Επιδημιολογικά δεδομένα νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές στην Ελλάδα

Transcript

1 Καταπολέμηση κουνουπιών και δημόσια υγεία: Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής, 10 Δεκ 2015 Επιδημιολογικά δεδομένα νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές στην Ελλάδα Δανάη Περβανίδου Γραφείο Νοσημάτων που Μεταδίδονται με Διαβιβαστές Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης

2 Ελονοσία

3 Ελονοσία η νόσος Οφείλεται στο πλασμώδιο ελονοσίας 5 είδη πλασμωδίων προκαλούν ελονοσία στον άνθρωπο Μετάδοση: κυρίως μέσω νυγμού Ανωφελών κουνουπιών Εμπύρετη νόσος, άτυπα συμπτώματα Κάτοικοι ενδημικών χωρών: μερική ανοσία ήπια συμπτώματα P.vivax, P.ovale: σε μη ριζική θεραπεία πολλαπλές υποτροπές έως 5 έτη μετά

4 Ελονοσία ενδημική σε 100 χώρες Πηγή: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 2013 Χάρτης: WHO Global Malaria Programme

5 Ελονοσία στην Ελλάδα Ελλάδα: ενδημική χώρα έως τα μέσα του 20ου αιώνα 1974: Ελλάδα «χώρα ελεύθερη ελονοσίας» : εισαγόμενα κρούσματα / έτος , 2015: καταγραφή κρουσμάτων με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης

6 Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων ελονοσίας ανά έτος νόσησης και κατάταξη, Ελλάδα, (έως 09/12) Έτος έναρξης συμπτωμάτων Εισαγόμενα κρούσματα Κατάταξη κρούσματος Κρούσματα με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης* Σύνολο (έως 09/12) *όλα κρούσματα από Plasmodium vivax

7 Κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, Ελλάδα, 2009 (n=7) Π.Ε. Λακωνίας: 6 κρούσματα στο Δ. Ευρώτα Π.Ε. Ανατολικής Αττικής: 1 κρούσμα

8 Κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, Ελλάδα, 2010 (n=4) Π.Ε. Λακωνίας: 1 κρούσμα στο Δ. Ευρώτα Π.Ε. Βοιωτίας: 2 κρούσματα Π.Ε. Ανατολικής Αττικής: 1 κρούσμα

9 Κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, Ελλάδα, 2011 (n=42) Π.Ε. Βοιωτίας: 1 κρούσμα Π.Ε. Λάρισας: 1 κρούσμα Π.Ε. Εύβοιας: 2 κρούσματα Π.Ε. Λακωνίας: 36 κρούσματα στο Δ. Ευρώτα Π.Ε. Ανατολικής Αττικής: 2 κρούσματα

10 Κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, Ελλάδα, 2012 (n=20) Π.Ε. Καρδίτσας: > 2 κρούσματα Π.Ε. Ξάνθης: 2 κρούσματα Π.Ε. Βοιωτίας: 2 κρούσματα Π.Ε. Λακωνίας: 10 κρούσματα στο Δ. Ευρώτα Π.Ε. Ανατολικής Αττικής: 4 κρούσματα

11 Οικολογία περιοχής Ευρώτα Λακωνίας Ποταμός Ευρώτας Αρδευτικό & αποστραγγιστικό κανάλι Κατάλυμα μεταναστών σε πορτοκαλεώνα

12 Κρούσματα ελονοσίας, Δ. Ευρώτα, Εγχώρια κρούσματα ελονοσίας Κρούσματα σε μετανάστες από ενδημικές χώρες Πηγή: ΕΣΔΥ, ΚΕΕΛΠΝΟ δεδομένα υπό δημοσίευση

13 Κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, Ελλάδα, 2013 (n=3) Π.Ε. Καρδίτσας: 1 κρούσμα Π.Ε. Έβρου: 2 κρούσματα

14 Κρούσματα ελονοσίας, Δ. Σοφάδων Καρδίτσας, Σεπτ - Οκτ 2012: 11 κρούσματα P.vivax ελονοσίας σε 2 γειτονικά καταλύματα: - 1 ο κατάλυμα: 26 άτομα από ενδημικές χώρες 9 κρούσματα - 2 ο κατάλυμα: 5 άτομα από Ρουμανία (μη ενδημική χώρα) 2κρούσματα 6/11 ανιχνεύθηκαν με ενεργητική αναζήτηση (ΚΕΕΛΠΝΟ) Νοέμβριος 2013: 1 εγχώριο κρούσμα

15 Κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης, Ελλάδα, 2015, έως 09/12/2015 (n=6) Π.Ε. Λάρισας: 1 κρούσμα Π.Ε. Τρικάλων: 1 κρούσμα Π.Ε. Βοιωτίας: 1 κρούσμα Π.Ε. Ανατολικής Αττικής: 2 κρούσματα Π.Ε. Λακωνίας: 1 κρούσμα

16 Εγχώρια κρούσματα ελονοσίας ανά έτος έναρξης συμπτωμάτων, Ελλάδα, (έως 09/12/2015)

17 Περιοχές με ιστορικό μετάδοσης ελονοσίας πριν την εκρίζωση, Ελλάδα Πηγή: Sudre B et al, Emerg Inf Dis 2013;19(5)

18 Αριθμός εισαγόμενων δηλωθέντων κρουσμάτων ελονοσίας ανά έτος νόσησης και κατάταξη, Ελλάδα, /12/2015 Έτος νόσησης Μετανάστες από ενδημικές χώρες Ταξιδιώτες Άγνωστο Σύνολο εισαγόμενων κρουσμάτων (έως 09/12)

19 Δράσεις για την αντιμετώπιση της ελονοσίας Σχέδιο Δράσης ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. για την ελονοσία, Σχέδιο Δράσης Υπουργείου Υγείας για την ελονοσία «ΜΕΡΟΠΗ» Εκτίμηση κινδύνου Ενίσχυση επιδημιολογικής επιτήρησης: - Ενίσχυση παθητικής επιτήρησης - Έλεγχος ύποπτων κρουσμάτων - Διερεύνηση κρούσματος και περιβάλλοντος κρούσματος - Διερεύνηση εστίας εγχώριου κρούσματος/ εισαγόμενου σε ευάλωτη περιοχή - Ενεργητική αναζήτηση κρουσμάτων συστηματικά (Δ. Ευρώτα) Χορήγηση ανθελονοσιακής αγωγής σε μετανάστες (Δ. Ευρώτα) Ενίσχυση εργαστηριακής διάγνωσης ελονοσίας Συστηματοποίηση της θεραπείας της ελονοσίας Ενημέρωση κοινού - ιατρών - φορέων Μέτρα για την ασφάλεια του αίματος Επιτήρηση και έλεγχος διαβιβαστών

20 Ελονοσία στην Ελλάδα Εγχώρια μετάδοση: Εθνικό πρόβλημα - Διεθνές ενδιαφέρον Περιοχές με κίνδυνο επανεγκατάστασης της ελονοσίας: - κατάλληλος διαβιβαστής ΚΑΙ - νεοεισερχόμενοι αλλοδαποί από ενδημικές χώρες Άξονες αντιμετώπισης: Ενισχυμένη επιτήρηση: Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία κρουσμάτων Έλεγχος διαβιβαστή: Έγκαιρα και κατάλληλα προγράμματα Δράσεις επικοινωνίας Σημαντικά: - Διατήρηση υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας - δημόσιας υγείας - Υγεία μεταναστών πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας - Διατομεακή συνεργασία

21 Λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου

22 Ιός Δυτικού Νείλου (ΔΝ) - Κύκλος Μετάδοσης RNA Flavivirus - αντιγονικό σύμπλεγμα της Ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας Τα πτηνά είναι η φυσική δεξαμενή Μετάδοση: κυρίως μέσω νυγμού κουνουπιών (είδους Culex spp.) σπάνια: μετάδοση μέσω μεταμόσχευσης και μετάγγισης αίματος Άνθρωποι/ιπποειδή: ευκαιριακοί, τελικοί ξενιστές

23 Κλινική εικόνα λοίμωξης από ιό ΔΝ Χρόνος επώασης: 2 14 ημέρες (εβδομάδες σε ανοσοκατεσταλμένους) <1% συμπτώματα ΚΝΣ προσβολή ΚΝΣ: 1 / λοιμώξεις 20-25% «Πυρετός ΔΝ» ήπια συμπτώματα 75-80% ασυμπτωματικοί

24 Εξάπλωση ιού Δυτικού Νείλου 1937: απομόνωση ιού Δυτικού Νείλου στην Uganda 1951: 1 η επιδημία σε ανθρώπους, Ισραήλ Αφρική, νότια-κεντρική Ευρώπη, Β. Αμερική, κεντρική, νότια και δυτική Ασία, Μέση Ανατολή, Αυστραλία Από 1960s έως 1990s: - αναφορά για ανθρώπινα κρούσματα σε διάφορες χώρες - σπάνιες επιδημίες (ήπια κρούσματα) Αυξημένη εξάπλωση - συχνότητα επιδημιών τα τελευταία 20 έτη

25 Σημαντικές επιδημίες ιού ΔΝ σε Ευρώπη και ΗΠΑ 1958 Αλβανία: + Abs σε 2 ανθρώπους 1960 s: νότια Γαλλία (ιπποειδή, άνθρωποι), 2000 (ιπποειδή) 1990 s: συχνότερες επιδημίες, κεντρική και νότια Ευρώπη 1996: Ρουμανία, 1 η μεγάλη επιδημία σε ανθρώπους (n=393) 1999: Ρωσία (n=183), : Ισραήλ (n=439) 1998: Ιταλία (ιπποειδή) (άνθρωποι, ιπποειδή) : Σερβία 1999: επιδημία στη Νέα Υόρκη, ΗΠΑ - σταδιακή διασπορά προς τα δυτικά και βόρεια μέσα στα επόμενα 5-7 έτη - πλέον ενδημική λοίμωξη

26 Κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, Ελλάδα, : 1 η επιδημία λοίμωξης από ιό ΔΝ σε ανθρώπους στην Ελλάδα Προηγούμενες οροεπιδημιολογικές μελέτες (1960 s και μετά): + Abs σε ανθρώπους (1%) WNV lineage 2 - strain Nea Santa-Greece : κρούσματα σε ανθρώπους και ζώα (Ιούνιος-Οκτώβριος), σε 33/74 Περιφερειακές Ενότητες, σε 11/13 Περιφέρειες Σύνολο κρουσμάτων Κρούσματα ΜΕ προσβολή ΚΝΣ Επίπτωση κρουσμάτων με προσβολή ΚΝΣ (/ ) Θάνατοι κρουσμάτων με προσβολή ΚΝΣ Θνητότητα κρουσμάτων με προσβολή ΚΝΣ 1,8 0,7 1,0 0,5 0, % 12% 17% 20% 43%

27 Γεωγραφική κατανομή κρουσμάτων με λοίμωξη από ιό ΔΝ, Ελλάδα,

28 Γεωγραφική κατανομή κρουσμάτων με λοίμωξη από ιό ΔΝ, Ελλάδα, Κρούσμα με εκδηλώσεις από ΚΝΣ Κρούσμα χωρίς εκδηλώσεις από ΚΝΣ

29 Ασθενείς με προσβολή ΚΝΣ ανά εβδομάδα έναρξης συμπτωμάτων, Ελλάδα,

30 Κατανομή κρουσμάτων με λοίμωξη από τον ιό του ΔΝ, Ευρώπη και γειτονικές χώρες, (πηγή: ECDC) Έτος Αριθμός κρουσμάτων λοίμωξης από ιό ΔΝ EU EU + γειτονικές χώρες

31 Δράσεις ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου Ενισχυμένη επιτήρηση της λοίμωξης σε ανθρώπους: Διερεύνηση ύποπτων περιστατικών (π.χ. εγκεφαλίτιδων) - Ενίσχυση παθητ. επιτήρησης Καθημερινή επικοινωνία συνεργασία με εργαστήρια αναφοράς (Ιούνιος-Οκτώβριος) Διερεύνηση περιστατικών εντός 24 ωρών από τη διάγνωση Καθημερινή ενημέρωση: Υπουργείου Υγείας (ΥΥ), ΥΠΑAT, τοπικών αρχών Εβδομαδιαία έκθεση Ενίσχυση εργαστηριακής διάγνωσης της λοίμωξης - Εργαστηρίων αναφοράς (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ) Δράσεις ενημέρωσης: αρχών δημόσιας υγείας (καθημερινά), ιατρών, κοινού, ECDC - εκτάκτως, σε περιοχές με καταγραφή κυκλοφορίας ιού σε ανθρώπους, ζώα, κουνούπια Μέτρα για την ασφάλεια του αίματος Ομάδα εργασίας για τον καθορισμό των επηρεαζόμενων περιοχών (ΥΥ, πολυτομεακή) Συνεργασία με άλλους φορείς: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠAΑT): επιτήρηση σε ιπποειδή Κτηνιατρικές Σχολές (ΑΠΘ, Παν.Θεσσαλίας) Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Εντομολογική επιτήρηση

32 Συζήτηση Η επανεμφάνιση και διασπορά του ιού για πέντε συνεχή έτη ( ) υποδηλώνει την εγκατάστασή του στην Ελλάδα Αν και 2015: 0 κρούσματα Αναμένεται η κυκλοφορία του ιού και στα επόμενα έτη Δύσκολη η πρόβλεψη των περιοχών κυκλοφορίας του ιού Επιδημιολογία ιού ΔΝ: σύνθετη - σε ανθρώπους - σε ιπποειδή - σε πτηνά - σε κουνούπια Τα πλέον ενδεδειγμένα μέτρα για τον έλεγχο της νόσου: - Επιδημιολογική επιτήρηση νόσου - Έγκαιρη και συστηματική και καταπολέμηση των κουνουπιών - Μέτρα ατομικής προστασίας από κουνούπια - Μέτρα για την ασφάλεια του αίματος

33 Δάγκειος πυρετός Μετάδοση: κυρίως με νύγμα μολυσμένου κουνουπιού (Aedes spp.) - Aedes aegypti: ο κύριος διαβιβαστής - Aedes albopictus: δευτερεύων διαβιβαστής Η πιο σημαντική ιογενής νόσος που μεταδίδεται με κουνούπια Ενδημεί σε > 100 τροπικές, υποτροπικές χώρες Τελευταίες δεκαετίες: δραματική αύξηση επίπτωσης σε πολλές χώρες Εγχώρια μετάδοση Δάγκειου πυρετού στην Ευρώπη: - Μαδέρα: επιδημία (n=2.200) Aedes aegypti - Γαλλία: 2010 (n=2), 2013 (n=1), 2014 (n=4), 2015 (n=6) Aedes albopictus - Κροατία: 2010 (n=2)

34 Πυρετός Chikungunya Alphavirus, 1 η απομόνωση: Τανζανία η αναφορά ανθρώπινης λοίμωξης: Ανατ. Αφρική Διαβιβαστές: Aedes aegypti and Aedes albopictus Εγχώρια μετάδοση ν. Chikungunya στην Ευρώπη: 2007, ΒΑ Ιταλία, Ραβένα, Emilia Romagna region: 334 ύποπτα ή πιθανά κρούσματα, 204 επιβεβαιωμένα εισαγωγή ιού από Ινδία Διαβιβαστής: Aedes albopictus Γαλλία: 2010 (n=2), 2014 (n=12) Montpellier

35 Δάγκειος πυρετός ν. Chikungunya, Ελλάδα Πιθανή είσοδος των ιών στην Ελλάδα: - μέσω ταξιδιωτών και μεταναστών από ενδημικές χώρες - μέσω μολυσμένων κουνουπιών με μεταφορικά μέσα ή προϊόντα εμπορίου Δυνητικός διαβιβαστής στην Ελλάδα: Aedes albopictus Δάγκειος πυρετός στην Ελλάδα Επιδημία (1 εκατ. ασθενείς, προσβολή 80-90% του πληθυσμού Αθηνών και Πειραιά, η τελευταία μεγάλη επιδημία στην Ευρώπη) Εισαγόμενα κρούσματα: 2013: n=1 (Αθήνα) 2014: n=4 (Αθήνα, Λέσβος) 2015: n=2 (Αθήνα) 1 εισαγόμενο κρούσμα ν. Chikungunya το 2014 (Αθήνα) Διερεύνηση κρουσμάτων Εντομολογική διερεύνηση Μέτρα ελέγχου

36 Λεϊσμανίαση Παρασιτική ομάδα νοσημάτων > 20 είδη Λεϊσμάνιας προκαλούν νόσο στον άνθρωπο Μετάδοση: μέσω νύγματος φλεβοτόμων Ζωονοτική / Ανθρωπονοτική μετάδοση Σπλαγχνική, Δερματική, Βλεννογονο-δερματική μορφή Συν-λοίμωξη HIV/Leishmania: αναδυόμενο πρόβλημα Ασυμπτωματικοί φορείς «Παραμελημένη» νόσος παγκοσμίως

37 Ελλάδα: ενδημική για σπλαγχνική μορφή Λεϊσμανίαση στην Ελλάδα - Σπλαγχνική μορφή (Leishmania infantum): κύρια μορφή - κύρια αποθήκη: σκύλος - Δερματική μορφή (Leishmania tropica): σποραδικά κρούσματα-ανθρωπονοτική κρούσματα σπλαχνικής λεϊσμανίασης/έτος <10 περιπτώσεις δερματικής/έτος Έτος δήλωσης Σπλαχνική Δερματική λεϊσμανίαση λεϊσμανίαση Σύνολο (έως 09/12)

38 Κατανομή μέσης ετήσιας επίπτωσης (ανά πληθυσμού) σπλαγχνικής λεϊσμανίασης ανά Καποδιστριακό νομό κατοικίας, Ελλάδα, (n=585)

39 Επίπτωση* (ανά πληθυσμού) λεϊσμανίασης ανά έτος δήλωσης και μορφή, Ελλάδα,

40

41 Φυλλάδια ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.

42 Σας ευχαριστώ Για περισσότερες πληροφορίες: Γραφείο Νοσημάτων που Μεταδίδονται με Διαβιβαστές, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης, ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. τηλ: ,