Δραστηριότητες του εργαστηρίου μετάλλων και επέκταση ελέγχων εκτός εργαστηρίου

Transcript

1 Δραστηριότητες του εργαστηρίου μετάλλων και επέκταση ελέγχων εκτός εργαστηρίου Ημερίδα ΤΕΕ:» Ο ρόλος των κρατικών εργαστηρίων στην επιδίωξη ποιότητας υλικών και έργων» Σαράντος Θ. Μουγιάκος Μεταλλουργός Μηχανικός Εργαστήριο Μετάλλων ΚΕΔΕ-ΥΠΕΧΩΔΕ Γεωργία Αγναντιάρη Χημικός Μηχανικός Εργαστήριο Μετάλλων ΚΕΔΕ-ΥΠΕΧΩΔΕ Νοέμβριος 2005 Εισαγωγή Ο σημαντικός ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν τα δημόσια εργαστήρια στον έλεγχο της ποιότητας των υλικών και των έργων είναι για μας δεδομένος. Για το λόγο αυτό πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ενισχυθούν απ όλους, έτσι ώστε να λειτουργούν απρόσκοπτα με ακόμη περισσότερη αποτελεσματικότητα, αποδοτική συνεργασία και ανταλλαγή της πολύτιμης εμπειρίας τους. Στην κατεύθυνση αυτή, πιστεύουμε ότι είναι χρήσιμη η δημιουργία ενός δικτύου του ΚΕΔΕ και των Περιφερειακών εργαστηρίων. Θεωρούμε επίσης ότι, γενικότερα οι δημόσιες υπηρεσίες του ποιοτικού ελέγχου, θα πρέπει να είναι ανεξάρτητες από το «σύστημα» της κατασκευής και να αναφέρονται απευθείας στην κεντρική διοίκηση, στην προκειμένη περίπτωση στον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, ούτε καν στον Υφυπουργό ή τον Γεν Γραμματέα, πόσο μάλλον στον Περιφερειάρχη ή στον Νομάρχη. Εστω και μόνο για αυτό το λόγο, είναι αναγκαία η πλήρης ενότητα των εργαστηρίων και μέσω του ΚΕΔΕ η υπαγωγή τους στον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ. Δεν πρέπει όμως να έχουμε αυταπάτες. Από μόνη της η ενοποίηση δεν θα φέρει παρά μόνο μερική βελτίωση της σημερινής κατάστασης. Αποτελεί πάντως, αντικείμενο προβληματισμού, το ότι παρά τις προσπάθειες των εργαστηρίων, είτε με εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού τους, είτε με διαδικασίες διαπίστευσης κλπ δεν αντιστρέφεται τελικά η σταδιακή συρρίκνωση των δραστηριοτήτων τους. 1

2 Κατά καιρούς έχουν γίνει συζητήσεις και έχουν διατυπωθεί προτάσεις. Σίγουρα άλλοι ομιλητές θα αναφερθούν στα προβλήματα που υπάρχουν, αλλά και στα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν και ελπίζουμε να εισακουσθούν. Όμως τι γίνεται τώρα; Μπορούμε να αφήσουμε την κατάσταση αυτή να συνεχίζεται έτσι, μέχρι και αν δοθεί μία λύση άνωθεν; Θα παραμείνουμε απλοί θεατές ή θα παρέμβουμε δραστικά; Τι μπορούμε να κάνουμε; Θέλουμε με την εισήγηση μας αυτή να σας εκθέσουμε την προσωπική μας εμπειρία σε ότι αφορά το εργαστήριο μετάλλων του ΚΕΔΕ, στο οποίο, υπάρχει με τα χρόνια κάποια συνεχώς αυξανόμενη δραστηριότητα. Ισχυριζόμαστε ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της κατάστασης και πρέπει πριν απ όλα εμείς να τα εξαντλήσουμε. Οι προσπάθειες μας με κύριο χαρακτηριστικό την εξωστρέφεια, περιγράφονται παρακάτω και αποτελούν σαν είδος παραδείγματος την πρότασή μας. Α. Δραστηριότητες στο εργαστήριο μετάλλων του ΚΕΔΕ 1. Έλεγχοι ποιότητας υλικών και προϊόντων Στο εργαστήριό μας, ιδιαίτερη βαρύτητα έχει ο έλεγχος χαλύβων οπλισμού σκυροδέματος, που έχει χαρακτηρισθεί σαν υλικό ασφαλείας. Οι έλεγχοι γίνονται για ιδιώτες και δημόσιο. Επίσης, γίνονται για τον ΕΛΟΤ, στα πλαίσια των διαδικασιών απονομής σημάτων ποιότητας και πιστοποιητικών ελέγχου. Την τελευταία 5ετία ελέγχουμε πάνω δείγματα ανά έτος εκ των οποίων τα περίπου αφορούν δημόσια και ιδιωτικά έργα, αλλά και εφαρμοσμένη έρευνα. Εκτός από δοκιμές μηχανικών και χημικών ιδιοτήτων, γίνονται δοκιμές για διάβρωση και καταλληλότητα εκτέλεσης συγκολλήσεων, για τις ανάγκες νέων κατασκευών, καθώς και για τις επισκευές παλαιοτέρων. Καινούργιες δοκιμές αναπτύχθηκαν τελευταία για χάλυβες προέντασης, για δομικούς χάλυβες και για ανοξείδωτους χάλυβες οπλισμού σκυροδέματος, αλλά έχουμε δυστυχώς ακόμη μικρή «συγκομιδή» δειγμάτων γι αυτές. Για να ανταποκριθούμε στις παραπάνω δοκιμές γίνεται κατά καιρούς ανανέωση ή και συμπλήρωση του υπάρχοντος εξοπλισμού. Το 1998 ξεκίνησε η ανανέωση του 2

3 εξοπλισμού για τον έλεγχο των μηχανικών και χημικών ιδιοτήτων και αποκτήθηκαν μηχανήματα (που πλέον η αγορά διέθετε) με εξαιρετικές δυνατότητες. Παράλληλα η σχετική ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού του εργαστηρίου είναι συνεχής και η συμμετοχή του στις δραστηριότητες που προκύπτουν είναι ενεργή. Η διαδικασία διαπίστευσης έχει ξεκινήσει, αλλά προχωρά με αργούς ρυθμούς (επειδή γίνεται παράλληλα με τις άλλες δραστηριότητες που έχουμε αναλάβει). Αποτελεί όμως την πρώτη μας προτεραιότητα για το επόμενο έτος. 2. Ερευνητική και εκπαιδευτική δραστηριότητα Η δραστηριότητα του εργαστηρίου μας σχετικά με την εκπαίδευση και ενημέρωση όσων ασχολούνται με το χάλυβα, καθώς και η συμμετοχή μας σε ερευνητικές εργασίες, ήταν αποτέλεσμα ορισμένων διαπιστώσεων. Αρχικά από την επαφή που είχαμε με μηχανικούς που έφερναν δείγματα στο εργαστήριό μας, διαπιστώναμε ότι υπήρχε άγνοια σε απλά σχετικά ζητήματα που οφειλόταν σε ένα βαθμό στην υποτίμηση της τεχνολογίας των χαλύβων σε σχέση π.χ. με την τεχνολογία του σκυροδέματος, στην έλλειψη διδασκαλίας στα Πολυτεχνεία, αλλά και στις ελλείψεις και τα κενά των προτύπων. Επίσης, από τη διενέργεια επιτόπιων ελέγχων και αυτοψιών διαπιστώσαμε σημαντικές κακοτεχνίες και αβλεψίες που γίνονταν κατά τη διαμόρφωση, κατά την τοποθέτηση του χάλυβα στο έργο, αλλά ακόμη και κατά την αποθήκευση κλπ. Η ανάγκη να δώσουμε απαντήσεις που δεν κάλυπταν συχνά τα πρότυπα, μας έφερε σε επαφή με ειδικούς από τον πανεπιστημιακό χώρο, αλλά και με ειδικούς από τις μονάδες παραγωγής και διαμόρφωσης. Έτσι ξεκίνησαν και κάποιες συνεργασίες σε επίπεδο εφαρμοσμένης έρευνας. Η ανάγκη συμπλήρωσης των κενών των προτύπων, της διευκρίνησης σκοτεινών σημείων, αλλά και της συγκέντρωσης της υπάρχουσας γνώσης σ ένα κανονιστικό κείμενο, ήταν εμφανής. Ετσι εισηγηθήκαμε τη σύσταση Επιτροπής για την έκδοση Κανονισμού Τεχνολογίας Χαλύβων οπλισμού σκυροδέματος, στην οποία συμμετείχαν 17 ειδικοί, εκ των οποίων μάλιστα οι 6 Πολιτικοί Μηχανικοί. Ο ΚΤΧ έτυχε γενικής αποδοχής από τους ενδιαφερόμενους και μοιράσθηκε σε περισσότερους από 3000 μηχανικούς, πέρα από τη δημοσίευσή του στο ενημερωτικό δελτίο του ΤΕΕ μέσω του οποίου έγινε και ευρύτερα γνωστός. Η ανάγκη για ενημέρωση των μηχανικών στα θέματα του ΚΤΧ, οδήγησε στην συμμετοχή μας, αλλά και των υπολοίπων μελών της επιτροπής, σε μια σειρά εκπαιδευτικά σεμινάρια, διαλέξεις και ημερίδες. 3

4 Οι έλεγχοι και οι αυτοψίες που έγιναν στα πλαίσια της διερεύνησης των αιτιών κατάρρευσης κτιρίων από τους σεισμούς του Αιγίου και αργότερα της Αθήνας, διεύρυνε την εμπειρία μας σε ζητήματα κακοτεχνιών κατά την ανέγερση και παραλήψεων κατά τις επισκευές που ακολούθησαν τους σεισμούς. Ακόμη, η διερεύνηση των επιπτώσεων της πυρκαγιάς, της διάβρωσης κλπ, στις ιδιότητες του χάλυβα, οδήγησαν στην υποστήριξη διπλωματικών και μεταπτυχιακών εργασιών. Η γνώση που αποκτήθηκε έτσι ήταν πολύτιμη για το εργαστήριο μας και διεύρυνε και τη θεματολογία των εκπαιδευτικών σεμιναρίων στα οποία συμμετέχουμε τα τελευταία χρόνια, προκάλεσε την αλλαγή των προτύπων και την ανάγκη αναθεώρησης του ΚΤΧ. Έτσι λοιπόν: - έχουν υποστηριχθεί 20 διπλωματικές εργασίες, 3 μεταπτυχιακές, καθώς και 2 διδακτορικές διατριβές στο ΕΜΠ σε θέματα συγκολλήσεων, διάβρωσης, επίδρασης υψηλών θερμοκρασιών, μηχανικών κατεργασιών κλπ. στους χάλυβες οπλισμού σκυροδέματος, - σε συνεργασία με το ΕΜΠ (Εργαστήρια : Οπλισμένου Σκυροδέματος, Συγκολλήσεων και Διάβρωσης) έγιναν σχετικές εισηγήσεις στο 13 και 14 Συνέδριο Σκυροδέματος, - σε συνεργασία με το Ινστιτούτο κατασκευών της Πολυτεχνικής Σχολής Πατρών, έγινε ερευνητική εργασία για τον ΟΑΣΠ (Σύνταξη Κανονισμού Επισκευών ΚΑΝΕΠΕ), σε ότι αφορά τις συγκολλήσεις των διαφόρων ποιοτήτων χαλύβων οπλισμού σκυροδέματος, - συμμετείχαμε σαν εισηγητές σε σεμινάρια επιμόρφωσης μηχανικών, με θέμα «Χάλυβες οπλισμού Σκυροδέματος» που διοργάνωσε το ΕΛΚΕΠΑ και πραγματοποιήθηκαν στα περιφερειακά εργαστήρια το καλοκαίρι του 1996 σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Καβάλα κλπ, - έχουν γίνει 50 (7ωρες) εισηγήσεις κατά το διάστημα για χάλυβες οπλισμού σκυροδέματος σε διάφορες πόλεις πάνω σε θέματα: - Προσεισμικού και μετασεισμικού ελέγχου κτιρίων - Αποτίμησης φέρουσας σεισμικής ικανότητας υφισταμένων κτιρίων - Ποιότητας στις κατασκευές τις οποίες παρακολούθησαν περισσότεροι από 1200 μηχανικοί του δημοσίου, 4

5 - κατά καιρούς έκαναν στο εργαστήριο μας πρακτική εξάσκηση αρκετοί σπουδαστές των ΤΕΙ και ΑΕΙ. 3. Συμμετοχή σε επιτροπές Οι μηχανικοί του εργαστηρίου μας συμμετέχουν: - σε τεχνικές επιτροπές του ΕΛΟΤ, ειδικότερα στην ΤΕ 49 - Χάλυβες οπλισμού σκυροδέματος, στα πλαίσια της οποίας εκδόθηκαν τα νέα πρότυπα της σειράς ΕΛΟΤ 1421, που καθιερώνουν χάλυβες, με πολύ βελτιωμένες ιδιότητες, - στην επιτροπή σύνταξης του θεσμικού πλαισίου για τους ελέγχους αγοράς, (ΦΕΚ ), - στην τριμελή επιτροπή για την πραγματοποίηση ελέγχων αγοράς, για τους χάλυβες οπλισμού σκυροδέματος, σε αποθήκες, σε επιχειρήσεις διάθεσης και διαμόρφωσης, καθώς και σε εργοτάξια τα έτη , - στην επιτροπή για την σύνταξη του Κανονισμού Τεχνολογίας Χαλύβων (ΚΤΧ- 2000), καθώς και στην επιτροπή για την αναθεώρηση του (2005), - στις επιτροπές διερεύνησης των αιτιών κατάρρευσης κτιρίων από το σεισμό στο Αίγιο και στην Αθήνα. Β. Δραστηριότητες εκτός εργαστηρίου ΚΕΔΕ. Από τα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω φαίνεται ότι η βελτίωση των παλιότερων και η ανάπτυξη νέων δοκιμών, όπως και η προσέλκυση νέων πελατών, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εμπειρία που αποκτήθηκε από δοκιμές που αναπτύχθηκαν έξω από το εργαστήριο αλλά και στο ότι έγινε γνωστό το εργαστήριο σε ευρύτερο κοινό μηχανικών στα σεμινάρια, στις επιτροπές καθώς και στις συνεργασίες με ειδικούς. Πιστεύουμε ότι οι δραστηριότητες που αναφέρονται πιο κάτω, παράλληλα με τις δοκιμές του εργαστηρίου, θα πρέπει να υποστηριχθούν μια και σ αυτές πιστεύουμε ότι στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό και το μέλλον του εργαστηρίου. 5

6 1. Έλεγχος αγοράς Ο έλεγχος αγοράς είναι θεσμοθετημένος και γίνεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ΚΤΧ. Ξεκίνησε το 2002 με 3μελείς επιτροπές του ΚΕΔΕ-ΥΠΕΧΩΔΕ και των Περιφερειακών εργαστηρίων. Η λειτουργία των επιτροπών αυτών είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο, με αρκετά προβλήματα. Αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο υπάρχει και στο Υπουργείο Ανάπτυξης από το 1995 που όμως στην πράξη είναι ανενεργό. Παρότι οι έλεγχοι αγοράς που έχουμε κάνει είναι λίγοι, διαπιστώσαμε (ανάμεσα και σ άλλα) ότι η ύπαρξη του θεσμικού πλαισίου και μόνο, έχει ωθήσει τις επιχειρήσεις παραγωγής, αλλά και τις επιχειρήσεις διάθεσης και διαμόρφωσης, σε κάποιες έστω αρχικές προσπάθειες προσαρμογής στα νέα δεδομένα του ΚΤΧ και των νέων προτύπων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι επιχειρήσεις διαμόρφωσης. Μέχρι τελευταία δεν είχε δοθεί μεγάλη έμφαση στη σωστή διαμόρφωση και σωστή συγκόλληση του χάλυβα. Σήμερα υπάρχουν επιχειρήσεις που συστηματικά ελέγχουν από μόνες τους, αλλά και στο εργαστήριο μας τα προϊόντα τους. Επίσης στέλνονται δείγματα από εργοτάξια για να διαπιστωθεί κατά πόσο οι πραγματοποιούμενες συγκολλήσεις αλλά και άλλες κατεργασίες είναι αποδεκτές, η έκταση της διάβρωσης των χαλύβων πριν από τη σκυροδέτηση κλπ. 2. Αυτοψίες και εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης κτιρίων π.χ. ανίχνευση οπλισμού, εκτίμηση της έκτασης διάβρωσης, εκτίμηση βλαβών από πυρκαγιά, εκτέλεση επισκευών κλπ. Όπως ήδη αναφέρθηκε το εργαστήριο μας έχει πραγματοποιήσει αρκετές αυτοψίες και έχει εμπλουτίσει την εμπειρία του σχετικά. Οι έλεγχοι που εκτελούνται βασίζονται σε απλές διαδικασίες (ανίχνευση του χάλυβα με μαγνητομετρία και επιβεβαίωση των ενδείξεων με τομές). Κάποιες φορές μπορεί να απαιτηθεί και λήψη δειγμάτων για περαιτέρω διερεύνηση στο εργαστήριο. Σε όλες τις περιπτώσεις η παρουσία Πολ. Μηχανικού είναι επιβεβλημένη και με αυτόν συνεργάζεται το εργαστήριο, κατά την αυτοψία, μια και αυτός θα αξιολογήσει τα όποια ευρήματα. 6

7 Πιστεύουμε ότι δεν νοείται παρέμβαση ή επισκευή: - χωρίς να προηγηθεί η αποτύπωση του υφιστάμενου οπλισμού (πλήθος γεωμετρία κατηγορία ποιότητας), - χωρίς να εκτελούνται δοκιμές για αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης (σκυροδέματος και χάλυβα) μετά από πυρκαγιά, - χωρίς να προσδιορισθούν η έκταση και τα αίτια του φαινομένου της οξείδωση σε κτίρια που εμφανίζουν διάβρωση. 3. Πραγματοποίηση δειγματοληψιών σε νέες και υφιστάμενες κατασκευές, από τα ίδια τα εργαστήρια Στις δυνατότητες που μας δίνει το θεσμικό πλαίσιο για τους ελέγχους αγοράς είναι και η λήψη δειγμάτων από εργοτάξια. Η παράληψη, η αδράνεια, η άγνοια, ο πιθανός φόρτος εργασίας του επιβλέποντος να κάνει ελέγχους, θα πρέπει ως ένα βαθμό να αναπληρώνεται με δειγματοληψίες από τα ίδια τα εργαστήρια. Οσο και αν φαίνεται δύσκολο λόγω και των αντικειμενικών δυσκολιών π.χ. έλλειψη προσωπικού, δυσκολίας πρόσβασης στο έργο, απροθυμία συνεργασίας από τον επιβλέποντα κ.α., κάτι τέτοιο θα πρέπει να επιδιώκεται, ιδίως σε έργα ιδιαίτερης σημασίας όπως νοσοκομεία, σχολεία κλπ. 4. Επιμόρφωση Πιστεύουμε ότι το ΚΕΔΕ καθώς και τα περιφερειακά εργαστήρια διαθέτουν αρκετή γνώση, που όσο και αν θεωρείται από μας τους ίδιους μικρή, αποδεικνύεται ότι είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για αυτούς που μελετούν και εκτελούν τα έργα. Στα πλαίσια λοιπόν αυτά απαιτείται οργάνωση σεμιναρίων-συναντήσεων από τα εργαστήρια, για την ενημέρωση των μηχανικών, αλλά και των άλλων ενδιαφερόμενων, ακόμα και σε επίπεδο πόλης. Επίλογος Το εργαστήριο μετάλλων παρέμεινε παραγωγικό και λειτουργικό παρά την, ελλιπή παρουσία της κεντρικής εξουσίας, κυρίως λόγω της εξωστρέφειας του. Θέλουμε όμως να τονίσουμε ότι είχαμε διαρκώς την ενθάρρυνση και υποστήριξη της Δ/νσης, αλλά και όλου του προσωπικού του ΚΕΔΕ. 7

8 Κλείνοντας, επειδή πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητη η υποστήριξη, βελτίωση, θωράκιση του δημοσίου χαρακτήρα των κρατικών εργαστηρίων και ο συνεχής εκσυγχρονισμός τους σε επίπεδο εργαστηριακών εγκαταστάσεων και εξειδικευμένου προσωπικού, καλούμε κάθε αρμόδιο να μην θυμάται την ύπαρξη μας μόνο μετά από κάθε μεγάλο ατύχημα, θεομηνία ή σεισμό... ============================= 8