ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ

Transcript

1 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ για έργα ενεργειακής απόδοσης, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βιώσιμων μεταφορών ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Φεβρουάριος 2016

2 BEAST Beyond Energy Action Strategies D4.4 Έκθεση για τα εργαλεία αύξησης της αποδοχής των ενδιαφερόμενων μερών και εισηγήσεις για την ενεργό εμπλοκή τους T4.3 Ενίσχυση και βελτίωση αποδοχής έργων από τα ενδιαφερόμενα μέρη T Αξιολόγηση των εργαλείων που χρησιμοποιήθηκαν για την ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών φορέων και της δημόσιας αποδοχής επιλεγμένων δράσεων Ημερομηνία υποβολής:

3 NAI OXI East Sweden Energy Agency Κατάλογος Comunità Montana Valtellina di Morbegno παραληπτών: Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών More and Romsdal Fylkeskommune Province of Flemish Brabant Zemgale Regional Energy Agency University of Zagreb, Faculty of Mechanical Engineering and Naval Architecture Western Isles Council Canary Islands Institute of Technology Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ver. Ημ/νία Ετοιμάστηκε από Ελέγχθηκε από Εγκρίθηκε από Status (C-P)* 01 29/02/16 East Sweden Energy Agency, Comunità Montana Valtellina di Morbegno, Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, More and Romsdal Fylkeskommune, Province of Flemish Brabant, Zemgale Regional Energy Agency, University of Zagreb, Faculty of Mechanical Engineering and Naval Architecture, Western Isles Council, Canary Islands Institute of Technology, Goran Krajacic, Inga Kreicmane, Salvador Suarez Garcia, Savvas Vlachos Ylva Ek * C: Confidential P: Public P Η ευθύνη για το περιεχόμενο του παρόντος εγγράφου βαρύνει αποκλειστικά τους συντάκτες του και δεν απηχεί κατ ανάγκη την άποψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ουδεμία ευθύνη φέρουν για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο. 3

4 1 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή Μεθοδολογία Προσδιορισμός εργαλείων Αξιολόγηση εργαλείων Καλές πρακτικές και διδάγματα από τις Ομάδες Έργων του BEAST Εργαλεία για ενίσχυση της αποδοχής και συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών Εργαλεία βασικών πληροφοριών Επισκοπήσεις και Ερωτηματολόγια Ανάλυση ενεργειακού δυναμικού Μέτρηση της δυνητικής εξοικονόμησης ενέργειας Προγραμματισμός έργων Αξιολόγηση επιλογών Διευκολύνοντας τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα Παραδείγματα καλών πρακτικών Κατάρτιση ενδιαφερόμενων μερών Πολιτική υποστήριξη Κατά πρόσωπο υποστήριξη και συμβουλές Εργαλεία για συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων Εκμάθηση τεχνολογίας Πρακτική επίδειξη Κίνητρα και υποδομές για προώθηση νέων τεχνολογιών Κρατική ενίσχυση και χρηματοδοτικά μοντέλα Επιτόπιες Επισκέψεις σε επιτυχημένα έργα Συναντήσεις με εμπλεκόμενους φορείς της κοινότητας Επίδειξη τεχνολογιών Επιδείξεις τεχνολογιών Δημιουργία πολυμερούς ομάδας εργασίας Πολιτική εμπλοκή Πολιτική εμπλοκή Εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα πριν την ανάθεση της σύμβασης Ημέρες Ενέργειας

5 3.4 Εργαλεία παρακολούθησης αντίκτυπου των μέτρων Υιοθέτηση συστήματος διαχείρισης ενέργειας Επιπρόσθετα εργαλεία Κατευθυντήριες γραμμές για την ετοιμασία εκθέσεων για τα ΣΔΒΕ Εργαλεία του Συμφώνου των Δημάρχων Οδηγός για ΣΔΒΕ: Πώς να αναπτύξετε ένα ΣΔΒΕ Εμπνευσμένα καθεστώτα χρηματοδότησης: Τροφή για σκέψη για τους υπογράφοντες του Συμφώνου «Οδηγός χρήσης» για τους υποστηρικτές του Συμφώνου Σύμφωνο των Δημάρχων: Προς ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα SEAP Plus Συμπεράσματα και συστάσεις από άλλες δράσεις του έργου Συναντήσεις για την κατηγορία έργων SAVE Συναντήσεις για την κατηγορία έργων STEER Συναντήσεις για την κατηγορία έργων: ALTENER Συμπεράσματα από τα εργαστήρια (Jam Sessions) Συμπεράσματα από τα εργαστήρια για ΣΔΒΕ (WP3) Purpose and Format of SEAP Workshops in BEAST Σκοπός και περιγραφή των εργαστηρίων ΣΔΒΕ στα πλαίσια του έργου BEAST Συμπεράσματα από την κάθε χώρα Επίλογος Εργαλεία Summary of Lessons Learnt Συμπεράσματα

6 1. Εισαγωγή Οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι εφαρμογές στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας γίνονται με αλματώδη βήματα. Με ποιους τρόπους όμως θα διασφαλιστεί η συνέχιση αυτής της θετικής εξέλιξης; Μέρος της απάντησης στην πιο πάνω ερώτηση μπορεί να αποτελέσει το ευρωπαϊκό έργο BEAST, μέσω του οποίου υποστηρίζεται η υλοποίηση Σχεδίων Δράσης Βιώσιμης Ενέργειας (ΣΔΒΕ), μέσα από την ετοιμασία 23 βιώσιμων ενεργειακών έργων και την υλοποίηση δράσεων που με μετρήσιμες εξοικονομήσεις ενέργειας και χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Απώτερος σκοπός του έργου BEAST είναι η συνεισφορά στους ευρωπαϊκούς στόχους για το 2020 για την Ενέργεια και το Κλίμα και στους νέους στόχους για το 2030 και το 2050 που τεθήκαν στα πλαίσια της πρωτοβουλίας του Συμφώνου των Δημάρχων. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν από 20% σε 40% μέχρι το 2030 σε σχέση με το έτος αναφοράς. Η πρωτοβουλία παρέχει υποστήριξη στις τοπικές αρχές για την επίτευξη του νέου αυτού στόχου, σε συνάρτηση με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Η ανταλλαγή γνώσης και η υλοποίηση δράσεων οργανώνονται σε τρεις κατηγορίες έργων (clusters): STEER, SAVE και ALTENER, με έμφαση στη στοχευμένη ανταλλαγή καλών πρακτικών και εφαρμογή ενεργειακών έργων. Στην κατηγορία «STEER» οι δράσεις στοχεύουν στις βιώσιμες μεταφορές και περιλαμβάνουν την ανάπτυξη υποδομών, την ανάλυση στόλου για επιχειρήσεις που διαχειρίζονται μεγάλο στόλο, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με τα ηλεκτρικά οχήματα, την αξιοποίηση βιοαερίου ως εναλλακτικό καύσιμο και την προώθηση του ποδηλάτου ως μέσο μεταφοράς. Στην κατηγορία «SAVE» τα έργα στοχεύουν στην ενεργειακή απόδοση και επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση προκλήσεων που αφορούν στη χρηματοδότηση, στην αύξηση της συμμετοχής των Εταιρειών Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCOs) σε ενεργειακά έργα, στην Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων και στις τοπικές, μικρές μονάδες παραγωγής ενέργειας. Οι δράσεις που στοχεύουν στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές περιλαμβάνονται στην κατηγορία «ALTENER» και επικεντρώνονται σε γνωστές τεχνολογίες, όπως η συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού και η θέρμανση πόλεων (τηλεθέρμανση) με την αξιοποίηση βιοαερίου, η χρησιμοποίηση της περίσσειας ενέργειας βιομηχανιών και τα δημόσια έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η «γαλάζια» ενέργεια, όπως η ενέργεια των κυμάτων, η βιοενέργεια από τη θάλασσα και η αφαλάτωση νερού με τη βοήθεια τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) θα ενταχθούν στην κατηγορία «Νέες Τεχνολογίες». Οι εταίροι που συμμετέχουν στο έργο BEAST παρέχουν υποστήριξη σε τοπικούς φορείς από εννέα ευρωπαϊκές χώρες για την επιτυχή υλοποίηση των στόχων και δράσεων που περιλαμβάνονται στα ΣΔΒΕ. Οι τοπικές αυτές δράσεις ποικίλουν ευρέως, αντανακλώντας έτσι την πολυπλοκότητα των στόχων των ΣΔΒΕ που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές. Η ανταλλαγή εμπειριών ανάμεσα στους εταίρους και τις ομάδες στόχους από όλη την Ευρώπη όσον αφορά την παρακολούθηση και τις διαδικασίες υλοποίησης καλών πρακτικών κατανέμεται και στις τρεις ομάδες έργων. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο ενδυναμώνεται με συνεργασίες και επιχειρηματικά μοντέλα για βιώσιμα ενεργειακά έργα, καθώς και με τον συνδυασμό αποδεδειγμένων και επιτυχημένων μεθόδων, γνωστών δεδομένων και υπαρχόντων μοντέλων, τα οποία όμως τίθεται 6

7 σε ένα καινούριο πλαίσιο. Οι κατευθυντήριες γραμμές με τον τίτλο «Έκθεση για τα εργαλεία αύξησης της αποδοχής των ενδιαφερόμενων μερών και εισηγήσεις για την ενεργό εμπλοκή τους» στοχεύει στην παράθεση επιτυχημένων προσεγγίσεων καθοδήγησης και παρακολούθησης και προωθηθεί σε τοπικές αρχές και κυβερνήσεις, ένα τυπικό πλαίσιο αναφοράς για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ΣΔΒΕ. Είναι πρωταρχικής σημασίας η διαχείριση παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές να συνδυαστεί με άλλες δράσεις και πρωτοβουλίες των δήμων και να διασφαλιστεί ότι θα αποτελέσει μέρος του συνολικού σχεδιασμού των τοπικών αρχών. Εξίσου σημαντική είναι η εμπλοκή και συμμετοχή σε έργα βιώσιμης ενέργειας όλων των ενδιαφερόμενων μερών και φορέων. Δημόσιοι φορείς, εμπειρογνώμονες, πολίτες και πιθανοί χρήστες και δικαιούχοι ενημερώνονται επαρκώς σε ότι αφορά τις δράσεις, τις εξοικονομήσεις, τα ωφελήματα και τους πιθανούς κινδύνους και επιπτώσεις στο περιβάλλον, ούτως ώστε να εγκρίνουν το έργο, να εξοικειωθούν με αυτό και στο τέλος να υποστηρίξουν την υλοποίησή του. Όπως προαναφέρθηκε, τα έργα που εφαρμόζονται εμπίπτουν σε τρεις ομάδες έργων: ALTENER, STEER και SAVEκαι περιγράφονται στο παραδοτέο 2.2 «Έκθεση για την παρούσα κατάσταση υλοποίησης επιλεγμένων δράσεων» 1. Όλα τα έργα που ολοκληρώθηκαν ή που αναμένεται να υλοποιηθούν, έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και του μεριδίου των ΑΠΕ στο ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στους κύριους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ορισμένα από αυτά τα έργα αποσκοπούν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κυρίως μέσα από την ορθολογική παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας, ενώ άλλα προωθούν την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Η επιλογή των έργων έγινε από τους εννέα εταίρους του BEAST, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το Βέλγιο, την Κροατία, την Κύπρο, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Νορβηγία, την Ισπανία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η εργασία σε ομάδες έργων διασφάλισε τη στενή συνεργασία και τη διακρατική ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με παρόμοια έργα ενεργειακής απόδοσης, ΑΠΕ και βιώσιμων μεταφορών, κάτι που αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντικό για την ολοκλήρωση των Πακέτων Εργασίας 2 και 3, όπου γίνεται πρακτική εφαρμογή τοπικών δράσεων. Το Πακέτο Εργασίας 2 αφορούσε την κινητοποίηση και την κατανόηση των τοπικών δράσεων, συμβάλλοντας έτσι στην επιτυχή υλοποίηση τους που θα ακολουθήσει στο Πακέτο Εργασίας 3. Στο Πακέτο Εργασίας 3 επιλέχθηκαν να υλοποιηθούν βιώσιμες συνεργασίες και τα καλύτερα επιχειρηματικά μοντέλα. Ενισχύθηκαν οι ικανότητες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και η διαχείριση δράσεων για την υλοποίηση του έργου. Τα εργαλεία που επιλέχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν προσαρμόστηκαν στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε έργου. Εντοπίστηκαν εργαλεία για διάφορους σκοπούς, στάδια και τύπους έργων. Ο κάθε εταίρος πραγματοποίησε, με τη χρήση μοντέλου, τη δική του αξιολόγηση για τα έργα που υλοποιήθηκαν στην επικράτεια του στα πλαίσια του προγράμματος BEAST, αποσκοπώντας στον προσδιορισμό των τομέων που θα μπορούσε να βελτιωθεί η αποδοχή των ενδιαφερόμενων μερών. Τα εργαλεία που επιλέχθηκαν κατηγοριοποιούνται ως εργαλεία βασικών πληροφοριών, εργαλεία 1 %20implementation%20of%20actions% pdf 7

8 σχεδιασμού έργων, εργαλεία συμμετοχής των εμπλεκόμενων φορέων και εργαλεία παρακολούθησης των επιπτώσεων. Η χρήση των εργαλείων αυτών για την υλοποίηση άλλων παρόμοιων έργων πιθανό να απαιτεί την προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες. Περισσότερες πληροφορίες για την εφαρμογή των έργων είναι διαθέσιμες στο παραδοτέο 3.1, στο οποίο γίνεται περιγραφή των επιχειρηματικών σχεδίων για τις δράσεις. Η διασφάλιση της επιτυχούς εφαρμογής των έργων βιώσιμης ενέργειας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη προσέγγιση που θα ακολουθήσουν οι τοπικές αρχές στο χειρισμό συγκεκριμένων θεμάτων όπως είναι οι δημόσιες συμβάσεις, η τοπική νομοθεσία, ο προϋπολογισμός και ο συντονισμός των ΣΔΒΕ. Συγκεκριμένα, είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμμετοχή όσο το δυνατό περισσότερων εκπροσώπων από τις δημοτικές αρχές και η ανάθεση σε αυτούς αρμοδιοτήτων, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ισχυρό αίσθημα «ιδιοκτησίας» και δέσμευσης για την επιτυχή ολοκλήρωση των ΣΔΒΕ. Οι εταίροι που συμμετέχουν στο έργο BEAST έχουν εφαρμόσει και αναπτύξει 23 καλές πρακτικές και εργαλεία, προσβλέποντας στη επιτυχή εκτέλεση των δράσεων που περιλαμβάνονται στα ΣΔΒΕ. Η παρούσα έκθεση αξιολογεί τον αντίκτυπο αυτών των εργαλείων και καλών πρακτικών και προβαίνει σε συστάσεις για τη μελλοντική τους χρήση, οι οποίες υπογραμμίζουν τη ζωτική σημασία για την επιτυχία των έργων που τυγχάνουν πολιτικής υποστήριξης και των πολιτών που είναι πρόθυμοι να υιοθετήσουν μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Οι τεχνικές γνώσεις των εμπλεκόμενων φορέων είναι απαραίτητο να βελτιωθούν μέσα από πρακτική επίδειξη και παρουσίαση μελετών περίπτωσης, ενώ οι συνεδριάσεις και η βελτίωση της διαχείρισης έργων πρέπει να αποτελούν κεντρικό παράγοντα εμπλοκής των φορέων στα έργα. 2. Μεθοδολογία 2.1 Προσδιορισμός εργαλείων Κατά την εκτέλεση του στόχου 4.3, όλοι οι εταίροι μοιράστηκαν τις γνώσεις τους για την εξεύρεση εργαλείων που μπορούν να συνεισφέρουν στην αύξηση της συμμετοχής των εμπλεκόμενων φορέων σε ενεργειακά έργα και στην αποδοχή των έργων αυτών από την κοινωνία. Μια πληθώρα εργαλείων καταγράφηκε για διαφορετικούς σκοπούς, στάδια υλοποίησης και τύπους έργων. Ο κάθε εταίρος πραγματοποίησε τη δική του αξιολόγηση για τα έργα που υλοποιήθηκαν στην επικράτεια του στα πλαίσια του προγράμματος BEAST, αποσκοπώντας στον προσδιορισμό των τομέων που θα μπορούσε να βελτιωθεί η αποδοχή των ενδιαφερόμενων μερών. Η αξιολόγηση διευκολύνθηκε με τη χρήση του μοντέλου CAF/EFQM, το οποίο προσαρμόστηκε στις ανάγκες του έργου BEAST. Αυτού του είδους η διαδικασία επιλέχθηκε από κοινού με τους τοπικούς φορείς. Τα κύρια χαρακτηριστικά του μοντέλου παρατίθενται στην Εικόνα 1. 8

9 Enablers Results 3. People 7. People Results 1. Leadership 2. Strategy and Planning 4. Partnerships and Resources 6. Processes/ Recommended Tools for Acceptance and Implementation 9. Citizen/Customerorientated results 8. Social Responsibility Results 10. Key Performance Results 5. Other Enablers Εικόνα 1 Διάγραμμα ροής του μοντέλου CAF/EFQM που χρησιμοποιήθηκε στα πλαίσια τουbeast Στο παραδοτέο έγγραφο 4.3 γίνεται μια σύνοψη των εργαλείων και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης και παρατίθενται εισηγήσεις για τις διαδικασίες όπου είναι δυνατό να αξιοποιηθούν τα εργαλεία για να διευκολυνθεί η ταχεία και αποδοτική υλοποίηση των δράσεων. Οι συστάσεις αυτές, απότοκο της αξιολόγησης των αναληφθέντων έργων, κατανεμήθηκαν σε πέντε διαφορετικές ομάδες. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση παρατίθεται στον Πίνακα 1. Η πρώτη ομάδα ερωτήσεων αφορούσε την πολιτική υποστήριξη των έργων, η δεύτερη ομάδα την επικοινωνία των αποτελεσμάτων και των δράσεων των ΣΔΒΕ στους εμπλεκόμενους φορείς, η τρίτη ομάδα τις δραστηριότητες των τοπικών αρχών και της συμβουλευτικής ομάδας, η τέταρτη ομάδα την εμπλοκή των φορέων στο έργο και τέλος η πέμπτη ομάδα αφορούσε την αξιολόγηση των δημόσιων συμβάσεων, το νομοθετικό πλαίσιο και τις διαδικασίες σχεδιασμού. Πίνακας 1 Ερωτηματολόγιο αυτό-αξιολόγησης για τον προσδιορισμό εργαλείων και εφαρμογών Αρ. Ομάδας Συμμετοχή των τοπικών φορέων και Δημόσια Αποδοχή 1 Έχει αναγνωριστεί η αρμόδια πολιτική ηγεσία; 1 Η πολιτική ηγεσία έχει εγκρίνει το ΣΔΒΕ/έργο; 1 Έχουν συμμετάσχει πολιτικά πρόσωπα στην ανάπτυξη του έργου; Πόσο αποτελεσματική είναι η στρατηγική για τη συνεχή επικοινωνία με τους πολιτικούς; Το έργο αποτελεί μέρος εταιρικών στρατηγικών, επιχειρηματικών σχεδίων, τοπικών σχεδίων κ.λπ.; Η επιτυχής υλοποίηση του έργου θα συνεισφέρει στην εκπλήρωση των στόχων και των επιδιώξεων εταιρικών στρατηγικών, επιχειρηματικών σχεδίων, τοπικών σχεδίων κ.λπ.; Έγινε ενσωμάτωση του έργου σε άλλες δράσεις και πρωτοβουλίες δήμων, τοπικών ή περιφερειακών αρχών; Έχετε ποσοτικοποιήσει και επικοινωνήσει στους εμπλεκόμενους φορείς τη βάση αναφοράς; Έχετε ποσοτικοποιήσει και επικοινωνήσει στους εμπλεκόμενους φορείς τα αναμενόμενα αποτελέσματα, επιπτώσεις, ωφελήματα, δαπάνες και εξοικονομήσεις; Αξιολόγηση (κλίμακα 1-5) 9

10 2 2 Έχετε ποσοτικοποιήσει και επικοινωνήσει στους εμπλεκόμενους φορείς τους πιθανούς κινδύνους; Είναι σε εφαρμογή σχέδιο έργου, με ξεκάθαρες δράσεις και χρονοδιαγράμματα και που έχει κοινοποιηθεί στους εμπλεκόμενους φορείς; 3 Έχει οριστεί υπεύθυνος λειτουργός για το έργο; 3 Είναι ενημερωμένες και συμμετέχουν στο έργο όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης; 3 Έχει οριστεί Ομάδα Έργου/Εργασίας και διαχειριστική δομή; 3 Έχει οριστεί ευρύτερη συμβουλευτική ομάδα ή παρόμοια δομή; Η δομή του έργου επιτρέπει στους εμπλεκόμενους φορείς να 4 συμμετάσχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων; 4 Έχουν αναγνωριστεί όλοι οι πιθανοί εμπλεκόμενοι φορείς; 4 Σε ποιο βαθμό είναι ενήμεροι οι ακόλουθοι εμπλεκόμενοι φορείς: Πιθανοί χρήστες/δικαιούχοι Κοινότητα/ευρύ κοινό Δημόσιοι φορείς Ιδιωτικός τομέας Σε πιο βαθμό έχουν συμμετάσχει οι ακόλουθοι εμπλεκόμενοι φορείς στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη του έργου: Πιθανοί χρήστες/δικαιούχοι Κοινότητα/ευρύ κοινό Δημόσιοι φορείς Ιδιωτικός τομέας Σε πιο βαθμό έχουν συμμετάσχει οι ακόλουθοι εμπλεκόμενοι φορείς στις διαδικασίες υλοποίησης και λήψης αποφάσεων: Πιθανοί χρήστες/δικαιούχοι Κοινότητα/ευρύ κοινό Δημόσιοι φορείς Ιδιωτικός τομέας Προσδιορισμός και αξιολόγηση άλλων προϋποθέσεων και της κατάστασής τους Για παράδειγμα: Δημόσιες Συμβάσεις, Νομοθεσία, Σχεδιασμός Υπάρχουν δυσκολίες στη σύνοψη των αποτελεσμάτων, καθώς το κάθε έργο έχει τις ιδιαιτερότητες του και αξιολογείται ξεχωριστά. Παρ όλα αυτά, είναι δυνατό να εξαχθούν ορισμένα γενικά συμπεράσματα τα οποία ισχύουν για τα πλείστα έργα. Επιπρόσθετη πρόοδος μπορεί να σημειωθεί στους τομείς που αφορούν την επικοινωνία στους εμπλεκόμενους φορείς για τις παρελθούσες, τρέχουσες και μελλοντικές δραστηριότητες. Επίσης, περισσότερη υποστήριξη χρειάζεται να δοθεί στις συμβουλευτικές και άλλες ομάδες εργασίας του έργου. Τα ενδιαφερόμενα μέρη δεν έχουν εμπλακεί επαρκώς στα στάδια σχεδιασμού, ανάπτυξης και υλοποίησης του έργου. Ως εκ τούτου, η χρήση εργαλείων που θα διευκολύνουν και θα αυξήσουν τη συμμετοχή των φορέων στο έργο κρίνεται απαραίτητη. 10

11 2.2 Αξιολόγηση εργαλείων Για την εκτέλεση του στόχου όλοι οι εταίροι συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο, σκοπός του οποίου ήταν ο προσδιορισμός των εργαλείων που είχαν χρησιμοποιήσει για τα έργα τους. Οι ερωτήσεις αφορούσαν τα εξής πεδία: περιγραφή, σκοπός, ανάλυση εσωτερικών δυνατών και αδύναμων σημείων και εξωτερικών ευκαιριών και απειλών (SWOTanalysis), εισηγήσεις και συστάσεις για βελτίωση. Τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου παρατίθενται στην Ενότητα 3 της παρούσας έκθεσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εταίροι του BEASTέχουν χρησιμοποιήσει διάφορα εργαλεία σε διαφορετικά στάδια των έργων τους και για διαφορετικούς σκοπούς. Για τους σκοπούς της παρούσας αναφοράς, δόθηκε έμφαση σε ένα συγκεκριμένο εργαλείο. 2.3 Καλές πρακτικές και διδάγματα από τις Ομάδες Έργων του BEAST Σκοπός των εταίρων του έργου BEASTήταν η παρούσα έκθεση να περιλαμβάνει αποτελέσματα, συμπεράσματα και εισηγήσεις από τις ομάδες εργασίες (clusterworkshops), τα εργαστήρια (jam sessions) και τις συνεδρίες για τα ΣΔΒΕ (SEAPworkshops)που πραγματοποιήθηκαν κατά τις εργασίες του Πακέτου Εργασίας 3. Όλες αυτές οι δραστηριότητες αξιοποιήθηκαν για την ανάπτυξη, χρήση και διάδοση των εργαλείων για την υποστήριξη των εμπλεκόμενων φορέων. Μέρος αυτής της διαδικασίας πραγματοποιήθηκε με τηλεδιασκέψεις μέσω Skype, στα πλαίσια των ομάδων έργων SAVE, STEER καιaltener. Τα αποτελέσματα περιλαμβάνονται στην Ενότητα 4 της παρούσας έκθεσης. 3. Εργαλεία για ενίσχυση της αποδοχής και συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών Τα εργαλεία που προσδιορίστηκαν και παρατίθενται στο παραδοτέο έγγραφο 4.3 κατηγοριοποιούνται ως εξής: Βασικά Εργαλεία Πληροφόρησης Εργαλεία για σχεδιασμό έργων Εργαλεία για συμμετοχή ενδιαφερόμενων μερών Εργαλεία για παρακολούθηση επιπτώσεων Η ακόλουθη ενότητα αναλύει με λεπτομέρεια τους τρόπους με τους οποίους οι εταίροι έχουν χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα εργαλεία και μεθόδους για να εμπλέξουν τα ενδιαφερόμενα μέρη στα διάφορα στάδια των έργων τους. Δίνονται συνοπτικές πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ένα εργαλείο ή μια μέθοδος εφαρμόστηκε, την αντιληπτή επίδραση στην αποδοχή των ενδιαφερόμενων μερών και τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες της κάθε μεθόδου. 3.1 Εργαλεία βασικών πληροφοριών Αυτή η ομάδα εργαλείων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση των εκπομπών αναφοράς και τη διευκόλυνση της διαδικασίας απογραφής των εκπομπών αυτών. Επιπρόσθετα, τα εργαλεία αυτά δύνανται να παρέχουν βοήθεια στις τοπικές αρχές για τον καθορισμό των στόχων τους για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2) και για τις διαδικασίες παρακολούθησης. 11

12 3.1.1 Επισκοπήσεις και Ερωτηματολόγια Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Hebrides Energy Supply Company, Outer Hebrides Εταίρος: Comhairle nan Eilean Siar, Σκωτία Παράδειγμα εφαρμογής: Σκοπός του ερωτηματολογίου, το οποίο αποστάληκε ταχυδρομικώς στα νοικοκυριά, ήταν η συλλογή πληροφοριών σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας στα νοικοκυριά, πληροφορίες οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στο Επιχειρηματικό Σχέδιο της Hebrides Energy Supply Company. Πέρα από τη συλλογή των πληροφοριών αυτών, η έρευνα έδωσε στους ερωτώμενους την ευκαιρία να εισηγηθούν πιθανές προτάσεις έργων. Το ερωτηματολόγιο αποστάληκε σε όλα τα νοικοκυριά του συμπλέγματος νησιών Outer Hebrides και όσοι το συμπλήρωναν συμμετείχαν σε κλήρωση δώρων. Στον Πίνακα 2 παρατίθεται ένα παράδειγμα αυτής της έρευνας. Το γεγονός ότι οι απόψεις της κοινότητας ζητήθηκαν στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης του έργου και το γεγονός ότι ερωτήθηκαν γιατί θα προτιμούσαν ή δε θα προτιμούσαν εναλλακτικό παροχέα υπηρεσιών, συνέβαλε στην αύξηση της αποδοχής του έργου από τα ενδιαφερόμενα μέρη. Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν αξιοποιήθηκαν στο Επιχειρηματικό Σχέδιο και στην Εκστρατεία Προώθησης του έργου. Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία (Strengths) Ικανοποιητικό επίπεδο κάλυψης. Επιτρέπει τη συλλογή ακριβών δεδομένων για τον καθορισμό Επιχειρηματικού Σχεδίου. Η κλήρωση δώρων αύξησε τη συμμετοχή των νοικοκυριών στην έρευνα. Ευκαιρίες (Opportunities) Δημιουργία βάσης επαφών. Εξασφαλισμένη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης Αδυναμίες (Weaknesses) Υψηλό κόστος εφαρμογής έρευνας και ανάλυσης Κίνδυνοι (Threats) Δημιουργία προσδοκιών σε πρώιμο στάδιο του έργου. Η εταιρεία ίσως να μην εξασφαλίσει τα αναμενόμενα επίπεδα εξοικονόμησης. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Μείωση των εξόδων και δημιουργία ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, για αύξηση του ποσοστού συμμετοχής στην έρευνα. 12

13 Πίνακας 2 Παράδειγμα έρευνας σε νοικοκυριά 13

14 3.1.2 Ανάλυση ενεργειακού δυναμικού Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Microgrid,νησί La Graciosa Εταίρος: ITC, Κανάριες Νήσοι Παράδειγμα εφαρμογής: Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου, διενεργήθηκε έρευνα για να συλλεχθούν πληροφορίες σχετικά με την ενεργειακή ζήτηση και τον πιθανό αντίκτυπο της αυξημένης χρήσης ΑΠΕ. Πραγματοποιήθηκε επίσης αξιολόγηση του δυναμικού των υφιστάμενων έργων ΑΠΕ, με τη συλλογή δεδομένων από τις εγκαταστάσεις αιολικής και ηλιακής ενέργειας, χρησιμοποιώντας πυρανόμετρα και ανεμόμετρα. Η έρευνα επεκτάθηκε και στα υφιστάμενα φορτία και στην ενεργειακή ζήτηση των νοικοκυριών. Η προσπάθεια για βαθιά κατανόηση των ενεργειακών αναγκών της τοπικής κοινότητας και εξεύρεση εκείνων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές, συνέβαλε στην αύξηση της αποδοχής του έργου από τα ενδιαφερόμενα μέρη. Δυνατά σημεία (Strengths) Δυνατότητα να συλλεχθούν ακριβή δεδομένα. Ευκαιρίες (Opportunities) Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της κοινότητας για τις προτάσεις Ανάλυση SWOT Αδυναμίες (Weaknesses) Καλή τεχνική γνώση και αυστηρή προσέγγιση είναι απαραίτητα στοιχεία για να διασφαλιστεί η ακρίβεια στη συλλογή δεδομένων. Κίνδυνοι (Threats) Διαχείριση της μελλοντικής της ενεργειακής ζήτησης Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η καλή τεχνική γνώση και η αυστηρή προσέγγιση είναι απαραίτητα στοιχεία για να διασφαλιστεί ότι η συλλογή δεδομένων πραγματοποιείται με ακρίβεια Μέτρηση της δυνητικής εξοικονόμησης ενέργειας Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Κεντρικά γραφεία της CMM: Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος στην οροφή του κτιρίου Εταίρος: CMM, Ιταλία Παράδειγμα εφαρμογής: Το προσωπικό της CMM που εργάζεται στα κεντρικά κτίρια, συμμετείχε στη φάση διαβούλευσης, σε συνεδρίες και εργαστήρια σχετικά με την ανάπτυξη των δράσεων. Με αυτό τον τρόπο εισακούστηκαν περισσότερες απόψεις και εντοπίστηκαν διάφορες επιλογές για την εφαρμογή των δράσεων, που οδήγησαν στη μείωση του κόστους του έργου και συνεπώς στη συντόμευση της περιόδου αποπληρωμής. Ταυτόχρονα αυξήθηκε η αποδοχή του έργου από τους εργαζομένους. Μερικά από τα διδάγματα που εξάχθηκαν από τα εργαστήρια (jam sessions) είναι τα εξής: Η τηλεφωνική υπενθύμιση των ενδιαφερόμενων μερών μία ή δύο μέρες πριν από το εργαστήριο αυξάνει τον αριθμό των συμμετεχόντων. 14

15 Εκτός από την παρουσία εμπειρογνωμόνων, συνίσταται η πρόσκληση εκπροσώπων από τοπικές επιχειρήσεις, για να εισακουστεί και η επιχειρηματική άποψη. Οι φοιτητές τεχνικών σχολών μπορούν να εκφράσουν εναλλακτικές απόψεις και λύσεις. Είναι σημαντικό oι πιο πάνω παρατηρήσεις να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διοργάνωση μελλοντικών εργαστηρίων. Η έμφαση που δόθηκε στην εξοικονόμηση των ενεργειακών δαπανών του δήμου, συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην αποδοχή του έργου από το προσωπικό. Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία (Strengths) Αδυναμίες (Weaknesses) Οι ετήσιες εξοικονομήσεις στις ενεργειακές δαπάνες οδήγησαν σε ευρύτερη αποδοχή του έργου. Αδυναμίες στην αιτιολόγηση της περιόδου αποπληρωμής. Διαφορετικές απόψεις ως προς αυτό το θέμα εκφράστηκαν κατά τη φάση Η συμμετοχή του προσωπικού στο αρχικό στάδιο συνέβαλε σε τροποποιήσεις και βελτιώσεις κατά την υλοποίηση του έργου. διαβούλευσης. Ευκαιρίες (Opportunities) Απειλές (Threats) Έγινε κατανοητό σε όλους ότι το έργο στο δημόσιο κτίριο CMM μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα μελέτης περίπτωσης για γειτονικές περιοχές. Οι διαφορετικές απόψεις στη διατήρηση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού του κτιρίου επηρέασαν τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης των προτεινόμενων τροποποιήσεων. Η φάση διαβούλευσης για το έργο ενδέχεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η αναφορά στη δυνητική εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για την αύξηση της αποδοχής του έργου από τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ωστόσο, το επιχειρηματικό σχέδιο πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο σταθερό, διαφορετικά μπορεί να οδηγήσει στην αμφισβήτηση της εγκυρότητας των δεδομένων. 3.2 Προγραμματισμός έργων Αυτή η ομάδα εργαλείων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διευκόλυνση των διαδικασιών προγραμματισμού των έργων. Ο σκοπός και τα οφέλη διαφέρουν από εργαλείο σε εργαλείο, αλλά όλα συγκεντρώνουν πληροφορίες για τις χρηματοδοτικές πηγές και μοντέλα, παρέχουν οδηγίες βήμα προς βήμα για την υλοποίηση των ΣΔΒΕ και γενικές πληροφορίες για την ανάπτυξη ΣΔΒΕ και προσδιορισμό δράσεων. 15

16 3.2.1 Αξιολόγηση επιλογών Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Εκμετάλλευση της ενέργειας της θάλασσας Εταίρος: Comhairle nan Eilean Siar, Σκωτία Παράδειγμα εφαρμογής: Αφού εντοπίστηκαν οι βασικοί ενδιαφερόμενοι, το αρχικό εργαστήριο πραγματοποιήθηκε για να συζητηθούν οι επιλογές για την εγκριμένη τοποθεσία εκμετάλλευσης της ενέργειας της θάλασσας στη δυτική ακτή του Lewis. Ακολούθησε άσκηση και εργαστήριο για την αξιολόγηση των διαθέσιμων επιλογών. Η χρήση εντύπων για τον προσδιορισμό και αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των επιλογών αυτών διευκόλυνε τη σύγκλιση απόψεων. Οι συμμετέχοντες είχαν στη διάθεσή τους αρκετές επιλογές κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου και έπρεπε να εξετάσουν διάφορες ερωτήσεις για την κάθε πηγή. Ενδεικτικές ερωτήσεις παρατίθενται στον Πίνακα 3. Πίνακας 1 Ενδεικτικές ερωτήσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τον κάθε παράγοντα Ερωτήσεις αξιολόγησης παραγόντων: Πόροι Περιβαλλοντικό ς Σχεδιασμός Επενδυτές Δημόσιος τομέας Παράδοση Κοινωνικοοικον ομικοί παράγοντες Κίνδυνοι Ποιες είναι οι συνέπειες στους πόρους και ποιες οι ευκαιρίες (στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα); Είναι πιθανό να υπάρχουν περιορισμοί που αφορούν στο σχεδιασμό και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες; Αυτή η επιλογή θα ωφελήσει τον ευρύτερο τομέα της θαλάσσιας ενέργειας; Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι απόψεις και το επίπεδο ενδιαφέροντος από τους επενδυτές; Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πιθανές απόψεις και συνέπειες για το δημόσιο τομέα; Δυνατότητα τήρησης χρονοδιαγραμμάτων (θέματα υλοποίησης, λειτουργικές απαιτήσεις, απαιτήσεις διαχείρισης, τεχνικά θέματα) Θετικές ή αρνητικές συνέπειες στην έρευνα και ανάπτυξη, στην αλυσίδα εφοδιασμού, στην κοινότητα και στην οικονομία. Ποιοι κίνδυνοι ενέχουν και για ποιον; Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει σε εταίρους και ενδιαφερόμενα μέρη, στη βάση της σκοπιάς του καθενός, να συμμετέχουν ισότιμα στον προσδιορισμό των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών των διαθέσιμων επιλογών, να καταλήγουν ευκολότερα και γρηγορότερα σε συναίνεση, επιλέγοντας κάθε φορά τις ανάλογες δράσεις. Δυνατά σημεία (Strengths) Επιτρέπει να ακουστούν διαφορετικές απόψεις και προοπτικές, ενθαρρύνει τη δημιουργική σκέψη σχετικά με τις επιλογές για το έργο Ευκαιρίες (Opportunities) Δίνει την ευκαιρία για βαθύτερη σύνδεση και διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών Ανάλυση SWOT Αδυναμίες (Weaknesses) Είναι δύσκολο να εξευρεθούν πόροι και να διατηρηθεί ο αρχικός δυναμικός ρυθμός των διαδικασιών. Κίνδυνοι (Threats) Πιθανές αλλαγές στο εξωτερικό περιβάλλον συνεπάγονται αλλαγές στις διαθέσιμες επιλογές. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Οι πρόσωπο με πρόσωπο συναντήσεις εγγυώνται καλύτερα αποτελέσματα, παρά ο διάλογος μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή η τηλεδιάσκεψη. 16

17 3.2.2 Διευκολύνοντας τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Συντονισμός προμηθειών και εμπορευμάτων στο Δήμο του Norrkoping Εταίρος: ESEA, Σουηδία Παράδειγμα εφαρμογής: Ο σκοπός του έργου είναι η δημιουργία ευκαιριών για τους τοπικούς παραγωγούς τροφίμων για υποβολή προσφορών στις δημόσιες συμβάσεις του δήμου, μέσα από τη δημιουργία πλατφόρμων για δικτύωση, εκπαίδευση και ανταλλαγή γνώσεων. Για τον προσδιορισμό του ιδανικότερου τρόπου υλοποίησης του έργου, επιδιώχθηκε η συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, εκθέτοντας τους στις εμπειρίες παρόμοιων έργων και ενθαρρύνοντας τους να αξιολογήσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα διαφορετικών λύσεων, με σκοπό να καταλήξουν στη βέλτιστη επιλογή. Αυτό έγινε μέσα από χωριστές συναντήσεις με τους δημοτικούς υπαλλήλους και άλλους ενδιαφερόμενους, για να συζητηθούν οι διαθέσιμες επιλογές για εργαστήρια και συνεδρίες. Διαφορετικές απόψεις και ιδέες διατυπώθηκαν, έτσι ώστε αυτή η διαδικασία να είναι σε εξέλιξη. Αναζητούνται κοινά θέματα για εργαστήρια και συνεδρίες που θα διοργανωθούν στα πλαίσια του έργου. Το επίπεδο αποδοχής του έργου αυξήθηκε μέσα από τη συμμετοχή των φορέων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα στο σχεδιασμό και την επιλογή των βέλτιστων λύσεων. Δυνατά σημεία (Strengths) Οι επαφές μεταξύ εμπλεκόμενων φορέων από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα ενισχύουν τη συνέχιση του έργου. Ευκαιρίες (Opportunities) Ευκαιρίες για επέκταση του έργου σε άλλους ενδιαφερόμενους δήμους της περιοχής. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες (Weaknesses) Δυσκολίες στον εφοδιασμό, όταν μεγάλοι δήμοι αγοράζουν αγαθά από μικρούς τοπικούς παραγωγούς. Στην παρούσα κατάσταση, η ζήτηση για πολλά είδη εμπορευμάτων σε ένα μεγάλο δήμο δεν αντιστοιχεί με την παροχή εντός της περιοχής. Απειλές (Threats) Οι αυξήσεις μεμονωμένων μεταφορών που συνδέονται με πολλούς μικρούς προμηθευτές οδηγούν σε πολλές και ξεχωριστές παραδόσεις, χωρίς να υπάρχει συντονισμός. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Συνεχής αύξηση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα Παραδείγματα καλών πρακτικών Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Συμπαραγωγή από βιομάζα και επέκταση του δικτύου τηλεθέρμανσης Εταίρος: Πανεπιστήμιο του Zagreb, Κροατία Παράδειγμα εφαρμογής: Κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας Ενέργειας στην πόλη Velika Gorica, οι πολίτες ενημερώθηκαν για καλές πρακτικές παρόμοιων και επιτυχημένων ευρωπαϊκών έργων. Οι ενδιαφερόμενοι ενημερώθηκαν περαιτέρω για παραδείγματα καλών πρακτικών μέσα από συνεδρίες και εργαστήρια. 17

18 Ο βαθμός αποδοχής από τους πολίτες και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέλη αυξήθηκε μέσα από την παρουσίαση καλών πρακτικών από παρόμοια έργα. Δυνατά σημεία (Strengths) Οι ενδιαφερόμενοι φορείς ενημερώθηκαν για την ύπαρξη παρόμοιων έργων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Έγινε ανταλλαγή γνώσεων ανάμεσα σε ειδικούς από διαφορετικούς τομείς. Είναι εύκολο να συμπεριληφθούν περισσότεροι φορείς στο έργο. Ευκαιρίες (Opportunities) Παρουσίαση περισσότερων καλών πρακτικών. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες (Weaknesses) Δεν υπήρχε η δυνατότητα επίσκεψης των ενδιαφερόμενων φορέων σε παρόμοια έργα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Απειλές (Threats) Χρονοβόρες διαδικασίες συλλογής πληροφοριών για παρόμοιες καλές πρακτικές. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η διαδικασία συγκέντρωσης πληροφοριών για παρόμοια έργα μπορεί να γίνει χρονοβόρα. Το εμπόδιο αυτό μπορεί να ξεπεραστεί με τη δημιουργία βάσης δεδομένων για τα έργα που έχουν υλοποιηθεί. Η αναζήτηση στη βάση δεδομένων μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με τον τύπο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της τεχνολογίας που χρησιμοποιήθηκε. Με αυτό τον τρόπο, οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα έχουν πρόσβαση σε παραδείγματα έργων από όλη την Ευρώπη Κατάρτιση ενδιαφερόμενων μερών Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης σε δημόσια κτίρια Εταίρος: PFB, Βέλγιο Παράδειγμα εφαρμογής: Εντατικά σεμινάρια κατάρτισης και ενημέρωσης σχετικά με τις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης διοργανώθηκαν για το προσωπικό των δήμων, συμπεριλαμβανομένης της ετοιμασίας και εφαρμογής ενός «χάρτη πορείας» τεσσάρων βημάτων για την καθοδήγηση και παρακολούθηση μιας Σύμβασης Ενεργειακής Απόδοσης (εκπαίδευση, βιωσιμότητα σύμβασης, ανάλυση δεδομένων, διευκόλυνση της έναρξης της σύμβασης). Ο «χάρτης» παρατίθεται στην Εικόνα 2. Παράλληλα, οι καταρτιζόμενοι ενημερώθηκαν και εκπαιδεύτηκαν στη χρήση σημαντικών εργαλείων, όπως η επιστολή δέσμευσης, τα έντυπα για την καταγραφή τεχνικών δεδομένων, η μεθοδολογία επιλογής πεδίου εφαρμογής μιας Σύμβασης Ενεργειακής Απόδοσης και τα έντυπα για υποβολή προσφορών από πάροχους ενεργειακών υπηρεσιών. Η αποδοχή και η υλοποίηση Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης ενισχύθηκαν με την παροχή εκπαιδευτικού υλικού στα ενδιαφερόμενα μέρη με σκοπό την τεχνική τους κατάρτιση και με την παροχή ενός συνόλου εργαλείων για την υποστήριξη της εφαρμογής συμβάσεων. 18

19 Εικόνα 2 Η πορεία καθοδήγησης Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης που χρησιμοποιήθηκε για την κατάρτιση των ενδιαφερόμενων μερών Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία (Strengths) Προσωπική επαφή κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων, συμμετοχή ειδικών, αλληλεπίδραση, ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ διαφορετικών δήμων, ανάπτυξη έτοιμων εντύπων Ευκαιρίες (Opportunities) Η πρώτη προσπάθεια ενημέρωσης και κατάρτισης σχετικά με τις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης στους δήμους του Βελγίου. Αν έχει επιτυχημένα αποτελέσματα, θα αποτελέσει καλό παράδειγμα και για άλλους δήμους. Αδυναμίες (Weaknesses) Απαιτεί πόρους για τη διαχείριση των συμβάσεων Τεχνικές λεπτομέρειες/όροι των συμβάσεων Κίνδυνοι (Threats) Ανεμική ανάπτυξη της βελγικής αγοράς Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η ανάπτυξη εργαλείων, εντύπων και εκπαιδευτικού υλικού που μπορούν να διατεθούν σε πολλούς δήμους είναι μία αποτελεσματική προσέγγιση για την υιοθέτηση νέων επιχειρηματικών εννοιών και μοντέλων σε μια περιοχή. 19

20 3.2.5 Πολιτική υποστήριξη Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Ενεργειακά αποδοτικός οδικός φωτισμός Εταίρος: Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, Κύπρος Παράδειγμα εφαρμογής: Τα έργα αντικατάστασης λαμπτήρων οδικού φωτισμού έχουν περιληφθεί από το Ενεργειακό Γραφείο σε ένα σημαντικό αριθμό ΣΔΒΕ πολλών δήμων στην Κύπρο. Στο Ενεργειακό Γραφείο ανατέθηκε η διαχείριση του έργου για μια ομάδα τοπικών αρχών. Σε αυτό το έργο, τα εμπλεκόμενα μέρη είχαν καθοριστικό ρόλο για την επιτυχή εφαρμογή του. Το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού συνέβαλε στη διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου για τις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης και τις Εταιρείες Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCOs). Η Αστυνομία Κύπρου καθόρισε τις ελάχιστες απαιτήσεις φωτισμού για να διασφαλίζεται η ασφάλεια στους δρόμους. Το Γενικό Λογιστήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας έθεσε ζητήματα που σχετίζονται με τις δημόσιες συμβάσεις και τη χρηματοδότηση. Το Υπουργείο Εσωτερικών, ως η αρμόδια αρχή για τις τοπικές αρχές στην Κύπρο, ενημερώθηκε για το έργο. Η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου είναι ημικρατικός οργανισμός, υπεύθυνος για την ηλεκτροδότηση στην Κύπρο και τη συντήρηση των λαμπτήρων οδικού φωτισμού. Τα συμβούλια των δήμων και κοινοτήτων είχαν την ευθύνη για την πολιτική έγκριση και στήριξη της υλοποίησης του έργου. Ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου έδωσε έγκριση για πρόσβαση στο ηλεκτρικό δίκτυο. Αφού προσδιορίστηκαν οι σημαντικοί εμπλεκόμενοι φορείς, διοργανώθηκαν εργαστήρια και συναντήσεις για να συζητηθούν οι διαθέσιμες επιλογές και στη συνέχεια πάρθηκαν επίσημες πολιτικές αποφάσεις από τα συμβούλια των δήμων. Ενδεικτικό παράδειγμα υλοποίησης του έργου παρουσιάζεται στην Εικόνα1. Η αποσαφήνιση και ο καθορισμός των ρόλων και ευθυνών όλων των εμπλεκόμενων μερών, καθώς και η λήψη αποφάσεων με βάση το τι είναι εφικτό και τι όχι, αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες για την επιτυχία του έργου. Ο ρόλος των τοπικών αρχών στο έργο αναβαθμίστηκε και με τη στήριξη από το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών ανέλαβαν ουσιαστικές αποφάσεις σε θέματα που αφορούν την περιφέρειά τους, χωρίς να πρέπει να περιμένουν λύση στα προβλήματά τους από την κυβέρνηση ή άλλους εξωτερικούς φορείς. Στις 16 Ιουνίου 2014 διοργανώθηκε από το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για το έργο στην οποία παρευρέθηκαν εκπρόσωποι από τους ακόλουθους οργανισμούς: Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου Ένωση Δήμων Κύπρου Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων του Γενικού Λογιστηρίου της Κυπριακής Δημοκρατίας Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Πανεπιστήμιο Κύπρου Τα κύρια θέματα που συζητήθηκαν ήταν: 1. Οι όροι των δημοσίων συμβάσεων για το έργο πρέπει να γίνονται σεβαστοί από τις τοπικές αρχές (αγορά και συντήρηση λαμπτήρων οδικού φωτισμού) 20

21 2. Ποιο είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς των λαμπτήρων οδικού φωτισμού και των μεταλλικών ή ξύλινων πασσάλων; 3. Μπορούν οι τοπικές αρχές ή αδειοδοτημένοι εγκαταστάτες να επέμβουν στον οδικό φωτισμό; Ποιο είναι το νομικό πλαίσιο που διέπει τις επεμβάσεις αυτές; 4. Ποιο είναι το νομικό πλαίσιο για τις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης και ποιους όρους πρέπει να σέβονται οι τοπικές αρχές όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις και την ανάθεση μιας σύμβασης σε Εταιρεία Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών; Τα συμπεράσματα που εξάχθηκαν από τη συζήτηση συνέβαλαν στον καλύτερο σχεδιασμό και ανάπτυξη του έργου και στην αποσαφήνιση παρεξηγήσεων και ασαφειών. Εικόνα1 Παράδειγμα εγκατάστασης λαμπτήρων LED σε δρόμο της Λευκωσίας το 2015 από το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Ο προσδιορισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων που επηρεάζονται και έχουν λόγο για το έργο και η συμμετοχή τους από το αρχικό στάδιο αυξάνει το βαθμό αποδοχής του έργου, καθώς τους δίνεται η ευκαιρία να εκφράσουν έγκαιρα την άποψή τους για το σχεδιασμό του έργου και για άλλα ζητήματα που τους απασχολούν. Δυνατά σημεία (Strengths) Επιτρέπει να ακουστούν διαφορετικές απόψεις και προοπτικές, ενθαρρύνει τη δημιουργική σκέψη σχετικά με τις επιλογές για το έργο Ευκαιρίες (Opportunities) Δίνει την ευκαιρία για βαθύτερη σύνδεση και διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών. Απαντήσεις σε αρχικά ερωτήματα. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες (Weaknesses) Η διαχείριση απόψεων από πολλούς φορείς είναι χρονοβόρα και δύσκολη διαδικασία. Κίνδυνοι (Threats) Σοβαρές διαφωνίες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά το σχεδιασμό ή την υλοποίηση του έργου. Ο συντονιστής αναλαμβάνει σοβαρή ευθύνη για το έργο. 21

22 Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Όταν σε ένα έργο εμπλέκονται φορείς με διαφορετικά και πολλές φορές συγκρουόμενα πολιτικά συμφέροντα, είναι απαραίτητη η παρουσία ενός σοβαρού συντονιστή, ο οποίος θα είναι σε θέση να διασφαλίζει τη λήψη συναινετικών αποφάσεων Κατά πρόσωπο υποστήριξη και συμβουλές Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Αναβάθμιση ενεργειακής απόδοσης πολυκατοικιών Εταίρος: Zemgale Regional Energy Agency, Λετονία Παράδειγμα εφαρμογής: Έχει προταθεί η διοργάνωση δύο ενημερωτικών εκστρατειών και πέντε σεμιναρίων σε πέντε δήμους στα πλαίσια του νέου εθνικού σχεδίου προώθησης ενεργειακής αναβάθμισης πολυκατοικιών, που ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του Το νέο σχέδιο χρηματοδοτεί μέχρι και 50% των δαπανών ενεργειακής αναβάθμισης. Κατά του μήνες Απρίλιο και Μάιο το ZREA θα διοργανώσει τέσσερα σεμινάρια, ένα σε κάθε δήμο (Jelgava, Jekabpils, Ozolnieki) για να εξηγήσει στους ιδιοκτήτες διαμερισμάτων τα οφέλη των ενεργειακών αναβαθμίσεων και τις δυνατότητες χρηματοδότησης που τους προσφέρει το νέο σχέδιο. Το σεμινάριο αυτό θα είναι μια ευκαιρία για πρόσωπο με πρόσωπο παροχή βοήθειας και συμβουλών για τη συμπλήρωση των εντύπων αίτησης. Απώτερος σκοπός της εκστρατείας είναι η ενθάρρυνση των ιδιοκτήτων να συμμετάσχουν στο σχέδιο για ενεργειακή αναβάθμιση του διαμερίσματός τους. Η παροχή κατά πρόσωπο υποστήριξης, συμβουλών και βοήθειας, αν και απαιτεί αρκετό χρόνο και πόρους, αποδεικνύεται στο τέλος πολύ αποτελεσματική. Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία (Strengths) Αδυναμίες (Weaknesses) Η ενημερωτική εκστρατεία στους πέντε δήμους της περιφέρειας δύναται να Η τελική απόφαση για υποβολή ή όχι αίτησης εξαρτάται μόνο από τους ιδιοκτήτες. επηρεάσει θετικά τους ενδιαφερόμενους στην υποβολή αίτησης για ενεργειακή αναβάθμιση. Ως αποτέλεσμα διάφορων αιτιών, ορισμένοι ενδιαφερόμενοι δεν κατανοούν πλήρως τη διαδικασία και έτσι αποθαρρύνονται από το να υποβάλουν αίτηση. Ευκαιρίες (Opportunities) Κίνδυνοι (Threats) Η παροχή άμεσης υποστήριξης στους ενδιαφερόμενους αιτητές οδηγεί σε υποβολή περισσότερων αιτήσεων Η εξοικονόμηση ενέργειας ως αποτέλεσμα των ενεργειακών αναβαθμίσεων μπορεί να λειτουργήσει ως ενθαρρυντικός παράγοντας για υποβολής περισσότερων αιτήσεων. Η κακή ποιότητα κατασκευαστικών έργων, καθώς το κόστος είναι ένα από τα κριτήρια επιλογής εταιρείας ενδέχεται να δώσει αρνητική δημοσιότητα στις ενεργειακές αναβαθμίσεις και να αποθαρρύνει τους ιδιοκτήτες διαμερισμάτων. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η επέκταση της ενημερωτικής εκστρατείας μπορεί να αυξήσει τον αριθμό των ιδιοκτήτων που θα υποβάλουν αίτηση χορηγίας για ενεργειακή αναβάθμιση. 22

23 3.3 Εργαλεία για συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων Μια σειρά από παραδείγματα έχει προσδιοριστεί που προσφέρουν καλές συμβουλές και παραδείγματα καλών πρακτικών όσον αφορά τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων φορέων στον καταρτισμό των στόχων, στην ανάπτυξη και στις διαδικασίες υλοποίησης των ΣΔΒΕ. Ανάλογα με τη φύση του έργου, τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να περιλαμβάνουν πολιτικούς, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και του ιδιωτικού τομέα Εκμάθηση τεχνολογίας Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Ηλεκτρικά αυτοκίνητα και σχετικές υποδομές Εταίρος: ESEA, Σουηδία Παράδειγμα εφαρμογής: Τακτικές συναντήσεις καθ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του έργου με τους ενδιαφερόμενους φορείς, έμφαση στην εκμάθηση τεχνολογίας, καλά παραδείγματα από άλλα έργα, αντιμετώπιση προκαταλήψεων, ανάπτυξη περιφερειακής στρατηγικής για επαναφόρτιση υποδομών. Η αποδοχή του έργου ενισχύθηκε μέσα από τη δημιουργία στενότερων επαφών μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Δυνατά σημεία Δημιουργία δικτύου επικοινωνίας μεταξύ της τοπικής αυτοδιοίκησης, των εταιρειών πώλησης αυτοκινήτων και των κατασκευαστών υποδομών φόρτισης αυτοκινήτων. Ευκαιρίες Χάρη στη συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις, επιδείξεις και δοκιμές οδήγησης, οι έμποροι αυτοκινήτων είχαν την ευκαιρία να προωθήσουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στην επιχειρηματική κοινότητα και σε ιδιωτικές εταιρείες. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Η συμμετοχή νέων δήμων στο έργο αποτελεί πρόκληση, καθώς πολλοί δεν είναι πρόθυμοι να εμπλακούν σε προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης. Κίνδυνοι Οι διαδικασίες των δημόσιων συμβάσεων αποτελούν πρόκληση για τους δήμους για την δημιουργία επαφών με τη βιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων και υποδομών φόρτισης. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Εξεύρεση νέων τρόπων συμμετοχής διστακτικών εταίρων σε έργα περιφερειακής συνεργασίας Πρακτική επίδειξη Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Kύκλωμα ποδηλατόδρομου στηvatellina Εταίρος: CMM, Ιταλία Παράδειγμα εφαρμογής: Η σύνδεση του ποδηλατόδρομου έχει τεθεί σε εφαρμογή, αλλά κεντρικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος είναι η ενθάρρυνση της χρήσης του από τους πολίτες όλο το χρόνο. Ο στόχος ήταν να ενθαρρύνουμε τους κατοίκους να εξετάσουν τη χρήση του ποδηλατόδρομου (ενδεχομένως σε συνδυασμό με τα σιδηροδρομικά ταξίδια), όταν ταξιδεύουν 23

24 στην εργασία τους, ξεπερνώντας την αντίληψη ότι η λωρίδα είναι μόνο για χρήση από τους τουρίστες. Διοργανώθηκαν εκδηλώσεις πρακτικής επίδειξης, στις οποίες οι πολιτικοί ενθαρρύνθηκαν να χρησιμοποιήσουν τον ποδηλατόδρομο για σκοπούς μετακίνησης στην εργασία τους, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν την κοινότητα για αυτό το εναλλακτικό μέσο μεταφοράς. Στα πλαίσια του έργου BEAST δημιουργήθηκε ένας κατάλογος με τις εκδηλώσεις που σχετίζονται με τη βιώσιμη ενέργεια και, κατά τη διάρκεια της 10 ης Ιουλίου 2015, πολιτικοί και κάτοικοι κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε εργαστήριο με στόχο τη βελτίωση των καθημερινών μετακινήσεων και των ταξιδιών τους, χάρη στον ενσωματωμένο ποδηλατόδρομο. Ειδικοί στον τομέα έλαβαν μέρος στο εργαστήριο, εξηγώντας πόσο σημαντικό είναι να γίνεται χρήση των υφιστάμενων υποδομών και δίνοντας έμφαση στις ευκαιρίες που παρέχει το κύκλωμα ποδηλατόδρομου στη Vatellina. Εικόνα 4 Εκδηλώσεις επίδειξης και εργαστήρια για την προώθηση του ποδηλατόδρομου στη Valtellina Η αποδοχή του έργου από το κοινό ενισχύθηκε με τη διοργάνωση πρακτικής επίδειξης των ευκαιριών που προσφέρει ο νέος ποδηλατόδρομος. Δυνατά σημεία Η δυνατότητα συνδυασμού ποδηλάτου και τρένου για τις μετακινήσεις αυξάνει το βαθμό αποδοχής του έργου. Αύξηση τουριστών στην περιοχή Ευκαιρίες Οι κάτοικοι της περιοχής ενδιαφέρονται σε λύσεις που θα τους προσφέρουν εναλλακτικούς, βιώσιμους τρόπους μεταφοράς στην εργασία τους. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Είναι δύσκολο να ξεπεραστεί η αντίληψη ότι η χρήση του ποδηλατόδρομου αφορά τους τουρίστες κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Κίνδυνοι Η έλλειψη ενημέρωσης του τοπικού γραφείου τουρισμού σχετικά με τις δυνατότητες του βιώσιμου τουριστικού προϊόντος Η μη επαρκής συντήρηση των υποδομών, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες, όπου ο ποδηλατόδρομος δε χρησιμοποιείται. 24

25 Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η οργάνωση περισσότερων εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με σκοπό να δοθεί έμφαση στις δυνατότητες χρήσης του ποδηλατόδρομου από την τοπική κοινότητα όλη τη διάρκεια του χρόνου και όχι μόνο από τους τουρίστες το καλοκαίρι Κίνητρα και υποδομές για προώθηση νέων τεχνολογιών Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Προώθηση ηλεκτρικού οχήματος και υποδομών Εταίρος: MRFK, Νορβηγία Παράδειγμα εφαρμογής: Η Νορβηγία παρέχει ισχυρά κίνητρα για τη χρήση ηλεκτρικού οχήματος: δωρεάν στάθμευση και χρήση πορθμείων, δωρεάν φόρτιση σε πολλά σημεία φόρτισης, χρήση της λωρίδας για λεωφορεία. Στα πλαίσια του έργου BEAST διοργανώθηκαν εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης για αυτά τα ωφελήματα, όπως συνέδριο με θέμα τα ηλεκτρικά οχήματα και αγώνας ηλεκτρικών οχημάτων στο Trolladder. Εικόνα 5 Διαδρομή με ηλεκτρικό λεωφορείο σε απότομο, ορεινό δρόμο Η παροχή κινήτρων για ιδιοποίηση των νέων τεχνολογιών από το κοινό αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την αύξηση του ποσοστού της αποδοχής και χρήσης νέων τεχνολογιών. Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία Αδυναμίες Πρακτική επίδειξης τρόπου χρήσης των Αβεβαιότητα σχετικά με τεχνικούς νέων τεχνολογιών περιορισμούς για επενδύσεις Ευκαιρίες Κίνδυνοι Η διοργάνωση εκδηλώσεων και η παροχή κινήτρων συμβάλλουν στη διάδοση των νέων τεχνολογιών. Αβεβαιότητα σχετικά με μελλοντική εθνική πολιτική και οικονομική κατάσταση. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: 25

26 Δημιουργία ευκαιριών για γνωριμία και ανταλλαγή εμπειριών με άτομα που έχουν αγοράσει και χρησιμοποιούν ηλεκτρικά οχήματα Κρατική ενίσχυση και χρηματοδοτικά μοντέλα Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Παραγωγή βιοαερίου Εταίρος: MRFK, Νορβηγία Παράδειγμα εφαρμογής: Έχοντας συνειδητοποιήσει τη σημαντικότητα του βιοαερίου ως το εναλλακτικό καύσιμο του μέλλοντος, οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της κυβέρνησης της Νορβηγίας περιλαμβάνουν τη δημιουργία σταθμών βιοαερίου. Έτσι, στα πλαίσια της εθνικής στρατηγικής για παραγωγή βιοαερίου, οι εταίροι μέσω του έργου BEAST έχει διερευνηθεί η δυναμική αξιοποίησης της βιομάζας της χώρας για παραγωγή βιοαερίου, αναζητώντας και αξιολογώντας τις διαθέσιμες τεχνολογικές λύσεις, τη τεχνική και υλικοτεχνική βιωσιμότητα του έργου και αναζητώντας επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα. Η κρατική υποστήριξη και προώθηση νέων τεχνολογιών μπορεί να ενθαρρύνει τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα να εξετάσει σοβαρά την υλοποίηση σχετικών έργων, ιδιαίτερα όταν δοθούν κίνητρα ή οικονομικές ενισχύσεις. Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία Ενθάρρυνση του ιδιωτικού τομέα για ανταπόκριση στους κρατικούς σχεδιασμούς. Opportunities Συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση των ενδιαφερόμενων σχετικά με την αξιοποίηση του βιοαερίου ως καύσιμο Αδυναμίες Κίνδυνοι Πιθανός επανασχεδιασμός εθνικής πολιτικής. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η επιδίωξη της πολιτικής σταθερότητας στην περιοχή θα επιταχύνει τις διαδικασίες Επιτόπιες Επισκέψεις σε επιτυχημένα έργα Αξιοποίηση στο έργο ΒEAST: Προώθηση λύσεων ενεργειακής αναβάθμισης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Εταίρος: ZREA, Λετονία Παράδειγμα εφαρμογής: Για την αύξηση της κλίμακας και του αριθμού των έργων ενεργειακής αναβάθμισης και ΑΠΕ στην περιοχή και για την κατανόηση της ανάγκης για προώθηση και αναβάθμιση των έργων αυτών χρησιμοποιήθηκαν ταυτόχρονα διάφορα εργαλεία. Για παράδειγμα, διοργανώθηκε εργαστήριο αναζήτησης νέων δυνατοτήτων και ευκαιριών. Οι εμπλεκόμενοι φορείς, μέσα από επιτόπιες επισκέψεις, είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν διάφορες πρακτικές εφαρμογές, όπως η επίσκεψη στο μεγαλύτερο ηλιακό πάρκο στη Λετονία (Εικόνα 6). Οι ηλιακοί συλλέκτες του 26

27 πάρκου αυτού εγκαταστάθηκαν στην οροφή νοσοκομείου για την εξασφάλιση ζεστού νερού χρήσης, σε συνδυασμό με την εγκατάσταση δύο νέων λεβήτων πέλετ, οι οποίοι αντικατέστησαν τους λέβητες αερίου. Η συνολική δυναμικότητα του συστήματος είναι 285,64 kw και υπολογίζεται ότι θα μειώσει τις δαπάνες για θέρμανση και ζεστό νερό κατά 50%. Οι επιτόπιες επισκέψεις σε επιτυχημένα έργα ενίσχυσαν την αποδοχή νέων έργων, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα εναλλακτικούς τρόπους σκέψης για λύσεις ΑΠΕ και ενεργειακής αναβάθμισης διαφόρων τύπων και κλίμακας. Δυνατά σημεία Πρόνοιες και προϋποθέσεις για την αποδοχή και την πολιτική δέσμευση υλοποίησης έργων ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ. Ευκαιρίες Η αύξηση του αριθμού και της κλίμακας των έργων και τεχνολογιών ΑΠΕ και ενεργειακής απόδοσης. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Οι δράσεις παραμένουν ακόμη μικρής κλίμακας. Κίνδυνοι Αμφιβολίες ως προς την αποτελεσματικότητα της απόδοσης και του κόστους των επιλεγμένων τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Εικόνα 2 Επιτόπια επίσκεψη στο μεγαλύτερο ηλιακό πάρκο στη Λετονία Η συνδυασμένη αξιοποίηση εργαλείων είναι απαραίτητη, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί ενδιαφέρον και δέσμευση για τη χρησιμοποίηση τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ Συναντήσεις με εμπλεκόμενους φορείς της κοινότητας Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Συνδυασμένο σύστημα ανεμογεννητριών και γεννήτριας πετρελαίου στο νησί Fuerteventura Εταίρος: ITC, Κανάριες Νήσοι 27

28 Παράδειγμα εφαρμογής: Ξεχωριστές συναντήσεις οργανώθηκαν με τους κατοίκους του νησιού, την τοπική αυτοδιοίκηση, την Αρχή του νησιού Lanzarote, την Κυβέρνηση των Κανάριων Νήσων και τους διαχειριστές συστήματος μεταφοράς και διανομής. Ο σκοπός των συναντήσεων αυτών ήταν η επίτευξη συμφωνίας ως προς τους στόχους και τις δράσεις που θα υλοποιηθούν. Ως αποτέλεσμα, έχει επιτευχθεί η συναίνεση όλων των ενδιαφερομένων και έχει ξεκινήσει η υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων, μεταξύ των οποίων και η υποβολή στο εθνικό πρόγραμμα Έρευνας και Ανάπτυξης ενός έργου σχετικά με την κατασκευή υποδομών μικροδικτύου. Η Κεντρική Κυβέρνηση της Ισπανίας έχει εγκρίνει την υλοποίηση έργου ύψους 2 εκατομμυρίων ευρώ για την εγκατάσταση σύστημα αποθήκευσης ενέργειας στο νησί, με τη χρήση Li-ion μπαταρίες. Οι συναντήσεις με τους πολίτες με σκοπό την ανοικτή συζήτηση σχετικά με διάφορα θέματα του έργου, ενίσχυσε την αποδοχή του. Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία Αδυναμίες Οι συναντήσεις προσφέρουν την ευκαιρία Η προσέγγιση αυτή μπορεί να γίνει για ανοικτή συζήτηση όλων των ζητημάτων που σχετίζονται με το προτεινόμενο έργο. χρονοβόρα, ειδικά όταν χρειάζονται να γίνουν μετακινήσεις. Ευκαιρίες Κίνδυνοι Οι συναντήσεις δίνουν την ευκαιρία σε Οι συναντήσεις, αν δεν διαχειριστούν με διάφορους εμπλεκόμενους φορείς να ορθό τρόπο, μπορούν να καταλήξουν σε εκφράσουν την άποψή τους, κάτι που μακροχρόνιες συζητήσεις, που δεν οδηγούν οδηγεί στον προσδιορισμό νέων στη λήψη αποφάσεων. δυνατοτήτων. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Οι συναντήσεις πρέπει να είναι καλά δομημένες, με σαφείς στόχους, ούτως ώστε να μεγιστοποιηθούν τα ωφελήματα και να προκύψουν ξεκάθαρα αποτελέσματα από τις συναντήσεις Επίδειξη τεχνολογιών Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Προώθηση ηλεκτρικών οχημάτων και υποδομών φόρτισής τους Εταίρος: ZREA, Λετονία Παράδειγμα εφαρμογής: Για εξασφάλιση της αποδοχής του έργου από το κοινό διοργανώθηκε «μαραθώνιος ηλεκτρικών οχημάτων» σε πέντε περιοχές και στον οποίο συμμετείχαν περίπου 200 άτομα. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οι ενδιαφερόμενοι ενημερώθηκαν για το οφέλη από τη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις κοινές λανθασμένες αντιλήψεις για τα ηλεκτρικά οχήματα, στις τεχνικές εγκατάστασης σημείων φόρτισης και σε εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα. Η πρακτική επίδειξη λειτουργίας των ηλεκτρικών οχημάτων απέδειξε ότι τα ηλεκτρικά οχήματα δεν αποτελούν τεχνολογία του μέλλοντος, αλλά του σήμερα και ότι μπορούν να αποφέρουν πολλά οφέλη για τους ιδιοκτήτες. 28

29 Δυνατά σημεία Ενίσχυση της αποδοχής και της κατανόησης των ωφελημάτων που έχουν να δώσουν τα ηλεκτρικά οχήματα. Σημαντική κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ευκαιρίες Αυξημένη συζήτηση και αναζήτηση για ευκαιρίες ευρύτερης χρήσης πράσινων μεταφορών Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Η πληροφόρηση δεν είναι αρκετή από μόνη της για να πείσει έναν ιδιώτη ή μια τοπική αρχή για την αγορά ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου, καθώς αγορά του έχει υψηλότερο κόστος σε σχέση με ένα συμβατικό αυτοκίνητο. Επομένως, η ενημέρωση των ενδιαφερόμενων πρέπει να συνοδεύεται από τη ψήφιση νομοθεσίας η οποία θα παρέχει στους ιδιοκτήτες ηλεκτρικών οχημάτων διευκολύνσεις ως προς τη φορολογία και τους χώρους στάθμευσης και θα συγχρηματοδοτεί την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων. Κίνδυνοι Η επιλογή των ηλεκτρικών οχημάτων δυσχεραίνεται εξαιτίας της απόδοσής τους σε ψυχρά κλίματα. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Συχνότερες διοργανώσεις παρόμοιων εκδηλώσεων Επιδείξεις τεχνολογιών Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Υποδομές και Δημόσιες Συμβάσεις όσον αφορά τα ηλεκτρικά οχήματα Εταίρος: Πανεπιστήμιο του Zagreb, Κροατία Παράδειγμα εφαρμογής: Στην επαρχία Dubrovnik-Neretva διοργανώθηκαν «Ημέρες Ενέργειας», κατά τις οποίες το κοινό συμμετείχε σε εργαστήρια και ημερίδες με θέμα τα ηλεκτρικά οχήματα και τις απαραίτητες υποδομές ( Οι διοργανωτές παρουσίασαν στους συμμετέχοντες ένα σταθμό φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και έδωσαν την ευκαιρία σε όσους ήθελαν να οδηγήσουν δοκιμαστικά ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Η εστίαση στα πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα ηλεκτρικά οχήματα, έναντι των συμβατικών είναι σημαντική για την αποδοχή της νέας αυτής τεχνολογίας από τους ενδιαφερόμενους. 29

30 Εικόνα 3 Εργαστήριο με θέμα τα ηλεκτρικά οχήματα και υποδομές, που διοργανώθηκε στα πλαίσια των εκδηλώσεων «Ημέρα Ενέργειας» Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία Αδυναμίες Αύξηση της αποδοχής της νέας τεχνολογίας Αρχική δυσκολία προσέλκυσης από τους πολίτες, δυνατότητα δικτύωσης μεγάλου κύκλου πολιτών. εταιρειών υποδομών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων με τοπική αυτοδιοίκηση και κοινό αντίστοιχα. Ευκαιρίες Κίνδυνοι Γνωριμία των εταιρειών παροχής υποδομών και πώλησης ηλεκτρικών αυτοκινήτων με τη νέα αγορά. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η παροχή πρακτικών κινήτρων για υιοθέτηση της νέας τεχνολογίας είναι κριτικής σημασίας Δημιουργία πολυμερούς ομάδας εργασίας Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Κτίρια χαμηλών εκπομπών άνθρακα και Ενεργειακή Απόδοση Εταίρος: Comhairle nan Eilean Siar, Σκωτία Παράδειγμα εφαρμογής: Διενέργεια μιας σειράς από συναντήσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, κατά τις οποίες οι εμπλεκόμενοι συμφώνησαν ότι υπάρχει ανάγκη για μια εντατική και στρατηγική 30

31 προσέγγιση. Ως αποτέλεσμα δημιουργήθηκε μια πολυμερής ομάδα για αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Η στρατηγική και το σχέδιο δράσης της ομάδας περιλαμβάνει την αντιμετώπιση του ψηλού επιπέδου ενεργειακής φτώχειας στο σύμπλεγμα νησιών Outer Hebrides. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων είναι μία από τις τρεις κύριες δράσεις της ομάδας. Η αποδοχή της ομάδας επιτεύχθηκε με τον καταρτισμό ενός σχεδίου δράσης, αποδεκτού από όλους τους εμπλεκομένους. Δυνατά σημεία Η ενεργειακή φτώχεια μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα μέσα από τη συνεργασία εταίρων από διάφορους τομείς. Ευκαιρίες Επιτρέπει τον εντοπισμό κενών στις διαδικασίες. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Πρόκειται για ένα πολύπλοκο θέμα και συνεπώς η αντιμετώπισή του αποτελεί πρόκληση, όπως και η εξασφάλιση μακροπρόθεσμης εμπλοκής και συνεργασίας. Κίνδυνοι Τα χρηματοδοτικά μέσα που διατίθενται μπορεί να υπονομεύσουν την ευκαιρία να εφαρμοστούν στην πράξη οι δράσεις και αυτό μπορεί να οδηγήσει στην αποχώρηση των εταίρων από την ομάδα. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Ο περιορισμός των προτεινόμενων δράσεων οδηγεί σε μεγαλύτερη έμφαση στην υλοποίησή τους Σαφείς βασικές πληροφορίες είναι απαραίτητες για να μπορεί να μετρηθεί ο αντίκτυπος αυτής της προσέγγισης Πολιτική εμπλοκή Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Δήμος του CIVO Μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός Εταίρος: CMM, Ιταλία Παράδειγμα εφαρμογής: Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη συμμετοχή δημοτικών συμβούλων και πολιτικών στα εργαστήρια. Κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να μοιραστούν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους για το έργο, μεταξύ τους και οι δημοτικοί σύμβουλοι. Περισσότερες πληροφορίες για το εργαστήριο είναι διαθέσιμες στην έκθεση D2.3 «Εννέα καλά οργανωμένα εργαστήρια», στο Μέρος 4. Η έκθεση είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του έργου BEAST 2. Επιπρόσθετες παρατηρήσεις για την αξιοποίηση των εργαστηρίων ως εργαλεία αύξησης της συμμετοχής ενδιαφερομένων είναι διαθέσιμες στο Μέρος 4.5 «Μαθήματα από τη διεξαγωγή εργαστηρίων». Η αποδοχή του έργου αυξήθηκε με την εμπλοκή των φορέων λήψης αποφάσεων στις συζητήσεις και την παράθεση των ωφελημάτων του έργου. Ανάλυση SWOT 2 ed_%20jam_%20sessions_including_reports_2015.pdf 31

32 Δυνατά σημεία Η πολιτική αποδοχή του έργου ενδυναμώνεται από την ανάγκη του δήμου για μείωση δαπανών, συμπεριλαμβανομένων και των ενεργειακών δαπανών. Ευκαιρίες Η πολιτική βούληση για κατασκευή του σταθμού συνεισφέρει στην αποδοχή της επένδυσης. Αδυναμίες Η επίτευξη κοινής συμφωνίας μεταξύ των Δήμων του CMM και του CIVO αποτελεί πρόκληση. Κίνδυνοι Οι πολιτικοί είναι διστακτικοί στις δεσμεύσεις για επενδύσεις, λόγω πιθανών διαφορετικών κινήτρων στο μέλλον. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Η ύπαρξη χρηματοδοτικών μέσων για την υλοποίηση του έργου είναι ένας από τους παράγοντες που θα εξασφαλίσει την πλήρη αποδοχή του έργου. Η βεβαιότητα για την παροχή εθνικών κινήτρων για παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ είναι σημαντική για τη μείωση του ρίσκου και την αύξηση της αποδοχής του έργου Πολιτική εμπλοκή Αξιοποίηση στο έργο ΒΕAST: Θέρμανση από απόβλητα, BoxholmOvako Εταίρος: ESEA, Σουηδία Παράδειγμα εφαρμογής: Οι συμμετέχοντες σε άλλα έργα προσκλήθηκαν σε εργαστήριο που διοργανώθηκε για το έργο Ovako/Boxholm για να μοιραστούν τις γνώσεις τους για επιχειρηματικά μοντέλα και τεχνικές λύσεις. Στο εργαστήριο έλαβαν επίσης μέρος φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και λήψης αποφάσεων. Περισσότερες πληροφορίες για το εργαστήριο είναι διαθέσιμες στην έκθεση D2.3 «Εννέα καλά οργανωμένα εργαστήρια», στο Μέρος 4, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του έργου BEAST. Επιπρόσθετες παρατηρήσεις για την αξιοποίηση των εργαστηρίων ως εργαλεία αύξησης της συμμετοχής ενδιαφερομένων σε έργα είναι διαθέσιμες στο Μέρος 4.5 «Μαθήματα από τη διεξαγωγή εργαστηρίων». Η εμπλοκή φορέων λήψης αποφάσεων και η παράθεση καλών πρακτικών από άλλες περιοχές μπορεί να συνεισφέρει στην αποδοχή και εν τέλει στην υλοποίηση ενός έργου. Δυνατά σημεία Οι εμπειρίες καλών και κακών πρακτικών από άλλα έργα είναι χρήσιμες για την υλοποίηση του έργου. Επίτευξη κοινής πολιτικής συναίνεσης Ευκαιρίες Εμπλοκή περισσότερων ενδιαφερόμενων Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Η έλλειψη παρόμοιου έργου στην περιοχή δυσχεραίνει την αποτελεσματική επικοινωνία των προτεινόμενων δράσεων του έργου BEAST. Κίνδυνοι Η υλοποίηση του έργου θα είναι χρονοβόρα, καθώς δεν έχει οριστεί επικεφαλής. 32

33 Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Ο ορισμός ενός επικεφαλής του έργου είναι απαραίτητος, προκειμένου να διατηρηθεί η επικοινωνία του έργου και των συναφών δραστηριοτήτων πέρα από τις αρχικές επαφές Εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα πριν την ανάθεση της σύμβασης Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Ενεργειακή απόδοση σε αθλητικές εγκαταστάσεις Εταίρος: Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών (CEA), Κύπρος Παράδειγμα εφαρμογής: Με σκοπό την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα, ιδίως εκείνων που εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών και εξοπλισμού που σχετίζονται με το έργο, οργανώθηκε μια συνάντηση για ανταλλαγή απόψεων πριν από τη λήψη των μέτρων ενεργειακής απόδοσης. Ακολούθως διευθετήθηκε επίσκεψη στην τοποθεσία του έργου. Ο Δήμος χρησιμοποίησε το εργαλείο αυτό, πριν από την προετοιμασία των εγγράφων για τη λήψη προσφορών για τις υπηρεσίες υλοποίησης μέτρων ενεργειακής απόδοσης στο κολυμβητήριο, προκειμένου να εντοπιστούν και να ενημερωθούν οι ενδιαφερόμενοι πάροχοι υπηρεσιών και να εξεταστεί προκαταρτικά η ικανότητά τους να προσφέρουν ό, τι προτάθηκε από τον ενεργειακό έλεγχο. Η συνάντηση και η επίσκεψη αποτέλεσαν τον σύνδεσμο μεταξύ του σχεδιασμού, της σύμβασης και της υλοποίησης του έργου. Το πρόγραμμα της συνάντησης περιελάμβανε τα εξής θέματα: Εισαγωγή και χαιρετισμός από τον Δήμαρχο Λακατάμιας Παρουσίαση του έργου Green Partnerships, στο οποίο συμμετείχε ο Δήμος Λακατάμιας Παρουσίαση των αποτελεσμάτων του ενεργειακού ελέγχου που πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του δημοτικού κολυμβητηρίου από το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών Συζήτηση σχετικά με τις συστάσεις του ενεργειακού ελέγχου Νομικό πλαίσιο και απαιτήσεις για τις εκπομπές αερίων από λέβητες βιομάζας Παρουσίαση των προβλεπόμενων προσκλήσεων υποβολής προσφορών για την αντικατάσταση του λέβητα Συζήτηση σχετικά με τεχνικούς όρους, τον προϋπολογισμό και το χρονοδιάγραμμα για την προμήθεια του έργου. Επιτόπια επίσκεψη πιθανών παρόχων υπηρεσιών στις εγκαταστάσεις του Δημοτικού Κολυμβητηρίου. Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα ήταν ο εντοπισμός των δυνητικά διαθέσιμων λύσεων στην αγορά της Κύπρου για την κάλυψη των απαιτήσεων του έργου σχετικά με τη νομοθεσία και την ενεργειακή απόδοση. Ζητήματα όπως ο περιορισμένος προϋπολογισμός και οι πολύ αυστηρές απαιτήσεις για τις εκπομπές αερίων συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια της συνάντησης. Η υλοποίηση του έργου επισπεύστηκε μέσα από την εμπλοκή των πιθανών παρόχων υπηρεσιών πριν από το στάδιο των δημοσίων συμβάσεων, προκειμένου να ενημερωθούν για το σχεδιασμό του έργου και τις διαδικασίες προσφορών. 33

34 Ανάλυση SWOT Δυνατά σημεία Αδυναμίες Ανατροφοδότηση από την αγορά και τους πιθανούς προμηθευτές. Συμβολή στην ετοιμασία των εγγράφων των προσφορών. Ευκαιρίες Κίνδυνοι Αποφυγή λαθών και αντιφάσεων στις προσφορές. Οι ιδιωτικές εταιρείες προωθούσαν τις δικές τους λύσεις και προϊόντα. Επηρεασμός της απόφασης για την ανάθεση της σύμβασης από τις απόψεις που ακούστηκαν. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Το εργαλείο αυτό μπορεί να βελτιωθεί με τη συμμετοχή όσο το δυνατό περισσότερων ιδιωτικών εταιρειών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η υλοποίηση του έργου δε θα επηρεαστεί από μία συγκεκριμένη λύση/προϊόν Ημέρες Ενέργειας Αξιοποίηση στο έργο ΒEAST: Γνωριμία των νησιώτικων κοινοτήτων με τις ΑΠΕ Εταίρος: Πανεπιστήμιο του Zagreb, Κροατία Παράδειγμα εφαρμογής: Η προώθηση των δραστηριοτήτων του Συμφώνου των Δημάρχων και της υλοποίησης του έργου SEAP έχει γίνει μέσα από τη διοργάνωση τοπικών ημερών ενέργειας. Ενημερωτικά φυλλάδια και παρουσιάσεις χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία προώθησης, με θέμα παραδείγματα καλών πρακτικών εγκατάστασης ΑΠΕ και προτεινόμενα εφικτά έργα. Στην αποδοχή του κοινού συνείσφερε η έμφαση στα πλεονεκτήματα των ΑΠΕ σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα. Δυνατά σημεία Η αποδοχή και το ενδιαφέρον του κοινού για την εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ μπορεί να ενισχυθεί πολύ εύκολα, αν η εξοικονόμηση ενέργειας μεταφραστεί σε εξοικονόμηση χρημάτων. Ευκαιρίες Γνωριμία πολιτών με εταιρείες που εγκαθιστούν συστήματα ΑΠΕ. Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Είναι δύσκολο η διευθέτηση επίσκεψης σε χώρους όπου έχουν υλοποιηθεί έργα ΑΠΕ. Ο αριθμός των εγκαταστάσεων ΑΠΕ στην περιοχή που θα μπορούσαν να επισκεφθούν οι πολίτες είναι περιορισμένος. Κίνδυνοι Το εργαλείο μπορεί να βελτιωθεί με την οργάνωση επιτόπιων επισκέψεων για τους πολίτες σε χώρους που έχουν εγκατασταθεί συστήματα ΑΠΕ, γιατί με αυτό τον τρόπο αντιλαμβάνονται πιο εύκολα τα ωφελήματα που έχουν να αποκομίσουν. 34

35 3.4 Εργαλεία παρακολούθησης αντίκτυπου των μέτρων Τα εργαλεία παρακολούθησης χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του αντίκτυπου των μέτρων SEAP στο ενεργειακό σύστημα των δήμων. Αυτού του είδους εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν στη Νορβηγία για το έργο στην κατηγορία δράσεων «SAVE» Υιοθέτηση συστήματος διαχείρισης ενέργειας Αξιοποίηση στο έργο BEAST: Περιβαλλοντικό Σύστημα Διαχείρισης σε «οικολογικό φάρο» Εταίρος: MRFK, Νορβηγία Παράδειγμα εφαρμογής: Πρόκειται για ένα κεντρικό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι πολιτικοί από την περιοχή κλήθηκαν να ανταλλάξουν τις γνώσεις τους σχετικά με το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης «Οικολογικός φάρος». Έγιναν παρουσιάσεις από το Eco-Lighthouse Foundation σχετικά με τα διάφορα συστήματα διαχείρισης που είναι διαθέσιμα και πώς θα μπορούσε κανείς να προχωρήσει σε ένα σύστημα διαχείρισης που να ταιριάζει με τις ανάγκες της εταιρεία. Οι σύμβουλοι, οι ελεγκτές και οι εταιρείες που ασχολούνται ενεργά με το συγκεκριμένο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης μοιράστηκαν την εμπειρία τους για τους διαφορετικούς ρόλους που έχουν, ανέδειξαν τις προκλήσεις και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν. Τέλος παρουσιάστηκε πώς θα μπορούσε κανείς να κατασκευάσει ένα Περιβαλλοντικό Σύστημα Υγείας και Ασφάλειας που λειτουργεί στην πράξη. Η εφαρμογή του συστήματος αυτού αυξάνει τον ενθουσιασμό του προσωπικού του οργανισμού για την περιβαλλοντική διαχείριση, επιτρέποντάς τους να δουν απτά και θετικά αποτελέσματα από την εφαρμογή του συστήματος. Δυνατά σημεία Το σύστημα διαχείρισης «Οικολογικός φάρος» αυξάνει τον ενθουσιασμό του προσωπικού του οργανισμού. Ευκαιρίες Καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, καλύτερη υπόληψη. Ανάλυση SWOT Αδυναμίες Ενοποίηση και ενσωμάτωση περιβαλλοντικών απαιτήσεων σε υφιστάμενα συστήματα διαχείρισης HSE. Κίνδυνοι Αποφάσεις που εκδίδονται από δημόσιες ελεγκτικές αρχές Συστάσεις και προτάσεις για βελτίωση: Επικοινωνία και συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και της κοινότητα. 3.5 Επιπρόσθετα εργαλεία Στο κεφάλαιο αυτό παρατίθενται ορισμένα εργαλεία που δε χρησιμοποιήθηκαν σε κάποιο έργο BEAST, αλλά θα μπορούσαν να αποδειχτούν χρήσιμα, στην προσπάθεια για συμμετοχή των πολιτών και των άλλων ενδιαφερόμενων κατά την υλοποίηση ΣΔΒΕ. 35

36 3.5.1 Κατευθυντήριες γραμμές για την ετοιμασία εκθέσεων για τα ΣΔΒΕ Το εργαλείο αυτό αναπτύχθηκε από το Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων και το Joint Research Centre της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το εργαλείο αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με την ενεργειακή κατανάλωση και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO 2) και στη συνέχεια για την ανάλυση των δεδομένων και τους υπολογισμούς εκπομπών CO 2. Το εργαλείο αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί και στις τρεις κατηγορίες έργων (ALTENER, STEER και SAVE). Περισσότερες πληροφορίες για το εργαλείο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Συμφώνου των Δημάρχων, όπου το εργαλείο είναι διαθέσιμο σε πολλές γλώσσες. Ο σύνδεσμος για την αγγλική έκδοση του εργαλείου είναι: Εργαλεία του Συμφώνου των Δημάρχων Τα εργαλεία υποστήριξης του Συμφώνου των Δημάρχων και τα εγχειρίδια μέτρησης των εκπομπών CO 2 και εφαρμογής ΣΔΒΕ είναι ένα από τα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλες τις κατηγορίες έργων. Τα εργαλεία αυτά περιλαμβάνουν όλα τα στοιχεία και υπολογισμούς απαραίτητα να καθοριστεί η βασική γραμμή CO 2 για την επικράτεια και σύμφωνα με τις ελάχιστες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων του Συμφώνου των Δημάρχων. Τα αποτελέσματα των υπολογισμών φαίνονται στο πρότυπο SEAP. Σε αυτά τα υπολογιστικά φύλλα έχουν ήδη καταχωρηθεί δεδομένα και επομένως απαιτούνται περιορισμένες αλλαγές από τον χρήστη. Τα υπολογιστικά φύλλα δεν προστατεύονται, ώστε όλοι οι τύποι να είναι ορατοί και όλα τα πεδία να μπορούν να αντικατασταθούν Οδηγός για ΣΔΒΕ: Πώς να αναπτύξετε ένα ΣΔΒΕ Ο κύριος σκοπός και τα οφέλη του εργαλείου αυτού είναι να διασφαλίσει ότι τα προτεινόμενα μέτρα ανταποκρίνονται στις τοπικές και εθνικές προτεραιότητες και ότι μπορούν να χρηματοδοτηθούν. Είναι ένας βήμα προς βήμα οδηγός για όλες τις πτυχές της ανάπτυξης και της εφαρμογής ενός ΣΔΒΕ. Αυτό το εργαλείο παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη διάδοση/επικοινωνία των μέτρων ΣΔΒΕ και τη μέτρηση γραμμών βάσης, καθορίζοντας παράλληλα τους στόχους και την παρακολούθηση της προόδου. Το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις κατηγορίες έργων. Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας του Συμφώνου των Δημάρχων: Εμπνευσμένα καθεστώτα χρηματοδότησης: Τροφή για σκέψη για τους υπογράφοντες του Συμφώνου Σε αυτό το εργαλείο προτείνονται διάφοροι μηχανισμοί χρηματοδότησης διαφόρων μέτρων που περιλαμβάνονται σε ένα Σχέδιο Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια. Παρατίθενται παραδείγματα χρηματοδότησης έργων από ίδιους πόρους, δημόσιες και ιδιωτικές κοινοπραξίες, εταίρους, περιφερειακές και τοπικές επιδοτήσεις και εθνικούς και κοινοτικούς πόρους και προγράμματα. Αυτοί οι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί εξηγούνται μέσα από παραδείγματα από διάφορους τομείς των ΣΔΒΕ: 36

37 κτίρια, εξοπλισμός/εγκαταστάσεις και βιομηχανίες, μεταφορές, τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τοπική τηλεθέρμανση και τηλεψύξη, συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας, σχεδιασμός χρήσης γης, δημόσιες συμβάσεις προϊόντων και υπηρεσιών, συνεργασία με τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους φορείς. Το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις κατηγορίες έργων και είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: thematic_leaflet_3_ web-2.pdf «Οδηγός χρήσης» για τους υποστηρικτές του Συμφώνου Το εργαλείο είναι μια επισκόπηση των βασικών ρόλων και των ευθυνών που αναλαμβάνονται από τα δίκτυα των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Το εργαλείο είναι ένας οδηγός για τους υποστηρικτές του Συμφώνου που εξηγεί τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις τους στα πλαίσια του Συμφώνου των Δημάρχων. Δίνει οδηγίες στους ενδιαφερόμενους για το πώς να ανακοινώσουν δημοσίως ότι αποτελούν μέρος του Συμφώνου, πώς να προωθήσουν την πρωτοβουλία αυτή, πώς να στηρίξουν τα μέλη τους (πόλεις, δήμους) στην εφαρμογή ΣΔΒΕ και πώς να έλθουν σε επαφή με το Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων. Αυτό το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις κατηγορίες έργων και είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: Σύμφωνο των Δημάρχων: Προς ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα Το εργαλείο αυτό στοχεύει να υποστηρίξει τη δέσμευση και τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων στο Σύμφωνο των Δημάρχων. Εξηγεί εν συντομία όλα τα βήματα της διαδικασίας των ΣΔΒΕ από την ένταξη στην πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων, μέχρι την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την ανατροφοδότηση. Επεξηγεί επίσης το ρόλο των ενδιαφερομένων και παρουσιάζει ορισμένους μηχανισμούς χρηματοδότησης των προτεινόμενων μέτρων. Το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις κατηγορίες και είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: SEAP Plus Η ιστοσελίδα του έργου SEAP Plus περιέχει γενικές πληροφορίες, μελέτες περίπτωσης και παραδείγματα καλών πρακτικών από την υλοποίηση ΣΔΒΕ. Ο Κατάλογος μέτρων ΣΔΒΕ δίνει καλύτερη κατανόηση των όσων μπορούν να επιτευχθούν μέσα από ένα ΣΔΒΕ

38 4. Συμπεράσματα και συστάσεις από άλλες δράσεις του έργου Τα έργα BEAST έχουν χωριστεί σε τρεις κατηγορίες: SAVE STEER ALTENER (υφιστάμενες και νέες τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) Ένα σημαντικό μέρος των δράσεων του έργου BEAST ήταν ανταλλαγή εμπειριών ανάμεσα στις κατηγορίες αυτές, κάτι που βοήθησε στην καλύτερη κατανόηση των: Εργαλείων και μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν στα έργα με σκοπό την εμπλοκή των πολιτών και των άλλων ενδιαφερόμενων. Μαθημάτων από τα εργαστήρια και από ολόκληρη τη διάρκεια του έργου. Αυτή η ενότητα περιλαμβάνει τις εμπειρίες και τα διδάγματα από την αποδοχή των ενδιαφερόμενων μερών που έχουν προκύψει μέσα από τις εργασίες των κατηγοριών και τα εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν στο Πρόγραμμα Εργασίας 3. Οι συναντήσεις στις χώρες εταίρους οργανώθηκαν με τέτοιο τρόπο, ώστε η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών μεταξύ των συνεργατικών σχηματισμών να μεγιστοποιηθεί όσο το δυνατό περισσότερο. Οι συναντήσεις ήταν χωρισμένες σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος ήταν μια εκπαιδευτική επίσκεψη στο έργο μιας από τις τρεις κατηγορίες, όπως επίσκεψη σε κέντρο κοινής χρήσης ποδηλάτων, εργοστάσιο συμπαραγωγής βιομάζας με τηλεθέρμανση, ενεργειακή ανακαίνιση των κτιρίων, αιολικά πάρκα κ.ά. Το δεύτερο μέρος ήταν ένα εργαστήριο, με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών και τη συζήτηση σχετικά με τοπικές δράσεις. Μέσα από τη δημιουργία συνεργειών και τη μεταφορά γνώσεων από τη μια χώρα στην άλλη, η μέθοδος αυτή είχε ως αποτέλεσμα την εξεύρεση λύσεων σε προβλήματα που είχαν εντοπιστεί σε επιλεγμένα έργα. 4.1 Συναντήσεις για την κατηγορία έργων SAVE Οι εταίροι που συμμετείχαν στο έργο BEAST έχουν διαδραματίσει σημαντικό συντονιστικό ρόλο, προκειμένου να στηρίξουν την υλοποίηση του έργου μέσα από τις ομάδες έργων SAVE. Είναι πολύ σημαντικό να παρατεθούν τα μετρήσιμα οφέλη από την υλοποίηση έργων SAVE. Ως εκ τούτου, για την ενεργειακή απόδοση των οικιακών και μη οικιακών κτιρίων, έχει αποδειχθεί χρήσιμη η ποσοτικοποίηση της δυνατής εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων. Σε ορισμένους εταίρους του έργου BEAST, ιδιαίτερα στην Κύπρο, τη Λετονία και τη Σκωτία, η ύπαρξη των εθνικών προγραμμάτων είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την υποστήριξη της υλοποίησης μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες. Οι ίδιοι οι πολίτες είναι πρόθυμοι να υιοθετήσουν μέτρα ενεργειακής απόδοσης, ιδίως όταν βλέπουν τα οφέλη που προκύπτουν, όπως βελτιωμένη θερμική άνεση και μείωση ενεργειακών δαπανών. Ωστόσο, τα εθνικά χρηματοδοτικά σχέδια πολλές φορές χρηματοδοτούν ορισμένα μόνο μέτρα ή θέτουν περιορισμούς όσον αφορά την επιλεξιμότητα των νοικοκυριών. Σε ορισμένες χώρες το κόστος μπορεί να ενεργήσει ως εμπόδιο για την εφαρμογή αυτών των μέτρων. Όπως και με τις άλλες κατηγορίες έργων, η βελτίωση των δεξιοτήτων και των τεχνικών γνώσεων των ενδιαφερομένων αποδείχθηκε ένα καλό εργαλείο για την επιτάχυνση της υλοποίησης ενός έργου. Αυτό ήταν ιδιαίτερα αισθητό στο Βέλγιο, όπου η επαρχία Flemish Brabant διενεργεί σεμινάρια για την ανάθεση έκδοσης Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ). Ο στόχος της δράσης είναι να 38

39 τονώσει τις επενδύσεις στην ενέργεια και τη μείωση της χρήσης ενέργειας σε δημοτικά κτίρια. Δεδομένου ότι αυτό είναι μια καινούρια επιχειρηματική ιδέα στη χώρα, η τεχνική κατάρτιση θα διευκολύνει την επιτάχυνση εφαρμογής αυτής της λύσης. Ο στόχος είναι η συνεργασία με πέντε δήμους που θα εφαρμόσει έργο έκδοσης πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης. Το πρώτο βήμα για το σεμινάριο είναι να συγκεντρωθούν μαζί όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ο στόχος αυτός αποτέλεσε μεγάλη πρόκληση, διότι η έννοια των ΠΕΑ δεν είναι τόσο ευρέως διαδεδομένη στο Βέλγιο και τη Φλάνδρα. Το δεύτερο βήμα είναι η εκπόνηση προκαταρκτικής μελέτης βιωσιμότητας που περιλαμβάνει τεχνικές, νομικές και οικονομικές πτυχές, εμπόδια και δυνατότητες. επαρχία Flemish Brabant έχει διοργανώσει αρκετές συναντήσεις, εξηγώντας στους δημοτικούς υπαλλήλους και τους τοπικούς φορείς λήψης αποφάσεων τις νομικές πτυχές των συμβάσεων, την τεχνική διαχείριση των κτιρίων και οικονομικά θέματα. Ένας δήμος έχει ήδη υπογράψει σύμβαση με ειδικευμένο εμπειρογνώμονα για την έκδοση ΠΕΑ. Το μέτρο αυτό προβλέπεται ότι σύντομα θα υιοθετηθεί και από άλλους δήμους. Τα μέτρα που προτείνονται στα ΠΕΑ αφορούν κυρίως δημοτικά κτίρια, όπως γραφεία, αθλητικές υποδομές, κοινωνικά κέντρα, σχολεία, δηλαδή όλα τα κτίρια που βρίσκονται υπό τη διαχείριση του δήμου. Ομοίως, το East Sweden Energy Agency (EASEA) ακολουθεί μια νέα προσέγγιση στη Norrkoping, Σουηδία, με στόχο τη βελτίωση του συντονισμού μεταφοράς αγαθών, προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, το ESEA προτίθεται να διοργανώσει σεμινάριο κατάρτισης για τη βελτίωση των γνώσεων του προσωπικού μεταφορικών εταιρειών σχετικά με τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων, όπως το βιοντίζελ και τον σχεδιασμό των μεταφορών. Στο More and Romsdal Fylkeskommune (MRFK) έχουν επίσης επικεντρωθεί στην εκπαίδευση για σύστημα διαχείρισης ενέργειας του οικολογικού φάρου, ως ένα εργαλείο για την υποστήριξη της υλοποίησης του έργου. Έχουν οργανώσει διήμερο εργαστήρι για όσους εργάζονται στο σύστημα διαχείρισης και στο οποίο κλήθηκαν να συμμετάσχουν οι ελεγκτές που εργάζονται σε περιβαλλοντικά πιστοποιημένες επιχειρήσεις. Το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών (CEA) και ο Δήμος Montana Valtellina di Morbegno (CMM) έχουν τόσο προχωρήσει στην ενεργειακή αναβάθμιση ενός δημοτικού κτιρίου, στα πλαίσια των μέτρων SAVE. Και στις δύο περιπτώσεις, η επικοινωνία των αποτελεσμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και χρημάτων από την ενεργειακή αναβάθμιση ήταν σημαντική για την εξασφάλιση της αποδοχής του έργου εντός του δήμου. Το έργο αυτό έχει επίσης αυξήσει την ευαισθητοποίηση σε γειτονικούς δήμους σχετικά με τις ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν από την αναβάθμιση παλαιών κτιρίων με μέτρα ενεργειακής απόδοσης. 4.2 Συναντήσεις για την κατηγορία έργων STEER Η υλοποίηση έργων της κατηγορίας STEER κατέδειξε ότι η πρακτική επίδειξη και τα παραδείγματα υπήρξαν σημαντικά για την ενίσχυση της αποδοχής των ενδιαφερομένων και της εφαρμογής των έργων. Έγινε ανταλλαγή αξιόλογων εμπειριών αναφορικά με τις προσεγγίσεις που χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορους τομείς. Οι εταίροι αντάλλαξαν επίσης πληροφορίες σχετικά με τη διαφορετική φύση των κινήτρων/υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, υφιστάμενων ή προτεινόμενων στη χώρα τους. Οι εργασίες που διενεργήθηκαν στ πλαίσια του έργου BEAST περιελάμβαναν εκδηλώσεις για δοκιμαστική οδήγηση ηλεκτρικών οχημάτων και άλλα γεγονότα ευαισθητοποίησης του κοινού για τη χρήση των ηλεκτρικών οχημάτων. Οι εταίροι κατανόησαν ότι είναι σημαντικό να διασφαλιστεί, σε συνδυασμό με την ενημέρωση και εξοικείωση του κοινού με τα ηλεκτρικά οχήματα, η παροχή 39

40 κινήτρων και η ύπαρξη των απαραίτητων υποδομών. Η Νορβηγία έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση σε αυτό το ζήτημα και επιδιώκει να διασφαλίσει ότι όλοι οι κάτοικοι της περιοχής δε ζουν σε απόσταση μεγαλύτερη των 50 χιλιόμετρα από σημείο φόρτισης. Ανάμεσα στις δράσεις των εταίρων από τη Νορβηγία για εξοικείωση των ενδιαφερομένων με την τεχνολογία των ηλεκτρικών οχημάτων, ήταν η διοργάνωση ενός συνεδρίου με θέμα τα ηλεκτρικά λεωφορεία, κατά το οποίο διοργανώθηκε εκδρομή σε απότομο ορεινό δρόμο με ηλεκτρικό λεωφορείο και αγώνας ηλεκτρικών οχημάτων. Το συνέδριο αυτό διοργανώθηκε από τις τοπικές αρχές του Møre και του Romsdal, σε συνεργασία με το Foundation Green Fjord Κύριος σκοπός του συνεδρίου ήταν να αποδείξει ότι τα ηλεκτρικά λεωφορεία μπορούν να αποτελέσουν μια εναλλακτική λύση για μετακινήσεις έξω από το κέντρο της πόλης. Στα πλαίσια του συνεδρίου, διοργανώθηκε και αγώνας ηλεκτρικών οχημάτων στον απότομο ορεινό δρόμο Troll ladder (Εικόνα 4). Στη Σουηδία και τη Λετονία έχουν επίσης διοργανωθεί παρόμοιες εκδηλώσεις που είχαν μεγάλη απήχηση από φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Εικόνα 4 Αγώνας ηλεκτρικών αυτοκινήτων στον ορεινό δρόμο Troll ladder Η Σουηδία (ESEA) διοργάνωσε εκδήλωση με θέμα τα ηλεκτρικά οχήματα, στην οποία συμμετείχαν φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και πολιτικοί και 30 εταιρείες και περιελάμβανε επίδειξη ηλεκτρικών οχημάτων, δοκιμαστική οδήγηση και διοργάνωση συνεδρίου. Η εκδήλωση αυτή με τίτλο E-Road-East ( έλαβε χώρα στις 4 Ιουνίου στην ανατολική επαρχία της Σουηδίας και διοργανώθηκε από το πρόγραμμα BEAST, το ProEBike, το ESEA και τις τοπικές αρχές. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης έγινε έκθεση από περισσότερες από 25 εταιρείες διαφόρων τύπων ηλεκτρικών οχημάτων, μεταφορικών ποδηλάτων (με δυνατότητα μεταφοράς φορτίου μέχρι 300 κιλά) και Segways. Παράλληλα με την έκθεση διοργανώθηκε συνέδριο, το οποίο χωρίστηκε σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα συζητήθηκαν θέματα όπως το μέλλον των ηλεκτρικών οχημάτων, οι τεχνολογικές 40

41 εξελίξεις καινοτομίες στον τομέα αυτό και οι δυνατότητες φόρτισης από την ηλιακή ενέργεια. Η δεύτερη ενότητα περιελάμβανε καλές πρακτικές, όπως στην ενορία Åkerbo, όπου η εκκλησία χρησιμοποιεί ηλεκτρικά οχήματα και διαθέτει σημείο φόρτισης για τους επισκέπτες. Τα δημόσια ταχυδρομεία επίσης χρησιμοποιούν ηλεκτρικά οχήματα από το 2003 και το 50% του στόλου του Δήμου του Varberg αποτελείται από ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Συζητήθηκαν επίσης θέματα όπως οι δημόσιες συμβάσεις για τα ηλεκτρικά οχήματα και τρόποι ανακατασκευής των προκαταλήψεων για την τεχνολογία αυτή. Η τρίτη ενότητα αφορούσε θέματα εφοδιασμού, όπως η περίπτωση της πόλης Göteborg όπου η διανομή των αγαθών στο εσωτερικό της πόλης γίνεται με ηλεκτρικά οχήματα. Συζητήθηκαν επίσης θέματα όπως ο ρόλος των εμπόρων ηλεκτρικών οχημάτων σε μια αγορά οχημάτων χωρίς ορυκτά καύσιμα, ποιος πρέπει να είναι υπεύθυνος για υποδομές φόρτισης και ποιο θα είναι το κόστος φόρτισης των οχημάτων. Περισσότεροι από 60 εκπρόσωποι φορέων λήψης αποφάσεων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και συνολικά 110 συμμετέχοντες έλαβαν μέρος στο συνέδριο. Η έκθεση και η δοκιμαστική οδήγηση ήταν ελεύθερη για το κοινό. Η εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα του Κυβερνήτη και του Προέδρου της Περιφέρειας. Η εκδήλωση έδωσε την ευκαιρία για δικτύωση διαφόρων εμπλεκομένων στον κλάδο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και ποδηλάτων και των υποδομών φόρτισης τους. Εφτά δήμοι (Ödeshög, Vadstena, Kinda, Åtvidaberg, Norrköping, Söderköping and Mjölby) και η περιφέρεια έλαβαν μέρος στην Έκθεση και Δοκιμαστική Οδήγηση Ηλεκτρικού Αυτοκινήτου, που απευθύνονταν σε διευθυντικά στελέχη εταιρειών, αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και πολιτικούς. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης έγιναν επισκέψεις σε οκτώ τοποθεσίες, διοργανώθηκε ένα σεμινάριο και δοκιμαστική οδήγηση. Το σεμινάριο κάλυπτε τα εξής θέματα: Γιατί να επενδύσω σε ένα στόλο ηλεκτρικών οχημάτων; Περιφερειακή πολιτική Με ποιο τρόπο θα ξεπεραστούν οι προκαταλήψεις για τα ηλεκτρικά οχήματα και πώς θα εξασφαλιστεί η επιτυχία των δημόσιων συμβάσεων; Καλές πρακτικές/παραδείγματα Θεωρία και τεχνολογία για τα ηλεκτρικά οχήματα και υποδομές φόρτισης Πώς επηρεάζουν την οικονομία τα συμβατικά και τα ηλεκτρικά οχήματα; Όλοι οι δήμοι της περιοχής είχαν επίσης την ευκαιρία για μία εβδομάδα να οδηγήσουν δοκιμαστικά από τέσσερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα (βλ. Εικόνα 5). Περίπου 150 άτομα από περισσότερες από 30 δημοτικές υπηρεσίες οδήγησαν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα κατά τη διάρκεια των δωρεάν δοκιμαστικών εβδομάδων οδήγησης. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά, καθώς οι φορείς λήψης αποφάσεων είναι θετικοί προς το σχεδιασμό μιας στρατηγικής για υποδομές φόρτισης σε όλη την περιοχή. Επίσης η πλειοψηφία των εργαζομένων στους δήμους ήταν θετικοί στη χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην πρωτοβουλία «μοιράζομαι το αυτοκίνητό μου». Η έκθεση αξιολόγησης, καθώς και φωτογραφίες από τις εκδηλώσεις είναι διαθέσιμες στον πιο κάτω σύνδεσμο 3. Το εργαστήριο δεν περιελάμβανε παρουσιάσεις, αλλά συζήτηση για ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων και πρακτικές δοκιμές. Ως αποτέλεσμα της δημόσιας αποδοχής της εναλλακτικής λύσης των ηλεκτρικών οχημάτων, τόσο στη Σουηδία όσο και στη Λετονία βρίσκονται στο στάδιο όπου γίνεται συζήτηση για τον καταρτισμό ενός μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου για σημεία φόρτισης. 3 testperioder_elbilar.pdf 41

42 Ο εταίρος που συμμετείχε στο BEAST από την Κροατία (UNIZAG FSB) εξέτασε επίσης τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κάτοχοι ηλεκτρικών οχημάτων, μεταξύ των οποίων και οι υποδομές φόρτισης και οι αντιλήψεις για την απόδοση των οχημάτων αυτών. Έτσι, το Γραφείο Ανάπτυξης του Dubrovnik διοργάνωσε εργαστήριο με θέμα τα ηλεκτρικά οχήματα και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους, στο οποίο παρουσιάστηκε επίσης το έργο BEAST και οι δράσεις που έγιναν στην περιοχή στα πλαίσια του έργου. Ως αποτέλεσμα, οι τοπικοί φορείς λήψης αποφάσεων διάκεινται θετικά στη διενέργεια μελετών βιωσιμότητας για υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και ενός επιχειρηματικού μοντέλου για την επέκταση της τεχνολογίας αυτής σε άλλες περιοχές. Ένα από τα έργα που υλοποιήθηκαν στην κατηγορία STEER είναι η δημιουργία ποδηλατόδρομου στον Δήμο Montana Valtellina di Morbegno (CMM), στην Ιταλία. Η συμμετοχή πολιτικών προσώπων στην πρακτική επίδειξη και στις εκδηλώσεις, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην προώθηση του προτεινόμενου ποδηλατόδρομου, όχι μόνο ως τουριστικό προϊόν, αλλά και ως ένας βιώσιμος, εναλλακτικός τρόπος μετακίνησης των ντόπιων στην εργασία τους. Διοργανώθηκαν επίσης συνεδρίες και εργαστήρια, όπου διάφοροι φορείς κλήθηκαν να μοιραστούν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους από παρόμοιες πρακτικές. Ανάμεσα στους προσκεκλημένους ομιλητές ήταν ο φημισμένος αρχιτέκτονας Valerio Montieri και ένας δημοσιογράφος που ασχολείται με θέματα βιώσιμης κινητικότητας, οι οποίοι μίλησαν για τις ευκαιρίες που θα παρέχει ο ποδηλατόδρομος τόσο στον ντόπιο πληθυσμό όσο και στους τουρίστες. Οι πολίτες έδειξαν ενδιαφέρον για τη συζήτηση και τα πλεονεκτήματα του προτεινόμενου έργου τόσο για τον πληθυσμό όσο και για τους δήμους. Εικόνα 5 Έκθεση ηλεκτροκίνητων οχημάτων στη Σουηδία 42

43 4.3 Συναντήσεις για την κατηγορία έργων: ALTENER Για τα έργα της κατηγορίας ALTENER, οι εταίροι του BEAST έδωσαν έμφαση στην επεξήγηση των τεχνολογιών και σε παραδείγματα και μελέτες περίπτωσης, καθώς οι τεχνολογίες αυτές και τα οφέλη τους είναι πολλές φορές άγνωστα στο ευρύ κοινό, ακόμα και αν πρόκειται για σχετικά καθιερωμένες τεχνολογίες. Οι εταίροι του BEAST έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στον συντονισμό των συναντήσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη και στη δημιουργία ομάδων καθοδήγησης των έργων, ως το έναυσμα υλοποίησης των έργων που εμπίπτουν στην κατηγορία ALTENER. Διαπιστώθηκε ότι σε πολλές περιπτώσεις, ενώ συμπεριλαμβάνονταν στα ΣΔΒΕ φιλόδοξα έργα και δράσεις, δεν υπήρχε πρόοδος στην υλοποίησή τους, γιατί δεν είχε οριστεί υπεύθυνος έργου ή δεν υπήρχε ο απαιτούμενος προϋπολογισμός. Για την καλύτερη εξοικείωση και η ενημέρωση του κοινού για τις μονάδες συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού, σε συνδυασμό με τηλεθέρμανση, με τη χρήση βιομάζας, οι εταίροι από την Κροατία παρουσίασαν πετυχημένα παραδείγματα από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Στη Νορβηγία εφαρμόζεται ένα ερευνητικό, πιλοτικό έργο για την παραγωγή βιοαερίου από τα απόβλητα της βιομηχανίας καλλιέργειας και επεξεργασίας ψαριών. Στα πλαίσια ενός άλλου έργου ALTENER στην Κροατία για τις ΑΠΕ σε νησιά, διοργανώθηκαν εργαστήρια, ανοικτά στο κοινό, για να προωθηθούν οι δράσεις ΣΔΒΕ που υλοποιήθηκαν. Έγινε παρουσίαση επιλεγμένων τοπικών έργων ΑΠΕ και ενεργειακής απόδοσης, αλλά δεν διοργανώθηκε επιτόπια επίσκεψη, γεγονός που ίσως αποτελεί αδυναμία, καθώς πολλοί πολίτες θα ήθελαν να επισκεφθούν τους χώρους που λήφθηκαν τα μέτρα. Έχει καταρτιστεί όμως μια τοπική συμβουλευτική ομάδα για μέτρα ΑΠΕ και ενεργειακής απόδοσης, με σκοπό την παροχή βοήθειας στους πολίτες που επιθυμούν να κάνουν αίτηση για χρηματοδότηση τέτοιων μέτρων από το Εθνικό Ταμείο της Κροατίας για το Περιβάλλον και την Ενεργειακή Απόδοση. Εικόνα 6 Μαραθώνιος ηλεκτρικών οχημάτων στη Λετονία 43

44 Στη συνάντηση των εταίρων, που πραγματοποιήθηκε την 1 η Οκτωβρίου στο Dubrovnik της Κροατίας, διοργανώθηκε εργαστήριο σε συνεργασία με το έργο WISE ( Το εργαστήριο είχε τίτλο «Η εμπλοκή των πολιτών ως ένας καθοριστικός παράγοντας για την υλοποίηση έργων αιολικής ενέργειας» και διοργανώθηκε από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) στην Κροατία, με την υποστήριξη του Περιφερειακού Γραφείου Ανάπτυξης του Dubrovnik Neretva (DUNEA) και του Πανεπιστημίου του Zagreb. Το εργαστήριο διοργανώθηκε παράλληλα με το διεθνές συνέδριο «Αειφόρος Ανάπτυξη-Ενέργεια, Νερό και Περιβαλλοντικά Συστήματα» (SDEWES). Το συνέδριο αυτό διοργανώθηκε για δέκατη συνεχή χρονιά στο Dubrovnik και συγκέντρωσε περίπου 500 συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες ήταν και οι εταίροι του BEAST, οι οποίοι μοιράστηκαν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους για τη δημόσια αποδοχή αιολικών πάρκων. Το εργαστήριο λειτούργησε και ως μια συνάντηση εργασίας με τους ενδιαφερόμενους φορείς από τα δυτικά Βαλκάνια, με σκοπό τη δοκιμή και την ανατροφοδότηση για εργαλεία που ενισχύουν την κοινωνική αποδοχή έργων. Τα κυριότερα συμπεράσματα της συζήτησης για τη δημόσια αποδοχή έργων αιολικής ενέργειας στα Βαλκάνια συνοψίζονται στα εξής: Οι φορείς λήψης αποφάσεων και οι πολίτες στα Βαλκάνια δεν είναι ευαισθητοποιημένοι ως προς τα οφέλη που προκύπτουν από έργα αιολικής ενέργειας και έργα που γίνονται στην κοινότητα ή στον δήμο. Υπάρχει έλλειψη γνώσεων για τεχνικά και οικονομικά θέματα όσον αφορά την υλοποίηση ενεργειακών, και συγκεκριμένα αιολικών έργων. Τα ενεργειακά έργα σε επίπεδο κοινότητας βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο, αν και έγιναν ορισμένες πρωτοβουλίες για τη δημιουργία συνεργασιών. Η συμμετοχή στα κοινά είναι δεν είναι κάτι που απασχολεί τους πολίτες. Δεν υπάρχει «κουλτούρα» κοινότητας ανάμεσα στους πολίτες. Η συμμετοχή και η διαφάνεια σε ενεργειακά έργα είναι δύο παράγοντες που περιορίζουν την εμπλοκή των πολιτών σε τέτοιας φύσης έργα. Ακολούθησε παρουσίαση για τους διάφορους τρόπους και στάδια εμπλοκής των πολιτών σε ενεργειακά έργα. Οι συμμετέχοντες εργάστηκαν σε ζεύγη και το κάθε ζεύγος ανέλαβε να συμπληρώσει διαφορετικό οδηγό. Τα κυριότερα συμπεράσματα που προέκυψαν από τη συζήτηση και την αναθεώρηση των συμπληρωμένων οδηγών ήταν τα εξής: Πρέπει να δίνεται περισσότερη έμφαση σε θέματα σχεδιασμού, διοικητικά και ρυθμιστικά (π.χ. έγκριση σχεδιασμού, απόκτηση άδειας, ορισμός των διοικητικών οργανισμών και κυβερνητικών τμημάτων με τα οποία θα υπάρχει επικοινωνία). Οι βέλτιστες διαχειριστικές πρακτικές για κάθε στάδιο (από την οργάνωση και την έρευνα γραφείου μέχρι τον σχεδιασμό και την υλοποίηση) πρέπει να αναφερθούν και να τονιστούν (π.χ. σε πλαίσια), ούτως ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι για μελλοντικά έργα. Παράρτημα με το καταλληλότερο σχέδιο δράσης για διαφορετικές πιθανές περιπτώσεις, με σαφείς οδηγίες για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να γίνει (π.χ. αν ισχύει αυτό...τότε ακολούθησε αυτό/απόφυγε αυτό ). 44

45 Η ευνοϊκότερη μορφή παρουσίασης του εγγράφου στους ενδιαφερόμενους φορείς και στο ευρύτερο κοινό είναι μέσω διαδικτυακής πύλης. Το χρονικό πλαίσιο όλου του έργου πρέπει να δίνεται ξεκάθαρα στο έγγραφο, ούτως ώστε ο επενδυτής να είναι ενήμερος για το μεγάλο χρονικό διάστημα που απαιτείται. Στη Νορβηγία υλοποιήθηκε επίσης έργο που αφορούσε μικρούς σταθμούς βιοαερίου για αγρότες. Πραγματοποιήθηκαν εργαστήρια για τους αγρότες, οι οποίοι είναι πρόθυμοι να υλοποιήσουν το έργο, αλλά οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος είναι προς το παρόν πολύ χαμηλές, γεγονός που αντισταθμίζει την προθυμία τους. Το τελυταίο έργο στην κατηγορία ALTENER αφορά τη χρήση θερμότητας που εκλύεται από τον σταθμό φυσικού αερίου. Διοργανώθηκε εργαστήριο με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, το οποίο χωρίστηκε σε τρεις ενότητες. Η πρώτη αφορούσε στην οργάνωση του έργου και στον τρόπο με τον οποίο θα ανακτήσουν τη θερμότητα από τον σταθμό. Η δεύτερη ενότητα αφορούσε συζήτηση για το βιοαέριο και τέλος η παραγωγή βιαερίου από την ανάκτηση θερμότητας. Αναμέσα στα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίστηκαν ήταν οι χαμηλές τιμές του ηλεκτρικού και η δυσκολία στην επικοινωνία με τον κύριο ενδιαφερόμενο, που ήταν ο διευθυντής του σταθμού. Ως αποτέλεσμα της υλοποίησης έργων κατηγορίας ALTENER, οι εταίροι του BEAST αξιοποίησαν γνώσεις και εμπειρίες για ενίσχυση της κοινωνικής αποδοχής και κατανόησης στη δική τους περιοχή. Για παράδειγμα, εταίροι από τη Λετονία και την Κροατία αντάλλαξαν εμπειρίες σχετικά με τηλεθέρμανση με τη χρήση βιομάζας στην πόλη της Jelgava. Η πραγματοποίηση επιτόπιων επισκέψεων σε εγκαταστάσεις των προτεινόμενων τεχνολογιών, πέρα από τις θεωρητικές παρουσιάσεις, αποτέλεσε μεγάλη πρόκληση για τους εταίρους του BEAST. Οι εταίροι συνειδητοποίησαν ότι οι συναντήσεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς και η σωστή διαχείριση των έργων είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη έργων ALTENER. Σε πολλές περιπτώσεις, ένα έργο περιλαμβανόταν σε ΣΔΒΕ, αλλά η υλοποίησή του δεν προχωρούσε, πολύ πιθανόν επειδή δεν υπήρχε συντονισμός μεταξύ των τοπικών εταίρων ή δεν είχε οριστεί υπεύθυνος έργου ή δεν υπήρχαν διαθέσιμοι πόροι. Για παράδειγμα στο Boxholm, στη Σουηδία, η ανάκτηση θερμότητας από εργοστάσιο σιδήρου ήταν για πολλά χρόνια στους σχεδιασμούς του δήμου, αλλά δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Στα πλαίσια του έργου BEAST, το ESEA οργάνωσε συναντήσεις και εργαστήρια με τον δήμο, το περιφερειακό συμβούλιο και τους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους φορείς. Η στήριξη αυτή ήταν καθοριστική στην απόφαση του δήμου να προχωρήσει με την υλοποίηση του έργου και οι εταίροι του BEAST παρέχουν τώρα περαιτέρω βοήθεια στον εντοπισμό χρηματοδοτικών λύσεων. Η δημιουργία μιας συντονιστικής ομάδας είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που εξασφαλίζει την γρήγορη και αποδοτική υλοποίηση ενός έργου. Τέτοια είναι η περίπτωση του έργου ALTENER στην Κύπρο, που αφορούσε την παροχή ζεστού νερού στο δημοτικό κολυμβητήριο στη Λακατάμια με λέβητα βιομάζας και ηλιακούς συλλέκτες. Ο Δήμος Λακατάμιας ανέλαβε την υλοποίηση του έργου και δημιούργησε μια ομάδα ενδιαφερόμενων φορέων, η οποία αποτελούνταν από εταιρείες, εκπροσώπους του δήμου, εγκαταστάτες λεβήτων βιομάζας και ειδικούς στην ποιότητα του αέρα. Οι εμπλεκόμενοι φορείς ξεναγήθηκαν στο δημοτικό κολυμβητήριο. Το ιταλικό έργο ALTENER αφορούσε στην υλοποίηση ενός μικρού υδροηλεκτρικού σταθμού στο CIVO. Το πρώτο μέρος έχει ολοκληρωθεί και οι εργασίες τώρα τη διεξαγωγή εργαστηρίου, με σκοπό τη δημιουργία μιας συντονιστικής ομάδας, η οποία θα αντιμετωπίζει διοικητικά, οικονομικά και νομικά θέματα. 45

46 Για την αξιοποίηση της ενέργειας της θάλασσας στα νησιά Outer Hebrides της Σκωτίας, οι εταίροι από το CNES οργάνωσαν εργαστήριο για τους ενδιαφερόμενους φορείς, στο οποίο συμμετείχαν ιδιωτικές εταιρείες, εκπρόσωποι της κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η συζήτηση αφορούσε τις πιθανές επιλογές για την πρόοδο του έργου. Ακολούθησαν δύο εργαστήρια και μία διαδικτυακή συνδιάσκεψη, κατά τα οποία συζητήθηκαν οι πιθανές επιλογές για τη χωροθέτηση του έργου. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι συμμετείχαν στη συζήτηση και ως αποτέλεσμα καταρτίστηκε ένα σχέδιο δράσης, το οποίο προς το παρόν είναι σε αναμονή. Στη Σκωτία και στις Κανάριες Νήσους, πραγματοποιήθηκε έρευνα για τις αντιλήψεις των κατοίκων για την κατανάλωση ενέργειας στο νοικοκυριό τους. Για παράδειγμα, για τη δημιουργία εταιρείας ηλεκτροδότησης στα νησιά Outer Hebrides της Σκωτίας, πραγματοποιήθηκε έρευνα για τις αντιλήψεις των κατοίκων για την αγορά ενέργειας από τοπικό παραγωγό και για την καλύτερη κατανόηση κατανάλωσης ενέργειας στα νοικοκυριά. Η έρευνα αυτή αποδείχθηκε σημαντική για την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινότητας σχετικά με το προτεινόμενο έργο. Ο κυριότερος λόγος για την αλλαγή του προμηθευτή ενέργειας είναι το ενεργειακό κόστος, που είναι μεγαλύτερο σε σχέση με το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο, και όχι η πηγή ενέργειας (πράσινος ηλεκτρισμός) ή το γεγονός ότι ο προμηθευτής θα μπορούσε να είναι τοπική εταιρεία. Οι κάτοικοι δεν είναι πρόθυμοι να γίνουν ταυτόχρονα και παραγωγοί και καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Η ευαισθητοποίηση και η διαρκής επικοινωνία με τους κατοίκους επισημάνθηκαν ως πολύ σημαντικοί παράγοντες. Διενεργήθηκε επίσης έρευνα στα νοικοκυριά αναφορικά με το προτεινόμενο μικροδίκτυο στο νησί La Graciosa, την υλοποίηση του οποίου ανέλαβε το ITC, σε συνεργασία με την τοπική κυβέρνηση του Lanzarote και την τοπική εταιρεία παροχής ηλεκτρισμού ENDESA. Στην έρευνα συμμετείχαν 350 νοικοκυριά, με σκοπό τη συγκέντρωση στοιχείων για τα επίπεδα κατανάλωσης. 4.5 Συμπεράσματα από τα εργαστήρια (Jam Sessions) Ο κάθε εταίρος του έργου BEAST διοργάνωσε τουλάχιστον από ένα εργαστήριο (jam session) στη χώρα του, ως εργαλείο ενίσχυσης της δημόσιας αποδοχής και της υλοποίησης έργων των ΣΔΒΕ. Ο σκοπός των εργαστηρίων είναι η υπερπήδηση εμποδίων και η ταχεία εφαρμογή των δράσεων των ΣΔΒΕ. Τα jam sessions αποτελούν ένα ιδιαίτερο τύπο εργαστηρίου, όπου η έμφαση δίνεται σε δημιουργικές και καινοτόμες ιδέες και λύσεις σε ένα ζήτημα. Ακολουθεί ανάλυση των προτεινόμενων λύσεων και η ιεράρχησή τους για να δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης. Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή τέτοιων εργαστηρίων έχουν αναπτυχθεί στο Πακέτο Εργασίας 4 του έργου BEAST, οι οποίες αποτέλεσαν πολύτιμη βοήθεια για την εφαρμογή παρόμοιων εργαστηρίων από τους εταίρους. Οι εταίροι αξιολόγησαν την εφαρμογή των εργαστηρίων αυτών και έχουν μοιραστεί καλές πρακτικές και μαθήματα. Τα μαθήματα συνοψίζονται στα εξής: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ: Ο εντοπισμός των κατάλληλων και σωστών συμμετεχόντων είναι πολύ σημαντικός και είναι πιθανό να περιλαμβάνει ειδικούς, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Η δημιουργία ενός «χάρτη» με όλους πιθανούς ενδιαφερόμενους φορείς μπορεί να βοηθήσει. Στους συμμετέχοντες πρέπει να περιλαμβάνονται εκπρόσωποι ερευνητών, φορέων χάραξης πολιτικής και ενδιαφερόμενων μερών. 46

47 Οι συμμετέχοντες πρέπει να συμμετέχουν άμεσα στη συζήτηση για το προτεινόμενο θέμα και να συνεισφέρουν με συγκεκριμένο και ουσιαστικό τρόπο. Οι συμμετέχοντες πρέπει να μεταφέρουν τις αντιλήψεις της τοπικής τους κοινωνίας. Η εξεύρεση ενδιαφερομένων για να συμμετάσχουν στα εργαστήρια αποτέλεσε πρόκληση για κάποιους εταίρους και αυτό ενδεχομένως να δημιουργήσει πρόβλημα στην ποιότητα των πληροφοριών και αποτελεσμάτων του εργαστηρίου. Η καλή οργάνωση μπορεί να εξασφαλίσει τη συμμετοχή όσο το δυνατό περισσότερων συμμετεχόντων, όπως η έγκαιρη γνωστοποίηση του εργαστηρίου, η διασφάλιση ότι δεν συμπίπτει με άλλες εκδηλώσεις, η αποστολή υπενθύμισης στους προσκεκλημένους (είτε τηλεφωνικώς είτε με ηλεκτρονικό μήνυμα). ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ: συμμετέχοντες πρέπει να είναι ενήμεροι από πριν για το θέμα, τον σκοπό και το ζήτημα προς εξέταση. Αυτό επιτρέπει στους συμμετέχοντες να επεξεργαστούν το ζήτημα από πριν και έτσι μεγιστοποιείται ο αντίκτυπος του εργαστηρίου. Ο διοργανωτής του εργαστηρίου πρέπει να αποφασίσει ποιες πληροφορίες πρέπει να σταλούν εκ των προτέρων στους συμμετέχοντες, ούτως ώστε να διευκολυνθεί η διαδικασία. Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν το πρόγραμμα και ένα σύντομο ενημερωτικό σημείωμα. Η επικοινωνία χρήσιμων πληροφοριών εκ των προτέρων δείχνει στους συμμετέχοντες ότι το θέμα τους αφορά και ενθαρρύνει την παρουσία τους. ΣΑΦΗΣ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΞΗ: Το υπό επίλυση ζήτημα πρέπει να είναι συγκεκριμένο και σαφές και να οριστεί ξεκάθαρα (είτε με κατάφαση, είτε υπό μορφή ερώτησης), προκειμένου να επικεντρωθούν οι συμμετέχοντες στην επίλυσή του. Εντοπισμός του καλύτερου τρόπου εργασίας της ομάδας. Σε ορισμένα έργα ίσως είναι χρήσιμο να προηγηθεί του εργαστηρίου εισαγωγική ομιλία από έναν ειδικό για το θέμα ή και επιτόπια επίσκεψη. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ: Οι ρόλοι των συμμετεχόντων πρέπει να είναι ξεκάθαροι (π.χ. συντονιστής, εμψυχωτής, υπεύθυνος για τήρηση πρακτικών) για να εξασφαλιστεί η ομαλή διεξαγωγή του εργαστηρίου. Ένας καλός εμψυχωτής διασφαλίζει ότι το κλίμα είναι ευχάριστο καθ όλη τη διάρκεια του εργαστηρίου και ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να συμμετέχουν με ενεργό και δημιουργικό τρόπο στη συζήτηση. Είναι σημαντικό να γίνει από πριν η απαραίτητη διευθέτηση για κεραστικά και τη διαμόρφωση του χώρου και των θέσεων, προκειμένου να διεξαχθεί χωρίς απρόοπτα το εργαστήριο. Καλή οργάνωση: πρέπει να διασφαλιστεί ότι είναι διαθέσιμος ο απαραίτητος εξοπλισμός (π.χ. στυλό, αφίσες, πίνακας), ότι ο χώρος είναι διαμορφωμένος κατάλληλα και ότι υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος για να μετακινούνται άνετα οι συμμετέχοντες. Η καλύτερη μέθοδος για δημιουργικά εργαστήρια είναι να δοθεί χρόνος στους συμμετέχοντες για να σκεφτούν λύσεις και ιδέες, τόσο σε ομάδες, όσο και μόνοι τους. Η αποτελεσματική διαχείριση χρόνου, η ενθάρρυνση των συμμετεχόντων και οι διαφορετικές προσεγγίσεις μπορούν να εξασφαλίσουν ότι όλοι οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν και ότι ημερήσια διάταξη δε θα κυριαρχείται από ένα μόνο άτομο ή θέμα. 47

48 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ (FOLLOW UP) Διασφάλιση ότι οι συμμετέχοντες έχουν λάβει τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της συζήτησης. Ανάλυση των ιδεών και λύσεων που προέκυψαν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ίσως χρειάζεται να οργανωθεί και δεύτερη συνάντηση. Ενδεχομένως να είναι απαραίτητη η εξασφάλιση δέσμευσης των συμμετεχόντων, πέρα από το πρώτο εργαστήριο. Η ανατροφοδότηση από τους συμμετέχοντες στα εργαστήρια ήταν θετική, τα οποία αποδείχθηκαν ένα χρήσιμο εργαλείο για γόνιμη συζήτηση και ανταλλαγή πληροφοριών αναφορικά με την εφαρμογή ΣΔΒΕ. Οι εταίροι του έργου BEAST κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα εργαστήρια συνεισφέρουν στην καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων, επιτρέποντας σε όλους να εκφράσουν την άποψή τους και να δώσουν τις δικές τους ιδέες για τρόπους υλοποίησης και βελτίωσης του έργου. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, τα εργαστήρια διευκόλυναν την υλοποίηση του έργου και πολλοί εταίροι προχώρησαν στην διεξαγωγή επιπρόσθετων εργαστηρίων στην περιοχή τους. Περισσότερες πληροφορίες για τη διεξαγωγή εργαστηρίων που οργανώθηκαν στα πλαίσια του έργου είναι διαθέσιμες στο έγγραφο D2.3 «Εννέα καλά οργανωμένα εργαστήρια» Συμπεράσματα από τα εργαστήρια για ΣΔΒΕ (WP3) Purpose and Format of SEAP Workshops in BEAST Σκοπός και περιγραφή των εργαστηρίων ΣΔΒΕ στα πλαίσια του έργου BEAST Στο Πακέτο Εργασίας 3 του έργου BEAST δόθηκε έμφαση στη βιώσιμη εφαρμογή Σχεδίων Δράσης Βιώσιμης Ενέργειας (ΣΔΒΕ). Για το σκοπό αυτό, ο κάθε εταίρος έπρεπε να οργανώσει τρία σεμινάρια κατάρτισης στην περιοχή του. Το γενικό θέμα των σεμιναρίων ορίστηκε ο σχεδιασμός Δράσεως Βιώσιμης Ενέργειας και η αποτελεσματική και βιώσιμη διαχείριση και υλοποίηση τοπικών ΣΔΒΕ. Τα σεμινάρια κατάρτισης έπρεπε να αφορούν τα εξής θέματα: (1) Προσδιορισμός των βασικών ενεργειακών τομέων των ΣΔΒΕ και της απογραφής των εκπομπών για το έτος αναφοράς (2) Εκπόνηση ΣΔΒΕ και ενεργειακές δράσεις εφαρμογή και προτεραιότητες (3) Παρακολούθηση ΣΔΒΕ Οι εταίροι θεώρησαν ότι για να διεξαχθούν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο τα σεμινάρια έπρεπε ο καθένας να λάβει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής του, όπως η τοποθεσία, το μέγεθος της περιοχής, οι ενδιαφερόμενοι φορείς και το επίπεδο γνώσεων τους Συμπεράσματα από την κάθε χώρα Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τα σεμινάρια για τα ΣΔΒΕ διαφέρουν από χώρα σε χώρα, και από περιοχή σε περιοχή, λόγω των διαφορετικών σταδίων υλοποίησης των ΣΔΒΕ στην Ευρώπη. Εξάλλου οι εταίροι που συμμετέχουν στο έργο BEAST αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς τύπους οργανισμών (π.χ. δήμοι, περιφερειακές αρχές, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ενεργειακά γραφεία) και 4 ed_%20jam_%20sessions_including_reports_2015.pdf 48

49 προέρχονται από διαφορετικές περιοχές (π.χ. αστικές, επαρχιακές, νησιά). Όλα αυτά τα ιδιαίτερα και διαφορετικά χαρακτηριστικά των εταίρων είχαν αντίκτυπο στα αποτελέσματα και στον τρόπο διεξαγωγής των σεμιναρίων. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΝΗΣΙΑ OUTER HEBRIDES Η εξεύρεση συμμετοχών για τα σεμινάρια ήταν δύσκολο εγχείρημα, γιατί ο πληθυσμός στα νησιά Outer Hebrides είναι σχετικά μικρός. Παρ όλα αυτά, ήταν πολύ εύκολο να εντοπιστούν οι πιθανοί ενδιαφερόμενοι φορείς. Για να εξασφαλιστεί η συμμετοχή όσο το δυνατό περισσότερων φορέων, το σεμινάριο διοργανώθηκε σε εύκολα προσβάσιμο χώρο και περιλάμβανε γεύμα. Έμφαση επίσης δόθηκε στα οφέλη που θα αποκομίσουν οι συμμετέχοντες και στο γεγονός ότι το σεμινάριο παρέχεται δωρεάν. Δεδομένου του διαφορετικού επιπέδου γνώσεων των συμμετεχόντων, το πρόγραμμα του σεμιναρίου κάλυπτε αρκετά θέματα. Εντούτοις, κάποιοι ανέφεραν ότι το σεμινάριο παρείχε πάρα πολλές πληροφορίες. Η εμπλοκή των συμμετεχόντων στα ΣΔΒΕ συνεχίστηκε και μετά το σεμινάριο. ΚΡΟΑΤΙΑ Οι συμμετέχοντες έδειξαν περισσότερο ενδιαφέρον για συγκεκριμένες δράσεις των ΣΔΒΕ, όπως η αναβάθμιση φωτισμού, η αντικατάσταση κουφωμάτων με ενεργειακά αποδοτικές λύσεις, παρά για τα ΣΔΒΕ ως μια ολοκληρωμένη πρόταση μέτρων και δράσεων. Το ενδιαφέρον αυτό αποδείχθηκε τελικά χρήσιμο στην προσέλκυση συμμετεχόντων, οι οποίοι τελικά ενδιαφέρθηκαν να μάθουν για τα συνολικά μέτρα που προτείνονται στα ΣΔΒΕ. Η εμπειρία των εταίρων από την Κροατία κατέδειξε ότι υπάρχει ανάγκη για ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των εμπλεκομένων για τα ΣΔΒΕ. ΚΥΠΡΟΣ Πάρα πολλοί δήμοι από την Κύπρο έχουν ενταχθεί στο Σύμφωνο των Δημάρχων και έχουν σχεδιάσει ΣΔΒΕ. Η έμφαση δόθηκε στη δημιουργία των ενεργειακών ομάδων των δήμων και στον προσδιορισμό του ανθρώπινου δυναμικού των δήμων που θα εμπλακούν στη εφαρμογή των ΣΔΒΕ. Επομένως, ήταν πολύ εύκολο να εντοπιστούν οι πιθανοί ενδιαφερόμενοι για τα σεμινάρια, τα οποία επικεντρωθήκαν στην εκπαίδευση των συμμετεχόντων για την εφαρμογή ΣΔΒΕ (π.χ. χρηματοδότηση, συντονισμός, μελέτες βιωσιμότητας κ.λπ.), εφόσον κατείχαν βασικές γνώσεις για τα ΣΔΒΕ. ΣΟΥΗΔΙΑ Η εφαρμογή ΣΔΒΕ ξεκίνησε στη Σουηδία το 2009, αλλά πολλά από αυτά χρειάζονταν αναθεώρηση. Το πρώτο σεμινάριο επικεντρώθηκε στην υλοποίηση ενός ΣΔΒΕ. Το δεύτερο σεμινάριο αφορούσε τα αειφόρα κτίρια και παρευρέθηκαν τεχνικοί και ειδικοί από τον τομέα των κατασκευών. Το τρίτο σεμινάριο αφορούσε συνεργασίες για μελλοντικές δράσεις, όπως την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πλαισίων, την απόκτηση φιλικού προς το περιβάλλον στόλου οχημάτων και την επιτάχυνση της εφαρμογής των μέτρων ΣΔΒΕ. Η εφαρμογή των ΣΔΒΕ σε ένα δήμο συνήθως ανατίθενται σε ένα μόνο υπάλληλο και έτσι ήταν δύσκολο να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των ατόμων αυτών στα σεμινάρια. Οι εταίροι από τη Σουηδία διαπίστωσαν ότι η έμφαση σε συγκεκριμένες δράσεις (π.χ. αειφόρα κτίρια) και η πρόσκληση ειδικών και φορέων του ιδιωτικού τομέα συμμετοχών των ενδιαφερόμενων από τους δήμους μπορούν να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή ενδιαφερομένων από τους δήμους σε παρόμοια σεμινάρια ή εργαστήρια. 49

50 ΛΕΤΟΝΙΑ Δύο δήμοι από την επαρχία Zemgale υπέγραψαν το Σύμφωνο των Δημάρχων και το 2010 εκπονήθηκαν τα ΣΔΒΕ για τους δύο δήμους (Jelgava και Jekabpils), όπως και για ολόκληρη την επαρχία. Το 2015 ετοιμάστηκαν οι εκθέσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης των ΣΔΒΕ για τους δύο δήμους και υποβλήθηκαν στο Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων. Στις προτεινόμενες δράσεις δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην ενεργειακή απόδοση των δημόσιων κτιρίων και στις πολυκατοικίες. Έχουν επίσης υλοποιηθεί αρκετές δράσεις ΑΠΕ στην επαρχία Zemgale, στην οποία μεγάλο ποσοστό παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας γίνεται σε μονάδες συμπαραγωγής που λειτουργούν με βιομάζα. Ως εκ τούτου, τα σεμινάρια επικεντρώθηκαν στις πράσινες μεταφορές, καθώς δεν έχουν γίνει αρκετές δράσεις στην επαρχία Zemgale ως προς αυτή την κατεύθυνση και ο τομέας των μεταφορών συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι δράσεις στον τομέα των πράσινων μεταφορών μπορούν να περιλαμβάνουν την εισαγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς τα οχήματα που λειτουργούν με βιοαέριο δεν είναι δημοφιλή και δεν έχουν υπάρχουν ούτε έχουν αναπτυχθεί προς το παρόν άλλες τεχνολογίες στη Λετονία. Η άποψη των πολιτών για τα ηλεκτρικά οχήματα είναι σχετικά θετική. Οι μεγαλύτεροι ανασταλτικοί παράγοντες για την αγορά ενός ηλεκτρικού οχήματος είναι το υψηλό κόστος αγοράς και οι αμφιβολίες σχετικά με την απόδοσή τους κατά τους χειμερινούς μήνες. Ωστόσο, οι δήμοι που έχουν προχωρήσει σε αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, με την υποστήριξη του προγράμματος, είναι ικανοποιημένοι με την απόδοση και τα μειωμένα λειτουργικά των οχημάτων αυτών, σε σύγκριση με τα συμβατικά οχήματα. Τα πιλοτικά προγράμματα φαίνεται ότι αποδείχθηκαν τελικά επιτυχία. ΝΟΡΒΗΓΙΑ Τα σεμινάρια για τα ΣΔΒΕ ήταν ανοικτά για όλους τους δήμους της Νορβηγίας. Οι εταίροι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι καλές πρακτικές και η συνεργασία μεταξύ διαφόρων φορέων είναι ζωτικής σημασίας, ότι οι δεξιότητες πρέπει να βελτιωθούν σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ότι χρειάζεται χρόνος για την υλοποίηση των δράσεων και ότι οι πολίτες πρέπει να συμμετέχουν στις διαδικασίες εκπόνησης σχεδίων. Υπάρχουν φορείς που ενδιαφέρονται πραγματικά να κάνουν τη διαφορά ΙΤΑΛΙΑ Οι δήμοι και οι πολίτες που συμμετείχαν στα σεμινάρια έδειξαν ενδιαφέρον και ότι κατέχουν βασικές γνώσεις για τα ΣΔΒΕ. Οι τοπικές δράσεις συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων, όπως η κατασκευή του ποδηλατόδρομου, που αποδείχθηκε ένα από τα πιο πολύπλοκα έργα, αλλά με απτά αποτελέσματα. Οι συμμετέχοντες σε κάθε συνεδρία έδειξαν ευαισθησία στα ενεργειακά θέματα και χαρακτήρισαν τις γνώσεις και πληροφορίες που έμαθαν πολύ χρήσιμες. Η συνέχιση της προσπάθειας για ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση και συμμετοχή στα ΣΔΒΕ ολοένα και περισσότερων δήμων είναι ζωτικής σημασίας. ΒΕΛΓΙΟ Στην επαρχία Flemish Brabant, 59 δήμοι έχουν υπογράψει το Σύμφωνο των Δημάρχων και 41 από αυτούς έχουν αναπτύξει ΣΔΒΕ μέχρι τον Δεκέμβριο του Τα σεμινάρια που οργανώθηκαν τον Σεπτέμβριο ήταν χρήσιμα για τις διαδικασίες ανάπτυξης ΣΔΒΕ, αν και θα ήταν προτιμότερο εάν να είχαν οργανωθεί σε πρωιμότερο στάδιο. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε ομάδες των 15 και 50

51 διοργανώθηκαν τέσσερα σεμινάρια, ένα για την κάθε ομάδα, με σκοπό να διατηρηθεί ζωνταντή η συζήτηση και η αλληλεπίδραση. Η μέθοδος αυτή ήταν αποτελεσματική, καθώς οι συμμετέχοντες συμμετείχαν με ενεργό τρόπο στα σεμινάρια. Τα σεμινάρια επικεντρώθηκαν σε συγκεκριμένα έργα και παραδείγματα επιτυχημένων ενεργειακών δράσεων, για να παρακινηθούν οι δήμοι να συμπεριλάβουν παρόμοιές δράσεις στα ΣΔΒΕ. Η έλλειψη χρόνου του προσωπικού του δήμου και ορισμένες φορές η έλλειψη πολιτικής βούλησης μέσα στον ίδιο τον δήμο αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την επιτυχημένη εφαρμογή ενός ΣΔΒΕ. 51

52 5. Επίλογος 5.1 Εργαλεία Τα εργαλεία για ενίσχυση της αποδοχής των ενδιαφερομένων που χρησιμοποιήθηκαν από τους εταίρους του BEAST είναι τα ακόλουθα: Εργαλείο Έργο BEAST που χρησιμοποιήθηκε Έρευνα επισκόπησης και ερωτηματολόγια Ανάλυση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Ποσοτικοποίηση δυνατής εξοικονομούμενης ενέργειας Εκτίμηση επιλογών Hebrides Energy Supply Company Μικροδίκτυο στο νησί La Graciosa Ανακαινίσεις ενεργειακής απόδοσης και εγκατάσταση Φ/Β πάρκου σε οροφή, CMM Headquarters Εκμετάλλευση της ενέργειας από τη θάλασσα Κατηγορία έργου BEAST ALTENER ALTENER SAVE ALTENER Πλεονεκτήματα εργαλείου Η έρευνα επισκόπησης μπορεί να συμβάλει στην κοινωνική αποδοχή ενεργειακών έργων, μέσα από τη διερεύνηση των αντιλήψεων της κοινότητας κατά τα αρχικά στάδια ενός έργου και των λόγων που επιθυμούν ή όχι να συμμετάσχουν στο έργο. Οι πληροφορίες αυτές είναι χρήσιμες για τον καταρτισμό του επιχειρηματικού σχεδίου και της στρατηγικής προώθησης του έργου. Η αποδοχή του έργου από τους ενδιαφερόμενους μπορεί να ενισχυθεί μέσα από την ειλικρινή διερεύνηση και κατανόηση των ενεργειακών αναγκών της τοπικής κοινότητας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές. Η παρουσίαση της ενέργειας που μπορεί να εξοικονομηθεί και συνεπώς των χρημάτων που θα εξοικονομήσει ο δήμος, αποτέλεσε ισχυρό εργαλείο για την αποδοχή του έργου από το προσωπικό. Επιτρέπει στους εταίρους και στους ενδιαφερόμενους φορείς να συμμετάσχουν το ίδιο στον εντοπισμό πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των προτεινόμενων επιλογών και δράσεων και στην επίτευξη συναίνεσης. Προτάσεις και συστάσεις για βελτίωση Η δυνατότητα συμμετοχής στην έρευνα και διαδικτυακά μπορεί να μειώσει το κόστος και να αυξήσει τις συμμετοχές στην έρευνα. Είναι σημαντικό οι καλές τεχνικές γνώσεις και η αυστηρή προσέγγιση εξασφαλίζει τη συγκέντρωση ακριβέστερων δεδομένων. Το επιχειρηματικό σχέδιο πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ακριβές και ρεαλιστικό, διαφορετικά θα αμφισβητηθεί η εγκυρότητα των δεδομένων. Τα πρόσωπο με πρόσωπο εργαστήρια διασφαλίζουν καλύτερα αποτελέσματα, σε σύγκριση με την επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τηλεφώνου. 52

53 Προώθηση της συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα Συγκέντρωση και ανταλλαγή καλών πρακτικών Κατάρτιση ενδιαφερόμενων φορέων Πολιτική υποστήριξη Συμβουλευτικές υπηρεσίες πρόσωπο με πρόσωπο Εξοικείωση με νέες τεχνολογίες Διακίνηση αγαθών στον Δήμο του Norrkoping Συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού και θέρμανση πόλεων (τηλεθέρμανση) με την αξιοποίηση βιοαερίου Συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης σε δημοτικά κτίρια Ενεργειακά αποδοτικός οδικός φωτισμός Ενεργειακή ανακαίνιση πολυκατοικιών Ηλεκτρικά οχήματα και υποδομές φόρτισης SAVE ALTENER SAVE SAVE SAVE STEER Η συμμετοχή φορέων από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα στο σχεδιασμό και στην επιλογή των βέλτιστων λύσεων συνέβαλε στην αποδοχή του έργου από όλους. Η παρουσίαση καλών πρακτικών από παρόμοια έργα συνέβαλε στην αποδοχή του έργου από τους πολίτες και τους άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Η αποδοχή και η εφαρμογή συμβολαίων ενεργειακής απόδοσης έγινε με την παροχή στους ενδιαφερόμενους φορείς εκπαιδευτικού υλικού και εργαλείων. Ο προσδιορισμός όλων των πιθανών ενδιαφερόμενων φορέων και η συμμετοχή τους σε αρχικό στάδιο, βοήθησε στην αποδοχή του έργου. Με αυτό τον τρόπο συμμετείχαν στον σχεδιασμό του έργου και προσδιορίστηκαν από νωρίς τα ζητήματα που τους απασχολούσαν. Η παροχή πρόσωπο με πρόσωπο στήριξης, συμβουλών και βοήθειας στη συμπλήρωση αιτήσεων για χρηματοδότηση ενεργειακών αναβαθμίσεων μπορεί να είναι χρονοβόρα, αλλά είναι ταυτόχρονα πολύ αποτελεσματική. Ο εταίρος του έργου BEAST συνέβαλε στην επιτυχία της δράσης, μέσα από τη δημιουργία δεσμών μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Συνεχής αύξηση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα. Η συγκέντρωση δεδομένων μπορεί να αποβεί χρονοβόρα. Συστήνεται η δημιουργία βάσης δεδομένων για παρόμοια έργα, ούτως ώστε οι ενδιαφερόμενοι να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές. Η ανάπτυξη μιας δέσμης εργαλείων, πρότυπων εγγράφων και εκπαιδευτικού υλικού, που οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν από διάφορους δήμους, είναι μια αποτελεσματική μέθοδος για τη γρήγορη υιοθέτηση νέων επιχειρηματικών εννοιών και μοντέλων. Ο εταίρος που θα παρέχει εξασφαλίζει ότι οι διαδικασίες Για ένα έργο όπως αυτό στο οποίο συμμετέχουν φορείς με ανταγωνιστικά πολιτικά συμφέροντα, η ύπαρξη ενός διαμεσολαβητή που θα διασφαλίσει την συναίνεση μεταξύ των εμπλεκομένων είναι ζωτικής σημασίας. Εντατική εκστρατεία προώθησης, για την ενημέρωση όσο το δυνατόν περισσότερων ενδιαφερόμενων. Η ανάπτυξη νέων τρόπων συμμετοχής των δήμων, οι οποίοι δε θέλουν να συμμετάσχουν σε προγράμματα περιφερειακής συνεργασίας. 53

54 Πρακτική επίδειξη Κίνητρα και υποδομές για υιοθέτηση νέων τεχνολογιών Κρατική στήριξη και χρηματοδοτικά μοντέλα Επιτόπιες επισκέψεις σε επιτυχημένα έργα Συναντήσεις στην κοινότητα Εκδηλώσεις επίδειξης τεχνολογιών Νέα ποδηλατική διαδρομή στην Valtellina Προώθηση ηλεκτρικών οχημάτων και υποδομών φόρτισης STEER ALTENER Στην αποδοχή του έργου από τους πολίτες συνέβαλε η πρακτική επίδειξη των δυνατοτήτων που τους προσφέρουν οι νέες υποδομές. Η χρηματοδότηση για αγορά νέων τεχνολογιών αποτελεί ισχυρό κίνητρο για τους πολίτες για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων. Παραγωγή βιοαερίου ALTENER Η στήριξη από το κράτος νέων τεχνολογιών ενδέχεται να ενθαρρύνει τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα να εξετάσει σοβαρά την υλοποίηση ενεργειακών έργων, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν χρηματοδοτικά κίνητρα. Προώθηση λύσεων ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας Συνδυασμένο σύστημα Ανεμογεννητριών και Γεννήτριας πετρελαίου στο νησί Fuerteventura Προώθηση ηλεκτρικών οχημάτων και υποδομών φόρτισης Υποδομές και δημόσιες συμβάσεις για ηλεκτρικά οχήματα SAVE ALTENER STEER STEER Η αποδοχή τέτοιων δράσεων ενισχύθηκε από την επίσκεψη σε παρόμοια επιτυχημένα έργα και μέσα από την ενθάρρυνση δημιουργικής σκέψης για λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν. Η απευθείας συνάντηση με τους κατοίκους του νησιού για να συζητηθούν όλα τα ζητήματα που αφορούν το έργο, συνέβαλε στην αποδοχή του έργου. Η αποδοχή από το κοινό ενισχύθηκε μέσα από την πρακτική επίδειξη ηλεκτρικών οχημάτων, αποδεικνύοντας ότι πρόκειται για τεχνολογία του παρόντος που έχει να προσφέρει πρακτικά οφέλη στους ιδιοκτήτες τους, και δεν αποτελεί τεχνολογία του μέλλοντος. Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στα πλεονεκτήματα των ηλεκτρικών οχημάτων έναντι των συμβατικών. Διοργάνωση περισσότερων εκδηλώσεων κατά τους χειμερινούς μήνες, για να δοθεί έμφαση στη χρήση του ποδηλατόδρομου όχι μόνο το καλοκαίρι από τους τουρίστες, και τον χειμώνα από τους ίδιους για να μεταβαίνουν στην εργασία τους, Ευκαιρίες δικτύωσης και γνωριμίας του κοινού με πολίτες που χρησιμοποιούν ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Περισσότερη πολιτική σταθεροποίηση στην περιοχή για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες Πρέπει να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα διάφορα εργαλεία για να υπάρχει ενδιαφέρον και δέσμευση για την ανάληψη έργων ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας. Διασφάλιση της καλής οργάνωσης των συναντήσεων και του καθορισμού ξεκάθαρων στόχων, με σκοπό την επίτευξη όσο το δυνατόν καλύτερων αποτελεσμάτων από τη συζήτηση. Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στα πλεονεκτήματα των ηλεκτρικών οχημάτων έναντι των συμβατικών. Η ενημέρωση του κοινού πρέπει να γίνεται σε συνδυασμό με την παροχή κινήτρων για επένδυση σε νέες τεχνολογίες. 54

55 Δημιουργία πολυμερούς ομάδας εργασίας Πολιτική εμπλοκή και δέσμευση Εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα πριν την ανάθεση της σύμβασης Low Carbon Properties and Energy Efficiency Ενεργειακή απόδοση και εγκαταστάσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα Μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός, Δήμος του CIVO Ανάκτηση θερμότητας στο BoxholmOvako Ενεργειακά αποδοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις SAVE ALTENER ALTENER SAVE αποδοχή του έργου εξασφαλίστηκε με την υλοποίηση μιας συμφωνημένης στρατηγικής και σχεδίου δράσης. Η συμμετοχή των φορέων λήψης αποφάσεων και η παρουσίαση των ωφελημάτων που θα προκύψουν από το έργο, συνείσφερε στην αποδοχή του έργου. Η αποδοχή και η εφαρμογή του έργου ενεργοποιήθηκε μέσα από την εμπλοκή φορέων λήψης αποφάσεων και την παρουσίαση παρόμοιων καλών πρακτικών από άλλες περιοχές. Η ενημέρωση των ενδιαφερόμενων προμηθευτών για τον σχεδιασμό του έργου και τις διαδικασίες του διαγωνισμού πριν το στάδιο της ανάθεσης της σύμβασης συνέβαλε στη γρήγορη εφαρμογή του έργου. Περισσότερη έμφαση σε λιγότερες δράσεις. Αξιόπιστα δεδομένα και στοιχεία για να είναι δυνατή η αξιολόγηση του αντίκτυπου των μέτρων. Για την πλήρη αποδοχή του έργου είναι σημαντικό να εξασφαλιστούν υπάρχουν οι απαραίτητες χρηματοδοτικές πηγές. Ο καθορισμός ενός αφοσιωμένου υπεύθυνου για το έργο είναι απαραίτητος για τη συνεχή προώθηση και επικοινωνία του έργου. Συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων εταιρειών, ούτως ώστε να μην επηρεαστεί η απόφαση από συγκεκριμένα προϊόντα. Ημέρες ενέργειας Σύστημα διαχείρισης ενέργειας Γνωριμία νησιώτικων κοινοτήτων με τεχνολογίες ΑΠΕ Πρότυπο Περιβαλλοντικό Σύστημα Διαχείρισης SAVE SAVE Στην ευαισθητοποίηση των πολιτών συνέβαλε η έμφαση που δόθηκε στα πλεονεκτήματα των ΑΠΕ έναντι των συμβατικών καυσίμων. Το έργο αυτό κινεί το ενδιαφέρον του προσωπικού ενός οργανισμού για το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, καθώς τους επιτρέπει να δουν απτά, θετικά αποτελέσματα από την εφαρμογή του. Το εργαλείο μπορεί να βελτιωθεί μέσα από την οργάνωση επιτόπιων επισκέψεων σε εγκαταστάσεις συστημάτων ΑΠΕ, προκειμένου οι πολίτες να αντιληφθούν ευκολότερα τη σημασία των ΑΠΕ. Επικοινωνία και συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και της κοινότητας. 55

56 5.2 Summary of Lessons Learnt Συμπεράσματα Τα βασικά συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν από τη χρήση εργαλείων και μεθόδων για ευαισθητοποίηση και ενίσχυση της αποδοχής των ενδιαφερόμενων μερών για τα έργα BEASΤ συνοψίζονται τα εξής: 1. Η παρουσίαση του αντίκτυπου και των ωφελημάτων των συστημάτων ΑΠΕ και των έργων ενεργειακής απόδοσης πρέπει να γίνεται με απτό τρόπο και συγκεκριμένα στοιχεία. Γι αυτό το λόγο, είναι σημαντικό να υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα και πληροφορίες, που θα χρησιμοποιηθούν για να υπολογιστούν με ακρίβεια οι εξοικονομήσεις ενέργειας και χρημάτων που είναι δυνατό να επιτευχθούν από την εφαρμογή του έργου. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα έργα που εμπίπτουν στην κατηγορία SAVE. 2. Political buy-in is vital for success, particularly where this can lead to increased resources being dedicated to a particular technology. Η πολιτική υποστήριξη φορέων λήψης αποφάσεων είναι έχει καθοριστική σημασία για την επιτυχία των έργων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που μπορεί να εξασφαλίσει πόρους για χρηματοδότηση συγκεκριμένων τεχνολογιών και έργων. 3. Οι πολίτες είναι περισσότερο πρόθυμοι να εφαρμόσουν μέτρα ενεργειακής απόδοσης, όταν δουν τα οφέλη που βιώνουν οι συμπολίτες τους, μέσα από τη βελτίωση των συνθηκών άνεσης και τη μείωση των ενεργειακών δαπανών. 4. Η κατάρτιση των ενδιαφερόμενων φορέων σε τεχνικά θέματα μπορεί να συμβάλει στη γρηγορότερη εφαρμογή ενός έργου. 5. Όσον αφορά τα έργα STEER, η πρακτική παρουσίαση νέων τεχνολογιών, μέσα από αγώνες, εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις ήταν καθοριστική για την αποδοχή και υλοποίηση δράσεων προς την κατεύθυνση των βιώσιμων μεταφορών. 6. Στην κατηγορία έργων ALTENER, οι εταίροι του έργου BEAST έδωσαν έμφαση στην επεξήγηση των τεχνολογιών και στην παρουσίαση μελετών περίπτωσης, για το λόγο ότι οι τεχνολογίες ΑΠΕ και τα ωφελήματα που προσφέρουν είναι συχνά άγνωστες στο κοινό, ακόμα και στις περιπτώσεις τεχνολογιών που εφαρμόζονται ευρέως. 7. Οι εταίροι διαπίστωσαν τη σημασία των συναντήσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη και της σωστής διαχείρισης έργων. Σε πολλές περιπτώσεις, συγκεκριμένες δράσεις και έργα συμπεριλήφθηκαν σε ΣΔΒΕ, αλλά η υλοποίησή τους καθυστερούσε, πιθανόν ως αποτέλεσμα έλλειψης συντονισμού μεταξύ των τοπικών εταίρων, απουσίας υπεύθυνου έργου και πόρων. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι εταίροι του BEAST διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση των διαδικασιών υλοποίησης των δράσεων αυτών. 8. Τα εργαστήρια (jam sessions) αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για την καλύτερη και ουσιαστικότερη επικοινωνία με τους ενδιαφερόμενους φορείς, επιτρέποντας τους να εκφράσουν τη δική τους σκοπιά και τις δικές τους ιδέες και απόψεις για την υλοποίηση του έργου. 9. Οι επαρχίες πρέπει να προσδιορίσουν τον αποτελεσματικότερο τρόπο για τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων στα ΣΔΒΕ, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η τοποθεσία, η έκταση της περιοχής, τους ενδιαφερόμενους και το επίπεδο γνώσεων τους. 56