_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "_ _scope7 1 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ Η ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ"

Φῆστος Βασιλικός
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 _ _scope Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΣ Α ΤΟΜΟΣ Η ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΛΕΝΗ ΑΓΓΕΛΟΜΑΤΗ-ΤΣΟΥΓΚΑΡΑΚΗ

2 _ _scope7 5 5 Περιεχόµενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9 1 Ο ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 15 2 ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ 55 3 ΟΙ ΘΕΣΜΟΙ 77 4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ 141

3 _ _scope Χάνι στην Κόρινθο. 14

4 _ _scope ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 O Ο γεωγραφικός χώρος. Η ελληνική χερσόνησος πριν από την Επανάσταση Ο ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕ και προσδιορίζει ένα µεγάλο µέρος της ζωής των ανθρώπων στο παρελθόν µάλιστα ήταν περισσότερο καθοριστικός, σε ορισµένες τουλάχιστον όψεις του βίου τους, απ ό,τι στη σύγχρονη εποχή, οπότε η πρόοδος των επιστηµών και της τεχνολογίας επιτρέπει ποικίλες επεµβάσεις στο φυσικό τοπίο, άλλοτε θετικές, άλλοτε αρνητικές. Γενικά, η γεωµορφολογία του ελληνικού τοπίου δεν ήταν διαφορετική. Υπήρχαν, ωστόσο, ριζικές διαφορές που επηρέαζαν έντονα τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Για παράδειγµα, µεγάλο µέρος της Ελλάδας ήταν τότε γεµάτο από δάση και υπήρχαν πολλές θαµνώδεις εκτάσεις. Ωστόσο, στη Μακεδονία και στην ανατολική Στερεά Ελλάδα οι περιοχές γύρω από τις µεγάλες πόλεις δεν είχαν δένδρα. Το όρος Μιτσικέλι στην Ήπειρο παρουσιάζεται ως χαρακτηριστική περίπτωση, καθώς ήταν, όπως και παραµένει, τελείως γυµνό προς τη µεριά της λίµνης των Ιωαννίνων, εκτός από κάποια χαµηλή βλάστηση κοντά σε αυτή 1. Στην Πελοπόννησο πολλά από τα βουνά ήταν καλυµµένα µε δάση, εκτός από το Αρτεµίσιο, που περιγράφεται γυµνό, όπως είναι και σήµερα. Η αποψίλωση των δασών είχε πιθανότατα προκληθεί 1 Μέρος του κεφαλαίου αυτού βασίζεται σε περιγραφές ταξιδιωτών της εποχής που εξετάζουµε και έχει χρησιµοποιηθεί στο αντίστοιχο κεφάλαιο του ακόλουθου έργου: Helen Angelomatis-Tsougarakis, The Eve of the Greek Revival. British Travellers Perceptions of Early Nineteenth Century Greece, Λονδίνο/Νέα Υόρκη 1990, σ

5 _ _scope Η Πρ παναστατικη Ε αδα από τη ζήτηση ξυλείας γενικότερα αλλά και καυσόξυλων από τη γειτονική πόλη. Ενίοτε, οι προσπάθειες των ανθρώπων να κερδίσουν νέα καλλιεργήσιµη γη ή να ιδρύσουν ένα νέο χωριό προκαλούσαν την καταστροφή ενός δάσους. Το 1791, για παράδειγµα, µε αυτόν τον τρόπο ιδρύθηκε ένα ακµάζον χωριό, το Νεοχώρι, στην ευρύτερη περιοχή της Αταλάντης 2. Η υλοτόµηση είχε λάβει σηµαντικές διαστάσεις σε ορισµένες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, αλλά όχι στην Πελοπόννησο. Μια άλλη συνηθισµένη αιτία καταστροφής των δασών ήταν οι στρατιωτικοί λόγοι: τα δάση καίγονταν για να µην µπορούν οι κλέφτες να βρίσκουν καταφύγιο σε αυτά. Πριν από τα τέλη του 18ου αιώνα δεν γινόταν συστηµατική εκµετάλλευση των δασών: η ξυλεία, ακόµη και τα καυσόξυλα, εισάγονταν από την Αλβανία 3, αν και φαίνεται ότι στα πρώτα είκοσι χρόνια του 19ου αιώνα γίνονταν εξαγωγές ξυλείας από τον Μοριά προς τη Ζάκυνθο, την Ύδρα και τις Σπέτσες 4. Οι βελανιδιές, ιδίως όσες βρίσκονταν σε χαµηλότερες και πιο προσιτές περιοχές, προσφέρονταν περισσότερο για τον σκοπό αυτόν. Αναφέρεται η ύπαρξη ενός εκτεταµένου δάσους βελανιδιάς που κάλυπτε έκταση 24 περίπου τετρ. χλµ. περίπου στα σύνορα Αχαΐας και Ηλείας 5, που σήµερα δεν υπάρχει πια. Η εκµετάλλευση της ξυλείας ήταν µεγαλύτερη στη βορειοδυτική Ελλάδα. Στο Ξηρόµερο, για παράδειγµα, υπήρχε έκταση 64 τετρ. χλµ. περίπου καλυµµένη από δάση, την οποία υλοτοµούσαν 2 Θεοδόσης Κ. Σπεράντσας, Τα περισωθέντα έργα του Αργύρη Φιλιππίδη. Μερική Γεωγραφία Βιβλίον Ηθικόν, επιµ. αρχιµ. Φιλάρετου Βιτάλη, Αθήνα 1978, σ X. Scrofani, Voyage en Grèce de Xavier Scrofani, Sicilien, fait en 1794 et 1795, Avec une carte générale de la Gréce ancienne et moderne, et dix tableau du commerce des îles dites Vénitiennes, de la Moré, et de la Romélie méridionale, tome troisiéme. Agriculture et commerce, Παρίσι/Στρασβούργο 1801, τ. III, σ , Tableau des impots. 4 Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου, Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν Τουρκοκρατίαν ( ), ανατύπωση, Αθήνα: Ερµής 1978, σ William M. Leake, Travels in the Morea, Λονδίνο 1830, τ. ΙΙ, σ

6 _ _scope Ο Γ ωγραφικ X ρ Έλληνες και οι Γάλλοι εκµεταλλεύονταν την ξυλεία για την κατασκευή καραβιών. Η Ακαρνανία και η Ήπειρος περιγράφονται γενικά ως οι πλέον δασώδεις περιοχές της ελληνικής χερσονήσου 6. Στα τέλη του 18ου αιώνα εξάγονταν από τον κόλπο της Άρτας κυβικά µέτρα ξυλεία 7. Στα βουνά της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και της Ηπείρου οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως µε την κτηνοτροφία πολλοί ζούσαν ηµινοµαδική ζωή, καθώς έπρεπε να µετακινούν εποχιακά τα κοπάδια τους από τα ορεινά στα πεδινά. Στην Ήπειρο µε την καλλιέργεια της γης ασχολούνταν οι γυναίκες, ενώ όσοι άνδρες δεν ήταν κτηνοτρόφοι εργάζονταν ως τεχνίτες ή έµποροι σε περιοχές εντός ή και εκτός της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας και επέστρεφαν κατά καιρούς στις οικογένειές τους για µάλλον σύντοµα χρονικά διαστήµατα. Γενικά, στα ορεινά όλης της Ελλάδας η γεωργία αποτελούσε λίγο ως πολύ συ- µπληρωµατική απασχόληση 8. Τα δάση δεν έλειπαν και από τους ορεινούς όγκους στα ανατολικά της χερσονήσου. Ωστόσο, στα όρη στη βορειοανατολική Ελλάδα υπήρχε µια όχι ευκαταφρόνητη γεωργία, που απουσίαζε από τη δυτική πλευρά, και η κτηνοτροφία λειτουργούσε ως συµπληρω- µατική απασχόληση των κατοίκων. Στα βουνά της Θεσσαλίας πάλι υπήρχε σηµαντική βιοτεχνική παραγωγή. Η εξαγωγή ξυλείας ήταν γενικά περιορισµένη στην Ανατολική Ελλάδα. Γίνονταν, για παράδειγµα, εξαγωγές από τις υπώρειες του Ολύµπου προς τη Θεσσαλονίκη και από τη Βοιωτία µέσω της Χαλκίδας και των Μεγάρων προς διάφορα µέρη. Οι Υδραίοι έπαιρναν ξυλεία για τα καράβια τους από τον Ταΰγετο και την Εύβοια. Γενικά η ξυλεία ήταν σπάνια 6 Angelomatis-Tsougarakis, The Eve of the Greek Revival, ό.π., σ André Grasset de Saint-Sauveur, Voyage historique, littéraire et pittoresque dans les îles et possessions ci-devant vénitiennes du Levant, savoir: Corfou, Paxo, Bucintro, Parga, Prevesa, Vonizza, Sainte-Maure, Thiaqui, Céphalonie, Zante, Strophades, Cérigo et Cérigotte, Παρίσι 1800, τ. ΙΙ, σ Angelomatis-Tsougarakis, The Eve of the Greek Revival, ό.π., σ

Σχετικά έγγραφα

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ Λυκείου Κλάδος Οικονομίας. Διδακτική ενότητα: H ελληνική οικονομία μετά την επανάσταση

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ Λυκείου Κλάδος Οικονομίας Διδακτική ενότητα: H ελληνική οικονομία μετά την επανάσταση Διδακτικοί στόχοι Να συνειδητοποιήσουμε την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα των