Γραμματοσειρά (font ή typeface) είναι ένα σύνολο χαρακτήρων.

Transcript

1

2 Γραμματοσειρά (font ή typeface) είναι ένα σύνολο χαρακτήρων. Στην παραδοσιακή τυπογραφία όπου η στοιχειοθεσία του κειμένου γινόταν με μεταλλικά στοιχεία, σήμαινε ένα αλφάβητο με όλα τα συμπληρωματικά σύμβολα, σε ένα μόνο μέγεθος. Στην ψηφιακή στοιχειοθεσία είναι οι κωδικοποιημένες ψηφιακές πληροφορίες για την αναπαραγωγή του συνόλου των γραμμάτων του αλφάβητου, σε ηλεκτρονικά μέσα.

3 Μια οικογένεια γραμματοσειρών (font family) είναι ένα σύνολο γραμματοσειρών οι οποίες έχουν σχεδιαστεί πάνω στις ίδιες αισθητικές βάσεις.

4 Σήμερα, διατίθεται ένα ιδιαίτερα μεγάλο πλήθος γραμματοσειρών (σε ηλεκτρονική μορφή) με διαφορετικές αισθητικές αναφορές και χρήσεις.

5 POSTSCRIPT ή TYPE 1 Η τεχνολογία γραμματοσειρών Postscript ή Type 1 αναπτύχθηκε από την Adobe το 1985 για την χρήση σε εκτυπωτές Postscript. Κάθε γραμματοσειρά αποτελείται από δύο αρχεία: το πρώτο χρησιμεύει στην απεικόνιση της γραμματοσειράς στην οθόνη (bitmap ή screen file) και το δεύτερο στην εκτύπωσή της Ένα τρίτο αρχείο το AFM (Adobe Font Metrics) που δεν είναι απαραίτητο για την λειτουργία της γραμματοσειράς στις τελευταίες εκδόσεις των προγραμμάτων περιέχει πληροφορίες για τις διαστάσεις της γραμματοσειράς και τις αποστάσεις των γραμμάτων (spacing / kerning). Το αρχείο γραμματοσειρών Postscript περιέχει έως και 256 χαρακτήρες και δεν είναι συμβατό με το πρότυπο Unicode. Γι αυτό, μια γραμματοσειρά Postscript δεν συμπεριλαμβάνει περισσότερες από μια κωδικοσελίδες / γλώσσες (βλ. παρακάτω)

6 TRUETYPE Η τεχνολογία των γραμματοσειρών TrueType αναπτύχθηκε με τη συνεργασία της Apple με την Microsoft το Κάθε γραμματοσειρά αποτελείται από ένα μόνο αρχείο. Οι καμπύλες των χαρακτήρων ορίζουν την εμφάνισή τους τόσο στην εκτύπωση όσο και στην οθόνη. Χάρη σε μια διαδικασία που ονομάζεται hinting επιτυγχάνεται η άψογη απεικόνιση Της γραμματοσειράς στην οθόνη σε μικρά μεγέθη (π.χ. Verdana, Tahoma, κτλ.) Οι TrueType γραμματοσειρές περιέχουν περισσότερους από χαρακτήρες και είναι συμβατές με το πρότυπο Unicode. Έτσι, ένα αρχείο TrueType υποστηρίζει μια, δύο ή και περισσότερες γλώσσες.

7 OPENTYPE Οι γραμματοσειρές OpenType δημιουργήθηκαν από την συνεργασία της Adobe με την Microsoft και παρουσιάστηκαν το Στην αγορά κυκλοφόρησαν το 2000 όταν η νέα αυτή τεχνολογία άρχισε να υποστηρίζεται από τα νέα προγράμματα. Όπως και οι TrueType γραμματοσειρές, οι OpenType αποτελούνται από ένα μόνο αρχείο. Η τεχνολογία OpenType είναι συμβατή με το πρότυπο Unicode και κατά συνέπεια είναι δυνατόν να περιέχει περισσότερους από χαρακτήρες και πολλαπλές γλώσσες. Αυτό όμως που ξεχωρίζει τις γραμματοσειρές OpenType από τις TrueType είναι καταρχήν πως είναι cross-platform (σε αντίθεση με τις Postscript και κάποιες από τις TrueType γραμματοσειρές) και κατά δεύτερον, η προσθήκη ορισμένων τυπογραφικών χαρακτηριστικών (features) τα οποία ενσωματώνονται στο αρχείο OpenType.

8 OPENTYPE Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να είναι η ισοϋψής, ανισοϋψής ή σταθερού Πλάτους αρίθμηση (Lining / Old Style / Tabular), τα μικρά κεφαλαία (Small Caps), οι κλασματικοί αριθμοί (superscripts / subscripts), οι συνδυασμοί χαρακτήρων ή λιγκατούρες (ligatures), οι εναλλακτικοί χαρακτήρες (alternates) κ.α. Παράδειγμα: Fedra Sans Pro

9 To Unicode είναι ένα πρότυπο κωδικοποίησης που προτείνει έναν και μοναδικό αριθμό για κάθε χαρακτήρα. Πριν από τον την εφεύρεση του Unicode υπήρχαν εκατοντάδες διαφορετικές κωδικοσελίδες πίνακες χαρακτήρων που όριζαν μια συγκεκριμένη θέση/κωδικό αριθμό για κάθε χαρακτήρα. (π.χ. MS Windows 1253 Greek, MacOS Greek, ISO Greek κτλ.)

10 Λόγω περιορισμών μεγέθους όμως σε καμία κωδικοσελίδα δεν χωρούσαν αρκετοί χαρακτήρες. Εκτός αυτού, οι κωδικοσελίδες διαφωνούσαν μεταξύ τους ως προς τις θέσεις των στοιχείων με αποτέλεσμα να μην υπάρχει συμβατότητα μεταξύ συστημάτων ή/και λογισμικού. Το Unicode προτείνει έναν και μοναδικό αριθμό για κάθε χαρακτήρα, ανεξάρτητα από: το λειτουργικό σύστημα το λογισμικό την γλώσσα Υποστηρίζεται πλέον από τα περισσότερα λειτουργικά συστήματα, όλους τους σύγχρονους browsers και πολλά προϊόντα λογισμικού. Η εμφάνιση του Unicode αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις στον τομέα της ψηφιακής αλλά και συμβατικής τυπογραφίας.

11 «Η Τυπογραφία είναι η τέχνη της σωστής διευθέτησης του προς εκτύπωση υλικού σύµφωνα µε ένα συγκεκριµένο σκοπό: τοποθετώντας τα γράµµατα µε κατάλληλο τρόπο, κατανέµοντας τα διαστήµατα και ελέγχοντας τα στοιχεία έτσι ώστε να βοηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο τον αναγνώστη στην κατανόηση του κειµένου. Η τυπογραφία είναι το αποτελεσµατικό µέσο για ένα σκοπό κυρίως κοινωφελή και δευτερευόντως αισθητικά άρτιο ( )» Stanley Morison (τυπογράφος, σχεδιαστής της γραμματοσειράς Times, 1930)

12 Επιλογή των κατάλληλων γραμματοσειρών. Σχεδιασμός σελίδας ή οθόνης (μια ή δυο στήλες και παράγραφοι / στοίχιση / διαστοιχείωση / διάστιχο) Ιεραρχία πληροφορίας (hierarchy) Έμφαση πληροφορίας (highlighting) Ομαδοποίηση πληροφορίας (chunking) Legibility vs. Readability

13 Επιλογή των κατάλληλων γραμματοσειρών Όχι περισσότερες από 2 (ή το πολύ 3) γραμματοσειρές. Συνήθως μια (sans*) για τίτλους και μια (οικογένεια γραμματοσειρών) για κείμενο (serif*). Ο συνδυασμός διαφορετικών γραμματοσειρών είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία που απαιτεί γνώσεις και εμπειρία.

14 Σχεδιασμός σελίδας ή οθόνης μια ή δυο στήλες και παράγραφοι Είναι ευκολότερη η ανάγνωση ενός κειμένου στο οποίο υπάρχουν 8 με 12 λέξεις ανά γραμμή. Στο διαδίκτυο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την αναγνωσιμότητα να υπάρχουν στενές στήλες κειμένου.

15 Στοίχιση κειμένου Κάθε ένας από τους 4 τύπου στοίχισης του κειμένου έχει θετικά και αρνητικά. Ποιος είναι καλύτερος εξαρτάται από την χρήση του κειμένου.

16 Διαστοιχείωση και διάστιχο Η διαστοιχείωση αναφέρεται στην απόσταση μεταξύ των χαρακτήρων μιας λέξης. Το διάστιχο αναφέρεται στην απόσταση μεταξύ των γραμμών μιας παραγράφου.

17 Ιεραρχία πληροφορίας Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Ο τελικός στόχος πρέπει να είναι η καλύτερη και πιο «καθαρή» οργάνωση του κειμένου.

18 Έμφαση πληροφορίας Πρέπει να γίνεται με μονάχα έναν τρόπο. Όχι με πολλούς τρόπους ταυτόχρονα.

19 Ομαδοποίηση πληροφορίας (chunking) Τεχνική κατά την οποία μια μεγάλη ποσότητα πληροφορίας χωρίζεται σε πολλές μικρότερες έτσι ώστε η πληροφορία να είναι πιο εύκολο να επεξεργαστεί και να αφομοιωθεί.

20 Legibility vs. Readability (Ευαναγνωσιμότητα <> Αναγνωσιμότητα ) Όλοι οι παραπάνω κανόνες που αφορούν στην καλύτερη εμφάνιση του κειμένου αποσκοπούν στη βελτίωση της ευαναγνωσιμότητας* του κειμένου. Η αναγνωσιμότητα ενός κειμένου αναφέρεται στον βαθμό στον οποίο το κείμενο μπορεί να γίνει αντιληπτό από το κοινό στο οποίο απευθύνεται, ανάλογα με την πολυπλοκότητα και την δυσκολία των λέξεων και των προτάσεων που χρησιμοποιεί. Π.χ. ένας μη νομικός θα δυσκολευτεί ιδιαίτερα να καταλάβει μια δικογραφία, όσο καλά τυπογραφικά σχεδιασμένη και αν είναι, καθώς δεν είναι εξοικειωμένος με την συγκεκριμένη ορολογία.

21 Legibility vs. Readability (Ευαναγνωσιμότητα <> Αναγνωσιμότητα ) Edward Fry s Readability Graph

22 Δημιουργίας έντυπου κειμένου Microsoft Word (*) Adobe InDesign TeX ( κ.α. Δημιουργίας ηλεκτρονικού κειμένου Εργαλεία συγγραφής (π.χ. Macromedia Flash) HTML / CSS editors (sifr Προγράμματα επεξεργασίας εικόνας (π.χ. Adobe Photoshop ) κ.α. Ηλεκτρονικής διακίνησης τυπογραφικού υλικού Editable format π.χ. DOC, RTF, TXT Non-Editable format π.χ. PDF, HTML(?)

23 Cannibal fonts Εταιρεία σχεδιασμού πρωτότυπων ελληνικών γραμματοσειρών ή εξελληνισμού γραμματοσειρών Εταιρεία Ελληνικών Τυπογραφικών Στοιχείων Mη Kερδοσκοπικό Σωματείο με σκοπό την διερεύνηση της ελληνικής τυπογραφίας (παρέχει ελεύθερα* 3 ΟΤ ελληνικές γραμματοσειρές) Font Shop Eταιρεία διανομής γραμματοσειρών (παρέχει ελεύθερα* έναν αριθμό ΟΤ ελληνικών και λατινικών γραμματοσειρών) Typophile Wiki Open source εγκυκλοπαίδεια για οτιδήποτε αφορά στην τυπογραφία Unicode Consortium Decodeunicode project Thinking with Type, by Ellen Lupton sifr TeX

24 Ελληνική Ψηφιακή Τυποθήκη #6, κατάλογος γραμματοσειρών της εταιρείας Cannibal fonts, 2005 Στοιχεία της Τυπογραφικής Τέχνης, του Robert Bringhurst (Μετάφραση Γιώργος Δ. Ματθιόπουλος, Εταιρεία Ελληνικών Τυπογραφικών Στοιχείων, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2001, ISBN ) Βασικές Αρχές της Τυπογραφίας, του Stanley Morison (Μετάφραση Κλήμης Μαστορίδης, Εκδόσεις Τυποφιλία, Θεσσαλονίκη 1990) Thinking with Type, της Ellen Lupton (Princeton Architectural Press, NY 2004, ISBN ) Universal Principles of Design, των William Lidwell, kritina Holden, Jill Butler (Rockport publishers, Massachusetts 2003, ISBN )

25