Του Αναψυκτηρί ου Αμυνταί ου

Transcript

1 Ο ΜΑΔΑ ΔΙΕΞΑ ΓΩΓΗΣ ΚΑΙ Σ Υ ΝΤΑΞΗΣ: Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Ι Δ Ρ Υ Μ Α Δ Υ Τ Ι Κ Η Σ Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Α Σ Σ Χ Ο Λ Η Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ω Ν Ε Φ Α Ρ Μ Ο Γ Ω Ν Τ Μ Η Μ Α Η Λ Ε Κ Τ Ρ Ο Λ Ο Γ Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ. Ε. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΚΤΙΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ Του Αναψυκτηρί ου Αμυνταί ου Κορακίδης Ιωάννης Διπλωματούχος Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ., Μέλος Ομάδας έργου BIOFOSS Κώττας Θεόδωρος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών M.Sc. Μητρόπουλος Δημήτριος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΤΕ Ντώνας Ιωάννης- Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός Δ.Π.Θ. Στημονιάρης Δημήτριος Καθηγητής Εφαρμογών ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας Τσιαμήτρος Δημήτριος Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούμε το Δήμαρχο Αμυνταίου και τον κ. Κυριακόπουλο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΔΕΤΕΠΑ, για την άψογη συνεργασία τους και τα στοιχεία που μας παρείχαν. 2

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στα πλαίσια του έργου με ακρωνύμιο BIOFOSS του Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδα-ΠΓΔΜ , εκπονήθηκε η παρούσα εργασία μελέτη, που παρουσιάζει τις λεπτομέρειες της ενεργειακής επιθεώρησης του Αναψυκτηρίου Αμυνταίου και τις προτάσεις για ενεργειακή αναβάθμισή της. Λέξεις Κλειδιά: (π.χ.) Δημόσια Κτίρια, Ενεργειακή Αναβάθμιση. 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική Εισαγωγή Διάρθρωση Μελέτης Γενικά O κανονισμός θερμομόνωσης και η ανάγκη αντικατάστασής του O νέος κανονισμός για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Τρέχουσα κατανάλωση ενέργειας στη χώρα και στον κτιριακό τομέα Ενεργειακοί στόχοι του 2020 για την χώρα + αναμενόμενη συμβολή του κτιριακού τομέα Χαρακτηρισμός του κτιριακού τομέα Εθνικές πολιτικές και στρατηγικές που βοηθούν την επίτευξη των ενεργειακών στόχων του 2020 της Ε.Ε. για τα κτίρια Ενεργειακές Μελέτες ΦΥΛΛΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟΥ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ Αρχιτεκτονική Αποτύπωση Α Αρχιτεκτονική Αποτύπωση Β Ιστορικό και χρήση κτιρίου Θερμογραφία Μετρήσεις συντελεστή θερμοπερατότητας υλικών ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Α ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Β ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Συνοπτικά στοιχεία Αναψυκτηρίου Αμυνταίου Ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου ΣΕΝΑΡΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Σενάριο 1 ο : Τοποθέτηση εξωτερικής θερμομόνωσης και μόνωση οροφής Σενάριο 2 ο : Τοποθέτηση θερμομόνωσης και αλλαγή κουφωμάτων ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΣΥΣΚΕΥΗ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗΣ ΧΩΡΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

5 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενική Εισαγωγή Στο πλαίσιο της διεξαγωγής της ενεργειακής επιθεώρησης του κτιρίου του Αναψυκτηρίου Αμυνταίου, πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη από την ομάδα της μελέτης στους χώρους του κτιρίου με σκοπό τον οπτικό έλεγχο του κτιρίου, την συλλογή στοιχείων που θα συμβάλουν στην αρτιότερη πραγματοποίηση της ενεργειακής επιθεώρησης και την διενέργεια μετρήσεων όπου αυτό απαιτηθεί. Ωστόσο κατά την επίσκεψη της ομάδας στο εν λόγω κτίριο διαπιστώθηκε πως αυτό είναι πια εγκαταλελειμμένο και δεν χρησιμοποιείται πια. Αναζητήθηκε αρχικά η αρχιτεκτονική μελέτη του κτιρίου από τους αρμόδιους φορείς, η οποία μας δόθηκε με όλες τις απαραίτητες όψεις και τις κατόψεις. Για τις μηχανολογικές εγκαταστάσεις του κτιρίου και τις καταναλώσεις σε καύσιμη ύλη και ηλεκτρικό ρεύμα δεν μπορούσε να γίνει κάποια καταγραφή καθώς το κτίριο δεν χρησιμοποιείται. Το κτίριο κατατάσσεται στην κατηγορία Δ (ενεργειακά μη αποδοτικό) Διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας διατίθεται στην κάλυψη των θερμικών φορτίων. Το λειτουργικό κόστος ανέρχεται στις ,00 ετησίως. Συνεπώς υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης, κυρίως στην κάλυψη των θερμικών αναγκών. 1.2 Διάρθρωση Μελέτης Στο 1 ο κεφάλαιο της μελέτης παρουσιάζεται μια γενική εισαγωγή της ενεργειακής μελέτης που πραγματοποιήθηκε για το Αναψυκτήριο Αμυνταίου. Στο 2 ο κεφάλαιο παρουσιάζονται και αναλύονται οι κυριότερες αιτίες που οδήγησαν στην παγκόσμια τάση της ενεργειακής εξοικονόμησης και στην στροφή στην χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επίσης αναφέρεται και ένα μέρος του νομοθετικού πλαισίου στην Ελλάδα που βοήθησε προς αυτή την κατεύθυνση. Στο 3ο κεφάλαιο παρατίθενται τα στοιχεία και οι μετρήσεις που ήταν δυνατό να συλλεχθούν κατά την επίσκεψη, που υποστηρίζονται με την χρήση φωτογραφικού υλικού. Στο 4 ο κεφάλαιο γίνεται επεξεργασία και σύνοψη των αποτελεσμάτων και παρουσιάζεται η ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου. Στο 5 ο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα σενάρια εξοικονόμησης ενέργειας που μπορούν να εφαρμοστούν, τόσο αυτά που ζητήθηκαν από την τεχνική υπηρεσία (πακέτο εργασίας 6.1 του τεχνικού δελτίου του έργου), όσο και άλλα που προτείνονται από τους συντάκτες. Τέλος στο 6 ο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα και οι προτάσεις προς υλοποίηση, με σειρά προτεραιότητας. 5

6 2. Γενικά 2.1 O κανονισμός θερμομόνωσης και η ανάγκη αντικατάστασής του O μέχρι πρόσφατα ισχύων κανονισμός θερμομόνωσης κτιρίων, που είχε τεθεί σε ισχύ στη χώρα μας από το 1979 και που κατ' ουσία ήταν αυτός που καθόριζε τις απαιτήσεις για τη θερμική προστασία των κατασκευών και επέβαλλε τη σύνταξη σχετικής μελέτης θερμομόνωσης για κάθε νέο κτίριο ή προσθήκη σε υφιστάμενη κατασκευή αποτελούσε τμήμα ενός ανολοκλήρωτου μάλλον νομοθετικού πλαισίου σε θέματα φυσικής των κτιρίων, που όμως λειτούργησε ικανοποιητικά για περίπου 30 χρόνια. Ωστόσο, στον κανονισμό δεν γινόταν καμία μνεία για τα υφιστάμενα κτίρια και τους τρόπους θερμικής προστασίας του κελύφους τους. Γι αυτά ούτε υποχρέωση υπήρχε από τους ιδιοκτήτες τους ούτε υπόδειξη ή έστω παρότρυνση με την ανάπτυξη κάποιας πολιτικής κινήτρων για την ενεργειακή τους ανάπλαση. Οι υφιστάμενες κατασκευές αφέθηκαν να λειτουργούν ενεργοβόρα και χωρίς προοπτικές βελτίωσης της ενεργειακής τους απόδοσης μέχρι εξαντλήσεως του κύκλου της ζωής τους. H χώρα μας, αν και καθυστερημένα, συμμορφώθηκε πρόσφατα (μόλις τον τελευταίο χρόνο) με το κοινοτικό δίκαιο που την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον έχει θέσει σε ισχύ ένα πυκνό πλέγμα οδηγιών και κανονισμών για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, τόσο των νεόδμητων όσο και των υφισταμένων. Βάση της ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων αποτελεί η Οδηγία 2002/91/EK για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, η οποία εφαρμόζεται ήδη στα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω των αναγκαίων νομοθετημάτων και κανονιστικών πράξεων. Κύριος στόχος αυτής της οδηγίας είναι η προώθηση της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων εξασφαλίζοντας κατά το δυνατόν ότι τα λαμβανόμενα μέτρα θα είναι τα περισσότερο αποδοτικά από την άποψη του κόστους, της υλοποίησης και της αποτελεσματικότητάς τους. 2.2 O νέος κανονισμός για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων H ελληνική νομοθεσία εναρμονίστηκε με την ευρωπαϊκή οδηγία με το νέο νόμο 3661/08 «Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων», που τέθηκε σε ισχύ στις 9 Μαΐου O νέος αυτός νόμος ενσωματώνει όλες τις διατάξεις της Οδηγίας 2002/91/EK και αφενός με την έκδοση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (K.Eν.A.K.), το σχέδιο του οποίου έχει ήδη δοθεί σε συζήτηση και πρόκειται σύντομα να τεθεί σε ισχύ, και αφετέρου με τον καθορισμό της διαδικασίας εκπόνησης των ενεργειακών μελετών που αναμένεται να ανακοινωθεί συμπληρώνεται στον κορμό του το θεσμικό πλαίσιο για μια ορθολογική χρήση της ενέργειας στον κτιριακό τομέα. Για την επιτυχία του εγχειρήματος όμως είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση του δημόσιου τομέα, η ευαισθητοποίηση των 6

7 πολιτών, η ετοιμότητα της αγοράς, η θέσπιση κινήτρων και, βεβαίως, η πολιτική βούληση από μέρους της πολιτείας για την ορθή εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου. Με βάση το νέο κανονισμό η μελέτη θερμομόνωσης του κτιριακού κελύφους αντικαθίσταται πλέον με την ενεργειακή μελέτη του κτιρίου, μέρος της οποίας θα αποτελεί και η θερμομονωτική προστασία του κελύφους του. Όλα τα κτίρια τα μεγαλύτερα των 50 m2 οφείλουν να αποκτήσουν ενεργειακή ταυτότητα με την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, το περιεχόμενο του οποίου θα λαμβάνεται υπόψη σε κάθε διαδικασία πώλησης, εκμίσθωσης ή μεταβίβασης του κτιρίου. Τα νέα κτίρια και τα ανακαινιζόμενα που είναι μεγαλύτερα από 1000 m2 θα πρέπει να πληρούν ορισμένες ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, ενώ τα υφιστάμενα να βελτιώσουν την ενεργειακή τους συμπεριφορά με οικοδομικού και μηχανολογικού τύπου επεμβάσεις, εφόσον η ενεργειακή τους απόδοση υπολείπεται της οριζόμενης βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων. Με τον όρο «ενεργειακή απόδοση κτιρίου» ορίζεται η ποσότητα ενέργειας που πράγματι καταναλώνεται ή εκτιμάται ότι ικανοποιεί τις διάφορες ανάγκες που συνδέονται με τη συνήθη χρήση του κτιρίου και οι οποίες μπορεί να συμπεριλαμβάνουν μεταξύ των άλλων τη θέρμανση, την παραγωγή θερμού νερού, την ψύξη, τον εξαερισμό και το φωτισμό. H ποσότητα αυτή εκφράζεται με έναν ή περισσότερους αριθμητικούς δείκτες, οι οποίοι έχουν υπολογισθεί λαμβάνοντας υπόψη τη μόνωση, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά της εγκατάστασης, το σχεδιασμό και τη θέση του κτιρίου σε σχέση με κλιματικούς παράγοντες, την έκθεσή του στον ήλιο και την επίδραση γειτονικών κατασκευών, την παραγωγή ενέργειας του ίδιου του κτιρίου και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την ενεργειακή ζήτηση και στους οποίους περιλαμβάνονται και οι εσωκλιματικές συνθήκες του κτιρίου. 2.3 Τρέχουσα κατανάλωση ενέργειας στη χώρα και στον κτιριακό τομέα Σύμφωνα µε την έκθεση «Πολιτικές και Μέτρα για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα στην Ελλάδα το 2012», στην οποία αντικατοπτρίζεται η περιπτωσιολογική μελέτη της Ελλάδας για το έργο IEE Παρακολούθηση της Ενεργειακής Αποδοτικότητας στην Ε.Ε. 27, τη Νορβηγία και την Κροατία (ODYSSEE-MURE), από το 1990 η τελική κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 30%, από τους 14,7 Mtoe (Toe= Tons of Oil Equivalent-Τόνοι Ισοδύναμου Πετρελαίου-ΤΙΠ) το 1990 σε 19,4 Mtoe το 2010, σύμφωνα τόσο µε τα νούμερα περί οικονομικής ανάπτυξης όσο και περί των νέων καταναλωτικών συνηθειών που έχουν υιοθετηθεί από τους τελικούς καταναλωτές. Αυτή η αυξανόμενη τάση προέρχεται κυρίως από την αύξηση στην κατανάλωση πετρελαίου κατά 22,1% καθώς και µία σημαντική αύξηση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 86,3%. Από το 1998, µε την εισαγωγή του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μίγμα της χώρας, η τελική κατανάλωση έχει 6- πλασιαστεί, και αυτή η αυξανόμενη τάση αναμένεται να διατηρηθεί στο εγγύς μέλλον. Η τελική κατανάλωση ενέργειας από ΑΠΕ έχει αυξηθεί επίσης κατά 29% κατά τη διάρκεια της 7

8 τελευταίας εικοσαετίας, κυρίως λόγω των μέτρων για τη προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε όλους τους τομείς. Εντούτοις, τόσο η ύφεση όσο και η εφαρμογή των μέτρων για την βελτίωση της αποδοτικότητας της τελικής χρήσης της ενέργειας οδήγησαν σε µία αξιοσημείωτη μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για την περίοδο Η συνολική τελική κατανάλωση ενέργειας κατά την χρονική περίοδο σημειώνει µία αυξητική τάση της τάξης του 2,41% ανά έτος, κυρίως λόγω της αυξημένης κατά 2,16% κατανάλωσης πετρελαιοειδών προϊόντων σε ετήσια βάση, το οποίο αντιπροσωπεύει την μερίδα του λέοντος στο ενεργειακό μίγμα της Ελλάδας, αλλά και της μέσης αύξησης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 4% σε ετήσια βάση. Τα ελάχιστα επίπεδα για τη χρήση των ΑΠΕ στα κτίρια θεσπίστηκαν µε τον «Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων», βάση του οποίου είναι υποχρεωτικό για όλα τα νέα αλλά και τα ανακαινισμένα κτίρια σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές να καλύπτουν τουλάχιστον το 60% των αναγκών τους σε ζεστό νερό µέσω θερμικών ηλιακών συστημάτων. Η Ελληνική αγορά των θερμικών ηλιακών συστημάτων έχει φανεί ελαστική/προσαρμόσιμη υπό δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Οι kwth ως συνολική εγκατεστημένη ισχύς των καινούργιων συστημάτων το 2011 αντιστοιχεί σε µία ανάπτυξη της τάξης του 7,5% σε σύγκριση µε το Επίσης κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ετών σημειώθηκε µία εντυπωσιακή αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος από τοποθετημένα στις στέγες συστήματα Φ/Β. Πιο συγκεκριμένα, το 2012, παρά την βαθιά οικονομική κρίση. 2.4 Ενεργειακοί στόχοι του 2020 για την χώρα + αναμενόμενη συμβολή του κτιριακού τομέα Το Ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), ανακοίνωσε στις 21 Ιουνίου 2010 το σχέδιο/πλάνο του για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα και την ενέργεια όπως έχουν τεθεί από την Ε.Ε. Το πλάνο περιγράφει µε ένα θετικό τρόπο µία σημαντική αύξηση στο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της χώρας. Η ανακοίνωση του Υπουργείου θέτει ένα δεσμευτικό εθνικό στόχο για την επίτευξη ενός ποσοστού 20% ως προς την συμβολή των ΑΠΕ για την ηλεκτροπαραγωγή (40% μερίδιο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) μέχρι το 2020, το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό μεγαλύτερο από τον αρχικά θεσπισμένο στόχο του 18% από την Ε.Ε. µέσω της οδηγίας για την Ελλάδα. Ένα ποσοστό 10% του καυσίμου που χρησιμοποιείται στις μεταφορές προβλέπεται να προέλθει από τα βιοκαύσιμα μέχρι το Σημαντικές επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποβλέπουν στην επίτευξη του στόχου της μείωσης κατά 4% της παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2020, σε σύγκριση µε το Επιπλέον, ποσοτικοποιήθηκε η εξοικονόμηση που προκύπτει από την υλοποίηση των έργων για την διασύνδεση των νησιών µε το ηπειρωτικό σύστημα, καθώς και των εργασιών για την αναβάθμιση και τον εξορθολογισμό των υφισταμένων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής και την λειτουργία των δικτύων τηλεθέρμανσης. Αυτό που στην πραγματικότητα δεν 8

9 ποσοτικοποιήθηκε είναι η συμβολή των διαφόρων τομέων της Ελληνικής οικονομίας (νοικοκυριά, τριτογενής τομέας, βιομηχανία, μεταφορές, κλπ.) προς αυτό τον «στόχο». Από την άλλη πλευρά, και όσον αφορά στην προβλεπόμενη αύξηση της χρήσης των ΑΠΕ σε κτίρια μέχρι το 2020, σύμφωνα µε το 1ο ΕΣ ΑΠΕ, το μερίδιο της ενέργειας από ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα είναι προγραμματισμένο να φθάσει στο 30% το 2020 (27% στα κτίρια οικιακής χρήσης και 39% στα εμπορικά κτίρια). 2.5 Χαρακτηρισμός του κτιριακού τομέα Οι κατασκευές και ειδικότερα τα κτίρια αποτελούν ένα εξαιρετικά σημαντικό κλάδο για την ελληνική οικονομία. Ο τομέας των κατασκευών, ο οποίος περιλαμβάνει την ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, τα δημόσια έργα και τα συγχρηματοδοτούμενα έργα, αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους τομείς της ελληνικής οικονομίας, µε συμμετοχή γύρω στο 8% στο ΑΕΠ, ενώ οι άμεσοι και έμμεσοι απασχολούμενοι στην οικοδομή και στους εξαρτώμενους από αυτήν κλάδους ανέρχονταν το 2007 σε Από την άλλη, ο κατασκευαστικός τομέας εμφάνισε µια ταχεία ανάπτυξη το 2000, αλλά µόνο μέχρι το 2005, και από τότε υπήρξε µια παρακμή λόγω κυρίως της οικονομικής ύφεσης. Αυτό που κατά κύριο λόγο έδωσε ώθηση στον κατασκευαστικό τομέα ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, που οδήγησαν σε µια τεράστια αύξηση του αριθμού των κατασκευαστικών εταιρειών. Η ανάπτυξη αυτή ενισχύθηκε από ευνοϊκές εξελίξεις στον τομέα της κατοικίας και από την πτώση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων. Ωστόσο, το 2007 υπήρξε έτος ύφεσης για τις κατασκευές. Έτσι, τέσσερα χρόνια αργότερα, την ίδια περίοδο (3ο τρίμηνο του 2011), µόνο το 51% των προαναφερθέντων απασχολούμενων στον κατασκευαστικό κλάδο έχουν κρατήσει τις δουλειές τους (φτάνοντας σε ένα νούμερο συνολικής απασχόλησης της τάξης των ). Και όλα αυτά εάν σκεφτεί κανείς ότι ο κατασκευαστικός τομέας απασχολούσε μέχρι το 2003 πάνω από το 8% του συνολικού εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα, φτάνοντας το 9% το τρίτο τρίμηνο του Από τότε, παρατηρείται συνεχής μείωση των εργαζομένων στον κλάδο. Το δε 3ο τρίμηνο του 2012 κατεγράφη το χαμηλότερο σημείο (5,6%) για τουλάχιστον τα 15 τελευταία έτη. Κάποια ειδικά χαρακτηριστικά που εν μέρει αιτιολογούν όλα τα παραπάνω είναι το υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης (πάνω από 80%), η χαμηλή κινητικότητα στην αγορά γης, καθώς επίσης τα υψηλά κόστη συναλλαγής και ο χαμηλός όγκος συναλλαγών επί του κτιριακού αποθέματος. Από την άλλη, ο κτιριακός τομέας στην Ελλάδα ευθύνεται για το ένα τρίτο περίπου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και για το 36% περίπου της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Στην χώρα µας, οι εκπομπές CO2 από τον κτιριακό τομέα παρουσίαζαν - πριν την περίοδο της κρίσης - ετήσιο ρυθμό αύξησης περί το 4%, ενώ παράλληλα διογκωνόταν συνεχώς η σε απόλυτη τιμή ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων. Εξάλλου, ο ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης των κτιρίων είναι εξαιρετικά μεγάλος. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την περίοδο , αυξήθηκε η ενεργειακή τους κατανάλωση 9

10 κατά 24%, φθάνοντας τα 8,54 MToe, µια από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην Ευρώπη. Σύμφωνα εξάλλου µε το Ενεργειακό Ισοζύγιο του τους 2009, η ενεργειακή κατανάλωση που σχετίζεται µε τα κτίρια (οικιακός-εμπορικός κλπ.) στην Ελλάδα ανέρχεται σε ktoe, ποσό που αντιστοιχεί στο 35% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης, ενώ η κατανάλωση του οικιακού τομέα αντιστοιχεί στο 22%. Τα δεδομένα αυτά αποδεικνύουν αφενός την εξαιρετική σημασία του κτιριακού τομέα στο όλο ενεργειακό BUILD UP Skills Greece Ανάλυση της Υφιστάμενης Κατάστασης ισοζύγιο, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται το τεράστιο δυναμικό (περιθώριο) μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και βελτίωσης των ενεργειακών τους επιδόσεων. Τα ελληνικά κτίρια παρουσιάζουν υψηλή ενεργειακή κατανάλωση. Συμφώνα µε την Εurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά παρουσιάζουν, µε κλιματική ανάγωγη, την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση στην Ευρώπη, περίπου 30% μεγαλύτερη από αυτή της Ισπανίας και περίπου διπλάσια από την κατανάλωση της Πορτογαλίας, ενώ είναι σημαντικά μεγαλύτερη από χώρες µε ψυχρότερο κλίμα όπως το Βέλγιο και οι Σκανδιναβικές χώρες. Σχήμα 2.1: Κλιματικά ανοιγμένη κατανάλωση ενέργειας νοικοκυριών για θέρμανση στην Ελλάδα και στις λοιπές χώρες της Ε.Ε. Η κατανάλωση ενέργειας των εμπορικών κτιρίων είναι επίσης εξαιρετικά υψηλή, και σχετικές στατιστικές έχουν διαπιστώσει ότι, για παράδειγμα, η ενεργειακή κατανάλωση των γραφείων στην χώρα µας είναι συγκριτικά η μεγαλύτερη ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες. Η ελλιπής προστασία των υπαρχόντων κτιρίων από το εξωτερικό περιβάλλον, ο ανορθόδοξος σχεδιασμός των νέων κτιρίων ως συνέπεια μιας περιβαλλοντικά αποκομμένης αρχιτεκτονικής αντίληψης που αγνοεί τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες, η αστική κλιματική μεταβολή, η παλαιότητα των κτιρίων, και η παντελής έλλειψη σύγχρονης 10

11 νομοθεσίας για περίπου 40 χρόνια, όσον αφορά στην ενεργειακή και περιβαλλοντική προστασία των κτιρίων, είχαν ως αποτέλεσμα: την ασφυκτική διόγκωση του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας, τη συμπίεση οικονομικά και κοινωνικά των χαμηλών εισοδηματικών τάξεων, την αύξηση της ενεργειακής ένδειας της χώρας, και την για μεγάλο χρονικό διάστημα αθέτηση των διεθνών δεσμεύσεων της χώρας για το περιβάλλον, όπως η συμφωνία του Κιότο, η Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Ενεργειακές Επιδόσεις των Κτιρίων ("Energy Performance of Buildings Directive", EPBD). Ποια είναι, όμως, τα αίτια αυτής της εξέλιξης: Η μεγάλη πλειοψηφία (σχεδόν το 65%) των κτιρίων κατασκευάστηκαν πριν το 1980 και δεν είναι θερμομονωμένα, τα οποία απαιτούν πολύ μεγάλα ποσά ενέργειας για να εξασφαλίσουν τις, µε τα σημερινά επίπεδα, αποδεκτές συνθήκες άνεσης το χειμώνα. 2.6 Εθνικές πολιτικές και στρατηγικές που βοηθούν την επίτευξη των ενεργειακών στόχων του 2020 της Ε.Ε. για τα κτίρια Οι κύριες δράσεις και τα μέτρα που έχουν τεθεί σε ισχύ από το 2007 και μετά, στο πλαίσιο της επίτευξης του στόχου της εξοικονόμησης ενέργειας σε ποσοστό 9% της τελικής χρήσης μέχρι το 2016, υλοποιήθηκαν σε εθνικό επίπεδο και αφορούσαν κυρίως την ανάπτυξη του θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου για την υιοθέτηση των πολιτικών, των υποχρεώσεων και των στρατηγικών σε όλους τους τομείς τελικής χρήσης, στο πλαίσιο της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Συγκεκριμένα, αναπτύχθηκαν: ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την ενεργειακή απόδοση και πιστοποίηση των κτιρίων, οι τεχνικές προδιαγραφές των νέων κτιρίων, οι υποχρεώσεις του δημόσιου τομέα και των παρόχων ενέργειας, και ο μηχανισμός για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη του εθνικού στόχου. Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (υπό τη μορφή Νόμων, Υπουργικών Αποφάσεων - ΥΑ, Προεδρικών Διαταγμάτων - Π, και Ρυθμιστικών Πράξεων) που έχει υιοθετηθεί για την εισαγωγή της ενεργειακής αποδοτικότητας και της ορθολογικής χρήσης της ενέργειας στα κτίρια στην Ελλάδα, αλλά και για την αύξηση του μεριδίου της ενέργειας από ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα, είναι το εξής (κατά χρονολογική σειρά): "Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις" (Ν. 3661/2008) Τα κύρια άρθρα αυτού του νόμου, ο οποίος ενσωματώνει την Οδηγία 2002/91/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο, αφορούν κτιριακούς κώδικες και τις ελάχιστες απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση των νέων και υφιστάμενων κτιρίων (πιστοποιητικό 11

12 ενεργειακής απόδοσης σε όλα τα υφιστάμενα κτίρια, ενεργειακό έλεγχο κελύφους του κτιρίου, επιθεώρηση των λεβήτων και συστημάτων κλιματισμού). Επιπλέον, ο νόμος ορίζει ότι τα παθητικά ηλιακά συστήματα, καθώς και τα συστήματα παραγωγής θέρμανσης / ψύξης / ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν ΑΠΕ και ΣΗΘ θα πρέπει να εξετάζονται στην μελέτη προδιαγραφών θέρμανσης/κλιματισμού που υποβάλλεται κατά τη διαδικασία αδειοδότησης των κτιρίων, προωθώντας έτσι την εγκατάσταση των μικρής κλίμακας τεχνολογιών ΑΠΕ. Οι Αποφάσεις 16094/ (ΦΕΚ Β 917) και 16095/ (ΦΕΚ Β 925) του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων: Οι αποφάσεις αυτές ενσωματώνουν τα φωτοβολταϊκά συστήματα στις διατάξεις που ήδη ισχύουν για τους ηλιακούς συλλέκτες. "Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα" (ΥΑ Α6/Β/14826/ ), όπου γίνεται υποχρεωτική η σύνδεση µε το δίκτυο φυσικού αερίου. Υπουργική απόφαση 9Β, /Φ166/οικ.13068/ (ΦΕΚ 1249/B/2009) που καθορίζει, απλοποιεί και διευκολύνει τη διαδικασία αδειοδότησης και το πλαίσιο για την αξιοποίηση των γεωθερμικών πόρων για ιδία χρήση µέσω ενεργειακών συστημάτων (γεωθερμικών αντλιών θερμότητας) για τη θέρμανση και ψύξη των χώρων ενός κτιρίου. "Καθορισμός εναρμονισμένων τιμών αναφοράς των βαθμών απόδοσης για τη χωριστή παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής Ενέργειας" και "Καθορισμός λεπτομερειών της μεθόδου υπολογισμού της ηλεκτρικής ενέργειας από συμπαραγωγή και της αποδοτικότητας συμπαραγωγής" (ΥΑ ΥΠΑΝ/ 5-ΗΛ/Γ/Φ1/οικ & 15641/ ). "Έγκριση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων" (ΚΥΑ 6/Β/οικ.5825/ ) - Ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) επιτάσσει την υποχρέωση για τα νέα ή ανακαινισμένα κτίρια να καλύπτουν το 60% των αναγκών τους για ζεστό νερό µέσω θερμικών ηλιακών συστημάτων. Για την ορθή εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού, σε σχέση επίσης µε τα οικιακά συστήματα ΑΠΕ, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας θα εκδώσει έναν οδηγό µε τεχνικές οδηγίες για τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ σε κτίρια. "Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ (Ν. 3851/2010) - Ο νόμος αυτός συμπληρώνει τον Ν. 3661/2008, µε τον καθορισμό νέων απαιτήσεων που προβλέπουν την κάλυψη του 60% των αναγκών των νέων κτιρίων για ζεστό νερό από θερμικά ηλιακά συστήματα μετά την 1η Ιανουαρίου Επιπλέον, όλες οι νέες κατασκευές ή σημαντικές ανακαινίσεις κτιρίων απαιτούν πλέον µια πλήρη µελέτη ενεργειακής ανάλυσης που περιλαμβάνει την εξοικονόμηση ενέργειας και την ανάλυση κόστους / οφέλους από τη χρήση συστημάτων ΑΠΕ, συμπαραγωγής, τηλεθέρμανσης, και αντλιών θερμότητας. Επιπλέον, ο Ν. 3851/2010 ορίζει ότι από την , όλα τα νέα κτίρια πρέπει να καλύπτουν το σύνολο της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας µε ΑΠΕ, ΣΗΘ, τηλεθέρμανση σε κλίμακα μεγάλης περιοχής / οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και αντλίες θερμότητας. Η απαίτηση αυτή επεκτείνεται σε όλα τα νέα δημόσια κτίρια το αργότερο από

13 "Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική χρήση, ενεργειακές υπηρεσίες και άλλες διατάξεις" (Ν. 3855/2010), και ιδίως το Άρθρο 8 για τα µέτρα ενεργειακής αποδοτικότητας στο δημόσιο τομέα και το Άρθρο 16 σχετικά µε το πλαίσιο των Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ). Ο νόμος αυτός, ο οποίος μεταφέρει την Οδηγία 2006/32 ΕΚ στο εθνικό δίκαιο, προβλέπει ειδικά μέτρα για τα κτίρια του δημόσιου τομέα ώστε να βελτιωθεί η ενεργειακή τους απόδοση και να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας. Επιπλέον, θέτει το πλαίσιο για τη δημιουργία αγοράς ΕΕΥ στην Ελλάδα µέσω των ΣΕΑ, καθώς και την προώθηση της χρήσης των οικιακών συστημάτων ΑΠΕ. "Ενεργειακοί Επιθεωρητές κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού" (Π / 2010 ΦΕΚ A 177 / ). "Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις" (Ν. 3889/2010). "Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών. Λειτουργία, Μητρώο, Κώδικας Δεοντολογίας και συναφείς διατάξεις" (ΥΑ 6/13280/ ). "Πλαίσιο μεθοδολογίας μέτρησης και επαλήθευσης της εξοικονομούμενης ενέργειας για την επίτευξη του ενδεικτικού εθνικού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση - Κατάλογος ενδεικτικών επιλέξιμων μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης- Ενεργειακό περιεχόμενο καυσίμων για τελική χρήση" (ΥΑ 6/7094/ ). Είναι προφανές πως μεγάλη έμφαση έχει δοθεί σε μέτρα που αφορούν τον κτιριακό τομέα (οικιακό και τριτογενή) και τον τομέα των μεταφορών, καθώς αυτοί παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη αύξηση στην τελική κατανάλωση ενέργειας και η μέση ετήσια αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας κατά την περίοδο ανέρχεται σε 2,4%, 3,4% και 6,8%, αντίστοιχα, οπότε έχουν μεγάλες δυνατότητες για εξοικονόμηση ενέργειας. Δίνεται και έχει δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη των κατάλληλων δομών (αρχεία, βάσεις δεδομένων, τεχνικά εγχειρίδια) που απαιτούνται για την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου και τη μέτρηση της επιτευχθείσας εξοικονόμησης, καθώς και στη δημόσια διαβούλευση µε τους φορείς της αγοράς, µε σκοπό να εξασφαλιστεί ότι αυτό το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι ευρέως αποδεκτό. Υπάρχουν δύο κύρια προγράμματα τα οποία παρέχουν (ή παρείχαν) οικονομικά κίνητρα για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στον οικιακό τομέα. Το σημαντικότερο είναι το πρόγραμμα Εξοικονόμηση κατ οίκον, το οποίο αφορά τη μόνωση των τοίχων και των οροφών, την αντικατάσταση των παραθύρων/πορτών (πλαίσια/υαλοπίνακεςς) και την αναβάθμιση των συστημάτων θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού. Αυτό το συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα αφορά κτίρια που έχουν οικοδομική άδεια ή άλλο έγγραφο νομιμοποίησης, βρίσκονται σε περιοχές µε μέση τιμή ζώνης μικρότερη ή ίση των /τ.µ., χρησιμοποιούνται ως κατοικία, οι ιδιοκτήτες τους πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια, και ταξινομούνται ως κτίρια χαμηλής ενεργειακής απόδοσης. Το πρόγραμμα προσφέρει στους πολίτες κίνητρα για την υλοποίηση των πιο σημαντικών παρεμβάσεων, µε στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των σπιτιών τους, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στην επίτευξη των ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων της Ελλάδας. Μόλις ολοκληρωθεί, το πρόγραμμα θα βοηθήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας έως 1 δισ. kwh ετησίως. 13

14 Ακόμη το (πρώην) Υπουργείο Ανάπτυξης, το 2009 εισήγαγε ένα πρόγραμμα που ονομάζεται EΞΟΙΚΟΝΟΜΩ" για δήμους µε περισσότερους από πολίτες. Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στην εφαρμογή δράσεων και αποδεδειγμένων καλών πρακτικών για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο αστικό περιβάλλον, δίνοντας έμφαση στο τομέα των κατασκευών (δημοτικά κτίρια) και την αναβάθμιση των κοινόχρηστων χώρων και δευτερευόντως στον τομέα των δημοτικών και ιδιωτικών μεταφορών και της ενέργειας που καταναλώνουν οι δημοτικές εγκαταστάσεις, µέσω της υλοποίησης τεχνικών παρεμβάσεων και δράσεων για την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών, τοπικής αυτοδιοίκησης, εταιρειών και φορέων. Υπάρχουν επίσης προγράμματα για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των δημοσίων κτιρίων που χρηματοδοτούνται από τον Άξονα Προτεραιότητας 1 "Προστασία του Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικές Μεταφορές - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής - ΑΠΕ" του "Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη". Πιο συγκεκριμένα, έχουν ήδη προωθηθεί οι ακόλουθες χρηματοδοτούμενες δράσεις: Εγκατάσταση μονάδων ΣΗΘ υψηλής απόδοσης, σε συνδυασμό µε συστήματα ψύξης φυσικού αερίου σε νοσοκομεία, µε προϋπολογισμό Η δράση αυτή είναι σε εξέλιξη και μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί τρεις αιτήσεις. Επιδεικτικά έργα για την χρήση ΑΠΕ και μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενα κτίρια σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, µε προϋπολογισμό Η δράση αυτή είναι σε εξέλιξη και μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί δέκα αιτήσεις. Πρότυπα έργα επίδειξης για τη χρήση των ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας σε δημόσια κτίρια, µε προϋπολογισμό Για τη δράση αυτή, έχουν υποβληθεί 63 αιτήσεις προϋπολογισμού και βρίσκονται στη φάση της αξιολόγησης. Το επιδεικτικό έργο µε τίτλο "Πράσινη Γειτονιά", µε προϋπολογισμό , που αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση τεσσάρων πολυκατοικιών σε κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, καθώς και τη βελτιστοποίηση του τοπικού μικροκλίματος. Το έργο είναι σε φάση εφαρμογής και περιλαμβάνει την ενσωμάτωση σύγχρονων τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας και των ΑΠΕ για να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό όφελος µε το ελάχιστο κόστος. 2.7 Ενεργειακές Μελέτες Η εκπόνηση μελέτης ενεργειακής απόδοσης είναι υποχρεωτική, βάσει του νόμου 3661/2008 «Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτηρίων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 89), για όλα τα νέα ή ριζικά ανακαινιζόμενα κτήρια με τις εξαιρέσεις του άρθρου 11, όπως αυτός τροποποιήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 10 και 10Α του νόμου 3851/2010. Η μελέτη ενεργειακής απόδοσης εκπονείται βάσει του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων - Κ.Εν.Α.Κ. (Φ.Ε.Κ. Β 407/ ) και τις Τεχνικές Οδηγίες του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας που συντάχθηκαν υποστηρικτικά του κανονισμού όπως αυτές 14

15 ισχύουν επικαιροποιημένες. Ειδικότερα, η μελέτη ενεργειακής απόδοσης βασίζεται στις εξής Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.: /2010: «Αναλυτικές Εθνικές Προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων και την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης», /2010: «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτηρίων», /2010: «Κλιματικά δεδομένα ελληνικών πόλεων», Στόχος της ενεργειακής μελέτης είναι η ελαχιστοποίηση κατά το δυνατόν της κατανάλωσης ενέργειας για τη σωστή λειτουργία του κτηρίου, μέσω: του βιοκλιματικού σχεδιασμού του κτηριακού κελύφους, αξιοποιώντας τη θέση του κτηρίου ως προς τον περιβάλλοντα χώρο, την ηλιακή διαθέσιμη ακτινοβολία ανά προσανατολισμό όψης, κ.α., της θερμομονωτικής επάρκειας του κτηρίου με την κατάλληλη εφαρμογή θερμομόνωσης στα αδιαφανή δομικά στοιχεία αποφεύγοντας κατά το δυνατόν τη δημιουργία θερμογεφυρών, καθώς και την επιλογή κατάλληλων κουφωμάτων, δηλαδή συνδυασμό υαλοπίνακα, αλλά και πλαισίου, της επιλογής κατάλληλων ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων υψηλής απόδοσης, για την κάλυψη των αναγκών σε θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, φωτισμό, ζεστό νερό χρήσης με την κατά το δυνατόν ελάχιστη κατανάλωση (ανηγμένης) πρωτογενούς ενέργειας, της χρήσης τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.) όπως, ηλιοθερμικά συστήματα, φωτοβολταϊκά συστήματα, γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (εδάφους, υπόγειων και επιφανειακών νερών) κ.ά. και της εφαρμογής διατάξεων αυτομάτου ελέγχου της λειτουργίας των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, για τον περιορισμό της άσκοπης χρήσης τους. 15

16 3. ΦΥΛΛΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟΥ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ 3.1 Αρχιτεκτονική Αποτύπωση Α Γειτονικά κτίρια Δεν υπάρχουν γειτονικά κτίρια Φυσικά εμπόδια (Ύψη, Απόσταση, Θέση ως προς το κτιριο-πχ Βόρεια κτλ). Υπάρχουν μεγάλα δέντρα, τα οποία υψώνονται σε μεγάλο ύψος πάνω από το κτίριο και το σκιάζουν από όλες τις όψεις. Περιβάλλων χώρος. Υπάρχει ένας μεγάλος προαύλιος χώρος που καλύπτεται από πυκνή χλωρίδα. Σχήμα 3.1: Απόσπασμα από φωτογραφία Google Earth. 16

17 ΣΧΕΔΙΑ ΠΡΟΣΟΨΕΙΣ. Τα σχέδια, που περιελάμβαναν τις απαραίτητες όψεις και κατόψεις, μας δόθηκαν σε εκτυπωμένη μορφή και χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για την διενέργεια της ενεργειακής μελέτης του κτιρίου Συνολική επιφάνεια κτιρίου: 167,9 τ.μ.(m2) Συνολικός όγκος του κτιρίου: 587,65 κ.μ.(m3) Ύψος κτιρίου: 3 μ. Διαστάσεις και είδος κουφωμάτων: Όλα τα εξωτερικά κουφώματα είναι από ξύλινο υλικό με μονό υαλοπίνακα με διάκενο περίπου 1 εκ. Μετά από τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν για τις διαστάσεις των κουφωμάτων έγινε η κατηγοριοποίηση τους στις εξής κατηγορίες: Παράθυρα διαστάσεων 1,25μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 0,95μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 1,00μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 0,50μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 2,25μ Χ 2,80μ Παράθυρα διαστάσεων 2,60μ Χ 2,90μ Παράθυρα διαστάσεων 2,10μ Χ 2,80μ Πόρτες διαστάσεων 1,00μ Χ 2,50μ Πόρτα διαστάσεων 2,00μ Χ 2,80μ 17

18 3.2 Αρχιτεκτονική Αποτύπωση Β Καμινάδες Από την επιθεώρηση διαπιστώθηκε ότι το κτίριο διαθέτει 1 καμινάδα. Δομικά στοιχεία. Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου αποτελείται από οπλισμένο σκυρόδεμα, το οποίο σε συγκεκριμένα στοιχεία του είναι και επιπλέον υπενδεδυμένο με μονή οπτοπλινθοδομή και οι εξωτερικοί τοίχοι αποτελούνται από διπλή οπτοπλινθοδομή με ενδιάμεση μόνωση (όπως διακρίνεται στο αρχικό σχέδιο ).Η πλάκα επί εδάφους είναι κατασκευασμένη από οπλισμένο σκυρόδεμα υπενδεδυμένη με μωσαϊκό και το κτίριο στεγάζεται με πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος η οποία φέρει κεραμοσκεπή. Επίσης υπάρχουν περιοχές του κελύφους του κτιρίου (εξωτερικός τοίχος) με διπλή οπτοπλινθοδομή με ενδιάμεσο κενό με αέρα. Έτσι προκύπτουν 4 ζώνες στο κέλυφος του κτιρίου με διαφορετικούς συντελεστές θερμοπερατότητας. 3.3 Ιστορικό και χρήση κτιρίου Ιστορικό κτιρίου: Το κτίριο κατασκευάστηκε το έτος Δεν έχει γίνει καμία επέμβαση για την βελτίωση του κτιρίου Προσδιορισμός θερμαινόμενων και μη χώρων: Όλοι οι χώροι είναι θερμαινόμενοι. 18

19 Προσδιορισμός χρήσης και ωραρίου χρήσης των χώρων. Πλήθος ατόμων που τους χρησιμοποιούν. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αυτή την πληροφορία καθώς το κτίριο δεν χρησιμοποιείται. Προβλήματα που αναφέρονται από τους υπεύθυνους και επιθυμίες αλλαγής τρόπων χρήσης ή αλλαγής συσκευών. Το κτίριο δεν χρησιμοποιείται και έτσι δεν υπήρχε κάποιος να μας αναφέρει τυχόν προβλήματα. 3.4 Θερμογραφία Πραγματοποιήθηκε εξωτερικό σκανάρισμα του κτιρίου με χρήση θερμοκάμερας. Έτσι εντοπίστηκαν οι θερμογέφυρες, όπως φαίνονται καλά και στις IR φωτογραφίες στα κουφώματα, στα σημεία αλλαγής δομικού υλικού (οπλισμένο σκυρόδεμα με τοιχοποιία). Σχήμα 3.2: Φωτογραφία Ανατολικής όψης με χρήση θερμοκάμερας. 19

20 Σχήμα 3.3: Φωτογραφία Δυτικής όψης με χρήση θερμοκάμερας. Σχήμα 3.4: Φωτογραφία Βόρειας όψης με χρήση θερμοκάμερας 20

21 Σχήμα 3.5: Φωτογραφία Νότιας όψης με χρήση θερμοκάμερας 3.5 Μετρήσεις συντελεστή θερμοπερατότητας υλικών Δεν πραγματοποιήθηκε μέτρηση καθώς το κτίριο ήταν κλειδωμένο και δεν υπήρχε εκεί κάποιος υπεύθυνος να μας βοηθήσει. Σχήμα 3.6: Η συσκευή Hukseflux TRSYS01 που χρησιμοποιήθηκε για τις μετρήσεις. 21

22 3.6 ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Α ΚΑΥΣΤΗΡΑΣ-ΛΕΒΗΤΑΣ: Το κτίριο ήταν εγκαταλελειμμένο με αποτέλεσμα να μην έχουμε άποψη για την μέθοδο θέρμανσής του όσο αυτό ήταν σε λειτουργία. Ωστόσο υποθέτουμε πως το κτίριο θερμαινόταν με τηλεθέρμανση, όπως συμβαίνει για όλα τα κτίρια στο Αμύνταιο. 3.7 ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Β Δεν υπήρχε δυνατότητα μέτρησης των φωτιστικών σωμάτων και της κατανάλωσης σε ηλεκτρικό ρεύμα καθώς το κτίριο δεν χρησιμοποιείται. 22

23 4. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 4.1 Συνοπτικά στοιχεία Αναψυκτηρίου Αμυνταίου Συνολική Επιφάνεια : 167,9 m 2 Συνολικός Όγκος : 587,65 m 3 Θερμαινόμενη Επιφάνεια : 167,9 m 2 Θερμαινόμενος Όγκος : 587,65 m 3 Ψυχόμενη Επιφάνεια : 167,9 m 2 Ψυχόμενος Όγκος : 587,65 m 3 Ύψος τυπικού ορόφου : 3 m Αριθμός θερμικών ζωνών : 1 Αδιαφανή δομικά υλικά : Τα αδιαφανή δομικά υλικά που μορφώνουν το κέλυφος του κτιρίου κατατάσσονται σε 4 διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα με το υλικό τους και την θερμοπερατότητά τους: 1) Διπλή οπτοπλινθοδομή με ενδιάμεση (ανεπαρκή με βάση τον Κ.Θ.Κ) μόνωση. 2) Διπλή οπτοπλινθοδομή χωρίς ενδιάμεση μόνωση (στο διάκενο υπάρχει μόνο αέρας). 3) Οπλισμένο σκυρόδεμα επενδεδυμένο εσωτερικά με μια στρώση οπτοπλινθοδομής. 4) Οπλισμένο σκυρόδεμα Διαφανή δομικά υλικά : Όλα τα εξωτερικά κουφώματα ( με εξαίρεση μια πόρτα) είναι από συνθετικό υλικό με διπλό υαλοπίνακα με διάκενο περίπου 1 εκ. Μετά από τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν για τις διαστάσεις των κουφωμάτων έγινε η κατηγοριοποίηση τους στις εξής κατηγορίες: Παράθυρα διαστάσεων 1,25μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 0,95μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 1,00μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 0,50μ Χ 0,50μ Παράθυρα διαστάσεων 2,25μ Χ 2,80μ Παράθυρα διαστάσεων 2,60μ Χ 2,90μ 23

24 Παράθυρα διαστάσεων 2,10μ Χ 2,80μ Πόρτες διαστάσεων 1,00μ Χ 2,50μ Πόρτα διαστάσεων 2,00μ Χ 2,80μ 4.2 Ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου Σχήμα 4.1: Ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου κατά ΚΕΝΑΚ (βλέπε στήλη Υπάρχον κτίριο). Το κτίριο κατατάσσεται στην κατηγορία Δ (ενεργειακά μη αποδοτικό) με συνολική κατανάλωση 346,1 kwh/m 2, από την οποία οι 60,4 kwh/m 2 οφείλονται στο φωτισμό, οι 154 kwh/m 2 σε ψύξη και οι 131,8 kwh/m 2 για την κάλυψη των θερμικών αναγκών του κτιρίου. Το αντίστοιχο κτίριο αναφοράς καταναλώνει 209,5 kwh/m 2 συνολικά, από τις οποίες οι 84 kwh/m 2 σε φωτισμό, οι 96,2 kwh/m 2 σε ψύξη και οι 31 kwh/m 2 σε θέρμανση. Διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας διατίθεται στην κάλυψη των θερμικών και των ψυκτικών φορτίων. Το λειτουργικό κόστος ανέρχεται στις 2.945,60 ετησίως. 24

25 5. ΣΕΝΑΡΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 5.1 Σενάριο 1 ο : Τοποθέτηση εξωτερικής θερμομόνωσης και μόνωση οροφής Προτείνεται να τοποθετηθεί στο κέλυφος του κτιρίου εξωτερική θερμομόνωση από εξηλασμένη πολυστερίνη με πάχος 9 εκατοστών με συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας τουλάχιστον Επίσης θα γίνει μόνωση της οροφής με το ίδιο υλικό. Τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο για εξωτερική μόνωση: (50 με Φ.Π.Α.). Τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο για μόνωση οροφής: (30 με Φ.Π.Α.). Σχήμα 5.1 Ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου κατά ΚΕΝΑΚ για το σενάριο 1 (βλέπε στήλη Σενάριο 1). 25

26 Σχήμα 5.2: Οικονομικά στοιχεία κατά ΚΕΝΑΚ για το σενάριο 1 (βλέπε στήλη Σενάριο 1). Πλέον το κτίριο κατατάσσεται στην κατηγορία Γ με συνολική κατανάλωση 279,2 kwh/m 2, από την οποία οι 60,4 kwh/m 2 οφείλονται στο φωτισμό, οι 180,2 kwh/m 2 σε ψύξη και οι 38,6 kwh/m 2 για την κάλυψη των θερμικών αναγκών του κτιρίου. Το αντίστοιχο κτίριο αναφοράς καταναλώνει 209,5 kwh/m 2 συνολικά, από τις οποίες οι 84 kwh/m 2 σε φωτισμό, οι 96,2 kwh/m 2 σε ψύξη και οι 29,4 kwh/m 2 σε θέρμανση. Το λειτουργικό κόστος ανέρχεται στις 2.146,80 ετησίως και η επένδυση κοστολογείται στις ,50 (με ΦΠΑ). 3.2 Σενάριο 2 ο : Τοποθέτηση θερμομόνωσης και αλλαγή κουφωμάτων Σαν 2 ο σενάριο θα έχουμε τα δεδομένα του 1 ου σεναρίου με την προσθήκη διπλών συνθετικών κουφωμάτων για την αντικατάσταση των μονών ξύλινων κουφωμάτων που υπάρχουν στο αναψυκτήριο. Το κτίριο κατατάσσεται και πάλι στην κατηγορία Γ με συνολική κατανάλωση 271 kwh/m 2, από την οποία οι 60,4 kwh/m 2 οφείλονται στο φωτισμό, οι 188,4 kwh/m 2 σε ψύξη και οι 22,2 kwh/m 2 για την κάλυψη των θερμικών αναγκών του κτιρίου. Το αντίστοιχο κτίριο αναφοράς καταναλώνει 209,5 kwh/m 2 συνολικά, από τις οποίες οι 84 kwh/m 2 σε φωτισμό, οι 96,2 kwh/m 2 σε ψύξη και οι 29,4 kwh/m 2 σε θέρμανση. Το λειτουργικό κόστος ανέρχεται στις 2.038,30 ετησίως και η επένδυση κοστολογείται στις ,80 (με ΦΠΑ). 26

27 Σχήμα 5.3: Ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου κατά ΚΕΝΑΚ για το σενάριο 2- (βλέπε στήλη Σενάριο 2). Σχήμα 5.4: Οικονομικά στοιχεία κατά ΚΕΝΑΚ για το σενάριο 2- (βλέπε στήλη Σενάριο 2). 27

28 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Από την επεξεργασία των δεδομένων και των αποτελεσμάτων της ενεργειακής επιθεώρησης οι παρεμβάσεις που προτείνονται δεν θα βοηθήσουν το κτίριο. Το κόστος λειτουργίας μπορεί να μειώνεται συνολικά κατά 798,80 για το 1 ο σενάριο και 907,30 για το 2 ο σενάριο, ωστόσο το ύψος της επένδυσης είναι ,20 και ,80 αντίστοιχα. Δηλαδή θα πραγματοποιηθεί απόσβεση της επένδυσης σε 39,2 χρόνια για το 1 ο και 54,1 χρόνια για το 2 ο με αποτέλεσμα η επένδυση να μην είναι αποδοτική. Παρατηρώντας τα αποτελέσματα μπορούμε να πούμε πως μια ουσιώδη αλλαγή θα είναι η αναβάθμιση της μεθόδου ψύξης του κτιρίου. Ωστόσο ανάλογο σενάριο δεν έγινε καθώς το κτίριο δεν χρησιμοποιείται και για να χρησιμοποιηθεί κρίνονται απαραίτητα τα 2 σενάρια τα οποία έχουν αναλυθεί. Τέλος, με την προϋπόθεση πως όλα τα παραπάνω έχουν πραγματοποιηθεί, η αυτονόμηση των χώρων του κτιρίου θα φέρει το κτίριο στην κατηγορία Α. Η τεχνολογία που μπορεί να εφαρμοστεί είναι αυτή που περιγράφεται στο παράρτημα. 28

29 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αναφορά σε ιστοσελίδα: 1. Λογισμικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ, διαθέσιμο από: 29

30 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΣΥΣΚΕΥΗ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΗΣ ΧΩΡΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Ι. ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Control of heating and lighting The device controls lighting (lamps) and heating (radiators and consequently fuel consumption of the central heating unit) in a room. It can be applied at every heating system (single or double piped), as long as electric pumps exist or installed on the radiators of the room. Modules that are needed for the construction of the prototype device: 1. Movement sensor. 2.Two counters. 30

31 3.One thermostat. 4. Programmable clock 31

32 5. DC - 12V power supply. The lighting control and heating control systems are supplied by the same 12 V powersupply and receive signal from the same movement sensor. Except from these two common modules, the operation of each control system is separate. Lighting control operation involves the movement sensor, one counter and access to the room s lighting switch. When the user switches on the lamps of the room, the counter is activated. The movement sensor is triggered, due to human presence, resetting the counter. After the user leaves the room, the lamps are switched off, when the counter reaches the predefined time, unless someone enters the room again and switches on the lights again. The heating system operation involves the common movement sensor, the second counter, the thermostat and the programmable clock. 32

33 The whole device I put in a plastic box, which is located above the room s door, next to the box that feeds the light switch. On the same box, there is a switch that enables the heating electric pumps during winter time. Switching on this switch, the counter relay is activated, which in its turn activates the electric pump after a predefined time. The movement sensor is triggered, due to human presence, resetting the counter. The pump is closed, after the user leaves the room. The pump is also controlled by the thermostat, depending on the desired lower and higher room temperature. The programmable clock activates the pump, in predefined date and time. The device can be regulated only by the manager of each building. Drawback of the device is that the thermostat has to be located at the switch of the light height, for reliable temperature measurement. Until now the device had an excellent performance. No micro-processor is needed for the control circuit. We are very positive to improvements, especially by experienced personnel, like VIKO. 33