Πρόταση Επιλογής Θεματικών Ενοτήτων / ΥποΕνοτήτων και Καταμερισμού Διδακτικών Ωρών

Transcript

1 Καθηγ. Γεωργ. Θεοφ. Καλκάνης, Δρ. Δέσποινα Ιμβριώτη, Υπ. Δρ. Κοσμάς Δενδρινός Πρόταση Επιλογής Θεματικών Ενοτήτων / ΥποΕνοτήτων και Καταμερισμού Διδακτικών Ωρών (βλ. και "Οδηγίες / Προτάσεις (/ Παράδειγμα) Εφαρμογής" στον διαδικτυακό τόπο Έχει επισημανθεί ότι πρωταρχικοί στόχοι της εκπαίδευσης στις φυσικές επιστήμες (σε αυτή τη βαθμίδα) είναι η μεθοδολογική συγκρότηση των μαθητών, η δημιουργία ερευνητικής διάθεσης και δυνατότητας δραστηριοποίησης, η απαίτηση και αναζήτηση αποδεικτικών διαδικασιών, η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, αλλά και η ολοκλήρωση μιας πολύπλευρης και βαθιάς μόρφωσής τους. Δευτερεύων στόχος (σε αυτή τη βαθμίδα) είναι η ανάπτυξη του γνωσιακού υποβάθρου τους στις φυσικές επιστήμες, η οποία θα ολοκληρωθεί στις επόμενες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Γι αυτό, δεν είναι απαραίτητη η μελέτη όλων των θεματικών ενοτήτων (οι οποίες προβλέφθηκαν από τα αναλυτικά προγράμματα και συμπεριελήφθησαν αναγκαστικά στα βιβλία), αλλά η συστηματική εφαρμογή και αφομοίωση από τους μαθητές της ερευνητικής και ανακαλυπτικής μεθοδολογίας με μεγαλύτερη άνεση χρόνου. Ως κριτήρια επιλογής κατά προτεραιότητα των θεματικών ενοτήτων προτείνονται: η αναφορά τους σε βασικές έννοιες και φαινόμενα, αλλά και η δυνατότητα πειραματισμού (ενέργεια, δομή των σωμάτων, θερμότητα - θερμοκρασία, ηλεκτρομαγνητισμός, ηλεκτρικό ρεύμα, ήχος, φως ). Οι προτεινόμενες να διδαχθούν κατά προτεραιότητα θεματικές ενότητες / υποενότητες / "θέματα" σημειώνονται με αστερίσκο ( * ). Οι ώρες οι οποίες προκύπτουν με την πρόβλεψη 3 διδακτικών ωρών κάθε εβδομάδα και εξαιρουμένων των αργιών και διακοπών υπολογίζονται σε σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Ε Τάξη * Εισαγωγή (1 διδακτική ώρα) Υλικά Σώματα (11 διδακτικές ώρες) 1. * Όγκος (2 διδακτικές ώρες) 2. * Μάζα (1 διδακτική ώρα) 3. Πυκνότητα (2 διδακτικές ώρες) - από το Βιβλίο Μαθητή (Ιδιότητες των υλικών σωμάτων, 1 διδακτική ώρα) 4. * Δομή της ύλης (το Πρότυπο του μικροκόσμου) - από το Βιβλίο Μαθητή (2-3 διδακτικές ώρες) Τα βασικά στοιχεία (δομές, αλληλεπιδράσεις / δυνάμεις, κινήσεις, ) του προτύπου του μικροκόσμου προτείνεται να διδαχθούν με την υποστήριξη εκπαιδευτικού λογισμικού (βλ. βιβλιογραφία και διαδικτυακό τόπο ενώ πρόσθετες πληροφορίες εκτός αυτών οι οποίες παρέχονται στο "Βιβλίο του Μαθητή" ο εκπαιδευτικός μπορεί να αναζητήσει σε εκτενέστερες αναφορές στο μικρόκοσμο (βλ. βιβλιογραφία). Το βάθος της προσέγγισής του εξαρτάται από το γνωσιακό επίπεδο των μαθητών. Για τα βασικά στοιχεία του προτύπου του μικροκόσμου μπορεί να απαιτηθούν δύο ή τρεις διδακτικές ώρες. Προτείνεται όμως, εκτός των βασικών στοιχείων του προτύπου, να χρησιμοποιούνται οι αναφορές στο μικρόκοσμο και όλες οι πρόσθετες πληροφορίες οι οποίες παρέχονται σε κάθε θεματική ενότητα του "Βιβλίου του Μαθητή" για τις "μικροερμηνείες" (βλ. 2.3.) των υπό μελέτη φαινομένων. Μίγματα (προτείνεται να μη διδαχθεί) 1. Μελετάμε τα μίγματα (1 διδακτική ώρα) 2. Μελετάμε τα διαλύματα (1 διδακτική ώρα) 1

2 Ενέργεια (8 διδακτικές ώρες) 1. * Η ενέργεια έχει πολλά «πρόσωπα» (2 διδακτικές ώρες) 2. * Η ενέργεια αποθηκεύεται (1 διδακτική ώρα) 3. * Η ενέργεια αλλάζει συνεχώς μορφή (1 διδακτική ώρα) 4. * Η ενέργεια υποβαθμίζεται (1 διδακτική ώρα) 5. * Τροφές και Ενέργεια (1 διδακτική ώρα) Θερμότητα (13 διδακτικές ώρες) 1. * Το θερμόμετρο (1 διδακτική ώρα) 2. * Θερμοκρασία Θερμότητα: δύο έννοιες διαφορετικές (2 διδακτικές ώρες) 3. * Τήξη και Πήξη (2 διδακτικές ώρες) 4. * Εξάτμιση και συμπύκνωση (1 διδακτική ώρα) 5. * Βρασμός (1 διδακτική ώρα) 6. * Θερμαίνοντας και ψύχοντας τα στερεά (1 διδακτική ώρα) 7. * Θερμαίνοντας και ψύχοντας τα υγρά (1 διδακτική ώρα) 8. * Θερμαίνοντας και ψύχοντας τα αέρια (1 διδακτική ώρα) Ήχος (10 διδακτικές ώρες) 1. * Πώς παράγεται ο ήχος (1 διδακτική ώρα) 2. * Διάδοση του ήχου (2 διδακτικές ώρες) 3. * Ανάκλαση του ήχου (1 διδακτική ώρα) 4. * Απορρόφηση του ήχου (1 διδακτική ώρα) 5. * Άνθρωπος και ήχος το αφτί μας (1 διδακτική ώρα) 6. * Ηχορρύπανση - ηχοπροστασία (1 διδακτική ώρα) Ηλεκτρισμός (11 διδακτικές ώρες) 1. * Στατικός Ηλεκτρισμός (2 διδακτική ώρα) 2. * Το ηλεκτροσκόπιο (να μη διδαχθεί) 3. * Πότε ανάβει το λαμπάκι (1 διδακτική ώρα) 4. * Ένα απλό κύκλωμα (1 διδακτική ώρα) 5. * Το ηλεκτρικό ρεύμα (2 διδακτικές ώρες) 6. * Αγωγοί και μονωτές (1 διδακτική ώρα) 7. Ο διακόπτης (να μη διδαχθεί) 8. Σύνδεση σε σειρά και παράλληλη σύνδεση (να μη διδαχθεί) 9. * Ηλεκτρικό ρεύμα μια επικίνδυνη υπόθεση (1 διδακτική ώρα) Η κατασκευή της ενότητας «Το ηλεκτροσκόπιο» προτείνεται να δοθεί στους μαθητές για το σπίτι εκ των προτέρων, ώστε να το φέρουν στην τάξη για τη διδασκαλία της ενότητας «Στατικός Ηλεκτρισμός». Στην ενότητα «Ένα απλό κύκλωμα» η λυχνιολαβή μπορεί να κατασκευαστεί με γόμα αντί κομματιού ξύλου και πινέζες αντί καρφιών. Η ενότητα «Το ηλεκτρικό ρεύμα» προτείνεται να προσεγγισθεί μόνο μέσω του υποστηρικτικού εκπαιδευτικού λογισμικού. Φως (7 διδακτικές ώρες) 1. * Διάδοση του φωτός (1/2 διδακτική ώρα) 2. Διαφανή, ημιδιαφανή και αδιαφανή σώματα (1 διδακτική ώρα) 3. * Φως και σκιές (1/2 διδακτική ώρα) 4. * Ανάκλαση και διάχυση του φωτός (1 διδακτική ώρα) 5. * Απορρόφηση του φωτός (1 διδακτική ώρα) 2

3 Η ενότητα «Διαφανή, ημιδιαφανή και αδιαφανή σώματα» είναι δυνατό και να μη διδαχθεί. Στην ενότητα «Ανάκλαση και διάχυση του φωτός» προτείνεται να χρησιμοποιηθεί LASER pointer για το δεύτερο και τρίτο πείραμα. Μηχανική (16 διδακτικές ώρες) 1. * Η ταχύτητα (1 διδακτική ώρα) 2. * Οι δυνάμεις (2 διδακτικές ώρες) 3. * Δυνάμεις με επαφή δυνάμεις από απόσταση (2 διδακτικές ώρες) 4. * Πώς μετράμε τη δύναμη (1 διδακτική ώρα) 5. * Τριβή: μια σημαντική δύναμη (1 διδακτική ώρα) 6. * Παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η τριβή (2 διδακτικές ώρες) 7. * Τριβή: επιθυμητή ή ανεπιθύμητη (1 διδακτική ώρα) 8. * Η πίεση (1 διδακτική ώρα) 9. * Η υδροστατική πίεση (1 διδακτική ώρα) 10. * Η ατμοσφαιρική πίεση (1 διδακτική ώρα) Προτείνεται να διδάσκεται στην αρχή της Στ τάξης (έχει γίνει σχετική εισήγηση στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο από τη συγγραφική ομάδα). Πεπτικό Σύστημα (8 διδακτικές ώρες) 1. Ισορροπημένη διατροφή (2 διδακτικές ώρες) 2. Τα δόντια μας η αρχή του ταξιδιού της τροφής (2 διδακτικές ώρες) 3. Το ταξίδι της τροφής συνεχίζεται (1 διδακτική ώρα) Στ Τάξη Ειδικά για τους μαθητές της Στ τάξης του σχολικού έτους προτείνεται να αφαιρεθούν κεφάλαια, τα οποία σύμφωνα με το προηγούμενο βιβλίο είχαν διδαχθεί στην Ε τάξη, και να προστεθούν άλλα ιδιαίτερα σημαντικά- τα οποία διδάσκονται στην Ε τάξη σύμφωνα με τα νέα βιβλία. Εισαγωγή (καμία διδακτική ώρα) Λόγω του ότι η δομή και τα σύμβολα του βιβλίου είναι ήδη γνωστά στους μαθητές από την Ε τάξη, δεν απαιτείται να αφιερωθεί διδακτικός χρόνος στο κεφάλαιο της Εισαγωγής. Ενέργεια (15 διδακτικές ώρες) 1. Μορφές Ενέργειας (2 διδακτικές ώρες) 2. Πηγές Ενέργειας (2 διδακτικές ώρες) 3. Πετρέλαιο από το υπέδαφος στο σπίτι μας (1 διδακτική ώρα) 4. Επεξεργασία του αργού πετρελαίου (προτείνεται να μη διδαχθεί) 5. Το πετρέλαιο ως πηγή ενέργειας (1 διδακτική ώρα) 6. Το πετρέλαιο ως πρώτη ύλη (1 διδακτική ώρα) 7. Ορυκτοί Άνθρακες ένα πολύτιμο στερεό (1/2 διδακτική ώρα) 8. Ορυκτοί Άνθρακες ως πηγή ενέργειας (1/2 διδακτική ώρα) 9. Φυσικό αέριο ένα πολύτιμο αέριο (1/2 διδακτική ώρα) 10. Το φυσικό αέριο ως μορφή ενέργειας (1/2 διδακτική ώρα) 11. Πετρέλαιο, ορυκτοί άνθρακες ή φυσικό αέριο (1 διδακτική ώρα) 12. Ανανεώσιμες και μη πηγές ενέργειας (1 διδακτική ώρα) 13. Οικονομία στη χρήση της ενέργειας (1 διδακτική ώρα) H Θεματική Ενότητα «Ενέργεια» της τάξης αυτής προτείνεται να διδάσκεται στο τέλος. 3

4 Θερμότητα (6 διδακτικές ώρες) 1. * Η θερμότητα μεταδίδεται με αγωγή (1 διδακτική ώρα) 2. * Η θερμότητα μεταφέρεται με ρεύματα (1 διδακτική ώρα) 3. * Η θερμότητα διαδίδεται με ακτινοβολία (1 διδακτική ώρα) Στην ενότητα «Η θερμότητα μεταφέρεται με ρεύματα» προτείνεται να παραλειφθεί το πρώτο πείραμα. Στερεά Υγρά Αέρια [από την Ε τάξη] (9 διδακτικές ώρες) 1. * Τήξη και Πήξη (2 διδακτικές ώρες) 2. * Εξάτμιση και συμπύκνωση (1 διδακτική ώρα) 3. * Βρασμός (1 διδακτική ώρα) 4. * Θερμαίνοντας και ψύχοντας τα στερεά (1 διδακτική ώρα) 5. * Θερμαίνοντας και ψύχοντας τα υγρά (1 διδακτική ώρα) 6. * Θερμαίνοντας και ψύχοντας τα αέρια (1 διδακτική ώρα) Ήχος [από την Ε τάξη] (5 διδακτικές ώρες) 1. * Άνθρωπος και ήχος το αφτί μας (1 διδακτική ώρα) 2. * Ηχορρύπανση - ηχοπροστασία (1 διδακτική ώρα) 3. * Η φωνή μας (από το Βιβλίο μαθητή της Ε τάξης) (1 διδακτική ώρα) Ηλεκτρομαγνητισμός (7 διδακτικές ώρες) 1. * Ο μαγνήτης (1 διδακτική ώρα) 2. * Ο μαγνήτης προσανατολίζεται (1 διδακτική ώρα) 3. * Από τον ηλεκτρισμό στο μαγνητισμό ο ηλεκτρομαγνήτης (1 διδ. ώρα) 4. * Από το μαγνητισμό στον ηλεκτρισμό η ηλεκτρογεννήτρια (1 διδ. ώρα) Στην ενότητα «Ο μαγνήτης» προτείνεται να ενοποιηθούν το πρώτο και το τρίτο πείραμα. Φως (10 διδακτικές ώρες) 1. * Διάθλαση του φωτός (1 διδακτική ώρα) 2. * Φως και χρώματα (2 διδακτικές ώρες) 3. * Μια απλή φωτογραφική μηχανή (1 διδακτική ώρα) 4. * Το μάτι μας (2 διδακτικές ώρες) 5. * Πώς βλέπουμε (1 διδακτική ώρα) Στην ενότητα «Διάθλαση του φωτός» προτείνεται να παραλειφθεί το πρώτο πείραμα. Επίσης το τρίτο και τέταρτο πείραμα προτείνεται να πραγματοποιηθούν με LASER pointer προκειμένου να είναι περισσότερο ευδιάκριτη και παρατηρήσιμη η εκτροπή της φωτεινής δέσμης. Οι κατασκευές των ενοτήτων «Φως και χρώματα» και «Μια απλή φωτογραφική μηχανή» είναι δυνατό να ανατεθούν ως εργασίες για το σπίτι πριν από τη διδασκαλία των αντίστοιχων ενοτήτων. Έμβια Άβια (6 διδακτικές ώρες) 1. * Τα χαρακτηριστικά της ζωής (1 διδακτική ώρα) 2. * Το κύτταρο (2 διδακτικές ώρες) Φυτά (9 διδακτικές ώρες) 1. * Τα μέρη του φυτού (1 διδακτική ώρα) 2. * Η φωτοσύνθεση (2 διδακτικές ώρες) 4

5 3. * Η αναπνοή (1 διδακτική ώρα) 4. * Η διαπνοή (2 διδακτική ώρα) Ζώα (8 διδακτικές ώρες) a. * Ζώα ασπόνδυλα και σπονδυλωτά (2 διδακτικές ώρες) b. * Τα θηλαστικά (1 διδακτική ώρα) 3. * Προσαρμογή των ζώων στο περιβάλλον (2 διδακτικές ώρες) Οικοσυστήματα (6 διδακτικές ώρες) 1. Τροφικές αλυσίδες και τροφικά πλέγματα (2 διδακτικές ώρες) 2. Επίδραση του ανθρώπου στο οικοσύστημα (1 διδακτική ώρα) Αναπνευστικό Σύστημα (6 διδακτικές ώρες) 1. Η αναπνοή (2 διδακτικές ώρες) 2. Αναπνοή και Υγεία (1 διδακτική ώρα) Κυκλοφορικό Σύστημα (6 διδακτικές ώρες) 1. Ένας ακούραστος μυς η καρδιά (1 διδακτική ώρα) 2. Μικρή και μεγάλη κυκλοφορία (2 διδακτικές ώρες) Αναπαραγωγικό Σύστημα (6 διδακτικές ώρες) 1. Η αρχή της ζωής (1 διδακτική ώρα) 2. Η ανάπτυξη του εμβρύου (2 διδακτικές ώρες) Μεταδοτικές Ασθένειες (6 διδακτικές ώρες) 1. Προστασία από τα μικρόβια (1 διδακτική ώρα) 2. Πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών (2 διδακτικές ώρες) Οξέα Βάσεις Άλατα (6 διδακτικές ώρες) 1. * Στα ίχνη των οξέων και των βάσεων (1 διδακτική ώρα) 2. * Τα άλατα (1 διδακτική ώρα) 3. * Τα οξέα και οι βάσεις στην καθημερινή ζωή (1 διδακτική ώρα) 5