O ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

Transcript

1 Διαγώνισμα Έκφρασης Έκθεσης Α Λυκείου Όνομα: Επώνυμο: Τμήμα: Ημερομηνία: Κείμενο Α O ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ Ανησυχώντας για την απειρία των παιδιών τους, που μπαίνουν στον κόσμο των ενηλίκων, οι γονείς γίνονται πολλές φορές προστατευτικοί, μερικές φορές μάλιστα υπερπροστατευτικοί. Φοβούνται, επίσης, πράγμα απόλυτα φυσικό και κατανοητό, μήπως «χάσουν» τα παιδιά τους καθώς αυτά μεγαλώνουν. Παρομοιάζω συχνά την αναπτυσσόμενη ανεξαρτησία του παιδιού με ένα διαστημόπλοιο, που πρέπει να βγει έξω από το πεδίο βαρύτητας της γης, προκειμένου να πραγματοποιήσει το ταξίδι του. Το παιδί πρέπει να απομακρυνθεί από το πεδίο επιρροής της μητέρας του, ώστε να μπορέσει να βρει το δικό του δρόμο. Ο έφηβος σ αυτό το ταξίδι κάνει ένα βήμα πιο πέρα ξεφεύγοντας από την «τροχιά» της οικογένειας. Στο μέσο περίπου της εφηβείας, αυτός ο αγώνας για ανεξαρτησία δεν είναι πια απλά και μόνο μια πλευρά των δραστηριοτήτων ενός νέου. Γίνεται στην κυριολεξία αυτοσκοπός. Σημαίνει αγώνα του εφήβου για ψυχολογική ελευθερία από τους γονείς ελευθερία να είναι ο εαυτός του, να έχει τις δικές του σκέψεις και συναισθήματα, να αποφασίζει για τις αξίες του και να σχεδιάζει το μέλλον του σε ευρύτερο υπαρξιακό επίπεδο. Σχετίζεται ακόμη και με τις πιο καθημερινές ελευθερίες του νέου, όπως το να επιλέξει ο ίδιος τα ρούχα, τις παρέες και τους τρόπους διασκέδασης που προτιμά και να απολαύσει μόνος του αποκλειστικά, το δικό του προσωπικό του χώρο και όσα του ανήκουν. Η σχέση μεταξύ γονέων και εφήβων είναι συχνά μεγαλύτερο πρόβλημα για τους γονείς παρά για τους εφήβους. Για εκείνους τους γονείς που δεν μπορούν να αποδεσμεύσουν σιγά σιγά τα παιδιά τους ή για εκείνους πάλι που για παράδειγμα δεν έχουν ευτυχήσει στο γάμο τους και επενδύουν όλη τους την ανάγκη για αγάπη στα παιδιά τους, η εφηβεία μπορεί να αποδειχτεί ένα βασανιστήριο. Όταν προσπαθήσετε να αναβάλετε την αναπόφευκτη διαδικασία συναισθηματικού «απογαλακτισμού» προκαλείτε ένα απότομο σπάσιμο των δεσμών ή δυσκολεύετε κάτι που θα έπρεπε και θα μπορούσε να είναι ένα σταδιακό και σχετικά ανώδυνο χαλάρωμα των δεσμών. Και οι δύο πλευρές θυμώνουν και οι αλληλοκατηγορίες όπως και οι ενοχές μπορεί να γεννήσουν μια διαρκή πικρία. Φυσικά, υπάρχουν και νέοι άνθρωποι που είναι απρόθυμοι να κόψουν τον ψυχολογικό ομφάλιο λώρο που τους δένει με την οικογένεια διστάζουν να σταθούν στα πόδια τους μόνοι τους αποδεχόμενοι την πρόκληση της αυτονομίας». Μ. Χέρμπερτ, «Ψυχολογικά Προβλήματα Εφηβείας, κεφ. 2, Η Πορεία προς την ανεξαρτησία»

2 Κείμενο Β Και είναι αληθινό αυτό που λέει ο Χέιγκαν. Αν και οι εξαιρέσεις είναι πολλές, δύσκολα αναλαμβάνουμε το κόστος να μυήσουμε τους νέους στο πεδίο της ουσιαστικής γνώσης. Στη λογοτεχνία, την αισθητική, την ηθική ή την πολιτική (εδώ, αντίθετα, τους μαθαίνουμε να την απαξιώνουν, καθώς δύσκολα διαχωρίζουμε τον πολιτικό από την πολιτική). Δεν τους διδάσκουμε την αυθεντικότητα της πράξης γενικότερα. Ασφυκτικά εγκλωβισμένοι στο ναρκισσιστικό εγώ μας, θυμίζουμε ξώφαλτσα τον Μεγάλο Γκάτσμπι του Φιτζέραλντ και εμφυσούμε στον νέο την ιδέα για τη δόξα, το χρήμα και τον έρωτα. Δεν είναι όμως μόνον οι γονείς που επιμένουν να ορίζουν το μέλλον των νέων ανθρώπων. Μερίδιο ευθύνης φέρουν ο πολιτικός και η συντεταγμένη πολιτεία. Αυτές τις μέρες του φθινοπώρου σκέπτομαι τους πολιτικούς, καθώς σε συγκυρίες περιέργες επιχειρούν να ανακοινώσουν ανακουφιστικά για τους νέους μέτρα. Αλλά αρκούν ένα ή δύο μέτρα για να καλύψουν τις ανάγκες του νέου ανθρώπου που μεγάλωσε σε κοινωνίες αφθονίας; Φαντάζομαι τους πολιτικούς στα επιτελεία, ενδεχομένως ανάμεσα σε ουίσκι και τσιπς, να συζητούν για την παιδεία και την κοινωνική αναλγησία. Υποκριτές! Ξεχνούν ότι οφείλουν να ξεπεράσουν τα όριά τους και να δώσουν ελπίδες στους νέους που βλέπουν τούτες τις μέρες τα όνειρά τους να σκάνε στην ατμόσφαιρα σαν βεγγαλικά τη μέρα της γιορτής. Κάποιοι θα υπομειδιούν με όσα ουτοπικά περιγράφω. Έχουμε συνηθίσει, παρά τη δυσκολία του καιρού, να βλέπουμε παντού νεολαίους αραχτούς. Τα ομοιώματά μας, δηλαδή. Και όμως, έχω συναντήσει νέους που δεν περνούν τις μέρες τους στους καφενέδες και δεν περιμένουν από κανένα να τους αλείψει βούτυρο στο ψωμί τους. Παλεύουν για τα πιστεύω τους, μας γυρίζουν την πλάτη, κάποιες φορές μας συγχωρούν για τα λάθη μας -δείγμα μεγαλοψυχίας και άγνοιας- αλλά όλο και πιο συχνά συζητούν για την επερχόμενη επανάσταση της μεσαίας τάξης, στην οποία οι περισσότεροι ανήκουν. Τους βλέπω να φοβούνται, να ταμπουρώνονται. Νομίζω ότι από στιγμή σε στιγμή θα αποκτήσουν δαρβινικούς ρυθμούς, καθώς ο Δαρβίνος εμμέσως έλεγε ότι αν χρειαστεί ο άνθρωπος δώδεκα δάκτυλα για να επιβιώσει θα τα αποκτήσει. Και είναι εδώ ακριβώς που απαιτείται η εγρήγορση του γονιού, του πολιτικού και του πνευματικού ανθρώπου. Η επανάσταση είναι ωραία στα λόγια, αλλά στην πράξη έχει θύματα. Και τα θύματα είναι συνήθως οι νέοι, όχι οι μεγάλοι. Pίτσας Mασούρα ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Θέμα Α 1. Ποιοι ορίζουν το μέλλον των νέων σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο; Μ.2 2. Γιατί η σχέση γονέων και εφήβων είναι μεγαλύτερο πρόβλημα για τους γονείς σύμφωνα με το συγγραφέα του πρώτου κειμένου; Μ.3 3. Ποιες συμπεριφορές των νέων αναδεικνύει η συγγραφέας του δεύτερου κειμένου; Μ.5 4. Καταγράψτε έναν τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του Α κειμένου. Μ.5

3 5. Να εξετάσετε αν η τρίτη παράγραφος του Α κειμένου έχει ενότητα, αλληλουχία και συνοχή. Μ.6 6. Ποια η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στη δεύτερη παράγραφο του Α κειμένου; Θέμα Β 7. Οι παρακάτω λέξεις και φράσεις έχουν αποδοθεί σε καθημερινό ύφος. Να τις αποδώσετε σε επίσημο ύφος: αραχτοί, ταμπουρώνονται, γυρίζουν την πλάτη, ξώφαλτσα. 8. Να μετατρέψετε τη σύνταξη από ενεργητική σε παθητική: Οι αλληλοκατηγορίες όπως και οι ενοχές μπορεί να γεννήσουν μια διαρκή πικρία. Δεν τους διδάσκουμε την αυθεντικότητα της πράξης, γενικότερα. Μ.8 9. Να εντοπίσετε πέντε χωρία συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας. Μ Να δοθούν συνώνυμα των λέξεων: αποδεσμεύουν, αυτονομίας, καταλήγει, εγρήγορση. 11. Να δοθούν αντώνυμα των λέξεων: άγνοια, αληθινό, γενικότερα, απειρία. Γ. Σε ένα άρθρο που δημοσιεύετε στη σχολική σας εφημερίδα να εκφράσετε τις απόψεις σας για τους παράγοντες που μπορούν να εξοπλίσουν τους νέους με εφόδια για να αντιμετωπίσουν τη ζωή ( λέξεις). Μ.50

4 Απαντήσεις Θέμα Α 1. Το μέλλον των νέων ορίζεται από τους γονείς,τους πολιτικούς, τη συντεταγμένη πολιτεία και τους πνευματικούς ανθρώπους. Βέβαια, και οι ίδιοι οι νέοι φέρουν ευθύνη για την πορεία τους αφού με την παθητικότητά τους συντηρούν τα κακώς κείμενα ενώ με την αγωνιστικότητά τους μπορούν να διαμορφώσουν ένα καλύτερο αύριο. 2. Η σχέση μεταξύ γονέων και εφήβων είναι συχνά μεγαλύτερο πρόβλημα για τους γονείς παρά για τους εφήβους. Κι αυτό γιατί υπάρχουν γονείς, σύμφωνα με το συγγραφέα, που δεν μπορούν να αποδεσμεύσουν τα παιδιά τους σταδιακά και άλλοι που έχοντας αστοχήσει στο γάμο τους διοχετεύουν όλη τους την αγάπη και την ενέργεια στα παιδιά τους. Η ανησυχία, μάλιστα, των γονέων για την απειρία των παιδιών, που μεγαλώνουν και απομακρύνονται από το ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και ο φόβος μήπως τα χάσουν, τους καθιστά υπερπροστατευτικούς. Έτσι, καθυστερούν και κάνουν επώδυνο τον «απογαλακτισμό» των νεαρών μελών της οικογένειας. 3. Στο δεύτερο κείμενο παρουσιάζονται δύο κατηγορίες νέων. Από τη μια, αυτοί που αντιμετωπίζουν τα πράγματα παθητικά, που περιμένουν να ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους και να εκπληρωθούν οι επιθυμίες τους χωρίς οι ίδιοι να καταβάλλουν προσπάθεια, χωρίς να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους. Τους διακρίνει η οκνηρία,η νωθρότητα και η αδράνεια. Υπάρχουν,όμως, και νέοι με ιδανικά και οράματα έτοιμοι να αγωνιστούν γι αυτά, παραβλέποντας και συγχωρώντας τις παραλείψεις και τα λάθη των μεγαλυτέρων. 4. Ένας από τους τρόπους ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου είναι η αναλογία, αφού ο συγγραφέας παρομοιάζει την αναπτυσσόμενη ανεξαρτησία του παιδιού με ένα διαστημόπλοιο.(παρομοιάζω συχνά την αναπτυσσόμενη ανεξαρτησία του παιδιού με ένα διαστημόπλοιο, που πρέπει να βγει έξω από το πεδίο βαρύτητας της γης, προκειμένου να πραγματοποιήσει το ταξίδι του. Το παιδί πρέπει να απομακρυνθεί από το πεδίο επιρροής της μητέρας του, ώστε να μπορέσει να βρει το δικό του δρόμο. Ο έφηβος σ αυτό το ταξίδι κάνει ένα βήμα πιο πέρα ξεφεύγοντας από την «τροχιά» της οικογένειας.) 5. Η τρίτη παράγραφος του Α κειμένου έχει ενότητα, αλληλουχία και συνοχή. Ενότητα: Οι λεπτομέρειες συνδέονται νοηματικά με τη θεματική πρόταση. Αλληλουχία: Οι λεπτομέρειες διαδέχονται λογικά η μία την άλλη. Συνοχή: Επιτυγχάνεται με την επανάληψη λέξης (γονείς), με τη χρήση διαρθρωτικής λέξης (όταν) που δηλώνει χρόνο και τέλος νοηματικά ( και οι δύο πλευρές). 6. Η συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στη δεύτερη παράγραφο είναι παραγωγική, καθώς αρχικά εκτίθεται η γενική θέση (Στο μέσο περίπου της εφηβείας, αυτός ο αγώνας για ανεξαρτησία γίνεται στην κυριολεξία αυτοσκοπός.), η οποία στη συνέχεια τεκμηριώνεται με ειδικές λεπτομέρειες ( να έχει τις δικές του σκέψεις και συναισθήματα, να αποφασίζει για τις αξίες του ).

5 Θέμα Β αραχτοί: αδρανείς, παθητικοποιημένοι ταμπουρώνονται: οχυρώνονται γυρίζουν την πλάτη: αποστρέφονται ξώφαλτσα: επιφανειακά Οι αλληλοκατηγορίες όπως και οι ενοχές μπορεί να γεννήσουν μια διαρκή πικρία. Μια διαρκής πικρία μπορεί να γεννηθεί από τις αλληλοκατηγορίες όπως και από τις ενοχές. Δεν τους διδάσκουμε την αυθεντικότητα της πράξης, γενικότερα. Δε διδάσκονται από εμάς την αυθεντικότητα της πράξης, γενικότερα. 9. δύσκολα αναλαμβάνουμε το κόστος ασφυκτικά εγκλωβισμένοι στο ναρκισσιστικό εγώ μας δεν μπορούν να αποδεσμεύσουν τα παιδιά τους διαδικασία συναισθηματικού «απογαλακτισμού» ανώδυνο χαλάρωμα των δεσμών 10. αποδεσμεύουν: απελευθερώνουν αυτονομίας: αυτάρκειας, ανεξαρτησίας καταλήγει: φτάνει εγρήγορση: ετοιμότητα 11. άγνοια: γνώση αληθινό: ψεύτικο γενικότερα: ειδικότερα απειρία: εμπειρία ΤΙΤΛΟΣ: «ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ» ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σε μια εποχή ραγδαίας εξέλιξης των επιστημών και της τεχνολογίας, εκδημοκρατισμού των περισσότερων κοινωνιών, ανοίγματος των συνόρων και προσέγγισης των λαών, διεύρυνσης της παγκοσμιοποίησης με τις θετικές και τις αρνητικές της πλευρές, προκλήσεων αλλά και αντιφάσεων, ευκαιριών, αλλά και καινούριων, σύνθετων προβλημάτων καλούνται οι σημερινοί νέοι να «λάβουν τη θέση τους στον ήλιο». Σε αυτή τους την προσπάθεια, πέρα από την κινητοποίηση των δικών τους δυνάμεων, έχουν ανάγκη την αρωγή και την συνδρομή συγκεκριμένων παραγόντων που θα τους εξοπλίσουν με τα απαραίτητα εφόδια για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες και να χαράξουν τη δική τους πορεία. Οφείλουμε να αναφερθούμε

6 αφενός στο ρόλο των άμεσων φορέων παιδείας και αγωγής και αφετέρου στους έμμεσους φορείς που ταυτίζονται με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον του. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΡΩΓΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗΣ ΕΦΟΔΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ 1.Οικογένεια: Περιβάλλον συναισθηματικής ασφάλειας, στοργής, κατανόησης, αγάπης. Γονείς ως υγιή πρότυπα, παροχή βιωματικής αγωγής σε κλίμα αλληλοσεβασμού και δημοκρατικού διαλόγου, γνήσια επικοινωνία. Συνέπεια λόγων και έργων, μεταλαμπάδευση ηθικών αξιών και ιδανικών, πίστη στον άνθρωπο. Τόνωση της αυτοεκτίμησης του νέου, της πίστης στις δυνάμεις του, της επιμονής και θέλησης για επιτυχία στους στόχους. Ενθάρρυνση της πρωτοβουλίας του παιδιού και ενίσχυση της αυτενέργειάς του, προκειμένου να διαμορφώσει το δικό του αξιακό κώδικα ως απόσταγμα της οικογενειακής αγωγής του. 2. Εκπαίδευση: Σχολικοί και εξωσχολικοί φορείς Σχολείο που θα: εμπνέει την αγάπη για τη δια βίου γνώση και στο οποίο ο παιδαγωγός θα λειτουργεί με σύνθημα «να σε μάθω να μαθαίνεις» αξιοποιώντας τα επιτεύγματα της νέας τεχνολογίας ωθεί στην καλλιέργεια φιλομάθειας και ερευνητικού πνεύματος, δημιουργία συνειδητοποιημένων και κριτικά σκεπτόμενων ανθρώπων, όξυνση λογικής, κρίσης, προβληματισμού, εγρήγορσης, αυτόνομης σκέψης, επεξεργασία πληροφοριών, απαλλαγή από δογματισμό, φανατισμό και προκαταλήψεις, αποφυγή μαζοποίησης και παθητικοποίησης, πνευματική ανεκτικότητα μυεί στην ιστοριογνωσία, αλλά και θα βοηθεί το νέο να κατανοήσει το ιστορικό πλαίσιο της εποχής που ζει με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας γνωστοποιεί το σύστημα των κανόνων, νόμων, θεσμών και αξιών της κοινωνίας, με προετοιμασία για ομαλή ένταξη του νέου σ αυτή, καλλιέργεια πνεύματος συλλογικότητας, συνεργασίας, διαλλακτικότητας, σεβασμού προς το συνάνθρωπο Μαθήματα και εκπαιδευτικά προγράμματα που θα συμβάλλουν στο άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία και θα μετατρέψουν τη θεωρητική γνώση σε βιωματική μάθηση. Παροχή ειδικών γνώσεων και ορθός επαγγελματικός προσανατολισμός έτσι ώστε ο νέος να έχει τα εφόδια ορθής επιλογής. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην ανθρωπιστική παιδεία, στη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση που τονίζει την αναγκαία σύζευξη δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και συντελεί στη κοινωνική συνειδητοποίηση του αυριανού πολίτη Οι εξωσχολικοί θεσμοί φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών, ωδεία, αθλητικοί σύλλογοι οφείλουν να προσφέρουν ερεθίσματα κοινωνικής ευαισθησίας αλλά και προσωπικής δημιουργικής έκφρασης, να ανιχνεύσουν και καλλιεργήσουν δεξιότητες.

7 3. Έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, πνευματική ηγεσία, πολιτιστικοί φορείς. Πολυπρισματική και έγκυρη πληροφόρηση για την καλλιέργεια κριτικής σκέψης και τη διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης. Οι πνευματικοί άνθρωποι μπορούν με το διεγερτικό λόγο και το εκπολιτιστικό έργο τους ν' αγγίξουν τις καρδιές των νέων, να προσφέρουν ηθικά πρότυπα και αξίες, να καλλιεργήσουν την αισθητική τους, να εμπνεύσουν τα ιδανικά του ανθρωπισμού και της ειρήνης, να αποτελέσουν κατευθυντήριους άξονες. Η συμμετοχή των νέων σε πολιτιστικούς συλλόγους, αθλητικά σωματεία, πολιτικές νεολαίες ακόμη και σε μη κυβερνητικές οργανώσεις με διεθνή εμβέλεια θα συμβάλει στη διαμόρφωση μιας υγιούς και συνειδητοποιημένης στάσης ζωής. ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Σε κάθε κοινωνία, σε κάθε εποχή και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, το πιο ελπιδοφόρο κομμάτι μιας κοινωνίας είναι οι νέοι άνθρωποι. Είναι η δύναμη που μπορεί να ανανεώσει και να ωθήσει προς την εξέλιξη κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής. Αξίζει λοιπόν κάθε προσπάθεια σωστής προετοιμασίας και στήριξής τους τόσο από τους φορείς κοινωνικοποίησης όσο και από την οργανωμένη Πολιτεία που προσβλέπει σε ένα ευοίωνο μέλλον.