KKE Διακήρυξη της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για τα 90 χρόνια της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης ΚΕ του ΚΚΕ

Transcript

1 Με επαναστατική αισιοδοξία η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ τιμά τα 90 χρόνια της μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Τα διδάγματα του Οχτώβρη καθοδηγούν την πάλη του ΚΚΕ. Η Οχτωβριανή Επανάσταση φέρνει στη σκέψη τους κομμουνιστές της Α Διεθνούς των Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ενγκελς, της Β Διεθνούς, την ηρωική Κομμούνα του Παρισιού, την πρώτη προλεταριακή επανάσταση που έκανε «έφοδο στον ουρανό» δίχως, ωστόσο, να στεριώσει την εξουσία της, λόγω απειρίας, το σύνθημα «προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!». Στη μνήμη έρχονται οι κόκκινες στρατιές, η Γ Κομμουνιστική Διεθνής, οι επαναστατημένοι εργάτες της Καντόνας, του Τορίνο, του Βερολίνου, της Ισπανίας, της Ουγγαρίας, όλων των προλεταριακών κέντρων όπου Γης. Στο μεγαλείο του Οχτώβρη οι κομμουνίστριες και οι κομμουνιστές βλέπουμε την υλοποίηση της ιστορικής αποστολής της εργατικής τάξης. Επιβεβαιώθηκαν οι Μαρξ - Ενγκελς που επισήμαναν στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο: «Απ' όλες τις τάξεις, που τούτη τη στιγμή βρίσκονται αντιμέτωπες με την αστική τάξη, μόνο το προλεταριάτο είναι τάξη αληθινά επαναστατική. Οι άλλες τάξεις χάνονται κι εξαφανίζονται από τη μεγάλη βιομηχανία, ενώ το προλεταριάτο είναι το πιο χαρακτηριστικό προϊόν της». Ο Οχτώβρης δείχνει τον αναντικατάστατο ρόλο του ηγετικού καθοδηγητικού παράγοντα της σοσιαλιστικής επανάστασης, του Κομμουνιστικού Κόμματος, ως κόμματος νέου τύπου, σε σχέση με τα συμβιβασμένα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Δείχνει τη δύναμη του προλεταριακού διεθνισμού. Στεκόμαστε με συγκίνηση μπροστά στα εκατομμύρια των νεκρών του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, στους ακλόνητους επαναστάτες της προλεταριακής εποποιίας, στις εξεγέρσεις των εργατών και των εργατριών, των φτωχών αγροτών, των μαζών - δημιουργών της Ιστορίας. Το παράδειγμά τους καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη, διαπαιδαγωγεί, συγκροτεί ανεκτίμητη κληρονομιά των κομμουνιστών και των λαών. Η Οχτωβριανή Επανάσταση αποτελεί κοσμοϊστορικό γεγονός, το μεγαλύτερο στον 20ό αιώνα, που σφράγισε επί δεκαετίες την πορεία της ανθρωπότητας. Το «φάντασμα του Κομμουνισμού», που λίγες δεκαετίες πριν πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη, πήρε σάρκα και οστά ως δύναμη εξουσίας. Η νικηφόρα έκβαση της Οχτωβριανής Επανάστασης σήμανε το άνοιγμα του δρόμου για το πέρασμα της ανθρωπότητας «από το βασίλειο της ανάγκης στο βασίλειο της ελευθερίας». «Εμείς αρχίσαμε αυτό το έργο. Πότε ακριβώς, σε πόσο χρονικό διάστημα, οι προλετάριοι ποιανού έθνους θα αποτελειώσουν το έργο αυτό δεν είναι το ουσιαστικό ζήτημα. Το ουσιαστικό είναι ότι ο πάγος έσπασε, ότι ο δρόμος άνοιξε, ότι ο δρόμος χαράχτηκε», έγραψε ο Λένιν. Η Οχτωβριανή Επανάσταση αποτέλεσε το έναυσμα για την προοδευτική ανάπτυξη του διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος. Η φλόγα της επιτάχυνε την ίδρυση σειράς Κομμουνιστικών Κομμάτων, ανάμεσά τους και του ΚΚΕ. Οδήγησε στη δημιουργία της Γ Κομμουνιστικής Διεθνούς ( ), που η αναγκαιότητά της προέκυψε από το γεγονός ότι το κεφάλαιο είναι διεθνής δύναμη, αλλά και επειδή η Β Διεθνής είχε προδώσει τα εργατικά συμφέροντα. Σελίδα 1 / 13

2 Από το 1917 ο διεθνής καπιταλισμός ήταν υποχρεωμένος να έχει ως πρώτη αναφορά της πολιτικής του την ύπαρξη του «αντίπαλου δέους». Χάρη στην Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση διαμορφώθηκαν οι προϋποθέσεις, για να γίνουν πράξη λαϊκά δικαιώματα πρωτόγνωρα στους εργαζόμενους ακόμα και των πιο αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών. Οι κατακτήσεις των εργατών και αγροτών στο πλαίσιο της σοβιετικής εξουσίας επέδρασαν υπέρ των εργαζομένων στις καπιταλιστικές χώρες. Ηταν ένας βασικός παράγοντας που υποχρέωσε τα αστικά κυβερνητικά κόμματα, φιλελεύθερα και σοσιαλδημοκρατικά, σε παραχωρήσεις προς την εργατική τάξη. Ο σεισμός της Οχτωβριανής Επανάστασης στα θεμέλια του παλιού κόσμου είχε άμεση θετική αντανάκλαση στα κινήματα κατά της αποικιοκρατίας. Από τότε άρχισε ουσιαστικά να γκρεμίζεται αυτό το απάνθρωπο καθεστώς. Η απελευθερωτική δύναμη του Οχτώβρη εκφράστηκε στον παγκόσμιο πολιτισμό, στα Γράμματα και τις Τέχνες. Μεγάλοι δημιουργοί σε όλον τον κόσμο συντάχθηκαν με το επαναστατικό εργατικό κίνημα, εμπνεύστηκαν από τα μηνύματα της Οχτωβριανής Επανάστασης, έβαλαν το έργο τους στην υπηρεσία των ιδανικών της, στην υπηρεσία της παγκόσμιας εργατικής τάξης. Οι αντεπαναστατικές ανατροπές των χρόνων δεν ακυρώνουν το χαρακτήρα της εποχής μας ως εποχής περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, που συμβολικά εγκαινίασε η Οχτωβριανή Επανάσταση. Η ιστορική εξέλιξη έχει απορρίψει τον ισχυρισμό ότι ήταν ουτοπικός ο χαρακτήρας του σοσιαλιστικού - κομμουνιστικού εγχειρήματος. Κανένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα δεν εδραιώθηκε μια κι έξω στην ιστορία της ανθρωπότητας, ούτε ο καπιταλισμός στη διαπάλη με τη φεουδαρχία. Σε πείσμα των ιδεολογικών και πολιτικών εκπροσώπων της αστικής τάξης, που ισχυρίζονται ότι ήρθε το τέλος της Ιστορίας, ο σοσιαλισμός παραμένει αναγκαίος και επίκαιρος. Η αναγκαιότητα και η επικαιρότητα του σοσιαλισμού αναδύονται από τις αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Απορρέουν από το γεγονός ότι ο καπιταλισμός έχει δημιουργήσει τις υλικές προϋποθέσεις για το πέρασμα της ανθρωπότητας σε ανώτερο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, όσο κι αν αυτό επιβραδύνεται σήμερα από τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων, που κάνει την επιθετικότητα του καπιταλισμού να φαίνεται ανίκητη. Την αναγκαιότητα για το πέρασμα στο σοσιαλισμό τη γεννά ο καπιταλισμός, που ενώ έχει κοινωνικοποιήσει την εργασία και την παραγωγή σε πρωτοφανή κλίμακα, τα προϊόντα της κοινωνικά οργανωμένης εργασίας αποτελούν ατομική, καπιταλιστική ιδιοκτησία. Αυτή η αντίφαση είναι η μήτρα όλων των φαινομένων της κρίσης των σύγχρονων καπιταλιστικών κοινωνιών, αλλά και ο σηματοδότης που δείχνει τη διέξοδο και την ανάγκη: Να αντιστοιχηθούν οι σχέσεις παραγωγής με το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, να καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, να κοινωνικοποιηθούν, να υπάρξει σχεδιασμένη χρησιμοποίησή τους στην κοινωνική παραγωγή από τη σοσιαλιστική εξουσία που εκφράζει τα συμφέροντα των παραγωγών του κοινωνικού πλούτου. Αποτελούν γέννημα προπαγάνδας ή αντεπιστημονικής ανάλυσης της πραγματικότητας οι θεωρίες που υποστηρίζουν ότι δεν υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση της Οχτωβριανής Σελίδα 2 / 13

3 Επανάστασης. Η Οχτωβριανή Επανάσταση πραγματοποιήθηκε στο έδαφος της ανάπτυξης του καπιταλισμού στη Ρωσία, που ήδη είχε εξελιχθεί στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο. Το γεγονός αυτό δεν αναιρείται από τη βαθιά ανισομετρία στην καπιταλιστική ανάπτυξη της Ρωσίας, ούτε από την προκαπιταλιστική κληρονομιά που κυριαρχούσε σε μεγάλο μέρος της τσαρικής αυτοκρατορίας. Η ύπαρξη των υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της Ρωσίας αποδεικνύεται και με στατιστικά στοιχεία της εποχής. Στην εργατική τάξη της Ρωσίας και μάλιστα στο βιομηχανικό τμήμα της θεμελιώθηκαν τα Σοβιέτ ως πυρήνες οργάνωσης της επαναστατικής εργατικής πάλης για την εξουσία. Το κόμμα των Μπολσεβίκων είχε απεριόριστη εμπιστοσύνη στη δύναμη της εργατικής τάξης, στη δυνατότητά της, αν και μειοψηφία τότε στο σύνολο των εργαζομένων, να προσελκύσει στον αγώνα και να καθοδηγήσει τα λαϊκά στρώματα. Διδασκόταν από την επαναστατική πρωτοβουλία των μαζών, από τους θεσμούς που αυτές δημιούργησαν σε στιγμές μεγάλης όξυνσης της ταξικής πάλης. Ταυτόχρονα, ανέπτυξε την πρωτοβουλία των μαζών, την ανέβασε σε πιο συνειδητό επίπεδο. Βγήκαν αληθινά τα λόγια του Καρλ Μαρξ ότι η ταξική πάλη, με την επαναστατική βία που εμπεριέχει, είναι η «μαμή της ιστορίας», ότι η μέχρι τώρα ιστορία είναι η ιστορία της ταξικής πάλης. Τη μεγαλύτερη εξέγερση των δούλων, με ηγέτη τον Σπάρτακο, τις εξεγέρσεις των χωρικών στο Μεσαίωνα, τις λαμπρές αστικές επαναστάσεις, με πρώτη τη Γαλλική, τις ακολούθησε ο Οχτώβρης. Ο νικηφόρος Οχτώβρης αποτέλεσε την πιο τρανταχτή έκφραση της υπεροχής της θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού - κομμουνισμού, του Μαρξισμού - Λενινισμού, απέναντι σε κάθε ιδεαλιστική και αντιδιαλεκτική φιλοσοφική παραλλαγή, στην οποία στηρίζεται η αστική ιδεολογία. Επιβεβαίωσε ότι ο Μαρξισμός πράγματι αποτελεί ποιοτικό άλμα σε σχέση με ό,τι πιο προχωρημένο είχε δημιουργήσει η ανθρώπινη σκέψη έως τον 19ο αιώνα, στη φιλοσοφία και στις κοινωνικές επιστήμες: Την αγγλική πολιτική οικονομία, τη γερμανική φιλοσοφία και το γαλλικό ουτοπικό σοσιαλισμό. Οι ιδέες του Διαφωτισμού, που ενέπνευσαν και καθοδήγησαν τις αστικές επαναστάσεις, είχαν προ πολλού ξεπεραστεί, γιατί η αστική τάξη είχε πάψει να είναι τάξη ανερχόμενη, είχε γίνει τάξη αντιδραστική. Το κόμμα των Μπολσεβίκων αντιμετώπισε ως ενιαίο αδιαχώριστο σύνολο την οικονομική, την πολιτική και την ιδεολογική πάλη της εργατικής τάξης. Καθοδηγητής του ήταν η λενινιστική αρχή: Το ρόλο του πρωτοπόρου αγωνιστή μπορεί να τον εκπληρώσει μόνο ένα κόμμα που καθοδηγείται από πρωτοπόρα θεωρία. Η σοσιαλιστική - κομμουνιστική ιδεολογία, που αναδεικνύει τους νόμους κίνησης της καπιταλιστικής κοινωνίας και τις νομοτέλειες για το επαναστατικό πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, που γενικεύει την εμπειρία της ταξικής πάλης, αναπτύσσεται και μεταδίδεται στην εργατική τάξη από το επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα, που είναι η συνειδητή και οργανωμένη πρωτοπορία της. Ακριβώς εδώ βρίσκεται ηανάγκη της ύπαρξης του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η θεωρία της σοσιαλιστικής επανάστασης σφυρηλατήθηκε στην ανειρήνευτη πάλη κατά της αστικής ιδεολογίας, των διαφόρων ρεφορμιστικών και οπορτουνιστικών θεωριών. Θεμελίωσε επιστημονικά γιατί η κατάσταση της εργατικής τάξης δεν είναι δυνατό να αλλάξει ριζικά με τον αγώνα για μεταρρυθμίσεις. Μετά την ίδρυση του κόμματος των Μπολσεβίκων (1903) και αφού για αρκετά χρόνια ακολούθησε σκληρή ιδεολογική διαπάλη ανάμεσα στους εκφραστές των λενινιστικών και των οπορτουνιστικών απόψεων μέσα στο κόμμα, διαμορφώθηκε για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία, μια οργανωμένη δύναμη με καταστατικά καθορισμένα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κομματικών μελών, με θεμελιακή αρχή λειτουργίας τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό: Δικαίωμα γνώμης και κριτικής, ενιαία δράση και πειθαρχία σαν ένας άνθρωπος, Σελίδα 3 / 13

4 ύστερα από τη λήψη των αποφάσεων, γεροί δεσμοί με τις εργατικές - λαϊκές μάζες που δυναμώνουν όταν στο κόμμα αναπτύσσεται η εσωτερική δημοκρατία και η αυτοκριτική, στηριγμένες στην ανώτατη καθοδηγητική αρχή, τη συλλογικότητα. Η ολόπλευρη θεωρητική προετοιμασία του κόμματος των Μπολσεβίκων, υπό την ηγεσία του Λένιν, το κατέστησε ικανό να εκτιμά σωστά τη διάταξη και το συσχετισμό των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, να δείχνει την κατάλληλη πολιτική ευελιξία, χωρίς να απομακρύνεται από το στρατηγικό στόχο, την επαναστατική εργατική εξουσία, να λύνει σε όφελος του επαναστατικού κινήματος προβλήματα της πολιτικής των συμμαχιών, να προσαρμόζεται θετικά και να επεξεργάζεται τα ανάλογα σε κάθε στιγμή συνθήματα, μέσα σε μια ρευστή, σύνθετη και γοργά εξελισσόμενη κατάσταση. Από τους καθοριστικούς παράγοντες της νίκης της επανάστασης ήταν η πολιτική των Μπολσεβίκων στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πόλεμος ήταν ιμπεριαλιστικός, έγινε για το ξαναμοίρασμα των αγορών, των σφαιρών επιρροής, των αποικιών. Οξυνε στο έπακρο όλες τις αντιθέσεις της ρωσικής κοινωνίας, επέφερε ακόμα μεγαλύτερη και απότομη επιδείνωση της ζωής των λαϊκών μαζών. Συνειδητοποιήθηκε ότι ο πόλεμος ήταν η συνέχιση της ίδιας εσωτερικής πολιτικής και με στρατιωτικά μέσα, ότι εξυπηρετούσε, δηλαδή, τα συμφέροντα των ίδιων ταξικών δυνάμεων που εκμεταλλεύονταν την εργατική τάξη και είχαν οδηγήσει στην εξαθλίωση τις δεκάδες εκατομμύρια των μουζίκων. Η ηγεσία της Β Διεθνούς, ρίχνοντας το σύνθημα της «υπεράσπισης της πατρίδας», συγκάλυπτε τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου, οδηγώντας στην πολυδιάσπαση της εργατικής τάξης παγκόσμια και στη μετατροπή της σε υπερασπιστή του «εθνικού της» ληστή, της εγχώριας αστικής τάξης. Αντίθετα, οι Μπολσεβίκοι δεν κατήγγειλαν μόνο τον πόλεμο, όπως οι πασιφιστές. Τάχθηκαν υπέρ της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε πόλεμο εναντίον των κυρίαρχων τάξεων, για την ανατροπή τους. Μόνο αυτός ο δρόμος οδηγούσε σε μια δίκαιη ειρήνη, με την εξάλειψη της ταξικής εκμετάλλευσης και της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης. Η ίδια η ζωή διαμόρφωσε τις συνθήκες, για να ξεκινήσει η σοσιαλιστική επανάσταση. Διαμόρφωσε την επαναστατική κατάσταση, που είναι αντικειμενικό γεγονός και υπάρχει, όπως υπογράμμισε ο Λένιν, όταν συντρέχουν ταυτόχρονα οι εξής προϋποθέσεις: «1. Η αδυναμία των κυρίαρχων τάξεων να διατηρήσουν σε αναλλοίωτη μορφή την κυριαρχία τους (...) για να ξεσπάσει η επανάσταση δεν είναι αρκετό "τα κάτω στρώματα να μη θέλουν", μα χρειάζεται ακόμη και "οι κορυφές να μην μπορούν" να ζήσουν όπως παλιά». 2. Επιδείνωση, μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη, της ανέχειας και της αθλιότητας των καταπιεζόμενων τάξεων. 3. Σημαντικό ανέβασμα για τους παραπάνω λόγους της δραστηριότητας των μαζών, που σε "ειρηνική" εποχή αφήνουν να τις ληστεύουν ήσυχα...». Ενώ ο πόλεμος διαρκούσε, οι Μπολσεβίκοι δεν άφησαν τις επαναστατημένες μάζες στην επιρροή των αστικών δυνάμεων που αναρριχήθηκαν στην εξουσία με την επανάσταση του Φλεβάρη 1917 και την ανατροπή της τσαρικής κυβέρνησης, αλλά τις οδήγησαν στην επανάσταση του Οχτώβρη. Δεν πήραν μέρος στις αστικές κυβερνήσεις, που δημιουργήθηκαν από το Φλεβάρη έως τον Οχτώβρη του Αξιοποίησαν την ύπαρξη αντιφάσεων, που, όχι μόνο διατήρησαν την επαναστατική κατάσταση, αλλά και βοήθησαν στην αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων και μέσα στα Σοβιέτ. Η τελευταία αστική κυβέρνηση Κερένσκι, επίσης, δεν ήταν σε θέση να λύσει τα ώριμα ζητήματα που κινητοποίησαν εκατομμύρια ανθρώπους σε έναν αγώνα ζωής και θανάτου, με την ορμή εκείνων που τους ανήκουν όλα και γι' αυτό δικαιούνται να τα κατακτήσουν και να ζήσουν ειρηνικά. Το σύνθημα «όλη η εξουσία στα Σοβιέτ!» κέρδισε την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και γρήγορα προσέλκυσε εκατομμύρια αγρότες, ενώ εκφράστηκε και στις γραμμές του αστικού στρατού, όπου οι στρατιώτες καθαιρούσαν τους αντιδραστικούς αξιωματικούς και στη θέση τους εξέλεγαν επαναστάτες. Σελίδα 4 / 13

5 Επιβεβαιώθηκε πλήρως η λενινιστική θεωρία για τον αδύνατο κρίκο στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Σε συνθήκες ανισόμετρης οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης, που είναι απόλυτος νόμος του καπιταλισμού, υπάρχει η δυνατότητα νίκης της σοσιαλιστικής επανάστασης σε ορισμένες ή και σε μια χωριστά παρμένη χώρα. Το νέο κράτος, της δικτατορίας του προλεταριάτου, που στηρίχτηκε στα Σοβιέτ, γέννημα της αυτενέργειας των μαζών μέσα στη φωτιά της επανάστασης του , αντικατέστησε τον παλιό κρατικό μηχανισμό, που σύντριψε η Οχτωβριανή Επανάσταση. Η συντριβή των δομών του αστικού κράτους είναι αναγκαία γιατί «το σύγχρονο κράτος, όποια κι αν είναι η μορφή του, είναι μια ουσιαστικά καπιταλιστική μηχανή, κράτος των καπιταλιστών, ο ιδεατός συνολικός καπιταλιστής», όπως έγραψε ο Ενγκελς. «Δημοκρατία πάνω στη βάση της ατομικής ιδιοκτησίας ή πάνω στη βάση της πάλης για την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας; (...) Ελευθερία και ισότητα για τον εργάτη, για τον εργαζόμενο αγρότη, για το καταπιεζόμενο φύλο! Αυτό είναι το σύνθημά μας!», διακήρυχνε ο Β. Ι. Λένιν. Και υπογράμμιζε: «Η δικτατορία του προλεταριάτου...δεν είναι μόνο η άσκηση βίας πάνω στους εκμεταλλευτές και μάλιστα δεν είναι κυρίως βία... το προλεταριάτο σε σύγκριση με τον καπιταλισμό, εκπροσωπεί και πραγματοποιεί έναν ανώτερο τύπο κοινωνικής οργάνωσης της εργασίας». Η προσπάθεια της νεαρής σοβιετικής εξουσίας να οικοδομηθούν οι οικονομικές βάσεις του σοσιαλισμού προχώρησε σε συνθήκες ενός σκληρού αγώνα με τις δυνάμεις της ξένης στρατιωτικής επέμβασης και της εγχώριας αστικής τάξης, ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης και εσωτερικής υπονόμευσης με συνωμοσίες, δολιοφθορές και δολοφονίες Μπολσεβίκων. Το γεγονός ότι οι βάσεις του σοσιαλισμού οικοδομήθηκαν αποτελεί έναν πρωτοφανή άθλο για τα μέχρι τότε δεδομένα. Δεν είναι τυχαίο ότι αντιμετωπίζεται με τόση λύσσα από τους αστούς και τους οπορτουνιστές. Ακόμα και σήμερα, υψώνουν υποκριτικά τη σημαία της «αντισταλινικής» σταυροφορίας, για να αμαυρώσουν συνολικά την κομμουνιστική πάλη και προοπτική. Η δράση του Κόμματος στηρίχτηκε στη θεωρητικά εδραιωμένη αντίληψη για τη δυνατότητα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μια χώρα, και μάλιστα του μεγέθους της Ρωσίας, κατά της τροτσκιστικής άποψης για τη «διαρκή επανάσταση». Στηρίχτηκε στην ενότητα της εργατικής τάξης και στη συμμαχία της με τα φτωχά στρώματα της αγροτιάς. Δίχως αυτές τις προϋποθέσεις δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί η σοσιαλιστική βιομηχανική ανάπτυξη και η κολεκτιβοποίηση (συνεταιριστικοποίηση) της αγροτικής παραγωγής. Σημαντική δύναμη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης αποτέλεσε η πρωτοποριακή εργασία του Σταχανοφικού κινήματος, που συμπεριέλαβε στις γραμμές του εκατομμύρια επαναστάτες, τον ανθό της νέας κοινωνίας. Χάρη σε όλα αυτά, η Σοβιετική Ενωση μπόρεσε να γίνει μεγάλη οικονομική και στρατιωτική δύναμη στις παραμονές του ιμπεριαλιστικού Β Παγκόσμιου Πολέμου. Ο ρόλος της Σοβιετικής Ενωσης στην Αντιφασιστική Νίκη των λαών, κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν καθοριστικός. Η ΕΣΣΔ συνέτριψε τη στρατιωτική μηχανή της Γερμανίας και των συμμάχων της, που είχαν εισβάλει στο έδαφός της. Απελευθέρωσε σειρά χωρών της Ευρώπης από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Γι' αυτή τη σοσιαλιστική πατρίδα έδωσαν τη ζωή τους πάνω από 20 εκατομμύρια Σοβιετικοί πολίτες, ενώ περίπου 10 εκατομμύρια ακόμα έμειναν ανάπηροι ή τραυματίστηκαν. Οι νίκες του Κόκκινου Στρατού ώθησαν σημαντικά στην ανάπτυξη των εθνικοαπελευθερωτικών και αντιφασιστικών κινημάτων, στα οποία πρωτοστατούσαν τα Κομμουνιστικά Κόμματα. Είναι χαρακτηριστική η Σελίδα 5 / 13

6 ορμητική τους ανάπτυξη, ακριβώς μετά την εποποιία του Στάλινγκραντ, που σηματοδότησε τη στροφή στην πορεία του πολέμου σε βάρος των δυνάμεων του Αξονα. Ο αγώνας της εργατικής τάξης και του λαού της Κίνας, της Κούβας, του Βιετνάμ, της ΛΔ Κορέας, βρήκε στην πολιτική της Σοβιετικής Ενωσης τον ανιδιοτελή συμπαραστάτη και στήριγμα κατά του ιμπεριαλισμού. Η Σοβιετική Ενωση στάθηκε αρωγός στους λαούς του Αφγανιστάν, της Αγκόλα, της Καμπότζης, της Νότιας Υεμένης, της Αιθιοπίας και δεκάδων άλλων λαών της Αφρικής, της Ασίας, της Αμερικής. Στάθηκε δίπλα στην Παλαιστίνη και την Κύπρο. Χάρη στην ΕΣΣΔ και στις άλλες χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας ολόκληρες περιοχές, όπως τα Βαλκάνια, γνώρισαν δεκαετίες ειρηνικής συμβίωσης των λαών τους, παρά την εθνοτική πολυμορφία τους. Η ΕΣΣΔ επιδίωξε, με κάθε τρόπο, να εφαρμοστεί πολιτική ειρήνης και εξάλειψης των εστιών έντασης και πολέμου που πυροδοτούσε ο ιμπεριαλισμός, ο υπεύθυνος για τους δύο παγκόσμιους πολέμους και για εκατοντάδες τοπικούς. Η Σοβιετική Ενωση απηύθυνε δεκάδες φορές προτάσεις για κατάργηση ή και μείωση όλων των πυρηνικών όπλων, για συμφωνίες μη παραγωγής νέων. Οι προτάσεις της προσέκρουαν στον επιθετικό χαρακτήρα των καπιταλιστικών κρατών. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, που ιδρύθηκε το 1955, έξι χρόνια μετά τη συγκρότηση του ιμπεριαλιστικού ΝΑΤΟ, ήταν όργανο αμυντικό, φρουρός του σοσιαλισμού. Πολλές φορές η Σοβιετική Ενωση και τα άλλα κράτη - μέλη του πρότειναν την ταυτόχρονη διάλυση των δύο συνασπισμών, δίχως να υπάρξει αντίστοιχη ανταπόκριση. Η απόφαση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, να δοθεί η διεθνιστική του βοήθεια στην Ουγγαρία (1956) και στην Τσεχοσλοβακία (1968), αποσκοπούσε στην υπεράσπιση της σοσιαλιστικής εξουσίας από την αντεπανάσταση. Η ταξική πάλη διεξαγόταν σε διεθνές επίπεδο, ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό. Στην Οχτωβριανή Επανάσταση οφείλεται η ικανοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη μόνιμη και σταθερή εργασία, στη δωρεάν Παιδεία, στην ιατρική περίθαλψη και την Πρόνοια, στη λαϊκή κατοικία, στην κατοχύρωση βασικών πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων για τη λαϊκή πλειοψηφία. Μέσα σε λίγα χρόνια από την Οχτωβριανή Επανάσταση στη Σοβιετική Ενωση εξαφανίστηκε η ανεργία. Από το 1956 καθιερώθηκε η 7ωρη και η 6ωρη εργάσιμη μέρα, η πενθήμερη εργάσιμη βδομάδα. Εξασφαλίστηκε για όλους τους εργαζόμενους ο ελεύθερος χρόνος. Αλλαξε και το περιεχόμενό του χάρη στις υποδομές που δημιούργησε η σοβιετική εξουσία, όπως αναπαυτήρια, θέρετρα και κατασκηνώσεις. Ενα τεράστιο δίκτυο θεατρικών και κινηματογραφικών αιθουσών, καλλιτεχνικών και αθλητικών συλλόγων, μουσικών συνόλων και βιβλιοθηκών κάλυψε τη Σοβιετική Ενωση, μέχρι το μικρότερο χωριό, τα πιο απόμακρα σημεία της Σιβηρίας, όπου μεγάλες εκτάσεις της αξιοποιήθηκαν και κυριολεκτικά μεταμορφώθηκαν, χάρη στην ηρωική εργασία χιλιάδων εργατών, ανάμεσά τους πολλών εθελοντών. Η Κοινωνική Ασφάλιση αποτελούσε πρώτης προτεραιότητας μέριμνα του σοβιετικού κράτους. Η συνταξιοδότηση ήταν καθολική, στα 55 χρόνια για τις γυναίκες και στα 60 για τους άντρες. Η χρηματοδότηση των Ταμείων εξασφαλιζόταν από τον κρατικό προϋπολογισμό και τις ασφαλιστικές εισφορές των επιχειρήσεων. Ανάλογη ήταν η μέριμνα και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης. Οι εργαζόμενοι δε γνώριζαν την ανασφάλεια, τα προβλήματα και τις αγωνίες που ζουν οι εργάτες, η νεολαία και τα λαϊκά στρώματα των καπιταλιστικών χωρών. Η σοβιετική εξουσία έβαλε τις βάσεις για την κατάργηση των διακρίσεων και της καταπίεσης σε βάρος της γυναίκας. Της έδωσε πλήρη νομικά δικαιώματα. Προστάτεψε έμπρακτα τη μητρότητα, ως κοινωνικό και όχι ως ατομικό ή οικογενειακό καθήκον. Την απάλλαξε από πολλές ευθύνες στη φροντίδα της οικογένειας, με τη δημιουργία ενός κρατικού δωρεάν συστήματος κοινωνικών παροχών. Αντιμετώπισε από την πρώτη στιγμή τις Σελίδα 6 / 13

7 σε βάρος της προλήψεις αιώνων, τις τεράστιες δυσκολίες που υπήρχαν αντικειμενικά. Εδειξε ειδικό ενδιαφέρον για τα νέα σε ηλικία ζευγάρια. Δίχως αυτά να σημαίνουν ότι εξαλείφθηκε κάθε μορφή ανισότιμων σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα, γεγονός είναι ότι η σοβιετική εξουσία βοήθησε τη γυναίκα να βγει από το καθεστώς της υποτίμησης, του ανθρώπου δεύτερης κατηγορίας. Ηταν συνεχής και συστατικό στοιχείο της πολιτικής του σοβιετικού κράτους η προσπάθεια ανύψωσης της λαϊκής Παιδείας όλων των βαθμίδων. Πάνω από τα 3/4 των εργαζομένων της ΕΣΣΔ απέκτησαν ανώτατη ή πλήρη μέση μόρφωση, ενώ πολύ γρήγορα εξαλείφθηκε ο αναλφαβητισμός που το 1917 έπληττε τα 2/3 του πληθυσμού της αχανούς χώρας. Τα αποτελέσματα εκφράστηκαν και με την άνθηση των επιστημών, με την πτήση του πρώτου ανθρώπου, του Γιούρι Γκαγκάριν, στο διάστημα, με την ανάδειξη παγκόσμιας αναγνώρισης επιστημόνων, σε τομείς όπως η Φυσική, τα Μαθηματικά, η Χημεία, η Ιατρική, η Μηχανική, η Ψυχολογία και άλλους, δημιουργώντας ένα τεράστιο απόθεμα επιστημονικών γνώσεων. Η οικοδόμηση της σοσιαλιστικής οικονομικής βάσης και η συγκρότηση του εργατικού κράτους έγιναν τα θεμέλια και το μέσον για τη διαμόρφωση του νέου ανθρώπου, δημιουργού του σοσιαλιστικού πολιτισμού. Η εμβέλειά του ήταν παγκόσμια και αγκάλιασε όλους τους λαούς και τα έθνη της αχανούς χώρας. Τα επιτεύγματα του σοσιαλιστικού πολιτισμού σε όλους τους τομείς έγιναν κτήμα των πλατιών λαϊκών μαζών, ως κρατική κοινωνική παροχή. Το κράτος παρείχε τα μέσα για την καλλιτεχνική παιδεία από την παιδική ηλικία, για την ανάπτυξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Στη Σοβιετική Ενωση δεν ξεχώρισαν μόνο οι μεγάλοι δημιουργοί σε όλους τους τομείς της αισθητικής. Ξεχώρισε, πάνω απ' όλα, η μαζική υψηλή πολιτιστική στάθμη των λαών της ΕΣΣΔ. Η ίδια φροντίδα υπήρχε και για την προστασία και διάδοση των καλύτερων πνευματικών επιτευγμάτων που γνώρισε η ανθρωπότητα. Μαζί με τα έργα της σοσιαλιστικής τέχνης και γενικά του σοσιαλιστικού πολιτισμού, τα εκατομμύρια των Σοβιετικών πολιτών γνώρισαν και έκαναν κτήμα τους κατακτήσεις του ανθρώπινου πολιτισμού. Μετά το Λούβρο και το Βατικανό, το μουσείο του Ερμιτάζ ήταν η πρώτη συλλογή έργων τέχνης στον κόσμο, προσιτή σε όλους. Ο σοβιετικός λαός άρχισε να γνωρίζει πλατιά τις πνευματικές δημιουργίες από την πρώτη στιγμή της Οχτωβριανής Επανάστασης και του εμφυλίου πολέμου, τότε που πεινούσε, κρύωνε και πέθαινε από τη χολέρα ή έπεφτε στα πεδία των μαχών. Οι κατακτήσεις των λαών της Σοβιετικής Ενωσης και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών αποδείχνουν την ανωτερότητα του σοσιαλιστικού έναντι του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη αξία, αν συνυπολογιστεί η κληρονομιά της καπιταλιστικής ανισομετρίας και καθυστέρησης όταν έγινε η επανάσταση, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, αλλά και με τη Μ. Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιαπωνία. Ο σοσιαλισμός άρχισε να οικοδομείται στη Ρωσία πάνω στις τεράστιες καταστροφές που επέφερε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος, ο εμφύλιος και η επέμβαση στρατών 16 ιμπεριαλιστικών κρατών. Σε αυτά πρέπει να υπολογιστούν και οι μεγαλύτερες καταστροφές κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ανοικοδόμηση της ΕΣΣΔ χωρίς εξωτερική βοήθεια, μέσα σε 4 χρόνια ( ) αποτέλεσε έναν ακόμα άθλο της σοσιαλιστικής σοβιετικής εξουσίας. Αντίθετα, η ανοικοδόμηση της καπιταλιστικής Ευρώπης στηρίχτηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στο αμερικανικό «Σχέδιο Μάρσαλ». Η δημιουργία της Σοβιετικής Ενωσης υπήρξε η προοδευτική, φιλολαϊκή ένωση, σε αντίθεση με τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μέσα σε καπιταλιστικό καθεστώς», που «είτε είναι απραγματοποίητες είτε είναι αντιδραστικές», όπως πρόβλεψε ο Λένιν. Σήμερα, οι ιμπεριαλιστικές ενώσεις διαπερνώνται από αξεπέραστες αντιθέσεις. Τον ανταγωνισμό τους για κυριαρχία τον γεννά η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Οι σχέσεις της ΕΕ με άλλα κράτη και στο Σελίδα 7 / 13

8 εσωτερικό της διέπονται από την ανισοτιμία και την επιβολή. Η σοβιετική εξουσία αντιπαρατέθηκε με τον εθνικισμό, τον τοπικισμό, την ξενοφοβία. Αναγνώρισε το δικαίωμα κάθε λαού στην αυτοδιάθεση μέχρι του πλήρους αποχωρισμού. Προώθησε τον αμοιβαίο σεβασμό και την ισοτιμία ανάμεσα στα έθνη και τις εθνότητες, καλλιέργησε και υλοποίησε την ιδέα της εθελοντικής τους συνένωσης στο ενιαίο πλαίσιο της Σοβιετικής Ενωσης. Βάση αυτής της πολιτικής ήταν ο Προλεταριακός Διεθνισμός, η μόνη αρχή που η συνεπής εφαρμογή της μπορεί να διασφαλίζει σεβασμό της εθνικής, γλωσσικής και πολιτισμικής, ιδιαιτερότητας και την ενιαία συμμετοχή στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αντίθετα, η παραβίαση του Προλεταριακού Διεθνισμού, ιδιαίτερα σε συνθήκες συσσώρευσης εσωτερικών προβλημάτων, διαμορφώνει έδαφος για την άμβλυνση και χαλάρωση των δεσμών, ακόμα και για την εναντίωση στην ενοποίηση. Ο ιμπεριαλιστικός παράγοντας, σε συνεργασία με τις εσωτερικές αντεπαναστατικές δυνάμεις, αξιοποίησε στρεβλώσεις και λάθη και πυροδότησε κατάλοιπα εθνικιστικών διαθέσεων, για να υπονομεύσει το σοσιαλιστικό σύστημα και να οξύνει αποσχιστικές τάσεις. Η αντιμετώπιση από τη σοβιετική εξουσία, στον ένα ή στον άλλο βαθμό, τόσων λαϊκών προβλημάτων, αποδείχνει ότι η συνεχής βελτίωση της ζωής και η ανάπτυξη της προσωπικότητας των εργαζομένων βρίσκεται στη φύση και στις εγγενείς δυνατότητες του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Πραγματοποιείται, όμως, μόνο με ορθή πολιτική από την πλευρά των Κομμουνιστικών Κομμάτων. Οι παρεκκλίσεις και οι παραβιάσεις αρχών γίνονται παράγοντες επιβράδυνσης, στασιμότητας, ακόμα και αντεπαναστατικής οπισθοδρόμησης. Το ΚΚΕ, με τα συμπεράσματα και τους προβληματισμούς της Πανελλαδικής του Συνδιάσκεψης, τον Ιούλη του 1995, για τις «αιτίες της ανατροπής του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη», έκανε ένα πρώτο βήμα στη μελέτη αυτής της αρνητικής για τους λαούς εξέλιξης. Σειρά επιπλέον διαπιστώσεων και εκτιμήσεων έγιναν στις «Θέσεις της για τα 60 χρόνια από τη μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των λαών - Μάης 2005». Σήμερα το ΚΚΕ, έχοντας το ίδιο αποκτήσει μεγαλύτερη ωριμότητα και γνώση ιστορικών πηγών, αλλά και παρακολουθώντας και προβληματισμούς που αναπτύσσονται σε διεθνές επίπεδο από μαρξιστές επιστήμονες, επιχειρεί να βαθύνει περισσότερο στις αιτίες της αντεπαναστατικής ανατροπής, δίχως να θεωρεί ότι η διερεύνηση έχει εξαντληθεί. Η ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος αποτελεί αντεπανάσταση, γιατί έφερε την κοινωνική οπισθοδρόμηση. Η απόλυτη κυριαρχία του καπιταλισμού έχει σωρεύσει μεγάλα δεινά σε βάρος εκατομμυρίων ανθρώπων, μέσα και έξω από τις χώρες του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε. Η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η εγκληματικότητα, η πορνεία και τα ναρκωτικά, η ανεργία και η καπιταλιστική καταλήστευση του τεράστιου πλούτου της Σοβιετικής Ενωσης, που ήταν άγνωστα επί εφτά δεκαετίες, χαρακτηρίζουν την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί μετά την αντεπανάσταση και τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Η αντεπανάσταση έφερε απίστευτης έκτασης καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων. Η αντεπαναστατική προπαγάνδα επιχείρησε σε παγκόσμια κλίμακα να εμφανίσει τις καταστροφές της αντεπανάστασης ως πρόβλημα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Οι λαοί στερήθηκαν προσωρινά το μεγάλο τους στήριγμα, τον ειλικρινή σύμμαχό τους. Είναι εκατόμβες οι νεκροί, τα θύματα των ιμπεριαλιστικών επιθέσεων, οι ανάπηροι και οι πρόσφυγες. Τα Βαλκάνια, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, οι λαοί της Ρουάντα, της Αϊτής, της Σομαλίας είναι από τα πιο χαρακτηριστικά θύματα του νέου παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων μετά το Ο εθνικισμός, ο κοινωνικός ρατσισμός, οι θρησκευτικές και πολιτιστικές διαφορές, ο αντισοσιαλισμός και ο αντικομμουνισμός γίνονται όπλα στα χέρια των ιμπεριαλιστών για την υποκίνηση της διχόνοιας ανάμεσα σε Σελίδα 8 / 13

9 λαούς και τον κατακερματισμό κρατών. Αναπτύσσονται νέα πυρηνικά όπλα και συστήματα. Οι νέες διαστάσεις που παίρνει ο αντικομμουνισμός, έχοντας γίνει σε σειρά περιπτώσεων επίσημη κυβερνητική πολιτική, δείχνουν τον τυπικό και περιορισμένο χαρακτήρα της αστικής δημοκρατίας, ως δικτατορίας του κεφαλαίου. Σε κράτη που προέκυψαν από την καπιταλιστική παλινόρθωση και το διαμελισμό της Σοβιετικής Ενωσης, στις χώρες της Βαλτικής, στην Πολωνία, στην Τσεχία και αλλού, οι εγκληματίες πολέμου και οι συνεργάτες των Γερμανών κατακτητών τιμώνται, ενώ οι ήρωες του αντιφασιστικού αγώνα διώκονται και τα σύμβολα της νίκης των λαών κατά του φασισμού γκρεμίζονται. Απορρίπτουμε τον όρο «κατάρρευση» του σοσιαλιστικού συστήματος, επειδή προσδίδει χαρακτήρα νομοτέλειας στην αντεπαναστατική διαδικασία, κρύβει την κοινωνική διαπάλη, τις προϋποθέσεις εξέλιξής της σε ανοιχτή ταξική πάλη. Θεωρούμε θεμελιακό ζήτημα την αναγνώριση ότι σε αυτές τις χώρες βρισκόταν σε εξέλιξη η σοσιαλιστική οικοδόμηση, με τις αδυναμίες, τα λάθη και τις παρεκκλίσεις της. Δεν επρόκειτο για κάποιο «μεταβατικό εκμεταλλευτικό σύστημα», για μορφή «κρατικού καπιταλισμού», όπως ισχυρίζονται ορισμένα ρεύματα στο εργατικό κίνημα. Το γεγονός ότι στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες η ανατροπή καθοδηγήθηκε από τις κομματικές και κρατικές ηγεσίες δείχνει αυτό που επιβεβαιώνει όλη η ιστορία του εργατικού κινήματος: Ο οπορτουνισμός στην εξέλιξή του, ιδιαίτερα σε συνθήκες όξυνσης της ταξικής πάλης, ολοκληρώνεται σε αντεπαναστατική δύναμη. Οι αντίπαλοί μας, διαστρεβλώνοντας τις θέσεις μας, ισχυρίζονται ότι το ΚΚΕ ανάγει το όλο ζήτημα των αιτιών των αντεπαναστατικών ανατροπών στην υπονομευτική δράση πρακτόρων του ιμπεριαλισμού στο κόμμα και στο κράτος. Ο ισχυρισμός αυτός αποτελεί εκχυδαϊσμό των θέσεων του ΚΚΕ. Εχει στόχο να παρουσιάσει τη σκέψη του Κόμματος κατώτερη των περιστάσεων, να το απαξιώσει στα μάτια των εργαζομένων που προβληματίζονται. Η ιμπεριαλιστική περικύκλωση του σοσιαλιστικού συστήματος αποτέλεσε ισχυρό ενισχυτή των εσωτερικών προβλημάτων και αντιθέσεων. Οδηγούσε σε αποφάσεις που δυσκόλευαν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Η κούρσα των εξοπλισμών απορροφούσε ένα μεγάλο μέρος από τους πόρους της Σοβιετικής Ενωσης. Η γραμμή της ειρηνικής συνύπαρξης, όπως αναπτύχθηκε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, ως ένα βαθμό στο 19ο (Οκτώβρης 1952) και κυρίως στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Φλεβάρης του 1956), επέτρεψε την καλλιέργεια ουτοπικών αντιλήψεων ότι είναι δυνατόν ο ιμπεριαλισμός να παραιτηθεί από τον πόλεμο και τα στρατιωτικά μέσα. Στη διαμόρφωση του παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων έπαιξαν σοβαρό ρόλο οι εξελίξεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ζητήματα της στρατηγικής του. Η απόφαση για την αυτοδιάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Μάης - Ιούνης του 1943) σηματοδότησε την απουσία κέντρου επεξεργασίας επαναστατικής στρατηγικής απέναντι στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Παρότι ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος διαμόρφωσε συνθήκες μεγάλης όξυνσης των ταξικών αντιθέσεων, η αντιφασιστική πάλη οδήγησε στην ανατροπή της αστικής εξουσίας, μόνο σε χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, με την καθοριστική συμβολή του Κόκκινου Στρατού, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο. Στην καπιταλιστική Δύση τα Κομμουνιστικά Κόμματα δεν μπόρεσαν να επεξεργαστούν στρατηγική μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου ή του απελευθερωτικού αγώνα σε πάλη για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας. Μετέθεσαν στο μέλλον το στόχο του σοσιαλισμού και έθεσαν καθήκοντα που περιόριζαν την πάλη στο μέτωπο κατά του φασισμού. Κυριάρχησε η αντίληψη ότι μπορούσε, ανάμεσα στην αστική και στην επαναστατική εργατική εξουσία, να υπάρξει ενδιάμεση εξουσία, με δυνατότητα να μετεξελιχθεί σε εργατική. Σελίδα 9 / 13

10 Μετά τη λήξη του Β Παγκόσμιου Πολέμου φάνηκε η έλλειψη οργανωτικής σύνδεσης των Κομμουνιστικών Κομμάτων για τη διαμόρφωση αυτοτελούς ενιαίας στρατηγικής απέναντι στην ενιαία στρατηγική του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Το «Γραφείο Πληροφοριών» των Κομμουνιστικών Κομμάτων, που συγκροτήθηκε το 1947 και αυτοδιαλύθηκε το 1956 και οι διεθνείς Διασκέψεις των Κομμουνιστικών Κομμάτων που γίνονταν στη συνέχεια, δεν κατόρθωσαν να συμβάλουν στην ιδεολογική ενότητα και στη χάραξη επαναστατικής στρατηγικής. Στις αναλύσεις του διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος δεν εκτιμήθηκε ανάλογα η ευέλικτη τακτική του καπιταλισμού. Οι αντιθέσεις μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, που βεβαίως περιείχαν και το στοιχείο της εξάρτησης, όπως συμβαίνει στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, δεν αναλύθηκαν με αυτόν τον τρόπο, γεγονός που οδήγησε σε επιλογή συμμαχίας και με δυνάμεις της αστικής τάξης που χαρακτηρίζονταν ως «εθνικές», ενάντια στις λεγόμενες ξενόδουλες. Επιπλέον, δε βγήκαν σωστά και ολοκληρωμένα συμπεράσματα από τις κομματικές ηγεσίες, σχετικά με την ανοιχτή αντεπαναστατική δράση του ιμπεριαλισμού, αρχικά στη ΛΔ Γερμανίας και στη συνέχεια στην Ουγγαρία, στην Πολωνία, στην Τσεχοσλοβακία. Η πολιτική συνεργασίας σειράς Κομμουνιστικών Κομμάτων με τη σοσιαλδημοκρατία εντασσόταν στη στρατηγική της «αντιμονοπωλιακής διακυβέρνησης», μια μορφή σταδίου ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό, που εκφράστηκε και με κυβερνήσεις διαχείρισης του καπιταλισμού. Από την άλλη, αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, ο ιμπεριαλισμός, υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ, ξεκίνησε τον «ψυχρό πόλεμο». Ο «ψυχρός πόλεμος» περιλάμβανε την οργάνωση ψυχολογικού πολέμου κατά των σοσιαλιστικών χωρών, την ένταση των στρατιωτικών εξοπλισμών, δίκτυα υπονόμευσης και δολιοφθοράς του σοσιαλιστικού συστήματος, ανοιχτές προκλήσεις από τον ιμπεριαλισμό και υποδαύλιση αντεπαναστατικών εξελίξεων, διαφοροποιημένη οικονομική και διπλωματική πολιτική απέναντι στα νέα εργατικά καθεστώτα, για να διασπάσει τη συμμαχία τους με την ΕΣΣΔ. Ταυτόχρονα, το ιμπεριαλιστικό σύστημα προχωρούσε στη συγκρότηση στρατιωτικών, πολιτικών, οικονομικών συνασπισμών και οργανισμών διεθνούς δανεισμού, όπως το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η Παγκόσμια Τράπεζα, διεθνικές συμφωνίες εμπορίου, που εξασφάλιζαν το συντονισμό των καπιταλιστικών κρατών. Και από τα δύο τμήματα του Κομμουνιστικού Κινήματος, εξουσίας και μη, δεν εκτιμήθηκε σωστά ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων, ενώ υποτιμήθηκε η δυναμική της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης του καπιταλισμού. Παράλληλα, βάθυνε η κρίση στο διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα, που εκδηλώθηκε αρχικά με την πλήρη διακοπή των σχέσεων ΚΚΣΕ - ΚΚ Κίνας και Αλβανίας. Στη συνέχεια, οι δυσκολίες μεγάλωσαν με τη μορφοποίηση του δεξιού οπορτουνισμού στο Κομμουνιστικό Κίνημα της Δυτικής Ευρώπης, στο ρεύμα του λεγόμενου «ευρωκομμουνισμού», που ανοιχτά συνέκλινε με τη σοσιαλδημοκρατία. Και από τις δύο αυτές πλευρές εκδηλώθηκε και έγινε συστατικό στοιχείο της πολιτικής τους ο αντισοβιετισμός. Από την πλευρά του ΚΚ Κίνας πήρε ακόμα πιο ωμή έκφραση. Η αλληλεπίδραση τότε του οπορτουνισμού μεταξύ των Κομμουνιστικών Κομμάτων των καπιταλιστικών χωρών και των Κομμουνιστικών Κομμάτων εξουσίας ενισχύθηκε σε συνθήκες απειλών για ένα πυρηνικό πλήγμα εναντίον των σοσιαλιστικών κρατών. Πρέπει να επισημανθεί ότι: Ουσιαστική διαφορά μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού - κομμουνισμού είναι ότι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής γεννήθηκαν στα σπλάχνα της φεουδαρχίας, ενώ οι σοσιαλιστικές - κομμουνιστικές δεν μπορούν να γεννηθούν στα σπλάχνα του καπιταλισμού, γιατί έρχονται σε σύγκρουση με κάθε μορφή εκμετάλλευσης. Σελίδα 10 / 13

11 Η επαναστατική εργατική εξουσία πρέπει να ανατρέψει ριζικά και να αναμορφώσει όλες τις κοινωνικές σχέσεις που κληρονόμησε από τον καπιταλισμό, να οικοδομήσει συνειδητά τον νέο τρόπο παραγωγής, λύνοντας τις κοινωνικές αντιθέσεις προς όφελος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Γι' αυτό συναντά μεγάλες δυσκολίες στην οικοδόμηση, επέκταση, πλήρη ανάπτυξη και κυριαρχία των νέων σχέσεων παραγωγής και κατανομής. Τέτοιες δυσκολίες δε συνάντησε ο καπιταλισμός. Η σοσιαλιστική κοινωνία φέρνει σε όλα τα επίπεδα έντονα τα σημάδια της καπιταλιστικής κοινωνίας, από την οποία προέκυψε. Στο σοσιαλισμό εξαλείφεται η ταξική εκμετάλλευση, αλλά όχι και κάθε κοινωνική ανισότητα και διαστρωμάτωση, που αντανακλώνται στη συνείδηση, στη στάση ζωής. Κατά τη σοσιαλιστική οικοδόμηση πρέπει να εξαλειφθούν και οι διαφορές ανάμεσα στην πόλη και το χωριό, ανάμεσα στη χειρωνακτική και την πνευματική εργασία. Μόνο τότε θα μπορούμε να πούμε ότι καρφώσαμε «το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της καπιταλιστικής κοινωνίας, που τη θάβουμε εμείς», όπως έγραψε ο Λένιν. Η πάλη για τη θεμελίωση και ανάπτυξη της νέας κοινωνίας καθοδηγείται από την επαναστατική εργατική εξουσία με πυρήνα της το Κομμουνιστικό Κόμμα, που δρα συνειδητά με βάση τους νόμους κίνησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Επομένως, η επιστημονικότητα και ταξικότητα της πολιτικής του Κομμουνιστικού Κόμματος, η ανάπτυξη της θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού - κομμουνισμού, πρώτα απ' όλα από το Κομμουνιστικό Κόμμα, είναι αδήριτη προϋπόθεση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Σε αυτό το καθήκον δεν αντεπεξήλθαν με επιτυχία τα κόμματα εξουσίας. Και στο βαθμό που η πολιτική της σοσιαλιστικής εξουσίας δεν έλυνε προς όφελος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τις αντιθέσεις, αυτές εξελίχθηκαν σε ανταγωνιστικές. Δεν επιβεβαιώθηκε η οπορτουνιστική θεωρία ότι μη ανταγωνιστικές αντιθέσεις δεν μπορούν να εξελιχθούν σε ανταγωνιστικές. Μεταπολεμικά, όπως επεσήμαινε το 19ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ, παρά τις επιτυχίες που υπήρξαν στην εκπλήρωση του 4ου πεντάχρονου πλάνου ( ), υπήρχαν προβλήματα που αφορούσαν στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη μέσων παραγωγής, στη διεύθυνση των επιχειρήσεων και στο επίπεδο της κοινωνικής ευημερίας. Από το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, το 1956 και μετά, για την επίλυση τέτοιων προβλημάτων υιοθετήθηκαν σταδιακά λαθεμένες θεωρητικές προσεγγίσεις και εφαρμόστηκαν οπορτουνιστικές πολιτικές στην οικονομία, που επεκτάθηκαν στη σοσιαλιστική εξουσία και στις διεθνείς σχέσεις. Ταυτόχρονα, με πρόσχημα την καταπολέμηση της «προσωπολατρίας», ξεδιπλώθηκε μια αχαλίνωτη εκστρατεία κατά της πολιτικής του σοβιετικού κράτους επί Στάλιν, άνοιξε ο δρόμος για τη μεγάλη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του παγκόσμιου Κομμουνιστικού Κινήματος. Αντί να ενισχυθούν οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής/ κατανομής, ενισχύθηκαν οι εμπορευματικές, δυνάμει καπιταλιστικές, σχέσεις. Αρχισε να υποχωρεί ο κεντρικός σχεδιασμός και να διαβρώνεται η κοινωνική ιδιοκτησία. Σημαντικό μέρος των αγροτικών προϊόντων της ατομικής και συνεταιριστικής παραγωγής πουλιόταν ελεύθερα στην αγορά, δηλαδή με ανώτατο όριο στη διακύμανση των τιμών. Ακόμα πιο έντονη ήταν η κοινωνική διαφοροποίηση στη βιομηχανία. Ο παράνομος πλουτισμός, το λεγόμενο «σκιώδες κεφάλαιο», επιδίωκε τη νόμιμη λειτουργία του ως κεφάλαιο στην παραγωγή, δηλαδή επιδίωκε την παλινόρθωση του καπιταλισμού. Επέδρασε στο Κόμμα, ενισχύοντας την οπορτουνιστική διάβρωση και το σοσιαλδημοκρατικό εκφυλισμό. Ο υποκειμενισμός στην εκτίμηση της πορείας της σοσιαλιστικής οικοδόμησης ως «αναπτυγμένου σοσιαλισμού» και η ανάπτυξη του οπορτουνισμού, καταγράφηκαν στις εκτιμήσεις του 21ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, το 1959: «Ο σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ νίκησε ολοκληρωτικά, οριστικά (...) μπήκε στην περίοδο της πλατιάς οικοδόμησης της κομμουνιστικής κοινωνίας». Ενώ το 22ο Συνέδριο, το 1961, ψήφισε το «Πρόγραμμα οικοδόμησης του κομμουνισμού». Στις αλλαγές που έγιναν στο Σύνταγμα του 1977 θεσμοθετήθηκε το «παλλαϊκό κράτος» και το «παλλαϊκό κόμμα». Σελίδα 11 / 13

12 Η θεωρία του «παλλαϊκού κράτους» επέδρασε παραπέρα στην αλλοίωση των χαρακτηριστικών του κράτους, στην υποβάθμιση του ρόλου της εργατικής τάξης. Αλλοίωσε και το χαρακτήρα της σοσιαλιστικής δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, ο προσδιορισμός του κόμματος ως «παλλαϊκού», σήμαινε αλλοίωση του εργατικού χαρακτήρα του. Στα ντοκουμέντα της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ, τον Ιούλη του 1995, για τις «αιτίες της ανατροπής του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη», αναφέρεται ότι «προοδευτικά εξασθένισε ο πρωτοποριακός ρόλος του Κόμματος (...) Στην περίοδο της "περεστρόικα" η κατάσταση στο Κόμμα έφθασε στον εκφυλισμό». Δυνάμεις των ΚΚ, που δε διολίσθησαν συνειδητά προς τον οπορτουνισμό, θεώρησαν ως δεδομένο και αδιαμφισβήτητο τον ηγετικό ρόλο του κόμματος στην κοινωνία. Αδυνάτισε σταδιακά και τελικά εξαφανίστηκε ο έλεγχος του κόμματος από τις εργατικές δυνάμεις. Παραβιάστηκε η αρχή της ισότητας των κομμουνιστών. Διαμορφώθηκαν συνθήκες για να αναπτυχθεί ο καριερισμός των στελεχών. Η εργατική τάξη, οι λαϊκές μάζες γενικότερα, δεν αρνούνταν το σοσιαλισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα συνθήματα που χρησιμοποίησε η περεστρόικα ήταν «επανάσταση μέσα στην επανάσταση» και «περισσότερος σοσιαλισμός». Το γεγονός ότι δεν αντέδρασε η εργατική τάξη κατά της αντεπανάστασης, εξηγείται από αυτούς και από άλλους λόγους. Στο βαθμό που από τις ηγεσίες των Κομμουνιστικών Κομμάτων υιοθετήθηκαν επιλογές που διαβρώνανε τον κοινωνικό χαρακτήρα της ιδιοκτησίας και ενδυνάμωναν το στενό ατομικό συμφέρον, δημιουργούνταν αισθήματα αποξένωσης από την κοινωνική ιδιοκτησία και παράλληλα διαβρωνόταν η συνείδηση. Διευκολυνόταν ο δρόμος για την παθητικότητα και την αδιαφορία. Η οπορτουνιστική διάβρωση του διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος ήταν μια διαδικασία μακρόχρονη, με βαθιές ρίζες στην καπιταλιστική ανάπτυξη του 20ού αιώνα, που δεν αναλύθηκε έγκαιρα και αντικειμενικά. Η αλληλεπίδραση μεταξύ του οπορτουνισμού στα Κομμουνιστικά Κόμματα αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών και στο ΚΚΣΕ και τα άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα εξουσίας χρειάζεται παραπέρα ιστορική διερεύνηση, αναγκαία για την ιδεολογική και πολιτική ισχυροποίηση και ενότητα του Κομμουνιστικού Κινήματος στον 21ο αιώνα. Το ίδιο αναγκαία είναι η εξαγωγή και αφομοίωση συμπερασμάτων από την ανάπτυξη και εξέλιξη της ταξικής πάλης κατά τη σοσιαλιστική οικοδόμηση του 20ού αιώνα. Η μελλοντική σοσιαλιστική οικοδόμηση με βεβαιότητα θα ξεκινήσει και θα εξελιχθεί σε ανώτερο επίπεδο συγκριτικά με αυτό του 20ού αιώνα. Είναι όμως επίσης βέβαιο ότι θα αναμετρηθεί εξίσου σκληρά με την καπιταλιστική κληρονομιά στο οικονομικό, στο πολιτικό και στο ιδεολογικό επίπεδο. Σήμερα, για το εργατικό κίνημα στις χώρες του καπιταλισμού, παραμένει το πρόβλημα του μαζικού εγκλωβισμού στις δομές του συστήματος (κοινοβουλευτικές, κυβερνητικού και εργοδοτικού ελέγχου, συνδικαλιστικές, της Τοπικής Διοίκησης και άλλες). Η ισχυρή αστική ιδεολογική επίδραση στο εργατικό κίνημα εκφράζεται και με τον αναθεωρητισμό και τον οπορτουνισμό σε μια σειρά Κομμουνιστικά Κόμματα. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, αποδείχνεται ότι ο ταξικός αγώνας δεν μπορεί να είναι κυρίως αμυντικός, για τη διαφύλαξη κάποιων κατακτήσεων, τη στιγμή που αλλάζουν οι άμεσες ανάγκες τόσο του κεφαλαίου όσο και της εργατικής τάξης. Αποτελέσματα άμεσα και κυρίως προοπτικής μπορεί να δώσει μόνο η πολιτικοποίηση της δράσης, με αιτήματα που συγκρούονται με τη στρατηγική του κεφαλαίου, διεκδικούν τον παραγόμενο πλούτο σε όφελος των άμεσων παραγωγών του και ταυτόχρονα προετοιμάζουν τον υποκειμενικό παράγοντα για την κατάκτηση της εξουσίας. Τέτοιοι αγώνες μπορούν να διαμορφώνουν συσχετισμούς Σελίδα 12 / 13

13 δυνάμεων υπέρ της εργατικής τάξης και των δυνάμει συμμάχων της, των λαϊκών στρωμάτων. Από τα κορυφαία καθήκοντα του κομμουνιστικού ιδεολογικού μετώπου είναι να αποκατασταθεί στα μάτια των εργαζομένων η αλήθεια για το σοσιαλισμό του 20ού αιώνα, χωρίς εξιδανικεύσεις, αντικειμενικά και απαλλαγμένη από τις συκοφαντίες της αστικής τάξης. Η υπεράσπιση των νομοτελειών του σοσιαλισμού και ταυτόχρονα η υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλισμού του 20ού αιώνα, απαντούν στις οπορτουνιστικές θεωρίες περί «μοντέλων» του σοσιαλισμού προσαρμοσμένων στις «εθνικές» ιδιομορφίες, αλλά και στην ηττοπαθή λαθολογία. Η υπεράσπιση αυτής της προσφοράς αποτελεί για το ΚΚΕ κριτήριο στις σχέσεις με άλλα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, για τη συγκρότηση του κομμουνιστικού πόλου στο διεθνές κίνημα. Η συκοφαντία και η αντικομμουνιστική σταυροφορία δεν μπορούν να κρύψουν για πολύ την αλήθεια. Ο αντικομμουνισμός, που στοιχείο του είναι και το ξαναγράψιμο της Ιστορίας, αποτελεί και ένδειξη φόβου της αστικής τάξης. Επιβεβαιώθηκε ότι δεν υπάρχει υπερταξικός ή τρίτος δρόμος ανάπτυξης. Ή θα υπηρετεί τον ιμπεριαλισμό, δηλαδή τη διαχείριση του καπιταλιστικού συστήματος, ή θα υπηρετεί το λαό. Καταρρίπτονται και αποκαλύπτονται στην πράξη όλοι οι παλαιοί και σύγχρονοι μύθοι: Ο μύθος της «ελεύθερης οικονομίας» και της «ανταγωνιστικότητας», του «εκσυγχρονισμού», της «συναίνεσης» και του «κοινωνικού διαλόγου», της «δημοκρατίας των θεσμών», των «μονόδρομων» και της ασφάλειας και του σεβασμού των κυριαρχικών δικαιωμάτων και των συνόρων. Το θέμα είναι ποιος εξουσιάζει, ποιος κυριαρχεί, για ποιον και για ποιο σκοπό. Η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα δε θα μείνουν καθηλωμένα στο χτες. Στην εργατική τάξη, ιδιαίτερα στις νέες γενιές της, όπως και στις νέες γενιές των λαϊκών στρωμάτων, αξίζει μόνο ένα μέλλον, αυτό που φοβάται ο ιμπεριαλισμός: Το σοσιαλιστικό - κομμουνιστικό. Οπως υπογραμμίζεται στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ που ψήφισε το 15ο Συνέδριο, «Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας της ανασύνταξης των επαναστατικών δυνάμεων, της απόκρουσης της επίθεσης του διεθνούς κεφαλαίου, της αποφασιστικής αντεπίθεσης. Θα είναι ο αιώνας μιας καινούργιας ανόδου του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και μιας νέας σειράς κοινωνικών επαναστάσεων». 25 Μάη 2007 Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ Σελίδα 13 / 13