ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Transcript

1 ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

2 Παραδείγματα εκτός Ελλάδος Προέρχονται από χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, της Αφρικής και της Ν.Α. Ασίας, τις ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία όπου οι απέραντες εκτάσεις και οι συνθήκες της άγριας ζωής δημιουργούν αλλά δεδομένα ώστε η πιστή μεταφορά της εμπειρίας στον ελλαδικό χώρο να είναι προβληματική

3 Οικοτουρισμός στο δάσος Δαδιάς Η περισσότερο μελετημένη και προσεγμένη περίπτωση οικοτουρισμού στον Ελλαδικό χωρο Δάσος Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου στον Εβρο - Γνωστή για τη πανίδα των αρπακτικών πουλιών - - ετήσιο αριθμό επισκεπτών πάνω από Περιοχή με πλούσιο ανάγλυφο (ρεματιές, μικρά ποτάμια, κοιλάδες, βραχώδεις σχηματισμοί) - - εναλλαγή δάσους με λιβάδια, βοσκότοπους και καλλιέργειες

4 - το δάσος καλύπτεται κυρίως από πεύκα και πλατύφυλλα - Πλούσια πανιδική ποικιλότητα - 29 είδη ερπετών - 11 είδη αμφιβίων - 48 είδη θηλαστικών είδη ορνιθοπανίδας - 43 είδη απρακτικών από τα 47 είδη όλης της Ελλάδος - κραυγαετός (Aquila pomarina) και φιδαετός (Circaetus gallicus) εμφανίζουν την υψηλότερη πυκνότητα στον Ελλαδικό χώρο - ο μοναδικός πληθυσμός μαυρόγυπα (Aegypius monachus) στη Βαλκανική χερσόνησο

5 Προστατευόμενη περιοχή (ΠΠ) από το 1980 Φορέας Διαχείρισης ιδρύθηκε το 2003 Eμπλοκή του WWF στη περιοχή από το η ΠΠ ανήκει σε δύο χωριά: Δαδιά (δήμος Σουφλίου) και Λευκίμμη (δήμος Τυχερού) Συνολικός πληθυσμός 1100 κάτοικοι Η οικοτουριστική ανάπτυξη υπήρξε συνέπεια της λήψης μέτρων προστασίας στη περιοχή και άρα περιορισμός δραστηριοτήτων πχ. Υλοτομία Ο οικοτουρισμός αρχικά θέλησε να αντισταθμίσει τις οικονομικές απώλειες λόγω προστασίας.

6 Ιστορικό δράσεων στη περιοχή 1984: σύνταξη μελέτης και προτεινόμενα έργα : ταίστρα, παρατηρητήριο, φύλακες, εκπαίδευση φυλάκων, εξοπλισμός, εκπαίδευση οικοξεναγών : φύλαξη και παρακολούθηση των αρπακτικών, μελέτη διαχείρισης των πυρήνων, οικοτουρισμός 1996: κέντρο ενημέρωσης, μέτρα διαχείρισης στους πυρήνες, αγορά υλικού παρακολούθησης, κατασκευή οικοτουριστικών καταλυμάτων 1997: επέκταση οικοτουριστικού ξενώνα

7 Οικοτουριστικό κέντρο έξω από το χωριό Δαδιά που περιλαμβάνει Κέντρο Ενημέρωσης, ξενώνα και αναψυκτήριο Δράσεις που παρέχονται στους τουρίστες Ενημέρωση με ταμπλώ και βίντεο στο κέντρο ενημέρωσης Επίσκεψη στο παρατηρητήριο και θέαση των αρπακτικών στη ταίστρα Βόλτα σε σηματοδοτημένα μονοπάτια στο δάσος

8 Περιβαλλοντικά παιχνίδια και ξεναγήσεις στη φύση για μαθητές Ποδηλασία βουνού με ενοικιαζόμενα ποδήλατα Εθελοντικός οικοτουρισμός που συμβάλει στη προστασία αλλά επιδρά θετικά στη τοπική κοινωνία

9 Μελλοντικά προβλέπεται η δυνατότητα ιππασίας στο δάσος Ιαματικά λουτρά Τοποθέτηση ηλεκτρονικής κάμερας για την παρακολούθηση των αρπακτικών

10 Διανομή επισκεπτών Οι περισσότεροι επισκέπτες δεν διανυκτερεύουν στη Δαδιά. Υπάρχουν καταλύματα στο Σουφλί, Τυχερό στους Κατραντζήδες και στο χωριό Δαδιά με ικανοποιητικό αριθμό κλινών που όμως αρχιτεκτονικά δεν είναι ενταγμένα στον περιβάλλοντα χώρο Τα καταλύματα στις οικοτουριστικές περιοχές θα πρέπει να χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να κάνουν ανακύκλωση απορριμμάτων, να χρησιμοποιούν βιολογικούς καθαρισμούς, να αποφεύγουν ουσίες βλαβερές για υο περιβάλλον

11 Καταλύματα Τα καταλύματα στις οικοτουριστικές περιοχές πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένες προδιαγραφές και η αρχιτεκτονική τους να εναρμονίζεται με την αρχιτεκτονική του τόπου. Συνιστάται η ενημέρωση του ντόπιου πληθυσμού με σεμινάρια σχετικά με το σχεδιασμό και τη λειτουργία των οικοτουριστικών υποδομών. Παράδειγμα: στη Πρέσπα η Εταιρεία Πρεσπών (WWF) ανέθεσε σε ειδικευμένο αρχιτέκτονα τη συγγραφή δύο τευχών που αναφέρονταν στις μεθόδους ανακαίνισης των παραδοσιακών κτηρίων στη περιοχή. Τα τεύχη διανεμήθηκαν δωρεάν και παρέχονταν δωρεάν συμβουλές σε κατοίκους που το επιθυμούσαν

12 1994: 1800 επισκέπτες Τουριστικό φορτίο 1999: επισκέπτες - εσωτερικός τουρισμός - οργάνωση εκτός τουριστικών γραφείων (70%) - κυρίως ομάδες 1-5 άτομα - κυρίως δεν διανυκτερεύουν, 9% διανυκτερεύει για ένα βράδυ - 1/5 του συνόλου έρχεται για δεύτερη φορά στο χωριό και απ αυτούς το 50% ξαναεπισκέπτεται το δάσος Αυξημένη επισκεψιμότητα Μάιο και Αύγουστο

13 Κύριοι στόχοι - αναψυχή - παρατήρηση πουλιών Σκοπός επίσκεψης δεν έχουν ως στόχο την πεζοπορία και την εκπαίδευση Δε διαφέρουν και πολύ από αυτούς του μαζικού τουρισμού. Σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της θέσης τους θα μπορούσε να παίξει η εκπαίδευση/ευαισθητοποίηση /επιμόρφωση

14 Διαφήμιση του οικοτουριστικού προορισμού Δε διαφέρει από αυτή του μαζικού τουρισμού δηλ. δε στοχεύει σε εξειδικευμένες ομάδες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη φύση και την οικοτουριστική εμπειρία Η διαφήμιση γίνεται μέσω τηλεοπτικών μηνυμάτων, έντυπο και οπτικοακουστικό υλικό, συμμετοχή σε εκθέσεις Η ανάλυση ερωτηματολογίων έδειξε η πληροφόρηση για τους περισσότερους επισκέπτες έγινε από στόμα σε στόμα

15 Οικοτουρισμός και προστασία περιβάλλοντος Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) από WWF το 1992 δεν ασχολήθηκε εκτεταμένα με το πρόβλημα του τουρισμού λόγω του μικρού αριθμού επισκεπτών. Εντούτοις υπήρξε ζώνωση στις επιτρεπόμενες δραστηριότητες. 2 πυρήνες απόλυτης προστασίας έκτασης στρ. Περιφερειακή ζώνη έκτασης στρ. όπου ο τουρισμός επιτρέπεται με όρους

16 Παρακολούθηση της κατάστασης και διαχείριση επισκεπτών Σχέδιο Παρακολούθησης από το WWF που αποτιμά συνεχώς τη κατάσταση προστασίας στο δάσος και μπορεί να μεταβάλλει τον αριθμό των επιτρεπόμενων επισκέψεων, τη διανομή τους στο χρόνο, τα μονοπάτια στο δάσος κλπ. (φέρουσα ικανότητα). Η διαχείριση των επισκεπτών επιτυγχάνεται με Αναγκαστική κίνηση των αυτοκινήτων σε συγκεκριμένο σημείο του δάσους και όχι ανεξέλεγκτα στην ΠΠ Ανώτατος αριθμός επισκεπτών ανά λεωφορείο (14 άτομα/ μισή ώρα)

17 - ξενάγηση σε ορισμένο αριθμό ομάδων ανά ημέρα - είσοδος στην ΠΠ μόνο από ένα σημείο ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος στον αριθμό των επισκέψεων Το τελευταίο αποτελεί σημείο προστριβής καθώς υτο χωριό της Δαδιάς όπου υπάρχει η πρόσβαση δέχεται και τα μεγαλύτερα οφέλη και όχι πχ. η Λευκίμμη

18 Επιδράσεις του τουρισμού Ο τουρισμός δεν αποτελεί κίνδυνο για - τη κοινωνική συνοχή (κοινωνική φέρουσα ικανότητα) - τα αρπακτικά πουλιά (οικολογική φέρουσα ικανότητα) αλλά Η ικανοποίηση των επισκεπτών από το παρατηρητήριο και το κέντρο ενημέρωσης βαθμολογείται ως χαμηλή τις μέρες αιχμής (ψυχολογική φέρουσα ικανότητα)

19 Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση WWF ξεκίνησε από νωρίς την εκπαίδευση ντόπιων για την απασχόληση τους ως οικοξεναγοί. Πραγματοποιήθηκαν -σεμινάρια -ανταλλαγές επισκέψεων με αντίστοιχες τουριστικές ομάδες -πρόσληψη μετά από εξετάσεις Αυτός είναι και ο κύριος τρόπος που μέρος των εσόδων από τον οικοτουρισμό επιστρέφουν στην τοπική κοινωνία

20 Αντίθετα, μέρος των εσόδων δεν επενδύεται στη προστασία της φύσης. Τα έσοδα πηγαίνουν στη δημοτική επιχείρηση του οικοτουριστικού κέντρου. Λόγω της οικοτουριστικής κίνησης ιδρύθηκε γυναικείος συνεταιρισμός (1993). - διαθέτει σήμερα 45 μέλη - διαθέτει δικό του χώρο παρασκευής και πώλησης τοπικών προιόντων (τραχανά, χυλοπίτες, κουσκούσι, πίτες στα κάρβουνα) -τα διαθέτει σε μαγαζιά στη περιοχή και σε τουρίστες

21 - προμηθεύει το Οικοτ. Κέντρο με τοπικά φαγητά κατά παραγγελία. Η συμβολή στην αντιμετώπιση της ανεργίας στη περιοχή έγινε με την απασχόληση οικοξεναγών, καθαριστριών, σερβιτόρων, φυλάκων, οδηγών, διοικητικών υπαλλήλων στον ξενώνα Αποτέλεσμα - οι κάτοικοι να μην αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεργίας - τα νεαρά άτομα να μη εγκαταλείπουν τη περιοχή - προσκόλληση σε παραδοσιακές δραστηριότητες

22 Αφορμή για περαιτέρω οικοτουριστική ανάπτυξη Δημιουργία οικοτουριστικού συλλόγου νέων «Εβρόραμμα» Κατασκευή τεχνικής λίμνης οκοτουριστικού κέντρου και άλλων υποδομών στο δήμο Τυχερού Κατασκευή οικοτουριστικού ξενώνα στη Λευκίμμη Πάρκο με οπληφόρα στο Τυχερό Ανάδειξη της παραγωγής μεταξιού στο Σουφλί

23 Παράδειγμα πρασινίσματος του τουρισμού σε περιοχή μαζικού τουρισμού Μπορεί ο οικοτουρισμός να εφαρμοστεί σε μια περιοχή με έντονη πίεση από τον μαζικό τουρισμό; - Κατά κανόνα όχι γιατί δεν υπάρχει λόγος γα οικονομικό αντιστάθμισμα για την τοπική κοινωνία και - γιατί ο οικοτουρισμός πρέπει να συμβάλει στη προστασία και όχι στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος

24 Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου (ΕΘΠΖ) ιδρύθηκε το επισκέπτες ετησίως 70% από αυτούς διαμένουν στη περιοχή του ΕΘΠΖ ή το χρησιμοποιούν Ιδρυση Φορέα διαχείρισης το 2000

25 Φορέας διαχείρισης ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές για δραστηριότητες που αποτελούν απειλή για το βιότοπο της χελώνας πχ. - αύξηση του αριθμού των ομπρελών -χρήση τεχνητών φώτων - οικιστική δραστηριότητα - παράβαση ορίων ταχύτητας με τα σκάφη Προωθεί «Κώδικα Ορθής Παρατήρησης της χελώνας» με επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη παρατήρηση της θαλάσσιας χελώνας Συνεργάζεται με κάποιο από τα τουριστικά πρακτορεία που τηρεί κώδικα ορθής συμπεριφοράς προς το περιβάλλον

26 Πραγματοποιεί δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των τουριστών Διερευνά τη δυνατότητα προσφοράς οικοτουριστικών εμπειριών στους τουρίστες Ενέταξε το Πάρκο σε ένα ευρωπαικό δίκτυο πάρκων (Europarc Federation) που λειτουργεί με συγκεκριμένες προδιαγραφές και παρέχει πιστοποίηση όταν τηρούνται οι όροι του European Charter for Sustainable Tourism in Protected Areas. Η προσέγγιση αυτή χαρακτηρίζεται ως ήπιος τουρισμός ενώ απέχει πολύ από τον οικοτουρισμό

27 Οικοτουρισμός στη Κερκίνη - Δεν υπήρχε θέμα οικονομικού αντισταθμίσματος για τη τοπική κοινωνία - Οι ντόπιοι ήταν ήδη προσανατολισμένοι προς παραδοσιακές δραστηριότητες (εκτροφή βουβαλιών και παραγωγή τοπικών προιόντων) Ηταν ήδη θετικοί στη λογική της προστασίας του περιβάλλοντος Η ενίσχυση του οικοτουρισμού απέβλεπε - ενίσχυση προστασίας του περιβάλλοντος - αύξηση της ικανοποίησης του επισκέπτη από την οικοτουριστική ξενάγηση

28 - Σημαντική ενίσχυση της διαδικασίας ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά - με τη προστασία του υγροτόπου - διαχείριση των υδάτινων πόρων - Συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη παρακολούθηση και αξιολόγηση του οικοτουρισμού

29 Bιβλιογραφία Σβορώνου Ε. (2003). Μέθοδοι διαχείρισης του οικοτουρισμού και του τουρισμού σε προστατευόμενες περιοχές. Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και δημοσίων Εργων. WWF-ΕΛΛΑΣ. ISBN X Hovardas T. & Poirazidis K. (2006) Evaluation of the environmentalist dimension of ecotourism at the Dadia Forest Reserve (Greece). Environ. Manage. 38: Παντής Ι. (2001). Οικοτουρισμός στα Εθνικά Πάρκα. Η περίπτωση του ΕΘΠΖ. Συνέδριο με θέμα «Η ανάπτυξη του οικοτουρισμού: η διεθνής εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδος», Θεσσαλονίκη.

30 Βιβλιογραφία Σχεδιασμός δράσεων πιλοτικού χαρακτήρα για την ανάπτυξη του οικολογικού τουρισμού. Μέρος Α. Υπουργείο Ανάπτυξης. Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού.