Ἀαρών { N+Ant } 1. ἀβασάνιστος { A } 1. Ἀβιρών { N+Ant } 1. Ἀβραάμ { N+Ant } 1. ἀγαθός { A } 5. ἀγαλλίασις { N+Com } 1.

Transcript

1 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 Ἀαρών { N+Ant } Ἀαρών { N+Ant } 1 GRNA GRC Or A 15 ἀβασάνιστος { A } 1 GRNA GRC Or B 4 Ἀβιρών { N+Ant } 1 GRNA GRC Or D 1 Ἀβραάμ { N+Ant } 1 GRNA GRC Or C 8 ἀγαθός { A } 5 GRNA GRC Or A 12 GRNA GRC Or A 3 GRNA GRC Or A 13 GRNA GRC Or C 6 GRNA GRC Or A 11 ἀγαλλίασις { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 11 ἀγάπη { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 6 ἄγγελος { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 1 ἅγιος { A } 5 GRNA GRC Or C 8 GRNA GRC Or B 15 GRNA GRC Or C 8 GRNA GRC Or A 15 GRNA GRC Or A 5 ἀδελφός { N+Com } 2 GRNA GRC Or A 5 GRNA GRC Or A 3 ἀδικέω { V } 1 GRNA GRC Or C 8 ἀδόκιμος { A } 1 καὶ Ἱερεμίας ὕστερον, καὶ προσδραμεῖν ἑτοίμως καλοῦντι, ὡς κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν Τί φὴς ὦ παῖ Δαθὰν καὶ Ταῦτα μὲν οὖν ὑμῖν ὁ σεμνὸς ὡς τάχα γε κρείττων αὕτη καὶ τιμιωτέρα Θεῷ τῆς ἑτέρων ταχυτῆτος ἄνθρωπον, δῷ τῇ καινῇ κτίσει τοῖς κατὰ Θεὸν γεννωμένοις πλάστην Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἐπειδὴ κἀκεῖνος δι ἡμᾶς ἄνθρωπος. Προσέλαβε τὸ χεῖρον ἵνα δῷ τὸ τυραννήσαντες, εἴ τί μοι μέμφοισθε τῆς βραδυτῆτος, ὡς τάχα γε Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ εἴπωμεν, ἀδελφοὶ, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς, μὴ ὅτι τοῖς δι καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἀπὸ μὲν τῆς ὑγιοῦς πίστεως ἀπαγούσης τῆς εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ τῇ πανηγύρει, καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα εἴπωμεν, Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ Ἀαρών τε καὶ Ἡσαΐας, μόνον εὐσεβῶς ἀμφότερα, τὸ μὲν διὰ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν, τὸ δὲ διὰ ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν Ἀβραὰμ οὗτος ὁ πατριάρχης ἡ τιμία κεφαλὴ καὶ αἰδέσιμος τὸ πάντων τῶν καλῶν καταγώγιον ὁ ἀγαθὸν γὰρ καὶ ὑποχωρῆσαι Θεῷ τι μικρὸν, ὡς Μωϋσῆς ἐκεῖνος τὸ παλαιὸν, καὶ Ἱερεμίας ἀγαθὸν καὶ διδάσκαλον Χριστῷ καὶ συννεκρούμενον προθύμως καὶ συνανιστάμενον. ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν βέλτιον ἐπτώχευσεν ἵν ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν δούλου μορφὴν ἔλαβεν ἵνα κρείττων αὕτη καὶ τιμιωτέρα Θεῷ τῆς ἑτέρων ταχυτῆτος ἀγαθὸν γὰρ καὶ ὑποχωρῆσαι Θεῷ τι ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἀγάπην τι πεποιηκόσιν, ἢ πεπονθόσι συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει δῶμεν συγγνώμην ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν μίαν θεότητά τε καὶ δύναμιν ἧς ἤκουσεν ἀεὶ φωνῆς καὶ ἀκούοι τὰ ἐμὰ ἀδελφοὶ, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς, μὴ ὅτι τοῖς δι ἀγάπην τι πεποιηκόσιν, ἢ πεπονθόσι ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων Page 1 sur 59

2 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 ἀδόκιμος { A } GRNA GRC Or B 4 ἀεί { I+Adv } 2 GRNA GRC Or B 9 GRNA GRC Or A 7 ἀείδω { V } 1 GRNA GRC Or A 10 ἄζυμος { A } 1 GRNA GRC Or A 15 ἀήρ { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 1 ἄθεος (θεός) { A } 1 GRNA GRC Or B 2 Αἰγυπτιακός { A } 1 GRNA GRC Or B 2 Αἴγυπτος { N+Top } 2 GRNA GRC Or A 10 GRNA GRC Or A 7 αἰδέσιμος { A } 2 GRNA GRC Or A 8 GRNA GRC Or C 9 αἷμα { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 9 αἱρετικός { A } 1 GRNA GRC Or C 11 αἴρω { V } 1 GRNA GRC Or B 8 αἰτέω { V } 1 GRNA GRC Or B 2 αἰών { N+Com } 2 GRNA GRC Or A 14 GRNA GRC Or C 10 ἀκοή { N+Com } 1 τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων τῶν διαφανῶν καὶ τιμίων γῆς ῥέουσαν ὕλην καὶ κάτω μένουσαν ἧς Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν μίαν θεότητά τε καὶ δύναμιν ἧς ἤκουσεν ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν καὶ ἑορτάζειν οὐκ ἐν ζύμῃ παλαιᾷ κακίας καὶ πονηρίας ἀλλ ἐν τοὺς λόγους οὓς ἐποθεῖτε καὶ τούτων οὐ τοὺς εἰκῇ καὶ εἰς εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας μηδὲν ἐπιφερομένους Αἰγυπτιακοῦ καὶ ἀλλ ἐν ἀζύμοις εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας μηδὲν ἐπιφερομένους καὶ τῷ τιμίῳ αἵματι ἐτειχίσθημεν σήμερον καθαρῶς ἐφύγομεν Χθὲς ὁ ἀμνὸς ἐσφάζετο καὶ ἐχρίοντο αἱ φλιαὶ καὶ ἐθρήνησεν καὶ ἡμᾶς παρῆλθεν ὁ ὀλοθρεύων καὶ ἡ σφραγὶς φοβερὰ καὶ οὖν ὑμῖν ὁ σεμνὸς Ἀβραὰμ οὗτος ὁ πατριάρχης ἡ τιμία κεφαλὴ καὶ ὁ ὀλοθρεύων καὶ ἡ σφραγὶς φοβερὰ καὶ αἰδέσιμος καὶ τῷ τιμίῳ Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ὑφαίρεσιν μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους ὑμῖν ὡς ὁρᾶτε ποιμένα τοῦτο γὰρ ἐλπίζει καὶ εὔχεται καὶ παρ ὑμῶν τε καὶ εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς ἀεὶ τὸ πλεῖον ἔχουσιν οἱ κακοὶ καὶ δοῦλοι τῶν κάτω καὶ τοῦ κοσμοκράτορος. ἀεὶ φωνῆς καὶ ἀκούοι τὰ ἐμὰ πρόβατα λόγοις δὲ κιβδήλοις καὶ κατεφθαρμένοις συλαγωγούσης ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἀζύμοις εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας μηδὲν ἐπιφερομένους Αἰγυπτιακοῦ καὶ ἀθέου φυράματος. ἀέρα ῥέοντας καὶ μέχρι τῆς ἀκοῆς ἱσταμένους ἀλλ οὓς γράφει τὸ πνεῦμα καὶ πλαξὶν ἐντυποῖ ἀθέου φυράματος. Αἰγυπτιακοῦ καὶ ἀθέου φυράματος. Αἴγυπτον καὶ Φαραὼ τὸν πικρὸν δεσπότην καὶ τοὺς βαρεῖς ἐπιστάτας καὶ τοῦ πηλοῦ καὶ τῆς Αἴγυπτος τὰ πρωτότοκα καὶ ἡμᾶς παρῆλθεν ὁ ὀλοθρεύων καὶ ἡ σφραγὶς φοβερὰ καὶ αἰδέσιμος αἰδέσιμος καὶ τῷ τιμίῳ αἵματι ἐτειχίσθημεν σήμερον καθαρῶς ἐφύγομεν Αἴγυπτον καὶ Φαραὼ αἰδέσιμος τὸ πάντων τῶν καλῶν καταγώγιον ὁ τῆς ἀρετῆς κανὼν ἡ τῆς ἱερωσύνης τελείωσις ὁ αἵματι ἐτειχίσθημεν σήμερον καθαρῶς ἐφύγομεν Αἴγυπτον καὶ Φαραὼ τὸν πικρὸν δεσπότην αἱρετικῶν ἀνατροπὴν οὐκ ὀρθοδόξων ἐλάττωσιν. αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν αἰτεῖ τῶν ὑπὸ χεῖρα ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς ὁ τιθεὶς τὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῶν προβάτων καὶ διπλοῦν αἰῶνας. Ἀμήν. αἰῶνας. Ἀμήν. Page 2 sur 59

3 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 ἀκοή { N+Com } GRNA GRC Or C 1 ἀκολουθέω { V } 1 GRNA GRC Or D 3 ἀκούω { V } 4 GRNA GRC Or A 7 GRNA GRC Or A 1 GRNA GRC Or B 6 GRNA GRC Or A 6 ἀλαζών { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 13 ἀλήθεια { N+Com } 2 GRNA GRC Or A 2 GRNA GRC Or B 1 ἀληθής { A } 1 GRNA GRC Or B 12 ἀληθινός { A } 1 GRNA GRC Or A 9 ἀλλά { I+Part } 8 GRNA GRC Or C 5 GRNA GRC Or C 4 GRNA GRC Or A 15 GRNA GRC Or B 8 GRNA GRC Or C 2 GRNA GRC Or B 5 GRNA GRC Or A 13 GRNA GRC Or C 5 ἀλλήλων { PRO+Rec } 2 GRNA GRC Or A 8 GRNA GRC Or A 4 ἄλλος { PRO+Ind } 1 GRNA GRC Or C 3 ἀλλότριος { A } 1 GRNA GRC Or D 3 ἐποθεῖτε καὶ τούτων οὐ τοὺς εἰκῇ καὶ εἰς ἀέρα ῥέοντας καὶ μέχρι τῆς καλοῦντι ποιμενικῶς καὶ ἐλευθερίως διὰ τῆς θύρας ἀλλοτρίῳ δὲ μὴ Πνεῦμα τὴν μίαν θεότητά τε καὶ δύναμιν ἧς ἤκουσεν ἀεὶ φωνῆς καὶ διὰ τῆς αὐλῆς λῃστρικῶς τε καὶ ἐπιβούλως μηδὲ ξένης φωνῆς φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν μίαν θεότητά τε καὶ δύναμιν ἧς τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ξένης φωνῆς ἀκούοντες ὑποκλεπτούσης καὶ διασπειρούσης ἀπὸ τῆς ἐν ζύμῃ παλαιᾷ κακίας καὶ πονηρίας ἀλλ ἐν ἀζύμοις εἰλικρινείας καὶ καὶ πάντα προστίθησιν ὑμῖν τὰ ἑαυτοῦ. Ὢ τῆς μεγαλοψυχίας ἢ τό γε καὶ κατεφθαρμένοις συλαγωγούσης καὶ διασπώσης ἀπὸ τοῦ ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν οὐκ ἐξ ἐπιπολῆς χαρασσομένους οὐδὲ ῥᾳδίως ἀπαλειφομένους τὴν ἐξόδιον καὶ ἑορτάζειν οὐκ ἐν ζύμῃ παλαιᾷ κακίας καὶ πονηρίας ἔμψυχον τῷ περικαλλεῖ τῷ δὲ καὶ οὐρανίῳ τὸν ὁποιονοῦν καὶ ἡλίκον οὐ τοὺς εἰκῇ καὶ εἰς ἀέρα ῥέοντας καὶ μέχρι τῆς ἀκοῆς ἱσταμένους σήμερον χθὲς συνεθαπτόμην σήμερον συνεγείρομαι. ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. ῥᾳδίως ἀπαλειφομένους ἀλλ εἰς βάθος ἐνσημαινομένους οὐ μέλανι πεπονθόσι συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει δῶμεν συγγνώμην ἡμέρα, καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιὰ, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει, καὶ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων καὶ ἑπόμενοι καλοῦντι ποιμενικῶς καὶ ἐλευθερίως διὰ τῆς θύρας ἀκοῆς ἱσταμένους ἀλλ οὓς γράφει τὸ πνεῦμα καὶ πλαξὶν ἐντυποῖ λιθίναις εἴτουν σαρκίναις οὐκ ἀκολουθοῦντες ὑπερβαίνοντι διὰ τῆς αὐλῆς λῃστρικῶς τε καὶ ἐπιβούλως μηδὲ ξένης φωνῆς ἀκούοι τὰ ἐμὰ πρόβατα λόγοις δὲ κιβδήλοις καὶ κατεφθαρμένοις συλαγωγούσης καὶ ἀκούοντες ὑποκλεπτούσης καὶ διασπειρούσης ἀπὸ τῆς ἀληθείας εἰς ὄρη καὶ ἐρημίας καὶ Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν ἤκουσεν ἀεὶ φωνῆς καὶ ἀκούοι τὰ ἐμὰ πρόβατα λόγοις δὲ κιβδήλοις καὶ κατεφθαρμένοις ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ἀληθείας εἰς ὄρη καὶ ἐρημίας καὶ βάραθρα καὶ τόπους οὓς οὐκ ἐπισκοπεῖ Κύριος καὶ ἀπὸ μὲν ἀληθείας μηδὲν ἐπιφερομένους Αἰγυπτιακοῦ καὶ ἀθέου φυράματος. ἀληθέστερον εἰπεῖν τῆς φιλοτεκνίας τὴν πολιὰν τὴν νεότητα τὸν ναὸν τὸν ἀρχιερέα τὸν ἀληθινοῦ καὶ πρώτου ποιμένος ὧν εἴη πάντας ἡμᾶς καὶ ποιμένας καὶ ποίμνιον ὡς νοσερᾶς ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς ἀλλ εἰς βάθος ἐνσημαινομένους οὐ μέλανι ἀλλὰ χάριτι. ἀλλ ἐν ἀζύμοις εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας μηδὲν ἐπιφερομένους Αἰγυπτιακοῦ καὶ ἀθέου ἀλλ οὖν τὸν ἑαυτῷ τιμιώτατον καὶ αὐτὸν ἱδρῶσι πολλοῖς συντελεσθέντα καὶ πόνοις εἴη δὲ ἀλλ οὓς γράφει τὸ πνεῦμα καὶ πλαξὶν ἐντυποῖ λιθίναις εἴτουν σαρκίναις οὐκ ἐξ ἐπιπολῆς Ἀλλὰ καρποφορήσωμεν τῷ ὑπὲρ ἡμῶν παθόντι καὶ ἀναστάντι. Χρυσόν με ἴσως οἴεσθε λέγειν Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς ἀλλὰ χάριτι. ἀλλήλοις, ἐγώ τε ὁ τυραννηθεὶς τὴν καλὴν τυραννίδα τοῦτο γὰρ νῦν προστίθημι καὶ ὑμεῖς οἱ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα εἴπωμεν, ἀδελφοὶ, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς, μὴ ὅτι τοῖς δι ἀγάπην τι ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν ἀλλοτρίῳ δὲ μὴ ἀκολουθοῦντες ὑπερβαίνοντι διὰ τῆς αὐλῆς λῃστρικῶς τε καὶ ἐπιβούλως μηδὲ Page 3 sur 59

4 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 ἀλλοτριόω { V } ἀλλοτριόω { V } 1 GRNA GRC Or A 10 Ἀμαλήκ { N+Ant } 1 GRNA GRC Or B 6 ἁμαρτία { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 4 ἀμάχως { I+Adv } 1 GRNA GRC Or B 10 ἀμήν { I+Intj+SEM } 2 GRNA GRC Or A 14 GRNA GRC Or C 10 ἀμνός { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 6 ἀμφότερος { A } 1 GRNA GRC Or B 1 ἀνάπαυσις { N+Com } 2 GRNA GRC Or C 15 GRNA GRC Or A 13 ἀνάστασις { N+Com } 2 GRNA GRC Or A 7 GRNA GRC Or A 3 ἀνατείνω { V } 1 GRNA GRC Or A 5 ἀνατροπή { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 11 ἀναψυχή { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 9 ἀνέρχομαι { V } 1 GRNA GRC Or A 3 ἄνθρωπος { N+Com } 2 GRNA GRC Or A 1 GRNA GRC Or C 6 τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα ἐζημίωσας χαρισάμενος οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος κατεπολέμησε τὸν σώσῃ ἀνῆλθεν ἵν ἑλκύσῃ πρὸς ἑαυτὸν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Χθὲς ὁ ἑτοίμως καλοῦντι, ὡς Ἀαρών τε καὶ Ἡσαΐας, μόνον εὐσεβῶς ποιμαίνεσθαι εἰς τόπον χλόης κατασκηνούμενοι καὶ ἐπὶ ὕδατος νέμοντας ἓν εἶναι πάντας ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ νῦν τε καὶ εἰς τὴν ἐκεῖθεν δι ἀγάπην τι πεποιηκόσιν, ἢ πεπονθόσι συγχωρήσωμεν πάντα τῇ σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ὑφαίρεσιν αἱρετικῶν καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἵνα νικήσωμεν ἠτιμάσθη ἵνα δοξάσῃ ἀπέθανεν ἵνα σώσῃ ἀναστὰς κἀμὲ καινοποιήσῃ τῷ πνεύματι καὶ τὸν καινὸν ἐνδύσας Χριστὸς ὡς ἡμεῖς γενώμεθα θεοὶ δι αὐτὸν ἐπειδὴ κἀκεῖνος δι ἡμᾶς ἀλλοτριώσας σεαυτὸν τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος. Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ἁμαρτίας πτώματι. Πάντα διδότω τις πάντα καρποφορείτω τῷ δόντι ἑαυτὸν λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ Ἀμήν. Ἀμήν. ἀμνὸς ἐσφάζετο καὶ ἐχρίοντο αἱ φλιαὶ καὶ ἐθρήνησεν Αἴγυπτος τὰ πρωτότοκα καὶ ἡμᾶς ἀμφότερα, τὸ μὲν διὰ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν, τὸ δὲ διὰ τὴν τοῦ καλοῦντος δύναμιν. ἀναπαύσεως ἐκτρεφόμενοι γινώσκοντες καλῶς τὸν ποιμένα καὶ γινωσκόμενοι καὶ ἑπόμενοι ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἀναστάσει δῶμεν συγγνώμην ἀλλήλοις, ἐγώ τε ὁ τυραννηθεὶς τὴν καλὴν τυραννίδα τοῦτο γὰρ Ἀναστάσεως ἡμέρα, καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιὰ, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει, καὶ ἀλλήλους ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ἀνατροπὴν οὐκ ὀρθοδόξων ἐλάττωσιν. ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ἀνῆλθεν ἵν ἑλκύσῃ πρὸς ἑαυτὸν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς ἁμαρτίας πτώματι. Πάντα διδότω ἄνθρωπον, δῷ τῇ καινῇ κτίσει τοῖς κατὰ Θεὸν γεννωμένοις πλάστην ἀγαθὸν καὶ διδάσκαλον ἄνθρωπος. Προσέλαβε τὸ χεῖρον ἵνα δῷ τὸ βέλτιον ἐπτώχευσεν ἵν ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ Page 4 sur 59

5 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 ἀνίστημι { V } ἀνίστημι { V } 2 GRNA GRC Or B 7 GRNA GRC Or C 1 ἀντάλλαγμα { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 6 ἀντί { I+Prep } 1 GRNA GRC Or B 4 ἀξία { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 4 ἄξιος { A } 1 GRNA GRC Or B 11 ἀξίωμα { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 14 ἀπάγω { V } 1 GRNA GRC Or A 4 ἀπαιτέω { V } 1 GRNA GRC Or C 2 ἀπαλείφω { V } 1 GRNA GRC Or C 4 ἁπλόος { A } 1 GRNA GRC Or B 4 ἀπό { I+Prep } 3 GRNA GRC Or A 4 GRNA GRC Or A 2 GRNA GRC Or A 9 ἀπόγονος { A } 1 GRNA GRC Or B 13 ἀποδίδωμι { V } 2 GRNA GRC Or B 12 GRNA GRC Or A 8 ἀποθνῄσκω { V } 2 GRNA GRC Or C 1 συνεγείρομαι. Ἀλλὰ καρποφορήσωμεν τῷ ὑπὲρ ἡμῶν παθόντι καὶ καὶ ἀσθενείας ἐπίκουρον τὴν ἡμέραν ἵν ὁ σήμερον ἐκ νεκρῶν τις πάντα καρποφορείτω τῷ δόντι ἑαυτὸν λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ποιμὴν ὁ καλὸς ὁ τιθεὶς τὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῶν προβάτων καὶ διπλοῦν τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς πολλοῖς συντελεσθέντα καὶ πόνοις εἴη δὲ εἰπεῖν ὅτι καὶ τῶν πόνων οἰκειότατον ἀποδῶμεν τῇ εἰκόνι τὸ κατ εἰκόνα γνωρίσωμεν ἡμῶν τὸ τόπους οὓς οὐκ ἐπισκοπεῖ Κύριος καὶ ἀπὸ μὲν τῆς ὑγιοῦς πίστεως ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην εἴτουν σαρκίναις οὐκ ἐξ ἐπιπολῆς χαρασσομένους οὐδὲ ῥᾳδίως ὁ καλὸς ὁ τιθεὶς τὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῶν προβάτων καὶ διπλοῦν ἀνθ καὶ ἐρημίας καὶ βάραθρα καὶ τόπους οὓς οὐκ ἐπισκοπεῖ Κύριος καὶ μηδὲ ξένης φωνῆς ἀκούοντες ὑποκλεπτούσης καὶ διασπειρούσης δὲ κιβδήλοις καὶ κατεφθαρμένοις συλαγωγούσης καὶ διασπώσης κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἡμᾶς αὐτοὺς τὸ τιμιώτατον Θεῷ κτῆμα καὶ οἰκειότατον οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν γνῶμεν τοῦ μυστηρίου τὴν δύναμιν καὶ ὑπὲρ τίνος Χριστὸς ἀναστάντι. Χρυσόν με ἴσως οἴεσθε λέγειν ἢ ἄργυρον ἢ ὑφάσματα ἢ λίθους τῶν διαφανῶν καὶ ἀναστὰς κἀμὲ καινοποιήσῃ τῷ πνεύματι καὶ τὸν καινὸν ἐνδύσας ἄνθρωπον, δῷ τῇ καινῇ κτίσει ἀντάλλαγμα δώσει δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον ἑαυτὸν τοῦ μυστηρίου συνιέντα καὶ δι ἐκεῖνον ἀνθ ἁπλοῦ δίδωσιν ὑμῖν ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν βακτηρίαν τοῦ γήρως βακτηρίαν τοῦ ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον ἄξιον καὶ πάντα προστίθησιν ὑμῖν τὰ ἑαυτοῦ. Ὢ τῆς μεγαλοψυχίας ἢ τό γε ἀληθέστερον εἰπεῖν ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ ἀρχέτυπον γνῶμεν τοῦ μυστηρίου τὴν δύναμιν καὶ ὑπὲρ τίνος Χριστὸς ἀπαγούσης τῆς εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν μίαν θεότητά τε καὶ δύναμιν ἧς ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς εὐδοκίμησιν ὅσην ἐπὶ τῶν κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν ἀπαλειφομένους ἀλλ εἰς βάθος ἐνσημαινομένους οὐ μέλανι ἀλλὰ χάριτι. ἁπλοῦ δίδωσιν ὑμῖν ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν βακτηρίαν τοῦ γήρως βακτηρίαν τοῦ πνεύματος ἀπὸ μὲν τῆς ὑγιοῦς πίστεως ἀπαγούσης τῆς εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν μίαν ἀπὸ τῆς ἀληθείας εἰς ὄρη καὶ ἐρημίας καὶ βάραθρα καὶ τόπους οὓς οὐκ ἐπισκοπεῖ Κύριος καὶ ἀπὸ τοῦ ἀληθινοῦ καὶ πρώτου ποιμένος ὧν εἴη πάντας ἡμᾶς καὶ ποιμένας καὶ ποίμνιον ὡς ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἀποδῶμεν τῇ εἰκόνι τὸ κατ εἰκόνα γνωρίσωμεν ἡμῶν τὸ ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ ἀρχέτυπον ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. ἀπέθανε. Page 5 sur 59

6 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 ἀποθνῄσκω { V } GRNA GRC Or A 3 ἀπολαμβάνω { V } 2 GRNA GRC Or A 1 GRNA GRC Or A 14 ἀπολέμως { I+Adv } 1 GRNA GRC Or B 10 ἀπόλλυμι { V } 1 GRNA GRC Or C 1 Ἀπολλῶς { N+Ant } 1 GRNA GRC Or A 7 ἀπόρρητος { A } 1 GRNA GRC Or B 7 ἀπορρίπτω { V } 1 GRNA GRC Or A 15 ἄργυρος { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 7 ἀρδεία { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 1 ἀρετή { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 10 ἀρχέτυπος { A } 1 GRNA GRC Or B 14 ἀρχή { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 3 ἀρχιερεύς { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 14 ἀσθένεια { N+Com } 2 GRNA GRC Or B 1 GRNA GRC Or B 6 ἀσθενής { A } 1 GRNA GRC Or C 2 ἵν ὑψωθῶμεν ἐπειράσθη ἵνα νικήσωμεν ἠτιμάσθη ἵνα δοξάσῃ πλουτήσωμεν δούλου μορφὴν ἔλαβεν ἵνα τὴν ἐλευθερίαν ἡμεῖς Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος κατεπολέμησε τὸν Ἀμαλὴκ χειρῶν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ ὑπὲρ ἡμῶν παθόντι καὶ ἀναστάντι. Χρυσόν με ἴσως οἴεσθε λέγειν ἢ δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν τιμία κεφαλὴ καὶ αἰδέσιμος τὸ πάντων τῶν καλῶν καταγώγιον ὁ τῆς τῇ εἰκόνι τὸ κατ εἰκόνα γνωρίσωμεν ἡμῶν τὸ ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ Ἀναστάσεως ἡμέρα, καὶ ἡ εἰπεῖν τῆς φιλοτεκνίας τὴν πολιὰν τὴν νεότητα τὸν ναὸν τὸν τε καὶ Ἡσαΐας, μόνον εὐσεβῶς ἀμφότερα, τὸ μὲν διὰ τὴν οἰκείαν μυστηρίῳ καὶ συνεισέρχομαι, καλὴν ἐπαγόμενος τῆς ἐμῆς δειλίας καὶ ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀπέθανεν ἵνα σώσῃ ἀνῆλθεν ἵν ἑλκύσῃ πρὸς ἑαυτὸν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς ἁμαρτίας ἀπολάβωμεν κατῆλθεν ἵν ὑψωθῶμεν ἐπειράσθη ἵνα νικήσωμεν ἠτιμάσθη ἵνα δοξάσῃ ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ ἄργυρον ἢ ὑφάσματα ἢ λίθους τῶν διαφανῶν καὶ τιμίων γῆς ῥέουσαν ὕλην καὶ κάτω μένουσαν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἀρετῆς κανὼν ἡ τῆς ἱερωσύνης τελείωσις ὁ τὴν ἑκούσιον θυσίαν προσάγων τῷ Κυρίῳ ἀρχέτυπον γνῶμεν τοῦ μυστηρίου τὴν δύναμιν καὶ ὑπὲρ τίνος Χριστὸς ἀπέθανε. ἀρχὴ δεξιὰ, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει, καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα εἴπωμεν, ἀρχιερέα τὸν κληροδότην τὸν κληρονόμον τοὺς λόγους οὓς ἐποθεῖτε καὶ τούτων οὐ τοὺς εἰκῇ ἀσθένειαν, τὸ δὲ διὰ τὴν τοῦ καλοῦντος δύναμιν. ἀσθενείας ἐπίκουρον τὴν ἡμέραν ἵν ὁ σήμερον ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς κἀμὲ καινοποιήσῃ τῷ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς Page 6 sur 59

7 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 ᾆσμα { N+Com } ᾆσμα { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 10 ἀσωφρόνιστος { A } 1 GRNA GRC Or A 1 ἀτιμάζω { V } 1 GRNA GRC Or A 2 ἀτιμία { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 6 αὐλή { N+Com } 1 GRNA GRC Or D 4 αὐλίζομαι ( ω) { V } 1 GRNA GRC Or B 10 αὔρα { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 13 αὐτός { PRO+Dem } 5 GRNA GRC Or C 5 GRNA GRC Or B 9 GRNA GRC Or B 8 GRNA GRC Or B 11 GRNA GRC Or C 1 ἄψυχος { A } 1 GRNA GRC Or B 7 βάθος { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 4 βακτηρία { N+Com } 2 GRNA GRC Or B 5 GRNA GRC Or B 6 βάλλω { V } 1 GRNA GRC Or C 5 βάραθρον { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 3 βαρύς { A } 1 τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ Τί φὴς ὦ παῖ Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀπολάβωμεν κατῆλθεν ἵν ὑψωθῶμεν ἐπειράσθη ἵνα νικήσωμεν Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ διὰ τῆς θύρας ἀλλοτρίῳ δὲ μὴ ἀκολουθοῦντες ὑπερβαίνοντι διὰ τῆς καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς Γενώμεθα ὡς Χριστὸς ἐπεὶ καὶ Χριστὸς ὡς ἡμεῖς γενώμεθα θεοὶ δι τὸν ὁποιονοῦν καὶ ἡλίκον ἀλλ οὖν τὸν ἑαυτῷ τιμιώτατον καὶ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ δοῦλοι τῶν κάτω καὶ τοῦ κοσμοκράτορος. Καρποφορήσωμεν ἡμᾶς Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν βακτηρίαν τοῦ γήρως βακτηρίαν τοῦ πνεύματος καὶ προστίθησι τῷ ἐξ ἐπιπολῆς χαρασσομένους οὐδὲ ῥᾳδίως ἀπαλειφομένους ἀλλ εἰς καὶ διπλοῦν ἀνθ ἁπλοῦ δίδωσιν ὑμῖν ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν ἁπλοῦ δίδωσιν ὑμῖν ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν βακτηρίαν τοῦ γήρως ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν καὶ διασπειρούσης ἀπὸ τῆς ἀληθείας εἰς ὄρη καὶ ἐρημίας καὶ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας ἠτιμάσθη ἵνα δοξάσῃ ἀπέθανεν ἵνα σώσῃ ἀνῆλθεν ἵν ἑλκύσῃ πρὸς ἑαυτὸν κάτω κειμένους ἐν ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν αὐλῆς λῃστρικῶς τε καὶ ἐπιβούλως μηδὲ ξένης φωνῆς ἀκούοντες ὑποκλεπτούσης καὶ ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ αὐτὸν ἐπειδὴ κἀκεῖνος δι ἡμᾶς ἄνθρωπος. Προσέλαβε τὸ χεῖρον ἵνα δῷ τὸ βέλτιον αὐτὸν ἱδρῶσι πολλοῖς συντελεσθέντα καὶ πόνοις εἴη δὲ εἰπεῖν ὅτι καὶ τῶν πόνων ἄξιον καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ αὐτοὺς τὸ τιμιώτατον Θεῷ κτῆμα καὶ οἰκειότατον ἀποδῶμεν τῇ εἰκόνι τὸ κατ εἰκόνα αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν ἀψύχῳ ναῷ τὸν ἔμψυχον τῷ περικαλλεῖ τῷ δὲ καὶ οὐρανίῳ τὸν ὁποιονοῦν καὶ ἡλίκον ἀλλ οὖν βάθος ἐνσημαινομένους οὐ μέλανι ἀλλὰ χάριτι. βακτηρίαν τοῦ γήρως βακτηρίαν τοῦ πνεύματος καὶ προστίθησι τῷ ἀψύχῳ ναῷ τὸν ἔμψυχον βακτηρίαν τοῦ πνεύματος καὶ προστίθησι τῷ ἀψύχῳ ναῷ τὸν ἔμψυχον τῷ περικαλλεῖ τῷ δὲ βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς βάραθρα καὶ τόπους οὓς οὐκ ἐπισκοπεῖ Κύριος καὶ ἀπὸ μὲν τῆς ὑγιοῦς πίστεως ἀπαγούσης Page 7 sur 59

8 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 βαρύς { A } GRNA GRC Or A 11 βασιλεία { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 7 βασίλειος { A } 1 GRNA GRC Or C 8 βέλος { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 6 βίος { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 1 βραδυτής { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 11 γάρ { I+Part } 6 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or B 8 GRNA GRC Or A 6 GRNA GRC Or A 12 GRNA GRC Or A 9 GRNA GRC Or B 4 γε { I+Part } 2 GRNA GRC Or B 12 GRNA GRC Or A 11 γεννάω { V } 1 GRNA GRC Or A 2 γῆ { N+Com } 2 GRNA GRC Or A 5 GRNA GRC Or B 8 γῆρας { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 5 γίγας { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 14 γίγνομαι { V } 3 GRNA GRC Or A 9 ἐφύγομεν Αἴγυπτον καὶ Φαραὼ τὸν πικρὸν δεσπότην καὶ τοὺς τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν δι ἧς δυνήσῃ τὰ ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ καὶ ὑμεῖς οἱ καλῶς τυραννήσαντες, εἴ τί μοι μέμφοισθε τῆς Καρποφορεῖ μὲν ὑμῖν ὡς ὁρᾶτε ποιμένα τοῦτο τὸν Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γε κρείττων αὕτη καὶ τιμιωτέρα Θεῷ τῆς ἑτέρων ταχυτῆτος ἀγαθὸν ἀλλήλοις, ἐγώ τε ὁ τυραννηθεὶς τὴν καλὴν τυραννίδα τοῦτο οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται καὶ πάντα προστίθησιν ὑμῖν τὰ ἑαυτοῦ. Ὢ τῆς μεγαλοψυχίας ἢ τό καλῶς τυραννήσαντες, εἴ τί μοι μέμφοισθε τῆς βραδυτῆτος, ὡς τάχα τὸν καινὸν ἐνδύσας ἄνθρωπον, δῷ τῇ καινῇ κτίσει τοῖς κατὰ Θεὸν Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ λέγειν ἢ ἄργυρον ἢ ὑφάσματα ἢ λίθους τῶν διαφανῶν καὶ τιμίων ἀνθ ἁπλοῦ δίδωσιν ὑμῖν ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν βακτηρίαν τοῦ Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν τοῦ μυστηρίου συνιέντα καὶ δι ἐκεῖνον πάντα ὅσα ἐκεῖνος δι ἡμᾶς βαρεῖς ἐπιστάτας καὶ τοῦ πηλοῦ καὶ τῆς πλινθείας ἠλευθερώθημεν καὶ οὐδεὶς ὁ κωλύσων βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς βραδυτῆτος, ὡς τάχα γε κρείττων αὕτη καὶ τιμιωτέρα Θεῷ τῆς ἑτέρων ταχυτῆτος ἀγαθὸν γὰρ γὰρ ἐλπίζει καὶ εὔχεται καὶ παρ ὑμῶν αἰτεῖ τῶν ὑπὸ χεῖρα ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς ὁ τιθεὶς τὴν ψυχὴν γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας γὰρ καὶ ὑποχωρῆσαι Θεῷ τι μικρὸν, ὡς Μωϋσῆς ἐκεῖνος τὸ παλαιὸν, καὶ Ἱερεμίας ὕστερον, καὶ γὰρ νῦν προστίθημι καὶ ὑμεῖς οἱ καλῶς τυραννήσαντες, εἴ τί μοι μέμφοισθε τῆς βραδυτῆτος, ὡς γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος γε ἀληθέστερον εἰπεῖν τῆς φιλοτεκνίας τὴν πολιὰν τὴν νεότητα τὸν ναὸν τὸν ἀρχιερέα τὸν γε κρείττων αὕτη καὶ τιμιωτέρα Θεῷ τῆς ἑτέρων ταχυτῆτος ἀγαθὸν γὰρ καὶ ὑποχωρῆσαι Θεῷ γεννωμένοις πλάστην ἀγαθὸν καὶ διδάσκαλον Χριστῷ καὶ συννεκρούμενον προθύμως καὶ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα γῆς ῥέουσαν ὕλην καὶ κάτω μένουσαν ἧς ἀεὶ τὸ πλεῖον ἔχουσιν οἱ κακοὶ καὶ δοῦλοι τῶν κάτω γήρως βακτηρίαν τοῦ πνεύματος καὶ προστίθησι τῷ ἀψύχῳ ναῷ τὸν ἔμψυχον τῷ περικαλλεῖ γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς γενόμενον. Page 8 sur 59

9 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 γίγνομαι { V } GRNA GRC Or C 5 GRNA GRC Or C 4 γιγνώσκω { V } 4 GRNA GRC Or C 8 GRNA GRC Or D 2 GRNA GRC Or D 1 GRNA GRC Or B 14 γλῶσσα { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 2 γνωρίζω { V } 1 GRNA GRC Or B 13 Γολιάθ { N+Ant } 1 GRNA GRC Or B 12 γράφω { V } 1 GRNA GRC Or C 2 Δαθάν { N+Ant } 1 GRNA GRC Or D 1 Δαυΐδ { N+Ant } 1 GRNA GRC Or B 12 δέ { I+Part } 14 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or B 10 GRNA GRC Or A 12 GRNA GRC Or B 7 GRNA GRC Or C 13 GRNA GRC Or A 8 GRNA GRC Or D 3 GRNA GRC Or B 13 GRNA GRC Or A 7 GRNA GRC Or A 6 GRNA GRC Or A 9 GRNA GRC Or B 5 GRNA GRC Or A 13 Γενώμεθα ὡς Χριστὸς ἐπεὶ καὶ Χριστὸς ὡς ἡμεῖς τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν ἀναπαύσεως ἐκτρεφόμενοι γινώσκοντες καλῶς τὸν ποιμένα καὶ χλόης κατασκηνούμενοι καὶ ἐπὶ ὕδατος ἀναπαύσεως ἐκτρεφόμενοι κατ εἰκόνα γνωρίσωμεν ἡμῶν τὸ ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ ἀρχέτυπον κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς Θεῷ κτῆμα καὶ οἰκειότατον ἀποδῶμεν τῇ εἰκόνι τὸ κατ εἰκόνα καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν εἰκῇ καὶ εἰς ἀέρα ῥέοντας καὶ μέχρι τῆς ἀκοῆς ἱσταμένους ἀλλ οὓς Τί φὴς ὦ παῖ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ μόνον εὐσεβῶς ἀμφότερα, τὸ μὲν διὰ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν, τὸ τιμιώτατον καὶ αὐτὸν ἱδρῶσι πολλοῖς συντελεσθέντα καὶ πόνοις εἴη ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ καὶ προστίθησι τῷ ἀψύχῳ ναῷ τὸν ἔμψυχον τῷ περικαλλεῖ τῷ τῷ Κυρίῳ σήμερον τὸν μονογενῆ τὸν ἐκ τῆς ἐπαγγελίας. Ὑμεῖς δύναμιν ἧς ἤκουσεν ἀεὶ φωνῆς καὶ ἀκούοι τὰ ἐμὰ πρόβατα λόγοις καλοῦντι ποιμενικῶς καὶ ἐλευθερίως διὰ τῆς θύρας ἀλλοτρίῳ πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς τῷ δόντι ἑαυτὸν λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἀντάλλαγμα δώσει θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς Νῦν γενώμεθα θεοὶ δι αὐτὸν ἐπειδὴ κἀκεῖνος δι ἡμᾶς ἄνθρωπος. Προσέλαβε τὸ χεῖρον ἵνα δῷ τὸ Γενώμεθα ὡς Χριστὸς ἐπεὶ καὶ Χριστὸς ὡς ἡμεῖς γενώμεθα θεοὶ δι αὐτὸν ἐπειδὴ κἀκεῖνος δι γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν γινωσκόμενοι καὶ ἑπόμενοι καλοῦντι ποιμενικῶς καὶ ἐλευθερίως διὰ τῆς θύρας ἀλλοτρίῳ δὲ μὴ γινώσκοντες καλῶς τὸν ποιμένα καὶ γινωσκόμενοι καὶ ἑπόμενοι καλοῦντι ποιμενικῶς καὶ γνῶμεν τοῦ μυστηρίου τὴν δύναμιν καὶ ὑπὲρ τίνος Χριστὸς ἀπέθανε. γλώσσας τῷ μεγάλῳ θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα γνωρίσωμεν ἡμῶν τὸ ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ ἀρχέτυπον γνῶμεν τοῦ μυστηρίου τὴν δύναμιν καὶ Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γράφει τὸ πνεῦμα καὶ πλαξὶν ἐντυποῖ λιθίναις εἴτουν σαρκίναις οὐκ ἐξ ἐπιπολῆς Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων δὲ διὰ τὴν τοῦ καλοῦντος δύναμιν. δὲ εἰπεῖν ὅτι καὶ τῶν πόνων ἄξιον καὶ πάντα προστίθησιν ὑμῖν τὰ ἑαυτοῦ. Ὢ τῆς μεγαλοψυχίας δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ δὲ καὶ οὐρανίῳ τὸν ὁποιονοῦν καὶ ἡλίκον ἀλλ οὖν τὸν ἑαυτῷ τιμιώτατον καὶ αὐτὸν ἱδρῶσι δὲ καρποφορεῖτε καὶ Θεῷ καὶ ἡμῖν τὸ καλῶς ποιμαίνεσθαι εἰς τόπον χλόης κατασκηνούμενοι δὲ κιβδήλοις καὶ κατεφθαρμένοις συλαγωγούσης καὶ διασπώσης ἀπὸ τοῦ ἀληθινοῦ καὶ δὲ μὴ ἀκολουθοῦντες ὑπερβαίνοντι διὰ τῆς αὐλῆς λῃστρικῶς τε καὶ ἐπιβούλως μηδὲ ξένης δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον ἑαυτὸν τοῦ μυστηρίου συνιέντα καὶ δι ἐκεῖνον πάντα ὅσα ἐκεῖνος δι δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν ἀποδώσουσι δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ Page 9 sur 59

10 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 δειλία { N+Com } δειλία { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 6 δεινός { A } 1 GRNA GRC Or A 12 δεξιός { A } 1 GRNA GRC Or A 3 δεσπότης { N+Com } 2 GRNA GRC Or A 11 GRNA GRC Or A 5 δεῦρο { I+Adv } 1 GRNA GRC Or A 13 δέχομαι { V } 5 GRNA GRC Or A 3 GRNA GRC Or A 3 GRNA GRC Or A 4 GRNA GRC Or A 6 GRNA GRC Or C 5 δέω (δεήσω) { V } 1 GRNA GRC Or B 6 διά { I+Prep } 14 GRNA GRC Or A 6 GRNA GRC Or C 5 GRNA GRC Or A 8 GRNA GRC Or C 5 GRNA GRC Or A 8 GRNA GRC Or C 6 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or B 6 GRNA GRC Or B 8 GRNA GRC Or B 14 GRNA GRC Or B 1 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or D 4 GRNA GRC Or D 3 μυστηρίῳ καὶ συνεισέρχομαι, καλὴν ἐπαγόμενος τῆς ἐμῆς Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν Ἀναστάσεως ἡμέρα, καὶ ἡ ἀρχὴ σήμερον καθαρῶς ἐφύγομεν Αἴγυπτον καὶ Φαραὼ τὸν πικρὸν κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. τὴν ἐξαγόρευσιν. Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον ἐπὶ τῶν κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν ὅπλισιν τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι εἴπωμεν, ἀδελφοὶ, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς, μὴ ὅτι τοῖς Γενώμεθα ὡς Χριστὸς ἐπεὶ καὶ Χριστὸς ὡς ἡμεῖς γενώμεθα θεοὶ δώσει δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον ἑαυτὸν τοῦ μυστηρίου συνιέντα καὶ ἐπεὶ καὶ Χριστὸς ὡς ἡμεῖς γενώμεθα θεοὶ δι αὐτὸν ἐπειδὴ κἀκεῖνος ἑαυτὸν τοῦ μυστηρίου συνιέντα καὶ δι ἐκεῖνον πάντα ὅσα ἐκεῖνος μὲν οὖν τελεωτέραν ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. ὡς Ἀαρών τε καὶ Ἡσαΐας, μόνον εὐσεβῶς ἀμφότερα, τὸ μὲν μόνον εὐσεβῶς ἀμφότερα, τὸ μὲν διὰ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν, τὸ δὲ διὰ τῆς θύρας ἀλλοτρίῳ δὲ μὴ ἀκολουθοῦντες ὑπερβαίνοντι καὶ γινωσκόμενοι καὶ ἑπόμενοι καλοῦντι ποιμενικῶς καὶ ἐλευθερίως δειλίας καὶ ἀσθενείας ἐπίκουρον τὴν ἡμέραν ἵν ὁ σήμερον ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς κἀμὲ δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ δεξιὰ, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει, καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα εἴπωμεν, ἀδελφοὶ, καὶ δεσπότην καὶ τοὺς βαρεῖς ἐπιστάτας καὶ τοῦ πηλοῦ καὶ τῆς πλινθείας ἠλευθερώθημεν καὶ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν δι ἧς δυνήσῃ τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός δι ἀγάπην τι πεποιηκόσιν, ἢ πεπονθόσι συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει δῶμεν δι αὐτὸν ἐπειδὴ κἀκεῖνος δι ἡμᾶς ἄνθρωπος. Προσέλαβε τὸ χεῖρον ἵνα δῷ τὸ βέλτιον δι ἐκεῖνον πάντα ὅσα ἐκεῖνος δι ἡμᾶς γενόμενον. δι ἡμᾶς ἄνθρωπος. Προσέλαβε τὸ χεῖρον ἵνα δῷ τὸ βέλτιον ἐπτώχευσεν ἵν ἡμεῖς τῇ ἐκείνου δι ἡμᾶς γενόμενον. δι ἧς δυνήσῃ τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς διὰ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν, τὸ δὲ διὰ τὴν τοῦ καλοῦντος δύναμιν. διὰ τὴν τοῦ καλοῦντος δύναμιν. διὰ τῆς αὐλῆς λῃστρικῶς τε καὶ ἐπιβούλως μηδὲ ξένης φωνῆς ἀκούοντες ὑποκλεπτούσης καὶ διὰ τῆς θύρας ἀλλοτρίῳ δὲ μὴ ἀκολουθοῦντες ὑπερβαίνοντι διὰ τῆς αὐλῆς λῃστρικῶς τε καὶ Page 10 sur 59

11 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 διακενῆς { I+Adv } διακενῆς { I+Adv } 1 GRNA GRC Or B 13 διανοέομαι ( έω) { V } 1 GRNA GRC Or A 4 διασπάω { V } 1 GRNA GRC Or A 9 διασπείρω { V } 1 GRNA GRC Or A 2 διαφανής { A } 1 GRNA GRC Or B 8 διδάσκαλος { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 3 διδάσκω { V } 1 GRNA GRC Or B 13 δίδωμι { V } 8 GRNA GRC Or A 5 GRNA GRC Or B 4 GRNA GRC Or A 5 GRNA GRC Or A 1 GRNA GRC Or C 6 GRNA GRC Or A 7 GRNA GRC Or A 7 GRNA GRC Or B 15 διέρχομαι { V } 2 GRNA GRC Or C 1 GRNA GRC Or B 8 δίκαιος { A } 1 GRNA GRC Or A 5 διπλόος { A } 1 GRNA GRC Or B 4 δόξα { N+Com } 3 GRNA GRC Or C 9 ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα λόγοις δὲ κιβδήλοις καὶ κατεφθαρμένοις συλαγωγούσης καὶ τε καὶ ἐπιβούλως μηδὲ ξένης φωνῆς ἀκούοντες ὑποκλεπτούσης καὶ Χρυσόν με ἴσως οἴεσθε λέγειν ἢ ἄργυρον ἢ ὑφάσματα ἢ λίθους τῶν δῷ τῇ καινῇ κτίσει τοῖς κατὰ Θεὸν γεννωμένοις πλάστην ἀγαθὸν καὶ ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. πρὸς ἑαυτὸν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς ἁμαρτίας πτώματι. Πάντα ὁ τιθεὶς τὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῶν προβάτων καὶ διπλοῦν ἀνθ ἁπλοῦ τῷ τῆς ἁμαρτίας πτώματι. Πάντα διδότω τις πάντα καρποφορείτω τῷ κἀμὲ καινοποιήσῃ τῷ πνεύματι καὶ τὸν καινὸν ἐνδύσας ἄνθρωπον, αὐτὸν ἐπειδὴ κἀκεῖνος δι ἡμᾶς ἄνθρωπος. Προσέλαβε τὸ χεῖρον ἵνα τι πεποιηκόσιν, ἢ πεπονθόσι συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει καρποφορείτω τῷ δόντι ἑαυτὸν λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἀντάλλαγμα Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ χεῖρα ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς ὁ τιθεὶς τὴν ψυχὴν ὑπὲρ τῶν προβάτων καὶ ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα διασπώσης ἀπὸ τοῦ ἀληθινοῦ καὶ πρώτου ποιμένος ὧν εἴη πάντας ἡμᾶς καὶ ποιμένας καὶ διασπειρούσης ἀπὸ τῆς ἀληθείας εἰς ὄρη καὶ ἐρημίας καὶ βάραθρα καὶ τόπους οὓς οὐκ διαφανῶν καὶ τιμίων γῆς ῥέουσαν ὕλην καὶ κάτω μένουσαν ἧς ἀεὶ τὸ πλεῖον ἔχουσιν οἱ κακοὶ διδάσκαλον Χριστῷ καὶ συννεκρούμενον προθύμως καὶ συνανιστάμενον. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν διδότω τις πάντα καρποφορείτω τῷ δόντι ἑαυτὸν λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἀντάλλαγμα δώσει δὲ δίδωσιν ὑμῖν ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν βακτηρίαν τοῦ γήρως βακτηρίαν τοῦ πνεύματος καὶ δόντι ἑαυτὸν λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἀντάλλαγμα δώσει δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον ἑαυτὸν τοῦ δῷ τῇ καινῇ κτίσει τοῖς κατὰ Θεὸν γεννωμένοις πλάστην ἀγαθὸν καὶ διδάσκαλον Χριστῷ καὶ δῷ τὸ βέλτιον ἐπτώχευσεν ἵν ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν δούλου μορφὴν ἔλαβεν δῶμεν συγγνώμην ἀλλήλοις, ἐγώ τε ὁ τυραννηθεὶς τὴν καλὴν τυραννίδα τοῦτο γὰρ νῦν δώσει δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον ἑαυτὸν τοῦ μυστηρίου συνιέντα καὶ δι ἐκεῖνον πάντα ὅσα ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν διπλοῦν ἀνθ ἁπλοῦ δίδωσιν ὑμῖν ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν βακτηρίαν τοῦ γήρως βακτηρίαν τοῦ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Page 11 sur 59

12 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 δόξα { N+Com } GRNA GRC Or A 13 GRNA GRC Or B 15 δοξάζω { V } 1 GRNA GRC Or A 2 δοῦλος { N+Com } 2 GRNA GRC Or B 10 GRNA GRC Or C 8 δύναμαι { V } 1 GRNA GRC Or C 6 δύναμις { N+Com } 4 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or A 9 GRNA GRC Or A 6 GRNA GRC Or B 15 δυνατός { A } 2 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or B 2 δύο { NUM+Car } 1 GRNA GRC Or A 1 δύσκτητος { A } 1 GRNA GRC Or B 5 δῶρον { N+Com } 1 GRNA GRC Or A 6 ἐάν { I+conj } 2 GRNA GRC Or A 3 GRNA GRC Or A 4 ἑαυτοῦ { PRO+Ref3s } 6 GRNA GRC Or B 5 GRNA GRC Or A 4 GRNA GRC Or A 6 GRNA GRC Or A 7 GRNA GRC Or B 11 GRNA GRC Or B 8 πάντας ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ νῦν τε καὶ εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ κατῆλθεν ἵν ὑψωθῶμεν ἐπειράσθη ἵνα νικήσωμεν ἠτιμάσθη ἵνα ὕλην καὶ κάτω μένουσαν ἧς ἀεὶ τὸ πλεῖον ἔχουσιν οἱ κακοὶ καὶ τὸ βέλτιον ἐπτώχευσεν ἵν ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν τελεωτέραν ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν δι ἧς τὸ μὲν διὰ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν, τὸ δὲ διὰ τὴν τοῦ καλοῦντος ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ τῆς εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν μίαν θεότητά τε καὶ ἡμῶν τὸ ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ ἀρχέτυπον γνῶμεν τοῦ μυστηρίου τὴν σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ ψυχὴν ὑπὲρ τῶν προβάτων καὶ διπλοῦν ἀνθ ἁπλοῦ δίδωσιν ὑμῖν ἠτιμάσθη ἵνα δοξάσῃ ἀπέθανεν ἵνα σώσῃ ἀνῆλθεν ἵν ἑλκύσῃ πρὸς ἁμαρτίας πτώματι. Πάντα διδότω τις πάντα καρποφορείτω τῷ δόντι λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἀντάλλαγμα δώσει δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον εἴη δὲ εἰπεῖν ὅτι καὶ τῶν πόνων ἄξιον καὶ πάντα προστίθησιν ὑμῖν τὰ τῷ δὲ καὶ οὐρανίῳ τὸν ὁποιονοῦν καὶ ἡλίκον ἀλλ οὖν τὸν δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. δοξάσῃ ἀπέθανεν ἵνα σώσῃ ἀνῆλθεν ἵν ἑλκύσῃ πρὸς ἑαυτὸν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς δοῦλοι τῶν κάτω καὶ τοῦ κοσμοκράτορος. Καρποφορήσωμεν ἡμᾶς αὐτοὺς τὸ τιμιώτατον Θεῷ δούλου μορφὴν ἔλαβεν ἵνα τὴν ἐλευθερίαν ἡμεῖς ἀπολάβωμεν κατῆλθεν ἵν ὑψωθῶμεν δυνήσῃ τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν δύναμιν. δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ δύναμιν ἧς ἤκουσεν ἀεὶ φωνῆς καὶ ἀκούοι τὰ ἐμὰ πρόβατα λόγοις δὲ κιβδήλοις καὶ δύναμιν καὶ ὑπὲρ τίνος Χριστὸς ἀπέθανε. δυνατὸς ἐν πολέμῳ. δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ ἑαυτόν καὶ ποιεῖται τὴν βακτηρίαν τοῦ γήρως βακτηρίαν τοῦ πνεύματος καὶ προστίθησι τῷ ἑαυτὸν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς ἁμαρτίας πτώματι. Πάντα διδότω τις πάντα καρποφορείτω ἑαυτὸν λυτρὸν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἀντάλλαγμα δώσει δὲ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον ἑαυτὸν τοῦ ἑαυτὸν τοῦ μυστηρίου συνιέντα καὶ δι ἐκεῖνον πάντα ὅσα ἐκεῖνος δι ἡμᾶς γενόμενον. ἑαυτοῦ. Ὢ τῆς μεγαλοψυχίας ἢ τό γε ἀληθέστερον εἰπεῖν τῆς φιλοτεκνίας τὴν πολιὰν τὴν ἑαυτῷ τιμιώτατον καὶ αὐτὸν ἱδρῶσι πολλοῖς συντελεσθέντα καὶ πόνοις εἴη δὲ εἰπεῖν ὅτι καὶ τῶν Page 12 sur 59

13 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 ἐάω { V } ἐάω { V } 1 GRNA GRC Or B 11 ἐγχειρίζω { V } 1 GRNA GRC Or A 15 ἐγώ { PRO+Per1s } 6 GRNA GRC Or A 8 GRNA GRC Or C 1 GRNA GRC Or B 7 GRNA GRC Or B 3 GRNA GRC Or A 14 GRNA GRC Or A 10 ἔθνος { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 8 εἰ { I+Conj } 2 GRNA GRC Or B 2 GRNA GRC Or A 10 εἰκῇ { I+Adv } 1 GRNA GRC Or B 15 εἰκών { N+Com } 2 GRNA GRC Or B 13 GRNA GRC Or B 13 εἰλικρίνεια { N+Com } 1 GRNA GRC Or B 1 εἰμί { V } 5 GRNA GRC Or B 10 GRNA GRC Or A 10 GRNA GRC Or A 12 GRNA GRC Or C 9 GRNA GRC Or A 4 εἰρήνη { N+Com } 1 GRNA GRC Or C 5 εἰς { I+Prep } 14 GRNA GRC Or C 1 Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει δῶμεν συγγνώμην ἀλλήλοις, ἀσθενείας ἐπίκουρον τὴν ἡμέραν ἵν ὁ σήμερον ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς καρποφορήσωμεν τῷ ὑπὲρ ἡμῶν παθόντι καὶ ἀναστάντι. Χρυσόν Μυστήριον ἔχρισέ Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό τοῦτο γὰρ νῦν προστίθημι καὶ ὑμεῖς οἱ καλῶς τυραννήσαντες, εἴ τί τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. τοῦτο γὰρ νῦν προστίθημι καὶ ὑμεῖς οἱ καλῶς τυραννήσαντες, τὸν κληρονόμον τοὺς λόγους οὓς ἐποθεῖτε καὶ τούτων οὐ τοὺς τὸ τιμιώτατον Θεῷ κτῆμα καὶ οἰκειότατον ἀποδῶμεν τῇ εἰκόνι τὸ κατ ἡμᾶς αὐτοὺς τὸ τιμιώτατον Θεῷ κτῆμα καὶ οἰκειότατον ἀποδῶμεν τῇ ἑορτάζειν οὐκ ἐν ζύμῃ παλαιᾷ κακίας καὶ πονηρίας ἀλλ ἐν ἀζύμοις τιμιώτατον καὶ αὐτὸν ἱδρῶσι πολλοῖς συντελεσθέντα καὶ πόνοις καὶ διασπώσης ἀπὸ τοῦ ἀληθινοῦ καὶ πρώτου ποιμένος ὧν πόας καὶ θανασίμου πόρρω καὶ νεμομένους καὶ νέμοντας ἓν ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ κληρονόμον τοὺς λόγους οὓς ἐποθεῖτε καὶ τούτων οὐ τοὺς εἰκῇ καὶ Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐγώ τε ὁ τυραννηθεὶς τὴν καλὴν τυραννίδα τοῦτο γὰρ νῦν προστίθημι καὶ ὑμεῖς οἱ καλῶς κἀμὲ καινοποιήσῃ τῷ πνεύματι καὶ τὸν καινὸν ἐνδύσας ἄνθρωπον, δῷ τῇ καινῇ κτίσει τοῖς με ἴσως οἴεσθε λέγειν ἢ ἄργυρον ἢ ὑφάσματα ἢ λίθους τῶν διαφανῶν καὶ τιμίων γῆς ῥέουσαν με, μυστηρίῳ μικρὸν ὑπεχώρησα, ὅσον ἐμαυτὸν ἐπισκέψασθαι μυστηρίῳ καὶ συνεισέρχομαι, μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ μοι μέμφοισθε τῆς βραδυτῆτος, ὡς τάχα γε κρείττων αὕτη καὶ τιμιωτέρα Θεῷ τῆς ἑτέρων ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν εἴ τί μοι μέμφοισθε τῆς βραδυτῆτος, ὡς τάχα γε κρείττων αὕτη καὶ τιμιωτέρα Θεῷ τῆς ἑτέρων εἰκῇ καὶ εἰς ἀέρα ῥέοντας καὶ μέχρι τῆς ἀκοῆς ἱσταμένους ἀλλ οὓς γράφει τὸ πνεῦμα καὶ εἰκόνα γνωρίσωμεν ἡμῶν τὸ ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ ἀρχέτυπον γνῶμεν τοῦ μυστηρίου τὴν εἰκόνι τὸ κατ εἰκόνα γνωρίσωμεν ἡμῶν τὸ ἀξίωμα τιμήσωμεν τὸ ἀρχέτυπον γνῶμεν τοῦ εἰλικρινείας καὶ ἀληθείας μηδὲν ἐπιφερομένους Αἰγυπτιακοῦ καὶ ἀθέου φυράματος. εἴη δὲ εἰπεῖν ὅτι καὶ τῶν πόνων ἄξιον καὶ πάντα προστίθησιν ὑμῖν τὰ ἑαυτοῦ. Ὢ τῆς εἴη πάντας ἡμᾶς καὶ ποιμένας καὶ ποίμνιον ὡς νοσερᾶς πόας καὶ θανασίμου πόρρω καὶ εἶναι πάντας ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ νῦν τε καὶ εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου εἰς ἀέρα ῥέοντας καὶ μέχρι τῆς ἀκοῆς ἱσταμένους ἀλλ οὓς γράφει τὸ πνεῦμα καὶ πλαξὶν Page 13 sur 59

14 Gregory of Nazianzus - GRC - Or. 1 and 13 εἰς { I+Prep } GRNA GRC Or B 9 GRNA GRC Or A 13 GRNA GRC Or C 4 GRNA GRC Or B 9 GRNA GRC Or B 15 GRNA GRC Or A 2 GRNA GRC Or A 5 GRNA GRC Or B 7 GRNA GRC Or A 13 GRNA GRC Or B 11 GRNA GRC Or C 14 GRNA GRC Or A 14 GRNA GRC Or C 9 εἷς { NUM+Car } 3 GRNA GRC Or A 12 GRNA GRC Or B 15 GRNA GRC Or A 6 εἰσδέχομαι { V } 1 GRNA GRC Or B 1 εἰσέρχομαι { V } 1 GRNA GRC Or B 7 εἰσφέρω { V } 1 GRNA GRC Or A 9 εἶτα { I+Adv } 3 GRNA GRC Or A 6 GRNA GRC Or A 5 GRNA GRC Or A 6 εἴτουν { I+Conj } 1 GRNA GRC Or C 3 ἐκ { I+Prep } 4 GRNA GRC Or C 1 GRNA GRC Or C 13 GRNA GRC Or C 2 GRNA GRC Or C 3 εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα οὐκ ἐξ ἐπιπολῆς χαρασσομένους οὐδὲ ῥᾳδίως ἀπαλειφομένους ἀλλ Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς ἀκούοντες ὑποκλεπτούσης καὶ διασπειρούσης ἀπὸ τῆς ἀληθείας ἐπισκοπεῖ Κύριος καὶ ἀπὸ μὲν τῆς ὑγιοῦς πίστεως ἀπαγούσης τῆς Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν νεμομένους καὶ νέμοντας ἓν εἶναι πάντας ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ νῦν τε καὶ εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ Ὑμεῖς δὲ καρποφορεῖτε καὶ Θεῷ καὶ ἡμῖν τὸ καλῶς ποιμαίνεσθαι Ἰησοῦ νῦν τε καὶ εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα νοσερᾶς πόας καὶ θανασίμου πόρρω καὶ νεμομένους καὶ νέμοντας Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν πίστεως ἀπαγούσης τῆς εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; ἱσταμένους ἀλλ οὓς γράφει τὸ πνεῦμα καὶ πλαξὶν ἐντυποῖ λιθίναις τῆς ἐμῆς δειλίας καὶ ἀσθενείας ἐπίκουρον τὴν ἡμέραν ἵν ὁ σήμερον ἑκούσιον θυσίαν προσάγων τῷ Κυρίῳ σήμερον τὸν μονογενῆ τὸν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη γράφει τὸ πνεῦμα καὶ πλαξὶν ἐντυποῖ λιθίναις εἴτουν σαρκίναις οὐκ εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ εἰς βάθος ἐνσημαινομένους οὐ μέλανι ἀλλὰ χάριτι. εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ εἰς ὄρη καὶ ἐρημίας καὶ βάραθρα καὶ τόπους οὓς οὐκ ἐπισκοπεῖ Κύριος καὶ ἀπὸ μὲν τῆς ὑγιοῦς εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα τὴν μίαν θεότητά τε καὶ δύναμιν ἧς ἤκουσεν ἀεὶ φωνῆς εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας εἰς τόπον χλόης κατασκηνούμενοι καὶ ἐπὶ ὕδατος ἀναπαύσεως ἐκτρεφόμενοι γινώσκοντες εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἓν εἶναι πάντας ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ νῦν τε καὶ εἰς τὴν ἐκεῖθεν ἀνάπαυσιν ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. μίαν θεότητά τε καὶ δύναμιν ἧς ἤκουσεν ἀεὶ φωνῆς καὶ ἀκούοι τὰ ἐμὰ πρόβατα λόγοις δὲ εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ κατιωθῇ καὶ εἴτουν σαρκίναις οὐκ ἐξ ἐπιπολῆς χαρασσομένους οὐδὲ ῥᾳδίως ἀπαλειφομένους ἀλλ εἰς ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς κἀμὲ καινοποιήσῃ τῷ πνεύματι καὶ τὸν καινὸν ἐνδύσας ἄνθρωπον, δῷ τῇ ἐκ τῆς ἐπαγγελίας. Ὑμεῖς δὲ καρποφορεῖτε καὶ Θεῷ καὶ ἡμῖν τὸ καλῶς ποιμαίνεσθαι εἰς τόπον ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ ἐξ ἐπιπολῆς χαρασσομένους οὐδὲ ῥᾳδίως ἀπαλειφομένους ἀλλ εἰς βάθος ἐνσημαινομένους Page 14 sur 59