2.1 Συνολική Αποτίμηση

Transcript

1 2.1 Συνολική Αποτίμηση Το προπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος περιγράφεται με λεπτομέρεια στον Τόμο Ι της Έκθεσης Αυτοαξιολόγησης. Το πρόγραμμα, όπως όλα τα προγράμματα του Τμήματος, είναι, από θεωρητική και πρακτική άποψη, υψηλού επιπέδου, ευέλικτο και απόλυτα περιεκτικό. Η περιγραφή των μαθημάτων στην περιοχή των μαθηματικών και η προτεινόμενη βιβλιογραφία αποτελούν σαφή ένδειξη ότι στους φοιτητές παρέχεται μαθηματικό υπόβαθρο, καλύτερο από το απαιτούμενο για να παρακολουθήσουν με ευχέρεια τα μαθήματα στατιστικού περιεχομένου. Τα μαθήματα του προπτυχιακού προγράμματος έχουν διαμορφωθεί με προσοχή λαμβάνοντας υπόψη το είδος της απασχόλησης που οι στατιστικοί θα αντιμετωπίσουν σε κυβερνητικές θέσεις, στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά όλες τις σημαντικές πλευρές των σύγχρονων τάσεων της Στατιστικής. Η υφισταμένη αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας από τους φοιτητές στο τέλος κάθε εξαμήνου είναι κρίσιμη και θα πρέπει να διατηρηθεί με κάθε τρόπο. Η πρωτοποριακή υιοθέτηση των προαπαιτούμενων από το Τμήμα Στατιστικής είναι παραδειγματική. Η χρήση των προαπαιτούμενων είναι απαραίτητη όταν κανείς επιθυμεί να τονίσει την γενική δομή του προγράμματος. Επιπλέον, διευρύνεται σημαντικά ο ειδικός ρόλος καθενός από τα μαθήματα μέσα στο γενικό πλαίσιο του προγράμματος. Στο προπτυχιακό πρόγραμμα, το Τμήμα Στατιστικής επιτρέπει στους φοιτητές του να εγγράφονται κάθε εξάμηνο στο ισοδύναμο τεσσάρων πλήρων μαθημάτων ανά εξάμηνο. Η πρακτική αυτή συμβαδίζει με τις διεθνείς προδιαγραφές και επιτρέπει στους φοιτητές να συμμετέχουν αποτελεσματικά σε όλες τις δραστηριότητες των μαθημάτων (ασκήσεις, εργασίες, εξέταση προόδου κ.λ.π.). Ο μέσος χρόνος παρακολούθησης μαθημάτων που είναι το αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής (15 ώρες ανά εβδομάδα) παρέχει στους φοιτητές τον απαραίτητο χρόνο για συμμετοχή σε τέτοιες δραστηριότητες. Η δυνατότητα πρακτικής άσκησης στην Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, στην Βιομηχανία, στις Επιχειρήσεις και στα Ερευνητικά Κέντρα είναι εξαιρετικά χρήσιμη και επιτρέπει στους φοιτητές να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία των πραγματικών εφαρμογών της Στατιστικής. Η Ομάδα Αξιολόγησης εκτίμησε ιδιαίτερα τις προσπάθειες του Τμήματος να βοηθήσει τους φοιτητές στο να αποκτήσουν πρακτική ικανότητα τόσο στην ανάλυση δεδομένων όσο και στην άσκηση στο επάγγελμα. Δεδομένου ότι οι προπτυχιακοί φοιτητές είναι δύσκολο να γνωρίζουν εκ των προτέρων το είδος της απασχόλησης που θα έχουν μετά την αποφοίτησή τους, το πρακτικό μέρος της εκπαίδευσής τους θα πρέπει να τους βοηθά ώστε να είναι ανταγωνιστικοί σε μια αγορά εργασίας με ταχέως μεταβαλλόμενες ανάγκες και προοπτικές. Το Τμήμα Στατιστικής επιθυμεί να διευρύνει την άσκηση στο επάγγελμα για όλους τους φοιτητές του αλλά δεν έχει τους απαραίτητους πόρους. Ο ορισμός ενός Συμβούλου Καθηγητή Σπουδών για κάθε φοιτητή, είναι μία καθιερωμένη διεθνώς πρακτική και το Τμήμα Στατιστικής είναι άξιο συγχαρητηρίων για την υιοθέτησή της. Επιπλέον, δίνει στους συμβούλους καθηγητές μία καλύτερη αίσθηση των αδυναμιών των φοιτητών που προέρχονται από μία ποικιλία

2 διαφορετικών σχολείων με διαφορετικό υπόβαθρο. Οι φοιτητές τους οποίους συνάντησε η Επιτροπή εξέφρασαν την ικανοποίησή τους με το σύστημα αυτό.

3 2.2.1 Στο Επίπεδο της Κυβέρνησης (1) Η Ομάδα Αξιολόγησης εξέτασε με προσοχή τον τρόπο εισαγωγής των μαθητών των Λυκείων στο προπτυχιακό πρόγραμμα. Η ομάδα εκτιμά τις προσπάθειες του Υπουργείου Παιδείας να διαμορφώσει ομοιόμορφους κανόνες εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο και να αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα ατομικά προσόντα των φοιτητών. Για παράδειγμα, εκτιμάται η πρακτική να γίνεται μία γενική αξιολόγηση κάθε υποψηφίου φοιτητή, η οποία βασίζεται σε ένα αριθμό γνωστικών αντικειμένων. Παρόλα αυτά, φαίνεται να είναι αντιπαραγωγική η διαμόρφωση υπερβολικής ομοιομορφίας. Τόσο οι φοιτητές όσο και τα Πανεπιστήμια θα ωφελούντο από την υιοθέτηση κατάλληλα διαμορφωμένων συντελεστών βαρύτητας για τα διαφορετικά αντικείμενα που οδηγούν στην συνολική αξιολόγηση του υποψηφίου φοιτητή. Το σύστημα που θα προκύψει από την υιοθέτηση των συντελεστών αυτών διασφαλίζει τις προσωπικές επιλογές των υποψηφίων προπτυχιακών φοιτητών, ενώ την ίδια στιγμή το Πανεπιστήμιο που τους δέχεται μπορεί να διαμορφώνει και να εφαρμόζει τις δικές του προδιαγραφές. (2) Οι αξιολογητές θεωρούν ιδιαίτερα παράδοξο το γεγονός ότι η παρακολούθηση των μαθημάτων στο προπτυχιακό επίπεδο είναι, με νόμο, προαιρετική, ιδιαίτερα όταν αυτό συγκριθεί με την υποχρεωτική παρακολούθηση που έχει υιοθετήσει το Τμήμα στα μεταπτυχιακά προγράμματα. Λαμβανομένων υπόψη των μεγάλων προσπαθειών και των κονδυλίων που δαπανώνται για την εκπαίδευση από την ελληνική Κυβέρνηση, η Ομάδα Αξιολόγησης διερωτάται αν αυτή η έλλειψη κανόνων στην διάρκεια σπουδών μπορεί να συνεχισθεί. Ένα φυσικό επακόλουθο της έλλειψης κανόνων είναι η ύπαρξη των διαιωνιζόμενων (αιωνίων) φοιτητών οι οποίοι καθυστερούν συστηματικά τον χρόνο αποφοίτησής τους εις βάρος της κοινωνίας. Η βλάβη που προκαλείται από αυτό το είδος των ανενεργών φοιτητών είναι ενδημική στο σύνολο του φοιτητικού πληθυσμού. Επιπλέον, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή η έλλειψη κανόνων είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί. Παρότι η Επιτροπή Αξιολόγησης εκτιμά ότι είναι ίσως δύσκολο να μεταβληθεί η ατυχής αυτή κατάσταση σύντομα, αισθάνεται την υποχρέωση να επισημάνει το πρόβλημα και την ανάγκη επίλυσής του. (3) Η Ομάδα Αξιολόγησης πληροφορήθηκε από τον Πρόεδρο του Τμήματος ότι μερικοί φοιτητές (i) διαφωνούν με την χρήση των προαπαιτούμενων με τον ισχυρισμό ότι περιορίζει την ελευθερία επιλογών τους και (ii) βρίσκουν όχι επαρκή τον αριθμό των μαθημάτων στα οποία μπορούν να εγγραφούν κάθε εξάμηνο. Παρόλα αυτά, φοιτητές που συνάντησε η Επιτροπή εξέφρασαν την συμφωνία τους με το σύστημα αυτό. Επομένως, θα πρέπει να γίνει μία πρόσθετη προσπάθεια από τους διδάσκοντες ώστε όλοι οι φοιτητές να αντιληφθούν ότι και οι δύο αυτές πρακτικές είναι επωφελείς γι αυτούς. Καθιστούν τις σπουδές πιο αποτελεσματικές και διευρύνουν την αξία του πτυχίου. Επιπλέον, τα πτυχία καθίστανται περισσότερο ανταγωνιστικά διεθνώς δεδομένου ότι οι κανονισμοί αυτοί συμβαδίζουν με τις διεθνείς προδιαγραφές. (4) Όπως αναφέρεται αργότερα στην έκθεση, η Ομάδα Αξιολόγησης αναγνωρίζει ότι η εξαιρετική υλικοτεχνική υποδομή που είναι διαθέσιμη επί του παρόντος στους φοιτητές του Τμήματος, βρίσκεται στα όριά της σε σχέση με τον αριθμό των εισακτέων προπτυχιακών φοιτητών. Η οποιαδήποτε αύξηση στον αριθμό των εισακτέων θα καταστήσει το σύνολο της υποδομής πλήρως ανεπαρκές, ενώ την ίδια στιγμή θα απειλήσει την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται στους φοιτητές. Για παράδειγμα, έγινε σαφές ότι οι σχέσεις μεταξύ διδασκόντων και φοιτητών είναι

4 εξαιρετικές. Αύξηση του φοιτητικού πληθυσμού (χωρίς μία αντίστοιχη αύξηση σε διδακτικό προσωπικό) θα οδηγήσει αυτόματα σε υποβάθμιση της υπάρχουσας δομής.

5 2.2.2 Στο Επίπεδο του Τμήματος (1) Ο αριθμός των μαθημάτων στατιστικού περιεχομένου που διδάσκονται ανελλιπώς στο προπτυχιακό πρόγραμμα είναι 33, υποχρεωτικά και επιλογής μαζί. Πέραν των μαθημάτων αυτών η Έκθεση Αυτοαξιολόγησης περιγράφει την ύλη 15 άλλων μαθημάτων που αναφέρονται τόσο σε στατιστική μεθοδολογία όσο και σε συγκεκριμένες εφαρμογές. Παρότι 33 σταθερά προσφερόμενα μαθήματα, κατανεμημένα σε ένα πρόγραμμα 8 εξαμήνων, είναι ένας υψηλός αριθμός μαθημάτων, τα υπόλοιπα 15 μαθήματα καλύπτουν αντικείμενα σύγχρονου ενδιαφέροντος στην επιστημονική έρευνα και στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, όλα αυτά τα πρόσθετα μαθήματα, πρακτικά, θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται επίσης στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Ατυχώς, η έλλειψη διδακτικού προσωπικού και μόνο, καθιστά αδύνατο για το Τμήμα Στατιστικής να προσφέρει σε σταθερή βάση ακόμη και ένα μικρό υποσύνολο από την λίστα αυτή των πρόσθετων μαθημάτων. Τόσο το Υπουργείο Παιδείας όσο και το Πανεπιστήμιο προτρέπονται να βοηθήσουν το Τμήμα Στατιστικής να διατηρήσει τις υψηλές του προδιαγραφές και την διεθνή του αναγνώριση αλώβητη με το να τους χορηγήσει πρόσθετες θέσεις διδακτικού προσωπικού με προσόντα. (2) Η Επιτροπή Αξιολόγησης παρατήρησε ότι ένας αριθμός μαθημάτων, παρόμοιας φύσης εκ πρώτης όψεως, αποτελούν μέρος διαφορετικών προγραμμάτων σπουδών. Ένας τρόπος να αποφεύγεται αυτό είναι να αριθμούνται τα μαθήματα με μία λογική σειρά, όπως σε ένα διάγραμμα ροής. Το πρώτο ψηφίο σε ένα διψήφιο αριθμό θα μπορούσε να αναφέρεται στο έτος ή το εξάμηνο σπουδών, ενώ το δεύτερο ψηφίο θα μπορούσε να υποδεικνύει μία ειδικότερη κατηγοριοποίηση. Η αρίθμηση αυτή θα μπορούσε να συμπληρωθεί με τα μεταπτυχιακά μαθήματα. Μία τέτοια προσέγγιση διαγράμματος ροής διατηρεί την ευελιξία του παρόντος συστήματος. Διευκολύνει επίσης τον ρόλο των συμβούλων καθηγητών που θα πρέπει να συμβουλεύσουν τους φοιτητές στην διαμόρφωση και επιλογή μιας λογικής ακολουθίας μαθημάτων. Δεν χρειάζεται βέβαια να τονισθεί ότι όλοι οι διδάσκοντες θα πρέπει να συμφωνούν με την συνολική δομή του προγράμματος. (Η Ομάδα Αξιολόγησης πληροφορήθηκε αργότερα ότι το Τμήμα είχε υιοθετήσει μία τέτοια προσέγγιση διαγράμματος ροής, αλλά η κεντρική διοίκηση του Πανεπιστημίου αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ένα σύστημα αρίθμησης ομοιόμορφο για όλα τα Τμήματα, το οποίο όμως δεν ακολουθεί την προαναφερθείσα λογική). (3) Με το υπάρχον εξεταστικό σύστημα η απόφαση για το αν ο φοιτητής παρακολούθησε επιτυχώς ή ανεπιτυχώς κάθε μάθημα καθορίζεται από τον συγκεκριμένο διδάσκοντα που δίδαξε το μάθημα χωρίς οποιαδήποτε κανονιστική επίβλεψη από το Τμήμα. Η σωστή πρακτική που εφαρμόζεται στα μεταπτυχιακά προγράμματα, όπου οι φοιτητές αξιολογούνται από το σύνολο του διδακτικού προσωπικού, μπορεί να επεκταθεί και στους προπτυχιακούς φοιτητές. Η Ομάδα Αξιολόγησης προτείνει να γίνει μία προσπάθεια για την επέκταση της πρακτικής αυτής στους τελειόφοιτους. Μια σφαιρική αποτίμηση της συνολικής απόδοσης του φοιτητή στο τέλος του τελευταίου έτους σπουδών από το σύνολο των διδασκόντων θα είναι ιδιαίτερα επωφελής για τους αποφοιτούντες φοιτητές. Τα μέλη της ομάδας αντιλαμβάνονται ότι ο μεγάλος αριθμός προπτυχιακών φοιτητών κάνει την επέκταση μιας τέτοιας διαδικασίας αξιολόγησης σχεδόν αδύνατη. Παρόλα αυτά, οι αξιολογητές θεωρούν ότι όταν ένα βελτιωμένο

6 σύστημα αξιολόγησης γίνει πλήρως λειτουργικό για τους φοιτητές του τελευταίου έτους θα μπορούσε σταδιακά να επεκταθεί στα προηγούμενα έτη. Η παρουσία ενός εξωτερικού εξεταστή είναι κρίσιμη και επωφελής, παρότι η πρακτική αυτή δεν εφαρμόζεται στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. (4) Είναι εμφανές ότι οι φροντιστηριακές ασκήσεις δεν απαιτούν από τους φοιτητές ενεργητική συμμετοχή στην λύση προβλημάτων. Το Τμήμα θα πρέπει να προβληματιστεί για το πώς θα μετατρέψει αυτή την παθητική στάση σε μια νοοτροπία ενεργού και ζωντανής διαδικασίας λύσης προβλημάτων. Η Επιτροπή Αξιολόγησης επιδοκιμάζει με ιδιαίτερη ικανοποίηση όλα τα βήματα που έχουν ήδη γίνει στην κατεύθυνση αυτή με την ανάθεση ασκήσεων στους φοιτητές και τον καθορισμό συναντήσεων υποβοήθησης στις οποίες οι φοιτητές μπορούν να ζητήσουν βοήθεια και οδηγίες για την λύση των ασκήσεων. (5) Η πιο σημαντική συνιστώσα του προπτυχιακού προγράμματος είναι η Στατιστική με έμφαση στις εφαρμογές στα οικονομικά και την βιομηχανία. Η πλευρά των Στοχαστικών Μοντέλων εμφανίζεται για πρώτη φορά στα μαθήματα «Στοχαστικά Μοντέλα και Προσομοίωση» (5ο εξάμηνο σπουδών) και «Στοχαστικές Ανελίξεις» (6ο εξάμηνο σπουδών). Παρόλα αυτά, πολλές πλευρές στοχαστικής μοντελοποίησης χρησιμοποιούνται σε άλλα μαθήματα, όπως Δημογραφία, Οικονομετρία, Χρονολογικές Σειρές, Αναλογιστική Στατιστική, για να ονομάσουμε μερικά. Θα ήταν επιθυμητό να εναλλαγεί ένα από τα δύο αυτά μαθήματα που αναφέρονται σε στοχαστικά μοντέλα με ένα από τα εφαρμοσμένα αντικείμενα για τα οποία το μάθημα αυτό θα αποτελούσε αναγκαία προϋπόθεση. (Η Ομάδα Αξιολόγησης πληροφορήθηκε αργότερα ότι το τρέχον ακαδημαϊκό έτος το μάθημα «Στοχαστικά Μοντέλα και Προσομοίωση» διδάχθηκε στο 3ο εξάμηνο σπουδών σε πειραματική βάση. Επίσης, ότι το Τμήμα εξετάζει το ενδεχόμενο να προσφέρει το μάθημα των Στοχαστικών Ανελίξεων στο 4ο εξάμηνο σπουδών, παρότι υπάρχουν κάποιες επιφυλάξεις για το κατά πόσο οι φοιτητές είναι αρκετά ώριμοι στο εξάμηνο αυτό να το παρακολουθήσουν).