ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΤΗΣ ΕΕ. Η κατάρριψη ενός μύθου. Μια τεράστια απάτη; Δισεκατομμύρια πεταμένα από το παράθυρο; Οι λογαριασμοί, ένα κακό αστείο;

Transcript

1 ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΤΗΣ ΕΕ Η κατάρριψη ενός μύθου Μια τεράστια απάτη; Δισεκατομμύρια πεταμένα από το παράθυρο; Οι λογαριασμοί, ένα κακό αστείο; Ευρωπαϊκή Επιτροπή

2 Εν συντομία Οι βαρύγδουπες εκφράσεις της πρώτης σελίδας δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Παρακάτω καταρρίπτουμε τους πιο κοινούς μύθους σχετικά με τους λογαριασμούς και τις δαπάνες της ΕΕ. Περισσότερες λεπτομέρειες θα βρείτε στις εσωτερικές σελίδες. «Οι δαπάνες της ΕΕ είναι μια τεράστια απάτη», λένε οι ελεγκτές Δεν είναι. Αυτό που διαπιστώνουν συνήθως οι ελεγκτές δεν είναι απάτη αλλά λάθη σε διάφορα στάδια της δημοσιονομικής διαδικασίας, ιδίως σε επίπεδο τελικού δικαιούχου. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, από τις εκατοντάδες συναλλαγών που ήλεγξαν οι ελεγκτές (*) το 2007, δύο μόνο οδήγησαν σε έναρξη έρευνας από την ΟLAF, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Καταπολέμηση της Απάτης. Διάγνωση «Τα χρήματα της ΕΕ θα μπορούσαν να δαπανηθούν καλύτερα εάν η διαχείριση γινόταν σε εθνικό επίπεδο» Όντως, το 80 % περίπου του προϋπολογισμού της ΕΕ δαπανάται από εθνικές ή περιφερειακές κυβερνήσεις στα κράτη μέλη. Αυτέςοικυβερνήσεις είναι αρμόδιες για την επιλογή των δικαιούχων και είναι οι πρώτες υπεύθυνες για ναελέγχουν εάν τα χρήματα δαπανώνται σωστά. Επιπτώσεις «Οι λογαριασμοί της ΕΕ είναι ένα χάος» Δεν είναι. Στη σφαιρική του αξιολόγηση, το Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρεί ότι οι λογαριασμοί της ΕΕ είναι πολύ αξιόπιστοι. Λύσεις «Οι φόροι που πληρώνω προορίζονται για να διορθώνονται τα λάθη κακής διαχείρισης σε άλλες χώρες» Όταν διαπιστώνονται λάθη ή ανωμαλίες, επιβάλλονται διορθώσεις στο έργο ή στη χώρα όπου διαπιστώθηκε το λάθος. «Οι ελεγκτές λένε ότι δισεκατομμύρια πάνε χαμένα» Δεν ισχύει. Βάσει ενός δείγματος το οποίο έχουν ελέγξει, οι ελεγκτές αναφέρουν το ποσοστό των πληρωμών σε ορισμένους τομείς, στις οποίες έχουν ενδεχομένως παρεισφρήσει λάθη. Αυτό όμως δεν είναι το ίδιο με το να λέμε ότι έχει χαθεί ή σπαταληθεί ένα συγκεκριμένο ποσό. Ακόμη και στην περίπτωση που διαπιστώνονται λάθη σ ένα έργο, αυτό μπορεί να έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία και οι πόροι που καταβλήθηκαν κατά λάθος μπορεί να έχουν ήδη επιστραφεί από το δικαιούχο ή τις αρμόδιες αρχές. Λύσεις Επιπτώσεις (*) Δηλαδή το Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο εκδίδει κάθε χρόνο έκθεση σχετικά με τους λογαριασμούς και τις δαπάνες της ΕΕ.

3 Διάγνωση Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση μεταξύ λαθών και απάτης. Η βασική διάγνωση των ελεγκτών είναι ότι υπάρχουν πολλά λάθη, που γίνονται συνήθως από τους τελικούς δικαιούχους της χρηματοδότησης της ΕΕ. Το σύστημα πληρωμών της ΕΕ είναι δίκαιο αλλά ελλοχεύει κινδύνους Αντίθετα απ ό,τι συμβαίνει με τις εθνικές δαπάνες, οι περισσότεροι πόροι της ΕΕ καταβάλλονται μετά από αίτηση επιστροφών που υποβάλλουν ιδιώτες ή οργανισμοί. Αυτήηιδιαιτερότητα του συστήματος αποτελεί πλεονέκτημα εφόσον οι πόροι καταβάλλονται απευθείας σε τοπικά έργα, αλλά είναι και ένας παράγοντας κινδύνου δεδομένου ότι, με τέτοιο υψηλό αριθμό αιτήσεων που υποβάλλονται κάθε χρόνο, είναι αναπόφευκτο να γίνονται αρκετά λάθη. Αυτά τα λάθη πρέπει να αποτρέπονται ή να διορθώνονται από τα συστήματα ελέγχου. Τύποι λαθών που διαπιστώθηκαν για τα διαρθρωτικά ταμεία (δείγμα του 2007) (*) Τυπικά λάθη Ακατάλληλη τεκμηρίωση Δεν έγινε πράγματι η επιστροφή του κόστους Δεν τηρήθηκαν οι όροι της επιστροφής (τα προγράμματα της ΕΕ καθορίζουν λεπτομερή κριτήρια που ορίζουν ποιος μπορεί να λάβει πόρους, ποιες δραστηριότητες και αγορές μπορούν να οδηγήσουν σε επιστροφή και για ποια περίοδο κ.λπ. Μια πληρωμή δεν θεωρείται επιλέξιμη εάν κάποιο από αυτά τα κριτήρια δεν τηρείται ή δεν εφαρμόζεται ορθά, π.χ. κατά τις διαδικασίες διαγωνισμών) Υπερεκτιμημένες αιτήσεις επιστροφής Κανόνες που πρέπει να τηρούνται Τα περίπλοκα έργα απαιτούν συνήθως σημαντικούς πόρους της ΕΕ, και ως εκ τούτου πρέπει να τηρούν πολλούς κανόνες. Για παράδειγμα, ένα έργο γεφυροποιίας πρέπει να τηρεί τα εξής: να υποβληθεί σε αξιολόγηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. να υποβληθεί σε ανάλυση κόστους/οφέλους και σε αξιολόγηση των οικονομικών επιπτώσεων. να τηρεί τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. να τηρεί τους κανόνες επιλεξιμότητας. να τηρεί τα ανώτατα όρια για τους συντελεστές συγχρηματοδότησης. να τηρεί τους κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις. να τηρεί τους κανόνες σε θέματα δημοσιότητας. να παρουσιάζει αιτήσεις πληρωμής χωρίς λάθη. να εφαρμόζεται εντός της προβλεπόμενης περιόδου. να διατηρεί επαρκή δικαιολογητικά έγγραφα για περίοδο δώδεκα ετών κ.λπ. Ακατάλληλη τεκμηρίωση ή δεν έγινε η επιστροφή του κόστους Υπερεκτιμημένες αιτήσεις πληρωμής Δεν τηρήθηκαν οι όροι της επιστροφής Συνδυασμός πολλών τύπων λαθών Δεν υπάρχουν λάθη, ή τα λάθη δεν έχουν δημοσιονομική επίπτωση (*) Βάσει δείγματος 180 επιστροφών που ήλεγξε το Ελεγκτικό Συνέδριο (βλ. ετήσια έκθεση όσον αφορά το οικονομικό έτος 2007). Αυτοί οι κανόνες αποσκοπούν στο να αποτρέπουν την απάτη και την κακή διαχείριση και να εξασφαλίζουν ικανοποιητική σχέση κόστους/οφέλους. Από την άλλη πλευρά, η περιπλοκότητα αυτών των έργων αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια λαθών. Το 2007, το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε ότι τουλάχιστον το 11 % του συνολικού ποσού που καταβλήθηκε για διαρθρωτικές ενέργειες (δηλ. πόροι που καταβλήθηκαν σε περιφέρειες της ΕΕ και για την προώθηση της απασχόλησης) δεν έπρεπε να επιστραφεί επειδή εμπεριείχε πιθανώς λάθη.

4 Επιπτώσεις Το ότι έχουν διαπιστωθεί λάθη δεν σημαίνει ότι έχουν σπαταληθεί ή χαθεί χρήματα για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι κυβερνήσεις μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για να προλαμβάνουν και να διορθώνουν τα λάθη όσον αφορά τις χρηματοδοτήσεις της ΕΕ: δαπανούν το 80 % περίπου του προϋπολογισμού της ΕΕ. Εάν αποτύχουν σ αυτόν το ρόλο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να παρέμβει και να αναστείλει τις πληρωμές ή να επιβάλει διορθωτικά μέτρα (βλ. επόμενη σελίδα). Η τελική αρμοδιότητα για την εκτέλεση τουπροϋπολογισμού ανήκει στηνευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις των λαθών μπορούν να διορθωθούν Εάν εμφανιστεί λάθος στα έγγραφα που συνοδεύουν την αίτηση, μπορεί να διορθωθεί αμέσως, πριν γίνει η πληρωμή. Μπορεί επίσης να διαπιστωθούν λάθη αργότερα, π.χ. στο πλαίσιο των περιοδικών επαληθεύσεων ή ανεξάρτητων ελέγχων. Τα σχέδια της ΕΕ εκτελούνται σε πολυετείς περιόδους και οι διορθώσεις γίνονται γενικά σε επίπεδο τελικών πληρωμών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να προβεί σε περαιτέρω διορθώσεις κατά την τελική αξιολόγηση του σχεδίου ή στο κλείσιμο του προγράμματος, στηριζόμενη στους δικούς της ελέγχους ή στους ελέγχους του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ποιος είναι υπεύθυνος για την πρόληψη των λαθών; (ποσοστό των συνολικών δαπανών της ΕΕ) Τα έργα μπορούν να ολοκληρωθούν με επιτυχία παρά την ύπαρξη λαθών Τα λάθη δεν θέτουν αναγκαστικά υπό αμφισβήτηση το τελικό αποτέλεσμα. Κατά τους ελέγχους που διενεργήθηκαν στο τέλος ενός έργου στη Γουατεμάλα, διαπιστώθηκαν λάθη σε τέσσερις διαγωνισμούς για την προμήθεια ιατρικού εξοπλισμού και την ανέγερση κέντρων υγειονομικής περίθαλψης. Η συνολική αξιολόγηση του προγράμματος ήταν θετική: οι ενέργειες που εφαρμόστηκαν ήταναποδοτικές και αφορούσαν περίπου δικαιούχους. Από τους 65 δείκτες που επαληθεύτηκαν αντικειμενικά (όπως αριθμός εκσυγχρονισμένων υγειονομικών εγκαταστάσεων, ποσοστό νοικοκυριών που συνδέθηκαν με συστήματα πόσιμου ύδατος κ.λπ.), οι 61 είχαν τηρηθεί πλήρως, δηλαδή σημειώθηκε ποσοστό αποτελεσματικότητας 94 %! Κράτη μέλη Ευρωπαϊκή Επιτροπή Διεθνείς οργανισμοί και τρίτες χώρες Παράδοση ιατρικού εξοπλισμού: λειτουργία νέου κέντρου στη Γουατεμάλα.

5 Λύσεις Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει σοβαρά ότι επιθυμεί να εξαλείψει τα λάθη στις δαπάνες της ΕΕ. Δείτε καλύτερα τα μέτρα που λαμβάνονται για να βελτιωθεί η δημοσιονομική διαχείριση. Έλεγχοι Είναι σημαντικόναυποβάλλονται οι δαπάνεςτηςεεσε ανεξάρτητο έλεγχο για νααποτρέπονται ταλάθη. Όταν ένας οργανισμός υποβάλει αίτηση επιδότησης, ενδέχεται να απαιτηθούν εξωτερικοίέλεγχοι για να επαληθευτούν οι λογαριασμοί του και η οικονομική του κατάσταση. Μπορεί επίσης να κληθούν ανεξάρτητοι ελεγκτές να πιστοποιήσουν ότι η αίτηση πληρωμής είναι ορθή και συνοδεύεται από τα κατάλληλα δικαιολογητικά έγγραφα. Οι έλεγχοι ολόκληρων προγραμμάτων διεξάγονται κατόπιν αιτήσεως των εθνικών και ευρωπαϊκών αρχών. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο επαληθεύει κάθε χρόνο τους λογαριασμούς, τα έσοδα και τις δαπάνες της ΕΕ. Τέλος, οι εθνικές κυβερνήσεις (μέσω της επιτροπής προϋπολογισμού του Συμβουλίου)καιη επιτροπή ελέγχου των προϋπολογισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ελέγχουν τη χρήση των πόρων της ΕΕ. Εν συνεχεία το Κοινοβούλιο ψηφίζει για τη χορήγηση απαλλαγής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά τους λογαριασμούς και τον προϋπολογισμό. Aνάκτηση κεφαλαίων Τα συστήματα ελέγχου της ΕΕ έχουν ως στόχο να εξασφαλίζουν ότι εντοπίζονται τα λάθη και ότι επιστρέφονται οι αχρεωστήτως καταβληθέντες πόροι.καταρχήν, τα διορθωτικά μέτρα εφαρμόζονται σε δικαιούχους ή σχέδια που υπέπεσαν σε σφάλμα. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό ή όταν το ακριβές ποσό δεν μπορεί να υπολογιστεί, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να εφαρμόσει κατ αποκοπήν διορθώσεις στο κράτος μέλος, του οποίου το σύστημα ελέγχου αποδείχθηκε αναποτελεσματικό. Ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών Σύνολο το εκατ. EUR Σύνολο το 2008 (*) εκατ. EUR 72 εκατ. EUR Απλούστεροι κανόνες Τον Μάιο του 2007 τέθηκαν σε ισχύ ο νέος δημοσιονομικός κανονισμός (το βασικό οικονομικό εγχειρίδιο τηςεε)καιοιαπλουστευμένοι κανόνες εφαρμογής, διευκολύνοντας τιςδιαδικασίες ιδίως για τους μικρούς δικαιούχους. Έχουν επίσης απλοποιηθεί οι κανόνες για συγκεκριμένα προγράμματα. Οι κατ αποκοπήν πληρωμές χρησιμοποιούνται ευρέως, πράγμα που αποτρέπει έτσι τους περίπλοκους υπολογισμούς στους οποίους μπορούν να εμφανίζονται συχνότερα λάθη. Γιαπερισσότερες πληροφορίες: Διαφάνεια Μέχρι πρόσφατα μόνο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν υποχρεωμένη να δημοσιεύει τα ονόματα των δικαιούχων των πόρων που διαχειρίζονταν η ίδια απευθείας. Δεν υπήρχε τέτοια υποχρέωση για τους πόρους, η διαχείριση των οποίων γινόταν από εθνικές και περιφερειακές αρχές (δηλ. γεωργικέςεπιδοτήσεις και διαρθρωτικά ταμεία περίπου το80 % του προϋπολογισμού της ΕΕ). Αυτό έχει αλλάξει! Όλα τα κράτη μέλη πρέπει να δημοσιεύουν τα ονόματα των δικαιούχων των πόρων της ΕΕ: από το 2008 για τα διαρθρωτικά ταμείακαιτιςεπιδοτήσεις γεωργικής ανάπτυξης,και από το 2009 για τις γεωργικές επιδοτήσεις. Γιαπερισσότερες πληροφορίες: Σύγχρονη λογιστική Το 2005 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τη λογιστική σε δεδουλευμένη βάση (σύστημα λογιστικής παρόμοιο με εκείνο των ιδιωτικών επιχειρήσεων), που τοποθετεί την ΕΕ στην πρώτη γραμμή μεταξύ των φορέων του δημόσιου τομέα που εφαρμόζουν αυτό το σύστημα. 259 εκατ. EUR 396 εκατ. EUR 854 εκατ. EUR εκατ. EUR εκατ. EUR Οι λογαριασμοί κάθε οργάνου της ΕΕ που περιλαμβάνονται στους ενοποιημένους λογαριασμούς της ΕΕ υπογράφονται από τον αντίστοιχο υπόλογο. Εν συνεχεία ο κύριος υπόλογος τηςευρωπαϊκής Επιτροπής υπογράφει τους λογαριασμούς της ΕΕ ως σύνολο. (*) Κατά προσέγγιση. Γεωργία Διαρθρωτικά ταμεία Άλλα Για περισσότερες πληροφορίες :

6 Για περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά τον προϋπολογισμό της ΕΕ: Για περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά τον έλεγχο και τα μέτρα καταπολέμησης της απάτης: (δικτυακός τόπος του κ. Siim Kallas, αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) KV EL-C ΤΥΠΩΜΕΝΟ ΣΕ ΧΑΡΤΙ ΛΕΥΚΑΣΜΕΝΟ ΧΩΡΙΣ ΧΛΩΡΙΟ Για περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά τις ευκαιρίες χρηματοδότησης από την ΕΕ: Για κάθε πληροφορία των μέσων επικοινωνίας, παρακαλείσθε να απευθυνθείτε στην: κ. Valérie Rampi εκπρόσωπο για τη διοίκηση, τον εσωτερικό έλεγχο και την καταπολέμηση της απάτης Τηλ ή στην αντιπροσωπεία της ΕΕ στη χώρα σας: Για τα σχόλιά σας: Ευρωπαϊκή Επιτροπή