«Περιβαλλοντική Βιολογία - ιαχείριση Χερσαίων και Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων»

Transcript

1 ιιδρυµατικό Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Περιβαλλοντική Βιολογία - ιαχείριση Χερσαίων και Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων» ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ιούλιος 2003 Η διαδικασία αξιολόγησης του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος Σπουδών στην Περιβαλλοντική Βιολογία είναι ενέργεια προβλεπόµενη και πραγµατοποιούµενη ανά 2ετία στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του συγκεκριµένου Προγράµµατος. Η παρούσα έκθεση είναι αποτέλεσµα της ανάλυσης του Προγράµµατος Σπουδών και των επαφών µε διδάσκοντες του προγράµµατος, φοιτητές και συνεργαζόµενους ερευνητές από διάφορα ερευνητικά κέντρα. Η επιτροπή αξιολόγησης αποτελούµενη από τους: J. Casida Καθηγητή του Πανεπιστηµίου California, Berkeley Γ. Στάµου Καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης Κ. Κουτσικόπουλο Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστηµίου Πατρών µετά από ανάλυση των διαθέσιµων στοιχείων και σύγκριση µε άλλα προγράµµατα Μεταπτυχιακών Σπουδών σε συγγενείς κλάδους συνέταξε την παρούσα Έκθεση Αξιολόγησης του Προγράµµατος. Σηµαντική πληροφορία για τη δραστηριότητα, το επίπεδο και τη λειτουργία του Προγράµµατος η επιτροπή συγκέντρωσε κατά τη διάρκεια της 4 ης Ετήσιας Συνάντησης Μεταπτυχιακής Έρευνας Περιβάλλοντος που πραγµατοποιήθηκε στην Πανεπιστηµιακή Εγκατάσταση και Κέντρο Ενηµέρωσης Περιβαλλοντικής Έρευνας (ΠΕΚΕΠΕ) στο Κοινωφελές Ίδρυµα Αγία Σοφία στον Αποκόρωνα, περιοχή ήµου Φρε (26 29 Ιουνίου 2003) και διοργανώθηκε από το Τµήµα Βιολογίας του Πανεπ/µιου Κρήτης, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης εκτός από τις 45 παρουσιάσεις των εργασιών φοιτητών, παρουσιάστηκαν στοιχεία από τη δοµή και λειτουργία του Προγράµµατος από το συντονιστή και στελέχη του Προγράµµατος, από την Πρόεδρο

2 ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - 2 του Τµήµατος Βιολογίας καθώς και παρουσιάσεις από τη λειτουργία άλλων Μεταπτυχιακών Προγραµµάτων Σπουδών από συναφή Τµήµατα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η παρούσα αξιολόγηση του Προγράµµατος συµπεριέλαβε επίσης τις κρίσεις και τα συµπεράσµατα από παρόµοια διαδικασία που πραγµατοποιήθηκε τον Ιούνιο του Η προηγούµενη αξιολόγηση ανέφερε συνοπτικά τα ακόλουθα: Υψηλού επιπέδου πρόγραµµα πρωτοποριακού χαρακτήρα Σοβαρό πλεονέκτηµα η στενή συνεργασία µε φορείς όπως το Ι.ΘΑ.ΒΙ.Κ. και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας τόσο από πλευράς διαθέσιµων υποδοµών υψηλού επιπέδου όσο και από πλευράς συµµετοχής των φοιτητών σε ερευνητικά προγράµµατα, αλλά και γενικότερης επαφής µε ερευνητικές δοµές µε έντονη και πολυποίκιλη δραστηριότητα. Πρόγραµµα µε ευρύ φάσµα γνώσεων και οργάνωση των µαθηµάτων σε ενότητες που παρέχει την απαραίτητη υποδοµή πριν την εξειδίκευση. Η συµµετοχή ειδικών από διάφορους χώρους της Ελλάδας και του εξωτερικού που βασίζεται στη χρηµατοδότηση του Προγράµµατος από το ΕΠΕΑΕΚ ενισχύει την ποιότητά του. Ειδική αναφορά στη δόµηση του προγράµµατος, στα rotations και τη χρησιµότητά τους. Η αξιολόγηση του 2000 κάνει επίσης αναφορά στην αναλογία των φοιτητών που επιλέγουν την ενασχόληση τους µε τα χερσαία ή τα θαλάσσια οικοσυστήµατα, καθώς και στην ανακολουθία προγράµµατος και ροής κονδυλίων. Το τελευταίο αυτό σηµείο είναι κοινό σε όλα σχεδόν τα επιδοτούµενα Προγράµµατα Σπουδών και φυσικά ξεπερνά τα πλαίσια της εσωτερικής οργάνωσης και λειτουργίας. Η αξιολόγηση αυτή προτείνει την βελτίωση της ενηµέρωσης των φοιτητών για τις οικονοµικές δυνατότητες του προγράµµατος και για τα θέµατα βραχυπρόθεσµης λειτουργίας του προγράµµατος. Προτείνει επίσης µια ενδεχόµενη µερική αναµόρφωση του προγράµµατος σπουδών λαµβάνοντας υπόψη την αποκτηθείσα εµπειρία από την διετή λειτουργία του προγράµµατος και τέλος εκτιµά ότι το Πρόγραµµα παρέχει υψηλού επιπέδου µεταπτυχιακή εκπαίδευση σε νέους ερευνητές για την αποτελεσµατική κάλυψη αναγκών σύγχρονης προσέγγισης στον ευαίσθητο χώρο της διαχείρισης των Θαλάσσιων και Χερσαίων Βιολογικών Πόρων.

3 ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - 3 Η παρούσα αξιολόγηση αποτελεί συνέχεια της προηγούµενης και για το λόγο αυτό δεν επεκτείνεται σε δοµικές και λειτουργικές λεπτοµέρειες που αναφέρονται εκτενέστερα στην προηγούµενη. Επιπλέον η αξιολόγηση πραγµατοποιείται στο πλαίσιο και για το χρονικό διάστηµα κάλυψης από το ΕΠΕΑΕΚ και αποτελεί συµβατική υποχρέωση για την αποτίµηση της λειτουργίας του Προγράµµατος. Εκτός όµως από τα παραπάνω, η αξιολόγηση αυτή είναι σηµαντική και για εσωτερική χρήση του Π.Μ.Σ. Η αξιολόγηση γίνεται µε βάση την παρουσίαση ( οµή, Στόχοι,..) του συγκεκριµένου Π.Μ.Σ., τον Κανονισµό Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τµήµατος Βιολογίας του Πανεπ/µιου Κρήτης, τα τεχνικά στοιχεία και τις στατιστικές που παρουσιάστηκαν στην επιτροπή, τις παρουσιάσεις της ερευνητικής δραστηριότητας των φοιτητών καθώς και των rotations που έγιναν κατά τη διάρκεια της 4 ης ετήσιας συνάντησης Μεταπτυχιακής Έρευνας Περιβάλλοντος, τις ανταλλαγές µε τους διδάσκοντες και τους συνεργαζόµενους ερευνητές, τις επαφές µε φοιτητές του Π.Μ.Σ. και τέλος την έκθεση αξιολόγησης του Από τα παραπάνω στοιχεία προέκυψαν τα ακόλουθα: Η διαδικασία επιλογής των φοιτητών του Π.Μ.Σ. γίνεται σχετικά νωρίς (προκήρυξη τον Μάιο) και το γεγονός αυτό επιτρέπει ένα καλύτερο προγραµµατισµό και γι αυτό κρίθηκε θετικά. Η πλειοψηφία των φοιτητών προέρχεται από συναφή τµήµατα γεγονός που διευκολύνει τη διδασκαλία και την οµοιόµορφη πρόοδο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η µέση ηλικία των εισερχοµένων είναι περίπου ετών και ο µέσος χρόνος αποφοίτησης είναι 2,5 χρόνια. Ο αριθµός των υποψηφίων είναι περίπου διπλάσιος από αυτόν των επιτυχόντων (64%) και το ποσοστό αυτό δείχνει ένα Πρόγραµµα αρκετά ανοιχτό και ελκυστικό. Υπάρχει µια ελαφρά προτίµηση για την επιλογή αποφοίτων του Τµήµατος που υλοποιεί το Π.Μ.Σ. Οι αναλογίες των διδασκόντων (µελών του Τµήµατος και εξωτερικών συνεργατών είναι ισορροπηµένες: 11 µέλη.ε.π., 6 ερευνητές από το ΙΘΑΒΙΚ και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και 10 από άλλους χώρους. Η αναλογία διδασκόντων προς φοιτητές είναι υψηλή και έτσι επιτυγχάνεται και το ευρύ φάσµα γνώσεων που το Μ.Π.Σ. παρέχει. Η παρακολούθηση του κύκλου σπουδών είναι δραστηριότητα πλήρους απασχόλησης, ειδικά είναι ιδιαίτερα εντατική κατά το πρώτο εξάµηνο του

4 ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - 4 κύκλου όπου πραγµατοποιείται και η διδασκαλία όλων των µαθηµάτων. Η βάση για την επιτυχή δοκιµασία στις εξετάσεις είναι το 7 µε άριστα το 10 και η επιτυχής παρακολούθηση του 1 ου έτους σπουδών είναι αναγκαία για το πέρασµα στο 2 ο. Ο λόγος κόστος/ποιότητα των rotations (3µηνη συµµετοχή στις εργασίες ενός εργαστηρίου) κρίνεται ικανοποιητικός αλλά συζητήσεις για τον αριθµό τους και κυρίως τον τρόπο επιλογής δείχνει ότι µια εσωτερική διεργασία που θα οδηγήσει σε προτάσεις βελτίωσης τις διαδικασίας είναι σκόπιµη. Η κατανοµή των φοιτητών ανά κατεύθυνση και φύλο δείχνει µια ισορροπία και κατά συνέπεια οι παρατηρήσεις της προηγούµενης αξιολόγησης φαίνεται ότι είχαν ένα συγκυριακό χαρακτήρα. Μόνη µερική αδυναµία ο περιορισµένος αριθµός φοιτητών ενασχολούµενων µε αµιγή θέµατα αλιευτικής διαχείρισης αλλά λόγω µικρού δείγµατος και αυτό µπορεί να είναι συγκυριακό. Γυναίκες Άνδρες Χερσαία Θαλάσσια 13 9 Χωρίς να υπάρχουν εµπεριστατωµένα στοιχεία από τις ανταλλαγές, προέκυψε ότι η απορρόφηση των αποφοίτων του Π.Μ.Σ. από την αγορά είναι ικανοποιητική. Το συγκεκριµένο Πρόγραµµα δίνει ιδιαίτερη έµφαση στην προετοιµασία των φοιτητών για την είσοδό τους στο χώρο της έρευνας. Αυτό ήταν ξεκάθαρο τόσο από το περιεχόµενο των µαθηµάτων όσο και από τις παρουσιάσεις και τις συζητήσεις. Το γεγονός δε ότι η µεγάλη πλειοψηφία των ερευνητικών εργασιών που εκπονούνται από τους φοιτητές στα πλαίσια του κύκλου σπουδών δηµοσιεύεται, αποτελεί καθαρό αποδεικτικό στοιχείο. Η συγκεκριµένη αυτή επιλογή εξηγεί σε µεγάλο βαθµό και τον περισσότερο «βασικό» χαρακτήρα των µαθηµάτων. Η επιτροπή κρίνει ότι θα πρέπει µε εσωτερικό διάλογο και ανάλυση να εξετασθεί η χρησιµότητα εισαγωγής στο πρόγραµµα σπουδών και µαθηµάτων µε ευρύ αντικείµενο αλλά εφαρµοσµένο χαρακτήρα όπως οι µελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και οι τεχνικές διαχείρισης κοινών πόρων. Η διεπιστηµονικότητα, που αποτελεί ανάγκη στη σηµερινή εποχή, καλύπτεται ικανοποιητικά τόσο από το µεγάλο αριθµό και

5 ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - 5 την ποικιλία των διδασκόντων όσο και από τη µεγάλη συµµετοχή των φοιτητών στις δραστηριότητες των στενά συνεργαζόµενων ερευνητικών φορέων. Η Επιτροπή βασιζόµενη σε ένα σηµαντικό κριτήριο, αυτό της ποιότητας της οργάνωσης της 4 ης Ετήσιας Συνάντησης Μεταπτυχιακής Έρευνας Περιβάλλοντος και των παρουσιάσεων των φοιτητών, εκτιµά ότι το επίπεδο του συγκεκριµένου Προγράµµατος είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικό. Πράγµατι, η οργάνωση της εκδήλωσης που έγινε και µε τη συµµετοχή φοιτητών ήταν τεχνικά άψογη και οι παρουσιάσεις ήταν υψηλής ποιότητας, περιεκτικές, καθαρές, ελκυστικές και οι απαντήσεις των φοιτητών στα ερωτήµατα ήταν µεστές και έδειχναν καλό επίπεδο και σοβαρή ενασχόληση ακόµα και όταν επρόκειτο για εργασίες στα πλαίσια των rotations. Συνοψίζοντας, η επιτροπή αξιολόγησης εκτιµά ότι ο σχεδιασµός και η υλοποίηση του Προγράµµατος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Περιβαλλοντική Βιολογία - ιαχείριση Χερσαίων και Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων» είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική και η αποδοχή του από τους συµµετέχοντες, φοιτητές και διδάσκοντες, είναι ένδειξη αυτής της ποιότητας. Η δυναµική που έχει δηµιουργηθεί σε συνδυασµό µε την πείρα από τη λειτουργία του προγράµµατος καθώς και µε την συνειδητή επιλογή της «προετοιµασίας για την έρευνα», που το συγκεκριµένο Πρόγραµµα έχει, δείχνουν ότι οι µικρές διαρθρωτικές αλλαγές και προσαρµογές που θα βελτίωναν τόσο την ποιότητα αλλά και την «αίσθηση» διδασκόντων και φοιτητών δεν έχουν επείγοντα χαρακτήρα και µπορούν να προγραµµατισθούν µε εσωτερικές διαδικασίες. Η ανάπτυξη του Προγράµµατος στη διάρκεια της τελευταίας 5ετιας, µε όλα τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν, βασίζεται σε µεγάλο ποσοστό στη χρηµατοδότησή του από το ΕΠΕΑΕΚ σε συνδυασµό µε τη στενή συνεργασία, µε αµοιβαίο όφελος, που το Πρόγραµµα έχει µε τους ερευνητικούς φορείς της περιοχής. Το Πρόγραµµα περνά σε µια φάση λειτουργικής ωριµότητας και η συνέχισή του θα έχει θετική συµβολή στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων και κυρίως της έρευνας στον σηµαντικό τοµέα της µελέτης και διαχείρισης των βιολογικών πόρων. Η Επιτροπή Αξιολόγησης Prof. J. Casida Καθ. Γ. Στάµου Αν. Καθ. Κ. Κουτσικόπουλος