ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ

Transcript

1 EDMOND ROSTAND ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ Μετάφραση ΛΟΥΙΖΑ ΜΗΤΣΑΚΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΕΦΕΛΗ ΑΘΗΝΑ 2010

2 ΝΕΦΕΛΗ / ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Τίτλος πρωτοτύπου: Edmond Rostand, Cyrano de Bergerac Η παρούσα έκδοση έγινε σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας για τη θεατρική περίοδο Σχέδιο εξωφύλλου: Δημήτρης Στεβής ISBN: Εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ και Λουίζα Μητσάκου Ασκληπιού 6, Αθήνα τηλ.: fax: info@nnet.gr

3 To έργο του Εντμόν Ροστάν Συρανό ντε Μπερζεράκ παρουσιάστηκε από το Εθνικό Θέατρο, στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου Τσίλλερ, στις 17 Δεκεμβρίου με τους ακόλουθους συντελεστές: Μετάφραση: Λουίζα Μητσάκου Σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος Σκηνικά-κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος Κίνηση: Αμάλια Μπένετ Επιμέλεια κειμένου: Φωτεινή Μπαξεβάνη Δραματολόγος παράστασης: Εύα Σαραγά Βοηθοί σκηνοθέτη: Ξένια Θεμελή, Γιάννης Κωνσταντακόπουλος Βοηθός μουσικός: Άγγελος Τριανταφύλλου Βοηθοί σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Ευαγγελία Θεριανού, Μαγδαληνή Αυγερινού Βοηθός φωτιστή: Σοφία Αλεξιάδου Διανομή (με αλφαβητική σειρά: Καπουτσίνος, Γασκώνος, Κρουστά: Προκόπης Αγαθοκλέους Σωματοφύλακας, Γασκώνος, Μαντολίνο: Πάνος Βλάχος Μαέστρος, Λίζα, Αδελφή Μάρθα: Τζίνα Θλιβέρη Συρανό: Νίκος Καραθάνος

4 Ρωξάνη: Λένα Κιτσοπούλου Λε Μπρε: Γιάννης Κότσιφας Ποιητής, Γασκώνος, Ακορντεόν: Γιάννης Κωνσταντακόπουλος Ζοντελέ, Κριστιάν: Χρήστος Λούλης Βαλβέρ, Ποιητής, Γασκώνος, Τρομπέτα: Ντένης Μακρής Κυζύ, Μπερτραντού, Γασκώνος, Κιθάρα: Τζεφ Μαράουι Λινιέρ, Γασκώνος, Τρομπέτα, Μελόντικα: Αλέξανδρος Μαυρόπουλος Ακόλουθος, Μητέρα Μαργαρίτα, Μελόντικα: Αγορίτσα Οικονόμου Γασκώνος, Βιολί: Αργύρης Πανταζάρας Μονφλερύ, Ντε Γκις: Άγγελος Παπαδημητρίου Ποιητής, Γασκώνος, Κλαρινέτο: Γιάννης Παπαδόπουλος Φορτικός, Ποιητής, Γασκώνος, Τούμπα: Μιχάλης Σαράντης Κοντραμπάσο: Δημήτρης Τίγκας Καρμπόν, Πιάνο: Άγγελος Τριανταφύλλου Ραγκενώ: Κοσμάς Φοντούκης Μητέρα του Συρανό: Γαλήνη Χατζηπασχάλη Αδελφή Κλαίρη, Γασκώνος, Φυσαρμόνικα, Μεταλλόφωνο: Αποστόλης Ψαρρός

5 ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ Έμμετρη ηρωική κωμωδία σε πέντε πράξεις. Παρουσιάστηκε στο Παρίσι, στο Θέατρο της Πορτ- Σαιν-Μαρτέν, στις 28 Δεκεμβρίου του Αυτό το ποίημα ήθελα να το αφιερώσω στην ψυχή του ΣΥΡΑΝΟ. Αλλά, μια που έχει γίνει ένα μ εσάς, ΚΟΚΛΕΝ, 1 το αφιερώνω σ εσάς. Ε. Ρ. 1. Ο Κοκλέν (Benoît Constant Coquelin, ) υπήρξε ένας από τους πιο γνωστούς κωμικούς ηθοποιούς της εποχής του και έμεινε αξέχαστος στον ρόλο του Συρανό ντε Μπερζεράκ.

6 ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ ΚΡΙΣΤΙΑΝ ΝΤΕ ΝΕΒΙΓΙΕΤ ΚΟΜΗΣ ΝΤΕ ΓΚΙΣ ΡΑΓΚΕΝΩ ΛΕ ΜΠΡΕ ΚΑΡΜΠΟΝ ΝΤΕ ΚΑΣΤΕΛ-ΖΑΛΟΥ ΟΙ ΓΑΣΚΩΝΟΙ ΛΙΝΙΕΡ ΝΤΕ ΒΑΛΒΕΡ ΕΝΑΣ ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ ΤΡΙΤΟΣ ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ ΜΟΝΦΛΕΡΥ ΜΠΕΛΡΟΖ ΖΟΝΤΕΛΕ ΚΥΖΥ ΜΠΡΙΣΑΪΓ ΕΝΑΣ ΦΟΡΤΙΚΟΣ ΕΝΑΣ ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΕΝΑΣ ΙΣΠΑΝΟΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΕΝΑΣ ΨΙΛΟΣ ΙΠΠΕΑΣ Ο ΘΥΡΩΡΟΣ ΕΝΑΣ ΑΣΤΟΣ Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΕΝΑΣ ΝΥΧΤΟΚΛΕΦΤΗΣ ΕΝΑΣ ΘΕΑΤΗΣ ΕΝΑΣ ΦΡΟΥΡΟΣ

7 Ο ΜΠΕΡΤΡΑΝΤΟΥ ΠΟΥ ΠΑΙΖΕΙ ΠΛΑΓΙΑΥΛΟ Ο ΚΑΠΟΥΤΣΙΝΟΣ ΔΥΟ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΟΙ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΣ ΡΩΞΑΝΗ ΑΔΕΛΦΗ ΜΑΡΘΑ ΛΙΖΑ Η ΠΩΛΗΤΡΙΑ ΜΗΤΕΡΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ Η ΑΚΟΛΟΥΘΟΣ ΑΔΕΛΦΗ ΚΛΑΙΡΗ ΜΙΑ ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ Η ΑΝΘΟΠΩΛΙΣ Το πλήθος, αστοί, μαρκήσιοι, σωματοφύλακες, κλέφτες, ζαχαροπλάστες, ποιητές, Γασκώνοι, ηθοποιοί, βιολιστές, ακόλουθοι, παιδιά, Ισπανοί, θεατές, κομψευόμενες, αστές, καλόγριες κ.λπ. (Οι τέσσερεις πρώτες πράξεις το 1640, η πέμπτη το 1655.)

8

9 ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΞΗ ΜΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΤΗΣ ΒΟΥΡΓΟΥΝΔΙΑΣ Η αίθουσα του Μεγάρου της Βουργουνδίας, στα Είδος παραπήγματος για το παιχνίδι της σφαίρας, που έχει διαρρυθμιστεί και εξωραϊστεί για θεατρικές παραστάσεις. Η αίθουσα είναι ένα μακρύ τετράγωνο. Την βλέπουμε λοξά, έτσι ώστε μία από τις πλευρές της αποτελεί το βάθος που ξεκινάει από το πρώτο επίπεδο, στα δεξιά, και πηγαίνει προς το τελευταίο επίπεδο, στα αριστερά, για να σχηματίσει γωνία με τη σκηνή, που φαίνεται σε τετμημένο επίπεδο. Η σκηνή αυτή, και από τις δύο μεριές, κατά μήκος των παρασκηνίων, είναι γεμάτη καθίσματα. Η αυλαία σχηματίζεται από δύο ταπισερί που ανοίγουν. Πάνω από την αυλαία, τα βασιλικά οικόσημα. Φαρδιά σκαλοπάτια οδηγούν από την εξέδρα στην αίθουσα. Δεξιά και αριστερά από τα σκαλοπάτια, τα βιολιά. Ράμπα από κεριά. Στα πλάγια, εξώστης σε δύο σειρές. Η επάνω σειρά διαθέτει θεωρεία. Κανένα κάθισμα στην πλατεία, που είναι η ίδια η σκηνή του θεάτρου. Στο βάθος της πλατείας, δηλαδή στα δεξιά, σε πρώτο επίπεδο, πάγκοι που σχηματίζουν κερκίδες και, κάτω από μία σκάλα η οποία οδηγεί στις επάνω θέσεις,

10 14 EDMOND ROSTAND και της οποίας βλέπουμε μόνο την αρχή, ένα είδος κυλικείου στολισμένου με μικρούς πολυελαίους, ανθοδοχεία με λουλούδια, κρυστάλλινα ποτήρια, πιάτα με γλυκά, μπουκαλάκια κ.λπ. Στο βάθος, στο κέντρο, κάτω από τα θεωρεία, η είσοδος του θεάτρου. Μεγάλη πόρτα, μισάνοιχτη, για να μπορούν να μπουν οι θεατές. Στα φύλλα αυτής της πόρτας, καθώς και σε πολλές μεριές και πάνω από το κυλικείο, κόκκινες αφίσες που γράφουν: Η ΚΛΟΡΙΣΗ. Με το άνοιγμα της αυλαίας, η αίθουσα είναι μισοσκότεινη, άδεια ακόμα. Έχουν κατεβάσει τους πολυελαίους στο μέσον της πλατείας για να τους ανάψουν. ΠΡΩΤΗ ΣΚΗΝΗ Το κοινό που καταφθάνει σιγά-σιγά, ιππείς, αστοί, λακέδες, ακόλουθοι, πορτοφολάδες, ο πορτιέρης κ.λπ. Κατόπιν, μαρκήσιοι, ο Κυζύ, ο Μπρισάιγ, η σερβιτόρα, τα βιολιά κ.λπ. (Πίσω από την πόρτα ακούμε θόρυβο από φωνές, έπειτα ένας ιππέας μπαίνει βιαστικός.) ΠΟΡΤΙΕΡΗΣ (Κυνηγώντας τον.) Σολδία δεκαπέντε! Αλτ! Τι λες; Α ΙΠΠΕΑΣ

11 ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ 15 ΠΟΡΤΙΕΡΗΣ Μπαίνεις λαθραίως;! Α ΙΠΠΕΑΣ Και βέβαια όχι! Είμ ελαφρός ιππεύς του Βασιλέως! ΠΟΡΤΙΕΡΗΣ (Σε έναν άλλο ιππέα που μόλις μπήκε.) Κι εσείς; Σωματοφύλαξ! Μα Β ΙΠΠΕΑΣ ΠΟΡΤΙΕΡΗΣ Β ΙΠΠΕΑΣ Δεν χρειάζομαι σολδία! Α ΙΠΠΕΑΣ (Στον Β.) Στις δύο αρχίζουν μοναχά. Άδεια είν η πλατεία. Έλα να ξιφασκήσουμε. (Ξιφασκούν με τα ξίφη που έχουν φέρει.) Α ΛΑΚΕΣ (Μπαίνοντας.) Ψιτ! Κοίτα, φιλαράκο!

12 16 EDMOND ROSTAND Β ΛΑΚΕΣ (Που μόλις μπήκε.) Τι; Α ΛΑΚΕΣ (Του δείχνει αυτά που βγάζει από τη στολή του.) Ζάρια, τραπουλόχαρτα Β ΛΑΚΕΣ (Κάθεται κι αυτός.) Μέσα, κατεργαράκο! Α ΛΑΚΕΣ (Βγάζει από την τσέπη του ένα σπαρματσέτο, το ανάβει και το κολλάει στο έδαφος.) Σούφρωσα απ τον αφέντη μου κερί ένα κομμάτι. ΦΡΟΥΡΟΣ (Προς μια ανθοπώλιδα που πλησιάζει.) Τα φώτα δεν ανάψανε κι εσύ ήρθες μυρωδάτη! ΕΝΑΣ ΞΙΦΟΜΑΧΟΣ (Δέχεται ένα χτύπημα από το ξίφος.) Με πέτυχες! Φιλί! Σπαθί! ΦΡΟΥΡΟΣ ΕΝΑΣ ΠΑΙΚΤΗΣ

13 ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ 17 ΦΡΟΥΡΟΣ (Τραβώντας την στα σκοτεινά.) Έλα μου δω! Φοβάμαι! ΑΝΘΟΠΩΛΙΣ ΑΝΔΡΑΣ (Κάθεται καταγής μαζί με άλλους που κουβαλάνε τρόφιμα.) Άμα ερχόμαστε νωρίς, μπορούμε και να φάμε. ΑΣΤΟΣ (Στον γιο του.) Πάμε να κάτσουμε εκεί Άσσοι! ΕΝΑΣ ΠΑΙΚΤΗΣ Β ΑΝΔΡΑΣ (Βγάζει μια μπουκάλα από το παλτό του και κάθεται.) Το μπουκαλάκι διαθέτει ροδοκόκκινο λαχταριστό κρασάκι. (Πίνει.) ΑΣΤΟΣ (Στον γιο του.) Αυτά δεν επιτρέπονται ούτε εις το πορνείο! Ζάρια! Κρασιά!

14 18 Ένα φιλί! EDMOND ROSTAND ΦΡΟΥΡΟΣ ΑΣΤΟΣ (Απομακρύνοντας τον γιο του.) Άκου τον, τον αχρείο! Στο θέατρο ετούτο δω, της πόλης το κειμήλιο, παίξανε κάποτε Ροτρού ΓΙΟΣ παίξανε και Κορνήλιο! ΠΑΡΕΑ ΑΠΟ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΣ (Που κρατιούνται από το χέρι, μπαίνουν χορεύοντας τη φαραντόλα και τραγουδούν.) Τραλαλά, λα λα, λα λα ΠΟΡΤΙΕΡΗΣ (Αυστηρά στους ακόλουθους.) Φάρσες δεν θέλουμε εδώ! Α ΑΚΟΛΟΥΘΟΣ (Με δήθεν πληγωμένη αξιοπρέπεια.) Κύριε, μη σας μέλλει! (Ζωηρά προς τον Β, μόλις ο πορτιέρης γυρίσει την πλάτη.) Σπάγκο έχεις απάνω σου; Β ΑΚΟΛΟΥΘΟΣ Διαθέτω και τσιγκέλι.

15 ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ 19 Α ΑΚΟΛΟΥΘΟΣ Από ψηλά μπορούμε περούκες να ψαρεύουμε. ΝΥΧΤΟΚΛΕΦΤΗΣ (Έχοντας γύρω του πολλούς με ύποπτη φυσιογνωμία.) Και τώρα, αετονύχηδες, θα μάθουμε να κλέβουμε. Μια κι είσαστε πρωτάρηδες, στραβάδια και κοπέλια Β ΑΚΟΛΟΥΘΟΣ (Φωνάζοντας προς άλλους ακόλουθους, που έχουν κιόλας πιάσει θέση στους πιο πάνω εξώστες.) Έι, καλαμάκια έχετε; Γ ΑΚΟΛΟΥΘΟΣ (Από ψηλά.) Έχουμε και μπιζέλια. ΓΙΟΣ (Προς τον πατέρα.) Και τι θα παίξουν σήμερα; Κλορίσην Συγγραφεύς; ΑΣΤΟΣ ΓΙΟΣ ΑΣΤΟΣ Βαλτάσαρ, λέγεται, Μπαρό. Νέων ιδεών φορεύς. (Ανεβαίνει στηριζόμενος στο μπράτσο του γιου του.)

16 20 EDMOND ROSTAND ΝΥΧΤΟΚΛΕΦΤΗΣ (Στους παρατρεχάμενούς του.) Στις γάμπες μην αφήσετε νταντέλα για νταντέλα! ΘΕΑΤΗΣ (Σ έναν άλλον, δείχνοντάς του μια γωνιά ψηλά.) Γιατί δεν πάμε εκεί ψηλά; Είναι μια θέση τρέλα! ΝΥΧΤΟΚΛΕΦΤΗΣ (Κάνοντας τη χειρονομία της κλοπής.) Ρολόγια ΑΣΤΟΣ (Ξανακατεβαίνοντας, στον γιο του.) Κάθε ηθοποιός, μικρός είναι θεός ΝΥΧΤΟΚΛΕΦΤΗΣ (Κάνει σαν να τραβάει κάτι με μικρές κλεφτές κινήσεις.) Μαντίλια ΑΣΤΟΣ Ας πούμε ο Μονφλερύ ΚΑΠΟΙΟΣ (Φωνάζει από τον επάνω εξώστη.) Ανάψτε αυτό το φως! ΑΣΤΟΣ Ή ο Μπελρόζ και ο Μπωπρέ, ο Επύ, ο Ζοντελέ!

17 ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ 21 ΑΚΟΛΟΥΘΟΣ (Από την πλατεία.) Ήρθαν και τ αναψυκτικά! Ψιτ! Κι από δω, καλέ! ΣΕΡΒΙΤΌΡΑ (Εμφανίζεται πίσω από το κυλικείο.) Εδώ τα ωραία βατόμουρα. (Σταματά στην πόρτα.) ΟΞΕΙΑ ΦΩΝΗ Κάντε στην μπάντα, κτήνη! ΛΑΚΕΣ (Έκπληκτος.) Μαζί μας οι μαρκήσιοι; ΑΛΛΟΣ ΛΑΚΕΣ Κανείς τους δεν θα μείνει. (Μπαίνει μια παρέα μικρών μαρκησίων.) ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ (Βλέποντας την αίθουσα μισοάδεια.) Εμείς δεν είμαστ έμποροι να μπαίνουμε αθορύβως! Μα ποιον να ενοχλήσουμε; Ο κόσμος είναι λίγος! (Βρίσκεται μπροστά σε άλλους ευγενείς που μπήκαν προ ολίγου. Θερμοί εναγκαλισμοί.) Κυζύ! Μπρισάιγ!

18 22 EDMOND ROSTAND ΚΥΖΥ Εμείς πιστοί, κατά τα ειωθότα Εφθάσαμε στο θέατρο κι είναι σβηστά τα φώτα! ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ Δεν είν αυτή κατάσταση! Εμέ θα με πεθάνει! ΑΛΛΟΣ ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ Υπομονή, μαρκήσιε! Ο φανοκόρος φθάνει! ΤΟ ΚΟΙΝΟ (Χαιρετίζοντας την είσοδο του φανοκόρου.) Αα! (Συναθροίζονται κάτω από τους πολυελαίους που ανάβουν. Κάποιοι παίρνουν θέση στους εξώστες. Ο Λινιέρ μπαίνει στην πλατεία, δίνοντας το μπράτσο του στον Κριστιάν ντε Νεβιγιέτ. Ο Λινιέρ, κάπως ξεστηθιασμένος, με φάτσα μεθύστακα. Ο Κριστιάν, ντυμένος κομψά αλλά λιγάκι ντεμοντέ, μοιάζει ανήσυχος και παρατηρεί τα θεωρεία.)