Κανονισμός 1272/ CLP.

Transcript

1 Κανονισμός 1272/ CLP. Κριτήρια ταξινόμησης - Κίνδυνοι από φυσικούς παράγοντες. Ελένη Φούφα Δ/νση Περιβάλλοντος ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΚΡΑΤΟΥΣ Εκπαίδευση νέων χημικών REACH-CLP, Αθήνα 14,15,16/10/2013, ΓΧΚ 1

2 Μετάβαση από το σύστημα DSD στο σύστημα CLP E Εκρηκτικό F+ Εξαιρετικά εύφλεκτο ή F Πολύ εύφλεκτο Ο Οξειδωτικό DSD : Οδηγία 67/548/ΕΕC 2

3 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ CLP 1. Εκρηκτικά 2. Εύφλεκτα αέρια 3. Εύφλεκτα αερολύματα 4. Οξειδωτικά αέρια 5. Αέρια υπό πίεση 6. Εύφλεκτα υγρά 7. Εύφλεκτα στερεά 8. Αυτοαντιδρώσες ουσίες και μείγματα 9. Πυροφορικά υγρά 10. Πυροφορικά στερεά 11. Αυτοθερμαινόμενες ουσίες και μείγματα 12. Ουσίες και μείγματα τα οποία σε επαφή με το νερό εκλύουν εύφλεκτα αέρια 13. Οξειδωτικά υγρά 14. Οξειδωτικά στερεά 15. Οργανικά υπεροξείδια 16. Διαβρωτικά μετάλλων DSD 1. Εκρηκτικά 2. Οξειδωτικά 3. Εξαιρετικά εύφλεκτα 4. Πολύ εύφλεκτα 5. Εύφλεκτα 6. Άλλες φυσικοχημικές ιδιότητες Παρόμοιες κλάσεις, ακριβώς όπως πριν Παρόμοιες κλάσεις, κατηγοροποιούνται με νέο τρόπο Παρόμοιες κλάσεις, αλλά αντιμετωπίζονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο Νέες τάξεις, εν μέρει είχαν καλυφθεί πριν Νέες τάξεις, δεν υπήρχαν πριν 3

4 Ταξινόμηση ως προς τις φυσικοχημικές παραμέτρους Η πλειονότητα των μεθόδων δοκιμής που εφαρμόζονται για την παραγωγή των δεδομένων για την ταξινόμηση περιγράφονται στο Εγχειρίδιο : UN Manual of Tests and Criteria (εκδόσεις UNECE, 4 η έκδοση 2003) που χρησιμοποιείται κυρίως για την ταξινόμηση για τις μεταφορές. Για τα αέρια και τα υγρά γίνεται αναφορά σε διεθνή πρότυπα. Για την ταξινόμηση των μειγμάτων ως προς τους φυσικοχημικούς κινδύνους πρέπει να εφαρμόζονται οι αντίστοιχες δοκιμές, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, όπως η τάξη κινδύνου Εύφλεκτα υγρά όπου η ταξινόμηση του μείγματος μπορεί να προκύψει από υπολογιστική μέθοδο. Από το 2014 οι δοκιμές πρέπει να γίνονται σύμφωνα με κάποιο αναγνωρισμένο σύστημα ποιότητας (GLP, EN, ISO, κλπ) Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για τους σκοπούς της ταξινόμησης, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, επαρκείς και αξιόπιστες πληροφορίες δείχνουν ότι στην πρακτική εφαρμογή οι κίνδυνοι από φυσικούς παράγοντες μιας ουσίας ή ενός μίγματος διαφέρουν από εκείνους που καταδεικνύονται στις δοκιμές. Σε πολλές περιπτώσεις όταν η ουσία εμφανίζεται σε φυσική μορφή διαφορετική (π.χ. για σκοπούς μεταφοράς ή εφοδιασμού) από αυτή που υποβλήθηκε σε δοκιμή, πρέπει να υποβληθεί σε δοκιμή εκ νέου. Σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις υπάρχει δυνατότητα μετατροπής από DSD σε GLP 4

5 1. ΕΚΡΗΚΤΙΚΑ CLP GHS01 DSD E Εκρηκτικό Ασταθή εκρηκτικά (κίνδυνος) Η200 : Ασταθή εκρηκτικά Υποδιαίρεση 1.1 (κίνδυνος) Η201 : Εκρηκτικό κίνδυνος μαζικής έκρηξης Υποδιαίρεση 1.2 (κίνδυνος) Η202 : Εκρηκτικό σοβαρός κίνδυνος εκτόξευσης Υποδιαίρεση 1.3 (κίνδυνος) Η203 : Εκρηκτικό κίνδυνος πυρκαγιάς, ανατίναξης ή εκτόξευσης Υποδιαίρεση 1.4 (προσοχή) Η204 : Κίνδυνος πυρκαγιάς ή εκτόξευσης Υποδιαίρεση 1.5 (κίνδυνος) Η205 : σε περίπτωση πυρκαγιάς ενδέχεται να προκύψει μαζική έκρηξη Υποδιαίρεση 1.6 (προσοχή) R3 : Πολύ μεγάλος κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης R2 : Κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης Σημείωση Πολλές ουσίες και μείγματα που είχαν ταξινομηθεί ως εκρηκτικά R2, R3 θα ταξινομηθούν ως εκρηκτικά σύμφωνα με το CLP. Αλλες θα ταξινομηθούν σε άλλες τάξεις κινδύνου CLP όπως οργανικά υπεροξείδια, αυτοαντιδρώσες ουσίες και μείγματα, εύφλεκτα στερεά ή οξειδωτικά στερεά.! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 5

6 Πυροτεχνική ουσία ή μείγμα : προορίζεται να παραγάγει αποτέλεσμα μέσω θερμότητας, φωτός, ήχου, αερίου ή καπνού ή συνδυασμού αυτών μέσω εξώθερμης χημικής αντίδρασης μη εκρηκτικής και αυτοσυντηρούμενης. Η ταξινόμηση ουσιών, μειγμάτων και αντικειμένων ως εκρηκτικά είναι μία πολύ σύνθετη διαδικασία που απαιτεί δοκιμές και πραγματοποιείται σε τρία στάδια. Στην περίπτωση μειγμάτων που περιέχουν εκρηκτικές ουσίες πρέπει να υποβάλλονται στην ίδια διαδικασία δοκιμών όπως και οι ουσίες. Μη συσκευασμένα εκρηκτικά ή εκρηκτικά που έχουν συσκευαστεί εκ νέου σε άλλη συσκευασία από την αρχική ή παρόμοια συσκευασία πρέπει να υποβάλλονται εκ νέου σε δοκιμή. Κριτήρια : Οι βασικές δοκιμές που πρέπει να διεξαχθούν είναι : - Εκρηξιμότητα - Ευαισθησία - Θερμοσταθερότητα. Εκρηκτική ουσία ή μείγμα : είναι ικανό να παραγάγει με χημική αντίδραση αέριο σε τέτοια θερμοκρασία, πίεση και ταχύτητα ώστε να προκαλεί βλάβη στο περιβάλλον. Για την εντόπιση του ορθού τμήματος περαιτέρω δοκιμές απαιτούνται. 6

7 2. EYΦΛΕΚΤΑ ΑΕΡΙΑ CLP GHS02 DSD F+ Εξαιρετικά εύφλεκτο Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η220 : Εξαιρετικά εύφλεκτο αέριο R12 : Εξαιρετικά εύφλεκτο Κατηγορία 2 (προσοχή) Η221 : Εύφλεκτο αέριο Σημείωση Τα εύφλεκτα αέρια που είχαν ταξινομηθεί ως F + R12 ταξινομούνται σύμφωνα με τα κριτήρια του CLP στις κατηγορίες 1 ή 2! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 7

8 Εύφλεκτο αέριο ή μείγμα : έχουν εύρος ανάφλεξης με τον αέρα στους 20 o C και σε σταθερή πίεση 101,3 kpa. Η ευφλεκτότητα καθορίζεται με δοκιμές. Κριτήρια : - Είναι αναφλέξιμα σε μείγμα 13% ή λιγότερο κ.ο. με τον αέρα - Εύρος ανάφλεξης με τον αέρα Για τα μείγματα, όταν υπάρχουν διαθέσιμα επαρκή δεδομένα η ευφλεκτότητα καθορίζεται με υπολογιστική μέθοδο (ISO 10156). Με αυτό τον τρόπο υπολογίζεται εάν το μείγμα είναι εύφλεκτο ή όχι. Δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί το εύρος ανάφλεξης και έτσι δεν είναι δυνατή η ταξινόμηση στην κατηγορία 1 ή 2. Εάν δεν γίνουν δοκιμές για την ένταξη του μείγματος στη κατηγορία 1 ή 2 επιλέγεται η ένταξή του στην κατηγορία 1 (το πιο ασφαλές σενάριο). Για μείγματα που περιέχουν εύφλεκτα και οξειδωτικά συστατικά υπάρχει ειδική υπολογιστική μέθοδος (ISO 10156). 8

9 3. EYΦΛΕΚΤΑ ΑΕΡΟΛΥΜΑΤΑ CLP DSD GHS02 Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η222: Εξαιρετικά εύφλεκτο αερόλυμα Δεν υπάρχει η τάξη κινδύνου εύφλεκτα αερολύματα. Κατηγορία 2(προσοχή) Η223: Εύφλεκτο αερόλυμα 9

10 Αερόλυμα (δοχείο αερολύματος) : μη επαναπληρώσιμο δοχείο κατασκευασμένο από μέταλλο, γυαλί ή πλαστικό, που περιέχει αέριο υπό πίεση, υγροποιημένο ή ως διάλυμα υπό πίεση, με ή χωρίς υγρό, πολτό ή σκόνη και με ενσωματωμένη συσκευή απελευθέρωσης που επιτρέπει την εκτίναξη του περιεχομένου υπό μορφή στερεών ή υγρών σωματιδίων σε αέρια εναιώριση ή υπό μορφή αφρού, πολτού ή σκόνης ή σε υγρή ή αέρια κατάσταση. Εξετάζονται για ταξινόμηση ως εύφλεκτα εάν περιέχουν κάποιο συστατικό που ταξινομείται ως εύφλεκτο (εκτός από τις πυροφορικές, αυτοθερμαινόμενες ή αντιδρώσες με το νερό ουσίες και μείγματα που δεν χρησιμοποιούνται σε αερολύματα). Εξετάζονται σαν δύο ομάδες, αερολύματα αφρού και αερολύματα ψεκασμού. Κριτήρια : - Συστατικά - δοκιμή απόστασης ανάφλεξης - χημική θερμότητα καύσης - δοκιμή εσωκλειόμενου χώρου - αποτελέσματα δοκιμής αφρού. 10

11 4. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΑΕΡΙΑ CLP GHS03 DSD Ο Οξειδωτικό Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η270: μπορεί να προκαλέσει ή να αναζωπυρώσει πυρκαγιά. οξειδωτικό R8: Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά Yπάρχει η δυνατότητα άμεσης μετατροπής 11

12 Οξειδωτικό αέριο ή μείγμα : μπορεί γενικά με την παροχή οξυγόνου να προκαλέσει ή να συμβάλει στην καύση άλλου υλικού περισσότερο από ότι ο αέρας. Για να ταξινομηθεί ένα αέριο ως οξειδωτικό, το κριτήριο είναι η οξειδωτική ισχύς η οποία προσδιορίζεται με δοκιμές ή μέθοδο υπολογισμού, σύμφωνα με το ISO Tα αέρια που είχαν ταξινομηθεί σύμφωνα με την Oδηγία 67/548 ως οξειδωτικά R8 ταξινομούνται ως προς το CLP ως οξειδωτικά άερια, κατηγορία 1. 12

13 5. ΑΕΡΙΑ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ CLP GHS04 Πεπιεσμένα αέρια (προσοχή) Η280: Περιέχει αέριο υπό πίεση, εάν θερμανθεί μπορεί να εκραγεί Υγροποιημένα αέρια (προσοχή) Η280: Περιέχει αέριο υπό πίεση εάν θερμανθεί μπορεί να εκραγεί Υγροποιημένα αέρια υπό ψύξη (προσοχή) Η281: Περιέχει αέριο υπό ψύξη, μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα ψύχους ή τραυματισμό Διαλελυμένα αέρια (προσοχή) Η280: Περιέχει αέριο υπό πίεση εάν θερμανθεί μπορεί να εκραγεί DSD Δεν υπάρχει η τάξη κινδύνου αέρια υπό πίεση. 13

14 Αέρια υπό πίεση : αέρια που περιλαμβάνονται σε ένα περιέκτη, σε πίεση 200 kpa(μετρητής) ή μεγαλύτερη ή είναι υγροποιημένα ή είναι υγροποιημένα υπό ψύξη. Για την ταξινόμησή τους σύμφωνα με το CLP είναι απαραίτητα τα παρακάτω δεδομένα : - Η πίεση ατμών στους 50 o C - Η φυσική κατάσταση σε 20 o C σε σταθερή πίεση περιβάλλοντος - Η κρίσιμη θερμοκρασία (η θερμοκρασία πάνω από την οποία ένα καθαρό αέριο δεν μπορεί να υγροποιηθεί αναξάρτητα από το βαθμό συμπίεσης) Τα παραπάνω στοιχεία μπορούν να αναζητηθούν στην βιβλιογραφία, να υπολογιστούν ή να προκύψουν από δοκιμές. Τα περισσότερα καθαρά αέρια έχουν ήδη ταξινομηθεί στις συστάσεις του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων. Οι ταξινομήσεις των αερίων, στο παράρτημα VI του CLP, δεν αναφέρουν την αντίστοιχη δήλωση επικινδυνότητας διότι εξαρτάται από τη φυσική κατάσταση του αερίου κατά τη συσκευασία του και επομένως εξετάζεται ανά περίπτωση. 14

15 6. ΕΥΦΛΕΚΤΑ ΥΓΡΑ CLP GHS02 DSD F + Εξαιρετικά εύφλεκτο ή F Πολύ εύφλεκτο Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η224: Υγρό και ατμοί εξαιρετικά εύφλεκτοι Σημείο ανάφλεξης < 23 o C και αρχικό σημείο ζέσεως < 35 o C Κατηγορία 2(κίνδυνος) Η225: Υγρό και ατμοί πολύ εύφλεκτα Σημείο ανάφλεξης < 23 o C και αρχικό σημείο ζέσεως > 35 o C Κατηγορία 3(προσοχή) Η226: Υγρό και ατμοί εύφλεκτα 60 o C > Σημείο ανάφλεξης > 23 o C R12: Εξαιρετικά εύφλεκτα Σημείο ανάφλεξης < 0 o C και σημείο ζέσεως < 35 o C R11: Πολύ εύφλεκτα Σημείο ανάφλεξης < 21 o C αλλά δεν είναι εξαιρετικά εύφλεκτα R10: Εύφλεκτα (χωρίς σύμβολο) 55 o C > Σημείο ανάφλεξης > 21 o C! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής για τα F R11 - R10 15

16 - Εύφλεκτα υγρά : υγρά με σημείο ανάφλεξης όχι μεγαλύτερο των 60 o C. Τα δεδομένα που απαιτούνται για την ταξινόμηση : σημείο ανάφλεξης και αρχικό σημείο βρασμού, τα οποία μπορεί να αναζητηθούν στη βιβλιογραφία, να προσδιοριστούν με δοκιμές ή να υπολογιστούν. - Στην περίπτωση μειγμάτων είναι δυνατό (υπό προϋποθέσεις) να χρησιμοποιηθεί υπολογιστική μέθοδος για το σημείο ανάφλεξης. Σημείο ανάφλεξης Oδηγία 67/548 R12 R10 Κατηγορία 3 R11 Κατηγορία 1 Κατηγορία 2 > 35 < 35 > 35 < 35 Σημείο βρασμού / Αρχικό σημείο βρασμού o C CLP 16

17 7. ΕΥΦΛΕΚΤΑ ΣΤΕΡΕΑ CLP GHS02 DSD F Πολύ εύφλεκτο Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η228: Εύφλεκτο στερεό Κατηγορία 2 (προσοχή) Η228: Εύφλεκτο στερεό R11: Πολύ εύφλεκτα Σημείωση Πολλές στερεές ουσίες και μείγματα που είχαν ταξινομηθεί ως F R11 σύμφωνα με το CLP ταξινομούνται ως εύφλεκτα στερεά (κατηγορία 1 ή 2). Άλλες ταξινομούνται ως αυτοαντιδρώσες ουσίες και μείγματα ή ως εκρηκτικά.! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 17

18 Εύφλεκτο στερεό : ουσίες ή μείγματα που είναι άμεσα δυνατό να καούν ή μπορεί να προκαλέσουν ή να συμβάλουν σε ανάφλεξη λόγω τριβής. Στις περισσότερες περιπτώσεις μία απλή διερευνητική μέθοδος (screening) εφαρμόζεται για να προσδιοριστεί εάν είναι εύφλεκτα ή όχι. Τα δεδομένα που απαιτούνται είναι : - Σημείο τήξης - Δεδομένα σχετικά με την αντίδρασή του με το νερό - Δεδομένα σχετικά με το σημείο ανάφλεξης εάν το στερεό περιέχει εύφλεκτα υγρά. Στη συνέχεια για την ταξινόμηση πρέπει να υποβληθούν στη δοκιμή ρυθμού καύσης. 18

19 8. ΑΥΤΟΑΝΤΙΔΡΩΣΕΣ ΟΥΣΙΕΣ και ΜΕΙΓΜΑΤΑ CLP DSD GHS01 GHS02 E Εκρηκτικό F + Εξαιρετικά εύφλεκτο Τύπος Α (κίνδυνος) Η240: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη. Τύπος Β (κίνδυνος) Η241: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. Τύπος C & D (κίνδυνος) Η242: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Τύπος E & F (προσοχή) Η242: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Τύπος G R12: Εξαιρετικά εύφλεκτα R3 : Πολύ μεγάλος κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης R2 : Κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή άλλες πηγές ανάφλεξης R5: Θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη. R6: Εκρηκτικό σε επαφή ή χωρίς επαφή με τον αέρα. R7:Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά R44: Κίνδυνος έκρηξης εάν θερμανθεί υπό περιορισμό 19

20 Αυτοαντιδρώσες ουσίες ή μείγματα : θερμικά ασταθείς υγρές ή στερεές ουσίες ή μείγματα που μπορούν να υποστούν έντονα εξώθερμη αποσύνθεση ακόμη και χωρίς τη συμμετοχή οξυγόνου (αέρα). Αυτός ο ορισμός αποκλείει ουσίες και μείγματα που ταξινομούνται (CLP) ως εκρηκτικά, οργανικά υπεροξείδια ή ως οξειδωτικά. Για την ταξινόμηση τους απαιτούνται αποτελέσματα δοκιμών για τον προσδιορισμό των ιδιοτήτων τους σχετικά με : - Τη δυνατότητα να εκραγεί - Να αναφλεγεί ταχέως - Να επιδείξει βίαιο αποτέλεσμα όταν θερμανθεί υπό βίαιο περιορισμό - Την αντίδραση κατά τη θέρμανση - Τη συγκέντρωση και τον τύπο του διαλύτη που μπορεί να προστίθεται για τη μείωση της ευαισθησίας της ουσίας 20

21 9. ΠΥΡΟΦΟΡΙΚΑ ΥΓΡΑ CLP GHS02 DSD F Πολύ εύφλεκτο Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η250: Αυτοαναλέγεται εάν εκτεθεί στον αέρα. R17: Αυτοαναφλέγεται στο αέρα Δυνατότητα άμεσης μετατροπής Γενικό Χημείο του Κράτους 21

22 Πυροφορικά υγρό : υγρή ουσία ή μείγμα που ακόμη και σε μικρές ποσότητες μπορεί να αναφλεγεί εντός πέντε λεπτών από την επαφή με τον αέρα. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ν3 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Σε περίπτωση που η ουσία εμφανίζεται σε φυσική μορφή διαφορετική (π.χ. για σκοπούς μεταφοράς ή εφοδιασμού) από αυτή που υποβλήθηκε σε δοκιμή, πρέπει να υποβληθεί σε δοκιμή εκ νέου. 22

23 10. ΠΥΡΟΦΟΡΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ CLP GHS02 DSD F Πολύ εύφλεκτο Κατηγορία 1(κίνδυνος) Η250: Αυτοαναλέγεται εάν εκτεθεί στον αέρα. R17: Αυτοαναφλέγεται στο αέρα Δυνατότητα άμεσης μετατροπής Γενικό Χημείο του Κράτους 23

24 Πυροφορικό στερεό : ουσία ή μείγμα που ακόμη και σε μικρές ποσότητες, μπορεί να αναφλεγεί μέσα σε πέντε λεπτά μετά την επαφή του με τον αέρα. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ν2 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). 24

25 11. ΑΥΤΟΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ CLP DSD GHS02 Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η251: Αυτοθερμαίνεται : μπορεί να αναφλεγεί Δεν υπάρχει η τάξη κινδύνου αυτοθερμαινόμενες ουσίες και μείγματα. Κατηγορία 2 (προσοχή) Η252: Σε μεγάλες ποσότητες αυτοθερμαίνεται : μπορεί να αναφλεγεί Γενικό Χημείο του Κράτους 25

26 Αυτοθερμαινόμενη ουσία και μείγμα : υγρή ή στερεά ουσία ή μείγμα, άλλη από πυροφορικό υγρό ή στερεό, που με αντίδραση με τον αέρα και χωρίς την παροχή ενέργειας μπορούν να αυτοθερμανθούν. Διαφέρουν από τα πυροφορικά υγρά ή στερεά κατά το ότι αναφλέγονται μόνο όταν βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες (Kg) και ύστερα από μεγάλες χρονικές περιόδους (ώρες, μέρες). Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτέλεσμα δοκιμής (δοκιμή Ν4 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων) για τον προσδιορισμό της αντίδρασης τους στην αυτοθέρμανση. Tα αποτελέσματα από τη μέθοδο Α16 του Καν 440/2008, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ταξινόμηση στο CLP. 26

27 12. ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΚΛΥΟΥΝ ΕΥΦΛΕΚΤΑ ΑΕΡΙΑ CLP GHS02 DSD F Πολύ εύφλεκτο Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η260: Σε επαφή με το νερό ελευθερώνει εύφλεκτα αέρια τα οποία μπορούν να αυτοαναφλεγούν Κατηγορία 2 (κίνδυνος) Η261: Σε επαφή με το νερό ελευθερώνει εύφλεκτα αέρια Κατηγορία 3 (προσοχή) Η261: Σε επαφή με το νερό ελευθερώνει εύφλεκτα αέρια R15 : Σε επαφή με το νερό εκλύει εξαιρετικά εύφλεκτα αέρια.! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής 27

28 Ουσίες και μείγματα τα οποία σε επαφή με το νερό εκλύουν εύφλεκτα αέρια : στερεές ή υγρές ουσίες ή μείγματα που με αλληλεπίδραση με το νερό, μπορούν να γίνονται αυτόματα εύφλεκτα ή να εκπέμψουν εύφλεκτα αέρια σε επικίνδυνες ποσότητες. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ν5 του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων) για την εκτίμηση της συμπεριφοράς τους κατά την αντίδρασή τους με το νερό σε θερμοκρασία περιβάλλοντος - ρυθμός εξέλιξης εύφλεκτου αερίου. Κριτήρια : - τρόπος αντίδρασης με το νερό (επικίνδυνα, άμεσα, αργά) - ρυθμός εξέλιξης εύφλεκτου αερίου (10 l/kg/h, 20 l/kg/h, 1 l/kg/h) 28

29 13. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΥΓΡΑ CLP DSD GHS03 Ο Οξειδωτικό Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η271 : Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. ισχυρό οξειδωτικό Κατηγορία 2 (κίνδυνος) Η272 : Μπορεί να αναζωπυρώσει την πυρκαγιά. οξειδωτικό Κατηγορία 3 (προσοχή) Η272 : Μπορεί να αναζωπυρώσει την πυρκαγιά. οξειδωτικό R8 : Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά R9 : Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με καύσιμα υλικά! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής για το Ο R8 29

30 Οξειδωτικό υγρό : υγρή ουσία ή μείγμα που ενώ από μόνο του δεν είναι κατ ανάγκη καύσιμο, μπορεί γενικά με την παροχή οξυγόνου να προκαλέσει ή να συμβάλει στην καύση άλλου υλικού. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ο.1, μέρος ΙΙΙ, του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Κριτήρια : - Δοκιμή ανάφλεξης σε μείγμα 1:1 κατά βάρος ουσίας (ή μείγματος) και κυτταρίνης (κατηγορία 1) ή - Σύγκριση του χρόνου αύξησης της πίεσης μείγματος 1:1 κατά βάρος ουσίας (ή μείγματος) και κυτταρίνης με μείγμα : Α. 1:1 κατά βάρος 50% υπερχλωρικού οξέος - κυτταρίνης Β. 1:1 κατά βάρος 40% υδατικού διαλύματος χλωρικού νατρίου - κυτταρίνης Γ. 1:1 κατά βάρος 650% υδατικού διαλύματος νιτρικού οξέος - κυτταρίνης 30

31 14. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ CLP GHS03 DSD Ο Οξειδωτικό Κατηγορία 1 (κίνδυνος) Η271 : Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. ισχυρό οξειδωτικό Κατηγορία 2 (κίνδυνος) Η272 : Μπορεί να αναζωπυρώσει την πυρκαγιά. οξειδωτικό Κατηγορία 3 (προσοχή) Η272 : Μπορεί να αναζωπυρώσει την πυρκαγιά. οξειδωτικό R8 : Η επαφή με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά R9 : Εκρηκτικό όταν αναμιχθεί με καύσιμα υλικά! Δεν υπάρχει δυνατότητα άμεσης μετατροπής για το Ο R8 31

32 Οξειδωτικό στερεό : στερεά ουσία ή μείγμα που ενώ από μόνο του δεν είναι κατ ανάγκη καύσιμο, μπορεί γενικά με την παροχή οξυγόνου να προκαλέσει ή να συμβάλει στην καύση άλλου υλικού. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( δοκιμή Ο.2, μέρος ΙΙΙ, του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Κριτήρια : - Σύγκριση του μέσου χρόνου καύσης μείγματος 4:1 ή 1:1 κατά βάρος ουσίας (ή μείγματος) και κυτταρίνης με μείγμα : Α. 3:2 κατά βάρος βρωμικού καλίου - κυτταρίνης Β. 3:2 κατά βάρος βρωμικού καλίου - κυτταρίνης Γ. 3:7 κατά βάρος βρωμικού καλίου - κυτταρίνης 32

33 15. ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΑ CLP DSD GHS01 GHS02 Ο Οξειδωτικό. Τύπος Α (κίνδυνος) Η240: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη. Τύπος Β (κίνδυνος) Η241: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά ή έκρηξη. Τύπος C & D (κίνδυνος) Η242: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Τύπος E & F (προσοχή) Η242: Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Τύπος G Δυνατότητα άμεσης μετατροπής R7: Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά 33

34 Οργανικά υπεροξείδια : είναι θερμικά ασταθείς ουσίες ή μείγματα οι οποίες μπορούν να υποστούν εξώθερμη αυτοεπιταχυνόμενη αποσύνθεση. Μπορεί επιπλέον να έχουν και τις ιδιότητες : να μπορούν υποστούν εκρηκτική αποσύνθεση, να καίγονται γρήγορα, να είναι ευαίσθητες σε κρούση ή τριβή και να προκαλούν επικίνδυνη αντίδραση με άλλες ουσίες Ταξινομούνται εξ ορισμού βάσει της χημικής τους δομής και της περιεκτικότητας διαθέσιμου οξυγόνου και υπεροξειδίου του μείγματος. Οι ιδιότητές τους που είναι αναγκαίες για την ταξινόμηση προσδιορίζονται πειραματικά. Η ταξινόμησή τους διεξάγεται σύμφωνα με σειρά δοκιμών ((περιγράφεται στο μέρος ΙΙ του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων. 34

35 16. ΔΙΑΒΡΩΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ CLP DSD GHS05 Κατηγορία 1(προσοχή) Η290 : Μπορεί να διαβρώσει μέταλλα C διαβρωτικό H τάξη κινδύνου στην οδηγία 67/548 που μπορεί να συσχετιστεί με τα Διαβρωτικά μετάλλων είναι η C R34 και R35, η οποία αναφερόταν σε κίνδυνο σχετικό με την υγεία δηλ. διάβρωση δέρματος. Αυτές οι ουσίες γενικά είναι πολύ πιθανό να έχουν διαβρωτικές ιδιότητες για μέταλλα και θα πρέπει να υποβάλλονται στις αντίστοιχες δοκιμές προκειμένου να διαπιστώνεται εάν θα ταξινομηθούν και ως Διαβρωτικά μετάλλων. 35

36 Διαβρωτικά μετάλλων : ουσία ή μείγμα το οποίο με χημική δράση θα βλάψει υλικά ή και θα καταστρέψει μέταλλα. Για την ταξινόμηση τους απαιτείται το αποτελέσμα δοκιμής ( μέρος ΙΙΙ, παράγραφος 37.4, του Εγχειριδίου δοκιμών των συστάσεων του ΟΗΕ για τη μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων). Κριτήρια : - Ποσοστό διάβρωσης σε επιφάνεια χάλυβα ή αλουμινίου που υπερβαίνει τα 6,25 mm ετησίως σε θερμοκρασία δοκιμής 55 ο C 36

37 Πληροφορίες Εθνικό Γραφείο στήριξης - CLP Γενικό Χημείο Κράτους Τσόχα 16, Αμπελόκηποι, ΑΘΗΝΑ Τηλ /287 elhelpdesk@ath.forthnet.gr elhelpdesk@gcsl.gr Ιστοσελίδα Γ.Χ.Κ. : Ιστοσελίδα ECHA : 37

38 Eυχαριστώ για την προσοχή σας! 38