμματος με ολοκληρωμένο τρόπο και να υιοθετηθεί απλουστευμένη και αποτελεσματικότερη προσέγγιση όσον αφορά τη χρηματοδότηση. 3 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1293/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με τη θέσπιση Προγράμματος για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα (LIFE) και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 614/2007 (ΕΕ L 347 της , σ. 185) EL 7 EL

8 Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, η Ένωση έχει την εξουσία να θεσπίζει μέτρα σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης, καθώς και από τα κράτη μέλη κατά την άσκηση δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης, και σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών Η εν λόγω διάταξη της Συνθήκης αποτελεί νομική βάση της παρούσας πρότασης. Το άρθρο 19 παράγραφος 2 προβλέπει τη θέσπιση μέτρων ενθάρρυνσης με στόχο τη στήριξη των ενεργειών των κρατών μελών στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού, περιλαμβανομένων των δραστηριοτήτων που προάγουν την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών και θωρακίζουν τα δικαιώματα του παιδιού. Η εν λόγω διάταξη της Συνθήκης αποτελεί νομική βάση της παρούσας πρότασης. Το άρθρο 21 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ προβλέπει τη θέσπιση από την Ένωση μέτρων με στόχο να διευκολυνθεί η άσκηση των δικαιωμάτων των πολιτών να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών. Το συγκεκριμένο άρθρο μπορεί επίσης να καλύπτει δράσεις που αποσκοπούν στην ενημέρωση των πολιτών και των αρχών σχετικά με τα δικαιώματα σε διπλωματική και προξενική προστασία και τα δικαιώματα ψήφου, δεδομένου ότι οι δράσεις αυτές διευκολύνουν στην πράξη την άσκηση του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής των πολιτών. Η συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες, η συμμετοχή στα κοινά και η προαγωγή της κοινωνίας των πολιτών αποτελούν ουσιαστικά συστατικά στοιχεία της έννοιας της ιθαγένειας της ΕΕ και του δικαιώματος των πολιτών να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα εντός της ΕΕ όπως ορίζεται στο άρθρο 21 παράγραφος 1. Από την άποψη αυτή, συνιστούν καθοριστικούς παράγοντες και στοιχεία διευκόλυνσης για την άσκηση του δικαιώματος των πολιτών να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα εντός της ΕΕ. Το άρθρο 24 της ΣΛΕΕ προβλέπει πρωτοβουλίες πολιτών κατά την έννοια του άρθρου 11 της ΣΕΕ. Το εν λόγω άρθρο αποτελεί νομική βάση της παρούσας πρότασης στο βαθμό που προβλέπει τη χρηματοδότηση της τεχνικής και οργανωτικής υποστήριξης για την εφαρμογή του κανονισμού [(ΕΕ) αριθ. 211/2011], στηρίζοντας έτσι την άσκηση από τους πολίτες του δικαιώματος να διοργανώνουν και να υποστηρίζουν πρωτοβουλίες Ευρωπαίων πολιτών. Σύμφωνα με το άρθρο 167 της ΣΛΕΕ η Ένωση έχει το καθήκον να συμβάλλει στην ανάπτυξη των πολιτισμών των κρατών μελών και να σέβεται την εθνική και περιφερειακή πολυμορφία τους προβάλλοντας, ταυτόχρονα, την κοινή πολιτιστική κληρονομιά. Οι δράσεις της Ένωσης ενθαρρύνουν τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών και, αν αυτό είναι αναγκαίο, συμπληρώνουν τη δράση τους σε τομείς όπως, μεταξύ άλλων, η βελτίωση της γνώσης και της διάδοσης του πολιτισμού και της ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών και η διατήρηση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ευρωπαϊκής σημασίας. Ως εκ τούτου, το άρθρο 167 παράγραφος 5 της ΣΛΕΕ αποτελεί νομική βάση της παρούσας πρότασης. Το άρθρο 168 της ΣΛΕΕ προβλέπει υψηλού επιπέδου προστασία της ανθρώπινης υγείας και δράση της Ένωσης η οποία συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές στην πρόληψη σωματικών και ψυχικών ασθενειών και στην αποτροπή των πηγών κινδύνου για τη σωματική και την ψυχική υγεία. Η βία, συμπεριλαμβανομένης της βίας κατά των παιδιών και των γυναικών, αποτελεί κίνδυνο για τη σωματική και την ψυχική υγεία. Τα παιδιά είναι ευάλωτοι πολίτες και χρειάζονται αυξημένο επίπεδο προστασίας κατά των κινδύνων αυτών που συχνά περιλαμβάνουν και διασυνοριακές απειλές. Η βία κατά των γυναικών αποτελεί επίσης σοβαρή απειλή κατά της σωματικής και της ψυχικής υγείας των θυμάτων, τα οποία EL 8 EL

9 χρειάζονται υψηλό επίπεδο προστασίας. Ως εκ τούτου, το άρθρο168 της ΣΛΕΕ αποτελεί νομική βάση της παρούσας πρότασης. Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας) Η προώθηση και η προστασία των αξίων απαιτεί μηχανισμούς διακρατικής συνεργασίας και δυνατότητες δικτύωσης. Τα κράτη μέλη, όταν ενεργούν μεμονωμένα, δεν μπορούν, συνήθως να το επιτύχουν. Σε πολλούς τομείς, όπως η ισότητα και η καταπολέμηση των διακρίσεων ή η ιθαγένεια, τα άτομα προστατεύονται από το δίκαιο και τη νομοθεσία της Ένωσης, αλλά δεν γνωρίζουν επαρκώς τα δικαιώματά τους. Μόνο με την ευαισθητοποίηση, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την παροχή επιμόρφωσης σε επίπεδο ΕΕ θα είναι δυνατό να προσεγγιστούν τα άτομα σε όλα τα κράτη μέλη, να ενημερωθούν οι διοικητικές δομές/αρχές και να σταλεί ένα συνεπές μήνυμα. Παράλληλα, η δράση σε ενωσιακό επίπεδο παράγει οικονομίες κλίμακας, διασφαλίζει την ποιότητα των δράσεων και εγγυάται ότι σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ γίνεται συνεπής ερμηνεία και συνεκτική εφαρμογή των νομοθετικών πράξεων. Η χρηματοδότηση σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο δραστηριοτήτων για την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών της ΕΕ είναι πολύ περιορισμένη και, σε πολλές χώρες της ΕΕ, η χρηματοδότηση είναι ακόμα μικρότερη για δραστηριότητες μνήμης. Ακόμα και στις περιπτώσεις που οι δικαιούχοι λαμβάνουν χρηματοδότηση για τέτοιες δραστηριότητες, οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης δεν δίνουν προτεραιότητα στην προώθηση της ιθαγένειας και της μνήμης σε επίπεδο ΕΕ. Η περιορισμένη ή ανύπαρκτη ικανότητα των ενδιαφερομένων να υλοποιούν τέτοια σχέδια χωρίς τη στήριξη της χρηματοδότησης της ΕΕ καταδεικνύει την εξάρτηση των δικαιούχων από τα κονδύλια αυτά. Αναλογικότητα Η πρόταση συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας, καθώς περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο για την επίτευξη του δεδηλωμένου στόχου της σε ευρωπαϊκό επίπεδο και δεν υπερβαίνει το μέτρο που είναι αναγκαίο για τον σκοπό αυτό. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Εκ των υστέρων αξιολογήσεις / έλεγχοι καταλληλότητας της ισχύουσας νομοθεσίας Από την ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» προκύπτει ότι εξακολουθούν να είναι επίκαιρα τα προβλήματα και οι καθοριστικοί παράγοντες πίσω από τους γενικούς και τους ειδικούς στόχους του εν λόγω προγράμματος. Οι γενικές ανάγκες στήριξης που προσδιορίστηκαν κατά την έναρξη του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» δεν έχουν ικανοποιηθεί πλήρως και εξακολουθούν να υφίστανται. Συνολικά, το πρόγραμμα «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» προσεγγίζει με τον κατάλληλο τρόπο τις καλυπτόμενες ομάδες αλλά θα πρέπει να διενεργηθεί μια πιο συστηματική ανάλυση των αναγκών τους κατά την υλοποίηση. Επιπλέον, έχουν επισημανθεί και θέματα δικαιότητας (κατανομή των κονδυλίων μεταξύ των ομάδων δικαιούχων, συμμετοχή φορέων ισότητας, ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, ενσωμάτωση των δικαιωμάτων των παιδιών και των δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρία) κατά τα στάδια του προγραμματισμού, της υλοποίησης και της παρακολούθησης. Επίσης, ο συντονισμός και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ενωσιακών προγραμμάτων και σχεδίων θα είχαν καθοριστική σημασία για την επίτευξη μεγαλύτερης συνέπειας. EL 9 EL

10 Η πρόοδος που έχει συντελεστεί στην υλοποίηση του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» είναι ικανοποιητική από άποψη εκτέλεσης του προϋπολογισμού και απήχησης των δραστηριοτήτων του προγράμματος στους συμμετέχοντες. Η ανάλυση των επιτευγμάτων του προγράμματος έδειξε ότι οι ομάδες που συμμετείχαν σε δραστηριότητες που χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα κατανοούν τώρα καλύτερα το ενωσιακό δίκαιο και τις ενωσιακές πολιτικές. Οι δικαιούχοι αξιολόγησαν σε μεγάλο βαθμό θετικά τις δραστηριότητες στις οποίες είχαν συμμετάσχει, αν και υπάρχει περιθώριο να βελτιωθεί η βιωσιμότητά τους. Οι δραστηριότητες επικοινωνίας για την προώθηση του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτυχημένες. Ωστόσο, πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για να διασφαλιστεί η προσέγγιση όλων των δυνητικών υποψηφίων σε όλα τα κράτη μέλη. Ένα βασικό επίτευγμα του νέου προγράμματος, σε σύγκριση με τα προηγούμενα προγράμματα, ήταν ο χαμηλότερος φόρτος για τους δικαιούχους από άποψη χρόνου και χρήματος: οι δικαιούχοι που συμμετείχαν σε έρευνες ανέφεραν ότι τόσο η προετοιμασία των προτάσεων όσο και η εκτέλεση των δραστηριοτήτων είναι πλέον λιγότερο επαχθείς. Τα είδη των εκτελεστικών μέτρων (επιδοτήσεις λειτουργίας, επιδοτήσεις δράσης, άμεσες επιδοτήσεις και ανάθεση συμβάσεων) συνάδουν με τους στόχους του προγράμματος και ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ενδιαφερομένων που είναι επιλέξιμοι για στήριξη. Ο χρηματοδοτικός κανονισμός του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» προσέφερε μεγάλη ευελιξία όσον αφορά τη χρήση κλειστών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, ιδίως για την υλοποίηση εκστρατειών ευαισθητοποίησης μεγάλης κλίμακας στον τομέα της προστασίας των δεδομένων και της πρόληψης της βίας. Οι δικαιούχοι του προγράμματος διατύπωσαν ανησυχίες σχετικά με την αποδοτικότητα της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων και τα καθήκοντα και τους μηχανισμούς υλοποίησης και αναφοράς. Η απλούστευση αποτελεί τομέα στον οποίο υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Αξιολογήσεις και μελέτες του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» κατά την τελευταία δεκαετία έδειξαν ότι το πρόγραμμα έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως το μοναδικό ενωσιακό πρόγραμμα το οποίο έχει ως άμεσους αποδέκτες τους πολίτες και περιλαμβάνει τη συμμετοχή στους μέσω μιας προσέγγισης «εκ των κάτω προς τα άνω». Η ενδιάμεση αξιολόγηση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» για την περίοδο έδειξε ότι οι στόχοι του ήταν και εξακολουθούν να είναι συναφείς με τα προς αντιμετώπιση προβλήματα, δηλ. συμβολή στην κατανόηση εκ μέρους των πολιτών της Ένωσης, της κοινής ιστορίας και της πολυμορφίας της, προαγωγή της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και βελτίωση των συνθηκών για συμμετοχή στα κοινά και στις δημοκρατικές διαδικασίες σε ενωσιακό επίπεδο. Τα δύο αυτά σκέλη όχι μόνο είναι συμπληρωματικά αλλά και υποστηρίζονται αμοιβαία χάρη στη σύνδεση μεταξύ των διδαγμάτων που αντλούνται από το παρελθόν και από τα σχέδια για το μέλλον της Ευρώπης. Ο μεγάλος αριθμός άμεσων και έμμεσων συμμετεχόντων στο πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» καταδεικνύει ότι το πρόγραμμα ήταν αποτελεσματικό με σχετικά μικρό κόστος. Ταυτόχρονα, η υψηλή ζήτηση από τους αιτούντες επιδότηση δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο για επιπλέον χρηματοδότηση και αυτό, εξάλλου, ζήτησαν τα ενδιαφερόμενα μέρη των οποίων η γνώμη ζητήθηκε κατά την αξιολόγηση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην έκθεση που παρουσίασε τον Μάρτιο του 2017 σχετικά με την υλοποίηση του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» , εξέφρασε τη σθεναρή υποστήριξή του για το πρόγραμμα και ζήτησε να αυξηθεί σημαντικά ο προϋπολογισμός του. Το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» έχει αποδείξει την προστιθέμενη αξία που προσφέρει σε ενωσιακό επίπεδο χάρη στον αντίκτυπο που έχει στους συμμετέχοντες και στον ρόλο του ως συμπλήρωμα άλλων χρηματοδοτικών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών πολιτικής της ΕΕ στους τομείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και της ιθαγένειας της ΕΕ. Έχουν εντοπιστεί ορισμένες πτυχές που επιδέχονται βελτίωση, οι οποίες περιλαμβάνουν ιδίως την αύξηση της προβολής του προγράμματος, την επανεξέταση των EL 10 EL

11 δεικτών παρακολούθησης και την ανάπτυξη ισχυρότερων συνεργειών με άλλα σχετικά χρηματοδοτικά προγράμματα και πρωτοβουλίες της ΕΕ. Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη Η στρατηγική διαβούλευσης για την υποστήριξη της προπαρασκευής του προγράμματος περιελάμβανε τα εξής στοιχεία: i) δημόσια διαβούλευση σχετικά με τις αξίες και την κινητικότητα και σχετικά με την πρόταση για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο μετά το 2020 ii) δημόσιες διαβουλεύσεις για την ενδιάμεση αξιολόγηση των τρεχόντων χρηματοδοτικών προγραμμάτων και ii) διάφορες ad hoc διαβουλεύσεις που διοργανώθηκαν από την Επιτροπή με τη μορφή συζητήσεων στρογγυλής τραπέζης με ενδιαφερόμενα μέρη, συνέδρια και σεμινάρια. ΑΝΟΙΧΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΤΑΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Διαβουλεύσεις διοργανώθηκαν στο πλαίσιο της αξιολόγησης των τρεχόντων χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ που καλύπτουν διάφορους τομείς πολιτικής και εξετάστηκαν ιδιαίτερα οι τρέχουσες επιδόσεις και οι μελλοντικές προκλήσεις. Στόχος της δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με τα ταμεία της ΕΕ στον τομέα των αξιών και της κινητικότητας ήταν να συγκεντρωθούν οι απόψεις όλων των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα κάθε ευρώ του προϋπολογισμού της ΕΕ. Η δημόσια διαβούλευση για τα ταμεία της ΕΕ στον τομέα των αξιών και της κινητικότητας πραγματοποιήθηκε από τις 10 Ιανουαρίου 2018 έως τις 9 Μαρτίου 2018 σε 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Σε ανταπόκριση στην ηλεκτρονική δημόσια διαβούλευση σχετικά με τα ταμεία της ΕΕ στον τομέα των αξιών και της κινητικότητας, η Επιτροπή έλαβε συνολικά απαντήσεις από ολόκληρη την Ευρώπη. Απ αυτές, το 52 % προερχόταν από απαντήσαντες με εμπειρία από το πρόγραμμα Erasmus+ και το 43 % προερχόταν από απαντήσαντες με εμπειρία από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη». Υποβλήθηκε τουλάχιστον μία απάντηση από κάθε κράτος μέλος. Η χώρα διαμονής με τις περισσότερες συνολικά απαντήσεις ήταν η Γερμανία (24,4 %), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (8,7 %), το Βέλγιο (7,7 %) και την Ισπανία (5,4 %). Από τις απαντήσεις που λήφθηκαν μέσω του ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, το 65,2 % (1 199) υποβλήθηκε στο όνομα οργανισμών και το 34,8 % (640) υποβλήθηκε από ιδιώτες. Ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων εξέφρασε την άποψή του: από τις απαντήσεις που υποβλήθηκαν στο όνομα οργανισμών, οι 355 (19,3 %) προέρχονταν από μη κυβερνητικές οργανώσεις, πλατφόρμες ή δίκτυα, οι 270 (14,7 %) προέρχονταν από ιδιωτικές επιχειρήσεις (κυρίως πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις) και οι 127 (6,9 %) προέρχονταν από ερευνητές και πανεπιστημιακούς. Η ανάλυση που ακολουθεί επικεντρώνεται στους απαντήσαντες που έχουν εμπειρία από τα ακόλουθα ενωσιακά προγράμματα: 1. πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» και/ή 2. πρόγραμμα «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» και/ή 3. πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» και/ή 4. πρόγραμμα «Δικαιοσύνη». Ορισμένα από τα βασικά αποτελέσματα έχουν ως εξής: EL 11 EL

12 Σύμφωνα με τους απαντήσαντες, η «Προώθηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας και των κοινών αξιών» και η «Προώθηση των δικαιωμάτων και της ισότητας» αποτελούν σημαντικές κοινές προκλήσεις πολιτικής (συγκαταλέγονται μεταξύ των τεσσάρων πρώτων προκλήσεων που αναφέρθηκαν) οι οποίες θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο καθενός από τα τέσσερα προγράμματα. Η «Στήριξη της ενεργού συμμετοχής στα κοινά, της δημοκρατικής συμμετοχής στην κοινωνία και του κράτους δικαίου» και η «Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της κοινωνικής δικαιοσύνης» φαίνεται να αποτελούν σημαντικές προκλήσεις προς αντιμετώπιση στο πλαίσιο των σχετικών προγραμμάτων, καθώς και, σε μικρότερο βαθμό, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη», για το οποίο οι οικονομικές προκλήσεις και η πολιτιστική πολυμορφία είναι πιο σημαντικές. Οι πολιτικές για τη «Στήριξη της καινοτομίας», για την «Ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής πολυμορφίας και κληρονομιάς» και για την «Προώθηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας και των κοινών αξιών» χαρακτηρίζονται ως πολιτικές που αντιμετωπίζουν απόλυτα ή σε αρκετά καλό βαθμό τις προκλήσεις από τουλάχιστον τους μισούς από τους απαντήσαντες με εμπειρία από τα τέσσερα σχετικά προγράμματα. Επιπλέον, το 52 % των απαντησάντων με εμπειρία από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» θεωρεί ότι η πολιτική για τη «Στήριξη της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα» αντιμετωπίζει τις προκλήσεις απόλυτα ή σε αρκετά καλό βαθμό. Περίπου το 80 % των απαντησάντων με εμπειρία από τα τέσσερα προαναφερόμενα ενωσιακά προγράμματα συμφωνεί ότι τα εν λόγω προγράμματα προσφέρουν προστιθέμενη αξία σε μεγάλο βαθμό ή σε αρκετά καλό βαθμό σε σύγκριση με ό,τι θα μπορούσαν να επιτύχουν τα κράτη μέλη σε εθνικό, περιφερειακό και/ή τοπικό επίπεδο. Τα κύρια εμπόδια που επισημάνθηκαν από τους απαντήσαντες, τα οποία θα μπορούσαν να εμποδίσουν τα υφιστάμενα προγράμματα/ταμεία να επιτύχουν τους στόχους τους είναι παρόμοια, ανεξαρτήτως του επιμέρους προγράμματος: ο «Ελλιπής προϋπολογισμός των προγραμμάτων για την ικανοποίηση της ζήτησης», η «Ανεπαρκής στήριξη σε ενδιαφερομένους μικρής κλίμακας», και η «Έλλειψη στήριξης σε αιτούντες που υποβάλλουν αίτηση για πρώτη φορά» κατονομάζονται ως τα τρία κύρια εμπόδια. Οι απαντήσαντες με εμπειρία από ένα ή περισσότερα από τα τέσσερα ενωσιακά προγράμματα συμφωνούν ότι η «Χρήση πιο απλουστευμένων εντύπων αίτησης», η «Διευκόλυνση διαρθρωμένων δικτύων και εταιρικών σχέσεων», η «Διευκόλυνση της χρηματοδότησης δράσεων που καλύπτουν διάφορους τομείς δράσης» και ο «Καλύτερος συντονισμός μεταξύ διαφόρων προγραμμάτων/ταμείων» αποτελούν τις κύριες ενέργειες που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν για την απλούστευση και τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης για τους δικαιούχους. Εκτίμηση επιπτώσεων Η εκτίμηση επιπτώσεων εκπονήθηκε για την ανάλυση ενός ενδεχόμενου προγράμματος «Πολιτισμός, δικαιώματα και αξίες της Ευρώπης» το οποίο θα συγχώνευε τα προγράμματα της περιόδου «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια», «Ευρώπη για τους πολίτες» και «Δημιουργική Ευρώπη» και του προγράμματος «Δικαιοσύνη». Η Επιτροπή αποφάσισε τη δημιουργία ενός αυτόνομου προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και ενός ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες με δύο υποκείμενα χρηματοδοτικά προγράμματα: EL 12 EL

13 το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» και το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες». Η εκτίμηση επιπτώσεων εξακολουθεί να ισχύει για όλες τις εν λόγω πρωτοβουλίες. Στις 20 Απριλίου 2018 η επιτροπή ρυθμιστικού ελέγχου εξέδωσε θετική γνώμη σχετικά με τη συνοδευτική εκτίμηση επιπτώσεων. Διατύπωσε επίσης σύσταση για περαιτέρω βελτίωση της έκθεσης, ορισμένες σημαντικές πτυχές της οποίας αφορούν την πλήρη αξιοποίηση των συμπερασμάτων και των πορισμάτων της εκτίμησης, τον καλύτερο σχεδιασμό των μελλοντικών προτεραιοτήτων και την αποσαφήνιση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων των αλλαγών στους μηχανισμούς υλοποίησης. Οι πτυχές αυτές βελτιώθηκαν στην τελική έκδοση της εκτίμησης επιπτώσεων. Η εκτίμηση επιπτώσεων συνεκτίμησε τα διδάγματα που αντλήθηκαν από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» το πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια», το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» και το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» και πρότεινε νέα διάρθρωση. Εξέτασε επίσης μηχανισμούς υλοποίησης που θα προωθήσουν τις ενωσιακές αξίες και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό με παράλληλη επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο ως προς την αποτελεσματικότητα, την ευελιξία, τις συνέργειες και την απλούστευση. Τα αποτελέσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης έχουν ληφθεί δεόντως υπόψη. Όλα τα αξιολογηθέντα προγράμματα προσέφεραν σαφή προστιθέμενη αξία. Η νέα ομαδοποίηση θα επιτρέψει την περαιτέρω αξιοποίηση του δυναμικού που έχουν τα υφιστάμενα προγράμματα να προαγάγουν τις ενωσιακές αξίες και να αυξήσουν την ενωσιακή προστιθέμενη αξία. Αναλύθηκαν τρία κύρια σενάρια: Η διατήρηση του status quo των τεσσάρων χρηματοδοτικών προγραμμάτων στο πλαίσιο της υποομάδας του ενωσιακού προϋπολογισμού για τις αξίες, δηλαδή του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια», του προγράμματος «Δικαιοσύνη», του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες». Εναλλακτικά στη σημερινή κατάσταση, η διατήρηση της οποίας αποτελεί το βασικό σενάριο, με το δεύτερο σενάριο προτείνεται η ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ των υφιστάμενων προγραμμάτων και ο συνδυασμός τους σε ένα ενιαίο πολιτικό πλαίσιο για τις αξίες της ΕΕ, με δύο υποκείμενα χρηματοδοτικά προγράμματα: το πρόγραμμα «Πολιτισμός, δικαιώματα και αξίες της Ευρώπης» και το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη». Το τρίτο σενάριο προέβλεπε τη δημιουργία ενός ενιαίου χρηματοδοτικού προγράμματος που θα κάλυπτε και τα τέσσερα χρηματοδοτικά προγράμματα που προαναφέρονται. Βασικό σενάριο: το status quo με τέσσερα χρηματοδοτικά προγράμματα και μια αναλογική περικοπή του προϋπολογισμού κατά 15 % Η ανάλυση του βασικού σεναρίου με ενδεχόμενη μείωση της διαθέσιμης χρηματοδότησης κατά 15 % δείχνει ότι θα επέρχονταν αρνητικές επιπτώσεις στην υλοποίηση της πολιτικής. Ειδικότερα: Μείωση κατά 15 % της χρηματοδότησης του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» θα είχε συνέπειες στον ετήσιο καθορισμό προτεραιοτήτων, δηλαδή στη συγκέντρωση πόρων σε ορισμένους τομείς πολιτικής το ένα έτος και την προώθηση άλλων τομέων πολιτικής κατά τα επόμενα έτη, σε αντίθεση με τις αυξανόμενες ανάγκες στον τομέα. Η μείωση αυτή θα συνεπαγόταν επίσης μείωση των μελετών, των δραστηριοτήτων συλλογής δεδομένων, των εκστρατειών ευαισθητοποίησης και των λοιπών δράσεων που είναι αναγκαίες για την εκπόνηση τεκμηριωμένης πολιτικής και νομοθεσίας. EL 13 EL

14 Για το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες», περικοπή του προϋπολογισμού κατά 15 % θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του βασικού προϋπολογισμού στα 157 εκατ. EUR, ποσό το οποίο είναι ανεπαρκές στο πλαίσιο της δέσμευσης της Επιτροπής να θέσει τους πολίτες στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής διαδικασίας. Η κρίσιμη μάζα συμμετεχόντων και η γεωγραφική κάλυψη των δραστηριοτήτων που είναι αναγκαίες για να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος αντίκτυπος δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν. Ένα σταθερό δημοσιονομικό κονδύλιο (με βάση τον προϋπολογισμό του 2017) θα επέτρεπε τη συνέχεια, αλλά με περιορισμένο αντίκτυπο. Μείωση κατά 15 % της χρηματοδότησης για το υποπρόγραμμα MEDIA του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» θα επέβαλλε αναπόφευκτα μέτρα εξορθολογισμού και συγκέντρωσης σε περιορισμένο αριθμό δράσεων. Η μείωση της χρηματοδότησης θα έπληττε δυσανάλογα τις χώρες με χαμηλότερη παραγωγή και/ή με περιορισμένη γεωγραφική/γλωσσική εμβέλεια. Επιπλέον, θα μείωνε τον αριθμό των δραστηριοτήτων επιμόρφωσης για τους επαγγελματίες του οπτικοακουστικού τομέα, καθώς και τον αριθμό των ενωσιακών συμπαραγωγών, οι οποίες αποτελούν τα έργα με τις καλύτερες διασυνοριακές προοπτικές. Μείωση του εύρους του δικτύου των φορέων εκμετάλλευσης κινηματογραφικών αιθουσών θα επηρέαζε αρνητικά την πρόσβαση των πολιτών της ΕΕ, κυρίως από τις χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, σε μη εθνικό ευρωπαϊκό περιεχόμενο. Μείωση κατά 15 % του υποπρογράμματος «Πολιτισμός» του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» δεν θα επέτρεπε να επιτευχθεί κρίσιμη μάζα ώστε να υπάρξει ανταπόκριση στις ανάγκες του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα. Αυτό θα συνεπαγόταν, ιδίως, μικρότερη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία και, συνεπώς, μειωμένο αντίκτυπο στην πολιτιστική πολυμορφία, λιγότερες ευκαιρίες διασυνοριακής συνεργασίας και λιγότερες ευκαιρίες στην αγορά ή δυνατότητες σταδιοδρομίας για τους επαγγελματίες του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα. Ο κοινωνικός αντίκτυπος θα μειωνόταν και το διεθνές άνοιγμα του προγράμματος μπορεί να περιοριζόταν στα προ του 2014 επίπεδα, ενώ ενδέχεται να χρειαζόταν να εγκαταλειφθεί η συμμετοχή βασικών γειτονικών χωρών-εταίρων της ΕΕ. Η οικονομική εγγύηση για τον πολιτιστικό και τον δημιουργικό τομέα θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο, γεγονός που θα προκαλούσε ζημία στους εν λόγω τομείς, ιδίως στις ανατολικές χώρες, όπου οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι λιγότερο ανεπτυγμένες και όπου, κατά συνέπεια, υπάρχουν λιγότερες δυνατότητες πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Εναλλακτική που απορρίφθηκε στην εκτίμηση επιπτώσεων: ένα πρόγραμμα Για λόγους που σχετίζονται με τη νομική βάση, η εναλλακτική που προτεινόταν με το τρίτο σενάριο, της δημιουργίας ενός μοναδικού μέσου/προγράμματος, απορρίφθηκε. Πράγματι, οι περισσότερες δραστηριότητες και πολιτικές βασίζονται σε νομικές διατάξεις που προβλέπουν την τήρηση της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, με την εξαίρεση του υφιστάμενου προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες». Επί του παρόντος, το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» επικεντρώνεται κυρίως στη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και, ως εκ τούτου, βασίζεται στο άρθρο 352 της ΣΛΕΕ (ομοφωνία). Σύμφωνα με ανάλυση που πραγματοποιήθηκε, οι στόχοι των αντίστοιχων δραστηριοτήτων θα μπορούσαν να προσαρμοστούν, αν αναπροσαρμοστεί μερικώς το κέντρο βάρους των εν λόγω δραστηριοτήτων, ώστε να υπαχθούν στη νέα προσέγγιση ενός ευρύτερου προγράμματος. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα ενέπιπταν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 167 παράγραφοι 1 και 2 της ΣΛΕΕ, οι οποίες προβλέπουν την τήρηση της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας. Ωστόσο, δεδομένης της θέσης του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, καθώς και της θέσης της Δανίας, όπως η θέση των εν λόγω κρατών μελών ορίζεται στα πρωτόκολλα αριθ. 21 και 22 που προσαρτώνται στις EL 14 EL

15 Συνθήκες, το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη», παρότι εμπίπτει στη συνήθη νομοθετική διαδικασία, πρέπει να παραμείνει σε χωριστή νομική πράξη. Εναλλακτική που προτείνεται στην εκτίμηση επιπτώσεων: ένα ενωσιακό πλαίσιο για τις αξίες με δύο χρηματοδοτικά προγράμματα Η ανάλυση δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση των τεσσάρων χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Στη βάση αυτή, εναλλακτικά στη σημερινή κατάσταση, η διατήρηση της οποίας αποτελεί το βασικό σενάριο, προτείνεται η ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ των υφιστάμενων προγραμμάτων και προνομιακών γραμμών και ο συνδυασμός τους σε ένα ενιαίο πολιτικό πλαίσιο για τις αξίες της ΕΕ, με δύο υποκείμενα χρηματοδοτικά προγράμματα: το πρόγραμμα «Πολιτισμός, δικαιώματα και αξίες της Ευρώπης» και το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη», όπως παρουσιάζεται κατωτέρω: Η νέα αρχιτεκτονική της μελλοντικής χρηματοδότησης, η οποία προτείνεται ως εναλλακτική στο σενάριο αναφοράς, έχει τους εξής στόχους: ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ των πολιτικών, εξεύρεση κοινής βάσης για την ανάληψη δράσης, με παράλληλο σεβασμό των ιδιαιτεροτήτων τους μείωση των αλληλεπικαλύψεων και του κατακερματισμού διασφάλιση ευελιξίας κατά την κατανομή των κονδυλίων, με παράλληλη διασφάλιση ενός βαθμού προβλεψιμότητας της χρηματοδότησης που θα διατεθεί για την κάθε πολιτική προώθηση διατομεακών και καινοτόμων δράσεων διασφάλιση της κρίσιμης μάζας πόρων για την προώθηση των αξιών, λαμβανομένων υπόψη και των αναγκών της κάθε πολιτικής. Εναλλακτική επιλογή που προκρίνεται Η Επιτροπή αποφάσισε τη δημιουργία ενός αυτόνομου προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και ενός ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες που θα συμπεριλαμβάνει δύο προγράμματα: το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» και το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες». Η εκτίμηση επιπτώσεων εξακολουθεί να ισχύει για όλες τις εν λόγω πρωτοβουλίες. Η εν λόγω απόφαση αποτυπώνεται στη δέσμη προτάσεων για το ΠΔΠ μετά το 2020, που η Επιτροπή υπέβαλε στις 2 Μαΐου Απλούστευση Το προτεινόμενο πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» προκύπτει από την συγχώνευση δύο χρηματοδοτικών προγραμμάτων, συγκεκριμένα του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» και του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες». Τα προγράμματα αυτά αποτελούν μέσα μικρής εμβέλειας, τα οποία δεν επιτυγχάνουν κρίσιμη μάζα, ενώ η αποτελεσματικότητα τους περιορίζεται από τους σχετικά μικρούς προϋπολογισμούς τους. Ως εκ τούτου, η συγχώνευσή τους θα οδηγήσει σε απλούστευση, συνέργειες και αμοιβαία ενίσχυση και θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητά τους. Ειδικότερα, με την ομαδοποίηση δραστηριοτήτων που αφορούν την ιθαγένεια στο πλαίσιο των ίδιων στόχων, θα καταστούν ευκολότερες οι διαδικασίες για τους δικαιούχους οι οποίοι θα έχουν ένα ενιαίο σημείο «εισόδου» για την υποβολή των προτάσεών τους. Το υφιστάμενο πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο ουσιαστικής απλούστευσης με την καθιέρωση μέτρων όπως κατ αποκοπήν ποσά και ενιαίοι συντελεστές, ηλεκτρονικές αιτήσεις και αποφάσεις επιδότησης. Στο ίδιο πνεύμα, θα 4 COM(2018) 321. EL 15 EL

16 επιδιωχθεί απλούστευση της εφαρμογής στους τομείς πολιτικής που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» με μέτρα όπως εφάπαξ ποσά, κατ αποκοπή συντελεστές και μοναδιαίες δαπάνες Η πολυπλοκότητα και η πολυμορφία των χρηματοδοτικών κανόνων των υφιστάμενων προγραμμάτων αποτελούν εμπόδια για τους αιτούντες. Η εξασφάλιση ενός ενιαίου σημείου εισόδου για τη συμμετοχή των εξωτερικών χρηστών στον κύκλο ζωής των επιδοτήσεων (δηλαδή μιας δικτυακής πύλης συμμετεχόντων), συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος συνολικής διαχείρισης των επιδοτήσεων, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην απλούστευση της πρόσβασης στο πρόγραμμα. Η διαχείριση του προγράμματος «Δικαιώματα, ισότητα και ιθαγένεια» πραγματοποιείται μέσω του εταιρικού συστήματος της Επιτροπής, το οποίο σχεδιάστηκε αρχικά για το πρόγραμμα «Ορίζων 2020», ενώ το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους πολίτες» ενδέχεται να ακολουθήσει σε μεταγενέστερο στάδιο. Μόλις ολοκληρωθεί η μετάβαση, το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» και οι δικαιούχοι του θα επωφεληθούν από την απλούστευση αυτή. Θεμελιώδη δικαιώματα Οι στόχοι του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες» συνδέονται στενά με την προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και συνάδουν με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ειδικότερα, το νέο πρόγραμμα, μαζί με το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» θα αποτελεί μέρος ενός ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες του προϋπολογισμού της ΕΕ που αποσκοπεί στη διατήρηση ανοικτών, δημοκρατικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών, στην ενδυνάμωση των ατόμων με την προστασία και την προαγωγή των δικαιωμάτων και των αξιών και στην περαιτέρω ανάπτυξη ενός ενωσιακού χώρου δικαιοσύνης. 4. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η χρηματοδότηση για την υλοποίηση του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες» από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2027 θα ανέρχεται στα [ ] EUR (τρέχουσες τιμές) 5. ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων Θα εκπονηθεί σχέδιο εφαρμογής για να καθοριστούν οι λεπτομερείς όροι εφαρμογής του προγράμματος. Θα εκπονηθεί αναλυτικό σχέδιο παρακολούθησης και αξιολόγησης για να προσδιοριστεί ο τρόπος υλοποίησης των σχετικών δράσεων στην πράξη, και η στρατηγική για τα δεδομένα που θα ακολουθείται. Το πρόγραμμα θα παρακολουθείται τόσο σε διαρκή βάση (π.χ. για να υπάρξει έγκαιρη αντίδραση σε τυχόν απρόβλεπτα γεγονότα ή έκτακτες ανάγκες) όσο και σε τακτική βάση (για την κατάρτιση εκθέσεων σχετικά με σημαντικά γεγονότα, όπως είναι οι προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, οι έλεγχοι έργων και οι εκδηλώσεις συντονισμού ή διάδοσης γνώσεων), και τα στοιχεία που θα αντλούνται θα ενημερώνουν, όταν συντρέχει περίπτωση, τους βασικούς δείκτες του προγράμματος. Στη συνέχεια, από τις εκθέσεις παρακολούθησης θα αντληθούν στοιχεία για: μία ενδιάμεση αξιολόγηση (η οποία θα διενεργηθεί το αργότερο τέσσερα έτη μετά την έναρξη της εφαρμογής του προγράμματος), σε συνδυασμό με την τελική αξιολόγηση των προκάτοχων προγραμμάτων, και EL 16 EL