ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΜΑ Α ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. 1.

Transcript

1 ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ 1. Εισαγωγή ΟΜΑ Α ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Οι υπουργοί του συµβουλίου ECOFIN της 12ης Φεβρουαρίου 2001 κάλεσαν την Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών να εξετάσει την ανακοίνωση της Επιτροπής για το ηλεκτρονικό εµπόριο και τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες. Το έργο αυτό ανατέθηκε σε µια υποοµάδα που συνεδρίασε τρεις φορές. Σκοπός των εργασιών της υποοµάδας ήταν να αξιολογηθεί η πολιτική της ΕΕ στον τοµέα του ηλεκτρονικού εµπορίου και των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών, µε βάση τη στρατηγική που έχει καθοριστεί στην ανακοίνωση της Επιτροπής και να διερευνηθεί σε ποιο βαθµό η στρατηγική αυτή θα µπορούσε να υποστηριχθεί από τα κράτη µέλη. Απώτερος στόχος ήταν να καθοριστεί, όσο το δυνατό σαφέστερα, η δυναµική διαδικασία που απαιτείται για να οικοδοµηθεί µια πλήρως ενοποιηµένη εσωτερική αγορά χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία της αγοράς σε διασυνοριακή βάση και σε ένα περιβάλλον ηλεκτρονικού εµπορίου. Σε ένα πιο άµεσο επίπεδο, η έγκριση της γενικής προσέγγισης θα επέτρεπε την επίτευξη προόδου όσον αφορά την πρόταση οδηγίας για την εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών µέχρι το επόµενο Συµβούλιο Εσωτερικής Αγοράς στις 30 Μαΐου. 2. ιάγνωση Η υποοµάδα κατέληξε στο συµπέρασµα ότι θα έπρεπε να καταβληθούν µεγαλύτερες προσπάθειες για την προώθηση του ηλεκτρονικού εµπορίου ως µέσου για τη διενέργεια χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε όλη την εσωτερική αγορά. Ειδικότερα, οι καταναλωτές δεν έχουν την εµπιστοσύνη που απαιτείται για τη διενέργεια διασυνοριακών συναλλαγών: ανησυχούν για την ασφάλεια των συναλλαγών σε απευθείας σύνδεση (on-line), τις δυνατότητες χρησιµοποίησης µέσων προστασίας σε περίπτωση προβληµάτων, καθώς και για την αξιοπιστία και την καλή πίστη του φορέα παροχής των υπηρεσιών. Από την πλευρά των φορέων παροχής χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών, το σηµερινό νοµοθετικό πλαίσιο παραµένει ακόµη ακατάλληλο για το περιβάλλον του ηλεκτρονικού εµπορίου, λαµβάνοντας ιδίως υπόψη τους νοµοθετικούς φραγµούς που εντείνουν την κατακερµατισµό της εσωτερικής αγοράς. Η οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο αντιµετωπίζει το θέµα του νοµοθετικού κατακερµατισµού µε την υιοθέτηση µιας προσέγγισης µε την οποία, κατά γενικό κανόνα, η εφαρµοστέα νοµοθεσία προσδιορίζεται από τον τόπο στον οποίο είναι εγκατεστηµένος ο προµηθευτής (αρχή του «τόπου εγκατάστασης»). Τόσο το Συµβούλιο όσο και το Κοινοβούλιο θεώρησαν ότι η προσέγγιση αυτή είναι ο καλύτερος και πιο συνεκτικός τρόπος για να εξασφαλιστεί ο αποτελεσµατικός και άµεσος έλεγχος του φορέα παροχής της υπηρεσίας. Η προσέγγιση αυτή θεωρείται ότι παρέχει την αποτελεσµατικότερη προστασία όλων των ευρωπαίων καταναλωτών, λαµβάνοντας ιδίως υπόψη τις δυσχέρειες που αντιµετωπίζουν οι αρχές όσον αφορά την αποτελεσµατική παρακολούθηση και εφαρµογή µέτρων κατά ενός φορέα παροχής υπηρεσιών που δεν είναι παρών στο έδαφός τους, παρέχοντας συγχρόνως τη δυνατότητα στους καταναλωτές να επωφελούνται από µια µεγάλη ποικιλία επιλογής και χαµηλότερο κόστος βλ. παράρτηµα III. Μια εναλλακτική προσέγγιση θα ήταν να υποχρεωθούν οι φορείς παροχής των υπηρεσιών να συµµορφώνονται µε 15 διαφορετικές νοµοθεσίες. Αυτό θα συνεπαγόταν υψηλότερο κόστος, που θα λειτουργούσε ως αντικίνητρο για το διασυνοριακό εµπόριο και, αναµφίβολα, θα επηρεαζόταν αρνητικά η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ. Εντούτοις, η οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο προβλέπει την περαιτέρω σύγκλιση των κανόνων, εξασφαλίζοντας ένα υψηλό επίπεδο εναρµόνισης των µέτρων που αποσκοπούν στην προστασία των ευρωπαίων καταναλωτών, έτσι ώστε να ώστε να δηµιουργηθεί ένα ασφαλές νοµοθετικό πλαίσιο που προστατεύει όσο το δυνατόν 1

2 καλύτερα τα συµφέροντα των καταναλωτών. Αυτό το υψηλό επίπεδο εναρµόνισης, που θα βοηθά σηµαντικά τον καταναλωτή κατά την σύγκριση διασυνοριακών προσφορών, αποτελεί παράγοντα αποφασιστικής σηµασίας για την τόνωση της εµπιστοσύνης του καταναλωτή, απαραίτητη προϋπόθεση για τη δηµιουργία µιας επιτυχούς, πλήρως ενοποιηµένης εσωτερικής αγοράς χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό. Θα πρέπει ακόµη να εξεταστούν ορισµένα θέµατα, και συγκεκριµένα: - Ο τρόπος αντιµετώπισης των υφιστάµενων παρεκκλίσεων για ορισµένες χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες (π.χ. ασφάλειες, διαφήµιση ΟΣΕΚΑ) - Το γεγονός ότι υπάρχει ένα χωριστό νοµοθετικό καθεστώς για την παροχή υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση, αντίθετα µε άλλους τρόπους συναλλαγών - Η επείγουσα ανάγκη να εντοπιστούν άλλοι τοµείς όπου απαιτείται σύγκλιση έτσι ώστε η εσωτερική αγορά να διασφαλίζει µε το καλύτερο δυνατό τρόπο τα συµφέροντα των καταναλωτών - Η εφαρµογή στην πράξη της παρέκκλισης που ορίζεται στο άρθρο 3 παρ. 4 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο. Η πλειοψηφία 1 των µελών της υποοµάδας θεωρεί ότι ο καλύτερος τρόπος για την επίτευξη προόδου θα ήταν να αξιοποιηθούν περαιτέρω οι νοµοθετικές βάσεις που οικοδοµήθηκαν µε την οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο, και να συµπληρωθούν µε ένα πρόγραµµα σύγκλισης των κανόνων προστασίας του καταναλωτή και του µικρού επενδυτή. Τα µέλη της υποοµάδας θεωρούν επίσης ότι για να επιτύχει µια τέτοια πολιτική, θα πρέπει να αναπτυχθεί προοδευτικά σε όσο το δυνατό πιο σύντοµη περίοδο, ενώ συγχρόνως θα διασφαλίζονται πλήρως οι ανάγκες προστασίας του καταναλωτή και του µικρού επενδυτή. Η προσέγγιση αυτή πρέπει να είναι δυναµική, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι υπάρχουν τα σωστά κίνητρα για να επιτευχθεί πρόοδος προς τον τελικό στόχο µια πλήρως ενοποιηµένης αγοράς χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό. Τα µέλη της υποοµάδας συµφώνησαν επίσης ότι η πολιτική που θα διαµορφωθεί θα πρέπει να είναι ισόρροπη και ολοκληρωµένη, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι θα αντιµετωπίζονται τα προβλήµατα και των δύο πλευρών της αγοράς. 3. Στόχοι (βλ. διάγραµµα Η εσωτερική αγορά των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό στο παράρτηµα I) Η υποοµάδα εξέτασε κατά πόσο, στο πλαίσιο της προσέγγισης που αναπτύχθηκε στην οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο, απαιτούνται περαιτέρω αλλαγές έτσι ώστε η Ένωση να είναι σε θέση να εκµεταλλευτεί τα οφέλη του ηλεκτρονικού εµπορίου. Για την υλοποίηση µιας εσωτερικής αγοράς χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό έως το 2005, εντοπίστηκαν τέσσερις βασικοί στόχοι πολιτικής στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό: - ιεύρυνση της πρόσβαση των καταναλωτών και των µικρών επενδυτών στις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες σε όλη την Ένωση, διασφαλίζοντας συγχρόνως την αποτελεσµατική προστασία τους - Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε παγκόσµια κλίµακα - Εξασφάλιση της χρηµατοπιστωτικής σταθερότητας - Αύξηση της συνεκτικότητας µεταξύ των διαφόρων τρόπων συναλλαγών (σε απευθείας σύνδεση και παραδοσιακών) έτσι ώστε να διασφαλιστούν ίσοι όροι. 1 Η Γαλλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία προτιµούν να επιτευχθεί πρώτα ένας υψηλός βαθµός εναρµόνισης των κανόνων προστασίας του καταναλωτή πριν εφαρµοστεί η «προσέγγιση του τόπου εγκατάστασης». 2

3 4. Στρατηγική απάντηση Η υποοµάδα έλαβε ευνοϊκή θέση για την προταθείσα πολιτική µε τρεις επιµέρους τοµείς που στηρίζεται σε µια δυναµική και εξελισσόµενη διαδικασία. Οι κατευθυντήριες γραµµές που προτείνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, σε συνδυασµό µε την περαιτέρω εναρµόνιση, θα επιτρέψουν την οµαλή µετάβαση στην αρχή του τόπου εγκατάστασης. Η οµάδα εξέτασε επίσης τις πρωτοβουλίες που προβλέπονται σε κάθε τοµέα, όπως παρουσιάζονται στο «Χάρτη» - (Παράρτηµα II), και συµφώνησε ότι οι επιµέρους τοµείς θα πρέπει να θεωρηθεί ότι αλληλοενισχύονται και ότι, κατά συνέπεια, έχουν τον ίδιο βαθµό σπουδαιότητας. α) Τοµέας Ι (Νοµοθετικό Πλαίσιο) Μετά από σχετικό αίτηµα των µελών της υποοµάδας, η Επιτροπή έδωσε διευκρινίσεις όσον αφορά τη σύνδεση µεταξύ της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο και της τοµεακής νοµοθεσίας για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες, και ιδίως όσον αφορά την πρόταση οδηγίας για την εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών και την οδηγία για τις επενδυτικές υπηρεσίες. όθηκαν επίσης διευκρινίσεις όσον αφορά το εφαρµοστέο δίκαιο µε βάση πρακτικά παραδείγµατα που περιλαµβάνουν τους κανόνες τόσο πριν όσο και µετά από τη σύναψη της σύµβασης (Παράρτηµα III). - Κατευθυντήριες γραµµές όσον αφορά την εφαρµογή του άρθρου 3 παράγραφος 4 στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό: Η Επιτροπή διευκρίνισε τη µεθοδολογία για την κατάρτιση των κατευθυντηρίων γραµµών (Παράρτηµα III) οι οποίες, κατά την άποψη της Επιτροπής, αποτελούν ουσιώδες τµήµα της συνολικής στρατηγικής. Σκοπός των κατευθυντηρίων γραµµών είναι να εξασφαλιστεί η ασφαλής µετάβαση στην ευρεία εφαρµογή της αρχής του τόπου εγκατάστασης, λαµβάνοντας πλήρως υπόψη την ανάγκη προστασίας του καταναλωτή, αλλά και των επενδυτών. Τα µέλη της υποοµάδας αναγνωρίζουν ότι οι κατευθυντήριες γραµµές, που θα αναθεωρούνται σε τακτική βάση για να λαµβάνονται υπόψη τα µέτρα για που έχουν ληφθεί για την περαιτέρω σύγκλιση και την ενίσχυση της εµπιστοσύνης του καταναλωτή, θα είναι χρήσιµες και ενδεδειγµένες κατά τη διάρκεια µιας µεταβατικής περιόδου και θα βοηθήσουν τα κράτη µέλη κατά την εφαρµογή του άρθρου 3 (παρ. 4-6) της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο 2. Η υποοµάδα εξέτασε ποιος θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί µια ισορροπία που αφενός θα επιτρέπει στα κράτη µέλη να έχουν έναν επαρκή βαθµό ευελιξίας για να συνεχίσουν να εφαρµόζουν τους εγχώριους κανόνες µέχρις ότου επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό επίπεδο σύγκλισης των επιµέρους εθνικών κανόνων, αφετέρου όµως δεν θα επιτρέπει να καταστούν οι κατευθυντήριες γραµµές µια de facto παρέκκλιση της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο. Με βάση τις απόψεις που διατυπώθηκαν, ζητείται από την Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών να επιβεβαιώσει τη χρησιµότητα και την καταλληλότητα των κατευθυντηρίων γραµµών, λαµβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο θα αρχίσει σε κάθε περίπτωση να ισχύει τη 17η Ιανουαρίου 2002 και ότι η Επιτροπή κατέστησε σαφές, µε την υποστήριξη της πλειοψηφίας των κρατών µελών, ότι δεν θα προτείνει οποιαδήποτε νέα παρέκκλιση, και ότι οι κατευθυντήριες γραµµές δεν θα έχουν ως αποτέλεσµα µια de facto παρέκκλιση. 2 Η Γαλλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία προτιµούν µια προσέγγιση που προβλέπει τη θέσπιση µιας µεταβατικής περιόδου µέσω ενός ειδικού άρθρου στην οδηγία για την εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών, πριν εφαρµοστεί η αρχή του «τόπου εγκατάστασης». 3

4 - Προτεραιότητες για την περαιτέρω σύγκλιση Η υποοµάδα συµφώνησε σε γενικές γραµµές µε τον κατάλογο των προτεραιοτήτων που συνέταξε η Επιτροπή, για την επίτευξη ενός υψηλού επιπέδου σύγκλισης των εθνικών κανόνων προστασίας του καταναλωτή και του επενδυτή. Περαιτέρω προσπάθειες είναι απαραίτητες για τον αναλυτικότερο προσδιορισµό των προτεραιοτήτων που προβλέπονται Χάρτη (Παράρτηµα II). Μια ευρεία πλειοψηφία των αντιπροσωπειών τόνισε ότι επείγει η έκδοση της οδηγίας για την εξ αποστάσεως εµπορία των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών. Ορισµένα κράτη µέλη τόνισαν την ανάγκη µεγαλύτερης σύγκλισης των κανόνων συµπεριφοράς των επιχειρήσεων για τις επενδυτικές υπηρεσίες. Η Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών καλείται να επιβεβαιώσει αυτήν την γενική προσέγγιση. - Επανεξέταση των συµβατικών ρυθµίσεων για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες Η υποοµάδα συµφώνησε ότι έπρεπε να επανεξεταστούν οι συµβατικές ρυθµίσεις. Πρόκειται ιδίως για διατάξεις προστασίας του καταναλωτή, και αφορούν τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες που είναι πιθανότερο να αποτελέσουν αντικείµενο συναλλαγών σε διασυνοριακή βάση. Το πρώτο στάδιο αυτής της επανεξέτασης θα ήταν η απογραφή των υφιστάµενων διατάξεων, µε τελικό στόχο να βρεθούν εκείνες που θα αποτελούσαν τη βάση για την ελεύθερη παροχή χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών στο ευρύ κοινό κάτω από συνθήκες ασφάλειας του δικαίου. Η Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών καλείται να επιβεβαιώσει ότι τα κράτη µέλη θα συνεργαστούν κατά την προετοιµασία αυτής της απογραφής. β) Τοµέας II (συνοδευτικά µέτρα για την ενίσχυση της εµπιστοσύνης του καταναλωτή) Υπήρξε γενική συµφωνία ως προς τη σηµασία της θέσπισης µέτρων για την ενίσχυση της εµπιστοσύνης του καταναλωτή, τα οποία θα συµπληρώνουν τις κανονιστικές πρωτοβουλίες. Εάν δεν δηµιουργηθεί κλίµα εµπιστοσύνης, οι καταναλωτές δεν θα διενεργούν συναλλαγές στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών µέσω του Internet. Εφόσον γίνεται δεκτό οι καταναλωτές πρέπει να έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη µέσω του νοµοθετικού συστήµατος των κρατών µελών, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι προσπάθειες για τη δηµιουργία ενός δικτύου (FIN-NET) µέσω του οποίου οι καταναλωτές µπορούν να ζητήσουν την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών σε διασυνοριακή βάση χωρίς να χρειάζεται να χρειαστεί να προσφύγουν στις συχνά δαπανηρές και χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες. Ιδιαίτερη σηµασία για την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εµπορίου έχουν επίσης οι πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη βελτίωση της κατάστασης των λιανικών πληρωµών, ιδίως όσον αφορά τη βελτίωση της νοµικής και τεχνικής ασφάλειας. Το πρόγραµµα δράσης για την πρόληψη της απάτης (βλ. Παράρτηµα II) προβλέπει µια σειρά προληπτικών µέτρων, π.χ. για την προστασία των δεδοµένων και την ταχεία θέσπιση του υψηλότερου δυνατού οικονοµικά βιώσιµου επιπέδου προστασίας (κρυπτογράφηση, µέσα πληρωµών µε βάση µικροκυκλώµατα κ.λπ). Από νοµοθετικής πλευράς διδάγµατα µπορούν να αντληθούν από την εφαρµογή της σύστασης 97/489 για τα ηλεκτρονικά µέσα πληρωµών. Επιπλέον, η υποοµάδα συµφώνησε ότι οι καταναλωτές χρειάζονται περισσότερη βοήθεια για προβαίνουν σε ορθολογικές επιλογές σχετικά µε τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες που τους παρέχονται σε απευθείας σύνδεση, ιδίως σε διασυνοριακή βάση (π.χ., οι καταναλωτές πρέπει να έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι η διενέργεια οποιωνδήποτε συναλλαγών στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών µέσω Internet θα συνεπάγεται την εφαρµογή της νοµοθεσίας ενός άλλου κράτους µέλους). Εν προκειµένω, αποφασιστικό ρόλο καλείται να διαδραµατίσει η ενηµέρωση του καταναλωτή και οι πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη µεγαλύτερη ευαισθητοποίησή του. 4

5 Οι καταναλωτές πρέπει να είναι ενηµερωµένοι για να είναι θέση να κάνουν επιλογές. Πρέπει να αισθάνονται την ασφάλεια ότι έχουν τη δυνατότητα αποκατάστασης σε περίπτωση που προκύψει κάποιο πρόβληµα. Ωστόσο, το νοµοθετικό πλαίσιο και οι µηχανισµοί προστασίας δεν έχουν παρά περιορισµένη χρησιµότητα για τους καταναλωτές που δεν έχουν την κατάλληλη εξοικείωση και εµπιστοσύνη σε αυτά τα µέσα. Συνεπώς τα µέτρα του Τοµέα Ι και ΙΙ δεν αποτελούν εναλλακτικές δυνατότητες, αλλά έχουν συµπληρωµατικό χαρακτήρα. Η Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών καλείται να συµφωνήσει ότι τα µέτρα του Τοµέα ΙΙ θα πρέπει να διευρυνθούν έτσι ώστε να συµπεριλάβουν µέτρα για τη µεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού. γ) Τοµέας III (Χρηµατοπιστωτική Σταθερότητα) Ιδιαίτερη σηµασία έχει µια συνεκτική προσέγγιση για την εποπτεία των διασυνοριακών χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών, λαµβάνοντας υπόψη την πιθανή δηµιουργία νέων µορφών κινδύνων που µπορεί να προκύψουν από τις νέες τεχνολογίες, και ιδίως την µεταβολή των χαρακτηριστικών των κινδύνων λόγω του ηλεκτρονικού εµπορίου. Ο υφιστάµενος διαχωρισµός των ευθυνών και των αρµοδιοτήτων στον τοµέα της προληπτικής εποπτείας θα παραµείνει αµετάβλητος.. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις επιπτώσεις σε επίπεδο προληπτικής εποπτείας της παροχής χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση µέσω υποκαταστηµάτων. Η Επιτροπή διευκρίνισε ότι όταν οι υπηρεσίες ηλεκτρονικού εµπορίου παρέχονται από ένα υποκατάστηµα σε ένα άλλο κράτος µέλος, η χώρα στην οποίο είναι εγκατεστηµένο το υποκατάστηµα είναι η «χώρα καταγωγής» των υπηρεσιών που παρέχονται από το υποκατάστηµα και, συνεπώς, το υποκατάστηµα πρέπει να τηρεί τους κανόνες αυτού του κράτους µέλους (άρθρο 3 παρ. 1 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο). Ωστόσο, η µεταβίβαση των ευθυνών (άδειες εκµετάλλευσης, προληπτική εποπτεία κ.λπ.) στη «χώρα καταγωγής» του υποκαταστήµατος, δηλ. τη χώρα στην οποία η εταιρεία έχει λάβει άδεια λειτουργίας, δεν επηρεάζεται από την οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο. Το νέο περιβάλλον ηλεκτρονικού εµπορίου θα συνεπάγεται αναµφίβολα µεγαλύτερη συνεργασία µεταξύ των εποπτικών αρχών και η υποοµάδα θεωρεί σκόπιµη τη δηµιουργία ενός διατοµεακού φόρουµ έτσι ώστε να εξετάζονται τα θέµατα αυτά, έχοντας υπόψη την ανάγκη διατήρησης ενός αποτελεσµατικού συντονισµού µε τις εργασίες που διεξάγονται σε άλλα φόρουµ. Η Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών καλείται να δηλώσει αν συµφωνεί µε την προσέγγιση αυτή. 5. Συµπεράσµατα Σύµφωνα µε την εντολή που της έχει ανατεθεί, η υποοµάδα εξέτασε τα θέµατα που προέκυψαν στο πλαίσιο της εφαρµογής των διατάξεων της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο. ιευκρινίστηκαν ορισµένα ερωτήµατα, και ιδίως όσον αφορά το εφαρµοστέο δίκαιο και τη σύνδεση µεταξύ της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο και των οδηγιών για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες, και επιτεύχθηκε συµφωνία σε ευρεία κλίµακα. Η Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών καλείται να εγκρίνει τις ενέργειες που περιλαµβάνονται στο Χάρτη για µια πλήρως ενοποιηµένη αγορά χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό, καθώς και το ενδεικτικό χρονοδιάγραµµα και να εκφράσει την πολιτική υποστήριξή της για αυτήν τη γενική στρατηγική. 5

6 Επιπλέον, η Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών καλείται να επιβεβαιώσει ότι συµφωνεί (όπως διευκρινίζεται ανωτέρω) µε τα εξής: - τη χρησιµότητα και την καταλληλότητα των κατευθυντηρίων γραµµών, και εάν ναι, ότι τα κράτη µέλη αναλαµβάνουν τη δέσµευση να συνεργαστούν στενά µε την Επιτροπή έτσι ώστε να τεθούν σε εφαρµογή όσο το δυνατό συντοµότερα - την επείγουσα ανάγκη να εντοπιστούν περαιτέρω τοµείς όπου απαιτείται σύγκλιση, έτσι ώστε η εσωτερική αγορά να λειτουργεί µε τον καλύτερο τρόπο για τα συµφέροντα του καταναλωτή - ότι τα κράτη µέλη θα συνεργαστούν για την προετοιµασία της απογραφής συµβατικών διατάξεων όσον τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες - ότι ο Τοµέας ΙΙ, που αποτελεί απαραίτητο συµπλήρωµα του νοµοθετικού πλαισίου, θα πρέπει να διευρυνθεί έτσι ώστε να συµπεριλάβει µέτρα που αποσκοπούν στη µεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση του κοινού - ότι τα θέµατα προληπτικής εποπτείας για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες πρέπει να αντιµετωπιστούν µε βάση µια διατοµεακή προοπτική στο πλαίσιο του περιβάλλοντος του ηλεκτρονικού εµπορίου, γεγονός που απαιτεί τη στενότερη συνεργασία µεταξύ των εποπτικών αρχών. Ωστόσο, διαπιστώθηκε σηµαντική διάσταση απόψεων όσον αφορά τα εξής: - Οι περισσότερες αντιπροσωπείες συµφωνούν ότι είναι σωστό να εφαρµοστεί πλήρως από τον Ιανουάριο του 2002 η προσέγγιση του «τόπου εγκατάστασης», αλλά πιστεύουν ότι η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να συµπληρωθεί το ταχύτερο µε ένα πρόγραµµα για την περαιτέρω σύγκλιση των κανόνων προστασίας του καταναλωτή και του µικροεπενδυτή και µε πρόσθετα συνοδευτικά µέτρα για την ενίσχυση της εµπιστοσύνης του καταναλωτή. - Άλλες αντιπροσωπείες 3 πιστεύουν ότι η επίτευξη ενός υψηλού βαθµού εναρµόνισης όσον αφορά την προστασία του καταναλωτή πρέπει να αποτελεί προϋπόθεση για την πλήρη µετάβαση στην προσέγγιση του «τόπου εγκατάστασης». Κατά την άποψή τους, µέχρις ότου επιτευχθεί µεγαλύτερη σύγκλιση στους τοµείς όπου αυτό είναι απαραίτητο, θα πρέπει να προστεθεί µια ειδική «ρήτρα εφαρµοστέου δικαίου» στην πρόταση οδηγίας για την εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών. Όσον αφορά την πρόταση οδηγίας για την εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών, η υποοµάδα σηµειώνει ότι υπάρχει ευρεία συναίνεση όσον αφορά την ανάγκη έγκρισης της οδηγίας αυτής όσο το δυνατό ταχύτερα. Η Οµάδα Πολιτικής Χρηµατοπιστωτικών Υπηρεσιών καλείται να επιβεβαιώσει ότι είναι πλέον δυνατό να προχωρήσουν οι εργασίες για την έγκρισή της. Παράρτηµα I ιάγραµµα Η εσωτερική αγορά χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό Παράρτηµα II Χάρτης για την επίτευξη µιας πλήρως ενοποιηµένης ευρωπαϊκής αγοράς χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό Παράρτηµα III ιευκρίνιση ορισµένων θεµάτων 3 Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα 6

7 Παράρτηµα II Χάρτης για την επίτευξη µιας πλήρως ενοποιηµένης ευρωπαϊκής αγοράς χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό Τοµέας I Νοµοθετικό Πλαίσιο ράση Στόχος Χρονοδιάγραµµα Κατευθυντήριες γραµµές για την εφαρµογή του άρθρου 3 παρ. 4 στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό Παροχή κατευθύνσεων στα κράτη µέλη και τους φορείς παροχής χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών για την αναλογικότητα των µέτρων που µπορούν να ληφθούν κατά των φορέων παροχής ηλεκτρονικών χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών από άλλα κράτη µέλη. Οι κατευθύνσεις θα αυξήσουν τη διαφάνεια κατά την εφαρµογή της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο, παρέχοντας στα κράτη µέλη µεγαλύτερη ασφάλεια όσον αφορά τη λειτουργία του υφιστάµενου νοµοθετικού πλαισίου επανεξέταση το 2003 για να ληφθεί υπόψη η πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την εναρµόνιση. Πρόγραµµα σύγκλισης των εθνικών κανόνων προστασίας του καταναλωτή και του µικροεπενδυτή Προσδιορισµός των τοµέων στους οποίους απαιτείται περαιτέρω εναρµόνιση των εθνικών κανόνων για την παγίωση της αρχής του τόπου εγκατάστασης. Κατάρτιση ενός καταλόγου των τοµέων στους οποίους απαιτείται περαιτέρω σύγκλιση των εθνικών κανόνων για τη βέλτιστη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την προάσπιση των συµφερόντων του καταναλωτή. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να προσδιοριστεί το µέσο για την επίτευξη της σύγκλισης αυτής, λαµβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα λύσεων που προβλέπουν κοινή ρύθµιση ή αυτορρύθµιση. Μεταξύ των δράσεων πρέπει να περιλαµβάνονται αυτές που αναφέρονται στη συνέχεια. Οι προθεσµίες διαφέρουν ανάλογα µε την πρωτοβουλία (βλ. κατωτέρω) 7

8 Κώδικας ενυπόθηκων δανείων Απλοποιηµένο ενηµερωτικό δελτίο (ΟΣΕΚΑ) Οδηγία για την εξ αποστάσεως εµπορία των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών Κανόνες συµπεριφοράς των επιχειρήσεων για τις επενδυτικές υπηρεσίες Επανεξέταση της οδηγίας για τις επενδυτικές υπηρεσίες Μη εναρµονισµένα ταµεία Οδηγία για την καταναλωτική πίστη Οδηγία όσον αφορά το ενηµερωτικό δελτίο για τις δηµόσιες προσφορές => Επιτεύχθηκε: εισαγωγή του κώδικα στις 5/3/2001, επανεξέταση το 2003 => Επιτεύχθηκε: πολιτική συµφωνία έκδοση στα τέλη του 2001, έναρξη ισχύος το 2003 => Πολιτική συµφωνία: Ιούνιος 2001, έκδοση πριν τα τέλη του 2001, εφαρµογή το 2003 => Οι εργασίες της FESCO θα ολοκληρωθούν έως τα τέλη του 2001 => Έκδοση σχεδίου πρότασης της Επιτροπής στα τέλη του 2001, έγκριση από Συµβούλιο / ΕΚ µέχρι τα τέλη του 2003 => Ανάλυση + µετέπειτα συζητήσεις µε κράτη µέλη. => Έκδοση σχεδίου πρότασης της Επιτροπής: Ιούλιος 2001, εφαρµογή το 2003 => Έκδοση σχεδίου πρότασης της Επιτροπής: τέλη του 2001, εφαρµογή το

9 Επανεξέταση των εθνικών κανόνων που διέπουν τις συµβάσεις χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών προς το ευρύ κοινό Ασφαλίσεις Απογραφή, για κάθε µεµονωµένο προϊόν, των εθνικών κανόνων και ρητρών που προστατεύουν τους καταναλωτές και τους µικροεπενδυτές σε συµβάσεις. Με βάση την ανάλυση των απογραφέντων κανόνων, υποβολή προτάσεων για την υλοποίηση του στόχου της ελεύθερης προσφοράς χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών σε όλη την Ένωση κάτω από συνθήκες νοµικής ασφάλειας => Η περαιτέρω πορεία πρέπει να συζητηθεί µε τα κράτη την περίοδο (είτε τροποποιήσεις των οδηγιών είτε κοινή ρυθµιστική προσέγγιση) Έναρξη της µελέτης µέχρι το φθινόπωρο του

10 Τοµέας II Ενίσχυση της εµπιστοσύνης του καταναλωτή ράση Στόχος Χρονοδιάγραµµα Εναλλακτικά συστήµατα επίλυσης των διαφορών (ΕΕ ): FIN-NET Ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση του καταναλωτή Ενιαίος χώρος πληρωµών ιεύρυνση της περιφερειακής και τοµεακής κάλυψης του FIN-NET. ιάδοση των πληροφοριών σχετικά µε το FIN- NET στους καταναλωτές. Ενθάρρυνση των εθνικών αρχών και του κλάδου να προωθήσουν την εκπαίδευση και την ενηµέρωση του καταναλωτή, έτσι ώστε να είναι σε θέση να πραγµατοποιήσει ορθολογικές επιλογές κατά τη σύναψη συµβάσεων σε απευθείας σύνδεση στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών, και ιδίως σε διασυνοριακή βάση ηµιουργία ενός χώρου πληρωµών χωρίς σύνορα στην ΕΕ. Στη ζώνη του ευρώ, ευθυγράµµιση των τιµών για τις διασυνοριακές πληρωµές στο ίδιο επίπεδο µε τις εσωτερικές πληρωµές. Εκκίνηση του FIN-NET στον τύπο την 1η Φεβρουαρίου 2001 ιανοµή 2 εκατ. φυλλαδίων σε καταναλωτές το φθινόπωρο του Πρωτοβουλίες στον τοµέα της αυτορρύθµισης και δράσεις των δηµοσίων αρχών - στη διάρκεια του 2001/2002 ιάσκεψη για τις πληρωµές στη ζώνη του ευρώ: Σεπτέµβριος 2001 Συνεχής παρακολούθηση της προόδου στην αγορά Πληρωµές τεχνική ασφάλεια Επανεξέταση της οδηγίας για την διασυνοριακή µεταφορά πιστώσεων Απάτη και πλαστογραφία όσον αφορά τα µέσα πληρωµής πλην των µετρητών Εφαρµογή του προγράµµατος δράσης Έκθεση στο Συµβούλιο και το Κοινοβούλιο το φθινόπωρο του Εφαρµογή προληπτικών µέτρων Έκθεση εφαρµογής στα τέλη του

11 Τοµέας II ράση Στόχος Χρονοδιάγραµµα Πληρωµές ασφάλεια του δικαίου Πρωτοβουλία eeurope (για την έξυπνη κάρτα) Προσδιορισµός του αναγκαίου νοµοθετικού πλαισίου για τη στήριξη ενός συνεκτικού συστήµατος επιστροφής xρηµάτων Πρόγραµµα δράσης για την έξυπνη κάρτα στο πλαίσιο της eeurope Τέλη 2001 ηµοσίευση και αξιολόγηση µελέτης σχετικά µε τη σύσταση για τα ηλεκτρονικά µέσα πληρωµής το Μάιο του Εξέταση πρότασης νοµοθετικής πράξης στην διάρκεια του

12 Τοµέας III Χρηµατοπιστ ω-τική σταθερότητα ράση Στόχος Χρονοδιάγραµµα Συνεργασία µεταξύ των εποπτικών αρχών Θέµατα προληπτικής εποπτείας Έκθεση για την αναγκαιότητα και τη φύση των αλλαγών που θα έπρεπε ενδεχοµένως να προβλεφθούν στις µελλοντικές συµφωνίες συνεργασίας, ιδίως όσον αφορά την παροχή χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση. Έκθεση για τις δυνατότητες τήρησης των υποχρεώσεων σχετικά µε το ξέπλυµα χρηµάτων κατά τις συναλλαγές σε απευθείας σύνδεση και σε διασυνοριακό επίπεδο. Έκθεση για τους νέους κινδύνους ή τη µεταβολή της κατανοµής/κλίµακας των υφιστάµενων κινδύνων που συνδέονται µε τα νέα επιχειρηµατικά µοντέλα του ηλεκτρονικού εµπορίου 2001/2002: συζητήσεις µε τα κράτη µέλη για να προσδιοριστεί αν απαιτούνται πρωτοβουλίες και ποιες θα πρέπει να είναι αυτές. 2002: συζητήσεις µε τα κράτη µέλη για να προσδιοριστεί αν απαιτούνται πρωτοβουλίες και ποιες θα πρέπει να είναι αυτές. Συνέχιση των εργασιών στο πλαίσιο της επιτροπής επαφών για το ξέπλυµα χρηµάτων και της οµάδας διεθνούς χρηµατοοικονοµικής δράσης 12

13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III: ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ I. Η προσέγγιση της εσωτερικής αγοράς: η καλύτερη απάντηση στην πρόκληση του ηλεκτρονικού εµπορίου Η οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο αποσκοπεί στην εξασφάλιση της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας όπως προβλέπεται στο άρθρο 49 της συνθήκης. Προβλέπει ότι τα κράτη µέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι φορείς παροχής των υπηρεσιών που είναι εγκατεστηµένοι στο έδαφός τους συµµορφώνονται µε τις εθνικές απαιτήσεις που ισχύουν για αυτούς, και εµπίπτουν στον συντονισµένο τοµέα της οδηγίας. Συνεπώς, τα κράτη µέλη έχουν τη νοµική υποχρέωση να ελέγχουν τους φορείς παροχής των υπηρεσιών, όχι µόνο για τη διασφάλιση των συµφερόντων των εγχώριων πελατών, αλλά και για την προστασία των πελατών από άλλα κράτη µέλη. Ο συντονισµένος τοµέας όπως ορίζεται στην οδηγία αφορά τις απαιτήσεις προς τις οποίες πρέπει να συµµορφώνεται ο φορέας παροχής της υπηρεσίας σχετικά µε την ανάληψη δραστηριότητας παροχής υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας (προσόντα, έγκριση, κλπ.) ή την άσκηση δραστηριότητας υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας (ποιότητα ή περιεχόµενο της υπηρεσίας, διατάξεις για τη διαφήµιση και τη σύναψη συµβάσεων ή απαιτήσεις σχετικά µε την ευθύνη του φορέα παροχής υπηρεσιών). εν καλύπτει τις απαιτήσεις που ισχύουν σε υπηρεσίες που δεν παρέχονται µε ηλεκτρονικά µέσα. Τα κράτη µέλη, από πλευράς τους, δεν µπορούν να περιορίζουν την ελευθερία παροχής υπηρεσιών, δηλαδή δεν µπορούν να λαµβάνουν µέτρα που εµποδίζουν ή, κατά άλλο τρόπο, καθιστούν λιγότερο ελκυστική την παροχή υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας από άλλα κράτη µέλη στο έδαφός τους, εκτός αν τα µέτρα αυτά καλύπτονται από µία από τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στο κείµενο της οδηγίας όπως παρατίθεται στη συνέχεια. Είναι αυτονόητο ότι τα µέτρα αυτά πρέπει να συµβιβάζονται µε τις διατάξεις της συνθήκης. Θα εξακολουθήσουν να ισχύουν οι ειδικές απαιτήσεις που έχουν θεσπιστεί σε κοινοτικό επίπεδο, εκτός από εκείνες που προβλέπονται στην οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο, όπως εκείνες που περιέχονται στην πρόταση οδηγίας για εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών. Όπως επισηµαίνεται σαφώς στο άρθρο 1 παρ. 3 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο, η οδηγία αυτή συµπληρώνει τις τοµεακές οδηγίες και δεν θίγει το επίπεδο προστασίας που εξασφαλίζεται µε αυτές τις οδηγίες και την εθνική νοµοθεσία για την εφαρµογή τους, στο µέτρο που δεν περιορίζεται έτσι η ελευθερία παροχής υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας. Η προσέγγιση αυτή λαµβάνει υπόψη τη νέα πραγµατικότητα του ηλεκτρονικού εµπορίου και σκοπό έχει να διασφαλίσει ότι: Η Ευρώπη θα αντλήσει τα οφέλη του ηλεκτρονικού εµπορίου: το ηλεκτρονικό εµπόριο αναµένεται να οδηγήσει σε σηµαντικά οφέλη σε επίπεδο οικονοµικής ανάπτυξης, καινοτοµίας και δηµιουργίας θέσεων απασχόλησης. Συνεπώς, όπως τονίστηκε επανειληµµένα από αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων στο πλαίσιο συµβουλίων κορυφής, η αξιοποίηση των ευκαιριών αυτών αποτελεί σηµαντική πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα δηµιουργηθεί µια αγορά από το ένα άκρο της Ευρώπης στο άλλο: οι υπηρεσίες που διατίθενται µέσω ενός ιστοχώρου θα είναι αυτόµατα και ταυτόχρονα διαθέσιµες σε οποιοδήποτε καταναλωτή σε όλα τα κράτη µέλη. Αν ο φορέας παροχής της υπηρεσίας ήταν υποχρεωµένος, λόγω αυτής της διαθεσιµότητας, να συµµορφώνεται ταυτόχρονα µε τους κανονισµούς που ισχύουν σε 15 διαφορετικά κράτη µέλη, αυτό θα αποτελούσε ένα δυσανάλογο και αδικαιολόγητο βάρος. Οι φορείς παροχής των υπηρεσιών θα ήταν αναγκασµένοι να σχεδιάσουν διαφορετικές υπηρεσίες έτσι ώστε να συµµορφωθούν µε τις εθνικές απαιτήσεις κάθε χώρας. Αυτό θα τους εµπόδιζε να πραγµατοποιήσουν οικονοµίες κλίµακας και να προσφέρουν ανταγωνιστικές υπηρεσίες. Ο χωρίς

14 σύνορα χαρακτήρας του ηλεκτρονικού εµπορίου απαιτεί µια εσωτερική αγορά που λειτουργεί τέλεια. ιευρύνονται οι επιλογές του πελάτη: εάν έπρεπε να συµµορφωθούν µε τους κανονισµούς που ισχύουν σε 15 διαφορετικά κράτη µέλη, οι φορείς παροχής των υπηρεσιών δεν θα είχαν κίνητρο να παρέχουν υπηρεσίες σε απευθείας σύνδεση, δεν θα δέχονταν να παρέχουν πρόσβαση στον ιστοχώρο τους σε πελάτες από άλλα κράτη µέλη ή θα αρνούνταν να συνάψουν συµβάσεις µε αυτούς, πράγµα που θα µείωνε τις επιλογές των πελατών. Εξασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού κλάδου χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών: σε περίπτωσης που δεν τους παρέχεται πρόσβαση σε ευρωπαϊκές θέσεις, οι πελάτες που επιθυµούν να έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύτερο φάσµα υπηρεσιών και σε πιο ανταγωνιστικές προσφορές σε απευθείας σύνδεση, θα µπορούσαν να στραφούν σε προσφορές φορέων παροχής υπηρεσιών εκτός της ΕΕ. Αυτό θα επηρέαζε αρνητικά την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού κλάδου παροχής χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών. Ο έλεγχος θα είναι αποτελεσµατικός και άµεσος: στο νέο περιβάλλον σε απευθείας σύνδεση, όπου οι υπηρεσίες µπορούν να παρέχονται σε πολλές χώρες χωρίς οποιαδήποτε φυσική παρουσία ή δραστηριότητα στο έδαφός τους, ο έλεγχος µπορεί να είναι αποτελεσµατικός και άµεσος µόνο στο κράτος µέλος στο οποίο είναι εγκατεστηµένος ο φορέας παροχής της υπηρεσίας. Τα άλλα κράτη µέλη στα οποία υπάρχει πρόσβαση στην προσφερόµενη υπηρεσία, θα αντιµετωπίζουν συχνά δυσκολίες να επιβάλουν κατά τρόπο αποτελεσµατικό µέτρα κατά ενός φορέα παροχής υπηρεσιών που δεν είναι εγκατεστηµένος στο έδαφός τους και θα πρέπει να στηρίζονται στα µέτρα που λαµβάνουν οι αρχές του κράτους µέλους στο οποίο είναι εγκατεστηµένος ο φορέας παροχής της υπηρεσίας. II Κατευθυντήριες γραµµές: στόχος και µεθοδολογία 1) Στόχος Το άρθρο 3 παρ.4-6 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο επιτρέπει στα κράτη µέλη να λαµβάνουν, κατά περίπτωση, (δηλ. έναντι µιας υπηρεσίας που παρέχεται από ένα συγκεκριµένο κράτος µέλος) µέτρα (κυρώσεις, ασφαλιστικά µέτρα ) που περιορίζουν την παροχή στο έδαφός τους µιας υπηρεσίας ηλεκτρονικού εµπορίου που προέρχεται από ένα άλλο κράτος µέλος. Η δυνατότητα αυτή µπορεί να χρησιµοποιηθεί µόνο εφόσον πληρούνται ορισµένοι αυστηροί ουσιαστικοί και τυπικοί όροι: Όσον αφορά τους ουσιαστικούς όρους: Τα µέτρα πρέπει να ληφθούν για την εκπλήρωση ορισµένων συγκεκριµένων στόχων, και ιδίως την προάσπιση της δηµόσιας πολιτικής, την προστασία της δηµόσιας υγείας, της δηµόσιας ασφάλειας και την προστασία των καταναλωτών (συµπεριλαµβανοµένων των επενδυτών). Τα µέτρα πρέπει να στρέφονται κατά µιας συγκεκριµένης υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας η οποία βλάπτει τους στόχους αυτούς ή η οποία συνιστά σοβαρό κίνδυνο που απειλεί να βλάψει τους προαναφερόµενους στόχους. Τα µέτρα πρέπει να είναι ανάλογα µε τους στόχους αυτούς. Το βάρος της αποδείξεως για την αναγκαιότητα λήψης οποιουδήποτε µέτρου έχει η χώρα προορισµού. 14

15 Όσον αφορά τη διαδικασία: Πρέπει να έχει πρώτα ζητηθεί από τη χώρα από την οποία προέρχεται η υπηρεσία να λάβει µέτρα και η χώρα αυτή να µην έχει λάβε µέτρα ή τα µέτρα αυτά να είναι ανεπαρκή. Πρέπει να έχει προειδοποιηθεί η Επιτροπή και η χώρα από την οποία προέρχονται οι υπηρεσίες για την επικείµενη λήψη µέτρων (εκτός από επείγουσες περιπτώσεις). Μέχρις ότου επιτευχθεί περαιτέρω σύγκλιση των εθνικών κανόνων και ληφθούν µέτρα για την ενηµέρωση των καταναλωτών σχετικά µε τις διαφορές των εθνικών νοµοθεσιών και των επιπέδων προστασίας, µπορεί να θεωρηθεί δικαιολογηµένο και εύλογο τα κράτη µέλη να απαιτούν από τους φορείς παροχής υπηρεσιών, υπό ορισµένους όρους, την τήρηση ορισµένων εθνικών κανόνων και να λαµβάνουν µέτρα για την επιβολή των εν λόγω απαιτήσεων όταν αυτές παραβιάζονται. Για να ενισχυθεί η ασφάλεια του δικαίου για τα κράτη µέλη, τους φορείς παροχής υπηρεσιών και τους καταναλωτές, η Επιτροπή θεωρεί χρήσιµο να δώσει εκ των προτέρων κατευθύνσεις για τους κανόνες που τα κράτη µέλη επιθυµούν να επιβάλουν στους φορείς παροχής χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση καθώς και για την αναλογικότητα τυχόν µέτρων που λαµβάνονται για να εξασφαλιστεί η τήρηση των κανόνων αυτών. Αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε µια νέα de facto γενική παρέκκλιση από την αρχή της χώρας καταγωγής, αλλά θα παρουσιάζει απλώς τον τρόπο µε τον οποίο η Επιτροπή θα αξιολογεί, στο µέλλον, τα µέτρα που λαµβάνονται βάσει του άρθρου 3, παρ.4 έως 6 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εµπόριο. Με βάση αυτές τις κατευθυντήριες γραµµές, τα κράτη µέλη µπορούν να ενηµερώνουν τους φορείς παροχής υπηρεσιών που παρέχουν υπηρεσίες στο έδαφός τους, σχετικά µε τις απαιτήσεις µε τις οποίες οφείλουν να συµµορφωθούν για να αποφύγουν τη λήψη µέτρων εναντίον τους. Είναι εύλογο να αναµένεται ότι οι φορείς παροχής υπηρεσιών θα θελήσουν να αποφύγουν οποιοδήποτε τέτοιο κίνδυνο και θα προσαρµόσουν ανάλογα τις υπηρεσίες τους. Συνεπώς, ο αριθµός των µέτρων που θα ληφθούν και θα κοινοποιηθούν στην Επιτροπή βάσει του άρθρου 3 παρ.4 στοιχείο β) θα µειωθεί σηµαντικά. Εντούτοις, αν σε περιπτώσεις που καλύπτονται από τις κατευθυντήριες γραµµές, οι φορείς παροχής υπηρεσιών δεν συµµορφώνονται µε τους κανόνες που ισχύουν στη χώρα προορισµού, και ληφθούν µέτρα κατά των φορέων αυτών, τα σχετικά µέτρα πρέπει να κοινοποιηθούν. Ωστόσο, τα κράτη µέλη και οι φορείς παροχής των υπηρεσιών γνωρίζουν εκ των προτέρων τη θέση της Επιτροπής 2) Μεθοδολογία α) Απογραφή Θα γίνει απογραφή των εθνικών κανόνων τους οποίους τα κράτη µέλη επιθυµούν να συνεχίζουν να εφαρµόζουν και των µέτρων που λαµβάνονται για την επιβολή τους. Παρόλο που στο άρθρο 3 παρ. 4 προβλέπονται µόνο µεµονωµένα «µέτρα», η Επιτροπή, για να εκτιµήσει την αναλογικότητα των µέτρων αυτών, πρέπει να γνωρίζει ποιους εθνικούς κανόνες θέτουν σε εφαρµογή ότι εφαρµόζουν τα µέτρα αυτά. Πεδίο εφαρµογής: Η απογραφή θα καλύπτει µόνο τους εθνικούς κανόνες που δεν απορρέουν από κοινοτικές οδηγίες και θα εστιάζεται σε εξωσυµβατικούς κανόνες που εφαρµόζονται (παράλληλα ή αποκλειστικά) σε χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες παρεχόµενες σε απευθείας σύνδεση και που αποσκοπούν στην προστασία του καταναλωτή/επενδυτή ή εξυπηρετούν στόχους δηµόσιας πολιτικής. Οι συµβατικοί κανόνες των συµβάσεων που συνάπτουν καταναλωτές δεν χρειάζεται να 15

16 συγκεντρωθούν διότι δεν υπάγονται στο µηχανισµό του άρθρου 3 παρ.4 (καλύπτονται από τη γενική παρέκκλιση από την αρχή της χώρας καταγωγής). Οι κατευθυντήριες γραµµές που παρέχονται πρέπει να περιορίζονται σε λίγους τοµείς όπου είναι γενικώς αποδεκτό ότι µπορεί να υπάρξουν σοβαροί κίνδυνοι για την προστασία των καταναλωτών (συµπεριλαµβανοµένων των επενδυτών) λόγω σηµαντικών αποκλίσεων των εθνικών κανόνων (παραδείγµατος χάρη, κανόνες που συνδέονται µε τα µη εναρµονισµένα ταµεία, κανόνες για συµπεριφοράς επιχειρήσεων, κανόνες που εφαρµόζονται σε ορισµένα εναλλακτικά συστήµατα εµπορίας κ.λπ.). β) Μέθοδος συγκέντρωσης Η Επιτροπή σκοπεύει να ζητήσει από τα κράτη µέλη να χορηγήσουν, βάσει ερωτηµατολογίου, στοιχεία σχετικά µε: - τους νοµοθετικούς κανόνες (συµπεριλαµβανοµένων, όπου συντρέχει λόγος, των κανόνων που προέρχονται από αυτορρύθµιση) που θεωρούν ότι θα πρέπει να τηρούνται από τους φορείς παροχής χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση άλλων κρατών µελών, - τα µέτρα (ασφαλιστικά µέτρα, κυρώσεις, πρόστιµα, προειδοποιήσεις κλπ) που πρέπει να ληφθούν για την εφαρµογή τους. Όπως είναι αυτονόητο, η Επιτροπή θα κάνει πλήρη χρήση των πληροφοριών που έχει συγκεντρώσει στο πλαίσιο άλλων ερευνών, όπως της απογραφής που πραγµατοποιήθηκε για τις απαιτήσεις πληροφοριών σχετικά µε την πρόταση οδηγίας για την εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών. Για την προετοιµασία του ερωτηµατολογίου, η Επιτροπή θα ήθελε, µεταξύ άλλων, να θέσει τα εξής ερωτήµατα στα κράτη µέλη: i) Κανόνες συµπεριφοράς των επιχειρήσεων για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες (ιδίως επενδυτικές υπηρεσίες) α) Ποιοι είναι οι κανόνες συµπεριφοράς που πρέπει να τηρούνται από φορείς παροχής υπηρεσιών άλλων κρατών µελών όταν συναλλάσσονται σε απευθείας σύνδεση µε πελάτες ; β) Ποια µέτρα πρέπει να ληφθούν κατά φορέων παροχής υπηρεσιών από άλλα κράτη µέλη που δεν τηρούν αυτούς τους κανόνες συµπεριφοράς ; ii) Μη εναρµονισµένα ταµεία α) Ποιοι είναι οι κανόνες συµπεριφοράς που πρέπει να τηρούνται από φορείς παροχής υπηρεσιών άλλων κρατών µελών όταν συναλλάσσονται σε απευθείας σύνδεση µε πελάτες ; β) Ποιες απαιτήσεις παροχής πληροφοριών πρέπει να πληρούνται πριν από τη σύναψη µιας σύµβασης σε απευθείας σύνδεση µε πελάτες ; γ) Υπάρχουν άλλοι εξωσυµβατικοί κανόνες ή κανόνες µάρκετινγκ που πρέπει να τηρούνται στις απευθείας συναλλαγές µε τους πελάτες ; δ) ) Ποια µέτρα πρέπει να ληφθούν κατά φορέων παροχής υπηρεσιών από άλλα κράτη µέλη που δεν τηρούν τους κανόνες συµπεριφοράς που αναφέρθηκαν στα σηµεία α), β) και γ) ; 16

17 iii) Μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί Η Επιτροπή θα ζητήσει επίσης από τα κράτη µέλη να της κοινοποιήσουν τα µέτρα τα οποία λήφθηκαν, κατά τη διάρκεια της τελευταίας διετίας, κατά φορέων παροχής χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση από άλλα κράτη µέλη γ) Εκτίµηση Η Επιτροπή θα χορηγήσει κατευθύνσεις σχετικά µε την αναλογικότητα των µέτρων που θα µπορούσαν να ληφθούν για την επιβολή των κανόνων έναντι φορέων παροχής υπηρεσιών από άλλα κράτη µέλη, µε βάση τα κριτήρια που ορίζονται στη νοµολογία του ικαστηρίου. Συνεπώς, η Επιτροπή θα εκτιµήσει: - αν το διακυβευόµενο γενικό συµφέρον δεν προστατεύεται ήδη από κανόνες στη χώρα καταγωγής του φορέα παροχής της υπηρεσίας, - ποιο είδος µέτρων εφαρµογής θα ήταν κατάλληλο και αναλογικό για την προάσπιση του διακυβευόµενου γενικού συµφέροντος. δ) Πληροφορίες Η Επιτροπή θα δηµοσιεύσει αυτές τις κατευθυντήριες γραµµές που θα επιτρέπουν στους φορείς παροχής των υπηρεσιών να γνωρίζουν µε σχετική βεβαιότητα ποιοι είναι οι κανόνες που πρέπει να τηρούν σε µια δεδοµένη χώρα. Επίσης θα επιτρέπουν στα κράτη µέλη που επιθυµούν να λάβουν µέτρα για την εφαρµογή των κανόνων αυτών, να γνωρίζουν εκ των προτέρων ποια θα είναι η θέση της Επιτροπής σε περίπτωση κοινοποίησης. 3) Μεταβατικός χαρακτήρας των κατευθυντηρίων γραµµών Οι κατευθυντήριες γραµµές θα έχουν περιορισµένη χρονική διάρκεια. Θα επανεξεταστούν το 2003 µε στόχο την τήρηση της προθεσµίας του 2005 για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών και βάσει: - της σύγκλισης των εθνικών κανόνων που θα έχει επιτευχθεί µέχρι την ηµεροµηνία αυτή - των πρωτοβουλιών που έχουν ληφθεί, ιδίως όσον αφορά την ενηµέρωση του καταναλωτή. III Προβλήµατα που συνδέονται µε την εφαρµοστέα νοµοθεσία Παραδείγµατα Ας πάρουµε το παράδειγµα ενός καταναλωτή που κατοικεί συνήθως σ ένα κράτος µέλος (της Ένωσης) Α και ο οποίος επιθυµεί να λάβει δάνειο. Ερευνά την αγορά της χώρας του, αλλά διερωτάται και για τη δυνατότητα σύναψης δανείου µε τράπεζα σε άλλο κράτος µέλος που θα µπορούσε να του προσφέρει πλέον συµφέροντες όρους. Ας εξετάσουµε τρεις υποθέσεις: 17

18 ΥΠΟΘΕΣΗ 1: Ο καταναλωτής από τη χώρα Α λαµβάνει δάνειο από υποκατάστηµα, στη χώρα Α, κοινοτικής τράπεζας που έχει την έδρα της στη χώρα Β. Στην περίπτωση αυτή, η εν λόγω τράπεζα, ιδρύοντας υποκατάστηµα στη χώρα Α, εξεδήλωσε την επιθυµία να υπαχθεί στη νοµοθεσία της χώρας αυτής, και τούτο τόσο ως προς τα συµβατικά όσο και ως προς τα προσυµβατικά θέµατα. Τα προϊόντα που θα προσφέρει θα είναι κατά πάσα πιθανότητα σύµφωνα µε τη νοµοθεσία της χώρας αυτής. Τα συµβαλλόµενα µέρη θα µπορούσαν βεβαίως να συµφωνήσουν ότι η δανειακή τους σύµβαση θα διέπεται από τη νοµοθεσία της χώρας Β, αλλά είναι πολύ πιθανό, ένας δικαστής να εκτιµήσει ότι όλα τα στοιχεία της υπόθεσης τοποθετούνται στη χώρα Α και ότι, κατά συνέπεια, εφαρµόζονται οι διατάξεις αναγκαστικού δικαίου της χώρας του καταναλωτή (Α) (άρθρο 3 παρ. 3 της Σύµβασης της Ρώµης). Ελλείψει άλλης επιλογής των µερών, τη σύµβαση θα διέπει η νοµοθεσία της χώρας του υποκαταστήµατος (Α) (άρθρο 4 παρ. 2 της Σύµβασης της Ρώµης). Είναι πολύ πιθανό, τα µέρη να επιλέξουν τη νοµοθεσία της χώρας Α για να διέπει τη σύµβασή τους. Βεβαίως, η κοινοτική νοµοθεσία θα επιτρέψει στην τράπεζα να αµφισβητήσει, εφόσον το επιθυµεί, την εφαρµογή απέναντί της των κανόνων της χώρας Α, ως εµποδίων στην ελεύθερη εγκατάσταση, είναι όµως µάλλον ανεδαφικό να θεωρήσουµε ότι θα το πράξει. Και πράγµατι, συνήθως µια τράπεζα που εγκαθίσταται σε µια χώρα το πράττει ενσυνείδητα, αποδεχόµενη κατ αρχήν την εφαρµογή της κειµένης νοµοθεσίας. ΥΠΟΘΕΣΗ 2: Ο καταναλωτής συνάπτει δάνειο µε τράπεζα της χώρας Β η οποία δεν διαθέτει µόνιµη εγκατάσταση στη χώρα Α αλλά προσφέρει, από τη χώρα Β, τις υπηρεσίες της στο πλαίσιο της «παραδοσιακής» ελεύθερης παροχής υπηρεσιών (off-line") Η πλέον συνήθης υπόθεση είναι ότι η εν λόγω τράπεζα αποστέλλει εξατοµικευµένες επιστολές ή τοποθετεί διαφηµιστικά ένθετα στον οικονοµικό τύπο της χώρας Α, ένθετα τα οποία θα µπορούσαν να συνοδεύονται από δελτάριο για την απόκτηση συµπληρωµατικών πληροφοριών και/ή έναν «πράσινο» αριθµό κλήσης (στη χώρα Β ή στη χώρα Α, εάν η τράπεζα διαθέτει εκεί κέντρο κλήσεων ("call center") ή γραφείο αντιπροσωπείας). - Ως προς τα προσυµβατικά θέµατα: Η διαφήµιση, η διάθεση στην αγορά, οι πληροφορίες κ.λπ. παρέχονται στο πλαίσιο της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών. Οι κανόνες που ισχύουν σχετικά είναι εκείνοι που απορρέουν από τις ισχύουσες οδηγίες (π.χ., για την παραπλανητική διαφήµιση) και από τη Συνθήκη. Η συγκεκριµένη περίπτωση έχει συνολικά ως εξής: Η χώρα Α µπορεί, ελλείψει εναρµόνισης (π.χ., για τους κανόνες προώθησης στην αγορά ή για την προκαταρκτική ενηµέρωση) να επιβάλει τους δικούς της κανόνες στην τράπεζα της χώρας Β, αλλά µόνο υπό τον όρο ότι οι κανόνες αυτοί δεν δηµιουργούν διακρίσεις, είναι προς το γενικό συµφέρον, αναγκαίοι, σύµφωνοι µε την αρχή της αναλογικότητας και δεν αλληλεπικαλύπτονται µε τους κανόνες της χώρας Β. Εάν η τράπεζα κρίνει ότι ένας από τους κανόνες της χώρας Α τον οποίο επιβάλλεται να τηρήσει δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις αυτές, µπορεί να τον αµφισβητήσει ενώπιον της δικαιοσύνης. - Ως προς τα συµβατικά θέµατα: Σύµφωνα µε τη Σύµβαση της Ρώµης, τα µέρη µπορούν να επιλέγουν ελεύθερα τη νοµοθεσία που διέπει τη σύµβασή τους, π.χ. τη νοµοθεσία της χώρας Α, τη νοµοθεσία της χώρας Β ή ακόµη και τη νοµοθεσία της χώρας Γ, µέλους ή µη της Ένωσης (δεδοµένου ότι η Σύµβαση της Ρώµης έχει καθολική ισχύ). Ωστόσο, εάν η σύµβαση 1) συνήφθη αφού προηγήθηκαν ειδικές προσφορές (mailings) ή διαφηµίσεις στη χώρα του καταναλωτή (π.χ. µε ένθετα στον τοπικό τύπο) ΚΑΙ 2) τα συµβατικά έγγραφα υπεγράφησαν στην ίδια αυτή χώρα (π.χ. από υπάλληλο της τράπεζας που ήλθε στη χώρα Α για να υπογράψει τις προκαταρκτικές πράξεις καθώς και την προσφορά πίστωσης), τότε ο καταναλωτής δεν µπορεί να στερηθεί του ευεργετήµατος των διατάξεων αναγκαστικού δικαίου που ισχύουν στη χώρα αυτή (εάν είναι 18

19 ευνοϊκότερες από εκείνες της χώρας όπου εδρεύει ο παρέχων τις υπηρεσίες), και τούτο ανεξάρτητα από τη νοµοθεσία που διέπει τη σύµβαση (άρθρο 5 της Σύµβασης της Ρώµης). Π.χ., εάν η χώρα Α χαρακτηρίζει διάταξη αναγκαστικού δικαίου τη δυνατότητα του καταναλωτή να αποπληρώνει πρόωρα το δάνειό του, η σύµβαση θα πρέπει να περιλαµβάνει αναγκαστικά τη ρήτρα αυτή, ακόµη και αν αυτή δεν υφίσταται στη χώρα της οποίας η νοµοθεσία θα έχει επιλεγεί για να διέπει τη σύµβαση. Εάν η ρήτρα αυτή δεν περιλαµβάνεται στη σύµβαση, ο δικαστής που επιλαµβάνεται (στην υπόθεσή µας ο δικαστής της χώρας Α, διότι, εάν ικανοποιούνται οι όροι της Σύµβασης της Ρώµης, το ίδιο συµβαίνει και µε τη Σύµβαση των Βρυξελλών 1) θα θεωρήσει τη σύµβαση εν όλω ή εν µέρει άκυρη. Βεβαίως, η τράπεζα θα µπορούσε να αµφισβητήσει την υποχρέωση αυτή, εάν έκρινε ότι συνιστά ανάρµοστο περιορισµό της ελευθερίας της να παρέχει υπηρεσίες. Το αποτέλεσµα της εφαρµογής του άρθρου 5 της Σύµβασης της Ρώµης πρέπει πράγµατι να είναι πάντοτε σύµφωνο µε την κοινοτική νοµοθεσία. Εάν δεν ικανοποιούνται όλοι µαζί οι όροι της Σύµβασης της Ρώµης, η επιλεγείσα από τα µέρη νοµοθεσία θα διέπει πλήρως τη σύµβαση και ο καταναλωτής δεν θα µπορεί να επικαλεσθεί την τήρηση των γενικού συµφέροντος διατάξεων της Σύµβασης. Τούτο θα µπορούσε να συµβεί, π.χ., εάν ένα πρόσωπο µε συνήθη τόπο κατοικίας στη χώρα Α επωφελείται από τις διακοπές του στη χώρα Β για να συνάψει εκεί δάνειο. Ένας δικαστής (κατά πάσα πιθανότητα της χώρας Β στην υπόθεση αυτή) δεν θα αναγνώριζε στον καταναλωτή αυτόν τήρηση των οικείων διατάξεων αναγκαστικού δικαίου. Ακόµη και αν, ενδεχοµένως, ο καταναλωτής υποστήριζε ότι εδέχθη οχλήσεις από την τράπεζα της χώρας Α, το δεύτερο κριτήριο (που βασίζεται στον τόπο υπογραφής των εγγράφων) δεν θα ικανοποιείτο πράγµατι. ΥΠΟΘΕΣΗ 3: Ο καταναλωτής που κατοικεί στη χώρα Α συνάπτει δάνειο σε απευθείας ηλεκτρονική σύνδεση µε τράπεζα εγκατεστηµένη στη χώρα Β, η οποία προσφέρει τραπεζικές υπηρεσίες από τον ιστοχώρο της στη χώρα B Η τράπεζα λοιπόν, στην υπόθεση αυτή, διαθέτει διαδραστικό χώρο στο Internet, ο οποίος επιτρέπει σε όλους όσοι είναι συνδεδεµένοι σε όλες τις χώρες την πρόσβαση στον ιστοχώρο της και τη σύναψη δανείου απευθείας. Η περίπτωση αυτή εµπίπτει στην οδηγία περί ηλεκτρονικού εµπορίου. - Ως προς τα προσυµβατικά θέµατα: Ο ιστοχώρος δεν πρέπει να δηµιουργείται µε γνώµονα τις νοµικές διατάξεις της χώρας Α, Γ, Ψ ή Ω, αλλά µε γνώµονα αποκλειστικά τους κανόνες που ισχύουν στη χώρα Β για θέµατα, π.χ., διαφήµισης, προώθησης στην αγορά, ενηµέρωσης του κοινού κ.λπ. Εάν οι αρχές της χώρας Α εκτιµούν ότι η νοµοθεσία της παραβιάζεται από αυτόν ιστοχώρο, ο οποίος εξ ορισµού είναι προσπελάσιµος στην επικράτειά της, µπορούν να ενεργήσουν µόνο στο πλαίσιο του άρθρου 3 παρ. 4-6 της οδηγίας περί ηλεκτρονικού εµπορίου (µετά τη 17η Ιανουαρίου 2002, βεβαίως). Τα µέτρα που θα µπορούσαν να λάβουν (δικαστική διαταγή, δικαστική προσφυγή κ.λπ.) θα πρέπει να ικανοποιούν τους όρους του άρθρου 3 παρ. 4 (επιδίωξη της προστασίας του καταναλωτή, εκ των προτέρων κοινοποίηση στην Επιτροπή και στη χώρα Β, αναλογικότητα). - Ως προς τα συµβατικά θέµατα: υνάµει της παρέκκλισης που περιλαµβάνεται στο παράρτηµα της οδηγίας σχετικά µε τις συµβατικές υποχρεώσεις στις συµβάσεις καταναλωτών, βρισκόµαστε ακριβώς στην προαναφερθείσα υπόθεση που αφορά την «παραδοσιακή» ελευθερία παροχής υπηρεσιών. Το άρθρο 5 της σύµβασης της Ρώµης ισχύει, αλλά το αποτέλεσµα πρέπει να είναι σύµφωνο µε την κοινοτική νοµοθεσία. Ωστόσο, η εφαρµογή των κριτηρίων της σύµβασης της 19

20 Ρώµης στο ηλεκτρονικό εµπόριο εγείρει πολλά ερωτηµατικά. Και πράγµατι, τα κριτήρια αυτά επικαλούνται την έννοια της εδαφικότητας, έννοια που δύσκολα συµβιβάζεται µε το ηλεκτρονικό εµπόριο. Συνέπεια της συνθήκης του Άµστερνταµ είναι ότι η σύµβαση της Ρώµης, όπως και η σύµβαση των Βρυξελλών (που µετατράπηκε σε κανονισµό το 2000), θα υποστεί αναθεώρηση προκειµένου να καταστεί ένα πλήρες και ώριµο κοινοτικό µέσο. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας αναθεώρησης, που θα ξεκινήσει το έτος αυτό, θα πρέπει επίσης αναµφίβολα να εξεταστεί το θέµα της καταλληλότητας των κριτηρίων που ορίζονται στο άρθρο 5 για τις σύγχρονες τεχνικές σύναψης συµβάσεων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Προσυµβατικά θέµατα Υπόθεση 1: Υπόθεση 2: Υπόθεση 3: Ο καταναλωτής θα τύχει της εφαρµογής των διατάξεων της χώρας του. Ο καταναλωτής θα µπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες της χώρας του µόνο εφόσον αυτοί είναι γενικού συµφέροντος, αναγκαίοι, σύµφωνοι µε την αρχή της αναλογικότητας κ.λπ. Ο καταναλωτής υπόκειται στις διατάξεις που ισχύουν στη χώρα καταγωγής εκείνου που παρέχει τις υπηρεσίες. Η χώρα του καταναλωτή δύναται, βάσει του άρθρου 3 παρ. 4-6 της οδηγίας περί ηλεκτρονικού εµπορίου, να λαµβάνει µέτρα σε συγκεκριµένες περιπτώσεις. Συµβατικά θέµατα Υπόθεση 1: Υπόθεση 2: Υπόθεση 3: Ο καταναλωτής θα τύχει της εφαρµογής των διατάξεων αναγκαστικού δικαίου που ισχύουν στη χώρα του. Ο καταναλωτής θα τύχει της εφαρµογής των διατάξεων αναγκαστικού δικαίου της χώρας του εφόσον ικανοποιούνται σωρευτικά οι δύο όροι της Σύµβασης της Ρώµης. Ο καταναλωτής θα τύχει της εφαρµογής των διατάξεων αναγκαστικού δικαίου της χώρας του εφόσον ικανοποιούνται σωρευτικά οι δύο όροι της Σύµβασης της Ρώµης. Ωστόσο, υπάρχει πρόδηλη αβεβαιότητα ως προς την εφαρµογή των σχετικών κριτηρίων στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού εµπορίου. 20