ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΚΡΑΤΟΥΣ. Σχέδιο Προϋπολογισμού 2019

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΚΡΑΤΟΥΣ Σχέδιο Προϋπολογισμού 2019 Οκτώβριος

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή... 3 Περίληψη... 3 Μακροοικονομικές προβλέψεις... 4 Προβλέψεις δαπανών και εσόδων στο σενάριο χωρίς αλλαγή πολιτικής (βασικό)... 8 Έσοδα δαπάνεςστόχοι (σενάριο με αλλαγή πολιτικής)... 9 Περιγραφή παρεμβάσεων που έχουν ενσωματωθεί στο προσχέδιο του προϋπολογισμού. 11 Δημόσιο Χρέος Διανεμητική επίδραση των κύριων μέτρων εσόδων και δαπανών ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

3 Εισαγωγή Ο Κανονισμός (EU) 473/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (μέρος του λεγόμενου Two-pack ) εισάγει ένα κοινό χρονοδιάγραμμα για τις διαδικασίες προϋπολογισμού όλων των χωρών μελών της Ευρωζώνηs. Ειδικότερα τα σχέδια προϋπολογισμών για το επόμενο έτος πρέπει να υποβάλλονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Eurogroup μέχρι τις 15 Οκτωβρίου κάθε έτους. Το παρόν κείμενο υποβάλλεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Eurogroup βάσει όσων προβλέπονται στον Κανονισμό. Η δομή και το περιεχόμενο του κειμένου είναι σε συμμόρφωση με τις προδιαγραφές του Two pack Code of Conduct το οποίο μεταξύ άλλων απαιτεί μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις για το τρέχον και το επόμενο έτος (σε αυτή την περίπτωση για το 2018 και 2019). Οι μακροοικονομικές προβλέψεις που χρησιμοποιήθηκαν για την τρέχουσα και την επόμενη χρήση έχουν υιοθετηθεί από το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο όπως περιγράφεται στο άρθρο 4(4) του Κανονισμού. Όλα τα δεδομένα παρουσιάζονται σε όρους ESA Περίληψη H δημοσιονομική πολιτική των ετών παρέμεινε προσανατολισμένη στη διόρθωση των διαρθρωτικών δημοσιονομικών ανισορροπιών της Ελληνικής οικονομίας, με την ολοκλήρωση του σχεδίου δημοσιονομικής προσαρμογής και την εμπέδωση της αξιοπιστίας κατά την άσκηση οικονομικής πολιτικής. Ως αποτέλεσμα αυτής, η χώρα εξήλθε το Σεπτέμβριο 2017 της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά από οκτώ έτη και κατά τα έτη 2016 και 2017, κατέγραψε, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ελληνική οικονομική ιστορία, δημοσιονομικό πλεόνασμα γενικής κυβέρνησης. Με βάση τις τρέχουσες εκτιμήσεις θα υπάρξει θετικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα για τρίτη συνεχή χρονιάτο 2018 και αυτό θα διατηρηθεί και μεσοπρόθεσμα. Η επιτυχία της δημοσιονομικής πολιτικής τα προηγούμενα τρία χρόνια ήταν το αποτέλεσμα ενός μείγματος περιστολής δαπανών, μέτρων ενίσχυσης των εσόδων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Οι δημοσιονομικές επιδόσεις αυτές συνέβαλαν καθοριστικά στην αποκατάσταση της διεθνούς αξιοπιστίας προς τη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών της χώρας, την άρση της οικονομικής αβεβαιότητας και την εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης στην οικονομία, την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας και τη σημαντική αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού του ελληνικού δημοσίου, και, εν τέλει, την επιτυχή ολοκλήρωση και έξοδο από το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας τον Αύγουστο Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, η Ελλάδα ακολουθεί πλέον το πλαίσιο της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ, δηλ. το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Καθώς τα μακροοικονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας βελτιώνονται, η δημοσιονομική πολιτική οφείλει να στραφεί σταδιακά και με ασφάλεια προς ένα νέο μείγμα, με στόχο την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης και την αντιμετώπιση, με τρόπο στοχευμένο, χρονίων ελλειμμάτων στον τομέα της κοινωνικής προστασίας. Η αλλαγή του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής υλοποιείται μέσω μέτρων μόνιμης μείωσης των φορολογικών βαρών και των ασφαλιστικών εισφορών νοικοκυριών και επιχειρήσεων, καθώς και μέσω μέτρων στοχευμένης ενίσχυσης δράσεων κοινωνικής προστασίας και τόνωσης της απασχόλησης των νέων. Η δημοσιονομική επέκταση που προκύπτει κινείται μέσα στα όρια που θέτει ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος του 2019 και συνεπώς είναι πλήρως συμβατή με το δημοσιονομικό 3

4 στόχο της χώρας όπως αυτός τίθεται στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής Μακροοικονομικές προβλέψεις 1. Μακροοικονομικές εξελίξεις το 2018 Στις 20 Αυγούστου 2018, η Ελλάδα ολοκλήρωσε επιτυχώς το τριετές πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και διασφάλισε μία δέσμη μέτρων ελάφρυνσης του δημοσίου χρέους που το καθιστά δυναμικά βιώσιμο. Ήδη τον Σεπτέμβριο του 2017, τα θετικά δημοσιονομικά αποτελέσματα είχαν επιτρέψει την έξοδο της Ελλάδας από τη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος (EDP), ένα έτος νωρίτερα από το προγραμματισμένο. Το ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης διαμορφώθηκε στο 0,8% του ΑΕΠ το 2017, καταγράφοντας πλεόνασμα για δεύτερη συνεχή χρονιά, ενώ το πρωτογενές ισοζύγιοέφτασε το 4,2% του ΑΕΠ 1 έναντι του στόχου του Προγράμματος στο 1,75% (διάγραμμα 1.1). Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ έφτασε το 1,4% 2 το 2017, με κύριο μοχλό την αύξηση των επενδύσεων (με ετήσιο ρυθμό 9,6%). 5 Διάγραμμα 1.1 Εξέλιξη του ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό (%) του ΑΕΠ ΕΕ (27 χώρες) Ευρωζώνη (19 χώρες) Ελλάδα Πηγή: Δημοσιονομικά στοιχεία ΔΥΕ, πρώτη κοινοποίηση για το 2017 (ΕλληνικήΣτατιστική Αρχή, Eurostat). Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ το 2017 υποδηλώνει αναπτυξιακή ώθηση για το 2018, μέσω μίας επίδρασης μεταφοράς ύψους 0,6% σε ετήσια βάση. Επιπρόσθετες ευνοϊκές επιδράσεις θα προκύψουν από το σταθερό οικονομικό περιβάλλον που ακολούθησε την ολοκλήρωση των δύο τελευταίων αξιολογήσεων του Προγράμματος, την αναβάθμιση του αξιόχρεου του Ελληνικού Δημοσίου από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης 3 και τη σημαντική αποκλιμάκωση των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων. Το 2018 ο ρυθμόςπραγματικής ανάπτυξης εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 2,1%, με θετικές εξελίξεις σε όλες τις επιμέρους συνιστώσες του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα: Η περαιτέρω βελτίωση της εμπιστοσύνης και η σταθερή δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης που παρατηρήθηκαν στο πρώτο εξάμηνο του 2018 (1,6% σε εθνικολογιστική Βάσει της μεθοδολογίας της Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης. 1 η κοινοποίηση Ετήσιων Εθνικών Λογαριασμών για το 2017, Ελληνική Στατιστική Αρχή. Με την ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης του Προγράμματος (Ιούνιος 2018), η πιστοληπτική ικανότητα της ελληνικής οικονομίας αναβαθμίστηκε από τη Standard&Poor's από Β σε Β+, με αρχικώς σταθερή και κατόπιν θετική προοπτική, από τη Fitch από Β (θετική) σε ΒΒ- (σταθερή), από την DBRS από CCC (υψηλό) σε Β (υψηλό) και από την R&Iαπό CCC+ (θετική) σε B (σταθερή). Οι αναβαθμίσεις αυτές ήταν συνέχεια μίας σειράς προηγούμενων αναβαθμίσεων, συναρτώμενων με την ομαλή υλοποίηση του Προγράμματος στήριξης, όπως εκείνες του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018 από τους οίκους Standard&Poor's (από B- σε B), Fitch (από B- σε B) και Moody's (από Caa2 σε B3). 4

5 βάση) στήριξαν την αύξηση της πραγματικής μισθολογικής δαπάνης κατά 3,0%. Συνακόλουθα, η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση σταθεροποιήθηκε σε ετήσια βάση στο πρώτο τρίμηνο του 2018, και αυξήθηκε σημαντικά στο δεύτερο, ανακάμπτοντας κατά 0,5% σε ετήσια βάση στο πρώτο εξάμηνο. Δεδομένου ότιοι τάσεις αύξησης της απασχόλησης και των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας εκτιμάται ότι θα διατηρηθούν σε όλο το 2018 (με ρυθμούς 1,7% και 2,9%, αντίστοιχα, έναντι του 2017), το 2018 αναμένεται να είναι έτος ουσιαστικής ανάκαμψης της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 1,0%, και ανάδειξής της στον κύριο παράγοντα αύξησης της τελικής εγχώριας ζήτησης. Την ανάκαμψη του όγκου της ιδιωτικής κατανάλωσης ευνοεί και η εκτιμώμενη επιβράδυνση του ρυθμού πληθωρισμού το 2018 (στο 0,6% βάσει του εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, έναντι 1,1% το 2017). Στο πρώτο εξάμηνο του 2018, οι βελτιωμένες επιχειρηματικές προσδοκίες και το σταθερό επενδυτικό περιβάλλον ευνόησαν την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων, σε όλο το εύρος των κατηγοριών επενδύσεων, πλην του μεταφορικού εξοπλισμού. Οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 6,1% στις κατασκευές (7,9% στις κατοικίες) και κατά 19,0% στον εξοπλισμό πλην μεταφορικού εξοπλισμού. Το Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη αναμένεται να συμβάλει σε αυτή τη δυναμική των επενδύσεων, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι επενδύσεις ύψους 10,6 δισ. ευρώ θα διατεθούν, συμπεριλαμβανομένων των 2,7 δισ. ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) 4. Ωστόσο, ο συνολικός όγκος των επενδύσεων υποχώρησε το πρώτο εξάμηνο του 2018 κατά 7,9% έναντι του πρώτου εξαμήνου 2017, λόγω της συρρίκνωσης των επενδύσεων σε μεταφορικό εξοπλισμό (κυρίως πλοία 5 ) κατά 53,4%. Στο δεύτερο εξάμηνο του 2018, η μερική ανάκαμψη του μεταφορικού εξοπλισμού αναμένεται να στηρίξει την αναστροφή της πορείας των συνολικών επενδύσεων, ανεβάζοντας τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής τους στο 0,8% το 2018 και τη συμβολή τους στο πραγματικό ΑΕΠ στο 0,1%. Η πτώση των συνολικών επενδύσεων το πρώτο εξάμηνο του 2018 αντισταθμίστηκε από την ταυτόχρονη άνοδο των καθαρών εξαγωγών, με τη συμβολή του εξωτερικού τομέα στην ετήσια ανάπτυξη να ανέρχεται σε 1,3% του ΑΕΠ. Η συμβολή αυτή προήλθε κυρίως από το ισοζύγιο αγαθών 6 (2,1 δισ. ευρώ σε όρους όγκου έναντι του πρώτου εξαμήνου του 2017), αλλά και από το ισοζύγιο υπηρεσιών (0,3 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Εφόσον οι θετικές τάσεις διατηρηθούν στο σύνολο του έτους, η συμβολή του εξωτερικού τομέα στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει το 1,2% το 2018, έναντι οριακά αρνητικής εκτίμησης στο ΜΠΔΣ. Οι αναθεωρημένες προβλέψεις αποκαθιστούν τις καθαρές εξαγωγές ως τον κύριο προσδιοριστικό παράγοντα της ανάπτυξης του ΑΕΠ. Η θετική πορεία του εξωτερικού τομέα σηματοδοτεί μία αύξηση στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, η οποία αντανακλάται στη βελτίωση του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών από το -15,8% του ΑΕΠ το 2008 στο -0,9% του ΑΕΠ το 2017 (διάγραμμα 1.2). Μεταξύ 2008 και 2017, άνω των δύο τρίτων της διόρθωσης στο εξωτερικό έλλειμμα της οικονομίας οφείλεται στη συρρίκνωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο αγαθών κατά 58,9%, εκ της οποίας περίπου 26% αποδίδεταιστην άνοδο των εξαγωγών αγαθών Ενημερωτικόφυλλάδιο «Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη», Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ιούλιος Σύμφωνα με τα στοιχεία εμπορευματικών συναλλαγών της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, στο πρώτο επτάμηνο του 2018 η μείωση των αφίξεων πλοίων από το εξωτερικό έφτασε το 57,2% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2017 (σε τρέχουσες τιμές). Στη βελτίωση του ισοζυγίου αγαθών συνέβαλε τόσο η αύξηση των εξαγωγών αγαθών (+9,0% έναντι του πρώτου εξαμήνου 2017) όσο και η μείωση των εισαγωγών αγαθών (-2,3% αντίστοιχα). Προς την τελευταία επέδρασαν η προαναφερθείσα μείωση των αφίξεων πλοίων σε ετήσια βάση και ο υψηλός αποπληθωριστής εισαγωγών αγαθών, εν μέσω μέσης ετήσιας αύξησης της διεθνούς τιμής του Brent κατά 38,6% στο δεύτερο τρίμηνο του

6 40 Διάγραμμα 1.2 Εξέλιξη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (σε δισ. ευρώ) * 2019* Συμβολή Ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών στην αύξηση του ΑΕΠ (σωρευτικά, σταθερές τιμές) Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (τρέχουσες τιμές) Πηγή: Ετήσιοι Εθνικοί Λογαριασμοί 2017(Ελληνική Στατιστική Αρχή), Υπουργείο Οικονομικών *Εκτιμήσεις / Προβλέψεις 2. Μακροοικονομικέςπροβλέψεις 2019 Το παγκόσμιο ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί με ρυθμό 3,9% το 2019, όσο και το 2018, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ. Στην Ευρωζώνη, προβλέπεται ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης 1,9% το 2019 από 2,2% το Στις αναδυόμενες οικονομίες, η ανάπτυξη αναμένεται να διαμορφωθεί στο 5,1% το Το παγκόσμιο εμπόριο εκτιμάται ότι θα αυξηθείκατά 4,5% το 2019 από 4,8% το H εξωτερική ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,3% το Ο παγκόσμιος πληθωρισμός αναμένεται να διατηρηθεί στα επίπεδα του 2018, διαμορφούμενος στο 2,2% για τις αναπτυγμένες οικονομίες και στο 4,4% για τις αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η μέση τιμή του αργού πετρελαίου (UK Brent, Dubai Fateh και West Texas Intermediate) διαμορφώθηκε στα 52,81 δολάρια το βαρέλι το Για το 2018,εκτιμάται μέση τιμή του αργού πετρελαίου στα 70,23 δολάρια το βαρέλι, και για το 2019 στα 68,99 δολάρια το βαρέλι. Βασικά μεγέθη της παγκόσμιας οικονομίας (% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές) * 2019* Παγκόσμιο ΑΕΠ 3,7 3,9 3,9 ΑΕΠ ΕΕ 2,4 2,1 2,0 ΑΕΠ Ευρωζώνης 2,4 2,2 1,9 ΑΕΠ ΗΠΑ 2,3 2,9 2,7 Όγκος παγκόσμιου εμπορίου (αγαθά και υπηρεσίες) 5,1 4,8 4,5 Πληθωρισμός α. Προηγμένες οικονομίες 1,7 2,2 2,2 β. Αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες 4,0 4,4 4,4 Τιμήπετρελαίου (Brent, USD/barrel) 52,81 70,23 68,99 Πηγή: Έκθεση ΔΝΤ( Ιούλιος 2018), Οικονομικές Προβλέψεις Ευρωπαϊκής Επιτροπής (καλοκαίρι 2018) * Εκτιμήσεις / Προβλέψεις Οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες για τις προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης αφορούν κυρίως στη δυνητική κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων και άνοδο του εμπορικού προστατευτισμού, στο υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος ορισμένων ισχυρών οικονομιών και στις γεωπολιτικές εντάσεις που τροφοδοτούν το προσφυγικό πρόβλημα. 6

7 Εξωτερικές Υποθέσεις Ισοτιμία USD/Ευρώ (ετήσιος μέσος όρος) 1,13 1,18 1,14 Ονομαστική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία 2,2 5,1 0,6 Παγκόσμια αύξηση ΑΕΠ, πλην ΕΕ 3,9 4,2 4,1 Αύξηση ΑΕΠ ΕΕ 2,4 2,1 2 Ανάπτυξη σχετικών ξένων αγορών 5,3 4,1 3,6 Παγκόσμιος όγκος εισαγωγών, πλην ΕΕ 5,3 4,9 4,4 Τιμή πετρελαίου (Brent, USD/ βαρέλι) 52,81 70,23 68,99 Στην Ελλάδα, το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 2,5% σε ετήσια βάση, υπερβαίνοντας τον ρυθμό ανάπτυξης 2,1% που εκτιμάται για το τρέχον έτος. Αυτή η επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται να βασιστεί στην αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής και στη συνεχιζόμενη υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά οι μακροοικονομικές προβλέψεις για το 2019: Βασικά μεγέθη της Ελληνικής Οικονομίας (% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές) ** 2019** Πραγματικό ΑΕΠ 1,4 2,1 2,5 Ιδιωτική κατανάλωση 0,1 1,0 1,1 Δημόσια κατανάλωση -1,1 0,2 0,6 Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου 9,6 0,8 11,9 Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 6,8 7,5 5,8 Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 7,2 3,4 5,2 Αποπληθωριστής ΑΕΠ 0,7 0,9 1,3 Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 1,1 0,6 1,2 Απασχόληση* 2,1 1,7 1,8 Ποσοστό ανεργίας* 19,8 18,3 16,7 Ποσοστό ανεργίας (Έρευνα Εργατικού Δυναμικού) 21,5 19,9 18,2 Πηγή: Ετήσιοι Εθνικοί Λογαριασμοί (Ελληνική Στατιστική Αρχή), εκτιμήσεις/προβλέψεις Υπουργείου Οικονομικών *Σε εθνικολογιστική βάση ** Εκτιμήσεις/προβλέψεις Ως προς τις συνιστώσες της πραγματικής ανάπτυξης, η κύρια συμβολή εκτιμάται ότι θα προκύψειαπό την περαιτέρω ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης και την εύρωστη επενδυτική δραστηριότητα έναντι του Μάλιστα, η συνεισφορά των επενδύσεων στην αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα ανέλθει το 2019 σε 1,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ήτοι σε επίπεδο υψηλότερο έναντι όλου του υπόλοιπου μεσοπρόθεσμου διαστήματος. Η αύξηση της πραγματικής δημόσιας κατανάλωσης εκτιμάται ότι θα επιταχυνθεί το 2019 στο 0,6% από 0,2% το 2018, μετά από απώλειες της τάξης του 0,6% του πραγματικού ΑΕΠ την περίοδο Η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να συνεισφέρει στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες εκ του συνόλου των 2,5 ποσοστιαίων μονάδων της ανάπτυξης (από 0,7 ποσοστιαίες μονάδες το 2018). Ο ετήσιος ρυθμός αύξησής της εκτιμάται στο 1,1%, εν μέσω εκτιμώμενων αυξήσεων στην ονομαστική μισθολογική δαπάνη στο σύνολο της οικονομίας κατά 3,3% (2,0% σε όρους όγκου) 7 και στον μέσο μισθό (1,4% το 2019 έναντι 1,2% το 2018). 7 Η μικρή επιβράδυνση της πραγματικής μισθολογικής δαπάνης έναντι του 2018 οφείλεται στην εκτιμώμενη αύξηση του πληθωρισμού. Αντίθετα, η ονομαστική μισθολογική δαπάνη αναμένεται να αυξηθεί με υψηλότερο ρυθμό το

8 Η πρόβλεψη για μικρότερη ετήσια αύξηση στον μέσο μισθό έναντι της συνολικής μισθολογικής δαπάνης υποδηλώνει τη συνέχιση της ανοδικής τάσης στην απασχόληση, με ετήσιο ρυθμό που εκτιμάται στο 1,8% το 2019 (τόσο στους μισθωτούς όσο και στους αυτοαπασχολούμενους). Ως αποτέλεσμα, η ανεργία αναμένεται να μειωθεί στο 18,2% του εργατικού δυναμικού βάσει Έρευνας Εργατικού Δυναμικού. Η συμβολή του εξωτερικού τομέα στην αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα περιοριστεί σε οριακά θετικό επίπεδο (στο 0,1% του ΑΕΠ), καθώς η ενίσχυση των επενδύσεων αναμένεται να οδηγήσει σε συγκριτικά μεγαλύτερη ανάκαμψη των εισαγωγών αγαθών έναντι των εξαγωγών αγαθών, αντισταθμίζοντας μερικώς τη θετική συνεισφορά του ισοζυγίου υπηρεσιώνκατά 0,6% του ΑΕΠ. Ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί το 2019 στο 1,2% έναντι 0,6% το 2018, ως συνισταμένη των διαφορετικών επιδράσεων διαφόρων παραγόντων, όπως η χαμηλότερη πλεονάζουσα δυναμικότητα, η ασθενέστερη ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, οι αυξητικές τάσεις στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και η διατήρηση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ στα σημερινά χαμηλά επίπεδα τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι του 2019, παρά την προβλεπόμενη λήξη των καθαρών αγορών περιουσιακών στοιχείων τον προσεχή Δεκέμβριο. Μακροοικονομικές προοπτικές 2017 (Επίπεδο) 2017 (ρυθμός μεταβολής) 2018 (ρυθμός μεταβολής) 2019 (ρυθμός μεταβολής) 1.Πραγματικό ΑΕΠ ,4 2,1 2,5 εκ του οποίου Αποδιδόμενο στην εκτιμώμενη επίδραση των αθροιστικών δημοσιονομικών μέτρων στην οικονομική ανάπτυξη ,7 0,1 0,2 2. Δυνητικό ΑΕΠ ,0-0,7-0,2 Συνεισφορές Συνεισφορές δυνητικού ΑΕΠ: Εργασία -0,1-0,2-0,1 Συνεισφορές δυνητικού ΑΕΠ: Κεφάλαιο -0,4-0,3-0,1 Συνεισφορές δυνητικού ΑΕΠ: Ολική παραγωγικότητα -0,5-0,3-0,1 3. Ονομαστικό ΑΕΠ ,0 3,0 3,8 Συνιστώσες πραγματικού ΑΕΠ 4. Ιδιωτική καταναλωτική δαπάνη ,0 1,1 1,2 5. Δημόσια καταναλωτική δαπάνη ,1 0,2 0,6 6. Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου ,6 0,8 11,9 7. Μεταβολή αποθεμάτων και αποκτήσεις μείον διαθέσεις τιμαλφών (% του ΑΕΠ) ,9 0,9 0,9 8. Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσίων ,8 7,5 5,8 9. Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσίων ,2 3,4 5,2 Συνεισφορά στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ 10. Τελική εγχώρια ζήτηση ,95 0,87 2, Μεταβολή αποθεμάτων και αποκτήσεις μείον διαθέσεις τιμαλφών ,7 0,0 0,0 12. Εξωτερικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ,3 1,23 0,14 Προβλέψεις δαπανών και εσόδων στο σενάριο χωρίς αλλαγή πολιτικής (βασικό) Το 2017 το δημοσιονομικό αποτέλεσμα (ESA 2010) της Γενικής Κυβέρνησης (σύμφωνα με την δημοσίευση του Απριλίου 2018 της ΕΛΣΤΑΤ) ανήλθε σε 0,8% του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε 4,0% του ΑΕΠ. Σε όρους ενισχυμένης εποπτείας το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκεσε 4,24% του ΑΕΠ υπερβαίνοντας σημαντικά το στόχο του 1,75%. Στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) για το έτος 2018 προβλεπόταν δημοσιονομικό αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης 0,4% του ΑΕΠ (εκτίμηση η οποία παραμένει). Το πρωτογενές αποτέλεσμα για το τρέχον έτος στο προσχέδιο του 8

9 προϋπολογισμού εκτιμάται σε 3,9% του ΑΕΠ οριακά βελτιωμένο σε σχέση με την πρόβλεψη του ΜΠΔΣ (3,8% τουαεπ). Σε όρους ενισχυμένης εποπτείας το πρωτογενές αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης για το τρέχον έτος εκτιμάται σε 3,8% του ΑΕΠ, έναντι πρόβλεψης 3,56% του ΑΕΠ στο ΜΠΔΣ. Για το 2019 το δημοσιονομικό αποτέλεσμα (ESA 2010), στο βασικό σενάριο, προβλέπεται να ανέλθει σε 1,1%, οριακά βελτιωμένο σε σχέση με την πρόβλεψη του ΜΠΔΣ (0,8% του ΑΕΠ). Το πρωτογενές αποτέλεσμα εκτιμάται σε 4,5% του ΑΕΠ βελτιωμένο σε σχέση με την πρόβλεψη του ΜΠΔΣ (4,1% του ΑΕΠ). Σε όρους ενισχυμένης εποπτείας το πρωτογενές αποτέλεσμα εκτιμάται σε 4,2% του ΑΕΠ οριακά βελτιωμένο σε σχέση με την πρόβλεψη του ΜΠΔΣ (4,0% του ΑΕΠ) και σημαντικά πάνω από τον στόχο (3,5% του ΑΕΠ). Έσοδα Δαπάνες χωρίς αλλαγή πολιτικής (Βασικό Σενάριο) (% του ΑΕΠ) Γενική Κυβέρνηση (S13) 1. Σύνολο εσόδων στο σενάριο βάσης 48,7 46,7 Εκ των οποίων 1.1 Φόροι επί παραγωγής και εισαγωγών 17,3 17,1 1.2 Φόροι εισοδήματος κτλ. 10 9,5 1.3 Φόροι κεφαλαίου 0,1 0,1 1.4 Κοινωνικές εισφορές 14,1 13,1 1.5 Έσοδα περιουσίας 0,4 0,4 1.6 Λοιπά έσοδα 6,8 6,5 p.m.: Φορολογική επιβάρυνση (D.2+D.5+D.61+D.91-D.995) 41,5 39,8 Σύνολο δαπανών στο σενάριο βάσης 48,3 45,6 εκ των οποίων 2.1 Αποζημιώσεις σε εργαζομένους 11,9 11,1 2.2 Αγορές αγαθών και υπηρεσιών 4,9 4,8 2.3 Κοινωνικές παροχές 20,4 18,7 εκ των οποίων επιδόματα ανεργίας 0,6 0,5 2.4 Τόκοι χρεωστικοί( =9 στον πίνακα 2.a) 3,5 3,4 2.5 Επιδοτήσεις Επενδυτικές δαπάνες 4 4,7 2.7 Κεφαλαιακές μεταβιβάσεις 0,4 0,3 2.8 Λοιπές δαπάνες 2,2 1,6 Έσοδα δαπάνεςστόχοι (σενάριο με αλλαγή πολιτικής) Οι πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζουν τις προβλέψεις για τα έσοδα και έξοδα της Γενικής Κυβέρνησης (στόχοι) των ετών 2018 και 2019 μετά την ενσωμάτωση των αλλαγών πολιτικής. Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει σε 0,6% του ΑΕΠ για το έτος 2019 συγκρινόμενο με το 1,1% του ΑΕΠ στο βασικόσενάριο, ενώ το πρωτογενές αποτέλεσμα προβλέπεται στο 3,9% του ΑΕΠ συγκρινόμενο με το 4,5% του ΑΕΠ στο βασικό σενάριο. Σε όρους ενισχυμένης εποπτείας το πρωτογενές αποτέλεσμα προβλέπεται στο 3,6% του ΑΕΠ έναντι του στόχου 3,5% του ΑΕΠ. Συγκρινόμενο με την πρόβλεψη του προσχεδίου του προϋπολογισμού που υποβλήθηκε στο Κοινοβούλιο την 1η Οκτωβρίου 2018 υπάρχουν 9

10 μόνο οριακές διαφοροποιήσεις ( /asset_publisher/qmvb5pyzdgaq/content/proschedio-kratikou-proupologismou- 2019?inheritRedirect=false&redirect=https%3A%2F%2Fminfin.gr%2Fweb%2Fguest%2Fprou pologismos%3fp_p_id%3d101_instance_qmvb5pyzdgaq%26p_p_lifecycle%3d0%26p_p_s tate%3dnormal%26p_p_mode%3dview%26p_p_col_id%3dcolumn- 2%26p_p_col_count%3D1). Έσοδα Δαπάνες με αλλαγή πολιτικής (στόχοι) (% του ΑΕΠ) Γενική Κυβέρνηση (S13) 1. Σύνολο εσόδων μετά αλλαγών πολιτικής 48,7 47,6 Εκ των οποίων 1.1 Φόροι επί παραγωγής και εισαγωγών 17, Φόροι εισοδήματος κτλ. 10 9,8 1.3 Φόροι κεφαλαίου 0,1 0,1 1.4 Κοινωνικές εισφορές 14,1 13,7 1.5 Έσοδα περιουσίας 0,4 0,4 1.6 Λοιπά έσοδα 6,8 6,6 Φορολογική επιβάρυνση (D.2+D.5+D.61+D.91-D.995) 41,5 40,6 Σύνολο δαπανών μετά αλλαγών πολιτικής 48,3 47 εκ των οποίων 2.1 Αποζημιώσεις σε εργαζομένους 11,9 11,7 2.2 Αγορές αγαθών και υπηρεσιών 4,9 4,8 2.3 Κοινωνικές παροχές 20,4 19,5 Εκ των οποίων επιδόματα ανεργίας 0,6 0,5 2.4 Τόκοι χρεωστικοί( =9 στον πίνακα 2.a) 3,5 3,4 2.5 Επιδοτήσεις 1 1,1 2.6 Επενδυτικές δαπάνες 4 4,6 2.7 Κεφαλαιακές μεταβιβάσεις 0,4 0,3 2.8 Λοιπές δαπάνες 2,2 1,6 Αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης (Στόχοι) (% του ΑΕΠ) Δημοσιονομικό αποτέλεσμα (EDP B.9) ανά υποτομέα 1. Δημοσιονομικό αποτέλεσμα : Γενική Κυβέρνηση 0,4 0,6 2. Δημοσιονομικό αποτέλεσμα : Κεντρική Κυβέρνηση -0,7-0,1 3. Δημοσιονομικό αποτέλεσμα : Τοπική Αυτοδιοίκηση 0,1 0,1 4. Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης 1 0,6 5. Τόκοι 3,5 3,4 6. Πρωτογενές αποτέλεσμα 3,9 3,9 7. Μη επαναλαμβανόμενα και λοιπά προσωρινά μέτρα -0,4 0,4 7.α Εκ των οποίων στο σκέλος των εσόδων: Γενική Κυβέρνηση 0,2 0,4 7.β Εκ των οποίων στο σκέλος των δαπανών: Γενική Κυβέρνηση 0, Αύξηση πραγματικού ΑΕΠ (%) (=1 πίνακα 1a) 2,1 2,5 9. Αύξηση Δυνητικού ΑΕΠ (%) (=2 πίνακα 1a) -0,7-0,2 Συνιστώσες -Εργασία -0,2-0,1 -Κεφάλαιο -0,3-0,1 -Ολική παραγωγικότητα -0,3-0,1 10. Παραγωγικό κενό (% του δυνητικού ΑΕΠ) -5,2-2,8 11. Κυκλική συνιστώσα του αποτελέσματος (% του δυνητικού ΑΕΠ) -2,7-1,5 12. Κυκλικά προσαρμοσμένο αποτέλεσμα (1-12) (% του δυνητικού GDP) 3,1 2,1 13. Κυκλικά προσαρμοσμένο πρωτογενές αποτέλεσμα (13+6) (% δυνητικού ΑΕΠ) 6,6 5,5 14. Διαρθρωτικό αποτέλεσμα (13-8) (% του δυνητικού ΑΕΠ) 3,5 1,7 10

11 Περιγραφή παρεμβάσεων που έχουν ενσωματωθεί στο προσχέδιο του προϋπολογισμού Οι νέες δημοσιονομικές παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν από το 2019 και μετά παρουσιάζονται στον παρακάτω πινάκα (σε καθαρή βάση) 8 και είναι οι ακόλουθες:: - Βοήθεια στο σπίτι: Το μέτρο αφορά στην αλλαγή της σχέσης εργασίας απασχολούμενων από συμβάσεις ορισμένου χρόνου σε συμβάσεις αορίστου χρόνου. - Ειδική αγωγή: Πρόσληψη εκπαιδευτικών και εξειδικευμένου προσωπικού σε θέσεις προσωπικού που τώρα καλύπτονται από συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Η δαπάνη σήμερα καλύπτεται από το ΠΔΕ. Οι νέες προσλήψεις θα χρηματοδοτηθούν από τον τακτικό προϋπολογισμό χωρίς να μεταβληθεί το τρέχον όριο δαπανών του ΠΔΕ. Παράλληλα θα μειωθεί ισόποσα το όριο για το προσωπικό ορισμένου χρόνου, προκειμένου να μην μεταβληθεί ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων συνολικά. - Επιδότηση στέγασης: Επαναπροσδιορισμός της αντίστοιχης δράσης που είχε νομοθετηθεί από το 2017 (εξισορροπητικές παρεμβάσεις του ΜΠΔΣ ) με πιο στοχευμένο τρόπο. - Μείωση ασφαλιστικών εισφορών:το μέτρο αφορά στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών και ειδικότερα στη μείωση του συντελεστή κύριας ασφάλισης κατά 1/3 και στην εφαρμογή της ελάχιστης εισοδηματικής βάσης για την επικουρική ασφάλιση και την εφάπαξ παροχή. Οι ανωτέρω ομάδες υπέστησαν σημαντική επιβάρυνση από τη μετάπτωση από την τεκμαρτή στην πραγματική εισοδηματική βάση με τη μεταρρύθμιση του 2016, ενώ η αύξηση των εισφορών οδήγησε σε μείωση τόσο του αριθμού των αυτοαπασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών όσο και στα δηλωθέντα εισοδήματά τους. Ως εκ τούτου, το μέτρο στοχεύει τόσο στην αναστροφή αυτής της τάσης, όσο και στην ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης. - Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών νέων: Η συγκεκριμένη δράση αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας των νέων και αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας στη μείωση της ανεργίας των νέων, που είναι η υψηλότερη στην ΕΕ, αλλά και μειώνοντας το ποσοστό των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας. Το μέτρο αφορά νέους ηλικίας έως 24 ετών και συνίσταται στην επιδότηση του 100% των εισφορών των εργαζομένων και του 50% των εργοδοτικών εισφορών. - Μείωση ΕΝΦΙΑ: Το μέτρο συνίσταται στη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% μεσοσταθμικά το Μείωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων: Το μέτρο συνίσταται στη σταδιακή μείωση του συντελεστή φορολόγησης από 29% σε 25% σε ορίζοντα τετραετίας και θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εξής. 8 Ηποσοτικοποίησητωνδημοσιονομικώνπαρεμβάσεωνθαολοκληρωθείύστερα από διαβούλευσημετην ΕυρωπαϊκήΕπιτροπή. 11

12 - Μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών: Το μέτρο αναφέρεται στη μείωση του φορολογικού συντελεστή επί των διανεμόμενων κερδών κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες και θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εξής. Δημοσιονομικές παρεμβάσεις 2019 (σε καθαρή βάση) (σε εκατ. ευρώ) Ποσά Α Μεταβολές σε σχέση με το ΜΠΔΣ Μη εφαρμογή εξισορροπητικών παρεμβάσεων 2019 πλην οικογενειακών επιδομάτων 2 Συνταξιοδοτικές παρεμβάσεις (διατάξεις ν. 4472/2017) Σημειώσεις Β Νέες δημοσιονομικές παρεμβάσεις (Β1+Β2) -765 Β1 Παρεμβάσεις εσόδων Μείωση ΕΝΦΙΑ -263 Μεσοσταθμική μείωση 10% 2 Μείωση ασφαλιστικών εισφορών ελευθέρων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών -177 Μείωση συντελεστή κύριας ασφάλισης κατά 1/3 - Εφαρμογή ελάχιστης εισοδηματικής βάσης για επικουρική ασφάλιση και εφάπαξ παροχής 3 Μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών 0 Η παρέμβαση θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το Μείωση συντελεστή φορολόγησης από 15% σε 10% 4 Σταδιακή μείωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από 29% σε 25% 0 Η παρέμβαση θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το Μείωση 1% κατ' έτος Β2 Παρεμβάσεις δαπανών Επιδότηση στέγασης Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για νέους εργαζομένους Ενίσχυση ειδικής αγωγής Ενίσχυση προγράμματος "Βοήθεια στο σπίτι'' 0 Η δημοσιονομική επίπτωση έχει αποτυπωθεί στο βασικό σενάριο Σύνολο δημοσιονομικών παρεμβάσεων (Α + Β) Στον παρακάτω πίνακα οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις για το 2019 παρουσιάζονται περιληπτικά σε μεικτή βάση και κατηγοριοποιημένες σε συναλλαγές ESA 2010 (δεν παρουσιάζονται τυχόν αποδόσεις μετά το 2019): Δημοσιονομικές Παρεμβάσεις % του ΑΕΠ Έσοδα Φόροι επί παραγωγής και εισαγωγών 0 0-0, Φόροι εισοδήματος κτλ. Φόροι κεφαλαίου Κοινωνικές εισφορές 0 0-0, Εισόδημα περιουσίας Λοιπά έσοδα Δαπάνες Αποζημιώσεις σε εργαζομένους 0 0-0, Αγορές αγαθών και υπηρεσιών Κοινωνικές παροχές, συμπεριλαμβανομένων επιδομάτων ανεργίας 0 0-0, Τόκοι χρεωστικοί Επιδοτήσεις 0 0-0, Επενδυτικές δαπάνες 0 0 0, Κεφαλαιακές μεταβιβάσεις Λοιπές δαπάνες Δημόσιο Χρέος Το χρέος της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται στα εκατ. ή 183,0% του ΑΕΠ στο τέλος του 2018, έναντι εκατ. ή 178,6% του ΑΕΠ το Για το 2019, το χρέος της 12

13 γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει στα εκατ.ή 170,2% του ΑΕΠ, δηλ. μείωση κατά 12,8 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το Μετά την ολοκλήρωση της εφαρμογής των βραχυχρόνιων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους στο τέλος του προηγούμενουέτους,το Eurogroup της 22 ας Ιουνίου 2018 εξειδίκευσε τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης, τα οποία ενισχύουν περαιτέρω τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους, προκειμένου οι ετήσιες μικτές χρηματοδοτικές ανάγκες (GFN ratio) να παραμένουν κάτω του 15% ως ποσοστό του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και κάτω του 20% μακροπρόθεσμα. Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους περιλαμβάνουν α) την πλήρη κατάργηση, από το 2018, του περιθωρίου του δανείου για την επαναγορά χρέους του 2012, β) τη χρήση, από το 2017, των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα ANFA και SMP για τη μείωση των μικτών χρηματοδοτικών αναγκών, περιλαμβανομένων και των κερδών του έτους 2014, και γ) την περαιτέρω εξομάλυνση των λήξεων των δανείων του EFSF με επιμήκυνση της μέσης σταθμικής τους διάρκειας και αναβολή πληρωμής τόκων κατά δέκα επιπλέον έτη. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα προβλέπεται η ενεργοποίηση ενός μηχανισμού αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων αναφορικά με το χρέος, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του με την εφαρμογή επιπλέον μέτρων ελάφρυνσης, όπως περαιτέρω εξομάλυνση των λήξεων των δανείων του EFSF, καθώς επίσης και περαιτέρω σταθεροποίηση των επιτοκίων τους και αναβολή πληρωμής τόκων, έτσι ώστε να ικανοποιείται ο δείκτης GFN. Με την εκταμίευση της τελευταίας δόσης από τον ESM ύψους εκατ. ολοκληρώθηκε το τρίτο πρόγραμμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας,ενισχύοντας σημαντικά τα ταμειακά διαθέσιμα ασφαλείας (cashbuffer), τα οποία, σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα διαθέσιμα, εκτιμάται ότι, κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες, μπορούν να καλύψουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες του ΕΔ μέχρι και τα τέλη του Η δημιουργία ταμειακών διαθεσίμων ασφαλείας είχε ως αποτέλεσμα μία προσωρινή αύξηση του δημοσίου χρέους για το Στο τέλος Αυγούστου 2018 το σύνολο των ευρωπαϊκών δανείων του πρώτου, δεύτερου και τρίτου προγράμματος στήριξης (GLF, EFSF, ESM) ανήλθε σε ,3 εκατ. ευρώ, ενώ τα ανεξόφλητα δάνεια προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαμορφώθηκαν σε ,58 εκατ. ευρώ. Εξέλιξη Χρέους Γενικής Κυβέρνησης (% του ΑΕΠ) Ακαθάριστο χρέος ,2 Μεταβολή στο ποσοστό ακαθάριστου χρέους 4,4-12,8 Συμβολή στη μεταβολή του ακαθάριστου χρέους Πρωτογενές αποτέλεσμα 3,9 3,9 Τόκοι -3,5-3,4 Λοιπές μεταβολές -4,8 12,3 Μέσο επιτόκιο χρέους 1,9 2 Άλλες σχετικές μεταβλητές Εξυπηρέτηση χρέους (υπάρχοντα ομόλογα) μέχρι το τέλος του προηγούμενου έτους 1,1 4,6 Ποσοστό χρέους σε ξένο νόμισμα 4 3 Μέση διάρκεια λήξεων 18,4 18,4 13

14 Διανεμητική επίδραση των κύριων μέτρων εσόδων και δαπανών Ο σκοπός αυτής της ενότητας είναι να παρουσιάσει το διανεμητικό αποτέλεσμα των νέων δημοσιονομικών παρεμβάσεων. Για να εκτιμηθεί το διανεμητικό αποτέλεσμα των μέτρων, η επίδρασή τους υπολογίζεται πάνω στο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα των ατόμων με τη χρήση συγκεκριμένων δεικτών ανισότητας και φτώχειας. Όσον αφορά στον υπολογισμό των δεικτών φτώχειας, παρέχονται τα αποτελέσματα χρησιμοποιώντας τόσο τη σταθερή όσο και την κυμαινόμενη γραμμή της φτώχειας. Μεθοδολογία Η εκτίμηση της διανεμητικής επίδρασης πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του υποδείγματος μικροπροσομοιώσεων Euromod για την Ελλάδα, στο οποίο προσομοιώθηκαν τα νέα δημοσιονομικά μέτρα. Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι τα δεδομένα της Έρευνας Εισοδημάτων και Συνθηκών Διαβίωσης της ΕΛΣΤΑΤ του έτους 2016 (εισοδήματα 2015) για την Ελλάδα. Το δείγμα αποτελείται από άτομα, που αντιστοιχούν σε νοικοκυριά. Τα στοιχεία αυτά σταθμισμένα ανέρχονται σε άτομα και νοικοκυριά, που αντιστοιχούν στον ελληνικό πληθυσμό. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι προσομοιωμένες πολιτικές αφορούν φόρους φυσικών προσώπων, παροχές, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και ότι μπορούν να εκτιμηθούν μόνο τα πρωτογενή αποτελέσματα της επίδρασης των μέτρων. Οι πολιτικές που δεν επηρεάζουν άμεσα τα νοικοκυριά, όπως οι αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων ή οι δευτερογενείς επιπτώσεις των αλλαγών των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης (αύξηση της απασχόλησης που θα ενισχύσει τα εισοδήματα δευτερογενώς) δεν μπορούν να εκτιμηθούν. Αποτελέσματα Ο Πίνακας 1 παρουσιάζει το μέσο ετήσιο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα (σε ευρώ) ανά δεκατημόριο για το 2018, καθώς και τις σχετικές και απόλυτες μεταβολές που επέρχονται το 2019 ως αποτέλεσμα των δημοσιονομικών παρεμβάσεων. Το διαθέσιμο εισόδημα είναι το εισόδημα που τα άτομα και τα νοικοκυριά έχουν τελικά διαθέσιμο για κατανάλωση ή αποταμίευση, αφαιρώντας τους άμεσους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και προσθέτοντας πιθανές κοινωνικές μεταβιβάσεις (συντάξεις και επιδόματα). Υποθέτοντας ότι όλα τα νοικοκυριά συγκεντρώνουν τους πόρους τους και τους κατανέμουν «εξίσου» μεταξύ των μελών του νοικοκυριού, το ισοδύναμο εισόδημα υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τις κλίμακες ισοδυναμίας του ΟΟΣΑ που δίνουν βαρύτητα 1 στον πρώτο ενήλικα, 0,5 σε άλλους ενήλικες στο νοικοκυριό και 0,3 σε παιδιά κάτω των 14 ετών. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα των ατόμων θα αυξηθεί κατά 0,31%. 14

15 Πίνακας 1. Μέσο ετήσιο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα (Ευρώ), σχετικές και απόλυτες μεταβολές Δεκατημόριο Μέσος Απόλυτη Σχετική (euros) μεταβολή μεταβολή , , , , , , , , , ,68 Σύνολο ,31 * Οι μεταβολές υπολογίζονται σε σχέση με το μέσο ισοδύναμο εισόδημα ανά δεκατημόριο του * Το ισοδύναμο εισόδημα υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τις κλίμακες ισοδυναμίας του ΟΟΣΑ που δίνουν βαρύτητα 1 στον πρώτο ενήλικα, 0,5 σε άλλους ενήλικες στο νοικοκυριό και 0,3 σε παιδιά κάτω των 14 ετών. Στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται οι κύριοι δείκτες ανισότητας που υπολογίζονται στην κατανομή του εισοδήματος του 2018 και του Ο συντελεστής Gini κυμαίνεται μεταξύ 0 (όταν όλα τα εισοδήματα είναι ίσα) και 1 (ένα άτομο έχει όλο το εισόδημα). Είναι πιο ευαίσθητος σε αλλαγές στη μέση της κατανομής του εισοδήματος. Ο δείκτης ανισότητας Μέσης Λογαριθμικής Απόκλισης (Mean Log Deviation Inequality Index MLD) είναι μηδέν όταν όλα τα εισοδήματα είναι ίσα και παίρνει μεγαλύτερες θετικές τιμές, καθώς τα εισοδήματα γίνονται πιο άνισα, ειδικά στο υψηλότερο τμήμα της κατανομής εισοδήματος. Οι δείκτες Atkinson κυμαίνονται μεταξύ 0 (όταν όλα τα εισοδήματα είναι ίσα) και 1 (ένα άτομο έχει όλο το εισόδημα). Ο δείκτης Atkinson 0,25 είναι πιο ευαίσθητος στις αλλαγές στην κορυφή της κατανομής του εισοδήματος, ενώ ο δείκτης Atkinson 0,75 είναι πιο ευαίσθητος σε αλλαγές στο κατώτερο τμήμα της κατανομής του εισοδήματος. Όλοι οι δείκτες ανισότητας δείχνουν μείωση της ανισότητας σε σχέση με το

16 Πίνακας 2. Δείκτες Ανισότητας Dif 2019 Gini 0,323 0,322-0,001 Mean Log Deviation 0,181 0,179-0,002 Δείκτης Atkinson ,046 0,045 0,000 Δείκτης Atkinson ,129 0,127-0,002 * Ο συντελεστής Gini κυμαίνεται μεταξύ 0 (όταν όλα τα εισοδήματα είναι ίσα) και 1 (μόνο ένα άτομο έχει όλο το εισόδημα).είναι πιο ευαίσθητος σε αλλαγές στη μέση της κατανομής του εισοδήματος. * Ο MLD είναι μηδέν όταν όλα τα εισοδήματα είναι ίσα και παίρνει μεγαλύτερες θετικές τιμές καθώς τα εισοδήματα γίνονται πιο άνισα, ειδικά στο υψηλότερο τμήμα της κατανομής εισοδήματος. * Οι δείκτες Atkinson κυμαίνονται μεταξύ 0 (όταν όλα τα εισοδήματα είναι ίσα) και 1 (μόνο ένα άτομο έχει όλο το εισόδημα). Ο δείκτης Atkinson 0,25 είναι πιο ευαίσθητος στις αλλαγές στην κορυφή της κατανομής του εισοδήματος, ενώ ο Atkinson 0,75 είναι στις αλλαγές στο κατώτερο τμήμα της κατανομής του εισοδήματος. Οι Πίνακες 3α και 3β δείχνουν τους κύριους δείκτες φτώχειας που χρησιμοποιούνται για την απεικόνιση του συνολικού επιπέδου φτώχειας σε μια οικονομία σε σχέση με τον αριθμό των ατόμων κάτω από τη γραμμή φτώχειας (πλήθος ατόμων), καθώς και το βάθος της φτώχειας (χάσμα φτώχειας και χάσμα φτώχειας στο τετράγωνο). Η ανάλυση όλων των δεικτών είναι σημαντική, δεδομένου ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις ενδέχεται να μην μειώνουν τη φτώχεια σε σχέση με τον αριθμό των ατόμων, αλλά ενδέχεται να μειώσουν την ακραία φτώχεια και να βελτιώσουν το χάσμα φτώχειας. Αναλυτικότερα, ο δείκτης FGT (0) δείχνει το μερίδιο των ατόμων με εισόδημα κάτω του 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος ως προς το σύνολο του πληθυσμού. Ο FGT (1) είναι ο δείκτης χάσματος φτώχειας και υπολογίζεται ως ο μέσος όρος των διαφορών μεταξύ των ατομικών εισοδημάτων και της γραμμής φτώχειας, εκφρασμένος ως ποσοστό της γραμμής φτώχειας, και υπολογίζεται μόνο για όσους βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Ο FGT (2) είναι το τετράγωνο του χάσματος φτώχειας και υπολογίζεται ως το τετράγωνο του μέσου όρου των διαφορών μεταξύ των ατομικών εισοδημάτων και της γραμμής φτώχειας, εκφρασμένο ως ποσοστό της γραμμής της φτώχειας, και υπολογίζεται μόνο για όσους βρίσκονται κάτω από τη γραμμή φτώχειας. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται χρησιμοποιώντας τόσο τη σταθερή όσο και την κυμαινόμενη γραμμή φτώχειας, πάντα σε σχετικούς όρους ως το 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος. Χρησιμοποιώντας τη σταθερή γραμμή φτώχειας (Πίνακας 3α), αξιολογείται καλύτερα η απόλυτη επίδραση των μεταρρυθμίσεων σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η κυμαινόμενη γραμμήφτώχειας (Πίνακας 3β) λαμβάνει επίσης υπόψη την επίδραση των αλλαγών στη γραμμή φτώχειας στο τελικό αποτέλεσμα του επιπέδου φτώχειας. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι όταν χρησιμοποιείται η σταθερή γραμμή φτώχειας 2018 (4.670 ευρώ), η φτώχεια μειώνεται και στους τρεις δείκτες. Πίνακας 3α. FGT δείκτες φτώχειας Dif 2019 FGT(0) 18,70 18,18-0,52 FGT(1) 5,71 5,37-0,34 FGT(2) 2,67 2,44-0,23 16

17 Πίνακας 3β. FGT δείκτες φτώχειας Dif 2019 FGT(0) 18,70 18,05-0,65 FGT(1) 5,71 5,32-0,39 FGT(2) 2,67 2,41-0,25 * Ο δείκτης FGT (0) είναι λόγος καταμέτρησης και δείχνει % των ατόμων ως προς το σύνολο του πληθυσμού με εισόδημα κάτω του 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος. * Ο FGT (1) είναι ο δείκτης χάσματος φτώχειας και υπολογίζεται ως ο μέσος όρος των διαφορών μεταξύ των επιμέρους εισοδημάτων και της γραμμής φτώχειας 60%, εκφρασμένος ως % της γραμμής φτώχειας, και υπολογίζεται μόνο για όσους βρίσκονται κάτω από τη γραμμή φτώχειας. * Ο δείκτης FGT (2) είναι το τετράγωνο του χάσματος φτώχειας και υπολογίζεται ως το τετράγωνο του μέσου όρου των διαφορών μεταξύ των ατομικών εισοδημάτων και της γραμμής φτώχειας, εκφρασμένος ως % της γραμμής φτώχειας, και υπολογίζεται μόνο για όσους βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. * Η γραμμή φτώχειας είναι για τον Πίνακα 3α ευρώ, % του ετήσιου διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος του 2018 και για τον Πίνακα 3β ευρώ. 17

18 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Βασικές υποθέσεις (Επίπεδο) Εξωτερικό περιβάλλον α. Τιμές βασικών εμπορευμάτων β. Διαφορά απόδοσης από τα γερμανικά ομόλογα Δημοσιονομική πολιτική α. Καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης/ δανειακές ανάγκες Γενικής Κυβέρνησης β. Ακαθάριστο χρέος Γενικής Κυβέρνησης Υποθέσεις νομισματικής πολιτικής / Χρηματοοικονομικού τομέα / Επιτοκίων α. επιτόκια i. Euribor -0,3-0,3-0,2 ii. Επιτόκια καταθέσεων 0,3 0,3 0,3 iii. Επιτόκια δανείων 4,7 4,6 4,4 iv. Αποδόσεις στη λήξη των 10ετών ελληνικών ομολόγων 6,0 4,0 3,8 β. Εξέλιξη καταθέσεων 126,3 132,8 137,4 γ. Εξέλιξη δανείων 184,0 185,1 190,7 δ. Τάσεις ΜΕΔ 94,4 81,5 64,6 Δημογραφικές τάσεις α. Εξέλιξη του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας β. Δείκτες εξάρτησης Εξέλιξη τιμών 2017 (Επίπεδο) 2017 (ρυθμός μεταβολής) 2018 (ρυθμός μεταβολής) 2019 (ρυθμός μεταβολής) 1. Αποπληθωριστής ΑΕΠ 95 0,7 0,9 1,3 2. Αποπληθωριστής ιδιωτικής κατανάλωσης 97 1,2 0,6 1,2 3. Εν.ΔΤΚ 101,2 1,1 0,6 1,2 4. Αποπληθωριστής δημόσιας κατανάλωσης 88,8 1,8 2 0,8 5. Αποπληθωριστής επενδύσεων 96,1 0,3 2,8 0,6 6. Αποπληθωριστής εξαγωγών (αγαθών και υπηρεσιών) 98,8 4,2 3,6 0,6 7. Αποπληθωριστής εισαγωγών (αγαθών και υπηρεσιών) 94 4,7 4,7 0,3 Εξέλιξη αγοράς εργασίας (Επίπεδο) (ρυθμός μεταβολής) 2018 (ρυθμός μεταβολής) 2019 (ρυθμός μεταβολής) Απασχόληση, άτομα ,1 1,7 1,8 Απασχόληση, ώρες εργασίας ,8 1,7 1,8 Ποσοστό ανεργίας (%) ,5 19,9 18,2 Παραγωγικότητα εργασίας, άτομα 39,7-0,7 0,2 0,4 Αμοιβές εξαρτημένης εργασίας ,3 2,9 3,3 Μέση αμοιβή εξαρτημένης εργασίας ,1 1,2 1,4 18

19 Τομεακά ισοζύγια (% του ΑΕΠ) Καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης/ δανειακές ανάγκες έναντι του εξωτερικού 0 0,6 1,1 εκ των οποίων - Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών -1,1-0,1 0,2 - Ισοζύγιο πρωτογενών εισοδημάτων και μεταβιβάσεων 0,2 0,3 0 - Ισοζύγιο κεφαλαίων 0,9 0,4 0,9 2. Καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης/ δανειακές ανάγκες ιδιωτικού τομέα -0,8 0,2 0,5 3. Καθαρή ικανότητα χρηµατοδότησης/ δανειακές ανάγκες γενικής κυβέρνησης 0,8 0,4 0,6 Ενδεχόμενες υποχρεώσεις (% του ΑΕΠ) Εγγυήσεις του Δημοσίου 6,6 3,8 Εγγυήσεις του Δημοσίου σχετικές με τον χρηματοπιστωτικό τομέα 3,2 0,7 Ποσά προς εξαίρεση από τον υπολογισμό του κριτηρίου δαπανών (expenditure benchmark) 2017 (σε εκατ.ευρώ) 2017 (% του ΑΕΠ) 2018 (% του ΑΕΠ) 2019 (% του ΑΕΠ) 1. Δαπάνες κοινοτικών προγραμμάτων πλήρως αντικριζόμενες από κοινοτικά κονδύλια ,05 2,03 1,95 1a. Επενδυτικές δαπάνες πλήρως αντικριζόμενες από κοινοτικά κονδύλια ,05 1,97 1,95 2. Δαπάνη για επιδόματα ανεργίας - κυκλική συνιστώσα 272 0,15 0,13 0,1 3. Επίδραση παρεμβάσεων στο σκέλος των εσόδων ,13 0,19-0,22 4. Αύξηση εσόδων βάσει νόμου M M M M 19