Αξιολόγηση και ταξινόμηση των χημικών αποβλήτων

Transcript

1 Αξιολόγηση και ταξινόμηση των χημικών αποβλήτων Εισαγωγή Η αξιολόγηση των αποβλήτων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την κατάλληλη ανακύκλωση ή διάθεσή τους. Αρμόδιος για τον ακριβή προσδιορισμό και την ταξινόμηση των επικινδύνων αυτών υλικών είναι αυτός που τα παράγει ή τα διαθέτει. Ταξινόμηση των αποβλήτων μετά την διάταξη για επικίνδυνα εμπορεύματα Μετά την διάταξη περί επικινδύνων εμπορευμάτων η βάση για τον χαρακτηρισμό των αποβλήτων είναι οι επικίνδυνες ιδιότητες που μπορεί να έχουν τα υλικά αυτά: Αναφλεξιμότητα Οξειδωτικές ιδιότητες Τοξικότητα Ικανότητα διάβρωσης Σχηματισμό εύφλεκτων αερίων σε επαφή με το νερό Μόλυνση με μολυσματικά ή παθογόνα υλικά Ακτινοβολία από ραδιενεργά υλικά Μολυσματικές ιδιότητες των υδάτων Απελευθέρωση επικινδύνων κόνεων Επιπλέον διαφοροποιήσεις μεταξύ των διαφόρων τάξεων επικινδύνων εμπορευμάτων μπορούν να γίνουν με βάση τα μητρώα των ουσιών. Τα μητρώα αυτά δεν περιέχουν μόνο καθορισμένες ουσίες (π.χ. βενζίνη σ.ζ C) αλλά συνοψίζουν επίσης γενικές κατηγορίες προϊόντων χωρίς περαιτέρω λεπτομερέστερες περιγραφές, π.χ. προϊόντα πετρελαίου, n.f.d. (n.f.d. = not further described). Η ταξινόμηση και αποτίμηση των επικινδύνων αποβλήτων γίνεται σύμφωνα με τις φυσικοχημικές τους ιδιότητες (στερεό/υγρό, σημείο ζέσεως, σημείο ανάφλεξης, τοξικολογικά δεδομένα). Εάν τα απόβλητα είναι μίγματα στερεών ή υγρών (διαλυμάτων), ο χαρακτηρισμός τους σε μια από τις κατηγοριοποιημένες λίστες επικινδυνότητας είναι δύσκολος. Η διάταξη για τα επικίνδυνα εμπορεύματα δίνει οδηγίες για τους τρόπους ταξινόμησης. Όμως για το σκοπό αυτό είναι αναγκαία η γνώση των συστατικών και των επικινδύνων ιδιοτήτων των 1

2 αποβλήτων. Για το λόγο αυτό η ταξινόμηση των επικινδύνων αποβλήτων είναι αρμοδιότητα του χημικού. Μη επαγγελματίες μπορούν να το κάνουν μόνον όταν υπάρχουν καθορισμένες κατηγοριοποιήσεις όπως είναι συνήθως η περίπτωση κοινών αποβλήτων ( π.χ. μολυσμένα λειτουργικά υλικά όπως υφάσματα), ή ουσίες που μπορούν να χαρακτηριστούν με απλές μεθόδους ελέγχου. Για την μεταφορά των αποβλήτων στα οδικά δίκτυα μεταφοράς υπάρχουν ειδικές κατευθυντήριες οδηγίες όπως η διάταξη GGVS/E (Gefahrgutverordnung für Straße und Eisenbahn = Διάταξη για οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων), η οποία απαιτεί την αξιολόγηση και ταξινόμηση των επικινδύνων ουσιών. Στην βάση αυτή τα επικίνδυνα απόβλητα πρέπει να χαρακτηρίζονται σύμφωνα με τον βαθμό επικινδυνότητάς τους. Πίν. 1: Παραδείγματα αποβλήτων σε διαφορετικές τάξεις επικινδύνων εμπορευμάτων Τάξη Επισήμανση Παραδείγματα 1 Εκρηκτικές ουσίες και υλικά που Πυροτεχνήματα, πυρομαχικά περιέχουν εκρηκτικά 2 Αέρια Προπάνιο, βουτάνιο ακετυλένιο 3 Εύφλεκτες υγρές ουσίες Αλκοόλες, χρησιμοποιημένη ακετόνη (διαλύτες) 4.1 Εύφλεκτες στερεές ουσίες Υπολείμματα νιτροκυτταρίνης, υπολείμματα ελαστικού 4.2 Αυτοαναφλεγόμενες ουσίες Υπολείμματα κυτταρίνης, λάδι που περιέχει υπολείμματα βάμβακος 4.3 Ουσίες που σχηματίζουν εύφλεκτα Απόβλητα ανθρακασβεστίου, μέταλλα αέρια σε επαφή με το νερό αλκαλίων 5.1 Οξειδωτικές ουσίες Σκευάσματα περιέχοντα νιτρικό αμμώνιο 5.2 Οργανικά υπεροξείδια Υπεροξικό οξύ 6.1 Τοξικές ουσίες Ακαθάρτες κενές συσκευασίες ζιζανιοκτόνων, ορισμένες χημικές ουσίες 6.2 Μολυσματικά υλικά Νοσοκομειακά απορρίμματα (υλικά χειρουργείου, σύριγγες) 7 Ραδιενεργά υλικά Ραδιενεργά απόβλητα με χαμηλή ενεργότητα (π.χ. τρίτιο από βιολογικές έρευνες) 2

3 8 Διαβρωτικές ουσίες Χρησιμοποιημένο οξύ νίτρωσης, χρησιμοποιημένο θειικό οξύ 9 Διάφορες βλαβερές ουσίες και υλικά Αμίαντος, διάφοροι ρυπαντές του νερού Ταξινόμηση των αποβλήτων των καταχωρημένων στον ΟΟΣΑ Στα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) υπάρχει η καλούμενη Traffic Light List η οποία επιβάλλεται να ακολουθείται κατά την εκτός συνόρων μεταφορά αποβλήτων. Για τα ανακυκλώσιμα απόβλητα ανάλογα με τις βλαβερές τους ιδιότητες οι σχετικοί έλεγχοι (tapered controls) επικεντρώνονται στον βαθμό επικινδυνότητάς τους και κατηγοριοποιούνται σε τρεις λίστες χρωμάτων (πράσινη, κίτρινη και κόκκινη λίστα) Πράσινη Λίστα Μετά από συμφωνία του ΟΟΣΑ τα απόβλητα που κατηγοριοποιούνται στην πράσινη λίστα δεν ελέγχονται. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει υλικά όπως απορρίμματα μετάλλων, χάλυβα, μη σιδηρούχων μετάλλων, πλαστικών, χαρτιού, γυαλιού, υφασμάτων και ξύλου. Στην κατηγορία αυτή δεν περιλαμβάνονται βλαβερές ουσίες όπως τα χημικά απόβλητα. Κίτρινη Λίστα Τα απόβλητα αυτά υπόκεινται σε περιορισμένο έλεγχο και χρειάζονται την αποδοχή από την χώρα αποδέκτη. Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει τέφρες, ιζηματολάσπη και κόνεις από μη σιδηρούχα μέταλλα, αρσενικό, υδράργυρο, ελαιούχα απόβλητα, αστικά και άλλα απόβλητα που περιέχουν μικρότερο από 50 mg/kg πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), πολυχλωριωμένα τετραφαινύλια (PCT), και πολυβρωμιωμένα διφαινύλια (PBB). Κόκκινη λίστα Η διαχείρηση των απόβλητων της κατηγορίας αυτής πρέπει να γίνεται κάτω από ελεγχόμενες διαδικασίες. Η μεταφορά τους επιτρέπεται μόνο όταν η χώρα που τα διαθέτει και η χώρα που τα δέχεται έχουν γραπτές συμφωνίες (διακηρύξεις) πάνω στο θέμα αυτό. Τα απόβλητα αυτά, 3

4 ιδιαίτερα εκείνα πού περιέχουν ποσότητες PCB/PCT περισσότερες από 50 mg/kg, καθώς επίσης και εκείνα που περιέχουν πολυαλογονωμένες διβενζο-π-διοξίνες, φουράνια, κυανιούχα και αμίαντο αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία απόβλητων. Ταξινόμηση των αποβλήτων σύμφωνα με την οδηγία TRGS 201 (Ιούλιος 2002) Στην οδηγία TRGS 201 (Technical Directive for Hazardous Substances) δίνονται κατευθύνσεις σχετικές με την ταξινόμηση, την επισήμανση και την αποκομιδή των αποβλήτων. Η οδηγία αυτή ισχύει επίσης για απόβλητα που προορίζονται για ανάκτηση θερμικής ενέργειας, όχι όμως για τα ανακυκλώσιμα υλικά. Η ταξινόμηση βασίζεται στους ενδεχόμενους ς που μπορεί να προκύψουν και ορίζεται με βάση τον υψηλότερο πιθανό κίνδυνο. Πιν. 2: Πιθανοί κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν από απόβλητα Φυσικοχημικοί Κίνδυνοι Κίνδυνοι για την Υγεία Περιβαλλοντικοί Κίνδυνοι Κωδικό Περιγραφή Κωδικό Περιγραφή Κωδικό Περιγραφή γράμμα για γράμμα για γράμμα για Πολύ Επικίνδυνο για το E Εκρηκτικό T + N Τοξικό Περιβάλλον R52-53:Βλαβερό σε O Οξειδωτικό T Τοξικό υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμες βλαβερές επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον R53: Μπορεί να προκα- F + Εξαιρετικά λέσει μακροπρόθεσμες C Διαβρωτικό εύφλεκτο βλαβερές επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον F Πολύ Xn Βλαβερό R59:Επικίνδυνα για την 4

5 εύφλεκτα R10: Ευφλεκτό Xi Ερεθιστικό στοιβάδα του όζοντος Κατά κανόνα, για κάθε ομάδα θα πρέπει να επιλέγεται μόνο μια περιγραφή επικινδυνότητας. Θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο επικίνδυνων αντιδράσεων μεταξύ συστατικών των απόβλητων. 5