Η κοινωνία της Σπάρτης µέσα από το βιβλίο «Ο Ο πολεµιστής της Σπάρτης»

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η κοινωνία της Σπάρτης µέσα από το βιβλίο «Ο Ο πολεµιστής της Σπάρτης»"

Σταματία Αβραμίδης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 6 Ο Γυµνάσιο Νέας Ιωνίας Τάξη:A Τµήµα:3 Μάθηµα: Αρχαία Ιστορία ιδάσκουσα: Ελ.Σάρδη Η κοινωνία της Σπάρτης µέσα από το βιβλίο «Ο Ο πολεµιστής της Σπάρτης» Εργασία του µαθητή: Οδυσσέα Πέντα Μάιος2015

2 Στους γονείς µου 1

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΕΙΛΩΤΩΝ Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 9 ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του µαθήµατος της Αρχαίας Ιστορίας. Αφορµή για τη συγγραφή της στάθηκε η ανάγνωση του λογοτεχνικού βιβλίου του Μ.Φόρντ «Ο πολεµιστής της Σπάρτης». Η εργασία φιλοδοξεί να παρουσιάσει περιεκτικά την κοινωνική πυραµίδα της Σπάρτης, καθώς και την ζωή που έκαναν τόσο οι πρώην κάτοικοι της περιοχής που έγιναν έπειτα Είλωτες, όσο και οι Σπαρτιάτες. Μέσα από την ανάγνωση του λογοτεχνικού κειµένου καταλαβαίνουµε ότι ο τρόπος ζωής των δύο βασικών κοινωνικών τάξεων της αρχαίας σπαρτιατικής κοινωνίας ήταν ιδιαίτερα σκληρός και θύµιζε στρατόπεδο. 3

Η εργασία φιλοδοξεί να παρουσιάσει περιεκτικά την κοινωνική πυραµίδα της Σπάρτης, καθώς και την ζωή που έκαναν τόσο οι πρώην κάτοικοι της περιοχής

5 1.ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «Ο πολεµιστής της Σπάρτης» είναι ένα σύγχρονο ιστορικό µυθιστόρηµα γραµµένο από τον Άγγλο συγγραφέα Μ. Φόρντ. Η ιστορία που περιγράφει διαδραµατίζεται την εποχή της αρχαίας Σπάρτης. Πρωταγωνιστής είναι ένα δεκατριάχρονο αγόρι, ο Λύσανδρος. Ο Λύσανδρος είναι είλωτας και, όπως οι υπόλοιποι Μεσσήνιοι, ζει τη σκληρή και αδυσώπητη ζωή των ειλώτων. Ώσπου µαθαίνει ένα τροµερό µυστικό: το φυλακτό που φορούσε από µωρό έκρυβε µια τροµερή αλήθεια: δεν ήταν είλωτας αλλά µόθακας 1, δηλαδή γιος της Αλκιθέας -υπηρέτριας στο Παλάτι του Σαρπηδόνα- και του Σπαρτιάτη Θώρακα, γιου του Σαρπηδόνα. Μια τυχαία συνάντηση µε τον παππού του, έναν από τους πέντε εφόρους, θα αλλάξει ριζικά τη ζωή του Λύσανδρου. Ο Λύσανδρος από είλωτας εξελίσσεται σε µαθητή της Αγωγής και στη συνέχεια σε Σπαρτιάτη πολεµιστή. Έτσι, ο αναγνώστης παρακολουθεί λεπτοµερώς και µε πολύ ευχάριστο τρόπο πώς ζούσαν στην αρχαία Σπάρτη οι δύο βασικές κοινωνικές τάξεις: οι Σπαρτιάτες, οι πολεµικές µηχανές της εποχής και οι είλωτες, οι δηµόσιοι δούλοι. Το κείµενο είναι γραµµένο µε ζωντάνια και οι περιγραφές τόσο της εξαντλητικής ζωής των ειλώτων όσο και της εξίσου απαιτητικής Σπαρτιατικής ζωής κόβουν την ανάσα του αναγνώστη. 2. Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΕΙΛΩΤΩΝ Οι ωριείς που κατέλαβαν την Λακωνία ίδρυσαν ένα ισχυρό κράτος µε κέντρο την Σπάρτη. Στην συνέχεια ήρθαν σε σύγκρουση µε τους Μεσσήνιους, τους οποίους τελικά υποδούλωσαν. Το σπαρτιατικό «κράτος» ήταν είναι «κλειστό κράτος». Οι κοινωνικές τάξεις από τις οποίες αποτελείτο ήταν τρείς. Η ανώτερη κοινωνική τάξη ήταν οι Σπαρτιάτες, η µεσαία κοινωνική τάξη ήταν οι Περίοικοι, η 1 Μόθακες αποκαλούνταν στην αρχαία σπαρτιατική κοινωνία τα τέκνα εκείνα που υπό άλλες συνθήκες δεν θα µπορούσαν να ανήκουν στην τάξη των οµοίων, ωστόσο αποκτούσαν τελικά κλήρο και πολιτικά δικαιώµατα εφόσον είχαν ακολουθήσει και ολοκληρώσει επιτυχώς τη σπαρτιατική αγωγή. Λήµµα: «µόθακες», στο: (τελευταία πρόσβαση, 17/04/2014). 4

Ο Λύσανδρος είναι είλωτας και, όπως οι υπόλοιποι Μεσσήνιοι, ζει τη σκληρή και αδυσώπητη ζωή των ειλώτων.

6 κατώτερη κοινωνική τάξη ήταν οι Είλωτες, οι οποίοι ήταν οι παλιοί κάτοικοι που έγιναν δούλοι 2. Ηπολιτική οργάνωση της Σπάρτης σχεδιάστηκε από τον νοµοθέτη Λυκούργο και είχε ως εξής: 3 α. Οιδύο βασιλείς, θρησκευτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί. β. Οιπέντε έφοροι, υπεύθυνοιγια την άµυνα και τις εξωτερικές σχέσεις του κράτους. γ. Η Γερουσία, ένα συµβούλιο που αποτελούνταν από Σπαρτιάτες άνω των εξήντα ετών. δ. Η Απέλλα, η λαϊκή συνέλευση των Σπαρτιατών άνω των τριάντα ετών που µεταξύ άλλων είχε την αρµοδιότητα της απελευθέρωσης των ειλώτων. Ο Λύσανδρος, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, ήταν ένας Είλωτας, ένας γηγενής χωρίς δικαιώµατα, χωρίς µέλλον, «κατώτερος κι από σπαρτιατικό σκυλί» Ήταν ένα δεκατριάχρονο αγόρι που ζούσε µαζί µε την µητέρα του την Αλκιθέα γιατί οι Είλωτες είχαν την δυνατότητα να έχουν την δική τους οικογένεια σε αντίθεση µεάλλους δούλους της εποχής. Οι οικογένειες των ειλώτων ζούσαν σε οικισµούς έξω από την πόλη της Σπάρτης. Η πληρωµή τους γινόταν στο τέλος της µέρας σε είδος, πουισοδυναµούσε µε «το ένα δέκατο από ό,τι είχαν θερίσει» 4. Ο Λύσανδρος έπαιρνε τον καρπό και τον αντάλλασε µε φάρµακα για την άρρωστη µητέρα του 5. Η ζωή των Ειλώτων ήταν τόσο άθλια, τόσο τραγική που πάµπολλες φορές έκαναν εξεγέρσεις απελπισίας διεκδικώντας καλύτερη ζωή. Οι Σπαρτιάτες πολίτες ήταν ολιγάριθµοι ενώ οι Είλωτες σχεδόν δεκαπλάσιοι και ήταν λογικό που οι Σπαρτιάτες τους φοβούνταν.έτσι εξηγούνται και τα λόγια του Σπαρτιάτη Σαρπηδόνα πως «οι είλωτες µοιάζουν µε ξερό προσάναµµα µια σπίθα αρκεί για να ανάψει η επανάσταση». 6 εν ήταν λίγες οι φορές που οι Σπαρτιάτες δεν δίσταζαν να σκοτώσουν τους πιο επικίνδυνους Είλωτες κατά τις λεγόµενες «κρυπτείες». Οι έφηβοι Σπαρτιάτες όφειλαν να σκοτώσουν έναν Είλωτα, στον οποίο θα επιτίθονταν µετά από ενέδρα 2 Κατσουλάκος Θ., Κοκκορού Γ., Σκουλάτος Β.(2013). Ιστορία Α Γυµνασίου. Αθήνα, εκδ. ιόφαντος, σ Κατσουλάκος Θ., Κοκκορού Γ., Σκουλάτος Β.(2013), όπ.π., σ Φορντ, Μ. (2011). Ο πολεµιστής της Σπάρτης. Αθήνα: εκδ. Πατάκη,σ Φορντ, Μ. (2011), όπ.π., σ Φορντ, Μ. (2011), όπ.π., σ

Η Γερουσία, ένα συµβούλιο που αποτελούνταν από Σπαρτιάτες άνω των εξήντα ετών. δ.

7 (κρυπτεία). Σε µια τέτοια ενέδρα δολοφονήθηκε ο Είλωτας Κύνος, γνωστός του Λύσανδρου Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ. Η Σπάρτη κατά των 7 ο αιώνα π.x. ήταν ένα στρατόπεδο, όπου ύψιστο αντικειµενικό σκοπό της ζωής του είχε ο καθένας να είναι σε κάθε στιγµή έτοιµος να πολεµήσει για την πόλη του. Ο σκοπός κάθε νόµου, και γενικά ο λόγος ύπαρξης όλου του συστήµατος, ήταν να διαµορφώσει καλούς στρατιώτες. Η χλιδή στην ιδιωτική ζωή απαγορευόταν αυστηρά. Ο επιµέρους άνθρωπος, απορροφηµένος ολότελα µέσα στο κράτος, δεν είχε καθόλου δική του ατοµική ζωή 8. Για να είναι κανείς Σπαρτιάτης πολίτης έπρεπε να είχε γεννηθεί από Σπαρτιάτες γονείς, να είναι αρτιµελής και υγιής κατά τη γέννησή του 9 και να υποστεί την Σπαρτιατική Αγωγή 10. Μεταξύ επτά και είκοσι ετών οι Σπαρτιάτες υποβάλλονταν υποχρεωτικά στην Σπαρτιατική Αγωγή, που παρέχονταν από το Κράτος 11. Ο στόχος αυτής της αγωγής ήταν να παραδώσει στην κοινωνία πειθαρχηµένους στρατιώτες και πολίτες αφοσιωµένους στα Σπαρτιατικά ιδεώδη. 12 Την Σπαρτιατική Αγωγή ακολούθησε και ο Λύσανδρος µετά την συνάντηση µε τον παππού του τον Σαρπηδόνα, τη στιγµή που µια οµάδα νεαρών Σπαρτιατών του επιτίθονταν 13. Αφού λοιπόν ο Λύσανδρος δέχτηκε την πρόταση του Σαρπηδόνα να ακολουθήσει την Αγωγή 14, αποφάσισε να πάρει µαζί του στο στρατώνα τον καλύτερό του φίλο το Τιµαίο, γιατί όλοι εκπαιδευόµενοι είχαν και έναν είλωτα για «βοηθό» 15. Οι νεαροί Σπαρτιάτες µάθαιναν να αντέχουν στο κρύο φορώντας ελαφρά ρούχα 16 και µαστιγώνονταν, αν υπέπιπταν σε παράπτωµα. Ασκούνταν στην κλοπή 17 τροφής για την επιβίωσή τους και µάλιστα δεν τιµωρούνταν για την κλοπή παρά µόνο αν τους έπιαναν επ αυτοφόρω. Τρέφονταν κυρίως µε ψωµί, ελιές και το µέλανα 7 Φορντ, Μ. (2011), όπ.π., σ Κατσουλάκος Θ., Κοκκορού Γ., Σκουλάτος Β., όπ.π., σ Φόρντ, Μ, όπ.π., σ Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ.115, , Φόρντ, Μ, όπ.π., σ Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ.95, Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ Φόρντ, Μ, όπ.π., σ Φόρντ, Μ, όπ.π., σ Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ.115,

Ο σκοπός κάθε νόµου, και γενικά ο λόγος ύπαρξης όλου του συστήµατος, ήταν να διαµορφώσει καλούς στρατιώτες. Η χλιδή στην ιδιωτική ζωή απαγορευόταν αυστηρά.

8 ζωµό 18 και η τροφή τους δεν διέφερε πολύ από την Τροφή των ειλώτων. Οι νέοι της Σπάρτης συµµετείχαν επίσης σε πολλούς αθλητικούς αγώνες, όπως έκανε και ο Λύσανδρος στους αγώνες στο Αρτεµίσιο 19. Για αυτούς τους αγώνες ο Λύσανδρος προπονήθηκε σκληρά µε τη βοήθεια του παππού του και τελικά µετά από επίπονη προσπάθεια βγήκε νικητής Φόρντ, Μ, όπ.π., σ Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ

9 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Συµπερασµατικά θα µπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι η σπαρτιατική κοινωνία ήταν µια άκρως στρατιωτικοποιηµένη κοινωνία και η ποιότητα της ζωής των Σπαρτιατών δεν διέφερε πολύ, από την άποψη των ανέσεων, από την ποιότητα ζωής των Ειλώτων 21. Στην πραγµατικότητα, η αρχαία Σπάρτη θύµιζε έντονα στρατόπεδο επειδή οι Σπαρτιάτες ήταν αναγκασµένοι να βρίσκονται διαρκώς σε εγρήγορση και σε πολεµική ετοιµότητα γιατί περιβάλλονταν από µεγάλο αριθµό Μεσσήνιων Ειλώτων αλλά και ισχυρών εχθρικών γειτονικών λαών,όπως οι Τεγεάτες και οι Αργείοι 22. Η καταπίεση που ασκούσαν οι Σπαρτιάτες πάνω στους Είλωτες, που ήταν ένα είδος δηµοσίων δούλων,τους οδηγούσε σε συχνές εξεγέρσεις 23, γεγονός που εξηγεί γιατί οι Έφοροι της Σπάρτης αλλά κι η Απέλλα (το αντίστοιχηπολιτειακό όργανο της αθηναϊκής Εκκλησίας του ήµου) απεχθάνονταν τις στρατιωτικές εκστρατείες εκτός των συνόρων 24. Το βιβλίο «Ο πολεµιστής της Σπάρτης» κατορθώνει να αποδώσει εξαιρετικά το κλίµα και τις συνθήκες ζωής της αρχαίας Σπάρτης και, παρότι πρόκειται για λογοτεχνία, ο αναγνώστης διαµορφώνει ολοκληρωµένη εικόνα για το ιστορικό πλαίσιο της εποχής. 21 Φόρντ, Μ, όπ.π., σ., Φόρντ, Μ, όπ.π., σ., 203, Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ., Φόρντ, Μ, όπ.π., σσ.,

Στην πραγµατικότητα, η αρχαία Σπάρτη θύµιζε έντονα στρατόπεδο επειδή οι Σπαρτιάτες ήταν αναγκασµένοι να βρίσκονται διαρκώς σε εγρήγορση και σε πολεµική ετοιµότητα γιατί περιβάλλονταν από µεγάλο

10 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κατσουλάκος Θ., Κοκκορού Γ., Σκουλάτος Β.(2013). Ιστορία Α Γυµνασίου. Αθήνα: εκδ. ιόφαντος. Φόρντ, Μ. (2011). Ο πολεµιστής της Σπάρτης. Αθήνα: εκδ. Πατάκη. ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Εικόνα του εξώφυλλου, διαθέσιµη στο: πρόσβαση 10/4/2015). Λήµµα: «µόθακες». ιαθέσιµο στο: (τελευταία πρόσβαση, 17/04/2014). 9

ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Εικόνα του εξώφυλλου, διαθέσιµη στο: www.hellinon.

Σχετικά έγγραφα

Άρθρο 2 -Καταχώρηση και τήρηση στοιχείων σε ηλεκτρονική µορφή

Άρθρο 2 -Καταχώρηση και τήρηση στοιχείων σε ηλεκτρονική µορφή Π.Δ. 114/05 (ΦΕΚ 165 Α / 30-6-2005) : Yποχρεωτική ανασύσταση φακέλου, ο οποίος έχει απολεσθεί από υπαιτιότητα της υπηρεσίας. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις της παραγράφου