ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:

Transcript

1 ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ «ΤΑΣΟΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ» ΕΠΩΝΥΜΟ:... ΟΝΟΜΑ:.. ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ: TMHMA: ΑΡΙΘΜΟΣ:.... ΥΠΟΓΡΑΦΗ:.... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΚΑΤΟΧΗ ΚΙΝΗΤΟΥ Ή ΕΞΥΠΝΗΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ = ΔΟΛΙΕΥΣΗ Γενικές οδηγίες: Να γράψετε με μπλε πέννα Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή διορθωτικής ταινίας Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από 16 σελίδες Ειδικές οδηγίες: Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. 1

2 2

3 ΜΕΡΟΣ Α : ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΚΟΣΙ (20) ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1-4. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με πέντε (5) μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 1 α) Το σχήμα 1 δείχνει μέρη του πεπτικού συστήματος. Σχήμα 1 Να ονομάστε τα μέρη 1 έως 8. 1 :, 2:.., 3:... 4 :, 5 :.., 6:. 7:., 8 :.. (8Χ0,5= 4 μονάδες) β) Να αναφέρετε δύο ( 2) λειτουργίες του λεπτού εντέρου i ii... (2Χ0,5= 1 μονάδα) 3

4 ΕΡΩΤΗΣΗ 2 α) Η εικόνα 2 δείχνει όργανα του γεννητικού συστήματος του άνδρα. Να ονομάσετε τα μέρη 1 έως 6. 1 :, 2:.., 3:... 4 :, 5 :..,6:. β) Να εξηγήσετε τι είναι η κρυψορχία και ποιο πρόβλημα μπορεί να προκαλέσει. (6Χ0,5=3 μονάδες) ΕΡΩΤΗΣΗ 3 Η εικόνα 3 δείχνει δύο βασικές κυτταρικές λειτουργίες. (2Χ1=2 μονάδες ) Εικόνα 3 4

5 Να ονομάσετε τα πιο κάτω μέρη της εικόνας 3. α) Τις λειτουργίες Α και Β. Λειτουργία Α :, Λειτουργία Β:.. (2Χ0,5=1μονάδα) β) Τα οργανίδια α και β. Οργανίδιο α:.., Οργανίδιο β:... γ) Τις ουσίες 1 έως 4. 1 :, 2:.., (2Χ0,5=1μονάδα) 3:..., 4 :.. (4Χ0,5=2 μονάδες) δ) Τις μορφές ενέργειας α, β. Ενέργεια α:, Ενέργεια β: ΕΡΩΤΗΣΗ 4 (2Χ0,5=1 μονάδα) α) Το πλάσμα είναι το υγρό στοιχείο του αίματος. Αποτελείται από νερό και διαλυμένες ουσίες. Να γράψετε από δύο παραδείγματα για τα πιο κάτω συστατικά του πλάσματος : i. Δύο (2) θρεπτικά υλικά :.,. ii. Δύο (2) χρήσιμα κυτταρικά προϊόντα:..,... (4Χ0,5=2 μονάδες) β) Στον πιο κάτω πίνακα αναφέρονται τα αποτελέσματα αιματολογικών αναλύσεων τριών ατόμων καθώς και οι φυσιολογικές τιμές των έμμορφων συστατικών του αίματος. ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ X 10 6 /μl ΛΕΥΚΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ X 10 3 /μl ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑ X 10 3 /μl ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ 4,6-6,2 4,5-10, Ανδρέας 3,1 5,3 200 Μαρία 5,2 6,5 80 Παύλος ,

6 Να γράψετε ποιο από τα τρία άτομα, που αναφέρονται στον πιο πάνω πίνακα, είναι πιθανόν να έχει μικροβιακή λοίμωξη ( δηλ. έχει προσβληθεί από παθογόνο μικρόβιο), ποιο πάσχει από αναιμία και ποιο έχει πρόβλημα με την πήξη του αίματος. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. i. Άτομο που πάσχει από αναιμία :.... ii. Άτομο με μικροβιακή λοίμωξη:..... iii. Άτομο με πρόβλημα στην πήξη του αίματος:.... (3Χ1=3 μονάδες) ΜΕΡΟΣ Β : ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΗΝΤΑ (60) ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 5 α) Tο 1883 ο Γερμανός επιστήμονας Τ. Έγκελμαν διερεύνησε και προσδιόρισε ποιες είναι οι πιο αποτελεσματικές ακτινοβολίες για τη φωτοσύνθεση. Φώτισε διαδοχικά τμήματα νηματίου ενός φύκους (Spirogyra) με διαφορετικές ακτινοβολίες, τις οποίες έπαιρνε από την ανάλυση της ορατής ακτινοβολίας μέσω πρίσματος. Χρησιμοποίησε αερόβια βακτήρια τα οποία συγκεντρώνονται στις περιοχές που υπάρχει αρκετό οξυγόνο. Η εικόνα 5.1 δείχνει τα αποτελέσματα του πειράματός του. Εικόνα 5.1 i. Να αναφέρετε σε ποιες περιοχές του νηματίου του φύκους συγκεντρώθηκαν τα πιο πολλά βακτήρια. Να εξηγήσετε το φαινόμενο αυτό. (2Χ2=4 μονάδες) 6

7 ii. Με την βοήθεια της εικόνας 5.1 να συμπεράνετε ποιο χρώμα της ορατής ακτινοβολίας είναι το λιγότερο αποτελεσματικό για τη φωτοσύνθεση. Να δικαιολογήσετε το συμπέρασμά σας. β) Το διάγραμμα 5.2 δείχνει τη μεταβολή του ρυθμού της φωτοσύνθεσης σε συνάρτηση με τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. (2Χ1=2 μονάδες) Διάγραμ α 5.2. Με τη βοήθεια του διαγράμματος 5.2 να περιγράψετε την επίδραση που έχει η μεταβολή της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στον ρυθμό της φωτοσύνθεσης... (2Χ1=2 μονάδες) γ) Να σημειώσετε στη φάση της φωτοσύνθεσης στην οποία πραγματοποιείται καθεμία από τις διαδικασίες που αναφέρονται στην πρώτη στήλη του πιο κάτω πίνακα. Σύνθεση ATP Σύνθεση γλυκόζης ΦΩΤΕΙΝΗ ΦΑΣΗ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΦΑΣΗ Δέσμευση CO2 Φωτόλυση νερού (4Χ0.5=2 μονάδες) 7

8 ΕΡΩΤΗΣΗ 6 Η εικόνα 6.1 απεικονίζει την πλασματική μεμβράνη ενός κυττάρου σύμφωνα με το μοντέλο του «ρευστού μωσαϊκού». α) Να ονομάσετε τα συστατικά της κυτταρικής μεμβράνης 1 έως 4. 1 :, 2:.., Εικόνα :..., 4 :.. (4Χ0,5=2 μονάδες) β) Από την εικόνα 6.1 μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το κυτταρόπλασμα βρίσκεται στον χώρο Β. Να εξηγήσετε γιατί καταλήγουμε σε αυτό το συμπέρασμα... (2Χ1=2μονάδες) γ) Τα μόρια που σημειώνονται με τον αριθμό 4 στο σχήμα 6.1. παρουσιάζουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε σχέση με το νερό. Να αναφέρετε αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των μορίων 4 και να εξηγήσετε πώς αυτό συντελεί στον σχηματισμό της πλασματικής μεμβράνης. (2Χ2=4μονάδες) 8

9 δ) Μόρια όπως αυτό που σημειώνεται με τον αριθμό 1 στο σχήμα 6.1, αποτελούν βασικό δομικό συστατικό των πλασματικών μεμβρανών και καθορίζουν τις λειτουργιές τους. Να γράψετε μία (1) λειτουργία της πλασματικής μεμβράνης που καθορίζεται από αυτά τα μόρια. ΕΡΩΤΗΣΗ 7 (2Χ1=2 μονάδες) α) Το σχήμα 7 απεικονίζει την διαδικασία σπερματογένεσης. Να ονομάσετε τα κύτταρα Χ,Υ,Ζ. Χ : Υ: Ζ: (3Χ0,5=1,5 μονάδες) Σχήμα 7 β) Να σημειώσετε τρεις (3) διαφορές ανάμεσα στην ωογένεση και στην σπερματογένεση (3Χ1=3 μονάδες) 9

10 γ) i. Να ονομάσετε τις δύο (2) ορμόνες που ελέγχουν τη διαδικασία σπερματογένεσης στον άνδρα... (2X0,5=1 μονάδα) ii. Να ονομάσετε τον αδένα ο οποίος παράγει τις δύο πιο πάνω ορμόνες... (1Χ0,5= 0,5 μονάδα) δ) i. Να γράψετε τα πρωτεύοντα και τα δευτερεύοντα φυλετικά χαρακτηριστικά του άνδρα. Πρωτεύοντα χαρακτηριστικά: Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά : (5Χ0,5=2,5 μονάδες ) ii. Να ονομάσετε την ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των πιο πάνω χαρακτηριστικών στον άνδρα. (1Χ0,5= 0,5 μονάδα) iii. Να ονομάσετε τον αδένα και τα συγκεκριμένα κύτταρα του αδένα από τα οποία παράγεται η πιο πάνω ορμόνη. Αδένας:, Κύτταρα: (2Χ0,5=1μονάδα) ΕΡΩΤΗΣΗ 8 α) Να συμπληρώσετε τα κενά στον πιο κάτω πίνακα ο οποίος αφορά στη χημική πέψη μακρομορίων στη στοματική κοιλότητα, στο στομάχι και στο δωδεκαδάκτυλο. 10

11 ΠΡΟΣΟΧΗ : Αν σε κάποιο όργανο δεν γίνεται χημική πέψη του συγκεκριμένου μακρομορίου σημειώστε Χ στο αντίστοιχο κενό. Αν σε κάποιο όργανο, στην υδρόλυση του μακρομορίου συμμετέχουν περισσότερα από ένα ένζυμα, να ονομάσετε μόνο ένα από αυτά. Μακρομόριο τροφής Πρωτεΐνη ΧΗΜΙΚΗ ΠΕΨΗ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΩΝ ΤΡΟΦΗΣ Ένζυμο που Ένζυμο που Ένζυμο που υδρολύει το υδρολύει το υδρολύει το μακρομόριο μακρομόριο μακρομόριο στο στη στοματική στο στομάχι. δωδεκαδάκτυλο. κοιλότητα. Τελικά προϊόντα υδρόλυσης μακρομορίου. Άμυλο Ουδέτερο λίπος (12Χ0,5 = 6 μονάδες) β) Να αναφέρετε και να περιγράψετε δύο (2) μηχανισμούς άμυνας που συναντάμε στο πεπτικό σύστημα. i.. ii... ΕΡΩΤΗΣΗ 9 α) Το σχήμα 9.1 απεικονίζει τη δράση ενός ενζύμου. (2 Χ 2 = 4 μονάδες) Σχήμα

12 Να ονομάσετε τα μέρη 1 έως 4. 1 :, 2:.., 3:..., 4 :.. (4Χ0,5=2 μονάδες) β) Να αναφέρετε με συντομία τον ρόλο των ενζύμων στον οργανισμό. γ) «Το ένζυμο καταλάση καταλύει μόνο την αντίδραση διάσπασης του υπεροξειδίου του υδρογόνου» (1Χ2= 2 μονάδες) i. Να ονομάσετε την ιδιότητα των ενζύμων την οποία τονίζει το πιο πάνω παράδειγμα. ii. Να εξηγήσετε πού οφείλεται η πιο πάνω ιδιότητα των ενζύμων. (1Χ1= 1 μονάδα) δ) Το διάγραμμα 9.2 δείχνει τη μεταβολή της ταχύτητας μιας ενζυμικής αντίδρασης σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία. (1Χ2= 2 μονάδες) Διάγραμμα 9.2 i. Να σημειώσετε τη θερμοκρασία στην οποία λειτουργεί άριστα το ένζυμο που συμμετέχει στην αντίδραση... (1Χ1=1μονάδα) 12

13 ii. Να εξηγήσετε γιατί στους 55 0 C η ταχύτητα της ενζυμικής αντίδρασης μηδενίζεται. ΕΡΩΤΗΣΗ 10 α) Το σχήμα 10 απεικονίζει τα εσωτερικά γεννητικά όργανα ( Α-Ε) της γυναίκας και τον ωοθηκικό κύκλο. (2Χ1= 2 μονάδες) Σχήμα 10 i) Να ονομάσετε τα όργανα Α έως Ε. Α :, Β:.., Γ:... Δ :, Ε : (5Χ0,5= 2,5 μονάδες) 13

14 ii) Να ονομάσετε τους σχηματισμούς 1 έως 5 που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ωοθηκικού κύκλου. 1 :.. 2:.. 3:... 4 :.. 5 : (5Χ0,5= 2,5 μονάδες) β) Να ονομάσετε τις ορμόνες που προκαλούν κάθε ένα από τα παρακάτω φαινόμενα στον καταμήνιο κύκλο της γυναίκας. i. Σχηματισμός ωχρού σωματίου.... ii. Ρήξη ώριμου ωοθυλακίου.... iii. Ωρίμανση ωοθυλακίου.... iii. Πάχυνση βλεννογόνου μήτρας στο πρώτο μισό του κύκλου :... (4Χ0,5= 2 μονάδες ) γ) Τα αντισυλληπτικά χάπια περιέχουν συνήθως οιστραδιόλη και προγεστερόνη. Να εξηγήσετε με ποιόν τρόπο τα χάπια αυτά εμποδίζουν την εγκυμοσύνη. (3Χ1=3 μονάδες) 14

15 ΜΕΡΟΣ Γ : ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΚΟΣΙ (20) ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 11 α) Στον πιο κάτω πίνακα να ονομάσετε τα τρία στάδια της αερόβιας κυτταρικής αναπνοής και να γράψετε τον αριθμό των μορίων ΑΤΡ που παράγονται σε κάθε στάδιο ανά μόριο γλυκόζης. 1 ο στάδιο 2 ο στάδιο 3 ο στάδιο ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΤΑΔΙΟΥ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΡ (6Χ0,5=3μονάδες) β) Με βάση τις γνώσεις σας για την αερόβια κυτταρική αναπνοή, να εξηγήσετε για ποιον λόγο τα κύτταρα νεκρώνονται αν σταματήσει να τους παρέχεται οξυγόνο. (3Χ 1= 3 μονάδες) 15

16 γ) Το διάγραμμα 11 απεικονίζει συνοπτικά τη γαλακτική και την αλκοολική ζύμωση. Διάγραμμα 11 i. Να ονομάσετε τις ουσίες 1 έως 3. 1 :, 2:., 3 :.. ii. Να ονομάσετε τη διαδικασία Α. (3Χ0,5= 1,5 μονάδα).. (1Χ0,5=0,5 μονάδα) δ) Στον πιο κάτω πίνακα να συμπληρώσετε τις διαφορές μεταξύ αερόβιας κυτταρικής αναπνοής και ζύμωσης όσο αφορά στα χαρακτηριστικά που αναφέρονται στην πρώτη στήλη. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ Χρησιμοποιείται ή όχι το οξυγόνο ; Πόσα μόρια ΑΤΡ παράγονται από τη διάσπαση ενός μορίου γλυκόζης; ΑΕΡΟΒΙΑ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΖΥΜΩΣΗ (4Χ0,5= 2 μονάδες) 16

17 ΕΡΩΤΗΣΗ 12 α) Η εικόνα 12.1 απεικονίζει ερυθρά αιμοσφαίρια τοποθετημένα σε τρία διαφορετικά διαλύματα Α,Β, Γ. Εικόνα 12.1 Να χαρακτηρίσετε τα διαλύματα Α,Β,Γ ως ισότονα, υπέρτονα ή υπότονα σε σχέση με το κυτταρόπλασμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Να δικαιολογήσετε τον χαρακτηρισμό που δίνετε στα διαλύματα. i. Διάλυμα Α :.. ii. Διάλυμα Β: iii. Διάλυμα Γ:.... (3Χ2 =6 μονάδες) β) Το σχήμα 12.2 απεικονίζει μια περίπτωση ενεργητικής μεταφοράς ουσίας διαμέσου της κυτταρικής μεμβράνης. Σχήμα 12.2 ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ 17

18 i. Να ονομάσετε τον μηχανισμό μεταφοράς ουσιών που απεικονίζεται. (1Χ1 =1 μονάδα) ii. Να ονομάσετε δύο (2) ουσίες που μεταφέρονται διαμέσου της πλασματικής μεμβράνης με τον πιο πάνω μηχανισμό. (2Χ0,5=1μονάδα) iii. Με τον μηχανισμό που απεικονίζεται στο σχήμα 12.2 μεταφέρονται ενεργητικά, συνήθως ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους διαμέσου της πλασματικής μεμβράνης. Παρόμοιος με αυτόν τον μηχανισμό χρησιμοποιείται από πρωτόζωα (όπως η αμοιβάδα) του γλυκού νερού για την εξαγωγή νερού από το κύτταρό τους. (Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι ζωικοί οργανισμοί.) Να εξηγήσετε γιατί ο πιο πάνω μηχανισμός είναι απαραίτητος για την επιβίωση των πρωτόζωων στο γλυκό νερό. (2Χ1=2 μονάδες) Η Διευθύντρια Ανδρούλλα Χρίστου 18