ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΤΗΣΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2007 ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ECA/08/23 ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ Κ. VITOR CALDEIRA, ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΤΗΣΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2007 ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ 20 NOΕΜΒΡΙΟΥ 2008 Το κείμενο που θα εκφωνηθεί είναι το μόνο αυθεντικό 1 EL

2 Κύριε Πρόεδρε, Αξιότιμα Μέλη, Κυρίες και Κύριοι, Είναι τιμή μου που συμμετέχω στη συζήτησή σας σχετικά με τις ετήσιες εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για το οικονομικό έτος 2007, τις οποίες παρουσίασα ήδη στην επιτροπή ελέγχου του προϋπολογισμού στις 10 Νοεμβρίου. Συνολικά, η ελεγκτική γνώμη του Συνεδρίου σχετικά με τους λογαριασμούς της ΕΕ δεν περιλαμβάνει επιφυλάξεις αυτή τη φορά (είναι «θετική»), αλλά η γνώμη σχετικά με τις υποκείμενες πράξεις παραμένει κατά μείζονα λόγο όμοια με τη γνώμη που διατυπώθηκε το προηγούμενο έτος. Όσον αφορά τους λογαριασμούς της ΕΕ, το Συνέδριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι παρουσιάζουν πιστά, ως προς όλες τις ουσιαστικές πλευρές, την οικονομική κατάσταση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, καθώς και τα αποτελέσματα των πράξεών τους και τις ταμειακές ροές. Οι επιφυλάξεις που διατυπώθηκαν στην περυσινή ετήσια έκθεση για τους λογαριασμούς του 2006 δεν είναι πλέον αναγκαίες, λόγω των βελτιώσεων που πραγματοποιήθηκαν. Όσον αφορά τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων στους λογαριασμούς πράξεων, το Συνέδριο διατύπωσε γνώμες χωρίς επιφύλαξη σχετικά με τα έσοδα, τις αναλήψεις υποχρεώσεων και τις πληρωμές στον τομέα των οικονομικών και χρηματοδοτικών υποθέσεων, καθώς και στον τομέα των δαπανών διοικητικής λειτουργίας και λοιπών δαπανών. Εντούτοις, όσον αφορά τη γεωργία και τους φυσικούς πόρους, τη συνοχή, την έρευνα, την ενέργεια και τις μεταφορές, την εξωτερική βοήθεια, την ανάπτυξη και τη διεύρυνση, καθώς και την εκπαίδευση και την ιδιότητα του πολίτη, το Συνέδριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πληρωμές εξακολουθούν να εμφανίζουν ουσιώδη σφάλματα, αλλά σε διαφορετικό βαθμό. Τα συστήματα εποπτείας και ελέγχου που καλύπτουν τους εν λόγω τομείς κρίνονται, στην καλύτερη περίπτωση, μόνον εν μέρει αποτελεσματικά, μολονότι στον τομέα της έρευνας, της ενέργειας και των μεταφορών, καθώς και, σε επίπεδο Επιτροπής, στον τομέα της εξωτερικής βοήθειας, της ανάπτυξης και της διεύρυνσης, το Συνέδριο σημειώνει ορισμένες βελτιώσεις στα συστήματα εποπτείας και ελέγχου. Για τον τομέα της συνοχής, του οποίου οι δαπάνες ανήλθαν σε 42 δισεκατομμύρια ευρώ, το Συνέδριο εκτιμά, βάσει ελέγχου αντιπροσωπευτικού δείγματος πράξεων, ότι τουλάχιστον 11 % των δηλωθεισών δαπανών δεν θα έπρεπε να είχε αποδοθεί. Οι συχνότερες αιτίες σφαλμάτων ήταν η ενσωμάτωση μη επιλέξιμων δαπανών, οι δηλώσεις υπέρογκων δαπανών, καθώς και σοβαρές περιπτώσεις μη τήρησης των κανόνων σύναψης συμβάσεων. Όσον αφορά τον τομέα της γεωργίας και των φυσικών πόρων, για τον οποίο δαπανήθηκαν 51 δισεκατομμύρια ευρώ το 2007, το Συνέδριο διαπίστωσε ότι στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης εξακολουθεί να αντιστοιχεί δυσανάλογα μεγάλο τμήμα του συνολικού ποσοστού σφάλματος, ενώ για τις δαπάνες του ΕΓΤΕ εκτιμάται ότι το ποσοστό σφάλματος είναι ελαφρώς χαμηλότερο από το όριο σημαντικότητας (2 %). Όσον αφορά τον τομέα των δαπανών διοικητικής λειτουργίας και λοιπών δαπανών, στον οποίο αντιστοιχούν 8 δισεκατομμύρια ευρώ, το Συνέδριο σημειώνει τις αποφάσεις και τα μέτρα που έλαβαν τα θεσμικά όργανα, και ιδιαίτερα το Κοινοβούλιο, βάσει προγενέστερων συστάσεων του Συνεδρίου. 2 EL

3 Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά επίπεδα σφαλμάτων νομιμότητας και κανονικότητας λόγω του υψηλού επιπέδου εγγενούς κινδύνου σε πολυάριθμους τομείς δαπανών της ΕΕ, καθώς και λόγω αδυναμιών που σχετίζονται με την εποπτεία και τον έλεγχο. Μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαίων για τους τομείς που υπόκεινται σε επιμερισμένη διαχείριση, εκταμιεύεται προς εκατομμύρια δικαιούχους σε ολόκληρη την Ένωση, συχνά δυνάμει πολύπλοκων κανόνων και κανονισμών, βάσει δηλώσεων που υποβάλλουν οι ίδιοι οι αποδέκτες των κεφαλαίων. Οι καταστάσεις αυτές, οι οποίες περιλαμβάνουν εγγενείς κινδύνους, οδηγούν στη διάπραξη σφαλμάτων τόσο από τους τελικούς δικαιούχους όσο από αυτούς που καταβάλλουν τα κεφάλαια. Για τον περιορισμό των εν λόγω κινδύνων, υπάρχουν αρκετά στάδια εποπτείας και ελέγχου των κεφαλαίων της ΕΕ: πρωτοβάθμιοι έλεγχοι των δηλώσεων σε επίπεδο δικαιούχων, δευτεροβάθμιοι έλεγχοι προκειμένου να εξακριβώνεται ο αποτελεσματικός σχεδιασμός και η αποτελεσματική λειτουργία των ρυθμίσεων για τον έλεγχο των δηλώσεων και, τέλος, εποπτεία εκ μέρους της Επιτροπής για τη διασφάλιση της λειτουργίας των συστημάτων συνολικά. Δεδομένου ότι η πλειονότητα των σφαλμάτων εμφανίζονται σε επίπεδο τελικού δικαιούχου, συχνά μπορούν να ανιχνευθούν με αξιόπιστο τρόπο μόνον από λεπτομερείς επιτοπίους ελέγχους. Οι επιτόπιοι έλεγχοι είναι δαπανηροί και, συνεπώς, καλύπτουν συνήθως μικρό μόνον ποσοστό των επιμέρους δηλώσεων. Το Συνέδριο διαπίστωσε αδυναμίες των αρμόδιων διοικητικών αρχών στα κράτη μέλη όσον αφορά τους ελέγχους που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, στον τομέα της γεωργίας και των πολιτικών συνοχής. Με το ελεγκτικό έργο του για το οικονομικό έτος 2007, το Συνέδριο διαπίστωσε εκ νέου ότι τα κράτη μέλη και η Επιτροπή δεν εντοπίζουν πάντοτε με αποτελεσματικό τρόπο τις ανεπάρκειες των ρυθμίσεων για τον έλεγχο των επιμέρους δηλώσεων. Παραδείγματος χάρη, το Συνέδριο διαπίστωσε αδυναμίες στην εκκαθάριση ως προς τη συμμόρφωση της Επιτροπής στον τομέα της γεωργίας. Σε πολυάριθμους τομείς του προϋπολογισμού, υπάρχουν μηχανισμοί ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθεισών πληρωμών ή, στις περιπτώσεις όπου τα κράτη μέλη διαχειρίστηκαν λανθασμένα ορισμένα καθεστώτα δαπανών, μηχανισμοί «απόρριψης της χρηματοδότησης» ορισμένων δαπανών, ήτοι άρνησης της χρηματοδότησής τους από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Εντούτοις, υπάρχει σοβαρή έλλειψη αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τον αντίκτυπο των διορθωτικών δράσεων (ανακτήσεων). Το Συνέδριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, επί του παρόντος, οι διορθωτικές δράσεις δεν μετριάζουν αποτελεσματικά τα σφάλματα. Λαμβανομένων υπόψη των προαναφερθέντων, πρέπει να αναγνωριστεί ότι η Επιτροπή έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες από το 2000 και εξής για την αντιμετώπιση των αδυναμιών στον τομέα της εποπτείας και του ελέγχου, κυρίως μέσω της ανάπτυξης και εφαρμογής ενός προγράμματος εσωτερικής μεταρρύθμισης και, το 2006, μέσω της έναρξης ενός σχεδίου δράσης για περαιτέρω βελτίωση των συστημάτων εποπτείας και ελέγχου της Ένωσης. Η εικόνα που παρουσιάζουν οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων και οι δηλώσεις, οι οποίες αποτελούν βασική πτυχή του μεταρρυθμιστικού προγράμματος, συμπεριλαμβανομένων όσων αφορούν τη συνοχή και τη γεωργία, είναι τώρα περισσότερο ευθυγραμμισμένη με τις εκτιμήσεις του Συνεδρίου εντούτοις, φαίνεται ότι ορισμένες επιφυλάξεις εξακολουθούν να υποεκτιμούν τα προβλήματα. Όσον αφορά το σχέδιο δράσης της για το 2006, παρά την πρόοδο που αναφέρει η Επιτροπή, το Συνέδριο θεωρεί ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γίνει αισθητός ο αντίκτυπος στη νομιμότητα 3 EL

4 και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων. Παραδείγματος χάρη, μόλις το 2007 ζητήθηκε για πρώτη φορά από τα κράτη μέλη να παράσχουν ετήσια περίληψη των διαθέσιμων ελέγχων και δηλώσεων. Οι ετήσιες αυτές περιλήψεις μπορούν, συν τω χρόνω, όπως επισημαίνεται στη γνώμη του Συνεδρίου αριθ. 6/2007, να προωθήσουν τη βελτίωση της διαχείρισης και του ελέγχου των κεφαλαίων της ΕΕ. Ωστόσο, δεν παρέχουν ακόμη αξιόπιστη αξιολόγηση της λειτουργίας και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων. Έτσι έχει η παρούσα κατάσταση. Αλλά, ατενίζοντας το μέλλον, πρέπει να αναρωτηθούμε τι επιπλέον πρέπει να γίνει, ποια μέτρα για το μέλλον πρέπει να εξετασθούν. Το Συνέδριο εκτιμά ότι για οποιαδήποτε τέτοια μέτρα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα. Ένα υψηλό επίπεδο εποπτείας και κατάρτισης εκθέσεων από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, μολονότι είναι σημαντικό, δεν μπορεί να αντισταθμίσει ανεπαρκείς ρυθμίσεις για τον έλεγχο των επιμέρους δηλώσεων. Τα οφέλη της αύξησης του αριθμού των επιτοπίων ελέγχων πρέπει να σταθμιστούν σε σχέση με το κόστος. Όλοι οι μετέχοντες στη διαδικασία του προϋπολογισμού πρέπει να αναγνωρίσουν ότι δεν μπορούν να διενεργούνται επιτόπιοι έλεγχοι για το σύνολο των τελικών δικαιούχων και, συνεπώς, θα υπάρχει πάντοτε κάποιος εναπομένων κίνδυνος σφάλματος. Ο εν λόγω κίνδυνος πρέπει να διατηρείται σε κατάλληλο (ανεκτό) επίπεδο στους επιμέρους τομείς, λαμβανομένου επαρκώς υπόψη του κόστους των ελέγχων. Η εξισορρόπηση του κόστους και του κινδύνου είναι τόσο σημαντική που θα πρέπει να εγκριθεί σε πολιτικό επίπεδο (ήτοι από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό/για την απαλλαγή αρχή) στο όνομα των πολιτών της Ένωσης. Τέλος, τα καθεστώτα που δεν μπορούν να εφαρμοστούν ικανοποιητικά, με αποδεκτό επίπεδο κόστους και ανεκτό επίπεδο κινδύνου, πρέπει να επανεξετάζονται. Συνεπώς, το Συνέδριο ενθαρρύνει την Επιτροπή να ολοκληρώσει την ανάλυσή της σχετικά με το κόστος των ελέγχων, καθώς και σχετικά με τα επίπεδα του εγγενούς σε κάθε τομέα δαπανών κινδύνου. Κατά την άποψη του Συνεδρίου, μία ορθολογική προσέγγιση της διαχείρισης κινδύνου, που να χαρακτηρίζεται από διαφάνεια και να στηρίζεται τόσο στην πραγματικότητα όσο και στη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, θα απέβαινε επωφελής τόσο για τους εισφορείς όσο και για τους δικαιούχους. Το Συνέδριο συνιστά στην Επιτροπή να εξακολουθήσει, αφενός, να καταβάλλει προσπάθειες με στόχο τη βελτίωση της παρακολούθησης και της κατάρτισης εκθέσεων εκ μέρους της, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με τα κράτη μέλη προκειμένου να μπορούν να χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά οι ετήσιες περιλήψεις στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων και, αφετέρου, να παρακολουθεί τις δράσεις με στόχο τη βελτίωση των συστημάτων ανάκτησης. Επίσης, το Συνέδριο διατυπώνει έκκληση να ληφθεί επαρκώς υπόψη το ζήτημα της απλοποίησης, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η αγροτική ανάπτυξη και η έρευνα. Οι καλοσχεδιασμένοι κανόνες και κανονισμοί, που παρέχουν τη δυνατότητα σαφούς ερμηνείας και απλής εφαρμογής, μειώνουν τον κίνδυνο σφάλματος και καθιστούν δυνατή τη θέσπιση εξορθολογισμένων ρυθμίσεων ελέγχου, με ευνοϊκή σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας. 4 EL

5 Επιπλέον της απλοποίησης και της χρησιμοποίησης της έννοιας του ανεκτού κινδύνου, στην απάντησή του στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Μεταρρύθμιση του προϋπολογισμού σε μια Ευρώπη που αλλάζει», το Συνέδριο προτείνει την εφαρμογή των αρχών της σαφήνειας των στόχων, της στήριξης στην πραγματικότητα, της διαφάνειας και της υποχρέωσης λογοδοσίας κατά το σχεδιασμό των ρυθμίσεων που αφορούν τις δαπάνες της ΕΕ. Επίσης, το Συνέδριο ενθαρρύνει τις πολιτικές αρχές να μελετήσουν το ενδεχόμενο αναμόρφωσης των προγραμμάτων δαπανών όσον αφορά τις υλοποιήσεις και να προβούν σε κριτική εξέταση του ενδεδειγμένου επιπέδου διακριτικής ευχέρειας που πρέπει να διαθέτουν οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές κατά τη διαχείριση των προγραμμάτων. Κύριε Πρόεδρε, Αξιότιμα Μέλη, Σε εποχές οικονομικής αναταραχής και αστάθειας, ο ρόλος του Συνεδρίου καθίσταται ακόμη σημαντικότερος. Αποτελεί υποχρέωση του Συνεδρίου, ως εξωτερικού ελεγκτή της ΕΕ, να δρα ως ανεξάρτητος θεματοφύλακας των οικονομικών συμφερόντων των πολιτών της Ένωσης. Κατά την παρουσίαση της φετινής ετήσιας έκθεσής μας, στόχος μας είναι να συμβάλουμε στη διαφάνεια και να προωθήσουμε την υποχρέωση λογοδοσίας και οι δύο αυτοί παράγοντες είναι ουσιώδεις για την εξασφάλιση της εμπιστοσύνης των πολιτών της ΕΕ στα θεσμικά όργανα, τα οποία εγγυώνται τη συνέχιση της λειτουργίας της Ένωσης και χαράζουν την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει στο μέλλον. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. 5 EL