Κρίση και προοπτικές ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία

Transcript

1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, Αθήνα, Tηλ.: , Fax: , 11 Tsami Karatassou, Athens, Greece, Tel.: , Fax: Κρίση και προοπτικές ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία Νίκος Βέττας Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (vettas@iobe,gr, www,iobe,gr, Global Link Αθήνα, 27 Σεπτεμβρίου, 2017

2 Δείκτης οικονομικού κλίματος ( Οικονομικό κλίμα EΕ Οικονομικό κλίμα Ευρωζώνη Οικονομικό κλίμα Ελλάδα Πηγές ΙΟΒΕ / DG ECFIN, European Commission

3 Βασικά Μακροοικονομικά Μεγέθη Βασικά Μακροοικονομικά Μεγέθη * ΑΕΠ -3,1 0,7-0,2-0,05 1,5 Ανεργία 9,5 26,5 24,9 23,5 22,2 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης 1-15,6-3,6-7,5 0,7-0,3 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών -14,4-3,0 0,0-0,6-1,2 Εναρμονισμένος Πληθωρισμός Επενδύσεις Πάγιου Κεφαλαίου 1,3-1,4-1,1 0,0 1,2-13,7-2,8-0,2-0,01 9,0 1 Συμπεριλαμβανομένων των κρατικών ενισχύσεων στον τραπεζικό τομέα * Προβλέψεις IOBE Πηγές: Eurostat, ΕΛ.ΣΤΑΤ. 3

4 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ, τρέχουσες τιμές Γερμανία Ελλάδα Πορτογαλία Πηγή: Eurostat 4

5 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σταθερές τιμές Γερμανία Ελλάδα Πορτογαλία Πηγή: Eurostat 5

6 Επενδύσεις Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου (% ΑΕΠ) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Ευρωζώνη - 19 Ελλάδα Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2017, European Commission 6

7 δισεκ. % ΑΕΠ Επενδύσεις; 80 30% ,1% 22,7% 22,7% 22,3% 23,8% 54,5 54,2 21,1% 24,7% 59,9 26,0% 65,0 23,6% 59,0 18,1% 17,1% 25% 20% 40 43,1 45,0 46,0 48,4 43,2 38,6 14,7% 12,1% 11,2% 11,7% 10,7% 10,6% 15% 30 30,2 10% ,0 20,7 21,6 19,7 19,6 5% 0 0% Πηγή:ΕΛ.ΣΤΑΤ. Μέγιστο ύψος επενδύσεων το 2007 ( 65,0 δισεκ.) Υψηλότερες επενδύσεις ως % του ΑΕΠ το 2007 (26,0%) Δραματικά χαμηλότερα το 2016 ( 19,6 δισεκ. και 10,4% του ΑΕΠ) 7

8 Κατηγορίες παγίου κεφαλαίου ,1 7,1 13, ,6 39,5 41, ,1 53,1 44, Προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας Βιομηχανικός και Μεταφορικός εξοπλισμός Κατασκευές (Κατοικίες & Λοιπά Κτήρια) Πηγή: Eurostat 8

9 Δημόσια Έσοδα - Δαπάνες - Πρωτογενές Ισοζύγιο (% ΑΕΠ) Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης (αρ.αξ.) Έσοδα Γενικής Κυβέρνησης (αρ.αξ.) Πρωτογενές Αποτέλεσμα (δε.αξ.) Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2017, European Commission 9

10 Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία δημόσιου τομέα (% εγχώριας ΑΠΑ) 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Ευρωζώνη - 19 Ελλάδα Πηγή: Eurostat Η συμμετοχή του δημόσιου τομέα στην οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε από το 2008 κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες της εγχώριας Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας Ο ρόλος του κράτους παραμένει σημαντικότερος στην Ελλάδα από ότι στην Ευρωζώνη Η απόσταση από το Μ.Ο. της Ευρωζώνης διπλασιάστηκε μεταξύ : από 2 σε 4 ποσοστιαίες μονάδες της Α.Π.Α. 10

11 Εμπορικό Ισοζύγιο (αγαθών υπηρεσιών) δισεκ ,6-4,5-4,7-3,0-3,9-3,6-12,9-24,3-19,5-31, Ισοζύγιο Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (τιμές 2010) Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (τιμές 2010) Πηγή: AMECO 11

12 Ανοικτή οικονομία; % ΑΕΠ Γερμανία Ιρλανδία Ελλάδα Γαλλία Κύπρος Πορτογαλία Σλοβακία Πηγή: Eurostat Το άθροισμα εισαγωγών και εξαγωγών ως % του ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι στην Ελλάδα εκ των χαμηλότερων στην περιφέρεια της Ευρωζώνης Ενώ πρέπει να εξελιχθεί σε μια μικρή, ανοιχτή οικονομία, η ελληνική οικονομία παραμένει κλειστή

13 Ξένες άμεσες επενδύσεις (% ΑΕΠ) ΞΑΕ (% ΑΕΠ) Γερμανία 3,0% 1,7% Ιρλανδία 21,2% 30,1% Ελλάδα 0,9% 0,8% Ισπανία 4,2% 2,3% Πορτογαλία 3,7% 4,4% *2016 Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία Γερμανία * Ιρλανδία: 70,6% του ΑΕΠ Πηγή: Eurostat 13

14 δισεκ. εκατ. τόνοι Εξαγωγές αγαθών - αξία έναντι όγκου ,4 21,3 17,7 21,3 24,4 27,6 27,3 27,1 25,9 25, , , Αξία (αριστερός άξονας) Όγκος (δεξιός άξονας) Πηγή: Eurostat Μεταβολή αξίας εξαγωγών, : +33% Μεταβολή όγκου εξαγωγών, : +51% 14

15 δισεκ. Εθνικός πλούτος; (σε σταθερές τιμές 2010) Μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Καθαρά χρηματοοικονομικά στοιχεία Εθνικός πλούτος Πηγή: Eurostat, Επεξεργασία δεδομένων: IOBE Πτώση του εθνικού πλούτου από 552 δισεκ., το 1995 σε 484 δισεκ., το 2008 και σε 432 δισεκ., το 2013, Αύξηση μη χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων από 547 δισεκ. το 1995 σε 712 δισεκ. το 2008 και πτώση έπειτα ( 646 δισεκ. το 2013) Μεταβολή του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων με το υπόλοιπο κόσμο από μικρό πλεόνασμα το 1995 ( 5 δισεκ.) σε μεγάλο έλλειμμα το 2008 ( 249 δισεκ.) 15

16 Δάνεια Ιδιωτικού τομέα* (%ΑΕΠ) 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0% Κύπρος Ισπανία Ελλάδα Ιρλανδία Πορτογαλία * Περιλαμβάνονται δάνεια σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εκτός των τραπεζών, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, επενδυτικά ταμεία εξαιρουμένων όσων δραστηριοποιούνται στις αγορές χρήματος, νοικοκυριά και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις που εξυπηρετούν νοικοκυριά Πηγή: ΕΚΤ 16

17 Προβλέψεις επισφαλών απαιτήσεων (% ΑΕΠ) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Πηγές: Τράπεζα της Ελλάδος/Eurostat 17

18 Εξέλιξη ληξιπρόθεσμων οφειλών δημοσίου (εκατ. ) ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΚΚΡΕΜΕΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΦΟΡΩΝ Πηγή: Μηνιαία Στοιχεία Δελτίων Γενικής Κυβέρνησης, Υπουργείο Οικονομικών 18

19 Άμεση φορολογία (% ΑΕΠ) 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% * 2017** Άμεση Φορολογία - Σύνολο Κέρδη-Εισόδημα Ακίνητη Περιουσία Προηγούμενων Ετών * Εκτίμηση** Πρόβλεψη Πηγή: Κρατικός Προϋπολογισμός, , Υπουργείο Οικονομικών 19

20 Έμμεση φορολογία (%ΑΕΠ) 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% * 2017** Έμμεση Φορολογία - Σύνολο Συναλλαγές Κατανάλωση Λοιπά * Εκτίμηση** Πρόβλεψη Πηγή: Κρατικός Προϋπολογισμός, , Υπουργείο Οικονομικών 20

21 Κατηγορίες δημοσίων δαπανών (% ΑΕΠ) Άμυνα Υγεία Παιδεία Πηγή: Eurostat 21

22 Πληρωμές συντάξεων (% ΑΕΠ) Ευρωζώνη-19 Ελλάδα Πηγή: Eurostat 22

23 Εναρμονισμένος πληθωρισμός % Ελλάδα Ευρωζώνη 19 Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, spring 2017, European Commission 23

24 Πραγματική σταθμισμένη ισοτιμία 110 Πραγματική Σταθμισμένη Ισοτιμία (CPI)*, 2005= Πραγματική Σταθμισμένη Ισοτιμία (ULC)*, 2005= Ελλάδα Πορτογαλία Ελλάδα Πορτογαλία *έναντι 37 εμπορικών εταίρων Πηγή: Eurostat Πραγματική Σταθμισμένη Ισοτιμία (αποπληθωριστής: CPI) Πραγματική Σταθμισμένη Ισοτιμία (αποπληθωριστής: μοναδιαίο κόστος εργασίας στο σύνολο της οικονομίας) 24

25 Μοναδιαίο κόστος εργασίας* (σε πραγματικούς όρους) Γερμανία Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία *Λόγος των αποζημιώσεων ανά απασχολούμενο προς το ονομαστικό ΑΕΠ ανά απασχολούμενο Πηγή: AMECO, (2010=100) 25

26 Ισοζύγιο Προϋπολογισμού Περιφέρεια Ευρωζώνης (% ΑΕΠ) Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Κύπρος Πορτογαλία Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, winter 2017, European Commission 26

27 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών Περιφέρεια Ευρωζώνης (% ΑΕΠ) Πηγή: AMECO 27

28 Χρέος Κυβέρνησης Περιφέρεια Ευρωζώνης (% ΑΕΠ) Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Κύπρος Πορτογαλία Πηγές: Eurostat/European Economic Forecast, winter 2017, European Commission 28

29 Προοπτικές 2017 και συνέχεια : μακροοικονομική στασιμότητα εξισορρόπηση 2. Βραχυπρόθεσμα προοπτικές ανάκαμψης το 2017 στο βαθμό που (α) γίνεται εκκίνηση από χαμηλή βάση (β) μειώνεται η αβεβαιότητα για την εκτέλεση του προγράμματος (;) (γ) οι ηλεκτρονικές πληρωμές οδηγούν σε καταγραφή υψηλότερου ποσοστού της οικονομίας και (;) (δ) υπάρχει βελτίωση του κλίματος στο ευρωπαϊκό περιβάλλον (;) 1. Όμως υπάρχει χαμηλή εσωτερική αποταμίευση άμεση ανάγκη για επενδύσεις από το εξωτερικό, αλλά και αποτελεσματική κινητοποίηση εγχώριων πόρων

30 Προκλήσεις Νέο αναπτυξιακό πρότυπο πίεση σε λιανικό εμπόριο και κατασκευές Διαμόρφωση νέας σχέσης ανάμεσα σε επιχειρηματικότητα, εργασία και κράτος Εξορθολογισμός φορολογικού συστήματος Εξορθολογισμός δημόσιων δαπανών Δέσμευση για μηχανισμό μελλοντικών διορθώσεων δημοσιονομικών αποκλίσεων Συσχέτιση αμφίπλευρων δεσμεύσεων για ελάφρυνση από δημόσιο χρέος και δομικό μετασχηματισμό Μπορεί να αναμένονται αναταράξεις από το διεθνές περιβάλλον η ελληνική οικονομία οφείλει να «ανακαλύψει ξανά τον εαυτό της» εάν δεν θέλει να είναι εκτεθειμένη σε κινδύνους μεσοπρόθεσμα 30