BLOG ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΧΟΥΝΤΑ ΕΝ ΘΥΜΑΜΑΙ ΜΑ ΟΥΤΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ... ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΤΑΕΤΙΑΣ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ WEB Τ Ε Υ Χ Ο Σ

Transcript

1 ΤΟ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ NOEΜΒΡΙΟΣ Τ Ε Υ Χ Ο Σ ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΩΡΕΑΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΧΟΥΝΤΑ ΕΝ ΘΥΜΑΜΑΙ ΜΑ ΟΥΤΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ... ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΤΑΕΤΙΑΣ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ BLOG WEB

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ΠΡΟ ΙΚΤΑΤΟΡΙΚΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ ΚΑΙ Η ΧΟΥΝΤΑ Χρονικό της Επταετίας Η ταξική πολιτική της δικτατορίας Το Πολυτεχνείο ζει στους αγώνες του σήµερα Ούτε σε ξερονήσια ούτε σε φυλακές Συνεντεύξεις Από τον Ιούλη στον Απρίλη Φοβάµαι... 2 ΕΝΕ ΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

3 BLOG EDITORIAL Όπως κάθε χρόνο. Όπως ποτέ ξανά. Αν υπάρχει κάτι που πιο πεισµατικά από όλα αρνείται να πεθάνει, αυτό είναι τα κλισέ. Και συνήθως αναβιώνουν στις επετείους. Όπως αυτό που µας λέει πως Τα µηνύµατα του Πολυτεχνείου είναι ακόµη επίκαιρα και µας οδηγεί κάθε χρόνο στο να αναλύουµε την επικαιρότητα πάνω στο τρίπτυχο Ψωµί- Παιδεία-Ελευθερία, ψάχνοντας τις αντιστοιχίες του τότε µε το τώρα. Άλλοτε αυθεντικά και άλλοτε σχεδόν εκβιάζοντας την πραγµατικότητα. Φέτος όµως, το πράγµα χρειάζεται ακόµη µεγαλύτερη προσπάθεια. Όχι για να βρούµε τους κοινούς τόπους. Κάθε άλλο. Αυτοί φαίνονται να είναι περισσότεροι από ποτέ, κατά δεκάδες στριµώχνονται µέσα στο µυαλό µας. Αυτό που είναι δύσκολο και κρίσιµο, είναι από όλα αυτά να διακρίνου- µε όσα πράγµατι συνδέουν τις δύο περιόδους, τα πραγµατικά γεγονότα τους και όχι τις θολωµένες οπτικές τους. Ας εξηγηθούµε. Πρώτο. Παραθέτουµε µια σειρά από µέτρα. Μείωση µισθών και χαµηλό κόστος εργασίας για προσέγγιση ξένων επενδύσεων, κατάργηση συλλογικών συµβάσεων εργασίας, αύξηση ορίου απολύσεων, µείωση των ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών και ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης, κατάργηση της επικουρικής σύνταξης, κατάργηση επιδοµάτων και δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα. Πρόκειται για τα µέτρα της κυβέρνησης Παπανδρέου, σωστά; Μόνο που τα ίδια µέτρα είχε επιχειρήσει να επιβάλει η δικτατορία της Επταετίας! Εποµένως, έχουµε σήµερα µια µορφή Χούντας; Αυτός είναι ο κοινός τόπος; Λάθος. Σήµερα έχουµε αστική δηµοκρατία. Και αυτό κάνει το πράγµα πολύ πιο σύνθετο. Πάµε παρακάτω. εύτερο. Τι τύπου δηµοκρατία έχουµε λοιπόν; Κάποια δηµοκρατία- απάτη ; Ένα προκάλυµµα µίας αποικιοκρατίας; Έχουµε αναίρεση της εθνικής µας ανεξαρτησίας; Και πάλι όχι. Αυτό όµως, (παραδόξως!) είναι εν µέρει ένας κοινός τόπος των δύο περιόδων. ιότι όπως ξέρουµε πια από τον Νίκο Πουλαντζά, οι δικτατορίες εκείνης της περιόδου, περισσότερο από επιβολή των ΗΠΑ στους λαούς, ήταν «καπιταλιστικά κράτη εκτάκτου ανάγκης». ηλαδή, ήταν ο τρόπος για να απαντήσει µία µερίδα του (ελληνικού!) κεφαλαίου στους κινδύνους της ταξικής πάλης. Έτσι και σήµερα, η Τρόικα και το Μνηµόνιο δεν εκφράζουν κάποια υποδούλωση της Ελλάδας, αλλά τις επιθυµίες της πολιτικής και οικονοµικής ελίτ της χώρας. Τρίτο. Αν δεν υπάρχει λοιπόν απώλεια της εθνικής µας ανεξαρτησίας, τι έχουµε; Όταν η κοινοβουλευτική πλειοψηφία αποφασίζει πως τα νέα οικονοµικά µέτρα δεν θα εγκρίνονται πλέον από τη Βουλή, αλλά θα αποφασίζονται απευθείας από τον Υπουργό Οικονοµίας, δεν υπάρχει θέµα εθνικής ανεξαρτησίας, αλλά απώλεια λαϊκής κυριαρχίας! εν έχουµε Κατοχή, έχουµε µία µεγάλη αντιδηµοκρατική εκτροπή, την κλασική τάση της αστικής τάξης να κάνει τεράστιες εκπτώσεις προκειµένου να προστατεύσει τα συµφέροντα της. Κάποιος άλλος, λοιπόν, πρέπει να προστατεύσει τη δηµοκρατία... Κι έτσι φτάνουµε στο σήµερα. Με τη Μεταπολίτευση να κλονίζεται µπροστά στη µετάλλαξη της. Με τους ιθύνοντες να δηλώνουν πως πρέπει να αφήσουµε πίσω µας την κληρονοµιά της. εν πρωτοτυπούν. Τα ίδια λέει άλλωστε κι ο Σαρκοζί, ζητώντας να αφήσει πίσω της η Γαλλία τα κατάλοιπα του Μάη του 68. Αυτού που στην Ελλάδα, ήρθε λίγο καθυστερηµένος και διαφορετικός, µε το Πολυτεχνείο. Επικίνδυνο πράγµα η ιστορία. Κι έτσι λοιπόν, τι να πεις σήµερα για το Ψωµί, που µας το κλέβουν για το καλό µας ; Τι να πεις για την Παιδεία, όταν η κ. ιαµαντοπούλου θέλει να τελειώνει µε το Πανεπιστήµιο της Μεταπολίτευσης ; Αυτό που υπερασπιστήκαµε ακόµη και αιµατηρά πριν από 4 χρόνια, µε το άρθρο 16. Τι να πεις για την Ελευθερία, όταν από τις τόσες ελευθερίες που γκρεµίζονται από το βάθρο, µόνη της πάει να µείνει η ελευθερία της αγοράς ; Όµως σήµερα δεν έχουµε Χούντα. Έχουµε µία δηµοκρατία ποτισµένη µε το αίµα των παλιών και των επόµενων γενιών. Για αυτό και ένα µόνο µένει να πούµε. Μια τελευταία λέξη χρωστάς στον εαυτό σου. Αντίσταση. Το κρίµα στο λαιµό σου! Η ΕΝΕ ΡΑ ΝΟ.47 Η ΕΝΕ ΡΑ ΕΚ ΟΤΗΣ Συνασπισµός της Αριστεράς, των Κινηµάτων και της Οικολογίας Κυκλοφορεί κάθε δύο µήνες Τεύχος 47, Nοέµβριος 2010 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ Moebius Design -.Κ. Σωτηρόπουλος ( ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ: Παναγιώτης Τσαλδάρης ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Αρχείο περιοδικού «ΕΝΕ ΡΑ» ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ Α Τάσος Κούτρας, Ντίνα Τζουβάλα, Μαρία Καλυβιώτου, Ιάσων Σχινάς-Παπαδόπουλος, Πέτρος ράτσας, Σταύρος Παναγιωτίδης ΙΕΥΘΥΝΣΗ θεµιστοκλέους 52, Αθήνα ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: , fax (Αθήνα) WEB: BLOG: enedra@neolaiasyn.gr WEB ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΝΕ ΡΑ 3

4 10/11/ :12 Page 4 [ [ Enedra47fin:Layout 1 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σ Σ Ε Π ΤΑ Ε Τ Ι Α Η Τ Ο Κ Ι Ν Ο Ρ Χ ΧΟΥΝΤΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ Των Κώστα Kαββαδία και Κατερίνας Νικολαϊδου 1967 ΑΠΡΙΛΙΟΣ Η επιβολή του πραξικοπήµατος αντιµετωπίζεται µε δυναµικές εκδηλώσεις σε δυο σηµεία της Ελλάδας. Στα Γιάννενα, διαδήλωση φοιτητών καταλήγει σε "ανταρτοπόλεµο" µε την αστυνοµία και συλλήψεις. Στο Ηράκλειο της Κρήτης, µαζική διαδήλωση οργανωµένη από τοπικά στελέχη της Ε ΗΝ και των Λαµπράκηδων καταλήγει σε συγκρούσεις µε την αστυνοµία και το στρατό, µε έναν τουλάχιστον τραυµατία από σφαίρα (Α.Τσαγκαράκης) και 30 συλλήψεις. ΜΑΪΟΣ Αρχίζουν οι καταδίκες για αντιδικτατορική δράση από τα Έκτακτα Στρατοδικεία, µέσα στην απόλυτη σιγή που διασφαλίζει η προληπτική λογοκρισία. Οι αρχές φροντίζουν να εντείνουν την επαγρύπνησή τους. "Συνελήφθη ο Γ. Ράλλης εις την οικίαν του, όπου παρά την δοθείσαν ρητήν διαβεβαίωσιν προς τον Υπουργόν ηµοσίας Τάξεως ότι θα παραµείνει µακράν πάσης πολιτικής δραστηριότητος, συνεδρίαζε παρανόµως άνευ αδείας µετά 15 ακόµη προσώπων", διαβάζουµε στις εφηµερίδες της 30ης Ιουλίου. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ηλώσεις Παττακού στους ξένους ανταποκριτές "σχετικώς µε µεµονωµένας τινάς ενεργείας εις την πρωτεύουσαν και συγκεκριµένως εις τας εκρήξεις αυτοσχεδίων κροτίδων" (3/10): "Αι ενέργειαι αύται υποθάλπτονται από πράκτορας ξένων υνάµεων και οφείλονται εις την αναπτυσσοµένην δραστηριότητα των Ελλήνων κοµµουνιστών εις το εξωτερικόν. Η Ελλάς έχει φιλίαν µε όλους και ουδένα ενοχλεί εις το εξωτερικόν ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Πολιτικές εξελίξεις στο εξωτερικό: διάσπαση του ΚΚΕ (16-17/2) ΜΑΪΟΣ εκάδες συλλήψεις µελών του ΠΑΜ και του ΚΚΕ εσ. στον Πειραιά (10/5) και τη Θεσσαλονίκη (9-11/5). Φόνος του βουλευτή της Ε Α Γιώργου Τσαρουχά µε ξυλοδαρµό κατά τη διάρκεια της ανάκρισης (10/5). ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Αποτυχηµένη απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου µε βόµβα από τον Αλέκο Παναγούλη, που συλλαµβάνεται λίγο αργότερα (13/8). Εξάρθρωση της οργάνωσής του, "Ελληνική Αντίσταση", και περισυλλογή εκρηκτικών µηχανισµών της σε έξι σηµεία της πρωτεύτουσας (14-15/8). 4 ΕΝΕ ΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ Ρίψη χιλιάδων τρικ υπέρ του "όχι" στο χουντικό δηµοψήφισµα από ταράτσες της Οµόνοιας, της πλατείας Λαυρίου και της Βερανζέρου (10/6). Μετάδοση αντιδικτατορικών συνθηµάτων του ΠΑΜ επί 10λεπτο µε µαγνητόφωνο στην Αιόλου (16/9). Φωτεινά "ΟΧΙ" ανάβουν στο λόφο της Καισαριανής και την πλατεία Καραϊσκάκη (26/9). Ίδρυση της ΚΝΕ.(15/9). ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Η κηδεία του Γ. Παπανδρέου µετατρέπεται σε αντιδικτατορική διαδήλωση µε συµµετοχή εκατοντάδων χιλιάδων λαού (3/11). Συλλήψεις και παραποµπή 41 ατόµων στο Έκτακτο Στρατοδικείο. Σύλληψη στελεχών του ΚΚΕ (Γρ. Φαράκος, Γ. Μωραίτης, Ν. Πολίτης, Λ. Κυρίτσης) στην Αθήνα στα τέλη του µήνα ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Αντιδικτατορικές εκδηλώσεις των φοιτητών στο τελευταίο µάθηµα του καθηγητή Γ. Μαγκάκη στη Νοµική Αθηνών. Περικύκλωση του κτιρίου απ' την αστυνοµία. ΑΠΡΙΛΙΟΣ Συγκρούσεις στα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων ανάµεσα στη χωροφυλακή και σε αγρότες που αντιτίθενται στον αναδασµό της γης τους. εκάδες τραυµατίες κι από τις δυο πλευρές, 40 συλλήψεις (8/4). Μαγνητόφωνο του ΠΑΜ τοποθετηµένο στο προαύλιο του ΕΜΠ µεταδίδει επί ώρα απαγορευµένα αντιστασιακά τραγούδια του Θεοδωράκη (22/4). Γιορτή για τα δίχρονα του καθεστώτος στο Στάδιο, µε οµιλία του Παπαδόπουλου προς τους νέους, καταλήγει σε αυθόρµητο και παρατεταµένο γιουχάισµα του δικτάτορα από χιλιάδες συγκεντρωµένους µαθητές (21/4). ΙΟΥΝΙΟΣ Απόδραση του Αλ. Παναγούλη από το Μπογιάτι µε τη βοήθεια του δεκανέα Γ. Μωράκη (5/6). Την εποµένη επικηρύσσεται µε δρχ. και στις 9/6 συλλαµβάνεται. ΙΟΥΛΙΟΣ Έκρηξη βόµβας στα χέρια του καθηγητή Σάκη Καράγιωργα, τραυµατίζει τον ίδιο κι οδηγεί στην εξάρθρωση της Α (14/7). Τις επόµενες εβδοµάδες, οι εφηµερίδες δηµοσιεύουν έναν ορυµαγδό διατεταγµένων ψηφισµάτων µαζικών φορέων που εκφράζουν τη "βδελυγµία" και τον "αποτροπιασµό" τους για τις ενέργειες του Καράγιωργα. ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Καταδίκη της συζύγου του Γ. Α. Μαγκάκη, Αγγελικής, σε 4 χρόνια για "διασπορά ψευδών ειδήσεων" περί βασανισµού του συζύγου της (27/8). Θα αθωωθεί στο δευτεροβάθµιο δικαστήριο, ύστερα από εξέταση του ίδιου του παθόντος. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ Καµπάνια των αντιστασιακών οργανώσεων νεολαίας ιδίως του Ρήγα Φεραίου και της ΚΝΕ- κατά των Πανευρωπαϊκών αγώνων στίβου της Αθήνας. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Ο µήνας των δικών, που χάρη στην άρση της προληπτικής λογοκρισίας προσελκύουν πλέον το ενδιαφέρον των εφηµερίδων. Στις 3/11, δίκη οµάδας του Ρήγα Φεραίου και του τροτσκιστικού Κοµµουνιστικού ιεθνιστικού Κόµµατος, µε κύριο κατηγορούµενο το Γ.Φελέκη (8). ιάφορες µεµονωµένες περιπτώσεις του ΠΑΜ εκδικάζονται το ίδιο διήµερο (5-6/11), µε συνοπτικές διαδικασίες ΑΠΡΙΛΙΟΣ Μεγάλη δίκη της " ηµοκρατικής Άµυνας" (27/3-12/4). Οι απολογίες των κατηγορουµένων δηµοσιεύονται στον Τύπο και προκαλούν αίσθηση. 26 καταδίκες: Σ. Καράγιωργας (ισόβια), Γ. Α. Μαγκάκης (18 χρ), Σπ. Λουκάς (18), Ι. Σταράκης (18), Γ. Κοµποτιάτης (15), Α. Μιχαλακέας (10), Κωτσάκης (10), Γ. Ιορδανίδης (8), Αθ. Φίλιας (8), Ν. Κωσταντόπουλος (8), Χ. Πρωτόπαπππας (8), Ι. Βασιλείου (8), κά. Απόλυση του Μ. Θεοδωράκη από τον Ωρωπό και αναχώρησή του στη Γαλλία (13/4). ΙΟΥΛΙΟΣ Σειρά δικών στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών (615/7). ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ Απόπειρα ανατίναξης της αµερικανικής πρεσβείας µε αυτοκίνητο-βόµβα της "Οργάνωσης Άρης" του ΠΑΜ καταλήγει στο θάνατο των βοµβιστών - του κύπριου Γιώργου Τσικουρή και της ιταλίδας Μαρία-Έλενα Αντζελόνι (2/9. Κηδεία της Αντζελόνι στην Ιταλία µε επίσηµη συµµετοχή αντιπροσωπειών του ΚΚΙ, του Σοσιαλιστικού Κόµµατος, του ΠΑΜ, του ΠΑΚ και της Α. Ο επικήδειος εκφωνείται απ'τη Μ.Μερκούρη. Αυτοπυρπόληση του φοιτητή Κώστα Γεωργάκη στη Γένοβα, σε ένδειξη διαµαρτυρίας για τη στήριξη της χούντας από τις δυτικές χώρες (19/9). ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Στάση εργασίας στο υφαντουργείο "Γιούλα" της Κοκκινιάς, κερδίζει την επαναπρόσληψη απολυθέντων κι αυξήσεις. Κύµα συλλήψεων προσωπικοτήτων του κεντρώου χώρου από την ΕΣΑ, µε στόχο την εξάρθρωση του ΠΑΚ στο εσωτερικό της χώρας, διαρκεί από τις 28/11 µέχρι το Μάρτιο του '71. Μεταξύ άλλων συλλαµβάνονται οι δικηγόροι Ευ. Γιαννόπουλος και Φ. Κούτσικας, ο Χ.

5 Enedra47fin:Layout 1 10/11/ :12 Σαρτζετάκης, ο. Μαρωνίτης, οι Αγ. Κουτσόγιωργας, Ν. Ιντζές,. Ραυτόπουλος ΜΑΡΤΙΟΣ Πρώτες κινητοποιήσεις στα Μέγαρα ενάντια στις απαλλοτριώσεις γης για βιοµηχανική χρήση, προς όφελος των οµίλων Ωνάση, Νιάρχου και Ανδρεάδη. Μαζικές συνελεύσεις στις 17/3 κι 21/3. ΙΟΥΝΙΟΣ ίκη 5 µελών της Οργάνωσης Μαρξιστών-Λενινιστών (ΟΜΛΕ) στη Θεσσαλονίκη. Αύγουστος ίκη στελεχών του Ρήγα Φεραίου και της Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ εσ. στο Πενταµελές Εφετείο Αθηνών (26/8). Ποινές 2-3 χρ. στους Ν. Κουµουνδούρο, Κ. Κωσταράκο, Φ. Προβατά & Γ. Σπηλιώτη, µικρότερες σε άλλους 4. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ Κηδεία του ποιητή Γ. Σεφέρη, µετατρέπεται σε αντιδικτατορική διαδήλωση µε συµµετοχή χιλιάδων λαού (22/9). ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ Σύλληψη του γραµµατέα του ΚΚΕ εσ., Μπ. ρακόπουλου, του Μ. Παρτσαλίδη κι άλλων 31 στελεχών του ΠΑΜ και του ΚΚΕ εσ. (18/10). ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Απελευθέρωση του Χρ. Σαρτζετάκη κι άλλων 58 από τους συλληφθέντες στις ανακρίσεις για το ΠΑΚ. Καταγγελίες για άγρια βασανιστήρια ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Πρώτα δείγµατα µαζικού φοιτητικού κινήµατος. Έντονες αντιπαραθέσεις ανάµεσα στα διορισµένα Σ των σχολών και πυρήνες που θα εξελιχθούν στις Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα (ΦΕΑ), κατά τη διάρκεια συνελεύσεων που συγκαλούνται σε τέσσερις σχολές από τους διορισµένους για απολογισµό των δραστηριοτήτων τους. ΜΑΡΤΙΟΣ Προσφυγή φοιτητών στα Πρωτοδικεία, µε αίτηµα την εκλογή αιρετών διοικήσεων στους συλλόγους τους. Πρώτη νίκη του φοιτητικού κινήµατος, µε την εκλογή νέου Σ στο Σύλλογο Κρητών Φοιτητών (19/3). ΑΠΡΙΛΙΟΣ Πρώτη φοιτητική συγκέντρωση σε ανοιχτό χώρο, στο προαύλιο του ΕΜΠ, ύστερα από άρνηση της διορισµένης διοικούσας επιτροπής των συλλόγων για δηµόσια συνεδρίαση (1/4). Καθιστική εκδήλωση 100 περίπου φοιτητών στα Προπύλαια την επέτειο του πραξικοπήµατος, επέµβαση της αστυνοµίας κι 11 συλλήψεις (21/4). Προσπάθεια πρωτοµαγιάτικης διαδήλωσης στην πλατεία Κοτζιά. Ανάρτηση πανό της ΚΝΕ σε κεντρικό σηµείο της Λιβαδειάς (30/4). ΜΑΪΟΣ Αυθόρµητη διαδήλωση µετά από συναυλία του Συλλόγου Κρητών Φοιτητών στο Σπόρτινγκ µε το Γ. Μαρκόπουλο. ιάλυσή της απ' την αστυνοµία κι 8 συλλήψεις (15/5). Σύλληψη 5 εργατών στη Ν. Ιωνία, µε την κατηγορία της αναγραφής κοµµουνιστικών συνθηµάτων στο εργοστάσιο που δουλεύουν (24/5). Page 5 ΙΟΥΝΙΟΣ Σύλληψη 4 µελών του "Κινήµατος 20ης Οκτώβρη" (Ν. Μανιός, Γ. Σαγιάς, Ν. Χρυσανθόπουλος, Α. Μανωλάκης) (15/6). Στάσεις εργασίας στο εργοστάσιο "Tide" για αυξήσεις και λήψη µέτρων ασφαλείας. ΙΟΥΛΙΟΣ Συλλήψεις φοιτητών που δραστηριοποιούνταν στο φοιτητικό κίνηµα της Θεσσαλονίκης. Ίδρυση της Αντί-ΕΦΕΕ, σπουδαστικής παράταξης της ΚΝΕ. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ Συγκέντρωση κατοίκων των Σπάτων ενάντια στα σχέδια για δηµιουργία εκεί νέου αεροδροµίου της πρωτεύουσας (17/10). Επεισοδιακές γενικές συνελεύσεις σε πολλές σχολές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, εν όψει των φοιτητικών εκλογών που έχουν εξαγγελθεί (10/10) ως τεστ µιας ελεγχόµενης από το καθεστώς φιλελευθεροποίησης. Εκλογή αντιπροσώπων από τις συνελεύσεις, σε αντιπαράθεση προς τα διορισµένα Σ που έχουν αναλάβει τη διεξαγωγή των εκλογών. Νόθες φοιτητικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη, µε αποχή της πλειοψηφίας των φοιτητών. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Νόθες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους της Αθήνας, της Πάτρας και των Ιωαννίνων µε την ενεργό βοήθεια των καθηγητών. Έντονες διαµαρτυρίες των φοιτητών. Επέµβαση της αστυνοµίας στη Νοµική Αθηνών για να καταστείλει τις διαµαρτυρίες (20/11) ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ίκη της ηγεσίας του ΚΚΕ εσ. στο Πενταµελές Εφετείο Αθηνών. Καταδικάζονται οι Μπ. ρακόπουλος (12,5 χρ), Μ. Παρτσαλίδης (12), Α. Παπαθανασοπούλου (3) κι άλλοι πέντε (22-29/1). ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ηµοσίευση του ν.δ.1347, µε το οποίο ο υπουργός Άµυνας µπορεί να ανακαλεί τις αναβολές φοιτητών που απέχουν από τα µαθήµατά τους (12/2). Αστυνοµική εισβολή στο ΕΜΠ εναντίον συγκέντρωσης 1500 φοιτητών κατά των στρατεύσεων. Επιστράτευση 88 φοιτητών σε δυο δόσεις (15-16/2) Πρώτη "δοκιµαστική" κατάληψη της Νοµικής από 2500 φοιτητές, έξοδος υπό µορφήν πορείας και συµπλοκές µε την αστυνοµία και παρακρατικούς ΕΚΟΦίτες (16/2). Συγκέντρωση φοιτητών στην Ιατρική κατά του ν.1347 (17/2). ιήµερη κατάληψη της Νοµικής από 4000 φοιτητές (21-22/3). Έξοδος ύστερα από διαπραγµατεύσεις, υπό την κάλυψη χιλιάδων συµπαραστατών που έχουν συγκεντρωθεί. ΑΠΡIΛΙΟΣ ιαδήλωση στο Αγρίνιο κατά της ανάµιξης της αστυνοµίας στις αρχαιρεσίες των συνδικάτων (16/4). Επεισόδια ανάµεσα σε διαµαρτυρόµενους αλιεργάτες κι εκπροσώπους βιοµηχανιών στην ιχθυόσκαλα της Καβάλας (3/4). ιώξιµο των συνεργείων ισοπέδωσης απαλλοτριωµένων κτηµάτων από τους αγρότες στα Μέγαρα (14/4). ΜΑΪΟΣ Καταστολή αντιδικτατορικού κινήµατος στο Ναυτικό (23-25/5). Ανταρσία στο αντιτορπιλικό "Βέλος", που βρισκόταν για άσκηση του ΝΑΤΟ στην Ιταλία. 36 µέλη του πληρώµατος ζητούν πολιτικό άσυλο εκεί (25/5). ΙΟΥΝΙΟΣ ιαδήλωση 1000 κατοίκους στους Αγ. Θεοδώρους κατά της ιδιοποίησης των νερών του χωριού τους από την εταιρεία Motor Oil (26/6). ΙΟΥΛΙΟΣ Εικοσιτετράωρες απεργίες των τυπογράφων των αθηναϊκών εφηµερίδων για αυξήσεις µισθών (2,5/7). Απεργία των τεχνικών εδάφους των εσωτερικών γραµµών της Ολυµπιακής (8/7). Απεργία των συντακτών στις εφηµερίδες "Ακρόπολις", "Απογευµατινή", "Βήµα", "Νέα" και "Βραδυνή" για αυξήσεις (17-20/7). Απεργία των αλιεργατών στην Καβάλα για τη σύναψη συλλογικής σύµβασης. ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Νικηφόρα απεργία των πιλότων της Ολυµπιακής, καθηλώνει στο έδαφος όλα τα αεροσκάφη της εταιρείας (18-19/8). Απεργία στα τρόλεϊ µε µεγάλη επιτυχία και νίκη των απεργών (27/8). Γενική αµνηστία στους πολιτικούς κρατούµενους, απονοµή χάριτος στον Αλ. Παναγούλη και άρση του στρατιωτικού νόµου. Παραγραφή, ταυτόχρονα, των "αδικηµάτων που διέπραξαν ανακριτικά όργανα", δηλ. των βασανιστηρίων (20/8). Απόλυση 39 φοιτητών που κρατούνταν από την ΕΣΑ και άµεση στράτευσή τους. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ιαδήλωση κατοίκων στους Αντιφιλίππους Καβάλας (4/9) και στην Ελευθερούπολη (17/9), ενάντια στις απαλλοτριώσεις των χωραφιών τους για να γίνουν ορυχεία. Συγκέντρωση κατοίκων της Ελευσίνας κατά της επέκτασης των διυλιστηρίων της "Πετρόλα" (22/9). Απεργία του προσωπικού της Ολυµπιακής (19/9). Μαχητική συγκέντρωση των εµποροϋπαλλήλων για το ωράριο στην Αθήνα. Επεισόδια µε την αστυνοµία και συλλήψεις (19/9), κερδίζουν όµως ("προσωρινά") την ηµιαργία της Τετάρτης (24/9). Απεργία των χειριστών της ΕΗ στο λιγνιτωρυχείο της Μεγαλόπολης (24/9). ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 24ωρη απεργία του προσωπικού της ΕΗ στην πρωτεύουσα κατά του νέου κανονισµού εργασίας, µε συµµετοχή 97% (29/10). ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Συγκέντρωση κατοίκων του Σκαραµαγκά εναντίον της εγκατάστασης εκεί διυλιστηρίου του οµίλου Ανδρεάδη (4/11). 48ωρη απεργία των εργαζοµένων στη ΕΗ του λεκανοπεδίου, µε συµµετοχή 99% (14-15/11). Μνηµόσυνο του Γ. Παπανδρέου. Απόπειρα πορείας 5000 ατόµων προς τον Άγνωστο Στρατιώτη καταλήγει σε συγκρούσεις µε την αστυνοµία, οδοφράγµατα και πετροπόλεµο. Κατάληψη του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές (14/11). Συρροή κόσµου και µετατροπή της σε µαζική εξέγερση. Αιµατηρές συγκρούσεις στο κέντρο της Αθήνας µε δεκάδες νεκρούς κι εκατοντάδες τραυµατίες (16/11). Κήρυξη του στρατιωτικού νόµου, κάθοδος των τανκς και εκκένωση του ΕΜΠ (17/11). Κατάληψη και εκκένωση της Πολυτεχνικής σχολής και στη Θεσ/νίκη (16-17/11). Άγρια καταστολή των εκδηλώσεων διαµαρτυρίας στο κέντρο της Αθήνας, µε πολλούς νεκρούς (17-19/11). ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΝΕ ΡΑ 5

6 Η ΤΑΞΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Όποιος έχει βρεθεί έστω και µια φορά σε φοιτητική συνέλευση εν όψει Πολυτεχνείου ξέρει τον γνωστό «συνθηµατικό» διάλογο για τον χαρακτήρα του Πολυτεχνείου. Ταξικό ή φιλελεύθερο και δηµοκρατικό; Η υπεράπιση του δεύτερου αντικατοπτρίζει λίγο πολύ την αντίληψη µιας πλατιάς κοινωνικής µερίδας που θεωρεί ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν η εξέγερση ολόκληρης της κοινωνίας απέναντι σε δέκα παράφρονες οι οποίοι αυτάρεσκα βασάνιζαν όλη τη χώρα και αυτή αναγκαστικά τους υπόµενε. Για να αναλύσουµε όµως µε πληρότητα ένα τέτοιο γεγονός πρέπει πρώτα να χουµε πλήρη εικόνα για το καθεστώς ενάντια στο οποίο στρεφόταν Του Τάσου Κούτρα ΑΑν κανείς µελετήσει τα οικονοµικά στοιχεία- ειδικά των πρώτων ετώνδιαπιστώνει µια ανάπτυξη άνευ προηγουµένου για τα ελληνικά δεδο- µένα. Η ανάπτυξη όµως παρά τα όσα µας λέγανε και λένε στα δελτία των 8 έχει ένα βασικό «πρόβληµα». εν είναι κοινωνικά ουδέτερη, χωρίς πρόσηµο αλλά υλοποιείται πάντα προς όφελος συγκεκριµένων σαφώς οριοθετηµένων ταξικών συµφερόντων. Και εις βάρος επίσης συγκεκριµένων κοµµατιών της κοινωνίας. Και όλο αυτό σας θυµίζει κάτι πράσινο στη δεκαετία του 90 και σήµερα καλά κάνει. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Από τα πρώτα χρόνια άρχισαν να φαίνονται οι αρνητικές συνέπειες από την οικονοµική πολιτική της χούντας. Η ακρίβεια ήταν µία απ' αυτές. Το κύµα της ακρίβειας, ξεσηκώνει αγανάκτηση όχι µόνο στις πλατιές λαϊκές µάζες, αλλά και στα µεσαία, και στα θεωρούµενα κάπως εύπορα στρώµατα αναφέρει η εφηµερίδα Η σκοπιά µας. Αντιθέτως οι µισθοί των εργαζοµένων είτε έµεναν στάσιµοι, είτε µειωνόταν. Μια από τις µεγαλύτερες παραχωρήσεις στο ιδιωτικό κεφάλαιο, ήταν οι ιδιωτικοποιήσειςξεπούληµα της δηµόσιας περιουσίας. Χαρακτηριστικά αναφέρει Η Αυγή το 1968 ότι η χούντα παραχωρεί: 1)το δικαίωµα προµήθειας 22 εκατ. τόννων πετρελαίου στο κρατικό διυλιστήριο από τις εταιρείες Μπι Πι, Σελ, Μόµπιλ Όιλ και Τεξάκο µε όρους εθνικά επιζήµιους, 2) στρέµµατα από τη λιµνοθάλασσα Μεσολογγίου για 50 χρόνια στο συγκρότηµα Λιβανού-Νεύρου, 3)έκταση στρεµµάτων στη Χαλκιδική για τουριστική αξιοποίηση, 4)το µεγάλο έργο κατασκευής της Εγατίας Οδού στο αµερικάνικο συγκρότηµα Μακντόναλντ, µε το σκανδαλώδες προνόµιο να εισπράττει για αµοιβές και προµήθεια το 20% επί της αξίας του έργου, δηλαδή συνολικά πάνω από 20 εκατ. δολάρια κ.α. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι παραχωρήσεις γίνονται µε όρους πολύ επιζήµιους για το δη- µόσιο και εξαιρετικά ευνοϊκούς για τους βιοµηχάνους που αγόραζαν. Οι περισσότεροι προϋπολογισµοί της δικτατορίας φαίνεται να ήταν αρκετά δυσχερείς για το λαό. Χαρακτηριστικά σε αυτόν του '72 αυξάνονται οι έµµεσοιφόροι ενώ οι άµεσοι είναι σε πολύ χαµηλά επίπεδα. Οι δαπάνες για την παιδεία µειώνονται, ενώ οι δαπάνες για τους στρατιωτικούς εξοπλισµούς είναι αυξηµένες. Επίσης, µεγάλες είναι οι δαπάνες για διαφηµίσεις και φιέστες, ενώ πολύ λίγες για τους αναπτυξιακούς το- µείς της χώρας. Οι πόροι για τις δαπάνες αυτές εξασφαλίζονται από δάνεια, προερχόµενα από ξένους οργανισµούς, τα οποία στη συνέχεια καλούνταν να πληρώσουν οι εργαζόµενοι 6 ΕΝΕ ΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

7 ΤΗΣ ΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ µέσω της βαριάς φορολογίας και της µείωσης των µισθών. ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ Είναι γεγονός ότι τα συνδικάτα ουσιαστικά είχαν καταργηθεί και οι συλλογικές συµβάσεις διαµορφώνονταν έπειτα από «διαπραγµατεύσεις» του Παπαδόπουλου µε τον ΣΕΒ. Οι εργατοϋπάλληλοι δέχονται τα πιο σκληρά πλήγ- µατα κάθε ίχνους δηµοκρατικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, τις διώξεις, τις µαζικές απολύσεις, το πνίξιµο των διεκδικήσεων, την ανελέητη κεφαλαιοκρατική εκµετάλλευση, την αναδουλεία, τα χαµηλά µεροκάµατα, τις περικοπές των µισθών και των συντάξεων, αναφέρει η Αυγή την πρωτοµαγιά του ηµοσιεύµατα του '70 χαρακτηρίζουν το νοµοσχέδιο της χούντας για το ασφαλιστικό ως βαθύτατα αντιλαϊκό και ληστρικό, ενώ η βασική του διάταξη έχει να κάνει µε την ενοποίηση των ασφαλιστικών φορέων µε σκοπό την εξοικονόµηση χρηµάτων. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Από τα χαρακτηριστικότερα δείγµατα της ταξικής πολιτικής της Χούντας αποτελεί το θεσµικό πλαίσιο σχετικά µε το ναυτιλιακό κεφάλαιο. Σύµφωνα µε τον Αστικό Κώδικα αλλά και µε την κοινή λογική, τα νοµικά πρόσωπα διέπονται από το δίκαιο της πραγµατικής τους έδρας (δηλαδή εκεί που δραστηριοποιείται) και όχι της καταστατικής. Με µια λαµπερή εξαίρεση το 1967 και 1968 (όπου) µε νοµοθετήµατα της Χούντας, το ναυτιλιακό κεφάλαιο απέκτησε το προνόµιο να διέπεται από το δίκαιο της καταστατικής του έδρας. Το 1975 µε το νόµο 27/1975 (δηλαδή από τα πρώτες ρυθµίσεις που έγιναν) απλά επαναλήφθηκε η διάταξη αυτολεξεί - ενώ τυπικά δεν ήταν καν ανάγκη, αφού ως δίκαιο του κράτους ίσχυε µέχρι να καταργηθεί. Όλα τα παραπάνω ευθυγραµµίζονται µε τα συµφέροντα εφοπλιστών µε τους οποίους είχε άριστη συνεργασία η Χούντα και απ ότι φάνηκε δεν παρέλειψαν να αποκτήσουν και οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Οι καλές σχέσεις του καθεστώτος δεν περιορίστηκαν στον κλάδο της εµπορικής ναυτιλίας αλλά διευρύνθηκαν και στους µεγαλοεργολάβους και τους κατασκευαστές. Αυτό εξηγείται από την αχαλίνωτη πολεοδοµική ανάπτυξη περιοχών, όπως το κέντρο της Αθήνας, η οποία υπήρξε σε τέτοιο βαθµό που αλλοιώθηκε ο πολιτιστικός χαρακτήρας των οικισµών αυτών. Το έδαφος, όµως, για τη µετατροπή της Αθήνας σε τσιµεντούπολη και την απώλεια µεγάλου µεριδίου της πολιτιστικής της ταυτότητας, είχαν προλειάνει οι προηγούµενες κυβερνήσεις του Κ. Καραµανλή τη δεκαετία του 60 µε το νόµο της αντιπαροχής ακινήτων και τη ραγδαία αύξηση των συντελεστών δόµησης. ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Τα περισσότερα οικονοµικά ρεπορτάζ εκείνης της περιόδου αναφέρουν ξεκάθαρα τα προβλήµατα στην αγροτική οικονοµία. Μιλούν κυρίως για µεγάλη πτώση της παραγωγής στα περισσότερα βασικά ήδη (σιτάρι, κριθάρι, λάδι, καπνός, βαµβάκι, κ.α.), αλλά και για σοβαρή µείωση των εξαγωγών και παράλληλη αύξηση των εισαγωγών. Παρά την ακρίβεια για τους καταναλωτές, οι τιµές πώλησης των αγροτικών προϊόντων από τους παραγωγούς ήταν εξευτελιστικές. Οι µεγαλέµποροι εκµεταλλευόµενοι τα προνόµια που τους έδινε η δικτατορία και την απελπισία των παραγωγών, αγόραζαν προϊόντα σε πολύ χαµηλές τιµές. Επίσης, η φιλαγροτική χούντα είτε έκανε µειώσεις στις επιδοτήσεις, είτε τις έκοβε εντελώς. Ένα ακόµη δείγµα ότι ο αγροτικός τοµέας απαξιωνόταν συνεχώς, ήταν και το γεγονός της πτώσης της αξίας της αγροτικής γης. Η εκµετάλλευση του πληθυσµού µε τις αυξήσεις των φορολογικών εισπράξεων, την καθήλωση των µεροκάµατων, την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και την πτώση του αγροτικού εισοδήµατος, δείχνουν ότι η χούντα ακολουθεί αντιλαϊκή οικονοµική πολιτική και η εξωτερική λεγόµενη βοήθεια δεν αφορά τη βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης του λαού, αλλά την παραµονή της στην εξουσία. Αυτή ήταν η πολιτική της χούντας για το λαό. Να οργανώνει τους εκµετάλλευσης, για να βοηθήσει µε τον καλύτερο τρόπο την εργοδοσία, εγχώρια και µη. Πίσω, λοιπόν, από το προκάλυµµα της εθνικής ενότητας και υπερηφάνειας επιχειρείται να συγκαλυφθεί -ενίοτε µε άγαρµπο τρόπο- η ταξική µεροληψία του καθεστώτος. * Τα άρθρα προέρχονται από τις εφηµερίδες: Η Αυγή, Η σκοπιά µας, Θούριος και Ριζοσπάστης-Μαχητής. WEB ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΝΕ ΡΑ 7

8 EKΠΑΙΔΕΥΣΗ U C A I T Η ΠΑΙ ΕΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ N O Tου Πέτρου Σανταµούρη, Γραµµατέα Σπουδάζουσας Αθήνας της Νεολαίας ΣΥΝ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΖΕΙ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Ο εορτασµός του Πολυτεχνείου αποτελούσε πάντοτε σηµείο τριβής και αντιπαράθεσης ανά- µεσα στις διάφορες πολιτικές δυνάµεις σχετικά µε τον συµβολισµό του. Από τη µία πλευρά οι δυνάµεις του δικοµµατισµού πάγια θεωρούν ότι σηµατοδοτεί την ιστορική µνήµη ενός γεγονότος-µίας µακρινής πράξης αντίστασης- που αφορά αποκλειστικά στο παρελθόν. Εποµένως, οι συνθήκες που δικαιολογούν την άρθρωση αντίστοιχων αντιστάσεων έχουν σήµερα εκλείψει. Από την άλλη η αριστερά αντιπαρατίθεται στην αντίληψη που εκλαµβάνει τον εορτασµό του Πολυτεχνείου επετειακά, ως απλή ανάµνηση µίας ιστορικής πράξης. Για την αριστερά το Πολυτεχνείο είναι µία εικόνα που τροφοδοτεί µε έµπνευση και εµπειρία τους ση- µερινούς αγώνες νεολαίας και εργαζοµένων. Με αυτή την τελευταία έννοια ο φετινός εορτασµός της 17ης Νοεµβρίου είναι κοινωνικά φορτισµένος. Συνδέεται άµεσα µε τις ανάγκες των κοινωνικών αγώνων και διεκδικήσεων. Άλλωστε σε συνθήκες οικονοµικής και κοινωνικής κρίσης η κυβέρνηση έχει κρίνει πως συγκεντρώνονται οι όροι για να ακυρώσει κάθε προηγούµενη κοινωνική κατάκτηση µε κύριο στόχο της την αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων σε µία κατεύθυνση που θα αυξάνει την κερδοφορία του κεφαλαίου. Η υπαγωγή στο καθεστώς του ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου και η πολιτική του µνηµονίου σηµατοδοτούν την έναρξη της πιο συντονισµένης και ανοιχτής επίθεσης σε µία σειρά κοινωνικών κεκτηµένων. Το δηµόσιο πανεπιστήµιο ως κατάκτηση αγώνων, ως τόπος που ευνοεί την ανάπτυξη κινη- µατικών δράσεων αλλά και ως χώρος προετοιµασίας του αυριανού εργατικού δυναµικού δε θα µπορούσε να ξεφύγει από το στόχαστρο της επίθεσης. Για την αριστερά το Πολυτεχνείο είναι µία εικόνα που τροφοδοτεί µε έµπνευση και εµπειρία τους σηµερινούς αγώνες νεολαίας και εργαζοµένων. Η ΠΑΙ ΕΙΑ ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ Το νοµοσχέδιο ιαµαντοπούλου µπορεί να µην έχει ακόµα κατατεθεί, αλλά τόσο οι εξαγγελίες της υπουργού το προηγούµενο διάστηµα όσο και το κείµενο διαβούλευσης που προέκυψε από τη σύνοδο Πρυτάνεων στο Ρέθυµνο προϊδεάζουν αφού αποτυπώνουν ανάγλυφα το σχέδιο της κυβέρνησης για την τριτοβάθµια εκπαίδευση: Η µαζική εκπαίδευση µε την έννοια της καθιέρωσης συλλογικών πτυχίων (που κατ επέκταση συνεπάγεται συλλογική κατοχύρωση επαγγελ- µατικών δικαιωµάτων) θα πρέπει να αποτελέσει παρελθόν και να αντικατασταθεί από πανεπιστήµια που αποδίδουν εξατοµικευµένους τίτλους σπουδών. Η κυβέρνηση, δηλαδή φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά ότι σε κατάσταση κοινωνικής όξυνσης η ενίσχυση λογικών ατοµισµού και η συνακόλουθη διαίρεση των υποτελών τά- 8 ΕΝΕ ΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

9 ξεων αποτελεί µονόδροµο για την εµπέδωση µίας σκληρά ταξικής πολιτικής. Παράλληλα η διοίκηση ενός τέτοιου πανεπιστηµίου δεν µπορεί να ανατίθεται σε µέλη της ακαδηµαϊκής κοινότητας αλλά σε επαγγελµατίες manager που θα διοικούν µε µόνο κριτήριο τις ανάγκες της αγοράς. Με άλλα λόγια φοιτητές και καθηγητές εκτοπίζονται από τη διοίκηση του πανεπιστηµίου και στερούνται κάθε δυνατότητα λήψης αποφάσεων για κάθε ζήτηµα που αφορά το πανεπιστήµιο. ΤΟ ΣΧΕ ΙΟ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Μία πρώτη ανάγνωση του κείµενου διαβούλευσης αποκαλύπτει την επιθυµία της κυβέρνησης για συνολική αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων µέσα από την εκπαιδευτική µεταρρύθµιση. Πιο συγκεκριµένα προβλέπει την ανάγκη για θέσπιση «ευέλικτα δοµηµένων προγραµµάτων σπουδών». Τα προγράµµατα σπουδών δηλαδή κατακερµατίζονται µε την προοπτική της εξατοµίκευσης τους (ένα πρόγραµµα σπουδών ανά απόφοιτο) µέσω της καθιέρωσης συστήµατος πιστωτικών µονάδων. Στο µέτρο όµως που τα προγράµµατα σπουδών και η διάρθρωσή τους αποτυπώνουν τις µελλοντικές σχέσεις εργασίας, µία τέτοια µεταρρύθµιση συνεπάγεται την ακύρωση κάθε δυνατότητας συλλογικής διεκδίκησης απέναντι στην εργοδοσία και οδηγεί στην ατοµική διαπραγ- µάτευση. Ταυτόχρονα τέτοιες αλλαγές δηµιουργούν προγράµµατα σπουδών που θα παρέχουν ασύνδετες-αποσπασµατικές γνώσεις επιφέρουν τη κατάλυση κάθε έννοιας επιστηµονικής πειθαρχίας και αναιρούν το χαρακτήρα του πανεπιστηµίου ως χώρο έκφρασης κριτικού λόγου για την κοινωνία. Την ίδια στιγµή τόσο το κείµενο διαβούλευσης όσο και οι εξαγγελίες της υπουργού για καθιέρωση οικονοµικής αυτοτέλειας των ιδρυµάτων αποδεικνύουν τη βούληση της κυβέρνησης για µετακύλιση των κοινωνικών δαπανών (και) για την παιδεία από το κράτος σε τρίτους. Το πανεπιστήµιο δηλαδή καλείται να αναζητήσει το ίδιο τους πόρους για την κάλυψη των αναγκών του και εποµένως θα πρέπει να καταφύγεισε µέτρα όπως η επιβολή διδάκτρων ή η σύσταση χορηγιών από ιδιώτες. Είναι προφανές πως η θέσπιση διδάκτρων παράγει περαιτέρω ταξικούς φραγµούς ανάµεσα στους εκπαιδευόµενους. Ταυτόχρονα, η καθιέρωση ιδιωτικών χορηγιών επιφέρει την αµεσότερη εµπλοκή του κεφαλαίου στις αποφάσεις που θέτουν τους στόχους της εκπαιδευτικής διαδικασίας δηµιουργώντας τις προϋποθέσεις για στοίχιση της λειτουργίας του πανεπιστηµίου στις ανάγκες της αγοράς και ανοίγοντας το δρόµο για την ιδιωτικοποίησή του. Τέλος η οικονοµική αυτοτέλεια των ιδρυµάτων αποτελεί το καλύτερο πρόσχηµα εκ µέρους της κυβέρνησης για την υποχρηµατοδότηση τους. Το παζλ των µεταρρυθµίσεων συµπληρώνεται µε τη λήψη µέτρων που αποσκοπούν στην καλλιέργεια ενός κλίµατος ποινικοποίησης κάθε πολιτικής δράσης και εµπέδωσης µίας λογικής εντατικών ρυθµών φοίτησης στο εσωτερικό του πανεπιστηµίου. Σε επίπεδο εξαγγελιών η κ. ια- µαντοπούλου ανέφερε µεταξύ άλλων µέτρα όπως η θέσπιση προαπαιτούµενων µαθηµάτων και η σκλήρυνση των όρων διεξαγωγής εξεταστικών περιόδων. Εξάλλου η αυταρχικοποίηση του πλαισίου λειτουργίας των σχολών αποτελεί τροχοπέδη για τη συγκρότηση κινηµατικών αντιστάσεων και η κυβέρνηση µοιάζει να το γνωρίζει καλά. Γνωρίζει δηλαδή καλά πως το φοιτητικό κίνηµα διαθέτει συσσωρευµένη πείρα και αντανακλαστικά που του επιτρέπουν να ορθώνει αντιστάσεις µε τρόπο άµεσο και αποτελεσµατικό και γι αυτό το λόγο το ΠΑΣΟΚ αναζητά τις οδούς µέσα από τις οποίες θα του ακυρώσει αυτή τη δυνατότητα. Είναι προφανές πως σε ένα τέτοιο πανεπιστήµιο όπως το οραµατίζεσαι η υπουργός δε χωρούν οι έννοιες της δηµοκρατικής συµµετοχής και της εµπλοκής της ακαδηµαϊκής κοινότητας σε όλες τις κρίσιµες αποφάσεις που το αφορούν. Άλλωστε για τους οπαδούς του νεοφιλελευθερισµού (σ αυτούς ανήκει και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ) η δη- µοκρατία δε χωρά µέσα στις σχολές για δύο λόγους: γιατί αφενός δίνει γόνιµο έδαφος για την ανάπτυξη κινηµατικών διαδικασιών και διεκδικήσεων και γιατί αφετέρου η ευθυγράµµιση του πανεπιστηµίου µε τις ανάγκες της αγοράς απαιτεί ταχύτητα αποφάσεων που διασφαλίζεται µόνο µέσα από ένα συγκεντρωτικό τρόπο λήψης τους.γι αυτό η κυβέρνηση επιλέγει να παραδώσει τη διοίκηση των πανεπιστηµίων σε εξωπανεπιστηµιακούς ειδικούς της αγοράς µε το πρόσχη- µα της σύνδεσης τους µε την κοινωνία. Η συνδιοίκηση ως κατάκτηση αγώνων καταργείται και θεσπίζονται «συµβούλια διοίκησης» µε τη συµµετοχή παραγόντων του επιχειρηµατικού κόσµου που θα αποτελούν ουσιαστικά τη γέφυρα επικοινωνίας ανάµεσα στις ανάγκες των αγορών και τον τρόπο λειτουργίας του πανεπιστηµίου. Το σχέδιο του υπουργείου για την τριτοβάθµια εκπαίδευση ολοκληρώνεται µε τη συγχώνευση τµηµάτων (πανεπιστηµιακός Καλλικράτης) και την υποκατάστασή τους µε νέα. Κάτι τέτοιο βέβαια συνεπάγεται τη συγκρότηση νέων προγραµµάτων σπουδών που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του κεφαλαίου και του νεοφιλελεύθερου υποδείγµατος για εργαζόµενους φθηνούς ευέλικτους και αποδοτικούς. Παράλληλα στοιχειοθετεί ισχυρό επιχείρηµα για την κυβέρνηση για την περικοπή δαπανών για την παιδεία αφού γι αυτήν ο µειωµένος αριθµός των σχολών θα απαιτεί πλέον και µικρότερη οικονοµική ενίσχυση. Την ίδια στιγµή η µετάβαση σε ένα καθεστώς λιγότερων σχολών ανοίγει το δρόµο για την απόλυση προσωπικού και την περικοπή µισθών και επιδοµάτων. Νεφελώδες παραµένει επίσης το ζήτηµα της αντιµετώπισης των φοιτητών που µέχρι πρότινος φοιτούσαν σε σχολές που συγχωνεύονται. ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΜΑΣ Είναι σαφές πως η κυβέρνηση επιλέγει να πείσει για την ανάγκη των νέων µέτρων παρουσιάζοντας προσχηµατικά µία προηγούµενη κατάσταση αδιαφάνειας και διαπλοκής στο δηµόσιο ως υπεύθυνη για την οικονοµική κρίση. Με αυτόν τον τρόπο νοµιµοποιεί πολιτικές επιλογές που οδηγούν στη συρρίκνωση του δηµόσιου χώρου. Η ρητορεία της ΠΑΣΠ, κυβερνητικού βραχίονα µέσα στο ελληνικό πανεπιστήµιο, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζει µικροδιακυµάνσεις από σχολή σε σχολή δε διαφέρει ιδιαίτερα από αυτόν του υπουργικού επιτελείου. Με αυτόν τον τρόπο στην υλοποίηση της πιο σκληρής ταξικής πολιτικής µεταπολιτευτικά τα καθήκοντα της αριστεράς παρουσιάζονται αναβαθµισµένα. Καλείται δηλαδή να αναδείξει τα πραγµατικά αίτια που δηµιούργησαν την οικονοµική κρίση: την πολιτική που ακολουθούν συστηµατικά οι τελευταίες κυβερνήσεις και που οδήγησε στη συµπίεση των εισοδηµάτων των λαϊκών στρωµάτων και την περιστολή του κοινωνικού κράτους. Η αριστερά (και µέσα στα πανεπιστήµια) πρέπει να αποτελέσει τον οργανωτή της κοινωνικής δυσαρέσκειας σε µία κατεύθυνση πυροδότησης κινηµατικών αντιστάσεων και δράσεων. BLOG WEB ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΝΕ ΡΑ 9

10 ΑΦΙΣΕΣ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΝΕ ΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

11 ΑΝAΜΕΣΑ ΣYΡΟ ΚΑΙ ΤΖΙA Ανάµεσα Σύρο και Τζια βρίσκεται µια από τα πλέον άγονα ξερονήσια του Αιγαίου, η Γυάρος. Η Γυάρος είχε ήδη επιλεγεί από τον Μεταξά ως τόπος εξορίας πολιτικών κρατουµένων αλλα είχε κριθεί τότε ως ακατάλληλη από τις υγειονοµικές υπηρεσίες. Της Νεφέλης Σαµιακού Επί κυβερνήσεως του «κεντρώου» Σοφούλη η Γυάρος άνοιξε για πρώτη φωρά τις πύλες της το 1947 για να υποδεχθεί τους αριστερούς κρατου- µένους του Εµφυλίου. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν συγκρίσιµες µόνο µε αυτές της Μακρονήσου και µετά από διεθνείς δια- µαρτυρίες η Γυάρος έκλεισε το 1951 για να ξανανοίξει τις πρώτες µέρες της απριλιανής δικτατορίας οπότε και µεταφέρθηκαν εκεί κρατούµενοι εκ των οποίων 340 γυναίκες. Εκτός από την Γυάρο, βέβαια, υπήρξαν και άλλα νησιά του Αιγαίου που αξιοποιήθηκαν ως τόποι εξορίας: Λέρος (Παρθένι και Λακκί), Κύθηρα, Αϊ-Στράτης, Αµοργός, Λευκάδα, Θάσος, Κάσος, Νίσυρος, Νάξος, Αίγινα κ.α. ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ Σχεδόν σε όλα τα στρατόπεδα οι κρατούµενοι οργάνωναν την καθηµερινή τους διαβίωση συγκροτώντας τις «Οµάδες Συµβίωσης». Μετά τις ανακρίσεις στον οδό Μπουµπουλίνας, στην Ασφάλεια στον Περισσό, στο ΕΑΤ-ΕΣΑ ή στο στρατόπεδο πεζοναυτών στο ιόνυσο οποιοσδήποτε άλλος εγκλεισµός ή εκτόπιση εκλαµβάνονταν ως διαµονή σε «ξενοδοχείο». Η δια- µονή αυτή γινόταν εφικτή µόνο µέσα από την αυτοοργάνωση εντός των στρατοπέδων η οποία περιλάµβανε από οργάνωση των απλών θεµάτων καθηµερινής διαβίωσης µέχρι την οργάνωση µαθηµάτων, θεωρητικών σεµιναρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Σε αυτή την οργάνωση καθοριστική ήταν η συµβολή των παλαιότερων αριστερών οι οποίοι είχαν την εµπειρία του εγκλεισµού από τον Εµφυλίο και τα µετεµφυλιακά χρόνια. Κάθε οµάδα συµβίσωσης είχε το δικό της εκλεγµένο γραφείο ενώ µετά τη διάσπαση του 1968 σε κάθε στρατόπεδο αντιστοιχούσαν δυο γραφεία, ένα του ΚΚΕ και ένα του ΚΚΕ-εσωτερικού. Το γραφείο όριζε έναν εκπρόσωπο ο οποίος αναλάµβανε τις συνεννοήσεις µε τη διοίκηση και ήταν υπεύθυνος για τα θέµατα καθαριότητας και συσσιτείου. Η ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΙΝΗ- ΜΑΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΕ ΖΩΝΤΑΝΗ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παραγωγή πολιτικού και πολιτιστικού έργου από τους κρατούµενους της δικτατορίας. Στις φυλακές Αβέροφ είχε βρεθεί ένα απόθεµα βιβλίων από τα χρόνια του Εµφυλίου ενώ το «Γραφείο Συµβίωσης» φρόντιζε να µπαίνουν εντός της φυλακής βιβλία. Στις φυλακές Κορυαλλού (στις οποίες µεταφέρθηκαν οι κρατούµενοι του Αβέροφ το 1970) υπήρχε η πλέον έντονη πολιτική δραστηριότητα µε την οργάνωση πολιτικών σεµιναριών και µαθηµάτων σε πολλαπλά επίπεδα. Σε οµάδες 4-5 ατόµων δίνονταν διαλέξεις Μαρξιστικής Θεωρίς, Πολιτικής Οικονοµίας, Φιλοσοφίας Θεωρίς και Ιστορίας του εργατικόυ κινήµατος από τους Κ.Φιλίνη, Λ.Κύρκο, Θ.Αθανασίου κα. Από καθηγητές δίνονταν επίσης µαθή- µατα Γραµµατικής, Έκθεσης και Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας ενώ υπήρχε µέριµνα ακόµα και για την εκµάθηση ξένων γλώσσών: αγγλικών, γαλλικών, ιταλικών και ρωσικών, κυρίως οργανωµένα από τον Γρ.Φαράκο. Εντός των φυλακών σηµειώθηκε πλούσιο έργο ακόµα και σε µεταφράσεις. Παρά το γεγονός του εγκλεισµού οι κρατούµενοι προσπαθούσαν να εµβαθύνουν στα θεωρητικά τους εργαλεία ώστε να καταστούν αποτελεσµατικότεροι για την υπόθεση του κοµµουνιστικού κινήµατος. Ίσως η χαρακτηριστικότερη περίπτωση είναι αυτή του Κ.Φιλίνη ο οποίος µετέφρασε µέσα στη φυλακή τα: «Για τον Μακιαβέλλι» του Α.Γκράµσι, τον Α τόµο από το «Πολιτική εξουσία και κοινωνικές τάξεις» του Ν.Πουλαντζά και «Η Γερµανική Ιδεολογία» του Κ.Μαρξ. Μια από τις σηµαντικότερες στιγµές της θεωρητικής αναζήτησης των κρατουµένων υπήρξε η έκδοση του περιοδικού «Τετράδια της φυλακής» το οποίο τυπώνονταν εντός των φυλακών µε πρωτόλεια µέσα. Η περιοδική αυτή έκδοση έδινε το σήµα ότι ο αγώνας είναι διαρκής και δεν σταµατάει εντός των φυλακών. Στο περιοδικό αυτό εκφράστηκαν µε τον πιο γνήσιο τρόπο όλες οι θεωρητικές ανησυχίες για την κατάσταση του κοµµουνιστικού κινήµατος µετά τη διάσπαση του 1968 και άνοιξε ο διάλογος για τα σύγχρονα-τότε- µαρξιστικά ρεύµατα σκέψης. Η θε- µατική περιελάµβανε έξι µεγάλες ενότητες: Πολιτική, Οικονοµία, Κριτική, Μαρξιστική Επιστή- µη, Τέχνη και Λογοτεχνία. Τα «Τετράδια» αποτελούσαν κυρίως υπόθεση των οργανωµένων στη «ηµοκρατική Νεολαία Λαµπράκη» και στο «Ρήγα Φεραίο» ενώ από την πλευρά του ΚΚΕ κυκλοφρούσε παράνοµα εντός της φυλακής η «Νέα Φρουρά». Τέλος, ιδιαίτερα εντυπωσιακό ήταν και το χειροτεχνικό έργο των κρατουµένων. Στη Γυάρο και στη Λέρο οι κρατούµενοι φτιάχνοντας από τα προϊόντα της φύσης τα εργαλεία τους έφτασαν σε υψηλά επίπεδα χειροτεχνίας. εν ήταν µόνο οι σκαλιστές-ζωγραφιστές πέτρες που έφτιαχνε ο Ρίτσος και άλλοι κρατούµενοι αλλά και δηµιουργήµατα πυροτεχνίας, µεταξοτυπίας, χαρακτικής, ζωγραφικής και ξυλογλυπτικής. Στο Λακί δόθηκαν και αρκετές θεατρικές παραστάσεις (Ο καλός στρατιώτης Σβέικ, Πέρσες, Μαρία του Οκτώβρη) για τις οποίες φτιάχνονταν ειδικά σκηνικά και κουστούµια ραµένα από ρούχα κρατουµένων. Οι αριστεροί απέδειξαν ότι ο αγώνας δεν στα- µατάει ούτε εντός των φυλακών. Η διαρκής αγωνία για πολιτική εµβάθυνση και τη διεύρυνση του γνωστικού τους ορίζοντα απεδείκνυε την βαθιά πεποίθήση τους ότι η συγκεκριµένη κατάσταση δεν ήταν παρά προσωρινή και ότι την επόµενη µέρα θα καλούνταν πάλι να στρατευτούν στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΝΕ ΡΑ 11

12 [ ] Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Ε Ι Σ BLOG Τις συνεντεύξεις πήρε ο Κωνσταντίνος Ζουµπουλάκης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΚΗ ΠΑΠΑ ΗΜΑ - ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ - ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Την περίοδο της δικτατορίας ήσασταν µέλος της αντί-εφεε και της ΚΝΕ. Μπορείτε να µας µιλήσετε για τη στάση της απέναντι στη δικτατορία; Είµαι από τα ιδρυτικά µέλη της σπουδάζουσας της ΚΝΕ στις αρχές της δικτατορίας. Η ιδρυτική συνάντηση είχε γίνει στο σπίτι του.π. στου Ζωγράφου. Η ΚΝΕ ήταν εξ αρχής προσανατολισµένη στη στήριξη και ανάπτυξη του µαζικού αντιδικτατορικού κινήµατος. Και το αναφέρω αυτό, µόνο για να υπογραµµίσω ότι δεν µεσολάβησε οτιδήποτε για να αλλάξει «άρδην η πολιτική µας τοποθέτηση και στάση» όπως αφηνόταν να εννοηθεί σε διαµάχες, οι οποίες ιστορικά ανήκουν στη δεκαετία του 80 αλλά αναπαράγονται µέχρι σήµερα Έτσι προέκυψε και η αντί-εφεε. Η δράση της ΚΝΕ και της αντί-εφεε υπήρξε καθοριστική στις καταλήψεις της Νοµικής και του Πολυτεχνείου για να αναφερθώ µόνο στα πιο γνωστά γεγονότα. Οι οργανώσεις αυτές έπαιξαν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη του αντιδικτατορικού κινήµατος στη νεολαία. Το αποδεικνύουν άλλωστε οι εκατοντάδες διώξεις, συλλήψεις, βασανισµοί και καταδίκες από τη Χούντα µελών και στελεχών των δύο αυτών οργανώσεων. Η δικτατορία, τα τελευταία χρόνια της, επιχείρησε να κάνει τη λεγόµενη «φιλελευθεροποίηση» του καθεστώτος µέσω κυρίως δηµοψηφισµάτων, όπως αυτό που διενεργήθηκε στις 29 Ιουλίου. Ποία ήταν η στάση σας απέναντι σε αυτά τα δηµοψηφίσµατα που κατά βάθος στόχευαν στον εµπαιγµό του λαού; Από την πρώτη στιγµή καταγγείλαµε την δήθεν «φιλελευθεροποίηση» του χουντικού καθεστώτος που µαζί µε το δηµοψήφισµα είχε σκοπό τον αποπροσανατολισµό της κοινής γνώµης και στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό. Πολύ γρήγορα µέσα από τα γεγονότα που ακολούθησαν αποδείχτηκε πόσο δικαιολογηµένη ήταν η στάση µας αυτή, σε αντίθεση µε κάποιους, που είδαν «ευκαιρίες και δυνατότητες» στην «φιλελευθεροποίηση» του Μαρκεζίνη για τη µεταλλαγή του δικτατορικού καθεστώτος. Ας έρθουµε και λίγο όµως στο σήµερα. Το κεντρικό σύνθηµα του πολυτεχνείου ήταν το ψωµί-παιδεία-ελευθερία. Πόσο επίκαιρο είναι αλήθεια αυτό στις µέρες µας και κατά πόσο το πολυτεχνείο µπορεί να αποτελέσει τον γνώµονα για τις εξεγέρσεις του µέλλοντος; Το Πολυτεχνείο ήταν για τη γενιά µου ένα πρωτόγνωρο ταξίδι σε έναν ανεξερεύνητο κόσµο, ένα ριψοκίνδυνο πέταγµα προς τα εµπρός. Ήταν τόσο δεµένο µε την προσδοκία του καινούργιου, που δεν του ταιριάζει καθόλου να µετατρέπεται σήµερα σε µια ξύλινη ιστορία. εν χρειαζόµαστε µια οποιαδήποτε επιστροφή στο Πολυτεχνείο, αλλά µια πορεία στο µέλλον. Γιατί µόνο σε σχέση µε το µέλλον µπορεί κανείς να «ανακαλύψει» ξανά το Πολυτεχνείο και τις αξίες του, τους ορµητικούς ανέµους που έφερε στη ζωή µας. Τότε, στα πλαίσια του αντιδικτατορικού κινήµατος εξελίσσονταν µια έντονη πάλη, υπήρχαν ριζικά διαφορετικές απόψεις για τους στόχους και τις µορφές του αγώνα. Ωστόσο µέσα στον αγώνα, ενώθηκαν όχι µόνον οι φοιτητές, αλλά και χιλιάδες πολίτες ακόµη και µαθητές, που εκείνο τον καιρό έπαιρναν το βάπτισµα του πυρός. Το «Ψωµί- Παιδεία- Ελευθερία» έγινε σύνθηµα και όραµα, σύγκρουση και πράξη κατά της δικτατορίας και της καταπίεσης. Αυτό το µαζικό τόλµηµα συσπείρωσε γύρω από τη «ζώνη του αδύνατου» ότι πιο νέο και βαθύ σκιρτούσε στην ψυχή του λαού µας. Σήµερα που βιώνουµε τη στυγνή και ανελέητη επιβολή των πολιτικών του ΝΤ και της ΟΝΕ των τραπεζιτών, αυτό που λείπει είναι η σαφής πρόταση εξόδου από αυτή την κατάσταση και ένα όραµα ανάπτυξης της Ελληνικής Κοινωνίας. Το Πολυτεχνείο διδάσκει ότι µπορεί και σήµερα να βρεθεί κοινή γλώσσα από το σύνολο της Αριστεράς για την ανατροπή αυτών πολιτικών που καταδικάζουν τη Χώρα µας στη µιζέρια. Είµαι βέβαιος ότι η νεολαία θα δώσει, όπως και τότε, αγωνιστικό και µε όραµα παρόν. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΛYΜΠΙΟ ΑΦEΡΜΟ - ΤOΤΕ ΑΝEΝΤΑΧΤΟ ΦΟΙΤΗΤH ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡAΣ Σήµερα εργάζεστε στον τοµέα της εκπαίδευσης και είστε σύµβουλος στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Τότε ήσασταν φοιτητής σε µια δύσκολη συγκυρία. Τα µαθήµατα γίνονταν από διορισµένους καθηγητές και συχνά µε την παρουσία της ασφάλειας. Περιγράψτε µας λίγο το κλίµα που επικρατούσε. Φόβος ή αγανάκτηση για την περιστολή της ελευθερίας της γνώσης και την ποινικοποίηση κάθε τι του διαφορετικού και φιλελεύθερου; Στα Α.Ε.Ι., πριν το ξεκίνηµα του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήµατος, επικρατούσε ζόφος. ιασπασµένος ο φοιτητικός χώρος και ανενεργός αποτελούνταν από φιλικές παρέες. Ύποπτος ήταν ο καθένας και όλοι µαζί. Οι ασφαλίτες σουλάτσαραν σε όλους τους χώρους των Α.Ε.Ι. και τροµοκρατούσαν. Με το ξεκίνηµα του κινήµατος τα πράγµατα ανατράπηκαν. Έψαχναν για παράνοµες αριστερές οργανώσεις - αυτή ήταν η τεχνογνωσία τους - και την καθοδήγηση. εν κατάλαβαν ποτέ τη φυσιογνωµία και το χαρακτήρα του. Ήταν ένας από τους λόγους που δεν µπόρεσαν να το κτυπήσουν και να ανακόψουν την µαζικοποίησή του. Πείτε µας, αν µπορείτε, και δυο λόγια για το περίφηµο δηµοψήφισµα της 29ης Ιούλη και την προσπάθεια 12 ΕΝΕ ΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

13 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ [ ] Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ «δηµοκρατικοποίησης» του καθεστώτος. Σε τι σκόπευε και γιατί δεν έπεισε κανέναν τελικά; Η προσπάθεια πολιτικοποίησης, µε την ελεγχόµενη φιλελευθεροποίηση, έγινε για να βγει από τα αδιέξοδά του το καθεστώς. Αποµονωµένο από την πλειονότητα των πολιτών, από την Ευρώπη, από τους παλιούς πολιτικούς και σε οικονοµική κρίση ήταν αδύνατον να κυβερνήσει και να διατηρήσει την εξουσία. Η ελεγχόµενη φιλελευθεροποίηση ήταν µονόδροµος. Την ανέτρεψε το Πολυτεχνείο. Τέλος, ας έρθουµε και λίγο στο σήµερα. Κεντρικό πολιτικό σύνθηµα της εποχής ήταν το τρίπτυχο ψωµί-παιδεία-ελευθερία. Αλήθεια, πόσο επίκαιρο µοιάζει στις µέρες µας, στην Ελλάδα και τον κόσµο της κρίσης; Είναι ικανά τα γεγονότα του πολυτεχνείου να εµπνεύσουν σήµερα για την προσπάθεια εξόδου από την κρίση και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που την δηµιούργησαν; Σήµερα ο νεοφιλελευθερισµός, αν και σε δο- µική κρίση, απειλεί όλες τις κατακτήσεις των κυριαρχούµενων. Η δηµοκρατία δεν λειτουργεί. Η ζωή µας καθορίζεται από το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Η δοµική ανεργία καλπάζει. Η φτώχεια αυξάνεται µαζί µε τα κέρδη των µεγάλων επιχειρήσεων. Η παιδεία υποβαθµίζεται στο επίπεδο της κατάρτισης και οι κλασικές σπουδές συρρικνώνονται. Οδεύουµε προς τα πίσω σε όλους τους τοµείς. υστυχώς χωρίς αντίσταση. Τόσο η αριστερά όσο και τα συνδικάτα δεν µπορούν να ξεπεράσουν την κρίση τους. εν µπορούν να στήσουν ανάχωµα στην επέλαση του νεοφιλελευθερισµού. Στην καταστροφική του πορεία που θέτει σε προτεραιότητα τα κέρδη αδιαφορώντας για τους ανθρώπους και το περιβάλλον. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΤΕΛΙΟ ΠΑΠΠΑ - ΤΟΤΕ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟΥ Στα χρόνια της δικτατορίας αλλά και έπειτα ήσασταν µέλος του Ρήγα Φεραίου, που από την αρχή είχε αναλάβει σηµαντική δράση για την πτώση του καθεστώτος, και αυτό το πλήρωσε µε φυλακίσεις, εξορίες και επτά δίκες. Σε προκηρύξεις της εποχής καλούσατε το λαό όµως να αποτελέσει την εγγύηση επιστροφής στην οµαλότητα χωρίς παροξυσµούς και προθέσεις αντεκδίκησης. Πόσο εύκολο ήταν αυτό όµως; Πόσο εύκολο ήταν δηλαδή να στηρίξει κάποιος µια κυβέρνησης ενότητας, χωρίς ένα αίσθηµα ρεβανσισµού; Η δικτατορία υπήρξε η τελευταία περίοδος ενός µετεµφυλιακού καθεστώτος που εγκαθιδρύθηκε στην χώρα µας µετά την λήξη του εχθροπραξιών του εµφυλίου και την ήττα του η- µοκρατικού Στρατού. Οι στρατοκράτες της χούντας ήταν και οι νικητές του εµφύλιου, όχι µόνο ως πολιτική αντίληψη αλλά ακόµη και ως φυσικά πρόσωπα (Ι ΕΑ κλπ). Η απαλλαγή της χώρας από την χούντα έπρεπε να σηµάνει και το τέλος της µετεµφυλιακής Ελλάδας. Αυτό το χρέος το ανέλαβαν όλες οι αντιδικτατορικές οργανώσεις, µε τις διαφορές τους ασφαλώς, αλλά µε κοινό τόπο το ιστορικό πλέον σύνθη- µα το '114' το οποίο αναφέρονταν ακριβώς στην ευθύνη και την υποχρέωση του λαού να υπερασπίσει την συνταγµατική νοµιµότητα. Το Πολυτεχνείο υπήρξε αναµφισβήτητα η κορυφαία πράξη αντίστασης, αλλά και η κορυφαία πράξη ηθικοπολιτικής ενότητας του λαού µας η οποία άλλαξε ουσιωδώς την κλίµακα των αξίών του. Όταν εµείς συµµετείχαµε στην εξέγερση χωρίς να ξέρουµε καν αν την εποµένη θα ζούµε, απλά κάναµε αυτό που θεωρούσαµε χρέος µας. Να συγκρουστούµε µετωπικά µε την χούντα που αποτελούσε τον κύριο εκφραστή του διχασµού. Στη συντονιστική επιτροπή του πολυτεχνείου ισχύει πως γινόταν µια «µάχη γραµ- µών» ανάµεσα στα µέλη της; Τελικά πως πάρθηκε η απόφαση να «φτάσουµε ως το τέλος», στη εξέγερση της 17ης Νοέµβρη δηλαδή; Ο χώρος στον οποίο διαµορφώνονταν οι βασικές αποφάσεις ήταν οι συνελεύσεις των σχολών. '15' στον αριθµό. (14 φοιτητικές συνελεύσεις και µία η αποκαλούµενη εργατική συνέλευση) Η συντονιστική είχε την ευθύνη των δηµιουργικών συνθέσεων ώστε να προκύπτουν προωθητικές αποφάσεις και φυσικά την ευθύνη της οργάνωσης µέσα στο χώρο της κατάληψης, την επικοινωνία µε φορείς, µε κινήµατα, µε την πρυτανεία και µε κάθε οργανωµένη οµάδα που ήθελε να συµπαρασταθεί ή και να συµµετάσχει ενεργά στην εξέγερση. Θυ- µίζω την συνέλευση των µαθητών την κινητοποίηση των αγροτών από τα Μέγαρα, αλλά και την κινητοποίηση των οδηγών στα τρόλεϊ την οποία πολύ λίγοι µέχρι σήµερα γνωρίζουν διότι η επαφή µαζί τους είχε κρατηθεί µε µεγάλη µυστικότητα. Φυσικά την µεγάλη κινητοποίηση και συµπαράσταση των ανώνυµων αγωνιστών οι οποίοι αποτελούσαν ένα είδος βαρόµετρου για την εξέλιξη της κατάληψης. Ο βαθµός και το µέγεθος της λαϊκής κινητοποίησης έξω από το Πολυτεχνείο υπήρξε ο οδηγός. Ο κάθε ένας µπορεί να καταλάβει ότι χωρίς την συµµετοχή του λαού η κατάληψη θα εκφυλίζοταν. Τώρα για το τέλος. Εµείς ως «τέλος» θεωρούσαµε την κατάρρευση της δικτατορίας. Αυτό άλλωστε τονίσαµε και στην συνέντευξη τύπου που δώσα- µε µέσα στο Πολυτεχνείο. Ο τερµατισµός της κατάληψης δεν έγινε από εµάς, τον αποφάσισαν και τον υλοποίησαν οι στρατοκράτες µε το αι- µατοκύλισµα. Η δικτατορία δεν έπεσε τότε, όµως νοµίζω πως δεν είναι υπερβολή να µιλήσουµε για την αρχή του τέλους της. Ας έρθουµε όµως και λίγο στο σήµερα. Αλήθεια πόσο επίκαιρο είναι στις µέρες το τρίπτυχο ψωµί-παιδεία-ελευθερία που ακουγόταν παντού εκείνες τις µέρες; Είναι καιρός να ζήσουµε της «γενιάς µας τα Πολυτεχνεία»; Νοµίζω ότι η σηµερινή κατάσταση έχει περιγραφεί. Είναι πιο σύνθετη και γι' αυτό και δυσκολότερη για την νεολαία. Για την κάθε γενιά υπάρχει ο δικός της δρόµος για να συνδεθεί µε την ασίγαστη πορεία των κοινωνικών αγώνων. Είµαστε σε µια περίοδο όπου πρέπει να ξανασκεφτούµε µια νέα και- προσδοκώ- µεγαλειώδη ενότητα του λαού µας. Η Ιστορία θα κρίνει αν τα καταφέραµε το ίδιο αποτελεσµατικά όσο την περίοδο του αντιδικτατορικού αγώνα. Η νεολαία ασφαλώς έχει το µερίδιο της δικής της ιστορικής ευθύνης. Νοµίζω ότι θα τα καταφέρει. Ευχή µου είναι να αποφύγει την αντιγραφή προηγουµένων περιόδων γιατί η δική της εποχή έχει και την δική της. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΝΕ ΡΑ 13

14 ΑΠ ΤΟΝ ΙΟΥΛΗ ΣΤΟΝ ΑΠΡΙΛΗ Η ιστορική περίοδος από το τέλος του Εµφυλίου ως την Απριλιανή δικτατορία χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια του ελληνικού αστισµού να κλείσει το ρήγµα που άνοιξαν οι λαϊκοί αγώνες την δεκαετία του 1940 επιβάλλοντας ένα αυταρχικό καθεστώς. Η δηµοκρατική λειτουργία αυτού του καθεστώτος από την µια ήταν δοµικά λειψή (ρόλος του Παλατιού, παρανοµία του ΚΚΕ) ενώ από την άλλη παραβιάζονταν οπότε το απαιτούσε η ανάγκη αδρανοποίησης του λαϊκού παράγοντα. Των Αντώνη Γεωργαντά και Πάνου Κορφιάτη ΑΠ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΠΕΙΘΑΡΧΗΜΕΝΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Το τέλος του εµφυλίου πολέµου το 1949 βρήκε την ελληνική κοινωνία χωρισµένη στα δύο. Από τη µία πλευρά οι δυνάµεις των εθνικοφρόνων, οι νικητές δηλαδή του πολέµου, και από την άλλη οι «προδότες», οι αντάρτες, οι κοµµουνιστές που αυτόµατα θεωρήθηκαν εχθροί της πατρίδας. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις αρχίζουν ένα κυνήγι εναντίων των κοµµουνιστών κάτι που στιγµατίζει τα επόµενα χρόνια του εµφυλίου µέχρι την επιβολή της δικτατορίας των συνταγµαταρχών. Εκτός από το µετεµφυλιακό κράτος, σε συνεργασία µε τις Η.Π.Α. αρχίζει να οργανώνεται και το παρακράτος. Αυτή την ταραγµένη περίοδο θα έρθει να συµπληρώσει το σχέδιο Marshall το οποίο θα δώσει στις Η.Π.Α. το ρόλο του παγκόσµιου ηγέτη, αφού δεσµεύει, µέσω της οικονοµικής βοήθειας, τις χώρες που έχουν πληγεί από τον πόλεµο να εργαστούν εναντίον της επέκτασης των κοµµουνιστικών καθεστώτων. Στην ίδια αντικοµµουνιστική τροχιά τίθεται και η Ελλάδα. Παρά τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού Πλαστήρα για κοινωνική ειρήνη και εξοµάλυνση, το πρώτο θύµα δεν θα αργήσει να έρθει. Ο Νίκος Μπελογιάννης και 28 σύντροφοι του, θα καταδικαστούν εις θάνατον µε τις κατηγορίες της προδοσίας, της συµµετοχή στον παράνοµο µηχανισµό του Κ.Κ.Ε. και της κατασκοπίας ενάντια στην Ελλάδας. Η εκτέλεσή τεσσάρων από αυτούς στογουδί, θασηµατοδοτήσεικαιτοτέλοςτης κυβέρνησης Πλαστήρα. Παράλληλα µια σειρά από µέτρα όπως το πιστοποιητικό φρονηµάτων, σύµφωνα µε το οποίο όλοι οι πολίτες υποχρεούνταν να κάνουν δήλωση πως δεν είναι κοµµουνιστές και ότι στήριζαν το παλάτι και το τότε καθεστώς αλλιώς δεν είχαν δικαίωµα πρόσβασης ούτε στα πιο απλά έγγραφα του ελληνικού κράτους, όξυναν ακόµα περισσότερο τις αντιθέσεις στην κοινωνία. Η απάντηση της Αριστερά σε όλα αυτά θα είναι η δηµιουργία ενός δυνατού ενωτικού σχή- µατος, αυτό της Ενιαίας ηµοκρατικής Αριστεράς (Ε..Α.). Ένα σχήµα το οποίο ένωσε όλους τους αγωνιστές και αγωνίστριες απέναντι σε όλους αυτούς που ήθελαν να τους εξαφανίσουν. Τα αποτελέσµατα ήταν άκρως ενθαρρυντικά. Η Ε..Α. στις βουλευτικέςεκλογέςτης 11ηςΜάη1958θα καταγραφεί δεύτερη δύναµη µε 79 βουλευτές. Όσοι όµως µάχονταν κατά της πρωταγωνιστικής παρουσίας της Αριστεράς, στις εκλογές του 1961, γνωστές ως εκλογές «βίας και νοθείας», κινητοποιούν όλο τον κρατικό και παρακρατικό µηχανισµό ώστε να µην µπορέσει ο λαός να εκφράσει την αποδοκιµασία του στις αντιδραστικές πολιτικές του Καραµανλή. Η Αριστερά χάνει µεγάλο µέρος της δύναµης της και κατατάσσεται τρίτη. Η µεθόδευση των εκλογών θα αποκαλυφθεί το 1965, όταν θα βρεθεί στα αρχεία του υπουργείου Εθνικής Αµύνης ένα έγγραφο µε τίτλο «σχέδιον Περικλής», το οποίο περιγράφει τον τρόπο µε τον οποίο µεθοδεύτηκαν οι εκλογές κατά της Ε..Α. Την ίδια περίοδο το κράτος αυξάνει την καταστολή και το παρακράτος εµφανίζεται πιο δυνατό από ποτέ. Αποκορύφωµα υπήρξε η δολοφονία του βουλευτή της Ε Α Γρηγόρη Λαµπράκη το 1963 στη Θεσσαλονίκη µετά από οµιλία του. Η έντονη κινηµατική του δραστηριότητα, ενοχλούσε την κυβέρνηση, η οποία σε συνεργασία µε το παρακράτος γράφει την τελευταία σελίδα. Εκείνο το βράδυ ήταν η στιγµή που για πολ- 14 ΕΝΕ ΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

15 λούς το παρακράτος απέδειξε πως θα έχει τον πρώτο λόγο στις µετέπειτα εξελίξεις. Η κηδεία του Λαµπράκη µετατράπηκε σε ένα τεράστιο συλλαλητήριο στο οποίο ο λαός της Αθήνας αγωνιούσε και φώναζε για δηµοκρατία, ενάντια στο παρακράτος και τις µεθόδους του. Ο Κωνσταντίνος Καραµανλής θα παραιτηθεί υπό το βάρος της πολιτικής δολοφονίας Το επόµενο ηχηρό χαστούκι στη δηµοκρατία δόθηκε το Ο εκλεγµένος πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου θέλησε να διορίσει υπουργό εθνικής άµυνας. Το παλάτι αρνήθηκε στον πρωθυπουργό τη δυνατότητα διορισµού του υπουργού θέτοντας σε αµφισβήτηση την εξουσία του πρωθυπουργού. Ο Παπανδρέουπαραιτήθηκε, γεγονός πουπυροδότησε για πολλές µέρες έναν πρωτόγνωρο κοινωνικό αναβρασµό. Συνεχόµενα παλλαϊκά συλλαλητήρια και πορείες πραγµατοποιήθηκαν µε το αίτηµα για δηµοκρατία να ξεχωρίζει. Το 1965 φάνηκε ξεκάθαρα ο υπονοµευτικός ρόλος του παλατιού και του βασιλιά απέναντι στη δηµοκρατία, φάνηκε όµως και το ότι ηένωση Κέντρου δεν µπόρεσε να συγκρουστεί αποφασιστικά προκειµένου να αποτραπεί το κοινοβουλευτικό πραξικόπηµα και να ανοίξει ο δρόµος για µια πραγµατικά δηµοκρατική εξέλιξη των πραγµάτων. 'Ήταν πλέον φανερό πως η δηµοκρατία στην Ελλάδα περνούσε µεγάλη κρίση. Το παρακράτος και ο στρατός ιδιαίτερα αποκτούσαν ολοένα και περισσότερη δύναµη και δυνατότητα καθορισµού των πολιτικών εξελίξεων ΚΑΙ ΑΠ ΤΗΝ ΠΕΙΘΑΡΧΗΜΕΝΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ Το 1967, την 21η Απριλίου την Αθήνα κατέλαβαν αιφνιδιαστικά τα τανκς του ελληνικού στρατού. Οι συνταγµατάρχες πρόλαβαν τα σχεδία για παλατιανό πραξικόπηµα που εξυφαινόταν προκειµένου να ολοκληρωθεί το έργο των Ιουλιανών. Η Αριστερά και οι δυνάµεις που είχαν αντιταχθεί σε αυτήν την εξέλιξη αιφνιδιάστηκαν και έτσι τα σχεδία για λαϊκή αντίσταση απέναντι σε µια τέτοια προσπάθεια έµειναν ανεφάρ- µοστα. Εκείνη τη µέρα δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ δεκάδες πολίτες στους δρόµους της Αθήνας. ΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ Η άνοδος της Αριστεράς και η κοινωνική κινητοποίηση (Ιουλίανα, εργατικοί αγώνες κα) ιδιαιτέρα τη δεκαετία του 60 δοκιµάζουν την ικανότητα του µετεµφυλιακού κράτους να οργανώσει την συναίνεση και να οριοθετήσει την ταξική αντιπαράθεση. Μετά τα Ιουλιανά ήταν φανερό πως το αστικό πολιτικό σύστηµα βρίσκονταν σε βαθιά κρίση. Και αυτό γιατί στην πραγ- µατικότητα το αίτηµα για εκδηµοκρατισµό και η έµπρακτη διεκδίκησή του σε εκείνη τη συγκυρία δεν µπορούσε ούτε να συµβιβαστεί στα υπάρχοντα πλαίσια ούτε να εκπληρωθεί χωρίς να αµφισβητήσει βασικές επιλογές του αστικού µπλοκ εξουσίας και να αναδιατάξει τους ταξικούς συσχετισµούς. Τις παραµονές της χούντας υπήρχε µια κατάσταση που οποιαδήποτε από τις δυο αστικές πολιτικές επιλογές αδυνατούσε να αποκαταστήσει την λειτουργία ενός πολιτικού συστήµατος φανερά αναντίστοιχου µε τις κοινωνικές διεργασίες και ανάγκες. Απ την άλλη, η ανάπτυξη του λαϊκού κινήµατος δεν είχε αποκτήσει ακό- µα τη δυναµική και τα χαρακτηριστικά για να απαντήσει στην παραπάνω πραγµατικότητα. Αυτό το κενό οι συνταγµατάρχες βρήκαν την ευκαιρία να καλύψουν κάνοντας το πραξικόπηµα της 21ης Απριλίου και επιβάλουν µια µορφή κράτους εκτατής ανάγκης, την στρατιωτική δικτατορία. ΟΙ ΥΟ ΚΥΡΙΑΡΧΕΣ «ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ» ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ Η ιστορική αφήγηση σήµερα έχει να αναµετρηθεί µε το πώς η κυρίαρχη αντίληψη ερµήνευσε την ιστορική εµπειρία. Και αυτό γιατί δυο αντιλήψεις µε βασικό ερµηνευτικό σχήµα από την µια την σύγκρουση προοδευτικής- συντηρητικής µερίδας του αστικού µπλοκ και από την άλλη την αναγωγή της χούντας σε συνοµωσία του ξένου παράγοντα περιθωριοποιούν ή αποκλείουν την ταξική πάλη ως καθοριστικό παράγοντα της ιστορικής κίνησης. Επειδή ο τρόπος που αναλύουµε το παρελθόν αρκετές φορές αποτελεί και οδηγό για τις αντίστοιχες προσπάθειες στο σήµερα, µια ανάγνωση των ιστορικών γεγονότων που αναµετριέται µε τέτοιες αντιλήψεις έχει την δική της ση- µασία. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΝΕ ΡΑ 15

16 Φοβάµαι του Μανώλη Αναγνωστάκη Φοβάµαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαµπάρι και µια ωραία πρωία µεσούντος κάποιου Ιουλίου βγήκαν στις πλατείες µε σηµαιάκια κραυγάζοντας «ώστε τη χούντα στο λαό». Φοβάµαι τους ανθρώπους που µε καταλερωµένη τη φωλιά πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου. Φοβάµαι τους ανθρώπους που σου 'κλειναν την πόρτα µην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν. Φοβάµαι τους ανθρώπους που γέµιζαν τις ταβέρνες και τα 'σπαζαν στα µπουζούκια κάθε βράδυ και τώρα τα ξανασπάζουν όταν τους πιάνει το µεράκι της Φαραντούρη και έχουν και «απόψεις». Φοβάµαι τους ανθρώπους που άλλαζαν πεζοδρόµιο όταν σε συναντούσαν και τώρα σε λοιδορούν γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόµο. Φοβάµαι, φοβάµαι πολλούς ανθρώπους. Φέτος φοβήθηκα ακόµα περισσότερο.