ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑΣ Διευθυντής : Καθηγητής Ιωάννης Ν.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑΣ Διευθυντής : Καθηγητής Ιωάννης Ν."

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑΣ Διευθυντής : Καθηγητής Ιωάννης Ν. Βαράκης ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΤΩΝ ΜΕΤΑΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ PPARγ, RXRα, NF-κB, ΤΟΥ ΥΠΟΔΟΧΕΑ EGFR, ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΝΖΥΜΟΥ COX-2, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ, ΣΤΟ ΛΑΡΥΓΓΙΚΟ ΕΠΙΘΗΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΕΩΡΓ. ΚΟΥΡΕΛΗΣ Ιατρός Επιβλέπουσα Καθηγήτρια : Γεωργία Σωτηροπούλου Μπονίκου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ανατομικής ΠΑΤΡΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 26 1

2 Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή 1. Σωτηροπούλου-Μπονίκου Γεωργία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ανατομικής, Επιβλέπουσα. 2. Βαράκης Ιωάννης, Καθηγητής Ανατομικής, Μέλος. 3. Γκούμας Πάνος, Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας, Μέλος. Επταμελής Εξεταστική Επιτροπή 1. Βαράκης Ιωάννης, Καθηγητής Ανατομικής. 2. Γκούμας Πάνος, Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας. 3. Καλφαρέντζος Φώτιος, Καθηγητής Χειρουργικής. 4. Καλόφωνος Χαράλαμπος, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας Ογκολογίας. 5. Μελαχροινού Μαρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής. 6. Σωτηροπούλου Μπονίκου Γεωργία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ανατομικής. 7. Παπαδάς Θεόδωρος, Επίκουρος Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 6 Γενικό Μέρος 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α` 9 Α.1. ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΛΑΡΥΓΓΑ 9 Α.2. ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΛΑΡΥΓΓΑ 11 Α.2.1. Θέση του λάρυγγα 11 Α.2.2. Διαστάσεις του λάρυγγα 11 Α.2.3. Σκελετός του λάρυγγα 11 Α.2.4. Κινήσεις των χόνδρων 13 Α.2.5. Σύνδεσμοι του λάρυγγα 13 Α.2.6. Κοιλότητα του λάρυγγα 11 Α.2.7. Μύες του λάρυγγα 15 Α.2.8. Νεύρωση του λάρυγγα 18 Α.2.9. Αγγείωση του λάρυγγα 18 Α.2.1. Λεμφική αποχέτευση του λάρυγγα 18 Α.3. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ 19 Α.3.1. Ο λάρυγγας ως σφιγκτήρας 19 Α.3.2. Ο λάρυγγας ως όργανο παραγωγής φωνής 21 Α.4. ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ 22 Α.5. ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ 24 Α.5.1. Συγγενείς 24 Α.5.2. Επίκτητες 24 Α.6. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ 26 Α.6.1. Επιδημιολογία 26 Α.6.2. Παράγοντες κινδύνου 26 Α.6.3. Παθολογική Ανατομική 28 Α.6.4. Ταξινόμηση κατά θέση εμφάνισης 3 Α.6.5. Μεταστάσεις 31 Α.6.6. Συμπτώματα 31 Α.6.7. Διάγνωση 32 Α.6.8. TNM ταξινόμηση και σταδιοποίηση κατά AJCC 32 Α.6.9. Θεραπευτικές μέθοδοι 36 Α.6.1. Εκλογή θεραπείας 34 Α Πρόγνωση 37 Α Κακοήθεις όγκοι άλλων ιστολογικών τύπων 37 Α.7. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ 39 ΤΩΝ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ Α.7.1. Κυτταρικές προσαρμογές 39 Α.7.2. Προκαρκινικές αλλοιώσεις 41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β` ΚΛΑΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 44 ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ 1.1. Η έννοια της καρκινογένεσης Μοριακοί στόχοι της καρκινογένεσης Η καρκινογένεση στο Πλακώδες Επιθήλιο Κεφαλής & Τραχήλου Παράγοντες που προκαλούν ΚΠΕΚΤ 49 Μηχανισμοί βλάβης του γενετικού υλικού 1.5. Συχνοί στόχοι της καρκινογένεσης στο 53 Πλακώδες Επιθήλιο Κεφαλής & Τραχήλου 3

4 1.6. Field cancerization Αλληλεπίδραση επιθηλίου στρώματος Χημειοπρόληψη Μηχανισμοί δράσης χημειοπροληπτικών φαρμάκων Η χημειοπρόληψη στην πράξη Η χημειοπρόληψη στο ΚΠΕΚΤ ΡΥΘΜΙΣΗ ΜΕΤΑΓΡΑΦΗΣ Ενεργοποίηση δομής γονιδίου 66 B.2.2. Έναρξη μεταγραφής Μεθυλίωση του DNA ΥΠΕΡΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ Λειτουργικές περιοχές Αλληλεπίδραση με το DNA Ρύθμιση μεταγραφής από πυρηνικούς υποδοχείς Συνομιλία με άλλα μεταγωγικά μονοπάτια Ο ΥΠΟΔΟΧΕΑΣ PPARγ Ένα γονίδιο, τρία mrnas, δύο πρωτείνες Δομή του PPARγ Προσδέματα του PPARγ Ρυθμιστικός ρόλος του PPARγ στη μεταγραφή ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ PPARγ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Λιπογένεση Ομοιόσταση γλυκόζης και λιπιδίων Φλεγμονή Αθηρογένεση Καρκίνος Προοπτικές του PPARγ στη χημειοπρόληψη Ο ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΥΠΟΔΟΧΕΑΣ RXRα Κατάταξη Αρχιτεκτονική Προσδέματα Βιολογική λειτουργία Ρόλος του RXRα στον καρκίνο Προοπτικές του RXRα στη χημειοπρόληψη Ο ΜΕΤΑΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ NF-κB Κατάταξη Αρχιτεκτονική 1 B.7.2. Βιολογική Λειτουργία Ρόλος του NF-κB στον καρκίνο Προοπτικές του NF-κB στη χημειοπρόληψη Ο ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΟΣ ΥΠΟΔΟΧΕΑΣ EGFR Κατάταξη Αρχιτεκτονική Προσδέματα 17 B.8.3. Βιολογική Λειτουργία Ρόλος του EGFR στον καρκίνο Προοπτικές του EGFR στη χημειοπρόληψη ΤΟ ΕΝΖΥΜΟ COX Κατάταξη Αρχιτεκτονική 111 B.9.2. Ρύθμιση μεταγραφής της COX Μετα-μεταγραφική ρύθμιση Ρόλος της COX-2 στον καρκίνο Προοπτικές της COX-2 στη χημειοπρόληψη 116 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

5 Ειδικό Μέρος 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Δείγματα ιστών Μέθοδος : Ανοσοϊστοχημεία Αξιόλογηση τομών ανοσοϊστοχημικής μεθόδου ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Καταγραφή Ανάλυση Φωτογραφίες τομών ανοσοϊστοχημείας της παρούσας εργασίας ΣΥΖΗΤΗΣΗ 187 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 221 SUMMARY 223 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 225 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α 247 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β 257 5

6 πρόλογος Η παρούσα εργασία ανήκει στο πεδίο της Βασικής Έρευνας, αλλά ελπίζω, όπως και κάθε άλλος που έχει ασχοληθεί στο συγκεκριμένο τομέα, τα συμπεράσματά της να έχουν κάποια μελλοντική χρησιμότητα στην κλινική πράξη. Είναι γεγονός ότι η τελευταία βρίσκεται πλέον σε απόλυτη συνάφεια με τα πορίσματα των Βασικών Επιστημών, σύμφωνα και με τη σύγχρονη πεποίθηση ότι η Ιατρική της εποχής μας είναι μια Ιατρική μορίων. Σε αυτό το πνεύμα προσπάθησα να κινηθεί η δική μου εργασία. Η κακοήθης νεοπλασία έχει χαρακτηριστεί πολυπαραγοντική, ετερογενής, και ορισμένες φορές «χαοτική», ως προς τους μηχανισμούς της. Αυτά τα γνωρίσματά της, δυστυχώς αποκλείουν σχεδόν το ενδεχόμενο επινόησης της περίφημης «μαγικής σφαίρας», για την ίασή της. Νέες ρεαλιστικές πρακτικές είναι αναγκαίες, με κυρίαρχη τη χημειοπρόληψη, που με σύνεση εστιάζει σε απλούστερους στόχους, τις προκαρκινικές διαταραχές, ώστε να εμποδίσει την εκδήλωση μιας ανυπέρβλητης κατάστασης, όπως η κακοήθης εξαλλαγή. Η κλινική καθημερινότητα της Ωτορινολαρυγγολογίας μου έδειξε ότι ο καρκίνος του λάρυγγα, αλλά και οι επιπτώσεις από την αντιμετώπισή του, έχουν δυσβάστακτες συνέπειες για την ποιότητα ζωής και την κοινωνική παρουσία του ασθενή. Θέλησα να μεταφέρω στο συγκεκριμένο πεδίο ερωτήματα που σχετίζονται με τους μοριακούς μηχανισμούς της καρκινογένεσης, και πώς σε αυτούς μπορεί να παρέμβει η χημειοπρόληψη, στοχεύοντας σε επιλεγμένα μόρια. Οι πυρηνικοί υποδοχείς ανήκουν στα τελευταία, καθώς είναι παράγοντες με τη δυνατότητα να μεταφέρουν ένα ενδογενές ή εξωγενές φαρμακολογικό ερέθισμα απευθείας στο γενετικό υλικό, οδηγώντας τα κύτταρα σε εντυπωσιακές αλλαγές, όπως η φαινοτυπική διαφοροποίησή τους, που έχει ιδιαίτερη σχέση με τους υποδοχείς PPARγ & RXRα. Στους βασικούς ύποπτους της καρκινογένεσης συμπεριλαμβάνεται ο μεταγραφικός παράγοντας NF-κB, αγγελιοφόρος μηνυμάτων ανεξέλεγκτης κυτταρικής επιβίωσης, και επόπτης της χρόνιας φλεγμονώδους απόκρισης. Ο μεμβρανικός υποδοχέας EGFR, για δεκαετίες θεωρείται το μόριοκλειδί στην ογκογένεση Κεφαλής & Τραχήλου, ενώ η κυκλο-οξυγενάση-2 αντιμετωπίστηκε με ενθουσιασμό ως συνένοχος, λόγω της προσιτής δυνατότητας για τη φαρμακευτική αναστολή της. Επειδή κανένα μόριο δεν δρα μόνο του στο κύτταρο, αλλά σε συνεργασία ή ανταγωνισμό με τα υπόλοιπα, κρίθηκε απαραίτητη μια «ευρεία ματιά», συνολικά στο δίκτυο που σχηματίζουν οι πέντε ανωτέρω παράγοντες, με στόχο πάντα την ωφέλιμη λειτουργία του. 6

7 Θα ήθελα να ευχαριστήσω ολόψυχα την Επιβλέπουσα Καθηγήτρια της εργασίας, κα Γεωργία Σωτηροπούλου-Μπονίκου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ανατομικής, για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε με την ανάθεση θεμάτων περίπλοκων, αλλά και επίκαιρων. Ομολογουμένως, δεν είχα καμία προηγούμενη γνώση του αντικειμένου, αλλά η ακούραστη καθοδήγησή της με βοήθησε να ξεπεράσω πρωτόγνωρα θεωρητικά και τεχνικά ζητήματα. Την ευγνωμοσύνη μου οφείλω στον Καθηγητή Ανατομικής κο Ιωάννη Βαράκη, για την ευκαιρία που μου έδωσε να εκπονήσω την εργασία σε ένα εγαστήριο υψηλού επιπέδου, συνεισφέροντας στην κοινή προσπάθεια ολοκλήρωσης μοντέλων Μοριακής Ανατομίας. Ευχαριστώ τον Καθηγητή Ωτορινολαρυγγολογίας κο Πάνο Γκούμα, για την στήριξη που μου πρόσφερε, και το ενδιαφέρον του να μεταφέρει κάποια από τα ευρήματα της εργασίας σε κλινική δοκιμασία. Η μελέτη δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί χωρίς την ευγενική παραχώρηση ενός πλούσιου υλικού κλινικών δειγμάτων, από τους Διευθυντές των δύο Ιστοπαθολογικών Εργαστηρίων της πόλης μας, τον Καθηγητή κο Διονύσιο Μπονίκο, και την κα Μαρία Ρεπαντή, τους οποίους ευχαριστώ θερμά. Οφείλω να ευχαριστήσω τον Επιμελητή Παθολογικής Ανατομικής του Γενικού Νομαρχειακού Νοσοκομείου Αιγίου, κο Γεράσιμο Βανδώρο, που δεν αρνήθηκε ποτέ να μου προσφέρει την πολύτιμη βοήθειά του στα ζητήματα τεχνικής. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον πατέρα μου και τον αδερφό μου, που είναι πάντα δίπλα μου. Πάτρα, Οκτώβριος 26 7

8 Γενικό μέρος 8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Α.1. ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΛΑΡΥΓΓΑ Η πρώτη ένδειξη της ανάπτυξης του αναπνευστικού συστήματος, είναι ο σχηματισμός της λαρυγγοτραχειακής αύλακας κατά τη διάρκεια της 4 ης εβδομάδας κύησης, στο ουραίο τμήμα του εδάφους του πρωτογενούς φάρυγγα, ο οποίος αναπτύσσεται από το κρανιακό μέρος του αρχέντερου. Έως την 5 η εβδομάδα, επιπλέον αύξηση έχει μετατρέψει την λαρυγγοτραχειακή αύλακα σε ένα καλά σχηματισμένο αναπνευστικό εκκόλπωμα, που αυξάνεται εντός του σπλαχνικού μεσοδέρματος, σχεδόν παράλληλα προς τον οισοφάγο. (Εικ. 1) Κατά την 4 η και 5 η εβδομάδα, μια ταχεία ανάπτυξη του μεσοδέρματος του 4 ου και 6 ου βραγχιακού τόξου γύρω από τη θέση έναρξης του αναπνευστικού εκκολπώματος, μετατρέπει την υπάρχουσα σχισμή σε μια γλωττίδα σχήματος Τ, που αφορίζεται πλαγίως από δύο αρυταινοειδή ογκώματα και κρανιακά από το έπαρμα της επιγλωττίδας. (Εικ. 2) Εικ. 1 : Εμβρυογένεση του λάρυγγα (1). Το μεσόδερμα του 4 ου και 6 ου βραγχιακού τόξου που περιβάλλει το λαρυγγικό στόμιο, διαφοροποιείται στους χόνδρους θυρεοειδή, κρικοειδή, αρυταινοειδείς, σφηνοειδείς και κερατοειδείς. (Εικ. 3) Η επιγλωττίδα δεν εμφανίζεται μέχρι τον 5 ο μήνα, πολύ αργότερα από τους υπόλοιπους χόνδρους. Αναπτύσσεται από το ουραίο μισό της υποβραγχιακής προεξοχής, η οποία έχει εξελιχθεί ως έπαρμα από μεσόδερμα των κοιλιακομεσαίων τμημάτων του 3 ου και 4 ου βραγχιακού τόξου (Εικ. 2). Όπως συμβαίνει και στον οισοφάγο, ο αυλός του λάρυγγα 9

10 υφίσταται προσωρινή απόφραξη από επιθηλιακό ιστό. Κάτά τη διαδικασία της επανασηραγγοποίησης στη διάρκεια της 9 ης και 1 ης εβδομάδας, ζεύγη πλαγίων αναδιπλώσεων και εκκολπωμάτων σχηματίζουν τα δομικά πρότυπα των φωνητικών χορδών και λαρυγγικών κοιλιών, αντίστοιχα. Οι μυς του λάρυγγα αναπτύσσονται από τα μυικά στοιχεία που είναι στα βραγχιακά τόξα. Όσοι σχετίζονται με το 4 ο τόξο νευρώνονται από το άνω λαρυγγικό νεύρο, ενώ εκείνα που αποτελούν παράγωγα του 6 ου τόξου, από το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο 1, 2, 3. Εικ. 2 : Εμβρυογένεση του λάρυγγα (2). Εικ. 3 : Εμβρυογένεση του λάρυγγα (3) βραγχιακά τόξα. 1

11 Α.2. ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΛΑΡΥΓΓΑ Α.2.1. Θέση του λάρυγγα Ο λάρυγγας ανήκει στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα της μέσης γραμμής του τραχήλου και στο άνω άκρο της τραχείας. Αντιστοιχεί στους αυχενικούς σπονδύλους Α3-Α6. Ο λάρυγγας μετακινείται κατά τον επιμήκη άξονα του σώματός του στην κατάποση, τη φώνηση και τη βίαια αναπνοή. Όταν ανυψώνεται το κεφάλι και εκτείνεται η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, ο λάρυγγας ανυψώνεται κατά ένα σπόνδυλο. Όταν ο λαιμός κάμπτεται, το κάτω άκρο του τραχήλου κατεβαίνει μέχρι το άνω στόμιο του θώρακα. Ο λάρυγγας «αιωρείται» στη θέση του με τη βοήθεια των ελαστικών συνδέσεών του προς το υοειδές οστό 4, 5. (Εικ. 9) Α.2.2. Διαστάσεις του λάρυγγα 5 Φωνητική χορδή - μήκος - υμενώδης μοίρα - χόνδρινη μοίρα Γλωττίδα - πλάτος σε ηρεμία - μέγιστο Υπογλωττιδική - μετωπιαία μοίρα - εγκάρσια Α.2.3. Σκελετός του λάρυγγα Βρέφος Έφηβος 6-8mm 3-4mm 3-4mm 3mm 6mm 5-7mm 5-7mm Πιν mm 7-8mm 5-7mm 5mm 12mm 15mm 15mm Ενήλικας Άνδρας Γυναίκα 17-23mm 12,5-17mm 11,5-16mm 8-11,5mm 5,5-7mm mm 8mm 6mm 19mm 25mm 24mm 13mm 18mm 17mm Ο σκελετός του λάρυγγα (Εικ. 4,5) αποτελείται από χόνδρους, οι οποίοι συνδεόμενοι με υμένες και συνδέσμους, κινούνται με την ενέργεια μυών. Οι χόνδροι είναι εννέα : τρεις μονοφυείς, ο θυρεοειδής, ο κρικοειδής και η επιγλωττίδα, και τρεις διφυείς, οι αρυταινοειδείς, οι κερατοειδείς και οι σφηνοειδείς. Εικ. 4 : Χόνδροι και σύνδεσμοι του λάρυγγα (1) πρόσθια και πλάγια όψη. 11

12 Εικ. 5 : Χόνδροι και σύνδεσμοι του λάρυγγα (2) οπίσθια όψη. Ο θυρεοειδής χόνδρος αποτελείται από δύο πέταλα, που συναντώνται κατά τη μέση γραμμή και σχηματίζουν έπαρμα σχήματος V, το λαρυγγικό έπαρμα ή μήλο του Αδάμ, που φέρει στο άνω άκρο του τη θυρεοειδή εντομή και είναι ορατό στη μέση γραμμή του τραχήλου. Το οπίσθιο χείλος καθενός από τα δύο πέταλα προσεκβάλλει προς τα άνω και σχηματίζει το άνω θυρεοειδές κέρας και προς τα κάτω σχηματίζοντας το κάτω θυρεοειδές κέρας. Ο κρικοειδής χόνδρος μοιάζει με σφραγιδοφόρο δακτύλιο και βρίσκεται κάτω από το θυρεοειδή χόνδρο. Εμφανίζει ένα στενό τόξο προς τα εμπρός και ένα ευρύ πέταλο προς τα πίσω. Στην πλάγια πλευρά, υπάρχει κυκλική αρθρική επιφάνεια για τη σύνταξη με το κάτω κέρας του θυρεοειδούς χόνδρου. Αριστερά και δεξιά, κατά το άνω χείλος, υπάρχει μικρή αρθρική επιφάνεια για τη σύνταξη με τη βάση του αρυταινοειδούς χόνδρου. Οι αρυταινοειδείς χόνδροι, που έχουν μικρό μέγεθος και σχήμα πυραμίδας, βρίσκονται στο οπίσθιο μέρος του λάρυγγα, πάνω στην έξω μοίρα του άνω χείλους του πετάλου του κρικοειδούς χόνδρου. Καθένας εμφανίζει κορυφή προς τα πάνω και βάση προς τα κάτω. Η κορυφή είναι απόφυση που στηρίζει τον σύστοιχο κερατοειδή χόνδρο. Η βάση συντάσσεται με τον κρικοειδή χόνδρο και φέρει δύο αποφύσεις : τη φωνητική, που προβάλλει οριζόντια προς τα εμπρός και τη μυική, που προβάλλει προς τα έξω. Η κρικαρυταινοειδής διάρθρωση είναι κυλινδρική και ο άξονάς της φέρεται λοξά από τα άνω, πίσω και έσω, προς τα κάτω, εμπρός και έξω. Οι σφηνοειδείς χόνδροι είναι δύο μικροί χόνδροι σχήματος ραβδιού και βρίσκονται ο καθένας σε μια από τις αρυταινοεπιγλωττιδικές πτυχές (Εικ. 11). Χρησιμεύουν ως στηρίγματα των πτυχών αυτών. Η επιγλωττίδα είναι χόνδρος σχήματος φύλλου με πρόσθια ή γλωσσική επιφάνεια και υπόκοιλη οπίσθια ή λαρυγγική. Προσφύεται με το μίσχο της στην οπίσθια επιφάνεια του λαρυγγικού επάρματος. Ο μίσχος δημιουργεί στο βλεννογόνο το επιγλωττιδικό φύμα (Εικ. 11). Το άνω χείλος της επιγλωττίδας είναι ελεύθερο και από εδώ ο βλεννογόνος ανακάμπτει προς την οπίσθια επιφάνεια της γλώσσας 4, 6 (Εικ. 6). 12

13 Α.2.4. Κινήσεις των χόνδρων (Εικ. 11, 12 ) Ο θυρεοειδής μπορεί να κινείται σε σχέση προς τον κρικοειδή χόνδρο γύρω από ένα εγκάρσιο άξονα. Πλάγιες ολισθητικές κινήσεις κατά μήκος του κρικαρυταινοειδούς άξονα προκαλούν συμπλησίαση ή απομάκρυνση των δύο αρυταινοειδών χόνδρων κατά 2mm. Κινήσεις γύρω από τον άξονα προκαλούν άνοδο ή κάθοδο των φωνητικών αποφύσεων. Στροφή γύρω από τον κάθετο άξονα ( χαλαρός αρθρικός θύλακος ) μεταβάλλει την απόσταση μεταξύ των δύο φωνητικών χορδών. Η επιγλωττίδα φέρεται προς τα κάτω γύρω από το άκρο του μίσχου της 4. Α.2.5. Σύνδεσμοι του λάρυγγα Διακρίνονται σε εξωτερικούς, που συνδέουν το λάρυγγα με παρακείμενες δομές και εσωτερικούς, που χρησιμεύουν στη σύνδεση των χόνδρων του λάρυγγα μεταξύ τους. Εξωτερικοί σύνδεσμοι : (Εικ. 4, 5) Ο θυρεοειδής υμένας συνδέει το θυρεοειδή χόνδρο με το υοειδές οστό. Στη μέση γραμμή, ο υμένας παχύνεται και σχηματίζει το μέσο θυρεοειδή σύνδεσμο. Τα οπίσθια χείλη του υμένα επίσης παχύνονται και σχηματίζουν τους πλάγιους θυρεοειδείς συνδέσμους. Μέσα σε κάθε πλάγιο σύνδεσμο εγκλείεται ο μικρός σιταροειδής χόνδρος. Ο υμένας διαπερνάται εκατέρωθεν από τα σύστοιχα άνω λαρυγγικά αγγεία και το έσω λαρυγγικό νεύρο. Ο κρικοτραχειακός σύνδεσμος ενώνει το κάτω χείλος του κρικοειδή χόνδρου με το πρώτο χόνδρινο ημικρίκιο της τραχείας. Ο υοεπιγλωττιδικός σύνδεσμος (Εικ. 6) προσδένει την επιγλωττίδα στο υοειδές οστό. Εσωτερικοί σύνδεσμοι : (Εικ. 6) Ο ινοελαστικός υμένας του λάρυγγα είναι ένα συνεχές πέταλο από ινώδη συνδετικό ιστό με άφθονες ελαστικές ίνες, το οποίο εκτείνεται κάτω από το βλεννογόνο του λάρυγγα. Η άνω μοίρα του υμένα ονομάζεται τετράπλευρος ή αρυταινοεπιγλωττιδικός υμένας και βρίσκεται ανάμεσα στην επιγλωττίδα και τους αρυταινοειδείς χόνδρους. Το κάτω χείλος του σχηματίζει τους κοιλιαίους συνδέσμους. Η κατώτερη μοίρα του ινοελαστικού υμένα λέγεται κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος. Η πρόσθια μοίρα του κρικοθυρεοειδή συνδέσμου είναι παχιά και συνδέει τον κρικοειδή χόνδρο με το κάτω χείλος του θυρεοειδή χόνδρου. Η πλάγια μοίρα του συνδέσμου είναι λεπτή και προσφύεται προς τα κάτω στο άνω χείλος του κρικοειδή χόνδρου. Το άνω χείλος του συνδέσμου αντί να προσφύεται στο κάτω χείλος του θυρεοειδή χόνδρου, ανέρχεται κατά μήκος της έσω επιφάνειας του χόνδρου αυτού, παχύνεται και σχηματίζει τους φωνητικούς συνδέσμους αριστερά και δεξιά. Κάθε φωνητικός σύνδεσμος φέρεται από τη φωνητική απόφυση του σύστοιχου αρυταινοειδή χόνδρου στην έσω επιφάνεια του θυρεοειδούς χόνδρου (Εικ. 4). Ο θυρεοεπιγλωττιδικός σύνδεσμος συνδέει την επιγλωττίδα με το θυρεοειδή (Εικ. 4). Ο ελαστικός οπίσθιος κρικαρυταινοειδής σύνδεσμος ενισχύει την έσω επιφάνεια του χαλαρού αρθρικού θυλάκου της κρικαρυταινοειδούς διάρθρωσης. Ο κρικοφαρυγγικός σύνδεσμος (Εικ. 4, 5) μπορεί να χαρακτηριστεί μεικτός ( εξωτερικός & εσωτερικός ) αφού εκτείνεται από τον κερατοειδή χόνδρο στο οπίσθιο χείλος του σύστοιχου πετάλου του θυρεοειδή χόνδρου και από εκεί με λίγες δεσμίδες μέχρι τα πλάγια τοιχώματα του φάρυγγα 4, 6. Α.2.6. Κοιλότητα του λάρυγγα Η κοιλότητα του λάρυγγα (Εικ. 6, 7) εκτείνεται από την είσοδο έως το κάτω χείλος του κρικοειδή χόνδρου. Διαιρείται σε τρεις μοίρες : Άνω μοίρα ή πρόδομος Μέση μοίρα Κάτω μοίρα 13

14 Εικ. 6 : Κοιλότητα του λάρυγγα (1) προσθιοπίσθια διατομή. Εικ. 7 : Κοιλότητα του λάρυγγα (2) μετωπιαία διατομή. Ο πρόδομος του λάρυγγα βρίσκεται μεταξύ της εισόδου και των κοιλιαίων πτυχών. Η είσοδος του λάρυγγα στρέφεται προς τα πίσω και άνω. Το στόμιο αφορίζεται εμπρός από το 14

15 άνω χείλος της επιγλωττίδας, πλάγια από τις αρυταινοεπιγλωττιδικές πτυχές και πίσω από το βλεννογόνο μεταξύ των δύο αρυταινοειδών χόνδρων. Οι κοιλιαίες πτυχές είναι δύο ερυθρωπές πτυχές του βλεννογόνου που καλύπτουν τους κοιλιαίους συνδέσμους. Το πρόσθιο τοίχωμα του προδόμου αποτελείται από την οπίσθια επιφάνεια της επιγλωττίδας. Το οπίσθιο τοίχωμα σχηματίζεται από τους αρυταινοειδείς χόνδρους και τη μεσαρυταινοειδή πτυχή του βλεννογόνου, ενώ τα πλάγια τοιχώματα ορίζονται από τις αρυταινοεπιγλωττιδικές πτυχές. Η σχισμή του προδόμου είναι το διάστημα ανάμεσα στις κοιλιαίες πτυχές. Η μέση μοίρα του λάρυγγα εκτείνεται από το ύψος των κοιλιαίων πτυχών έως τις γνήσιες φωνητικές χορδές, που έχουν χρώμα λευκωπό και περιέχουν τους φωνητικούς συνδέσμους. Η σχισμή της γλωττίδας είναι το διάστημα που υπάρχει ανάμεσα στις φωνητικές χορδές προς τα εμπρός και στις φωνητικές αποφύσεις των αρυταινοειδών χόνδρων προς τα πίσω (Εικ. 8). Εικ. 8 : Η γλωττίδα όπως φαίνεται στην λαρυγγοσκόπηση. Ανάμεσα στις κοιλιαίες πτυχές και τα φωνητικά χείλη υπάρχει ένα μικρό κόλπωμα που λέγεται λαρυγγική κοιλία. Από αυτή ξεκινάει ένα μικρό εκκόλπωμα που ονομάζεται λαρυγγικός θύλακος και φέρεται προς τα άνω, ανάμεσα στην κοιλιαία πτυχή και το θυρεοειδή χόνδρο. Η κάτω μοίρα του λάρυγγα εκτείνεται από το ύψος των γνήσιων φωνητικών χορδών έως το κάτω χείλος του κρικοειδή χόνδρου. Τα τοιχώματά της σχηματίζονται από την έσω επιφάνεια του κρικοθυρεοειδή συνδέσμου και του κρικοειδή χόνδρου 6. Α.2.7. Μύες του λάρυγγα Οι μύες του λάρυγγα διακρίνονται σε δύο ομάδες : Ετερόχθονες Αυτόχθονες Ετερόχθονες μύες του λάρυγγα : (Εικ. 9) Με βάση την ενέργειά τους διακρίνονται σε ανελκτήρες, που μετακινούν το λάρυγγα προς τα άνω κατά την κατάποση και σε καθελκτήρες, που τον μετακινούν προς τα κάτω μετά την κατάποση. ΑΝΕΛΚΤΗΡΕΣ ΜΥΕΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ : Η θέση τους είναι πάνω από το υοειδές οστό. Περιλαμβάνουν τους μύες διγάστορα, βελονουοειδή, γναθουοειδή και γενειουοειδή. Ο βελονοφαρυγγικός, ο σαλπιγγοφαρυγγικός και ο φαρυγγουπερώιος, οι οποίοι καταφύονται στο οπίσθιο χείλος του πετάλου του θυρεοειδούς χόνδρου, ανυψώνουν επίσης το λάρυγγα. ΚΑΘΕΛΚΤΗΡΕΣ ΜΥΕΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ : Βρίσκονται κάτω από το υοειδές οστό. Σε αυτούς ανήκουν ο στερνοθυρεοειδής, ο στερνουοειδής, ο ωμουοειδής και ο θυρεουοειδής 7. 15

16 Εικ. 9 : Ετερόχθονες μύες του λάρυγγα και η ενέργειά τους. Αυτόχθονες μύες του λάρυγγα : Μπορεί να διαιρεθούν σε δύο ομάδες : στους μυς που ελέγχουν την είσοδο του λάρυγγα κα σε αυτούς που κινούν τις φωνητικές χορδές. Ο ΜΥΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΕΙ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ : Ο λοξός αρυταινοειδής μυς (Εικ. 1, 11) εκφύεται από τη μυική απόφυση του αρυταινοειδή χόνδρου και καταφύεται στην κορυφή του ετερόπλευρου αρυταινοειδή χόνδρου. Μερικές από τις ίνες συνεχίζουν πέρα από την κορυφή του αρυταινοειδή χόνδρου έως την επιγλωττίδα με την αρυταινοεπιγλωττιδική πτυχή, σχηματίζοντας τους αρυταινοεπιγλωττιδικούς μυς. Οι δύο μύες όταν συσπώνται ταυτόχρονα συμπλησιάζουν τους αρυταινοειδείς χόνδρους και τους έλκουν προς την επιγλωττίδα, ενεργώντας ως σφιγκτήρες της είσοδο του λάρυγγα (Εικ. 11 ). ΜΥΕΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΤΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΝΗΣΙΩΝ ΦΩΝΗΤΙΚΩΝ ΧΟΡΔΩΝ : Οι γνήσιες φωνητικές χορδές μπορεί να τεντωθούν ή να χαλαρώσουν. Μπορεί να έρθουν σε θέση προσαγωγής ή απαγωγής. Ο κρικοθυρεοειδής μυς (Εικ. 1) εκφύεται από τα πλάγια του κρικοειδή χόνδρου και καταφύεται με τις ανώτερες ίνες του στο κάτω χείλος του πετάλου του θυρεοειδή χόνδρου και με τις κατώτερες στο πρόσθιο χείλος του κάτω κέρατος του θυρεοειδή χόνδρου. Ο μυς όταν συσπάται : α ) έλκει το θυρεοειδή χόνδρο προς τα εμπρός και β ) γέρνει το πέταλο του κρικοειδή χόνδρου μαζί με τους αρυταινοειδείς χόνδρους που προσφύονται σε αυτό, προς τα πίσω. Η αύξηση της απόστασης μεταξύ του θυρεοειδή χόνδρου και των φωνητικών αποφύσεων των αρυταινοειδών χόνδρων προκαλεί αυξημένη τάση στους φωνητικούς συνδέσμους (Εικ. 12). Ο θυρεοαρυταινοειδής μυς (Εικ. 1) εκφύεται από την έσω επιφάνεια της γωνίας του θυρεοειδή χόνδρου και καταφύεται στην προσθιοπλάγια επιφάνεια του αρυταινοειδή χόνδρου. Μερικές ίνες του πορεύονται κατά μήκος του φωνητικού συνδέσμου και προσφύονται στη φωνητική απόφυση του αρυταινοειδή χόνδρου, σχηματίζοντας το φωνητικό μυ. (Εικ. 7) Με τη σύσπασή του έλκει τον αρυταινοειδή χόνδρο προς το θυρεοειδή χόνδρο, με συνέπεια να χαλαρώνει ο φωνητικός σύνδεσμος. Ο πλάγιος κρικαρυταινοειδής μυς (Εικ. 1) εκφύεται από το άνω χείλος του τόξου του κρικοειδή χόνδρου και καταφύεται στη μυική απόφυση του 16

17 αρυταινοειδή χόνδρου. Έλκει τη μυική απόφυση του αρυταινοειδή χόνδρου προς τα εμπρός, προκαλώντας περιστροφή του αρυταινοειδή με τέτοιο τρόπο ώστε η φωνητική απόφυση φέρεται προς τα έσω και γίνεται προσαγωγή της φωνητικής πτυχής (Εικ. 12). Ο εγκάρσιος αρυταινοειδής μυς (Εικ. 1, 11) εκφύεται από την οπίσθια και έσω επιφάνεια του αρυταινοειδή χόνδρου και καταφύεται στην αντίστοιχη επιφάνεια του ετερόπλευρου αρυταινοειδή χόνδρου. Σύσπαση του μυός συμπλησιάζει τους αρυταινοειδείς χόνδρους κλείνοντας την οπίσθια μοίρα της σχισμής της γλωττίδας. (Εικ. 12) Ο οπίσθιος κρικαρυταινοειδής μυς (Εικ. 1, 11) εκφύεται από την οπίσθια επιφάνεια του πετάλου του κρικοειδή χόνδρου και καταφύεται στη μυική απόφυση του αρυταινοειδή χόνδρου. Έλκει τη μυική απόφυση του αρυταινοειδή χόνδρου προς τα πίσω, προκαλώντας περιστροφή του αρυταινοειδή με τέτοιο τρόπο ώστε η φωνητική απόφυση φέρεται προς τα έξω και η φωνητική χορδή έρχεται σε απαγωγή 6 (Εικ. 12). Εικ. 1 : Αυτόχθονες μύες του λάρυγγα (1). Εικ. 11 : Αυτόχθονες μύες του λάρυγγα (2). 17

18 Εικ. 12 : Ενέργεια των αυτόχθονων μυών του λάρυγγα. Α.2.8. Νεύρωση του λάρυγγα Ολόκληρος ο λάρυγγας νευρώνεται από κλάδους του πνευμονογαστρικού νεύρου (Χ). Ο έσω κλάδος του άνω λαρυγγικού νεύρου παρέχει αισθητική νεύρωση στο βλεννογόνο του λάρυγγα πάνω από τις φωνητικές χορδές. Επίσης περιέχει, όπως και το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο, προσαγωγές ίνες από νευρομυικές ατράκτους και τασεουποδοχείς. Οι αυτόχθονες μύες του λάρυγγα νευρώνονται από το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο εκτός από τον κρικοθυρεοειδή μυ, που νευρώνεται από τον έξω κλάδο του άνω λαρυγγικού. Συμπαθητικές ίνες συνοδεύουν τις άνω και κάτω λαρυγγικές αρτηρίες ενώ ίνες του παρασυμπαθητικού μεταφέρονται με τα νεύρα άνω και παλίνδρομο λαρυγγικό 5, 6. Α.2.9. Αγγείωση του λάρυγγα Το άνω ημιμόριο του λάρυγγα αρδεύεται από τον άνω λαρυγγικό κλάδο της άνω θυρεοειδούς αρτηρίας, ενώ το κάτω ημιμόριο από τον κάτω λαρυγγικό κλάδο της κάτω θυρεοειδούς αρτηρίας. Η φλεβική αποχέτευση είναι περίπου αντίστοιχη με την αρτηριακή παροχή. Το άνω ήμισυ αποχετεύεται από την άνω ή μέση θυρεοειδή φλέβα και το κατώτερο ήμισυ από τις κάτω θυρεοειδείς φλέβες 5, 6. Α.2.1. Λεμφική αποχέτευση του λάρυγγα (Εικ. 13) Αν εξαιρέσουμε τις φωνητικές χορδές, η λεμφική αποχέτευση του λάρυγγα, κυρίως πάνω από την γλωττίδα, είναι ιδιαίτερα πλούσια. Ο επιπολής λαρυγγικός βλεννογόνος αποχετεύεται σε λεμφικό σύστημα που ελεύθερα διασταυρώνεται με τους ετερόπλευρους λεμφαδένες. Τα υποβλεννογόνια λεμφαγγεία, πολύ σημαντικότερα για την επιχώρια μετάσταση των λαρυγγικών όγκων, αποχετεύουν σε ομάδες ομόπλευρων λεμφαδένων που καθορίζονται από την περιοχή προέλευσης των λεμφαγγείων σε σχέση με τη μέση γραμμή και τη γλωττίδα. 18

19 Λεμφαγγεία που ξεκινούν πάνω από τη γλωττίδα καταλήγουν, αφού διαπεράσουν τη θυρεοειδή μεμβράνη, σε εν τω βάθει τραχηλικούς λεμφαδένες που βρίσκονται στην άνω και μέση μοίρα της σφαγιτιδικής αλυσίδας. Αντίθετα, λεμφαγγεία που αποχετεύουν περιοχές κάτω από τη γλωττίδα, καταλήγουν σε παρατραχειακούς και προτραχειακούς λεμφαδένες, από τους οποίους η λέμφος απάγεται στους εν τω βάθει τραχηλικούς λεμφαδένες της κατώτερης μοίρας της σφαγιτιδικής αλυσίδας. Οι υπογλωττιδικές λεμφικές οδοί παρέχουν μεγαλύτερη δυνατότητα ετερόπλευρης διασποράς εξαιτίας της διασταύρωσης τους στις περιοχή του κρικοειδή χόνδρου και κρικοθυρεοειδούς μεμβράνης. Η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των λαρυγγικών λεμφαδένων και εκείνων του μεσοθωρακίου οδηγεί σε περιορισμό των μεταστάσεων από λαρυγγικούς όγκους στην περιοχή του τραχήλου για μεγάλες περιόδους 5. Εικ. 13 : Λεμφική αποχέτευση του λάρυγγα. Α.3. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ Ο λάρυγγας επιτελεί με σειρά σπουδαιότητας, τις λειτουργίες σφιγκτήρα και οργάνου παραγωγής φωνής. Α.3.1. Ο λάρυγγας ως σφιγκτήρας Ουσιαστικά, σφιγκτήρες στο λάρυγγα υπάρχουν σε τρία επίπεδα : α) στην είσοδο, β) στις κοιλιαίες πτυχές και γ) στις φωνητικές χορδές, που είναι και ο σημαντικότερος. Φυσιολογικές λειτουργίες όπου συμμετέχουν οι παραπάνω σφιγκτήρες, είναι οι ακόλουθες : Κατάποση : (Εικ. 14) Χρησιμοποιείται μόνο ο σφιγκτήρας της εισόδου. Σκοπός είναι η παρεμπόδιση στοματοφαρυγγικών εκκρίσεων και ξένων σωμάτων να εισέρθουν στο λάρυγγα. Όταν ο βλωμός της τροφής φέρεται ανάμεσα στη γλώσσα και τη σκληρή υπερώα, ο λάρυγγας έλκεται προς τα άνω. Ταυτόχρονα η είσοδος του στενεύει με την ενέργεια του εγκάρσιου αρυταινοειδή και των αρυταινοεπιγλωττιδικών μυών. Η επιγλωττίδα κλείνει σαν «καπάκι» την είσοδο. Ο βλωμός της τροφής εισέρχεται στον οισοφάγο περνώντας πάνω από την επιγλωττίδα ή ακολουθώντας τις αύλακες που υπάρχουν αριστερά και δεξιά της εισόδου, τους απιοειδείς βόθρους. 19

20 Εικ. 14 : Στάδια της κατάποσης. Αντανακλαστικό σύγκλεισης γλωττίδας : Η σύγκλειση της γλωττίδας μπορεί να είναι αποτέλεσμα είτε αντανακλαστικής, είτε εθελούσιας κινητοποίησης. Ως προστατευτική όμως λειτουργία του αεραγωγού, είναι απόλυτα αντανακλαστική. Ερεθισμός του βλεννογόνου της γλωττίδας οδηγεί αυτόματα σε προσαγωγή των φωνητικών χορδών. Παράταση του φυσιολογικού φαινομένου ονομάζεται λαρυγγόσπασμος και επιβαρύνει σημαντικά την αναπνευστική λειτουργία. Βήχας : Ο βήχας είναι ουσιώδες συστατικό της προστασίας του αεραγωγού και κάθαρσης των εκκρίσεων του κατώτερου αναπνευστικού. Ο μηχανισμός του περιλαμβάνει σύγκλειση των φωνητικών χορδών και κοιλιαίων πτυχών, καθώς οι εκπνευστικοί μυς συσπώνται έντονα. Η πίεση των κατώτερων αεραγωγών αυξάνεται σημαντικά με αποτέλεσμα την απότομη απαγωγή των φωνητικών χορδών. Η εκρηκτική έξοδος αέρα συχνά μετακινεί ξένα σώματα και βλέννη από την αναπνευστική οδό. Φυσιολογία αναπνοής : Οι αυτόχθονες μύες του λάρυγγα υπάγονται σε κεντρικό έλεγχο κατά την αναπνοή ώστε η λαρυγγική λειτουργία να συντονίζεται με τη διαφραγματική. Η γλωττίδα διανοίγεται λίγα msec πριν τη κάθοδο του διαφράγματος, με τη δράση του οπίσθιου κρικαρυταινοειδή. Η παραπάνω ενέργεια είναι συνέπεια εντολής από το αναπνευστικό κέντρο του προμήκη και ενισχύεται από παράγοντες όπως η υπερκαπνία και η αυξημένη αντίσταση αερισμού. Στην ήρεμη αναπνοή η σχισμή της γλωττίδας έχει τριγωνικό σχήμα με την κορυφή στραμμένη προς τα εμπρός. Στη βίαια εισπνοή η σχισμή αποκτά ρομβοειδές σχήμα εξαιτίας της ακραίας έξω στροφής των αρυταινοειδών χόνδρων, που απομακρύνει τις φωνητικές αποφύσεις μεταξύ τους. (Εικ. 15) Εικ. 15 : Οι φωνητικές χορδές σε διάφορες θέσεις, όπως φαίνονται κατά την έμμεση λαρυγγοσκόπηση με κάτοπτρο. 2

21 Ενδοκοιλιακή πίεση : Σε φυσιολογικές λειτουργίες όπου χρειάζεται αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης όπως η ούρηση, η αφόδευση και ο τοκετός, ο αέρας παραμένει προσωρινά μέσα στην αναπνευστική οδό εξαιτίας της σύγκλεισης της σχισμής της γλωττίδας, μετά από βαθιά εισπνοή. Στη συνέχεια οι μύες του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος συσπώνται και η προς τα πάνω μετακίνηση του διαφράγματος παρεμποδίζεται από την παρουσία αέρα υπό πίεση εντός της αναπνευστικής οδού 5, 6. Α.3.2. Ο λάρυγγας ως όργανο παραγωγής φωνής Η λειτουργία της φώνησης, αν και συναντάται σε πολλά είδη, βρίσκει την τελειότερη εκφρασή της στον άνθρωπο. Ο οργανωμένος λόγος είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών στοιχείων που απαρτίζουν την «φωνητική οδό» : πνεύμονες, φωνητικές χορδές, φάρυγγας, στοματική κοιλότητα, ρινική και παραρρινικές κοιλότητες, κάτω από τον έλεγχο ανώτερων νευρικών κέντρων. Όταν στήλη αέρα προερχόμενη από τους πνεύμονες, προσεγγίσει τις φωνητικές χορδές που βρίσκονται σε προσαγωγή, παράγεται ένας θεμελιώδης τόνος από παθητική δόνηση των ελεύθερων χειλέων τους. Το φαινόμενο δεν περιλαμβάνει ενεργητική σύσπαση μυών, αφού αναπαράγεται και σε πτωματικό λάρυγγα μετά εμφύσηση αέρα υπογλωττιδικά. Ο τόνος που παράγεται στις φωνητικές χορδές είναι δυνατό να διαφοροποιηθεί κατά την ένταση και συχνότητά του. Η ένταση εξαρτάται από τη δύναμη του ρεύματος αέρα. Η συχνότητα δόνησης των φωνητικών χορδών ( 1-3Hz σε συνηθισμένη ομιλία, 1Hz σε τραγούδι ) εξαρτάται από : Το μήκος και το πάχος των φωνητικών χορδών, που επηρεάζεται από το φύλο, την ηλικία και παθολογικές καταστάσεις. Την προσθιοπίσθια τάση τους. Τη λειτουργική μείωση που παρατηρείται σε υψηλές συχνότητες. Στην ομιλία γίνεται διακεκομμένη διαφυγή εκπνεόμενου αέρα ανάμεσα από τις φωνητικές χορδές που βρίσκονται σε προσαγωγή. Κατά το ψιθύρισμα οι φωνητικές χορδές βρίσκονται σε προσαγωγή, αλλά οι αρυταινοειδείς χόνδροι είναι χωριστά ο ένας από τον άλλο (Εικ. 15). Οι επιφάνειες των ελεύθερων χειλέων των φωνητικών χορδών που έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, μεταβάλλονται διαρκώς, δημιουργώντας κύματα που μετακινούνται από κάτω προς τα πάνω (Εικ. 16). Αν και η παραγωγή φωνής στο λάρυγγα είναι παθητική λειτουργία, υπάγεται σε συνεχή έλεγχο μέσω της τροποποίησης των φυσικών ιδιοτήτων των φωνητικών χορδών από τους αυτόχθονες μυς, όπως ο θυρεοαρυταινοειδής, αλλά και ετερόχθονες, όπως ο στερνοθυρεοειδής. Η παραπάνω ρύθμιση καθοδηγείται από επεξεργασία της φωνής όπως λαμβάνεται από το ακουστικό σύστημα. Επίσης άλλα δεδομένα προέρχονται από μηχανουποδοχείς Εικ. 16 : Δονήσεις των φωνητικών χορδών κατά τη φώνηση. 21

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 ο ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1

Κεφάλαιο 6 ο ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Κεφάλαιο 6 ο ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Το αναπνευστικό σύστημα Εξυπηρετεί την ανταλλαγή αερίων πνευμονική αναπνοή Την πρόσληψη οξυγόνου από την ατμόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ ρίνα φάρυγγας στοματική κοιλότητα ΚΑΤΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ λάρυγγας τραχεία 2 βρόγχοι πνεύμονες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους. Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος

ΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους. Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος ΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος Τιπεριλαμβάνει; Ρινική κοιλότητα Φάρυγγας Λάρυγγας Τραχεία Βρογχιόλια Βρόγχοι Κυψελίδες Όριοανώτερου κατώτερουασ Φωνητικές χορδές Λάρυγγας

Διαβάστε περισσότερα

Αναπνευστικό Σύστημα. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Αναπνευστικό Σύστημα. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Αναπνευστικό Σύστημα Ioannis Lazarettos MD PhD Αναπνευστικό Σύστημα Το αναπνευστικό σύστημα εξυπηρετεί τη λειτουργία της αναπνοής, δηλαδή της ανταλλαγής αερίων στον οργανισμό 2 Όργανα Αναπνευστικού Λάρυγγας

Διαβάστε περισσότερα

Υπερ- και Υπολειτουργικές διαταραχές του λάρυγγα

Υπερ- και Υπολειτουργικές διαταραχές του λάρυγγα Υπερ- και Υπολειτουργικές διαταραχές του λάρυγγα Δρ. Κων. Λαμπρόπουλος Χειρουργός ΩΡΛ Φωνίατρος Επιστημονικός Υπεύθυνος Κέντρου Φωνιατρικής & Εφαρμοσμένης Λαρυγγολογίας Ιπποκράτειο 26/06/2015 Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Επικοινωνίας οφειλόμενες στην παθολογίας του Λάρυγγα και της Φώνησης ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Διαταραχές Επικοινωνίας οφειλόμενες στην παθολογίας του Λάρυγγα και της Φώνησης ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Διαταραχές Επικοινωνίας οφειλόμενες στην παθολογίας του Λάρυγγα και της Φώνησης ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εποπτεύων καθηγητής: κ. Πέσχος Δημήτριος Σπουδάστριες: Δημοσθένους Ανδρονίκη (Α.Μ. 13052) Σάββα Στέλλα (Α.Μ.

Διαβάστε περισσότερα

Μύες Θώρακα - Κορμού

Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες μαστικής περιοχής Μύες πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος Μύες κοιλιακού τοιχώματος Μύες ράχης Μύες οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος 1 2 3 1 Μείζων θωρακικός 1 Ελάσσων θωρακικός 2 3Υποκλείδιος

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος του Λάρυγγα

Καρκίνος του Λάρυγγα Καρκίνος του Λάρυγγα Ο λάρυγγας βρίσκεται ανατομικά σε συνέχεια με τη ρινική / στοματική κοιλότητα και αποτελεί την είσοδο της αεραγωγού. Η τραχεία και οι πνευμόνες βρίσκονται προς τα κάτω ενώ προς τα

Διαβάστε περισσότερα

Πεπτικό σύστημα. Στοματική κοιλότητα Φάρυγγας Οισοφάγος Στόμαχος Λεπτό έντερο Παχύ έντερο Ήπαρ Πάγκρεας

Πεπτικό σύστημα. Στοματική κοιλότητα Φάρυγγας Οισοφάγος Στόμαχος Λεπτό έντερο Παχύ έντερο Ήπαρ Πάγκρεας ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πεπτικό σύστημα Στοματική κοιλότητα Φάρυγγας Οισοφάγος Στόμαχος Λεπτό έντερο Παχύ έντερο Ήπαρ Πάγκρεας Πεπτικοί αδένες Μικροί πεπτικοί αδένες που βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλο το τοίχωμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Σπουδάστριες: Δημοσθένους Ανδρονίκη Σάββα Στέλλα. Εποπτεύων Καθηγητής: κ. Πέσχος Δημήτριος

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Σπουδάστριες: Δημοσθένους Ανδρονίκη Σάββα Στέλλα. Εποπτεύων Καθηγητής: κ. Πέσχος Δημήτριος ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σπουδάστριες: Δημοσθένους Ανδρονίκη Σάββα Στέλλα Εποπτεύων Καθηγητής: κ. Πέσχος Δημήτριος Ο Λάρυγγας αποτελείται από : i. ένα χόνδρινο σκελετό ii. αρθρώσεις iii. μύες iv. συνδέσμους

Διαβάστε περισσότερα

Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου)

Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) 01/35 Το Ερειστικό Σύστημα αποτελείται από: 1. Τα Οστά 2. Τις Αρθρώσεις 3. Τους Συνδέσμους 02/35 ΟΣΤΑ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Σύνολο: 285 οστά

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: ρ. Τιµολέων Τερζής, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διευθυντής Ρινολογικής Ομάδας Αθηνών

Γράφει: ρ. Τιµολέων Τερζής, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διευθυντής Ρινολογικής Ομάδας Αθηνών Γράφει: ρ. Τιµολέων Τερζής, Ωτορινολαρυγγολόγος, Διευθυντής Ρινολογικής Ομάδας Αθηνών Η φωνή µας παράγεται από την κίνηση και τη δόνηση δύο µικρών µυών, των φωνητικών µυών, που λέγονται φωνητικές χορδές.

Διαβάστε περισσότερα

Καλοήθεις Καταστάσεις Φωνητικών Χορδών

Καλοήθεις Καταστάσεις Φωνητικών Χορδών Καλοήθεις Καταστάσεις Φωνητικών Χορδών Oξύ τραύμα ή χρόνιος ερεθισμός προκαλεί αλλαγές στον βλεννογόνο των φωνητικών χορδών που μπορεί να οδηγήσει σε πολύποδες, όζους, κοκκιώματα ή κύστες. Ο ασθενής παραπονιέται

Διαβάστε περισσότερα

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική

Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική

Διαβάστε περισσότερα

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Tο αναπνευστικό σύστημα εξυπηρετεί την αναπνοή κατά την οποία γίνεται η ανταλλαγή των αερίων, δηλαδή η παραλαβή του οξυγόνου από την ατμόσφαιρα και η αποβολή του διοξειδίου του

Διαβάστε περισσότερα

Εμβρυολογία του Αναπνευστικού Συστήματος

Εμβρυολογία του Αναπνευστικού Συστήματος Εμβρυολογία του Αναπνευστικού Συστήματος Ανάπτυξη πνευμόνων Εμβρυική περίοδος (4-5 εβδομάδες) Ψευδοαδενική περίοδος (5-16 εβδομάδες) Περίοδος σχηματισμού του βρογχικού δέντρου Σωληνώδης περίοδος (16-26

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ. Κεφάλαιο 3

Περιεχόμενα ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ. Κεφάλαιο 3 Πρόλογος Aγγλικής Έκδοσης xiii Λίγα Λόγια για τους Συγγραφείς xv Ευχαριστίες xvii Εισαγωγή xix Χρησιμοποιώντας το Βιβλίο xxi Πρόλογος Ελληνικής Έκδοσης xxiii Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Ανατομία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Ινομυώδες κοίλο όργανο Εντόπιση: στο θώρακα - λοξή θέση Κορυφή: προς τα κάτω, εμπρός και αριστερά Βάση: προς τα πίσω, άνω και δεξιά Δεξιές κοιλότητες: δεξιός κόλπος - δεξιά κοιλία Αριστερές

Διαβάστε περισσότερα

φυσιολογικό δέρμα - 1

φυσιολογικό δέρμα - 1 φυσιολογικό δέρμα -1 Επιδερμίδα (επιθήλιο, εξωδερμική προέλευση) Α Α Α Μ θηλώδες χόριο (επιπολής) ακανθωτή στιβάδα βασική στιβάδα χόριο Μ = Μελανοκύτταρο (νευροεξωδερμική προέλευση, νευρική ακρολοφία)

Διαβάστε περισσότερα

Μύες του προσώπου και της κεφαλής

Μύες του προσώπου και της κεφαλής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ Μύες του προσώπου και της κεφαλής 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ ΜΕΤΩΠΟΪΝΙΑΚΟΣ* Επικράνιος Κρανίο - πλάγια άποψη Ινιακή γαστέρα (ινιακός μ.) Από τα δύο έξω τριτημόρια της άνω αυχενικής γραμμής του ινιακού

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Μέρος Α Δρ. Ανδρέας Φλουρής Ερευνητής Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας Κέντρο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΑΝΑΠΝΟΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Ο όρος αναπνοήαναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)

Στέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής) ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΛΑΡΥΓΓΕΚΤΟΜΗ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΛΑΡΥΓΓΕΚΤΟΜΗ Α ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΛΑΡΥΓΓΕΚΤΟΜΗ Διδακτορική διατριβή του ιατρού Γιάννη Θ. Θρασυβούλου Ωτορινολαρυγγολόγος-Χειρουργός

Διαβάστε περισσότερα

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μύες του προσώπου. Λέγονται και «μιμικοί». Κινητική νεύρωση Προσωπικό νεύρο -VII Αισθητική νεύρωση τρίδυμο νεύρο -V Α) Κογχική ομάδα 1. Σφιγκτήρας των βλεφάρων 2. Επισκύνιος

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Θωρακικό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Θώρακας Γενική επισκόπηση Σχετικοί όροι Θώρακας Θωρακικός κλωβός Θωρακικό τοίχωμα Θωρακική κοιλότητα Σχετικοί όροι Θώρακας Περιοχή του σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΛΟΗΘΩΝ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ»

ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΛΟΗΘΩΝ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ» ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΛΟΗΘΩΝ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ» ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΚΑΡΚΑΤΣΕΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ, Α.Μ:12588 ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας.

ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας. ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας. 01/37 Σκελετικός Μύς: Το ένα άκρο, προσφύεται στο οστό που ο µυς αυτός κινεί, η κατάφυση, ενώ το άλλο, προσφύεται στο οστό

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΦΩΝΗΣ

Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΦΩΝΗΣ Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΦΩΝΗΣ ΝΤΟΚΟΥ ΓΛΥΚΕΡΙΑ: Α.Μ 566 ΕΠΟΠΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Dr ΖΙΑΒΡΑ ΝΑΥΣΙΚΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 .στους γονείς

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Φωτεινή Μάλλη Πνευμονολόγος Αναπλ. Καθηγητρια ΤΕΙ Νοσηλευτικής Επιστημονικός Συνεργάτης Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΘ Καθηγητής-Σύμβουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες)

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες) ΡΑΧΗ Ι. Γενικά Α. Η ράχη αποτελείται από την οπίσθια επιφάνεια του σώµατος 1. Αποτελεί µυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορµού 2. Οστικά στοιχεία α. Σπόνδυλοι β. Κεντρικά τµήµατα των πλευρών γ. Άνω επιφάνειες

Διαβάστε περισσότερα

παθησεισ ΤΟΥ ΦΑΡΥΓΓΑ 2.1 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΥΓΓΑ Στοματοφάρυγγας Ρινοφάρυγγας κεφαλαιο Σέγγας Ιωάννης, Χαντζάκος Αναστάσιος

παθησεισ ΤΟΥ ΦΑΡΥΓΓΑ 2.1 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΥΓΓΑ Στοματοφάρυγγας Ρινοφάρυγγας κεφαλαιο Σέγγας Ιωάννης, Χαντζάκος Αναστάσιος κεφαλαιο 2 παθησεισ ΤΟΥ ΦΑΡΥΓΓΑ 2.1 ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΥΓΓΑ Σέγγας Ιωάννης, Χαντζάκος Αναστάσιος Ανατομία φάρυγγα Ο φάρυγγας κατά το μεγαλύτερο μέρος του αποτελεί κοινή οδό τόσο του ανώτερου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Η µήτρα (εικόνα 1) είναι κοίλο µυώδες όργανο µήκους περίπου 8 cm που προέρχεται από την συνένωση

Διαβάστε περισσότερα

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία Κίττυ Παυλάκη Jeanne Calment Κάπνιζε µέχρι τα 117 Πέθανε στα 122 Η σωστή λειτουργία των οργανισµών απαιτεί τη δυνατότητα προσαρµογής των κυττάρων και κατά συνέπεια και των

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ Ανωορρηκτικοί κύκλοι Εξωγενή οιστρογόνα Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Παχυσαρκία Όγκοι ωοθηκών Εφηβία Παραγωγική ηλικία Κλιμακτήριο εμμηνόπαυση ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης. Σπύρος Δαμάσκος

Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης. Σπύρος Δαμάσκος Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης Σκοπός του σεμιναριακού αυτού μαθήματος...... ο φοιτητής να είναι σε θέση να κάνει ενδοστοματική και εξωστοματική κλινική εξέταση, και να αναγνωρίσει τα φυσιολογικά ανατομικά

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Όρια της κοιλιάς Άνω: Πλευρικό τόξο 7-12 Ξιφοειδής απόφυση: επίπεδο 10ου πλευρικού χόνδρου = Ο3 Κάτω : Ηβικά οστά και λαγόνια ακρολοφία:

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια Ημέρα. Τα 5 λεπτά που μπορούν να σώσουν τη ζωή σου! κατά του. Δωρεάν εξέταση για καρκίνο Κεφαλής και Τραχήλου

Παγκόσμια Ημέρα. Τα 5 λεπτά που μπορούν να σώσουν τη ζωή σου! κατά του. Δωρεάν εξέταση για καρκίνο Κεφαλής και Τραχήλου Παγκόσμια Ημέρα κατά του Τα 5 λεπτά που μπορούν να σώσουν τη ζωή σου! Δωρεάν εξέταση για καρκίνο Κεφαλής και Τραχήλου http://www.ifhnos.org/world- cancer- day Σύλλογος Καρκινοπαθών Μακεδονίας- Θράκης 27η

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΔΕΝΑ. Τριανταφυλλιά Κολέτσα Λέκτορας

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΔΕΝΑ. Τριανταφυλλιά Κολέτσα Λέκτορας ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΔΕΝΑ Τριανταφυλλιά Κολέτσα Λέκτορας ΕΓΠΠΑ, Α.Π.Θ. Μαστός Λοβοί: εκβάλουν στη θηλή με γαλακτοφόρο πόρο. Διακλαδιζόμενοι πόροι κατάληξη-λοβιακές λοβιακές μονάδες. Λοβιακή μονάδα: αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάντε κλικ για να επεξεργαστείτε τον υπότιτλο του υποδείγματος ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κυκλοφορικό σύστημα Αιμοφόρο 1. 2. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο Αρτηρίες Λεμφικά τριχοειδή Φλέβες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Στον ανθρώπινο οργανισµό a) όλα τα κύτταρα έχουν το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία b) υπάρχουν κύτταρα µε το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος

Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος Εμβρυολογία πεπτικού συστήματος Υπατία Δούση-Αναγνωστοπούλου Εργαστήριο Ιστολογίας και Εμβρυολογίας AΡΧΕΓΟΝΟ ΕΝΤΕΡΟ : - πρόσθιο έντερο, - μέσο έντερο, - οπίσθιο έντερο. `σχηματίζεται την 4η εβδομάδα (από

Διαβάστε περισσότερα

Μύες του πυελικού τοιχώματος

Μύες του πυελικού τοιχώματος Μύες Πυέλου Μύες του πυελικού τοιχώματος Συμβάλλουν στο σχηματισμό των εσωτερικών πλάγιων τοιχωμάτων της πυελικής κοιλότητας. Εκφύονται μέσα από τη πυελική κοιλότητα αλλά καταφύονται έξω από αυτήν (μηριαίο).

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΙ Ο ανθρώπινος οργανισμός συνίσταται α- πό τρισεκατομμύρια κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά εμφανίζουν σημαντική ποικιλομορφία, που αφορά το μέγεθος,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου

5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου 5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ H άρθρωση του ώμου Μαθητής Μ. Γεώργιος Ανατομία ώμου Τα κύρια οστά του ώμου είναι το βραχιόνιο και η ωμοπλάτη.η αρθρική κοιλότητα προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο

4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο 4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο Στον άνθρωπο οι θρεπτικές ουσίες της τροφής απορροφώνται από το λεπτό έντερο. Με την κυκλοφορία του αίματος φτάνουν σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Εκεί, ορισμένες από αυτές,

Διαβάστε περισσότερα

Τράχηλος. Ι. Γενικά. οισοφάγο τραχεία θυρεοειδής αδένας παραθυρεοειδής αδένες

Τράχηλος. Ι. Γενικά. οισοφάγο τραχεία θυρεοειδής αδένας παραθυρεοειδής αδένες Τράχηλος Ι. Γενικά Α. Ο τράχηλος περιλαµβάνει πολλά & σηµαντικά µορφώµατα (όπως αγγεία, νεύρα, κλπ) που συνδέουν την κεφαλή µε τον κορµό & άνω άκρο τις καρωτίδες αρτηρίες τις σφαγίτιδες φλέβες τα πνευµονογαστρικά

Διαβάστε περισσότερα

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Π.Ε ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες (ΜΣΑΦ κ.ά) Ισχαιμική Μετακτινική

Διαβάστε περισσότερα

Κουμανίδου Χρυσούλα Συντονίστρια Διευθύντρια

Κουμανίδου Χρυσούλα Συντονίστρια Διευθύντρια Κουμανίδου Χρυσούλα Συντονίστρια Διευθύντρια Καλοήθη Κακοήθη Συγγενές Φλεγμονώδες Αγγειακό Νεοπλαστικό Διόγκωση Ιστορικό Κλινική εικόνα Ηλικία Εντόπιση Ατελής σύγκλειση τμήματος του θυρεογλωσσικού πόρου

Διαβάστε περισσότερα

VIN (Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία αιδοίου)

VIN (Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία αιδοίου) VIN (Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία αιδοίου) Διαφορές μεταξύ τραχήλου και αιδοίου Κύτταρο-στόχος: κυρίως πλακώδες δεν υπάρχει εκτεθειμένος πολυδύναμος πληθυσμός, όπως στον τράχηλο Σχετιζόμενοι HPV: κυριαρχούν

Διαβάστε περισσότερα

Α.Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Α.Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Α.Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011 Α.Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΩΝΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΛΑΡΥΓΓΕΚΤΟΜΗ Συγραφή - Επιμέλια: Καλαϊτζίδης Σταύρος Υπεύθυνη Καθηγήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΙΠΕΡΗ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Εργαστήριο Στοματολογίας ΕΚΠΑ ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ:

Διαβάστε περισσότερα

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα αιδοίου Σπάνιο, 1,5 ανά 100 000 γυναίκες στις ΗΠΑ Τρειςομάδεςγυναικών:

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικά Αισθητήρια Όργανα

Ειδικά Αισθητήρια Όργανα Ειδικά Αισθητήρια Όργανα Οφθαλμός Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας ΟΦΘΑΛΜΟΣ ΧΙΤΩΝΕΣ ΟΦΘΑΛΜΙΚΟΥ ΒΟΛΒΟΥ 1. Σκληρός: εξωτερικός ινοκολλαγονώδης χιτώνας 2. Ραγοειδήςήμέσοςήαγγειώδης:

Διαβάστε περισσότερα

Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία)

Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Τα νεογέννητα μωρά διαφέρουν από τους ενήλικες, ή ακόμα από τα μεγαλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

ANAΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ANAΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ANAΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η επιφάνεια για την ανταλλαγή των αερίων είναι περίπου 140m 2! Το ΑBC της επείγουσας Ιατρικής A: Airway B: Breathing C: Circulation D: Disability E: Exposure Τι παρατηρείται? Αλλεργική

Διαβάστε περισσότερα

ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος. Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός»

ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος. Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός» ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός» ΓΕΝΗ HPV Α γένος: βλεννογόνοι αιτιολογική συσχέτιση µε καρκίνο τραχήλου µήτρας, πρωκτού, αιδοίου, πέους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Ελένη Σπανίδου-Καρβούνη Καρβούνη, FRCPC Παθολογοανατόμος Αρεταίειο Νοσοκομείο Προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις του παγκρέατος Παγκρεατική Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία

Διαβάστε περισσότερα

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα σύστημα παροχέτευσης

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα σύστημα παροχέτευσης ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα είναι ένα σύστημα παροχέτευσης Αποτελείται από: Λεμφικά αγγεία (περιέχουν τη λέμφο) Λεμφαδένες (αποτελούν σταθμούς διήθησης της απαγόμενης λέμφου) Λεμφικά όργανα (σπλήνας,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Ι. Γενικά Α. Η κοιλία είναι το τµήµα του κόρµου που βρίσκεται µεταξύ του θώρακα (διάφραγµα) προς τα πάνω και της πυέλου (είσοδο της µικρής πυέλου) προς τα κάτω. Η πύελος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος αρδεύεται από : 1. Τις δύο έσω καρωτίδες και τους κλάδους τους 2. Τις δύο σπονδυλικές αρτηρίες και τους κλάδους τους Οι τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Συμπληρωματική θεραπεία. Χειρουργική ανατομία

Συμπληρωματική θεραπεία. Χειρουργική ανατομία Χειρουργική ανατομία 5 Συμπληρωματική θεραπεία Η συμπληρωματική θεραπεία μπορεί να είναι απαραίτητη μετά από τη χειρουργική για καρκίνο κεφαλής και τραχήλου. Πρόσφατα δημοσιευμένα άρθρα περιγράφουν με

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες ΜΥΟΛΟΓΙΑ Μυϊκός ιστός και Μυϊκό σύστηµα Ι. Γενικά Α. Μύες = όργανα µαλακά συσταλτά 1. οι συσπάσεις των µυϊκών ινών κινούν τα µέρη του σώµατος 2. προσδίδει το σχήµα του σώµατος 3. τρία είδη µυών α. Σκελετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΦΩΝΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΦΩΝΗΤΙΚΩΝ ΧΟΡΔΩΝ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΦΩΝΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΦΩΝΗΤΙΚΩΝ ΧΟΡΔΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ- ΤΟΜΕΑΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ Β ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΠΑΝΕΠ.

Διαβάστε περισσότερα

Συγγενείς ανωμαλίες κρανιοπροσωπικής. A. Κοτσίνας Επικ. Καθηγητής

Συγγενείς ανωμαλίες κρανιοπροσωπικής. A. Κοτσίνας Επικ. Καθηγητής Συγγενείς ανωμαλίες κρανιοπροσωπικής ανάπτυξης A. Κοτσίνας Επικ. Καθηγητής Φαρυγγικά τόξα Εμφανίζονται με κρανιοουραία αλληλουχία πέντε ζεύγη το πρώτο ζεύγος -την 22η ημέρα το δεύτερο και τρίτο ζεύγος

Διαβάστε περισσότερα

Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη

Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στη βιολογική μηχανική Κεφάλαιο 2 Εκβιομηχανική των οστών Οι διαφάνειες που ακολουθούν Η ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Για να περιγράψουμε τα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπνοή και ήχος Ομιλία και τραγούδι

Αναπνοή και ήχος Ομιλία και τραγούδι Αναπνοή και ήχος Ομιλία και τραγούδι Σχέδιο εργασίας της Α τάξης Γελ. Πελοπίου Υπεύθυνος καθηγητής: Παπαδημητρίου Νικόλαος Αναπνοή Μέλη : Αγγελόπουλος Γιάννης Τσιπολίτης Γιώργος Η αναπνοή σε επίπεδο οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Η παγκόσμια οργάνωση υγείας συνιστά την κατάταξη σε 4 βασικούς ιστολογικούς τύπους: καρκίνωμα μεταβατικού επιθηλίου, καρκίνωμα πλακώδους

Η παγκόσμια οργάνωση υγείας συνιστά την κατάταξη σε 4 βασικούς ιστολογικούς τύπους: καρκίνωμα μεταβατικού επιθηλίου, καρκίνωμα πλακώδους ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ. Είναι ο τέταρτος πιο συχνός καρκίνος της στον Δυτικό κόσμο. Η μέση ηλικία κατά την διάγνωση είναι τα 60 με 65 έτη.είναι πιο συχνός στους

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ 1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά

Διαβάστε περισσότερα

Άνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές

Άνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΘΩΡΑΚΑ Ο οστεοχόνδρινος θωρακικός κλωβός σχηματίζεται: 1. Ραχιαία, από τμήμα της Σπονδυλικής Στήλης (12 θωρακικοί σπόνδυλοι & μεσοσπονδύλιοι δίσκοι), 2. Κυκλοτερώς, από 12 ζεύγη πλευρών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Βιολογία Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΝΤΖΑΣ Επίκουρος Καθηγητής

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΝΤΖΑΣ Επίκουρος Καθηγητής ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΝΤΖΑΣ Επίκουρος Καθηγητής ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Επιφυσιοβλάστωµα Επιφυσιοκύττωµα Ογκος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ Η ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η λευκή ουσία συντίθεται από εμύελες νευρικές ίνες διαφόρων διαμέτρων και νευρογλοία Οι νευρικές ίνες κατατάσσονται

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Ι. Γενικά Α. 3εις σηµαντικές ζώνες των κάτω άκρων 1. Μηριαίο τρίγωνο 2. Ο πόρος των προσαγωγών 3. Ο ιγνυακός βόθρος Β. Μηριαίο οστό 1. Είναι το επιµηκέστερο, το ισχυρότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:././2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Από το κύτταρο στον οργανισμό ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία Θέμα: «Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στην αποκατάσταση των διαταραχών φώνησης»

Πτυχιακή Εργασία Θέμα: «Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στην αποκατάσταση των διαταραχών φώνησης» ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Θέμα: «Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στην αποκατάσταση των διαταραχών φώνησης» ΤΟΠΑΛΙΔΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Α.Μ.: 15835 Επιβλέπουσα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ I ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ I ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ NATIONAL AND KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΑΣΙΚΩΝ & ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ 1 115 7 ΑΘΗΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΙ Ως προς τη µορφή και τη λειτουργία τους. Κυτταρική διαφοροποίηση.

ΙΣΤΟΙ Ως προς τη µορφή και τη λειτουργία τους. Κυτταρική διαφοροποίηση. ΙΣΤΟΙ 1. Τα κύτταρα που αποτελούν τον οργανισµό µας, διακρίνονται σε διάφορους τύπους, παρά το γεγονός ότι όλα, τελικώς, προέρχονται από το ζυγωτό, δηλαδή το πρώτο κύτταρο µε το οποίο ξεκίνησε η ζωή µας.

Διαβάστε περισσότερα

Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες

Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες Ρήξη του Τενοντίου Πετάλου του Ώμου: Γενικές Πληροφορίες Ποιά είναι η ανατομική κατασκευή του ώμου; Η άρθρωση του ώμου σχηματίζεται από την σύνδεση τριών οστών: του βραχιονίου, της ωμοπλάτης και της κλείδας.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ του ΩΤΟΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

ΑΝΑΤΟΜΙΑ του ΩΤΟΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ του ΩΤΟΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΑΚΟΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Έξω Ους, Μέσω Ους, Έσω Ους Έξω Ους, Μέσω Ους: μετάδοση ηχητικών κυμάτων Έσω Ους: Όργανο Ακοής και Ισορροπίας ΕΞΩ ΟΥΣ α) Πτερύγιο β) Έξω ακουστικός

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική Δερματομυοσίτιδα Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΜΥΟΣΙΤΙΔΑ 1.1 Τι είδους νόσημα είναι; Η νεανική δερματομυοσίτιδα (ΝΔΜ) είναι ένα σπάνιο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ Κοίλο μυώδες όργανο που υποδέχεται, αποθηκεύει και αποβάλλει τα ούρα Μέρη της κύστης Κορυφή Σώμα Πυθμένας Ανατομικά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΜΑ 1ο 1. Κυτταρική διαφοροποίηση ονομάζουμε: α. Την δομική κυρίως εξειδίκευση των συστημάτων β. Την δομική και λειτουργική εξειδίκευση των κυττάρων γ. Την λειτουργική εξειδίκευση

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος. Note: Σήμερα όμως πάνω από το 50% των διαφόρων καρκινικών τύπων είναι θεραπεύσιμοι

Καρκίνος. Note: Σήμερα όμως πάνω από το 50% των διαφόρων καρκινικών τύπων είναι θεραπεύσιμοι Ο πιο απλός ορισμός είναι ότι ο καρκίνος είναι μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και διασπορά ανώμαλων κυττάρων. Αν η εξάπλωση δεν ελεγχθεί θα οδηγήσει στο θάνατο. Ποσοστό

Διαβάστε περισσότερα

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις.

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις. 8SELIDO ENTIPO AGALIAZO.indd 1 Εισαγωγή Το έντυπο που κρατάτε στα χέρια σας έχει γραφτεί για να ρίξει φως στα σημαντικά σημεία για τον καρκίνου του θυρεοειδούς ο οποίος αποτελεί έναν από τους πιο σπάνιους

Διαβάστε περισσότερα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα Βουβωνική Χώρα Ι. Βουβωνικός Χώρα Α. Βουβωνικός Σύνδεσµος (του Poupart) Δεν είναι πραγµατικός σύνδεσµος Είναι η αναδίπλωση προς τα έσω του ελευθέρου κάτω χείλους του έξω λοξού µυός από την εκφυσή του από

Διαβάστε περισσότερα