Το «ΠΛΑΝΗΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟΚΛΑΜΠ» είναι εδώ!

Transcript

1 Το «ΠΛΑΝΗΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟΚΛΑΜΠ» είναι εδώ! Ποιος μίλησε για Διαδίκτυο της γνώσης; Τον πρώτο λόγο έχουν τώρα τα θεάματα. Το Internet μετατρέπεται σε ένα απέραντο βιντεοκλάμπ και το μόνο ερώτημα είναι πώς θα μοιραστεί η πίτα της διαδικτυακής θέασης ανάμεσα στους νόμιμους παραγωγούς και στους πρώην χάκερ! ΤΑΣΟΣ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ Στο κλείσιμο του 2005 ( , «BHMAscience», σελ. 36) σας γράφαμε για το «τριπλό παιχνίδι» που έρχεται: τη σύζευξη τηλεφωνίας, διαδικτυακής πρόσβασης και τηλεόρασης σε μία παροχή. Τώρα το «μπουκέτο» αυτό προσφέρεται ήδη και στη χώρα μας. Το νέο μοντέλο συνδρομητικής ένταξής μας στην Κοινωνία της Πληροφορίας όμως δεν είναι διόλου στατικό. Αντίθετα, οι πρώην «πειρατές» του Διαδικτύου πέρασαν στον ρόλο του «κουρσάρου» και ταρακουνούν το όλο σύστημα με τις καινοτόμες ιδέες τους. Προς το παρόν δρέπουν δάφνες, αλλά κανένας δεν είναι σίγουρος για την κατάληξη του «ανίερου γάμου»: Θα τους αφομοιώσει το σύστημα ή θα... το κάνουν αγνώριστο; Το μόνο βέβαιο από όλη την ιστορία είναι ότι οι πολίτες της νέας κοινωνίας θα κυκλοφορούν μόνιμα με ένα ακουστικό στο αφτί και μια οθόνη κολλημένη στο μάτι! Ενας εξωγήινος παρατηρητής που τυχόν κατέγραφε την πορεία της ανθρωπότητας θα χαρακτήριζε σίγουρα την αρχή αυτού του αιώνα μία ακόμη τεράστια ιστορική φάρσα. Την ώρα που στο πιο παλιό πολιτιστικά κομμάτι του πλανήτη εκατόμβες θυσιάζονται καθημερινά στον βωμό της έξωθεν ελευθερίας και του εισαγόμενου εκδημοκρατισμού, το νυν «πολιτισμένο» κομμάτι του κόσμου μας επενδύει όλες του τις προοπτικές για επιστημονική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη σε έναν «νέο κόσμο», το Διαδίκτυο. Ακόμη όμως και σε αυτόν τον «αναίμακτο» κυβερνοχώρο κάτι επίσης τρελό συμβαίνει: οι μέγιστες των επενδύσεων, τα λεφτά πλουσίων και φτωχών που παίζονται στα χρηματιστήρια, σπεύδουν να τροφοδοτήσουν τα σχέδια αυτών που ως πρόσφατα χαρακτηρίζονταν από «αναρχικοί» και «χάκερ» ως «πειρατές» και «εκβιαστές» κάθε νόμιμης μεγαλοεπιχείρησης που διέθετε άυλα προϊόντα σε παγκόσμια κλίμακα. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, στη λίστα των 50 ισχυρότερων παραγόντων του Διαδικτύου που συνέταξε στις 5 Μαρτίου το αμερικανικό περιοδικό «PC World» οι πέντε τουλάχιστον από τους 10 κορυφαίους ανήκουν σε αυτή την «κακή σπορά». Τι

2 συμβαίνει; Γιατί το κατεστημένο θρέφει τους εχθρούς του; Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το φαινόμενο εξετάζοντας το πιο πρόσφατο περιστατικό του σίριαλ. Αρτος και θεάματα online Στις 26 Φεβρουαρίου, κάπου στο Σαν Φρανσίσκο, ένα «τσούρμο» πανηγύριζε τα εγκαίνια ενός μοναδικού στο είδος του και πλανητικού σε μέγεθος «βιντεοκλάμπ». Ηταν τα στελέχη της BitTorrent Entertainment Network, της εταιρείας που απέσπασε την υπογραφή του Χόλιγουντ (Warner Brothers, Paramount, MTV, MGM, 20th Century Fox, Lionsgate κ.ά.) για να υπενοικιάζει τις κινηματογραφικές και τηλεοπτικές ταινίες τους με «κατέβασμα» από το Διαδίκτυο. BitTorrent; Μα... αυτή δεν ήταν η «εταιρεία» που κυνηγούσαν από το 2001 για το ότι με το λογισμικό της εκατομμύρια θνητοί έβλεπαν τις ταινίες τους χωρίς να πληρώνουν σέντσι; Ακριβώς. Μόνο που δεν τη «συνέλαβαν» ποτέ, διότι είχε την εξυπνάδα να αφήνει άλλους δικτυακούς κόμβους να κάνουν τη διακίνηση του παράνομου υλικού. Εκείνη... απλώς παρείχε την τεχνολογία. Οταν όμως οι «διακινητές» άρχισαν να συλλαμβάνονται ο ένας μετά τον άλλον, η BitTorrent (Ψηφιοθύελλα, ελληνιστί) ένιωσε ότι θα έμενε χωρίς πιάτσα. Η εταιρεία ξαναμέτρησε, λοιπόν, τα κουκιά του παγκόσμιου χάρτη βιντεοθέασης, ζύγιασε τι δεν παίρνουν οι πελάτες και τι μπορεί να τους προσφέρει και... τον Νοέμβριο του 2005 χτύπησε θρασύτατα την πόρτα των διωκτών της, της Motion Picture Association of America. Τους είπε ότι υπάρχει τρόπος και εκείνοι να βγάζουν χρήματα και οι πελάτες τους να μη νιώθουν τόσο γδυμένοι. Πώς; Με την υπενοικίαση των ταινιών σε φθηνότερη τιμή αλλά παράλληλα με την προσφορά μιας δυνατότητας που δεν είχαν και... θα τους κάνει να νοικιάζουν συχνότερα. Η εν λόγω δυνατότητα έχει να κάνει με τη δυσφορία του καταναλωτικού κοινού να πληρώνει μηνιαίες συνδρομές σε δορυφορικά ή καλωδιακά «μπουκέτα» για να βλέπει ελάχιστες από τις προβαλλόμενες ταινίες. Αντ' αυτού, η BitTorrent Entertainment Network τους επιτρέπει τώρα να βλέπουν μόνο τις ταινίες που θέλουν, με τιμή 4 δολάρια για τις ολόφρεσκες, 3 για τις μπαγιάτικες και κάποιες «αρχαίες» δωρεάν. Τα τηλεοπτικά σόου κοστίζουν 2 δολάρια (3 τα υψηλής ανάλυσης) και μπορούν να τα βλέπουν σε διάστημα 30 ημερών. Πώς διασφαλίζεται το Χόλιγουντ ότι δεν θα του υποκλέπτονται τα πνευματικά δικαιώματα; Η BitTorrent ενσωμάτωσε στο λογισμικό της το ειδικό πρωτόκολλο DRM που ελέγχει αυτήν ακριβώς τη διαδικασία. Το φάντασμα του Φράνσις Ντρέικ... Τα πράγματα ακούγονται τώρα αρκετά απλά, αλλά ο λόγος που η απίθανη αυτή εταιρεία εισακούστηκε από τους βαρόνους του Χόλιγουντ δεν έχει να κάνει τόσο με το μοντέλο πώλησης που πρότεινε όσο με τη μοναδική της τεχνογνωσία να το υλοποιήσει: ο συνιδρυτής της BitTorrent Μπραμ Κοέν (Bram Cohen) είναι μια προγραμματιστική ιδιοφυΐα με 135 εκατομμύρια χρήστες του λογισμικού του παγκοσμίως. Αν και αυτό δεν σας πείθει για τη μεταστροφή των βαρόνων, σκεφθείτε το ιστορικό ανάλογο αυτής της «φάρσας»: όταν ο στόλος της θαλασσοκράτειρας Αγγλίας κινδύνευε να βουλιάξει από τον αποκλεισμό της ισπανικής αρμάδας στα νερά του και από τα αλλεπάλληλα πειρατικά γιουρούσια στην Καραϊβική, η βασίλισσα Ελισάβετ έκανε κουρσάρο τον πειρατή Φράνσις Ντρέικ και στη συνέχεια τον έχρισε σερ και αρχιναύαρχο του στόλου της. Οπως μάθαμε από την ιστορία, η

3 απόφασή της έπιασε τόπο και η ισπανική αρμάδα... πάτο. Τώρα όμως ποια είναι η «ισπανική αρμάδα» που έχει να πολεμήσει ο σερ Κοέν; Η απάντηση που μπορεί να δοθεί διαφέρει, ανάλογα με τη σκοπιά που κοιτάτε: οι μέχρι πρότινος ευεργετημένοι από το λογισμικό του Κοέν τώρα αισθάνονται προδομένοι. Οι ιδεολόγοι της πειρατείας θυμίζουν με οργή το μανιφέστο που είχε δημοσιεύσει ο Κοέν όταν πρωτοξεκίνησε: «Είμαι ένας τεχνολογικός ακτιβιστής» έλεγε. «Είμαι υπέρ των βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου: του να μιλάς ελεύθερα, του να χρησιμοποιείς κάθε πληροφορία και τεχνολογία, του να αγοράζεις και να χρησιμοποιείς ναρκωτικά αναψυχής... Κυνηγάω τους στόχους μου μέσω της τεχνολογίας. Χτίζω συστήματα για τη διάδοση της πληροφορίας, για τη διενέργεια ψηφιακής πειρατείας, για τη σύνθεση ναρκωτικών, για τη σύναψη μη εμπιστευτικών επαφών, για την ανώνυμη αγορά... Αρνούμαι να δουλεύω για τεχνολογία που εντοπίζει τους χρήστες, που αναλύει τα ίχνη τους, που σφραγίζει την πληροφορία, που ελέγχει και εντοπίζει τη χρήση ναρκωτικών ή κρυφακούει...». Τώρα; Τώρα είναι παντρεμένος, πατέρας... και ο χρόνος τρέχει προς τα γεράματα ασυγκράτητος....και οι νόμιμοι αντίζηλοι Από τη σκοπιά των υπολοίπων, των νόμιμων που συνεχίζουν να πληρώνουν τις τιμές που ζητεί η βιομηχανία του θεάματος και ακροάματος, το ζήτημα είναι αν όντως βγει κάτι καλύτερο από αυτό που τους δίνεται. Και η ζυγαριά για να το κρίνουν έχει τώρα πολλούς να λογαριάσει: κάτι παρόμοιο λένε ότι κάνουν η Google, η Apple και η Microsoft, συν μια ντουζίνα άλλους. Η πιο επιτυχημένη εμπορικά τέτοια οπτικοακουστική μηχανή αναζήτησης είναι η itune της Apple, με τα ipod και από τον Ιούνιο τα iphone να είναι τα φορητά μηχανάκια προβολής του περιεχομένου. Ενδεικτική της σημασίας που είχε για την Apple η κατοχή ενός ανάλογου βιντεοτροχονόμου είναι η άνεση με την οποία εξαγόρασε τον Οκτώβριο του 2006 μια άλλη γνωστή μηχανή δικτυακής διανομής βίντεο, τη YouTube, έναντι μόλις 1,65 δισ. δολαρίων! Η Google έχει λανσάρει από πέρυσι το Google Video (video. google. com), ενώ η Amazon, η CinemaNow και η Movielink βρίσκονται στο παιχνίδι από καιρό. Μολονότι δεν έχουν το κατανεμημένο ανεβοκατέβασμα της BitTorrent, οι γίγαντες αυτοί αντέχουν το κόστος εκατομμυρίων δολαρίων για πανίσχυρους servers που φιλοξενούν τις ταινίες. Τεχνολογικά και μόνο κρίνοντας, οι πραγματικοί αντίπαλοι της BitTorrent είναι η Apple με το YouTube και η νεοεμφανισθείσα Joost, που στήθηκε από τους δημιουργούς του «πειρατικού» Kazaa Φρίις και Ζένστρομ (Friis, Zennstrom). Ποιος θα πληρώσει τα «διόδια»; Το πριν και το μετά της «επανάστασης»: όσοι φώναζαν κατά του ελέγχου της διακίνησης πνευματικών αγαθών θα έχουν τώρα μια φορητή συσκευή για να βλέπουν τις ταινίες που θα κατευνάζουν την οργή τους

4 Ολη αυτή η υπερκινητικότητα επιχειρήσεων της πληροφορικής και του Διαδικτύου (με νόμιμο ή πειρατικό παρελθόν) έχει βέβαια θορυβήσει και την τηλεπικοινωνιακή «πιάτσα». Από τη μια, οι πάροχοι πρόσβασης στο Διαδίκτυο (ISP) δυσφορούν στην προοπτική να πλημμυρίσουν οι ευρυζωνικές συνδέσεις τους από περιεχόμενο που διακινείται εκτός ελέγχου τους. Είναι σαν να έχεις χτίσει την Αττική οδό και να σου κλέβουν τις δύο λωρίδες οχήματα που δεν πληρώνουν διόδια. Ηδη έχει μετρηθεί ότι η BitTorrent, με το 10% των χρηστών Διαδικτύου παγκοσμίως, καταλαμβάνει το 55% της όλης ροής! Ως πρώτη αντίδρασή τους βλέπουμε ήδη, σε χώρες όπως ο Καναδάς, να επιβάλλουν στους πελάτες τους τη ρύθμιση της ταχύτητας «ανεβάσματος» αρχείων μέσω BitTorrent στο ελάχιστο. Από την άλλη, στις 19 Μαρτίου 2007 οι μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών (ΑΤ&Τ, Ericsson, France Telecom, Panasonic, Philips, Samsung, Siemens Networks, Sony και Telecom Italia) ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός Open IPTV Forum για την προτυποποίηση των τηλεοπτικών εκπομπών μέσω Διαδικτύου. Προφανώς τρέχουν να προλάβουν την υφαρπαγή του δικτυακού εμπορίου τηλεοπτικού περιεχομένου από τους «κουρσάρους» με την ανάπτυξη διαλειτουργικών αλλά κλειστών κυκλωμάτων πρόσβασης. Παράλληλα στην ομιλία της στην έκθεση CeBIT, την προηγούμενη εβδομάδα, η επίτροπος Τηλεπικοινωνιών της ΕΕ Βιβιάν Ρέντινγκ (Viviane Reding) έφτασε στο σημείο να απειλήσει ως και ρυθμιστική παρέμβαση της ΕΕ προκειμένου να επιβληθεί ένα ενιαίο τέτοιο πρότυπο πανευρωπαϊκά. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο καθώς η συγκεκριμένη αγορά αναμένεται να φθάσει τα 11,4 δισ. ευρώ ως το Σημειώνουμε ότι το κατά τη Ρέντινγκ επικρατέστερο για ένα τέτοιον ρόλο προτύπου είναι το DMB-Η (Digital Multimedia Broadcasting-Handheld), που έχει ήδη συνδρομητές σε 17 ευρωπαϊκές χώρες. Ισως αυτό εξηγεί την απουσία της Microsoft από το Open IPTV Forum... Τέλος, εντός των ημερών αναμένεται η παρουσίαση της Apple TV, μιας συσκευής που θα κάνει για το βίντεο ό,τι έκανε το ipod για τον ήχο: θα συλλέγει, διαχειρίζεται και προβάλλει στις τηλεοράσεις μας ταινίες που έχουμε κατεβάσει μέσω Διαδικτύου στους υπολογιστές μας. Το κλείσιμο του κύκλου. Ο κύκλος με την... πληροφορία Πού μας αφήνουν όλα αυτά εμάς τους τελικούς αποδέκτες; Στο θετικό ότι η παγκόσμια βιβλιοθήκη που λέγεται Διαδίκτυο ολοκληρώνεται με τη διαχείριση του οπτικοακουστικού πολιτισμικού μας πλούτου. Η επανάσταση στη διάδοση της γραφής που έφερε με την τυπογραφία ο Γουτεμβέργιος τώρα συμπληρώνεται. Στο αρνητικό είναι το ότι αφενός πρέπει να γίνουμε όλοι συνδρομητές για να μεταλαμβάνουμε των πνευματικών αγαθών (οι λαθραναγνώστες θα διώκονται) και αφετέρου ότι θα περιφερόμαστε συνεχώς με γκατζετιές που θα μας προβάλλουν εικόνες και θα εκπέμπουν ήχους (με την ευγενή χορηγία πάντα διαφημιζομένων). Μια κοινωνία θεατών και ακροατών που θα εργάζεται... στα διαλείμματα. Ναι μεν θα έχουμε την περίφημη «ελευθερία επιλογής» να αναλώσουμε τον χρόνο μας στο Διαδίκτυο για μελέτη, επικοινωνία και μετουσίωση της πληροφορίας σε γνώση, αλλά ποιοι και πόσοι από μας θα επιμένουν στα δύσκολα όταν μπορείς να ξεχάσεις τα προβλήματα γύρω σου με ένα κλικ στο κατάλληλο θέαμα που θα προβάλλεται στα

5 γυαλιά-οθόνη σου; Σαν από σύμπτωση, την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, το ραδιόφωνο παίζει εκείνο το ξεχασμένο τραγούδι: «Θέλω να ζήσω ελεύθερος, δίχως ταυτότητα πια...». Ούτε καν στην «εικονική πραγματικότητα», φτωχέ μου αλήτη! Ο τροχονόμος των «τούβλων» Μην ψάχνετε την επίπονη γνώση. Το θέαμα θα είναι πάντα έτοιμο να εισβάλει διαλύοντας τη στενοχώρια της σκέψης... με μια ελάχιστη πληρωμή Για μια απλουστευμένη παρουσίαση του μηχανισμού της «Ψηφιοθύελλας» (BitTorrent) ας φαντασθούμε ότι το περιεχόμενο που κατεβάζουμε από το Διαδίκτυο είναι ένας σωρός τούβλα. Κανονικά, στη μη κατανεμημένη διαδικασία είμαστε απέναντι σε κάποιον που μας πετάει ένα τούβλο τη φορά. Με ένα λογισμικό κατανεμημένης διακίνησης η όλη ιστορία μετατρέπεται στην παραλαβή τούβλων από διάφορες κατευθύνσεις. Δηλαδή, το αρχείο που κατεβάζουμε προέρχεται από διάφορους συνεργαζόμενους υπολογιστές servers, όπως κατ' αναλογία συμβαίνει όταν το πέταγμα των τούβλων γίνεται από περισσότερους του ενός εργάτες. Εύλογο είναι ότι τότε τελειώνουμε γρηγορότερα, με βασικό πάντα ρυθμιστή της κυκλοφορίας το πόσο γρήγορα μπορούμε να πάρουμε τα τούβλα (ή πόσα χέρια έχουμε). Επίσης προφανές είναι ότι χρειάζεται ένας «συντονιστής», κάποιος δηλαδή που θα ορίζει το πότε πετάει ο καθένας το τούβλο του και ο οποίος θα ξαναστήνει τα τούβλα σε τοιχίο όταν τελειώσει το κατέβασμα. Το μοντέλο αυτής της κατανεμημένης εργασίας ακολούθησαν και οι υπόλοιποι διακινητές δεδομένων που συναντούμε στο Διαδίκτυο (Kazaa, edonkey, emule κτλ.). Οι περισσότεροι όμως πάσχουν από το σύνδρομο του «leeching»: οι χρήστες, δηλαδή, τείνουν να ανοίγουν τη στρόφιγγα εισαγωγής δεδομένων και να κλείνουν εκείνη της εξαγωγής. Αυτή η εγωιστική συμπεριφορά οδηγεί σε μποτιλιαρίσματα και καθυστερήσεις. Το BitTorrent λύνει το πρόβλημα ρυθμίζοντας αυτόματα τη ροή. Επιτρέπει μόλις μια ελάχιστα μικρότερη ταχύτητα φόρτωσης (uploading) από εκείνη της εκφόρτωσης (downloading). Επίσης επιδοτεί τους χρήστες που «ανοίγουν εντελώς τη στρόφιγγα» με το σκεπτικό ότι έτσι κερδίζουν όλοι σε ταχύτητα. Ακόμη, διακινεί στην αρχή μικρά «τούβλα πληροφορίας», που μεγαλώνουν όσο προχωράει το κατέβασμα. Τέλος, φροντίζει ώστε η καταχώριση των επί μέρους «τούβλων» στον σκληρό μας δίσκο να γίνεται χωρίς τον κατακερματισμό του και δίνει προτεραιότητα

6 στο ανέβασμα εντελώς καινούργιου περιεχόμενου ώστε να αυξηθεί γρηγορότερα η διάδοσή του και να εξισορροπείται η διαθεσιμότητα των πόρων. Πρέπει να σημειώσουμε και δύο σημαντικά χαρακτηριστικά λειτουργίας αυτού του θαυματουργού προγράμματος: αφενός, δεν είχε φτιαχτεί για απλές τηλεφωνικές συνδέσεις (dial-up) καθώς στοχεύει σε πολύ μεγάλα αρχεία και ο συντονισμός «τρώει» σεβαστό μερίδιο της ροής. Αφετέρου, δεν κρυπτογραφούσε τη μετάδοση και δεν κάλυπτε με κανέναν τρόπο την ταυτότητα του μετέχοντος στο «πληροφορικό όργιο». Αυτό το τελευταίο ήταν που προστάτευε την BitTorrent από τις μηνύσεις για υποκλοπή πνευματικών δικαιωμάτων αλλά διόλου τους χρήστες του λογισμικού της. Από τη στιγμή όμως που ο Κοέν αποφάσισε τη μεταστροφή της εταιρείας του σε Δίκτυο Ψυχαγωγίας (Entertainment Network), το λογισμικό αυτό έπρεπε να μετεξελιχθεί σε κάτι ακόμη πιο εξειδικευμένο στη διαχείριση οπτικοακουστικού περιεχομένου. Η BitTorrent είχε λύσει το πρόβλημα της διακίνησης αλλά όχι εκείνο της έξυπνης ανεύρεσης του εκάστοτε περιεχομένου που ζητεί ο καθένας μας. Το καινούργιο λογισμικό που ανέπτυξε όλη την προηγούμενη χρονιά ο Κοέν και το επιτελείο του είναι ακριβώς ένας «βιβλιοθηκάριος» που ανά πάσα στιγμή γνωρίζει ποιο είναι και πού βρίσκεται το «βιβλίο» που ψάχνετε για το θέμα που του εκθέτετε. Ο βιβλιοθηκάριος-τροχονόμος ταξινομεί αυτόματα τα αποτελέσματα αναζήτησης - όπως κάνει η γνωστή μηχανή της Google - αλλά έχει μια πολύ πιο δυναμική συμπεριφορά: επικοινωνεί με τον κάθε κόμβο ξεχωριστά προκειμένου να βρίσκει τον αριθμό κόμβων που ανεβάζουν και εκείνων που κατεβάζουν την κάθε «απάντηση». Αυτό επιτρέπει στη μηχανή αναζήτησης να κατατάσσει τα αποτελέσματα και βάσει της ταχύτητας διαμεταγωγής (throughput) του κάθε κόμβου. Το ΒΗΜΑ, 01/04/2007, Σελ.: H06 Κωδικός άρθρου: B15028H061 ID: