ιατριβή για το Μεταπτυχιακό ίπλωμα Ειδίκευσης στη Βιολογική Τεχνολογία
|
|
- Μόνιμος Δράκος
- 9 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ, ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΟΥ ser326cys ΤΟΥ ΓΟΝΙ ΙΟΥ OGG1 ΣΤΗΝ ΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΟΤΟΞΙΚΗ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΟΞΟΡΟΥΒΙΚΙΝΗΣ (DOXORUBICIN) ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ IN VITRO Παναγίδης Ανδρέας Βιολόγος ιατριβή για το Μεταπτυχιακό ίπλωμα Ειδίκευσης στη Βιολογική Τεχνολογία ΠΑΤΡΑ 2008
2 1
3 2
4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ημόπουλος Νικόλαος Καθηγητής, Τομέας Γενετικής, Βιολογίας Κυττάρου και Ανάπτυξης, Τμήμα Βιολογίας, Σχολής Θετικών Επιστημών, Πανεπιστημίου Πατρών. ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γεωργίου Χρήστος Καθηγητής, Τομέας Γενετικής, Βιολογίας Κυττάρου και Ανάπτυξης, Τμήμα Βιολογίας, Σχολής Θετικών Επιστημών, Πανεπιστημίου Πατρών. Στεφάνου Γεωργία Καθηγήτρια, Τομέας Γενετικής, Βιολογίας Κυττάρου και Ανάπτυξης, Τμήμα Βιολογίας, Σχολής Θετικών Επιστημών, Πανεπιστημίου Πατρών. ημόπουλος Νικόλαος Καθηγητής, Τομέας Γενετικής, Βιολογίας Κυττάρου και Ανάπτυξης, Τμήμα Βιολογίας, Σχολής Θετικών Επιστημών, Πανεπιστημίου Πατρών. 3
5 4
6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα ερευνητική εργασία πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Γενετικής, του Τομέα Γενετικής, Βιολογίας Κυττάρου και Ανάπτυξης του Τμήματος Βιολογίας, της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών, στα πλαίσια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Βιολογίας με Ειδίκευση στη Βιολογική Τεχνολογία. Με την ολοκλήρωση της παρούσας διατριβής, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Νικόλαο Δημόπουλο, καθηγητή στο Τμήμα Βιολογίας καθώς επίσης και την κ. Γεωργία Στεφάνου, Καθηγήτρια στο Τμήμα Βιολογίας, για την ευκαιρία που μου έδωσαν να εκπονήσω τη διατριβή μου στο εργαστήριό τους, καθώς επίσης και για τη συνεχή παρακολούθηση και υποστήριξή τους, τόσο κατά το πειραματικό μέρος όσο και κατά τη συγγραφή της Διατριβής. Ιδιαίτερα θέλω να τους ευχαριστήσω για την καλή σχέση που είχαμε και το ευχάριστο κλίμα που επικρατεί στο εργαστήριο. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Καθηγητή του Τμήματος Βιολογίας κ. Χρήστο Γεωργίου, για τη συμμετοχή του στην Εξεταστική Επιτροπή και τις χρήσιμες παρατηρήσεις του. Ευχαριστίες οφείλω στις φίλες μου και υποψήφιες Διδάκτορες του Εργαστηρίου μας, και ιδιαίτερα στις Δέσποινα Ουρανού και Μαρία Ευθυμίου, για την άψογη συνεργασία μας, το χρόνο που διέθεσαν για την επίλυση των αποριών μου και την υπομονή που επέδειξαν κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της παρούσας Διατριβής. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τους φίλους μου, για τις αμέτρητες ώρες που περάσαμε μαζί και τη στήριξη που μου προσέφεραν όλα αυτά τα χρόνια. Τέλος, θα ήταν παράλειψη μου να μην αναφερθώ στην οικογένεια μου και ιδιαίτερα στους γονείς μου, για την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν, για τις θυσίες που έκαναν, για την πολύτιμη ηθική και υλική υποστήριξη και τα εφόδια που μου προσέσφεραν κατά τη διάρκεια των σπουδών μου. Χωρίς αυτούς η εκπόνηση της Διατριβής μου δεν θα ήταν δυνατή, γι αυτό και τους ευχαριστώ θερμά. Πάτρα, Ιούλιος
7 6
8 7
9 8
10 Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ οξορουβικίνη Γενικά Ιστορικά στοιχεία Βιοσύνθεση Κλινικές χρήσεις Παρενέργειες Μηχανισμοί δράσης Παραγωγή ελευθέρων ριζών Αναστολή της τοποϊσομεράσης ΙΙ Απόπτωση Αναστολή πρωτεασώματος Παρεμβολή στο DNA Μηχανισμοί Επιδιόρθωσης DNA Γενικά Άμεση Αναστροφή της Βλάβης Επιδιόρθωση λανθασμένων ζευγών βάσεων Αναγνώριση της βλάβης ιάκριση θυγατρικού DNA κλώνου Εξαγωγή της βλάβης και σύνθεση του DNA Επιδιόρθωση δίκλωνων ρηγμάτων στο DNA Μη ομόλογη ένωση άκρων Ομόλογος ανασυνδυασμός Επιδιόρθωση με εκτομή νουκλεοτιδίων Επιδιόρθωση με εκτομή βάσεων Αναγνώριση αφαίρεση βλάβης δημιουργία μονόκλωνου ρήγματος Εισαγωγή νουκλεοτιδίου Επιλογή ανάμεσα στο SN-BER και LP-BER Μετατόπιση της αλυσίδας και σύνθεση DNA μέσω του LP-BER Σφράγισμα του κλώνου Γλυκοζυλάση της 8-οξογουανίνης (OGG1) Γενικά οξογουανίνη (8-oxoguanine, 8-oxoG) Επιδιόρθωση 8-οξογουανίνης Ανθρώπινη γλυκοζυλάση της 8-οξογουανίνης (hogg1) Πολυμορφισμοί στο γονίδιο της ανθρώπινης γλυκοζυλάσης της 8-οξογουανίνης
11 4 Μέθοδος Αναστολής της Κυτταροκίνησης Ανάλυση Μικροπυρήνων Γενικά Μέθοδος αναστολής της κυτταροκίνισης (Cytokinesis Block MicroNucleus assay, CBMN) Πλεονεκτήματα της μεθόδου αναστολής της κυτταροκίνησης Μεινονεκτήματα της μεθόδους αναστολής της κυτταροκίνησης In Situ Υβριδοποίηση με Φθοροχρώματα Γενικά Βασική αρχή Ανιχνευτές DNA Επαναλαμβανόμενες Αλληλουχίες Ολόκληρα χρωμοσώματα Μοναδικές αλληλουχίες Συνδυασμός της in situ υβριδοποίησης με φθορωχρώματα με τη μέθοδο αναστολής της κυτταροκίνησης Σκοπός της Εργασίας ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Βιολογικό Υλικό Γενικά Κύτταρα αίματος Πλεονεκτήματα χρήσης λεμφοκυττάρων Μεινονεκτήματα χρήσης λεμφοκυττάρων Γονιδιοτύπηση Γενικά Απομόνωση DNA από ολικό αίμα Πηγή αίματος ιαλύματα Πειραματική διαδικασία Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) ιαλύματα PCR ιαλύματα ηλεκτροφόρησης Πειραματική διαδικασία Ηλεκτροφόρηση προϊόντων PCR Προετοιμασία πηκτώματος αγαρόζης Προετοιμασία δειγμάτων για ηλεκτροφόρηση Πέψη Προϊόντων PCR ηλεκτροφόρηση προϊόντων πέψης Προετοιμασία δειγμάτων για πέψη Προετοιμασία πηκτώματος αγαρόζης 3,5% Προετοιμασία δειγμάτων για ηλεκτροφόρηση
12 9 Μέθοδος Αναστολής της Κυτταροκίνησης In Situ Υβριδοποίηση με Φθροροχρώματα Μέθοδος αναστολής της κυτταροκίνησης Μικροπυρήνες Γενικά Κριτήρια αναγνώρισης διπύρηνων κυττάρων Κριτήρια αναγνώρισης μικροπυρήνων Καλλιέργειες λεμφοκυττάρων ολικού αίματος Πηγή λεμφοκυττάρων Συνθήκες καλλιέργειας Απομόνωση λεμφοκυττάρων In situ υβριδοποίηση με φθοροχρώματα (FISH) Γενικά Καλλιέργειες λεμφοκυττάρων ολικού αίματος ιαλύματα Μονιμοποίηση προετοιμασία παρασκευασμάτων Υβριδοποίηση Μικροσκοπική παρατήρηση Στατιστική ανάλυση Ανοσοκυτταροχημική Ανίχνευση 8-oxoG Γενικά ιαλύματα Καλλιέργειες λεμφοκυττάρων ολικού αίματος Απομόνωση λεμφοκυττάρων Μονιμοποίηση προετοιμασία παρασκευασμάτων Πειραματική διαδικασία Πρώτη μέρα εύτερη μέρα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Προσδιορισμός του Πολυμορφισμού Ser326Cys του Γονιδίου hogg Γενικά PCR ηλεκτροφόρηση προϊόντων PCR Πέψη με το ένζυμο περιορισμού Fnu4HI ηλεκτροφόρηση προϊόντων πέψης Επίδραση της οξορουβικίνης στον Κυτταρικό Κύκλο Μελέτη Κυτταροτοξικότητας Γενικά Προκαταρκτικά πειράματα επιλογή των προς μελέτη συγκεντρώσεων
13 12.3. Μελέτη της συμμετοχής του πολυμορφισμού Ser326Cys στη μεταβολής των δεικτών πυρηνικής διαίρεσης, πολλαπλασιασμού των κυττάρων και κυτταροτοξικότητας Συμμετοχή του Πολυμορφισμού Ser326Cys στην Κυτταρογενετική ράση της οξορουβικίνης: Προσδιορισμός Συχνότητας Μικροπυρήνων Γενικά Μελέτη του Μηχανισμού Προέλευσης των Μικροπυρήνων: In situ υβριδοποίηση με φθοροχρώματα Γενικά Συμμετοχή της Οξειδωτικής Βλάβης στη ράση της οξορουβικίνης: Ανοσοκυτταροχημική Ανίχνευση 8-οξογουανίνης Γενικά ΣΥΖΗΤΗΣΗ Συζήτηση Συμπεράσματα Περίληψη Summary ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βιβλιογραφία
14 13
15 14
16 1. οξορουβικίνη 1.1. Γενικά Χημειοθεραπεία είναι η προσπάθεια θεραπείας του καρκίνου με φάρμακα (αντικαρκινικά φάρμακα), τα οποία έχουν την ιδιότητα να καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Η χημειοθεραπεία αναφέρεται συνήθως σε κυτταροτοξικά φάρμακα, τα οποία επηρεάζουν τα κύτταρα που διαιρούνται με γρήγορους ρυθμούς ανεξαρτήτως αν αυτά είναι τα καρκινικά ή τα κανονικά κύτταρα. Οι χημειοθεραπευτικοί παράγοντες επεμβαίνουν στην κυτταρική διαίρεση με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα μπορεί να επεμβαίνουν στο διπλασιασμό του γενετικού υλικού ή στον αποχωρισμό των χρωμοσωμάτων κατά τη μίτωση. Οι περισσότερες μορφές χημειοθεραπείας, στοχεύουν σε όλους τους διαιρούμενους πληθυσμούς, και δεν είναι εξειδικευμένοι για τα καρκινικά κύτταρα. Παρόλα αυτά, υπάρχει κάποια μορφή εξειδίκευσης, λόγω του ότι πολλά καρκινικά κύτταρα, έχουν χάσει την ικανότητα επιδιόρθωσης του γενετικού υλικού, ιδιότητα την οποία διατηρούν τα κανονικά κύτταρα. Ως εκ τούτου, παρόλο που η χημειοθεραπεία έχει τη δυνατότητα να βλάψει και τους υγιείς ιστούς, ιδιαίτερα αν αυτοί διαιρούνται με έντονο ρυθμό, αυτοί οι ιστοί συνήθως επιδιορθώνονται με το πέρας της χημειοθεραπείας. Η Δοξορουβικίνη (Doxorubicin, CAS No: ) ανήκει στην κατηγορία των αντιβιοτικών ανθρακυκλίνης και είναι ένας αντινεοπλασματικός παράγοντας που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία διαφόρων τύπων καρκίνου (εικόνα 1.1.1). Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται ευρέως στη θεραπεία ορισμένων μορφών λευχαιμίας, του λεμφώματος Hodgkin, καθώς επίσης και στη θεραπεία καρκίνων της ουροδόχου κύστεως, του στήθους, του στομάχου, των πνευμόνων, των ωοθηκών, του θυρεοειδούς και άλλων. 15
17 Εικόνα 1.1.1: Η χημική δομή της Δοξορουβικίνης (τροποποίηση από Arcamone et al., 1969). Η δοξορουβικίνη αποτελείται από δύο κυρίως μέρη: Μια αδιάλυτη στο νερό τετρακυκλική αγλυκόνη (δακτύλιοι Α-Δ) και ένα υδατοδιαλυτό, σάκχαρο daunosamine (Keizer et al., 1990). Η συστηματική της ονοματολογία είναι (8S,10S)-10-(4-amino-5- hydroxy-6-methyl-tetrahydro-2h-pyran-2-yloxy)-6,8,11-trihydroxy-8- (2-hydroxyacetyl)-1-methoxy-7,8,9,10-tetrahydrotetracene-5,12-dione hydrochloride, ενώ συναντάται και με τα εξής συνώνυμα: Doxorubicin HCl, Adriamycin, Adriblastin, 14-Hydroxydaunomycin, 14- Hydroxydaunorubicine, DOXO, Adriamycin semiquinone, ADM, ADR κλπ. Η Δοξορουβικίνη είναι μια κόκκινη κρυσταλλική σκόνη, που αποσυντίθεται στους 205 ο C. Έχει μοριακό τύπο, C 27 H 29 O 11 N. HCl και μοριακό βάρος g/mol. Είναι διαλυτή στο νερό και σε υδατικά διαλύματα αλκοόλης, λιγότερο διαλυτή σε άνυδρη μεθανόλη και τελείως αδιάλυτη σε μη πολικούς οργανικούς διαλύτες. Τα διαλύματα της Δοξορουβικίνης έχουν πορτοκαλοκίτρινο χρώμα σε όξινο ph, πορτοκαλοκόκκινο χρώμα σε ουδέτερο ph και μπλε ιώδες σε ph με τιμές μεγαλύτερες του 9 (Arcamone et al., 1969). 16
18 Η δοξορουβικίνη, αποτελείται από μια αγλυκόνη που περιλαμβάνει ένα τετρακυκλικό δακτύλιο (εικόνα 1.1.1: δακτύλιοι Α-Δ) με παρακείμενες ομάδες κινόνης και υδροκινόνης (δακτύλιοι Γ και Β αντίστοιχα). Επίσης περιλαμβάνει μια μεθόξυ ομάδα στον άνθρακα 4, και μια μικρή πλευρική αλυσίδα στον άνθρακα 9 με ένα καρβονύλιο στον άνθρακα 13. Επίσης ένα σάκχαρο daunosamine σύνδέεται με γλυκοσιδικό δεσμό στον άνθρακα 7 του δακτυλίου Α (Takemura and Fujiwara, 2007) Ιστορικά στοιχεία Το 1950 μια ιταλική ερευνητική εταιρία ξεκίνησε μια οργανωμένη προσπάθεια για να ανακαλύψει αντικαρκινικά φάρμακα από μικροοργανισμούς του εδάφους. Από ένα δείγμα εδάφους που πάρθηκε από την περιοχή που περιβάλλει το Castel del Monte (Κάστρο του βουνού), ένα κάστρο του 13 ου αιώνα στην Ιταλία, απομονώθηκε ένα νέο στέλεχος το Streptomyces peucetius, το οποίο παρήγαγε μια κόκκινη χρωστική. Από αυτό το βακτήριο απομονώθηκε ένα αντιβιοτικό, το οποίο βρέθηκε να έχει θετική επίδραση ενάντια σε όγκους ποντικιών. Αυτή η χημική ένωση ανακαλύφθηκε σχεδόν ταυτόχρονα και από μια ομάδα Γάλλων ερευνητών και έτσι οι δύο ερευνητικές ομάδες αποφάσισαν να ονομάσουν την ένωση αυτή Daunorubicin από τις λέξεις Daunii, (μια φυλή της προ-ρωμαϊκής εποχής, η οποία είχε καταλάβει την περιοχή στην Ιταλία όπου ανακαλύφθηκε η ένωση) και από τη γαλλική λέξη rubis, που σημαίνει ρουμπίνι και περιγράφει το χρώμα της εν λόγω ένωσης ( 17
19 Εικόνα 1.3.1: Το βιοσυνθετικό μονοπάτι της Δοξορουβικίνης. Η μετατροπή του (12) στο (13) μέσω της πρωτεΐνης DoxA συμβαίνει 170 φορές λιγότερο αποδοτικά σε σχέση με τη μετατροπή του (10) σε (12) μέσω της ίδιας πρωτεΐνης. Αυτό υποδεικνύει ότι η κύρια λειτουργία της DoxA είναι η παραγωγή daunorubicin, ενώ η παραγωγή δοξορουβικίνης είναι μάλλον δευτερεύουσα ιδιότητα (τροποποίηση από Hutchinson and Colombo, 1999). Οι κλινικές δοκιμές άρχισαν τη δεκαετία του 1960, με αξιοσημείωτη επιτυχία στη θεραπεία της λευχαιμίας ιδιαίτερα σε περιπτώσεις τις οποίες, άλλου είδους φαρμακευτική αγωγή απέτυχε να θεραπεύσει. Παρόλα αυτά, ορισμένοι ασθενείς ανέπτυξαν οξεία καρδιακή ανεπάρκεια, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν μοιραία (Tan et. al., 1967). Παράλληλα, η σύγκριση της Daunorubicin με άλλα αντιβιοτικά ανθρακυκλίνης με παρόμοια δομή αλλά όχι τόσο καλά φαρμακολογικά αποτελέσματα (πχ rhodomycin) οδήγησε στο συμπέρασμα ότι μικρές αλλαγές στη δομή της ένωσης μπορούσαν να επιφέρουν και αλλαγές στη βιολογική της δράση. Γι αυτό το λόγο οι ερευνητές άρχισαν να ψάχνουν για παράγωγα της Daunorubicin με καλύτερες αντινεοπλασματικές ιδιότητες και ηπιότερες παρενέργειες. Για να το πετύχουν αυτό άρχισαν 18
20 να προκαλούν μεταλλάξεις σε άτομα του στελέχους Streptomyces peucetius, από το οποίο προερχόταν η αρχική ένωση. Έτσι κατάφεραν να απομονώσουν και να χαρακτηρίσουν την Αδριαμυκίνη (Adriamycin), ένα νέο, κόκκινου χρώματος αντιβιοτικό, από το στέλεχος Streptomyces peucetius var. caesius. Η αδριαμυκίνη μετονομάστηκε αργότερα σε Δοξορουβικίνη (Doxorubicin). Η Δοξορουβικίνη έδειξε να είναι πιο ενεργή από τη Daunorubicin όσον αφορά στη θεραπεία όγκων σε ποντίκια και ιδιαίτερα στους στερεούς όγκους. Επίσης έδειξε να έχει καλύτερο δείκτη απόδοσης φαρμάκου (therapeutic index) (Arcamone et al., 1969) Βιοσύνθεση Η Δοξορουβικίνη είναι ένα φυσικό προϊόν, το οποίο προέρχεται από την daunorubicin μετά από υδροξυλίωσή της στον άνθρακα 14. Η δοξορουβικίνη απομονώθηκε για πρώτη φορά το 1969 από το στέλεχος Streptomyces peucetius υποείδος caesius, ATCC Το στέλεχος αυτό προέρχεται από το Streptomyces peucetius μετά από επίδραση με N-nitroso-N-methyl urethane (Arcamone et al., 1969). Το βιοσυνθετικό μονοπάτι της Δοξορουβικίνης (εικόνα 1.3.1) έχει ως εξής: Το πρώτο στάδιο στο μονοπάτι αυτό τελειώνει με τη βιοσύνθεση της ε-rhodomycinone (6). Ο ανθρακικός σκελετός του μορίου αυτού φτιάχνεται από την πολυκετιδική συνθετάση τύπου ΙΙ (type II polyketide synthase, PKS), η οποία κωδικοποιείται από τα γονίδια dpsabcdgefy. Στη συνέχεια η ε-rhodomycinone γλυκοσυλιώνεται από την TDPdaunosamine οπότε και προκύπτει η rhodomycin-d (7). Η τελευταία μετατρέπεται σε 13-deoxycarminomycin (9) από την DnrP εστεράση μέσω ενός ενδιάμεσου προϊόντος (8). Η ένωση αυτή (9), μεθυλιώνεται για να προκύψει η 13-deoxy-daunorubicin (10). Η 13-deoxy-daunorubicin οξειδώνεται στον άνθρακα 13 μέσω μιας αντίδρασης που ολοκληρώνεται σε δύο στάδια και καταλύεται από το προϊόν του γονιδίου doxa, το οποίο είναι ένα ένζυμο που ανήκει στην οικογένεια κυτοχρώματος P450. Από την αντίδραση αυτή προκύπτει το πρόδρομο μόριο της δοξορουβικίνης, 19
21 η daunorubicin (12). Η δοξορουβικίνη (13) προκύπτει μετά από οξείδωση της daunorubicin στον άνθρακα 14, αντίδραση που επίσης καταλύεται από το προϊόν του γονιδίου doxa (Hutchinson, 1997 και Hutchinson and Colombo, 1999). Εικόνα 1.3.2: Η ποσότητα της Δοξορουβικίνης που παράγεται υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι ελάχιστη. Τα κύρια προϊόντα που προκύπτουν από τα περισσότερα στελέχη που παράγουν daunorubicin είναι γλυκοσίδια που μοιάζουν στη baumycin (τροποποίηση από Hutchinson and Colombo, 1999). Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελευταία αντίδραση στο παραπάνω μονοπάτι είναι μάλλον μια τυχαία ιδιότητα της πρωτεΐνης DoxA, αφού έχει βρεθεί ότι η υδροξυλίωση στον άνθρακα 14 της daunorubicin είναι κατά 170 φορές λιγότερο αποδοτική από την οξείδωση στον άνθρακα 13 της 13-deoxy-daunorubicin (Hutchinson and Colombo, 1999 και Walczak et al., 1999). Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες η ποσότητα της Δοξορουβικίνης που παράγεται από αυτό το μονοπάτι είναι ελάχιστη σε σχέση με τα άλλα προϊόντα που επίσης παράγονται (εικόνα 1.3.2). Αυτό συμβαίνει διότι η daunorubicin είναι υπόστρωμα και για τα προϊόντα των γονιδίων dnru (το οποίο καταλύει την μετατροπή της daunorubicin σε (13S)-13-dihydrodaunorubicin) και των γονιδίων dnrh και dnrx (τα 20
22 οποία συμμετέχουν στη μετατροπή της daunorubicin σε άλλα baumycin-like γλυκοσίδια). Σε γενετικά τροποποιημένα στελέχη, στα οποία έχουν απενεργοποιηθεί τα παραπάνω γονίδια, έχει παρατηρηθεί μια αξιόλογη αύξηση στην παραγωγή της δοξορουβικίνης (Lomovskaya et al., 1999). Σημαντική επίσης αύξηση στην παραγωγή της Δοξορουβικίνης παρατηρήθηκε και σε στελέχη που υπερέκφραζαν την πρωτεΐνη DoxA (Lomovskaya et al., 1999, και Walczak et al., 1999). Η πρωτεΐνη DoxA είναι το προϊόν του γονιδίου doxa, το οποίο απομονώθηκε και χαρακτηρίστηκε το 1996 από την ερευνητική ομάδα του Strohl (Dickens and Strohl, 1996). Η πρωτεΐνη DoxA καταλύει τρεις αντιδράσεις οξείδωσης κατά τη βιοσύνθεση της δοξορουβικίνης (εικόνα 1.3.1): i Στην οξείδωση της 13-deoxydaunorubicin σε 13- dihydrodaunorubicin, ii Στην οξείδωση της 13-dihydrodaunorubicin σε daunorubicin και iii Στην οξείδωση της daunorubicin σε δοξορουβικίνη (Walczak et al., 1999). Η ανακάλυψη του γονιδίου αυτού ήταν ένα σημαντικό βήμα στην μελέτη της δοξορουβικίνης, γιατί εκτός από τη σπουδαιότητά του στη βιοσύνθεση της εν λόγω ένωσης, κατέστει ξεκάθαρο ότι όλα τα στελέχη που είχαν τη δυνατότητα να παράγουν daunorubicin, είχαν επίσης και όλα τα απαραίτητα γονίδια για την παραγωγή της δοξορουβικίνης. Μέχρι το 1999, η παραγωγή της δοξορουβικίνης (η οποία έφτανε τα 225Kg το χρόνο) γινόταν με ημισυνθετικό τρόπο από το πρόδρομο μόριό της, την daunorubicin, υπερέκφραση της οποίας παρατηρείται σε πολλά διαθέσιμα στελέχη. Η ανακάλυψη όμως των γονιδίων τα οποία είτε συμμετέχουν στην μετατροπή της daunorubicin σε δοξορουβικίνη (doxa), είτε συμμετέχουν στην μετατροπή της σε άλλα παραπροϊόντα (dnrx, dnrh, dnru), έστρεψε την έρευνα στη γενετική τροποποίηση των στελεχών αυτών, έτσι ώστε να προκύψουν στελέχη τα οποία να υπερεκφράζουν την δοξορουβικίνη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη στροφή της βιομηχανίας στην παραγωγή δοξορουβικίνης με φυσικό τρόπο, μέσω 21
23 της καλλιέργειας τέτοιων στελεχών σε βιοαντιδραστήρες, γεγονός το οποίο μείωσε σημαντικά το κόστος παραγωγής της δοξορουβικίνης (Lomovskaya et al., 1999). Εικόνα : Ελεύθερες ρίζες και αλκυλιωτικοί παράγοντες που προκύπτουν κατά το μεταβολισμό της δοξορουβικίνης. Η δοξορουβικίνη μπορεί να αναχθεί από κυτταρικές φλαβοπρωτεΐνες (FH 2 ) και να μετατραπεί στην ελέυθερη ρίζα της ημικινόνης. Παρουσία οξυγόνου η ρίζα αυτή οξειδώνεται πίσω στην αρχική της μορφή με ταυτόχρονη παραγωγή ριζών υπεροξειδίου. Απουσία οξυγόνου, η ρίζα αυτή είναι ασταθής. Έτσι χάνει το τμήμα σακχάρου δίνοντας μια C 7 -ελεύθερη ρίζα. Η τελευταία έχει τη δυνατότητα να προσδεθεί ομοιοπολικά με διάφορα κυτταρικά μακρομόρια, ή να αναχθεί και πάλι δίνοντας ένα σχετικά σταθερό προϊόν, τη C 7 - δεοξυαγλυκόνη. Ένα ταυτομερές της ένωσης αυτής είναι το C 7 -quinone methide, το οποίο είναι ένας αλκυλιωτικός παράγοντας (τροποποίηση από Keizer et al., 1990) Κλινικές χρήσεις Η DXR χρησιμοποιείται ευρέως στη θεραπεία ορισμένων μορφών λευχαιμίας, του λεμφώματος Hodgkin, καθώς επίσης και στη θεραπεία καρκίνων της ουροδόχου κύστεως, του στήθους, του στομάχου, των πνευμόνων, των ωοθηκών, του θυρεοειδούς και άλλων. Οι πιο συνηθισμένες θεραπευτικές αγωγές που περιλαμβάνουν την DXR και χρησιμοποιούνται σήμερα είναι οι CA (Cyclophosphamide, Adriamycin), TAC (Taxotere, CA), ABVD (Adriamycine, Bleomycin, Vinblastine, Dacarbazine), CHOP (Cyclophosphamide, Adriamycin, Vincristine, 22
24 Prednisone) και η FAC (5-Fluorouracil, Adriamycin, Cyclophosphamide). Το φάρμακο χορηγείται με ένεση και μπορεί να πωλείται κάτω από τις εμπορικές ονομασίες Adriamycin PFS, Adriamycin RDF, Rubex ή Doxil. Το Doxil είναι μια μορφή του φαρμάκου, η οποία περικλείεται σε λιποσώματα και πλεονεκτεί ως προς τις άλλες στο ότι μειώνεται η καρδιοτοξικότητα. Το Doxil χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών ή για τη θεραπεια του Σαρκώματος του Kaposi Παρενέργειες Η χρήση της DXR έχει πολλές οξείες παρενέργειες στις οποίες περιλαμβάνονται η ναυτία, οι εμετοί, η λευκοπενία, καθώς επίσης και πλήρης αλωπεκία (πτώση μαλλιών). Η δοξορουβικίνη παρουσιάζει επίσης τόσο οξέα όσο και χρόνια συμπτώματα στο καρδιαγγειακό σύστημα. Στα οξέα συμπτώματα, περιλαμβάνονται οι αρρυθμίες, υπόταση και διάφορες αλλαγές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται κατά μέσο όρο στο 11% των ασθενών και συνήθως κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά το πέρας της χημειοθεραπείας. Γενικά τα συμπτώματα αυτά είναι αναστρέψιμα και μπορούν να ελεγχθούν. Αντίθετα τα χρόνια συμπτώματα της δοξορουβικίνης περιλαμβάνουν παθολογικές αλλαγές στο μυοκάρδιο, οι οποίες είναι δοσοεξαρτώμενες, μη-αντιστρεπτές, δεν μπορούν να προβλεφθούν και συνήθως οδηγούν συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια με τελικό αποτέλεσμα το θάνατο. Η συχνότητα με την οποία εμφανίζονται είναι 1,7% και από τα περιστατικά αυτά, ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 50% τελικά καταλήγει. Η ανάπτυξη της καρδιομυοπάθειας εξαρτάται ξεκάθαρα από την ολική δόση που χορηγείται στον ασθενή. Σε μια ανάλυση που πραγματοποιήθηκε σε 399 ασθενείς, το 4% των ασθενών που έλαβαν συνολική δόση δοξορουβικίνης mg/m 2, παρουσίασε καρδιομυοπάθεια και συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Το ποσοστό 23
25 αυτό αυξήθηκε στο 18% σ αυτούς που η δόση ήταν μεταξύ mg/m 2 και στο 36% όταν η δόση ξεπερνούσε τα 661mg/m 2. Η καρδιομυοπάθεια εμφανίστηκε κατά μέσο όρο 34 ημέρες μετά την τελευταία χορήγηση του φαρμάκου. Επιπλέον η πρόγνωση ήταν ανεπαρκής για τους ασθενείς οι οποίοι παρουσίασαν τα συμπτώματα μέσα σε διάστημα 4 εβδομάδων από την τελευταία χορήγηση του φαρμάκου. Οι περισσότεροι από αυτούς πέθαναν σε διάστημα δύο εβδομάδων από την έναρξη της ασθένειας. Από τα άτομα τα οποία επέζησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη χημειοθεραπεία, πολλοί εμφάνισαν καρδιακή ανεπάρκεια σε διάστημα 6 με 10 χρόνων από το τέλος της θεραπείας (Takemura and Fujiwara, 2007). Η καρδιομυοπάθεια που εμφανίζεται λόγω της δοξορουβικίνης δεν είναι δυνατόν να θεραπευτεί με τις συνήθεις θεραπευτικές αγωγές που εφαρμόζονται σε ασθενείς με καρδιομυοπάθεια. Έτσι οι πρακτικές που εφαρμόζονται για την πρόληψη της καρδιομυοπάθειας περιλαμβάνουν τη μείωση της συνολικής δόσης του φαρμάκου στα 550mg/m 2, γεγονός που περιορίζει και την αποτελεσματικότητα της ένωσης έναντι των καρκινικών κυττάρων. Άλλες πρακτικές που εφαρμόζονται είναι η αντικατάσταση της χορήγησης του φαρμάκου από μια ενδοβλέβια χορήγηση των λεπτών, με μια πιο αργή έγχυση των 6 ωρών. Η πρακτική αυτή έχει μειώσει την καρδιοτοξικότητα αλλά δεν είναι γνωστή ακόμα η επίδραση που έχει στα καρκινικά κύτταρα. Τέλος, πολλά υποσχόμενη φαίνεται να είναι η χορήγηση του φαρμάκου παράλληλα με τη χορήγηση αντιοξειδωτικών ή αιμοποιητικών κυτταροκινών, χωρίς όμως να υπάρχουν ακόμα ενδείξεις για την αποτελεσματικότητα αυτών των στρατηγικών (Takemura and Fujiwara, 2007) Μηχανισμοί δράσης Παραγωγή ελευθέρων ριζών Η δοξορουβικίνη έχει την ικανότητα να προκαλεί το σχηματισμό μεγάλου αριθμού ελευθέρων ριζών με δύο τρόπους: 24
26 Σύμφωνα με τον πρώτο τρόπο, οι δακτύλιοι Β και Γ (εικόνα 1.1.1), παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όσον αφορά στην ικανότητα της δοξορουβικίνης να παράγει ελεύθερες ρίζες. Ο δακτύλιος Γ είναι μια ομάδα κινόνης, η οποία μετατρέπεται σε ελεύθερη ρίζα ημικινόνης μετά από αναγωγή ενός ηλεκτρονίου. Ο δακτύλιος Β είναι μια υδροκινόνη, η οποία επίσης μπορεί να αναχθεί σε ρίζα ημικινόνης. Κάτω από ανοξικές συνθήκες αυτές οι ρίζες είναι σχετικά σταθερές, αλλά παρουσία οξυγόνου, δίνουν το ασύζευκτο ηλεκτρόνιό τους στο τελευταίο, με αποτέλεσμα την παραγωγή ελεύθερης ρίζας οξυγόνου. Στο σχηματισμό των ανηγμένων ριζών ημικινόνης συμμετέχουν οι κατάλληλες φλαβοπρωτεΐνες οι οποίες δέχονται ηλεκτρόνια από το NADH ή το NADPH και τα δίνουν στη δοξορουβικίνη. Η αναγωγή του οξυγόνου σε ρίζα υπεροξειδίου έχει ως αποτέλεσμα τον επανασχηματισμό του μορίου της δοξορουβικίνης. Ο οξειδοαναγωγικός αυτός κύκλος μπορεί να επαναληφθεί, με αποτέλεσμα την παραγωγή ενός μεγάλου αριθμού ριζών υπεροξειδίου από ένα και μόνο μόριο δοξορουβικίνης (εικόνα ). Οι Goodman και Hochstein είχαν παρατηρήσει το 1977 ότι η αναγωγάση του κυτοχρώματος P-450 παρουσία δοξορουβικίνης προκαλούσε κατανάλωση οξυγόνου που εξαρτιόταν από το NADPH. Αργότερα έγινε γνωστό ότι εκτός από την αναγωγάση του κυτοχρώματος Ρ-450, αναγωγή της δοξορουβικίνης μπορούσε να προκαλέσει και η NADH αφυδρογονάση και η οξειδάση της ξανθίνης. Ως αποτέλεσμα, ο οξειδοαναγωγικός κύκλος της δοξορουβικίνης (και συνεπώς η παραγωγή ελευθέρων ριζών) μπορεί να πραγματοποιηθεί στο κυτταρόπλασμα, στα μιτοχόνδρια, στο ενδοπλασματικό δίκτυο και στον πυρήνα. Το τελευταίο ίσως και να εξηγεί ένα τρόπο πρόκλησης βλαβών στο γενετικό υλικό: Η δοξορουβικίνη προσδένεται επιλεκτικά στο DNA όπου και ενεργοποιείται μεταβολικά προκαλώντας βλάβες με τη μεσολάβηση των ελευθέρων ριζών που παράγονται. Στην παρουσία οξυγόνου σχηματίζεται ένας μεγάλος αριθμός ελευθέρων ριζών ενώ αντίθετα σε υποξικές συνθήκες συσσωρεύεται η ρίζα ημικινόνης. Έτσι για την τοξικότητα της δοξορουβικίνης στο DNA έχουν περιγραφεί τρεις διαφορετικοί μηχανισμοί: 25
27 i Σε ένα σύστημα το οποίο περιλάμβανε τη δοξορουβικίνη, NADPH, αναγωγάση του κυτοχρώματος Ρ-450 και DNA, παρατηρήθηκε θραύση στο DNA. Σε ένα άλλο σύστημα το οποίο περιλάμβανε δεοξυριβόζη, ελεύθερες ρίζες ημικινόνης που προερχόταν από τη δοξορουβικίνη και ιόντα σιδήρου παρατηρήθηκε αποσύνθεση της δεοξυριβόζης. Ο μηχανισμός αυτός εξαρτάται από το οξυγόνο και κατ αυτόν παράγονται ελεύθερες ρίζες υδροξυλίου σύμφωνα με την αντίδραση Haber-Weiss: H 2 * + O H H 2O2 O2 2 + O 2 O + * 2 + Fe η οποία στο σύνολό της δίνει: O O Fe OH O OH * Fe OH OH 2+ + Fe O * * H ii Απουσία οξυγόνου, η ρίζα ημικινόνης μετατρέπεται στη C 7 - δεοξυαγλυκόνη, η οποία δεν είναι ενεργή. Το ταυτομερές της όμως, η C 7 - quinone methide είναι ένας αλκυλιωτικός παράγοντας. Επίσης, ένα ενδιάμεσο προϊόν στην παραγωγή της C 7 -δεοξυαγλυκόνης, η C 7 - ελεύθερη ρίζα είναι μια ένωση η οποία μπορεί να προσδεθεί ομοιοπολικά στο DNA (εικόνα ). iii Ένας τρίτος μηχανισμός συμβαίνει όταν υπάρχει μικρή μερική πίεση οξυγόνου. Σε αυτή την περίπτωση η ρίζα ημικινόνης αντιδρά με το H 2 O 2 προκαλώντας την αποσύνθεση της δεοξυριβόζης σε μια αντίδραση που καταλύεται από μικρές συγκεντρώσεις ιόντων σιδήρου. Εκτός όμως από τις βλάβες στο γενετικό υλικό, οι ρίζες υπεροξειδίου που προκύπτουν κατά το μεταβολισμό της δοξορουβικίνης μέσω του οξειδοαναγωγικού κύκλου μπορεί να προκαλέσουν και υπεροξείδωση των λιπιδίων στην κυτταροπλασματική μεμβράνη. Επιπλέον έχει δειχθεί ότι η υπεροξείδωση λιπιδίων που συμβαίνει λόγω της δοξορουβικίνης μπορεί να ανασταλεί από την υπεροξειδική 26
28 δισμουτάση, την καταλάση, τη γλουταθειόνη και από αναστολείς ελευθέρων ριζών υδροξυλίου, κάτι που φανερώνει τη συμμετοχή της συγκεκριμένης ρίζας και στην υπεροξείδωση λιπιδίων (Keizer et al., 1990). Εικόνα : Παραγωγή ελευθέρων ριζών από το σύμπλοκο Dox-Fe. Στην παρουσία αναγωγικού συστήματος, το σύμπλοκο Dox-Fe 2+ αντιδρά με το μοριακό οξυγόνο ή το υπεροξείδιο του υδρογόνου δίνοντας ρίζες υπεροξειδίου και υδροξυλίου αντίστοιχα ενώ το ίδιο οξειδώνεται στο σύμπλοκο Dox-Fe 3+. Το σύμπλοκο αυτό μπορεί να αναχθεί στην αρχική του μορφή είτε ενζυμικά από την αναγωγάση του κυτοχρώματος Ρ-450 (Fp), είτε μη ενζυμικά από τη γλουταθειόνη. Όταν δεν υπάρχει διαθέσιμο κάποιο αναγωγικό σύστημα, το σύμπλοκο Dox-Fe 3+ ανάγει το σίδηρο σε Fe 2+ με ταυτόχρονη οξείδωση του δακτυλίου υδροκινόνης, οδηγώντας στο σχηματισμό μιας οξειδωμένης ρίζας ημικινόνης. Εναλλακτικά η αναγωγή του σιδήρου μπορεί να επιτευχθεί και με οξείδωση της πλευρικής αλυσίδας στον άνθρακα 9 (τροποποίηση από Keizer et al., 1990). Σύμφωνα με το δεύτερο τρόπο, η δοξορουβικίνη έχει την ιδιότητα να δημιουργεί σύμπλοκα με ιόντα σιδήρου (Dox-Fe 3+ ). Το σύμπλοκο αυτό μπορεί να επάγει την παραγωγή ελευθέρων ριζών μέσω δύο μηχανισμών (εικόνα ): i Ο πρώτος μηχανισμός συμβαίνει παρουσία κάποιου αναγωγικού συστήματος. Σ αυτή την περίπτωση το σύμπλοκο Dox-Fe 3+ ανάγεται σε Dox-Fe 2+. Το τελευταίο αντιδρά με το οξυγόνο δίνοντας ρίζες 27
29 υπεροξειδίου ( * O 2 ), οι οποίες αν αντιδράσουν με την υπεροξειδική δισμουτάση δίνουν υπεροξείδιο του υδρογόνου ( O H 2 2 ), το οποίο μπορεί επίσης να αντιδράσει με το σύμπλοκο Dox-Fe 2+ και να δώσει ρίζες υδροξυλίου. ii Όταν απουσιάζει το αναγωγικό σύστημα, τότε το σύμπλοκο Dox-Fe 3+ μπορεί να προκαλέσει αναγωγή στο Fe 3+ μέσω μιας ενδομοριακής οξειδοαναγωγικής αντίδρασης με ταυτόχρονη οξείδωση είτε της πλευρικής αλυσίδας στον άνθρακα 9, είτε του δακτυλίου υδροκινόνης (δακτύλιος Β). Το σύμπλοκο που δημιουργείται μπορεί να οξειδωθεί όπως και πριν δίνοντας ρίζες υπεροξειδίου και υδροξυλίου. Τα σύμπλοκα Dox-Fe προσδένονται ισχυρά στο DNA και επιπλέον διατηρούν την ιδιότητά τους να παράγουν ελεύθερες ρίζες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ελευθέρων ριζών πολύ κοντά στο DNA. Οι ελεύθερες ρίζες δρουν πάνω στο γενετικό υλικό προκαλώντας ρήγματα στις αλυσίδες του DNA (Keizer et al., 1990). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οξειδοαναγωγικός κύκλος και η παραγωγή ελευθέρων ριζών μπορεί να συνδέεται άμεσα και με την επαγωγή της απόπτωσης (μηχανισμός που θα αναλυθεί παρακάτω), αφού οι ελεύθερες ρίζες του υπεροξειδίου και το υπεροξείδιο του υδρογόνου ενεργοποιούν το γονίδιο Bax (μέσω της ενεργοποίησης του γονιδίου p53), το οποίο στη συνέχεια οδηγεί σε απόπτωση. Οι ίδιες ενώσεις μπορεί να αυξάνουν άμεσα και τη διαπερατότητα της μεμβράνης των μιτοχονδρίων κάτι που ενισχύει τη θεωρία ότι η δοξορουβικίνη μπορεί να επάγει κατευθείαν την έξοδο του κυτοχρώματος C από τα μιτοχόνδρια και ως εκ τούτου να επάγει την απόπτωση ανεξάρτητα από το επίπεδο βλάβης στο γενετικό υλικό, τα επίπεδα του p53 ή τα μονοπάτια ενεργοποίησης της απόπτωσης. Επίσης η παρατήρηση ότι η λιποδιαλυτή C 7 -δεοξυαγλυκόνη συσσωρεύεται στη μεμβράνη των μιτοχονδρίων με αποτέλεσμα να ενισχύεται η απόκλιση των ηλεκτρονίων από το κανονικό μονοπάτι της αναπνευστικής αλυσίδας προς την παραγωγή ελευθέρων ριζών με συνέπεια την ενίσχυση της δυσλειτουργίας των μιτοχονδρίων, ενισχύει ακόμα περισσότερο την παραπάνω θεωρία (Minotti et al., 2004). 28
30 Εικόνα α: Μηχανισμός λειτουργίας της τοποϊσομεράσης Ι (τροποποίηση από Alberts et al., 2002). Εικόνα β: Μηχανισμός λειτουργίας της τοποϊσομεράσης ΙΙ (τροποποίηση από Alberts et al., 2002) Αναστολή της τοποϊσομεράσης ΙΙ Ένα βασικό πρόβλημα στην αντιγραφή του DNA είναι η ύπαρξη των υπερελίκων. Η κίνηση της διχάλας αντιγραφής δημιουργεί υπερέλικες στη μη αντιγραφόμενη περιοχή του DNA μπροστά από τη διχάλα. Υπολογίζεται ότι για κάθε 10 ζευγάρια βάσεων που πολυμερίζονται στη διχάλα αντιγραφής, θα πρέπει το γονικό δίκλωνο μόριο να κάνει μια περιστροφή γύρω από τον άξονά του για να μην υπερελικωθεί. Στο επίπεδο του χρωμοσώματος αυτό σημαίνει ότι το χρωμόσωμα θα πρέπει να περιστρέφεται αστραπιαία δεδομένου ότι η αντιγραφή είναι μια πολύ γρήγορη διαδικασία. Κάτι τέτοιο όμως δεν 29
31 συμβαίνει διότι δεν το επιτρέπει η όλη τοπολογία των χρωμοσωμάτων και επιπροσθέτως απαιτούνται μεγάλα ποσά ενέργειας (Μαρμάρας B. και Λαμπροπούλου Μ. 2000). Οι τοποϊσομεράσες, είναι μια κατηγορία πρωτεϊνών, οι οποίες τροποποιούν την τοπολογία του DNA χωρίς να μεταβάλουν τη δομή και την αλληλουχία των νουκλεοτιδίων (Minotti et al., 2004). Η τοποϊσομεράση Ι (εικόνα α) χαρακτηρίζεται από την ικανότητά της να προκαλεί ρήγματα στον ένα κλώνο του DNA ανακουφίζοντας το μόριο από τις τάσεις που δημιουργούνται εξαιτίας της υπερελίκωσης. Στη συνέχεια λειτουργεί ως λιγάση και επαναδημιουργεί το φωσφοδιεστερικό δεσμό. Συγκεκριμένα, μόλις κόψει τον ένα κλώνο, ενώνεται ομοιοπολικά με το ένα τμήμα του μορίου μέσω μιας φωσφορικής τυροσίνης, η οποία προκύπτει από μια τυροσίνη του ενζύμου και από τη φωσφορική ρίζα του νουκλεοτιδίου που ελευθερώνεται με το κόψιμο. Ακολούθως το άλλο τμήμα του κομμένου κλώνου περιελίσσεται μέχρι το μόριο να ανακουφιστεί από την υπερελίκωση και μετά δημιουργείται πάλι ο φωσφοδιεστερικός δεσμός. Η τοποϊσομεράση ΙΙ (εικόνα β) χαρακτηρίζεται από την ικανότητα να προκαλεί ρήγματα και στους δύο κλώνους ενός μορίου DNA, να περνά τμήμα ενός άλλου μορίου DNA μέσα από το πρώτο και στη συνέχεια να επανενώνει τα δύο άκρα του πρώτου μορίου (Μαρμάρας B. και Λαμπροπούλου Μ. 2000). Η δοξορουβικίνη (και γενικά οι ανθρακυκλίνες) δρουν στο μόριο της τοποϊσομεράσης ΙΙ και σταθεροποιούν μια ενδιάμεση κατάσταση, κατά την οποία οι δύο κλώνοι του DNA είναι κομμένοι και ομοιοπολικά συνδεδεμένοι με περιοχές τυροσίνης στο μόριο της τοποϊσομεράσης ΙΙ, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο την επανένωση των δύο κλώνων. Η δομή της δοξορουβικίνης, έχει σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό και τη σταθερότητα του τριμερούς συμπλόκου δοξορουβικίνη DNA τοποϊσομεράση ΙΙ. Το επίπεδο σύστημα δακτυλίων είναι σημαντικό για την παρεμβολή στο DNA, καθώς οι δακτύλιοι Β και Γ συμπλέκονται με τα γειτονικά ζεύγη βάσεων και ο δακτύλιος Δ διέρχεται του σημείου παρεμβολής. Οι περιοχές του μορίου που δεν συμμετέχουν στην παρεμβολή (ο δακτύλιος Α και το σάκχαρο), φαίνεται να παίζουν 30
32 σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση του συμπλόκου. Συγκεκριμένα, το σάκχαρο daunosamine εντοπίζεται στη μικρή αύλακα του DNA και είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για την ενεργότητα των ανθρακυκλινών ως αναστολείς της τοποϊσομεράσης ΙΙ. Αυτό φάνηκε από πειράματα στα οποία παρατηρήθηκε αύξηση της αναστολής μετά από απομάκρυνση της αμινομάδας στον άνθρακα 3 του σακχάρου. Επιπλέον έχει αναφερθεί ότι η δοξορουβικίνη αναστέλει και την τοποϊσομεράση Ι. Παρόλα αυτά έχει βρεθεί ότι ο θάνατος των κυττάρων είναι σχετικά ανεξάρτητος από τη συγκέντρωση της τοποϊσομεράσης Ι στο κύτταρο, κάτι που υποδηλώνει ότι η αναστολή της τοποϊσόμερασης Ι από τη δοξορουβικίνη είναι ένας δευτερεύοντας μηχανισμός δράσης της ένωσης. Τη βλάβη που προκαλείται στο DNA ως αποτέλεσμα της αναστολής της τοποϊσομεράσης ΙΙ, ακολουθεί διακοπή της αύξησης στη φάση G 1 και G 2 του κυτταρικού κύκλου και τέλος ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποια καρκινικά κύτταρα μπορεί να γίνουν ανθεκτικά στη δράση της δοξορουβικίνης λόγω μεταβολής στη λειτουργία του γονιδίου ή της πρωτεΐνης της τοποϊσομεράσης ΙΙ (Minotti et al., 2004) Απόπτωση Η απόπτωση είναι μια μορφή προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου η οποία ρυθμίζεται από φυσιολογικούς και γενετικούς παράγοντες και έχει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, τη μορφογένεση, το ρυθμό αντικατάστασης των κυττάρων, την ορμονοεξαρτώμενη ατροφία οργάνων και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας, η χρωματίνη στον πυρήνα συμπυκνώνεται και προσκολλάται στην πυρηνική μεμβράνη. Το κύτταρο και το κυτταρόπλασμα συρρικνώνονται και στη συνέχεια τεμαχίζονται. Επίσης τεμαχίζεται και ο πυρήνας, αλλά τα υπόλοιπα κυτταρικά οργανίδια παραμένουν άθικτα μέχρι το τελευταίο στάδιο της απόπτωσης. Τα τεμάχια που κυττάρου, τα οποία καλούνται και αποπτωτικά σωμάτια, περικλείονται από την κυτταρική μεμβράνη, έτσι ώστε τα περιεχόμενα 31
33 του κυττάρου να μην διαχυθούν στο περιβάλλον του κυττάρου. Τα αποπτωτικά σωμάτια απομακρύνονται με κυτταροφαγία. Ένα χαρακτηριστικό της απόπτωσης είναι ότι δεν προκαλεί φλεγμονή στους γύρω ιστούς. Κάτι τέτοιο συμβαίνει κατά τη διάρκεια της νέκρωσης, μιας άλλης μορφής κυτταρικού θανάτου, κατά την οποία διαρρηγνύεται η κυτταρική μεμβράνη και τα κυτταρικά οργανίδια απελευθερώνονται στο περιβάλλον προκαλώντας φλεγμονή. Τα τελικά μόρια τελεστές της απόπτωσης που είναι κοινοί σε όλα τα κύτταρα είναι οι κασπάσες και οι DNAάσες. Οι πρώτες προκαλούν πρωτεόλυση και οι τελευταίες θρυμματισμό του DNA (Takemura and Fujiwara, 2007). Πολλά αντικαρκινικά φάρμακα δρουν προκαλώντας απόπτωση στα καρκινικά κύτταρα. Αυτό συμβαίνει μέσω δύο κυρίως οδών (εικόνα ): Οδός ανεξάρτητη από τους υποδοχείς θανάτου (DR-independent pathway intrinsic pathway) Το κρίσιμο σημείο για την επαγωγή της απόπτωσης είναι η δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων, η οποία ρυθμίζεται από την οικογένεια πρωτεϊνών Bcl-2. Η οικογένεια αυτή αποτελείται από τρεις υποοικογένειες, την υποοικογένεια ΒΗ-3 και τις υποοικογένειες των προαποπτωτικών και αντι-αποπτωτικών πρωτεϊνών. Η έναρξη ή όχι της απόπτωσης καθορίζεται από το λόγο της συγκέντρωσης των προαποπτωτικών και αντι-αποπτωτικών πρωτεϊνών. Τα αντικαρκινικά φάρμακα που δρουν μέσω αυτού του μονοπατιού, ενεργοποιούν τα γονίδια που εκφράζουν τις προ-αποπτωτικές πρωτεΐνες (Bax, Bak και Bad). Ενεργοποίηση του γονιδίου bax, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πρωτεΐνης Bax, μόρια της οποίας σχηματίζουν ομοδιμερή σύμπλοκα, τα οποία μεταφέρονται στα μιτοχόνδρια. Εκεί δρουν στο δίαυλο ιόντων VDAC (Voltage-Dependent Anion Channel), ο οποίος βρίσκεται στην εξωτερική μεμβράνη των μιτοχονδρίων, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση του κυτοχρώματος C στο κυτταρόπλασμα. Το κυτόχρωμα C σχηματίζει σύμπλοκο με τις πρωτεΐνες Apaf-1 και προκασπάση 9. Το 32
34 σύμπλοκο αυτό αποτελεί το αποπτώσωμα, και ενεργοποιεί την κασπάση 9. Εικόνα : Τα δύο μονοπάτια που οδηγούν στην απόπτωση μετά από επίδραση με αντικαρκινικές ενώσεις. Κατά το μονοπάτι που εξαρτάται από υποδοχείς, επάγεται η έκφραση του γονιδίου Fas το οποίο ενεργοποιεί την κασπάση 8, η οποία ενεργοποιεί την κασπάση 3 που οδηγεί στην απόπτωση. Εναλλακτικά η κασπάση 8 μπορεί να διασπάσει την πρωτεΐνη Bid, η οποία θα σχηματίσει διμερή με την Bak (tbid-bak) με αποτέλεσμα την απελευθέρωση του κυτοχρώματος C από τα μιτοχόνδρια και ένα καταρράκτη αντιδράσεων που τελικά οδηγεί σε απόπτωση. Κατά το μονοπάτι που δεν εξαρτάται από υποδοχείς, επάγεται η έκφραση του γονιδίου p53, το οποίο ενεργοποιεί το γονίδιο bax. Αυξημένη έκφραση της πρωτεΐνης Bax έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό ομοδιμερών τα οποία δρουν στους διαύλους VDAC για να απελευθερωθεί το κυτόχρωμα C από τα μιτοχόνδρια. Μελέτες έχουν δείξει ότι η δοξορουβικίνη μπορεί να επάγει την απόπτωση είτε μέσω ενεργοποίησης του p53, του Fas ή ακόμα και μέσω αναστολής της Bcl-X L, πρωτεΐνη η οποία εμποδίζει την έξοδο του κυτοχρώματος C από τα μιτοχόνδρια (τροποποίηση από Kim et al., 2002) Οδός εξαρτωμένη από τους υποδοχείς θανάτου (DR-dependent pathway extrinsic pathway) Το μονοπάτι αυτό οδηγεί στην απόπτωση μέσω των Fas, DR4 και DR5. Ο μηχανισμός μέσω του οποίου ο Fas οδηγεί στην απόπτωση χωρίζεται σε δύο υπομονοπάτια. Κατά το πρώτο (Τύπου Ι, ή μονοπάτι 33
35 ανεξάρτητο από τα μιτοχόνδρια), διάφορα αντικαρκινικά φάρμακα επάγουν το σχηματισμό του Fas, κάτι που οδηγεί στο σχηματισμό του συμπλόκου DISC (Death-Inducing Signaling Complex). Το σύμπλοκο αυτό ενεργοποιεί την κασπάση 8 και αυτή με τη σειρά της ενεργοποιεί την κασπάση 3 με τελικό αποτέλεσμα την απόπτωση. Κατά το δεύτερο μονοπάτι (Τύπου ΙΙ, ή μονοπάτι εξαρτώμενο από τα μιτοχόνδρια), η επαγωγή του Fas οδηγεί σε ενεργοποίηση της κασπάσης 8, η οποία διασπά την πρωτεΐνη Bid με τελικό αποτέλεσμα την απελευθέρωση του κυτοχρώματος C από τα μιτοχόνδρια και την ενεργοποίηση της απόπτωσης (Kim et al., 2002). Έχει βρεθεί ότι η δοξορουβικίνη επάγει την απόπτωση σε ενδοθηλιακά κύτταρα και καρδιομυοκύτταρα (Takemura and Fujiwara, 2007), καθώς επίσης και σε θυμοκύτταρα ποντικού και σε καρκινικές κυτταρικές σειρές (Gewritz, 1999). Η δοξορουβικίνη, όπως και πολλοί άλλοι γονιδιοτοξικοί παράγοντες ενεργοποιούν την πρόσδεση της πρωτεΐνης p53 στο DNA (Minotti et al., 2004). Η πρωτεΐνη p53 πιθανώς να ενεργοποιεί το γονίδιο Bax (το οποίο φέρει μια περιοχή πρόσδεσης για την p53), το οποίο όπως έχει προαναφερθεί (εσωτερικό μονοπάτι ενεργοποίησης απόπτωσης), μετατοπίζεται στα μιτοχόνδρια (Takemura and Fujiwara, 2007). Επίσης αναστέλλει την έκφραση του γονιδίου Bcl- X L (μέλος της υποοικογένειας των αντι-αποπτωτικών πρωτεϊνών Bcl-2), το προϊόν του οποίου εμποδίζει το κυτόχρωμα C να εξέλθει των μιτοχονδρίων. Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι η δοξορουβικίνη συμμετέχει και στην ενεργοποίηση της απόπτωσης μέσω του δεύτερου μονοπατιού, αυτού δηλαδή που εξαρτάται από τους υποδοχείς θανάτου (ή εξωτερικό μονοπάτι ενεργοποίησης της απόπτωσης). Αυτό συμβαίνει μέσω της Fas πρωτεΐνης. Ένας επιπλέον σημαντικός παράγοντας αφορά στο ρόλο του p53 στη ρύθμιση της εξέλιξης του κυτταρικού κύκλου στα κύτταρα στα οποία έγινε επίδραση με δοξορουβικίνη. Συγκεκριμένα η ενεργοποίηση του p53 από την δοξορουβικίνη συμβάλλει στην ενεργοποίηση του γονιδίου WAF1/CIP1 p21, προϊόν του οποίου είναι ένας ισχυρός αναστολέας των cdks (Cyclin-dependent kinases) που συμμετέχουν στον έλεγχο του 34
36 κυτταρικού κύκλου και συγκεκριμένα στη μετάβαση από την φάση G 1 στην S. Έχει προταθεί ότι αυτός ο μηχανισμός, ενώ συμβάλλει στην αναστολή του κυτταρικού κύκλου στη φάση G 1, ουσιαστικά προστατεύει τα κύτταρα από τη δράση της δοξορουβικίνης αφού τους δίνει τη δυνατότητα επιδιόρθωσης των βλαβών πριν αρχίσει ο διπλασιασμός του γενετικού υλικού. Το γεγονός αυτό ίσως να εξηγεί και την παρατήρηση ότι η ανθεκτικότητα που αναπτύσσουν ορισμένοι τύποι καρκινικών κυττάρων στη δοξορουβικίνη συνδέεται με υψηλές συγκεντρώσεις της πρωτεΐνης WAF1/CIP1 (Minotti et al., 2004). Εικόνα : Ο ρόλος του πρωτεασώματος στην μεταφορά της δοξορουβικίνης στον πυρήνα. Η δοξορουβικίνη αφού εισέλθει στο κύτταρο με απλή διάχυση, προσδένεται στο πρωτεάσωμα αναστέλλοντας παράλληλα τη λειτουργία του. Το πρωτεάσωμα μεταφέρει την δοξορουβικίνη στον πυρήνα, όπου έχει υψηλότερη χημική συγγένεια με το DNA στο οποίο και παρεμβάλλεται αναστέλλοντας τη σύνθεση του. Παράλληλα, η αναστολή του πρωτεασώματος οδηγεί τα κύτταρα σε απόπτωση (τροποποίηση από Kiyomiya et al., 2001) Αναστολή Πρωτεασώματος Το πρωτεάσωμα είναι ένα σύμπλοκο από κυτταροπλασματικές και πυρηνικές πρωτεάσες, οι οποίες συμμετέχουν σε μηχανισμούς 35
37 αποικοδόμησης πρωτεϊνών που δεν αποικοδομούνται στα λυσοσώματα. Το 26S πρωτεάσωμα (που αποτελείται από έναν 20S πυρήνα και δύο 19S καλύμματα), έχει σημαντικό ρόλο στο ρυθμό ανακύκλωσης των κυτταροπλασματικών και πυρηνικών πρωτεϊνών, καθώς επίσης και στην αποικοδόμηση ρυθμιστικών πρωτεϊνών που ελέγχουν την ανάπτυξη των κυττάρων και το μεταβολισμό τους (Minotti et al., 2004). Τα πρωτεασώματα εντοπίζονται τόσο στον πυρήνα όσο και στο κυτταρόπλασμα και τελευταία έχει δειχθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο ρόλο που έχουν στη μεταφορά της δοξορουβικίνης στον πυρήνα. Αυτό συμβαίνει ως εξής (εικόνα ): Αρχικά η δοξορουβικίνη εισέρχεται στο κυτταρόπλασμα με παθητική διάχυση. Εκεί έχει υψηλή χημική συγγένεια με την υπομονάδα 20S του πρωτεασώματος με την οποία και συνδέεται, σχηματίζοντας ένα σύμπλοκο. Το σύμπλοκο που σχηματίζεται μετατοπίζεται στον πυρήνα μέσω των πυρηνικών πόρων και με μια διαδικασία που απαιτεί ενέργεια από το ATP. Στον πυρήνα η δοξορουβικίνη έχει υψηλότερη χημική συγγένεια με το DNA σε σχέση με το πρωτεάσωμα. Έτσι αποσυνδέεται από το πρωτεάσωμα και παρεμβάλλεται στο DNA προκαλώντας αναστολή της σύνθεσής του. Επιπλέον, όταν η δοξορουβικίνη είναι συνδεδεμένη στο πρωτεάσωμα, αυτό παρουσιάζει μικρή ικανότητα πρωτεϊνόλυσης. Αυτή η αναστολή του πρωτεασώματος, έχει ως αποτέλεσμα τη μη αποικοδόμηση ρυθμιστικών αλλά και μεταλλαγμένων πρωτεϊνών και ως εκ τούτου επαγωγή της απόπτωσης (Kiyomiya at al., 2001). Σε μετασχηματισμένα κύτταρα και διαιρούμενους ιστούς, παρατηρείται μια συσσώρευση του πρωτεασώματος στον πυρήνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση της συγκέντρωσής του στο κυτταρόπλασμα και συνεπώς μειωμένη μεταφορά της δοξορουβικίνης στον πυρήνα. Το γεγονός αυτό ίσως να εξηγεί και το λόγο που παρατηρείται μείωση της κυτταροτοξικότητας της δοξορουβικίνης σε 36
38 κύτταρα με αυξημένες πυρηνικές συγκεντρώσεις του πρωτεασώματος (Minotti et al., 2004) Παρεμβολή στο DNA Η δοξορουβικίνη αφού περάσει στον πυρήνα του κυττάρου προσδένεται με υψηλή χημική συγγένεια στο DNA. Αυτό συμβαίνει μέσω παρεμβολής της, μεταξύ των βάσεων του τελευταίου. Η δοξορουβικίνη παρεμβάλλεται μεταξύ της κυτοσίνης και της αμινομάδας των αλληλουχιών 5 -CGN-3 (εικόνα α). Για την παρεμβολή είναι απαραίτητη η εξωκυκλική N 2 αμίνη της γουανίνης και η αμίνη που βρίσκεται στον άνθρακα 3 του σακχάρου daunosamine. Η δοξορουβικίνη συνδέεται στον άνθρακα με ένα ομοιοπολικό δεσμό (δεσμός N-C-N, με κόκκινο χρώμα στην εικόνα α) μεταξύ της 3 αμινομάδας της daunosamine και της Ν 2 αμίνης της γουανίνης. Εικόνα α: Η δομή που προκύπτει μετά από παρεμβολή της δοξορουβικίνης στο DNA. Με μπλε χρώμα η δοξορουβικίνη, με κόκκινο ο δεσμός N-C-N και με πράσινο οι συμπληρωματικές αλυσίδες του DNA (Cutts et al., 2005). Εικόνα β: Φωτογραφία μετά από περίθλαση ακτίνων X, της παρεμβολής της Daunorubicin με το DNA. Η ομοιότητα των δύο ενώσεων μας βοηθά να καταλάβουμε που εντοπίζεται η κάθε περιοχή της δοξορουβικίνης (Cutts et al., 2005). Η περιοχή daunosamine προεξέχει στη μικρή αύλακα του DNA, ενώ ο κεντρικός άνθρακας του N-C-N δεσμού προέρχεται από τη φορμαλδεϋδη, η οποία αντιδρά με τη αμινομάδα της δοξορουβικίνης 37
39 σχηματίζοντας μια ενεργή βάση Schiff. Το σύμπλοκο DNA δοξορουβικίνη σταθεροποιείται περαιτέρω με δεσμούς υδρογόνου μεταξύ της δοξορουβικίνης και του δεύτερου κλώνου του DNA (Cutts et al., 2005). Η φορμαλδεΰδη που συμμετέχει στην παρεμβολή της δοξορουβικίνης στο DNA μπορεί να παράγεται από την ίδια την δοξορουβικίνη. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι αντιδράσεις παραγωγής ελευθέρων ριζών στις οποίες διαμεσολαβούν ιόντα σιδήρου, έχουν ως αποτέλεσμα και την παραγωγή φορμαλδεΰδης από διάφορες κυτταρικές πηγές άνθρακα όπως είναι τα λιπίδια (Minotti et al., 2004). Παρά την ευρεία κλινική χρήση της δοξορουβικίνης και παρά το μεγάλο αριθμό μελετών και την πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά στη διαλεύκανση των μηχανισμών δράσης της, υπάρχουν ακόμα πολλά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν. Για το λόγο αυτό η χορήγησή της περιορίζεται σε συγκεντρώσεις των mg/m 2. Η Χορήγηση του φαρμάκου σε μεγαλύτερες δόσεις, ενώ θα είχε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα κατά των καρκινικών κυττάρων, έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο του ασθενούς λόγω τοξικότητας στα καρδιακά κύτταρα που προκαλεί συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Έτσι τα τελευταία 20 χρόνια παρατηρείται μια προσπάθεια εύρεσης ενός αναλόγου της δοξορουβικίνης (και της daunorubicin) που να πλεονεκτεί έναντι αυτής. Η προσπάθεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα 2000 ανάλογα της δοξορουβικίνης και της daunorubicin, από τα οποία όμως ελάχιστα είναι αυτά που πλεονεκτούν έναντι των δύο ενώσεων σε λίγα σημεία τα οποία δεν θα δικαιολογούσαν αντικατάσταση των δύο αυτών ενώσεων. Το πιο ενθαρρυντικό ίσως στοιχείο που προέκυψε από τη μελέτη των μηχανισμών δράσης της δοξορουβικίνης αλλά και άλλων ανθρακυκλινών είναι η παρατήρηση ότι οι μηχανισμοί οι οποίοι ευθύνονται για την πρόκληση κυτταροτοξικότητας στην καρδιά, διαφέρουν από αυτούς που ευθύνονται για την κυτταροτοξικότητα στους καρκινικούς όγκους (Minotti et al., 2004). Αυτό αυξάνει τις ελπίδες ότι μπορεί να βρεθούν αποτελεσματικότερες στρατηγικές χρήσης της δοξορουβικίνης, οι οποίες να μειώνουν την κυτταροτοξικότητα στην 38
40 καρδιά χωρίς να μειώνεται η αποτελεσματικότητα κατά των καρκινικών κυττάρων. Επίσης συνεχίζονται και οι προσπάθειες ανακάλυψης ενός καλύτερου αναλόγου της δοξορουβικίνης που θα είχε τις παραπάνω ιδιότητες. 39
41 40
42 2. Μηχανισμοί Επιδιόρθωσης DNA 2.1. Γενικά Η ακεραιότητα του γενετικού υλικού βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή παραγόντων, οι οποίοι μπορούν να το καταστρέψουν. Ο αριθμός των βλαβών που συμβαίνουν καθημερινά στο DNA σε κάθε κύτταρο υπολογίζεται από μέχρι (Lodish et al., 2003). Οι βλάβες αυτές μπορεί να προέρχονται είτε από ενδογενείς είτε από εξωγενείς πηγές. Από τις ενδογενείς πηγές, ίσως η πιο διαδεδομένη είναι η θερμότητα του σώματος. Λόγω της θερμοδυναμικής αστάθειας του DNA, μπορούν να συμβούν διάφορες μεταβολές σ αυτό, ακόμα και στην κανονική θερμοκρασία του σώματος. Για παράδειγμα ο Ν-γλυκοσιδικός δεσμός μεταξύ μιας πουρίνης ή πυριμιδίνης και της δεοξυριβόζης είναι σχετικά ασταθής και μπορεί εύκολα να σπάσει στους 37 ο C. Με αυτό τον τρόπο προκύπτουν απουρινικές ή απυριμιδινικές θέσεις (AP sites). Άλλες μορφές μεταβολών στο DNA που προκαλούνται από αυξημένη θερμότητα είναι οι απαμινώσεις της κυτοσίνης σε ουρακίλη και σε μικρότερο βαθμό της αδενίνης και γουανίνης σε υποξανθίνη και ξανθίνη αντίστοιχα. Μια δεύτερη ενδογενής πηγή βλαβών είναι η παραγωγή ελευθέρων ριζών κατά τη διάρκεια των διαφόρων μεταβολικών διαδικασιών του κυττάρου. Οι κυριότερες ελεύθερες ρίζες που παράγονται κατά τη διαδικασία αυτή είναι οι ελεύθερες μορφές οξυγόνου και οι ρίζες υδροξυλίου. Οι εξωγενείς πηγές βλαβών στο γενετικό υλικό εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο ζωής, τον χώρο εργασίας και τον τόπο διαμονής των ατόμων. Σ αυτές περιλαμβάνονται μια ποικιλία φυσικών μεταλλαξιγόνων και καρκινογόνων παραγόντων, όπως είναι οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, η αφλατοξίνη Β 1 και οι νιτροζαμίνες που περιέχονται στις τροφές, το βενζο[α]πυρένιο και άλλοι καρκινογόνοι παράγοντες που υπάρχουν στον καπνό του τσιγάρου καθώς επίσης και η υπεριώδης και ιονίζουσα ακτινοβολία (Mullaart et al., 1990). 41
ΔΙΑΒΗΜΑ. www. Όχι στα σκουπίδια. άλλων περιοχών στο ΧΥΤΑ της Λιβαδειάς είπε το Δ.Σ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Υπογράφηκαν από τον Περιφερειάρχη Κώστα Μπακογιάννη συμβάσεις για οδικά έργα στη Βοιωτία Οι συμβάσεις των δύο έργων στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας για την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας,
Η ΕΡΤ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ «ΠΟΙΑ ΕΡΤ ΘΕΛΟΥΜΕ»
Η ΕΡΤ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ «ΠΟΙΑ ΕΡΤ ΘΕΛΟΥΜΕ» ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ των ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΤ 2 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ των ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΤ Με τη συμπλήρωση σχεδόν 20 μηνών από την
Σεισμοί και Σχολεία. ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ τεύχος 105-106
Σεισμοί και Σχολεία Κεχαγιάς Στέργιος, Διευθυντής του 3ου 6/θ Δ.Σ Ελευθερούπολης, μετεκπαιδευμένος στο πρόγραμμα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών: Διαχείριση των Φυσικών Καταστροφών και των Τεχνολογικών
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών - Ευέλικτη Ζώνη» Δευτέρα, 17 Μαΐου 2004, Αμφιθέατρο Παιδαγωγικού Τμήματος, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Αίθουσα
ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ
ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ Αιφνιδιασμένη η Δυτική κοινή γνώμη παρακολουθεί αμήχανα τις ραγδαίες εξελίξεις στην Ουκρανία και αγωνιά για τις επιπτώσεις μίας πολιτικής και στρατιωτικής κλιμακώσεως.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (Ι) ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα: Εισαγωγή στη Γεωργία - Λαχανοκομία
Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4083, 20/4/2006 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ
ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΣΕ ΑΝΟΙΚΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ ----------------------------
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ BIOL_G_GYMN_LAST.indd 1 11/1/2013 1:10:07 μμ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Ευαγγελία Μαυρικάκη, Επίκ. Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Μαριάννα Γκούβρα, Βιολόγος,
Θέμα: Η ΑΓΟΡΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Η ΑΓΟΡΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ Υπό του φοιτητή: Κωνσταντίνου Κατσάνη Επιβλέπων καθηγητής: Γ. Μαγούλιος Σέρρες 2009 Η ΑΓΟΡΑ
Σύμβουλος Επικρατείας Β. ΓΚΕΡΤΣΟΣ Εισηγητής του Συμβουλίου της Επικρατείας
Φ.Π. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ Δ Ε Λ Τ Ι Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ι Α Σ Επιμέλεια: ΕΥΘ. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ, Επικρατείας Β. ΓΚΕΡΤΣΟΣ Εισηγητής του Συμβουλίου της Επικρατείας Αριθμός 301 Ετος 2002-2004
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΞΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1ο ΤΕΕ ΕΥΟΣΜΟΥ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΞΕΥΡΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ημέρα Αξιολόγησης Υπεύθυνοι καθηγητές: Μαθητές: Σχολ. Έτος: ΖΟΠΟΓΛΟΥ ΑΓΑΠΗ ΑΜΑΣΙΑΔΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΙΛΟΒΙΑΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ (ΑΜ3) ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (ΓΨ) ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΕΡΟΒΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΡΟΗΣ ΑΝΑΕΡΟΒΙΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ» ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ:
Μπορούμε να πούμε ότι η δεύτερη δύναμη είναι πολύ πιο ισχυρή από την πρώτη.
ΣΚΑΦΟΣ Η μορφή των ιστιοφόρων σκαφών όπως εξελίχθηκε από τα αρχαία ξύλινα εμπορικά και πολεμικά πλοία έως τα σύγχρονα αγωνιστικά επηρεάζονταν από τους ίδιους παράγοντες. Είναι συνάρτηση της χρήσης τους,
Ι. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ
1. ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΑΛΦΑ Ι. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ Α. Διάρθρωση τμημάτων Τα τμήματα όλων των τάξεων δημιουργούνται με κύριο κριτήριο να είναι ομοιογενή από άποψη επιδόσεων των μαθητών. Δίνεται δηλαδή
Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο Σχινιά
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Χωροταξικός Σχεδιασμός (7 ο εξάμηνο) Ακαδ. Έτος 2009-2010 Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο Σχινιά Περιοχή μελέτης: Ολυμπιακή Εγκατάσταση Σχινιά -Κωπηλατοδρόμιο
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ. Ασφάλιση οχημάτων, μηχανημάτων έργου, φωτοβολταϊκών συστημάτων και του Δημαρχιακού Καταστήματος Δήμου Αλεξανδρούπολης για το έτος 2016
Ασφάλιση οχημάτων, μηχανημάτων έργου, φωτοβολταϊκών συστημάτων και του Δημαρχιακού Καταστήματος Δήμου Αλεξανδρούπολης για το έτος 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΕΒΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Αρ. Πρωτ. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗΣ:
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ Α/Α Αξίωμα 'Ονοματεπώνυμο Ένωση 1 Γραμματέας Γυναικών ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Μαρία ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ 2
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΣΤΟΛΗ - ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΦΟΙΤΗΣΗ - ΑΠΟΥΣΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΑΓΩΓΗ / ΑΠΟΛΥΣΗ Α. ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΣΤΟΛΗ Οι μαθητές
ΔΗΜΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΔΑ: ΒΟΝΥΩΛΞ-2Σ1 ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΡΙΘ. 809 ΑΠΟ ΤΟ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 50/2011 ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ
Εισήγηση για τον Προϋπολογισμό 2011 του Δήμου Κηφισιάς
1 Εισήγηση για τον Προϋπολογισμό 2011 του Δήμου Κηφισιάς Κυρία Πρόεδρε Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι, Μπροστά μας έχουμε μια νέα εποχή για την αυτοδιοίκηση. Μια πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί με
Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ (INTRASOFT INTERNATIONAL)
Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ (INTRASOFT INTERNATIONAL) 940/2008 ΑΠ ( 459311) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Αυτοκινητικό ατύχημα. Προϋποθέσεις ευθύνης για αποζημίωση. Μόνη η παράβαση διατάξεων του ΚΟΚ δεν στοιχειοθετεί
Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΕΝΟΣ ΘΕΣΜΟΥ «ΘΗΤΕΙΑ» Του Αντιστρατήγου ε.α. Σ. Παναγοπούλου
Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΕΝΟΣ ΘΕΣΜΟΥ «ΘΗΤΕΙΑ» Του Αντιστρατήγου ε.α. Σ. Παναγοπούλου Στο 50 ο τεύχος του περιοδικού «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ» της Ελληνικής Εταιρείας Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ) του διμήνου Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου
7. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ, ΣΕ ΚΑΘΕ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ. Μακέτα εργασίας 1/50.
Β. ΕΞ. /ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ/ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΕ Κα ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΟΥ Παρουσίαση σε πίνακες 50Χ70 την 22 και 24 Απριλίου 1.ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ: Τι συναισθήματα-ψυχική
Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Τμήμα Φιλολογίας Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών
(Νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 648/2012 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. της 4ης Ιουλίου 2012.
27.7.2012 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 201/1 I (Νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 648/2012 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 4ης Ιουλίου 2012 για τα εξωχρηματιστηριακά
ΕΠΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΕΣ
ΕΠΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΕΣ 30 Απριλίου 2014 Ως γνωστόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την αρμοδιότητα για τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα που αφορούν τον τόπο μας, ενώ η Ευρωβουλή
52 Δημοτικής Κοινότητας Δροσιάς. (χώρος Αθλοπαιδιών).
EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Αριθ.Απόφασης 13/2012 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το πρακτικό της.14./03/2012.. της..4/2012.. της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ Η/Μ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΤΟΜΕΑ» ΟΝΟΜΑ : ΑΣΑΡΒΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Διπλωματική Εργασία του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ & ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Συστημάτων και Μετρήσεων (Γενικής Ηλεκτροτεχνίας) Διπλωματική Εργασία του φοιτητή
ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΜΑΤΕΡΗΣ «ΑΣΤΙΜΙΤΣΙ» ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΟΡΥΤΙΑΝΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟY ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ
ΤΕΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΘΕ.ΚΑ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΜΑΤΕΡΗΣ «ΑΣΤΙΜΙΤΣΙ» ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΟΡΥΤΙΑΝΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟY ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΚΟΥΝΔΟΥΡΑΚΗ ΕΥΡYΔΙΚΗ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ:
72(Ι)/2014 Ο ΠΕΡΙ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2014
Ε.Ε. Παρ. Ι(Ι), Αρ. 4446, 13.6.2014 Ν. 72(Ι)/2014 72(Ι)/2014 Ο ΠΕΡΙ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2014 Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: Συνοπτικός τίτλος.
Στον Πανούλη. Γιάννης
Στον Πανούλη Γιάννης Φίλη μαθήτρια, φίλε μαθητή, Στο βιβλίο δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη μεθοδολογία αντιμετώπισης των θεμάτων που καλύπτουν την προς εξέταση ύλη. Αυτό επιτυγχάνεται με την επίλυση και τον
ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ. Οι διακρίσεις αυτές συνοδεύονται από αντίστοιχο διακριτικό για τη στολή, όπως αυτά
ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ Το Πρόγραμμα της Ομάδος Προσκόπων προσφέρει στα παιδιά της ηλικίας αυτής κίνητρα και ευκαιρίες για ηθική, πνευματική, φυσική και κοινωνική ανάπτυξη διευρύνοντας τις ατομικές κλίσεις και
Νέες συνθήκες στην αγορά εργασίας και κυρίως από που προέρχονται αυτές οι αλλαγές
Εισαγωγή Καριέρα ονομάζουμε μια πορεία ανέλιξης στα εργασιακά μέσω της συλλογής εμπειρίας και προσόντων. Ο όρος καριέρα είναι σήμερα ή πάει να γίνει ένα κατάλοιπο του παρελθόντος. Η διαπίστωση αυτή προκύπτει
ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Υπολογισμός Φόρου για την Ατομική Επιχείρηση, Ομόρρυθμη Εταιρεία, Ετερόρρυθμη Εταιρεία, Κοινωνία Κληρονομικού
Οκόσμοςτωνζώων. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός (Π.Ε.70)
Οκόσμοςτωνζώων., Εκπαιδευτικός (Π.Ε.70) Τα Αρθρόποδα Τα Αρθρόποδα είναι η μεγαλύτερη συνομοταξία ζώων στο ζωικό βασίλειο. Περίπου το 80% όλων των ειδών ζώων που ζουν σήμερα, είναι αρθρόποδα. Έχουν εξωσκελετό
«ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑΘΜΟΥ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΩΝ Σ.ΕΜΠΟ Ο.Λ.Π.» Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΙΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Τετάρτη, 25 Απριλίου 2007 «ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΑΘΜΟΥ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΩΝ Σ.ΕΜΠΟ Ο.Λ.Π.» Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΙΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Α. ΣΤΑΘΜΟΣ
Προπτυχιακή Εργασία. Βιτωράκη Ανδριάνα. Ιδιωτικοποίηση και Συνταγματικά Δικαιώματα ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΑΤΟΜΙΚΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Προπτυχιακή Εργασία Βιτωράκη Ανδριάνα Ιδιωτικοποίηση και Συνταγματικά Δικαιώματα ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΑΤΟΜΙΚΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΘΕΜΑ: ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΒΙΤΩΡΑΚΗ ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΜΑΙΟΣ 2005
Η Πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά και οικολογικά λύση
Η Πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά και οικολογικά λύση Εκκινούμε από την αρχή ότι η οικολογική και η οικονομική κρίση συνδέονται και αλληλοτροφοδοτούνται:
Παρράσιο Πάρκο Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Σχέδιο της Πρότασης
Παρράσιο Πάρκο Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Σχέδιο της Πρότασης Ο στόχος του παρόντος φυλλαδίου είναι να δώσει τις κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία και τη διαχείριση του Παρράσιου Πάρκου Πολιτιστικής
Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Ο ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕΛΙΓΑΛΑ ΝΟΜΟΥ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ (Φύλλα διδασκαλίας) για Τμήματα: Εργοθεραπείας, ημόσιας Υγείας και Νοσηλευτικής. (Γεώργιος. Μπαμπλέκος.)
1 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ (Φύλλα διδασκαλίας) για Τμήματα: Εργοθεραπείας, ημόσιας Υγείας και Νοσηλευτικής (Γεώργιος. Μπαμπλέκος.) Συγγράμματα Αναφοράς: Επίτομη Ανατομική Παναγιώτη Σάββα, και Και, Περιγραφική
Γ31/2960/08-10-2013 ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΛΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΟΥ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΩΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ.
1 Αριθμ. Πρωτ.... Γ31/2960/08-10-2013 ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΛΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΟΥ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ ΩΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ. 1.Σύμφωνα με τον Α.Ν.1846/51 «Περί Κοινωνικών
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Κ.Υ.Α. αριθμ. Κ2-828/31.1.2013 Προτυποποιημένα καταστατικά Αριθμ. Κ2-828 (ΦΕΚ Β' 216/05-02-2013) ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ
ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΡΓΟ: ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΚΑΛΑΝΙΟΥ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Α ΜΕΡΟΣ
ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΡΓΟ: ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΗ ΑΘΛΗΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΚΑΛΑΝΙΟΥ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Ι. ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Α ΜΕΡΟΣ 1. Στις τιμές του παρόντος Τιμολογίου, που αναφέρονται σε μονάδες περαιωμένης
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. 3ΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TJ3Y/ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ^ΣΗ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ε μ π ο Ε οε ιο τ ε χ ν ε ς ΤνΕΥΘΕΡΟγΜΕΠΑΓΓΕΛ ΜΑΤΙΕΣ
ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ I ΜΗΜΑ ΛΟ ΓΙΣΤΙΚΗΣ Τ Ε I ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 3ΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TJ3Y/ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ^ΣΗ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ε μ π ο Ε οε ιο τ ε χ ν ε ς ΤνΕΥΘΕΡΟγΜΕΠΑΓΓΕΛ ΜΑΤΙΕΣ Καθηγητής
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ. Mέρος Α' Διατάξεις ουσιαστικού ποινικού δικαίου. Ι. Γενικό μέρος. Άρθρο 1. Εφαρμογή διατάξεων Ποινικού Κώδικα.
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «Προσαρμογή των διατάξεων του εσωτερικού δικαίου προς τις διατάξεις του καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου που κυρώθηκε με τον ν. 3003/2002 (ΦΕΚ Α 75)» Mέρος Α' Διατάξεις ουσιαστικού
ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ
ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΦΕΚ τ. Β 378/09-03-2011 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ
ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΤΩ ΖΑΡΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΖΑΡΟΥ ΔΗΜΟΥ ΦΑΙΣΤΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ
Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α Ν Ο Μ Ο Σ Η Ρ Α Κ Λ Ε Ι Ο Υ Δ Η Μ Ο Σ Φ Α Ι Σ Τ Ο Υ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΤΩ ΖΑΡΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΖΑΡΟΥ ΔΗΜΟΥ ΦΑΙΣΤΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Από τον "Μύθο του Σίσυφου", μτφ. Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1973.
Αλμπέρ Καμύ Η ελπίδα και το Παράλογο στο έργο του Φραντς Κάφκα Από τον "Μύθο του Σίσυφου", μτφ. Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1973. Ο Κάφκα σε υποχρεώνει να τον ξαναδιαβάσεις. Κι
Δημιουργία και Πιλοτική εφαρμογή Λειτουργικού Οδηγού για Βελτίωση Συνηθειών Διατροφής και Φυσικής Δραστηριότητας σε Παιδιά Γ Δημοτικού
ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Δημιουργία και Πιλοτική εφαρμογή Λειτουργικού Οδηγού για Βελτίωση Συνηθειών Διατροφής και Φυσικής Δραστηριότητας
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 2014-2016
Αγαπητοί συνάδελφοι, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΕΕ ΤΜΗΜΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 2014-2016 Το ΤΕΕ είναι, ως γνωστόν, ο θεσμοθετημένος Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας. Σταδιακά όμως έχει εξελιχθεί, άτυπα και σε συνδικαλιστικό
-ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΑΜΑΞΩΜΑΤΟΣ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΑΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ -ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ
ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ ΒΟΛΟΥ
ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ ΒΟΛΟΥ Ιανουάριος 2014 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κωνσταντίνος Λαλένης, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας
ΥΠΟΜΝΗΜΑ. Στην Επιτροπή Κρίσεως Βαρέων και Ανθυγιεινών επαγγελμάτων του άρθρου 20 ν.3790/2009
ΥΠΟΜΝΗΜΑ Στην Επιτροπή Κρίσεως Βαρέων και Ανθυγιεινών επαγγελμάτων του άρθρου 20 ν.3790/2009 Ένα από τα μέτρα που προβλέπονται από το Ν. 3845/2010 για την εξυγίανση του ασφαλιστικού συστήματος είναι η
Η εκτίμηση της συμβολής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη.
Η εκτίμηση της συμβολής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη. Η περίπτωση του νομού Μεσσηνίας. ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘ: ΕΞΑΡΧΑΚΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Ευχαριστίες Στα πλαίσια εκπόνησης της εργασίας θα ήθελα να
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΞΕΝΟΑΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΗΕΝΑ ΥΣΕΙΣΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ& Ο ΡΟΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. (Εγκρίθηκε στη 299/22-03-2012 Συνεδρίαση της Συγκλήτου)
ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ (Εγκρίθηκε στη 299/22-03-2012 Συνεδρίαση της Συγκλήτου) ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2012 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΡΘΡΟ 1: Πεδίο Εφαρμογής 3 ΑΡΘΡΟ 2: Η Αξία της Ερευνητικής
ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΤΩΚΟΠΙΑΣ (KATOKOPIA CULTURAL HERITAGE ASSOCIATION)
ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΤΩΚΟΠΙΑΣ (KATOKOPIA CULTURAL HERITAGE ASSOCIATION) Άρθρο 1. ΕΠΩΝΥΜΙΑ Όνομα: ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΤΩΚΟΠΙΑΣ Έδρα: ΛΕΥΚΩΣΙΑ Έτος Ίδρυσης: 2008
ΤΡΙΗΡΗΣ. ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1
ΤΡΙΗΡΗΣ ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1 ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 2 ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΙΑΦΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΙΑΜΑΝΤΑ ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΣΠΥΡΙ ΟΥΛΑ ΣΙΑΜΑΝΤΑ ΠΑΡΘΕΝΙΑ ΣΙΑΦΑΚΑ ΣΩΤΗΡΙΑ ΣΙΝΤΟΡΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΙΣΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΟΥΚΟΥΒΕΛΟΥ
Κεφάλαιο 19. Καταστάσεις στις Οποίες Χάνουμε την Αγάπη και την Ευτυχία μας
Κεφάλαιο 19 Καταστάσεις στις Οποίες Χάνουμε την Αγάπη και την Ευτυχία μας Θα μπορέσουμε να αγαπάμε τους άλλους πιο ολοκληρωμένα και σταθερά, όταν μπορέσουμε να απελευθερωθούμε από το λαβύρινθο των δυσάρεστων
ΑΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΗΛΙΑΝΘΟΣ ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ» ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΚΕΒΑΝΗ ΜΑΤΙΛΝΤΑ ΕΠΙΒΑΕΠΩΝ
Διασυνοριακές συγχωνεύσεις και διασπάσεις
Διασυνοριακές συγχωνεύσεις και διασπάσεις Διασυνοριακές συγχωνεύσεις και διασπάσεις Διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΓΔ MARKT) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Προκαταρκτική παρατήρηση Στόχος του ερωτηματολογίου αυτού είναι
ΣτΕ 4531/2009 Θέμα : [Νόμιμη απόρριψη αίτησης για οριοθέτηση ρέματος]
ΣτΕ 4531/2009 Θέμα : [Νόμιμη απόρριψη αίτησης για οριοθέτηση ρέματος] Περίληψη : Σκοπός της οριοθέτησης (μη πλεύσιμου) ποταμού ή του ρέματος, είναι η αποτύπωση της φυσικής κοίτης του ενόψει του χαρακτήρα
Οδηγός για γονείς παιδιών Δημοτικού Σχολείου
Οδηγός για γονείς παιδιών Δημοτικού Σχολείου 1 Χαιρετισμός Η κυκλοφοριακή αγωγή των παιδιών Αγαπητοί γονείς, Τα παιδιά είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε, η συνέχεια της ζωής, η μεγαλύτερη επένδυση αγάπης
«Ο κήπος του ΚΠΕ το πράσινο στην πόλη»: μεθοδολογική και εννοιολογική ανάλυση του εκπαιδευτικού προγράμματος του ΚΠΕ Αργυρούπολης
«Ο κήπος του ΚΠΕ το πράσινο στην πόλη»: μεθοδολογική και εννοιολογική ανάλυση του εκπαιδευτικού προγράμματος του ΚΠΕ Αργυρούπολης Γιώργος Φαραγγιτάκης 1, Θεμιστοκλής Σμπαρούνης 2, Αφροδίτη Κατσιγιάννη
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ. 1. Το καλοκαίρι οδηγείται τη μοτοσυκλέτα με κοντό παντελόνι:
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΕΩΝ ΑΠΑΝΤΗΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΕΔΩΗ ΤΗ ΥΗ 1. Το καλοκαίρι οδηγείται τη μοτοσυκλέτα με κοντό παντελόνι: Όχι, γιατί με την παραμικρή πτώση θα έχετε σοβαρές σωματικές κακώσεις. Ναι, αλλά με προσοχή
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2009 2010 Έτος προγράμματος: 4 ο ΟΝΟΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: Α ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΙΟΜΕΤΟΧΟΥ Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας:
ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 194/2013. (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Προς. 3. Kύριο *** *** *** Κοινοποίηση
Διαμεσολάβηση 194/2013 Σελίδα 1 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 194/2013 (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Ι. Η καταγγελία Προς 1. Τμήμα Υποστήριξης Δημοτικού Συμβουλίου dimotikosymvoulio@cityofathens.gr 2. Διεύθυνση Οδοποιίας
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΣΑΜΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΑΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΜΕΛΑΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΤΥΠΩΤΕΣ ΤΑ ΦΑΞ ΚΑΙ ΤΑ ΦΩΤΟΑΝΤΙΓΡΑΦΙΚΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: 57.000,00 Αριθμ. Πρωτ.: 31631/24-09-2013
AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (1.1., 1.2.) 1. Ο οργανισμός του ανθρώπου προκειμένου να διατηρεί σταθερό το εσωτερικό του περιβάλλον είναι υποχρεωμένος να τροποποιεί
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Επιτροπής ανίχνευσης προβλημάτων Δ.Ε.Ε.
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ της Επιτροπής ανίχνευσης προβλημάτων Δ.Ε.Ε. επί βασικών σημείων του νόμου 4024/2011 «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο-βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις
ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ. Αθανάσιου Πολάκη Δασκάλου, Ιστορικού
ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ Αθανάσιου Πολάκη Δασκάλου, Ιστορικού ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ Του Αθανάσιου Πολάκη Δασκάλου, Ιστορικού «Οι Βρετανοί Σύνδεσμοι είναι
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ 2015-2019 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟ 2015 Σελίδα 1 από 318 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Σελ Εισαγωγή
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΣΕ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΡΗΣΗ»
Α.Τ.Ε.Ι ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΣΕ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΡΗΣΗ» ΣΠΟΥ ΑΣΤΡΙΑ: ΝΙΚΗΦΟΡΑΚΗ ΜΑΡΙΑ Α.Μ.:6515
ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ-ΤΟΜΕΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΣΙΛΙΔΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΣΥΣΤΑΣΗ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΩΝΥΜΙΑ «ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΝΑΚΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ - ΑΡΤΟΠΟΙΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΓΩΤΟΥ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΣΥΣΤΑΣΗ - ΓΕΝΙΚΕΣ
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ 1 ης ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΘΑΚΗΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ: 02 Στην Ιθάκη, σήμερα, Πέμπτη 17 Ιανουαρίου 2013 και ώρα 13:00 στο Δημοτικό Κατάστημα
Ε.Β.ΖΑΧΑΡΗΣ Α.Ε. Θεσσαλονίκη 17/12/2013
Ε.Β.ΖΑΧΑΡΗΣ Α.Ε. Θεσσαλονίκη 17/12/2013 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Αριθμ. Πρωτ.: 6163 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ υπ αριθμ. ΣΟΧ 1/2013 Για τη σύναψη ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ της Ε.Β.Ζ. Α.Ε. Έχοντας
ΘΕΜΑ: Κάλυψη κενών θέσεων τακτικού προσωπικού σε νησιωτικούς δήμους. Δυόμισι χρόνια μετά την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης και την
Ελληνική ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 30 Μαΐου 2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Αριθ. Πρωτ. : οικ. 22090 ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΟΤΑ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ
Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Συντονιστές Καθηγητές: Λύκειο Αγίου Αντωνίου Θεωρητικό υπόβαθρο Το Φυσικό αέριο
1 Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Γεδεών Στέλλα, Θεοφάνους Ρογήρος, Γεωργίου Μαρίνα, Ξενοφώντος Άννα, Μιχαήλ Αντρέας, Δήμου Ιωάννης, Παύλου Ειρήνη Συντονιστές Καθηγητές: Νικόλας
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ,
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ, 09-07-2012 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΡ.ΠΡΩΤ.: 505364 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : Μελετών & Επενδύσεων ΤΜΗΜΑ : Ανάπτυξης Νέων Μορφών Τουρισμού
Πρακτικό 1/2014 της συνεδρίασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Λήμνου, της 10 ης Ιανουαρίου 2014
Πρακτικό 1/2014 της συνεδρίασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Λήμνου, της 10 ης Ιανουαρίου 2014 Στη Μύρινα Λήμνου, σήμερα την 10 η Ιανουαρίου 2014, ημέρα Παρασκευή και ώρα 13:00 στην αίθουσα συνεδριάσεων
HÌÅÑÇÓÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÃÉÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏ Ç ÔÏÕ ÈÑÉÁÓÉÏÕ ÐÅÄÉÏÕ & ÁÔÔÉÊÇÓ. Κυριάκος Μητσοτάκης: Απόψε ηττήθηκε ο λαϊκισμός
ÈÑÉÁÓÉÏ HÌÅÑÇÓÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÃÉÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏ Ç ÔÏÕ ÈÑÉÁÓÉÏÕ ÐÅÄÉÏÕ & ÁÔÔÉÊÇÓ Αρ. Φύλλου 2871 Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2016 Έτος 22ο email: info@thriassio.gr www.thriassio.gr ê.2239 Συγκίνηση κι αρβανίτικες ευχαριστίες
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ
25837 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 2082 28 Σεπτεμβρίου 2009 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ. οικ. 125494 Καθορισμός διαδικασιών και λεπτομερειών για την εφαρμογή του άρθρου
ΕΡΓΟ: 3ο 2/θέσιο & 21ο 2/θέσιο Ολοήμερο Ν/Γ Αγρινίου, με τη μέθοδο της προκατασκευής
ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ A.E. ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΓΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΥΧΩΝ, ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ & ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΡΓΟ: 3ο 2/θέσιο & 21ο 2/θέσιο Ολοήμερο Ν/Γ Αγρινίου, με τη μέθοδο της προκατασκευής ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ:
Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά μου και τους φίλους που με στήριξαν στην προσπάθειά μου αυτή.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα Πτυχιακή Εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος σπουδών του τμήματος Κλωστοϋφαντουργίας της Σχολής Τεχνολογικών Εφαρμογών (Σ.Τ.Εφ.) του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος
ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ: Οδηγίες για τη λήξη χρόνου υλοποίησης έργων του προγράμματος Μεταποίηση
09 Οκτωβρίου 2014 ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ: Οδηγίες για τη λήξη χρόνου υλοποίησης έργων του προγράμματος Μεταποίηση Έως και τις 30/11/2014, παρατάθηκε η λήξη του χρόνου υλοποίησης των έργων του προγράμματος «Μεταποίηση
74 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη, 12-13 Δεκεμβρίου 2013
74 η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ & ΠΡΟΕΔΡΩΝ Δ.Ε. ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη, 12-13 Δεκεμβρίου 2013 ΟΜΟΦΩΝΟ ΨΗΦΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ 1. Θεσμικά
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ. Θέμα: Μέτρα πρόληψης κατά της διασποράς της γρίπης
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝ Μαρούσι, 28-08 - 2009 Αριθ. Πρωτ. 2959 Α. Παπανδρέου 37 151 80 ΜΑΡΟΥΣΙ Πληροφορίες : Α. Κόπτσης Θ. Νικολόπουλος Τηλέφωνο : 210.34.42.234 210.34.43.605 Fax : 210.34.42.241
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΑΔΟΥ ΤΟΥ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε.
406 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΑΔΟΥ ΤΟΥ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. Φερεντίνος Σπύρος Σχολ. Σύμβουλος Μαθηματικών
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΧΕΙΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΤΑΧ. Δ/ΝΣΗ Περιφεριακή οδός Τρικάλων ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: A.Mπούτλα Φ.Μακκός ΤΗΛΕΦΩΝΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Στην Αθήνα σήμερα την ημέρα μεταξύ: 1. Του Ν.Π.Ι.Δ. με την επωνυμία «Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων» που εδρεύει στη Σίνδο Θεσσαλονίκης και έχει τις διοικητικές του
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ- ΠΟΣΟΣΤΑ. Στόχοι της διδασκαλίας
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ- ΠΟΣΟΣΤΑ Οι σελίδες που ακολουθούν ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ πρόταση για συγκεκριμένο δίωρο της διδασκαλίας ποσοστών- άλλωστε ο απαιτούμενος χρόνος είναι κατά πολύ μεγαλύτερος- απλά παρουσιάζουν κάποιες
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΤΙΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΝΤΕΛΗ ( «ΞΕΝΩΝΑΣ» ΤΗΣ ΔΟΥΚΙΣΣΑΣ ΤΗΣ ΠΛΑΚΕΝΤΙΑΣ)
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΤΙΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΝΤΕΛΗ ( «ΞΕΝΩΝΑΣ» ΤΗΣ ΔΟΥΚΙΣΣΑΣ
Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 2960/1996
ΠολΠρωτΑθ 2960/1996 Προστασία καταναλωτή. Τηλεπικοινωνίες. ΟΤΕ. Χρέωση για αποτυχημένες κλήσεις. Έννοια προμηθευτή. Έγερση συλλογικής αγωγής. Ευθύνη παραγωγού, προϋποθέσεις. (.) Κατά την διάταξη του άρθρου
ΘΕΜΑ: «Συζήτηση και λήψη αποφάσεων για τη διαθεσιμότητα υπαλλήλων, περικοπή πόρων, και δημιουργία Παρατηρητηρίου στον Δήμο μας».
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΙΡΕΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το πρακτικό 17/2012 ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ Συνεδρίασης ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΕΒΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΟΥΦΛΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΡ.ΜΕΛ: 74/2013
1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΕΒΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΟΥΦΛΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΡ.ΜΕΛ: 74/2013 ΔΗΜΟΣ ΣΟΥΦΛΙΟΥ ΕΡΓΟ: Βελτίωση υποδομών κέντρου ενημέρωσης Σουφλίου και περιβάλλοντος χώρου. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΟΙ
ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ Βιολογική Κατεύθυνση Τόμος 5 Τεύχος 2 Νοέμβριος 2014
ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ Βιολογική Κατεύθυνση Τόμος 5 Τεύχος 2 Νοέμβριος 2014 Το επιστημονικό περιοδικό ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ εκδίδεται σε ηλεκτρονική μορφή από τη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Πανεπιστημίου
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Η ΟΡΓΑΝΩΣΕ ΤΟΥ ΤΜΙΙΜΑΤΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ i
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ* ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Η ΟΡΓΑΝΩΣΕ ΤΟΥ ΤΜΙΙΜΑΤΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ i ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΙΠ1ΛΙΑΓΚΟΠΟΥΑΟΣ ΜΙΧΑΑΗΣ