ΕΠΑνΕΚ Γενικό κείμενο Στρατηγικής

Transcript

1 ΕΠΑνΕΚ Γενικό κείμενο Στρατηγικής Αθήνα,

2 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους και Εμπειρογνώμονες στο πλαίσιο της διαβούλευσης που το Υπουργείο Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας αποφάσισε να οργανώσει για την καλύτερη προετοιμασία του Προγράμματος ΕΠΑνΕΚ-κίνηση. Μέρος της διαβούλευσης αυτής αποτελεί η ημερίδα που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 3 Απριλίου. Η διαβούλευση συνεχίζεται. 2

3 Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός για την Ελλάδα του 2020 αποβλέπει «στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της αρχές της αειφόρου ανάπτυξης». Το νέο ΕΣΠΑ αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας για την επανεκκίνηση της Ελληνικής οικονομίας. Ο σχεδιασμός της Νέας Προγραμματικής Περιόδου συμπίπτει με την χρονική περίοδο κατά την οποία προσδοκούμε η χώρα μας να βγει από την κρίση. Είναι η περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας θα διαμορφωθεί το νέο πρότυπο ανάπτυξης και θα τεθούν οι βάσεις για τα επόμενα 20 ή 30 χρόνια. Είναι επομένως ιδιαίτερα σημαντικό οι στρατηγικές επιλογές του Προγράμματος και οι δομές που θα τις στηρίζουν να σχεδιαστούν σωστά, αποτελεσματικά και να μην υπάρξουν χαμένες ευκαιρίες. Επίσης, δεδομένου ότι, κατά το μεγαλύτερο μέρος της Νέας Προγραμματικής Περιόδου προβλέπεται να υπάρχει ελάχιστη δυνατότητα αμιγώς ελληνικού προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, τα χρήματα που θα είναι διαθέσιμα για να στηρίζουν δημόσιες πολιτικές θα προέρχονται από τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ε.Ε. Επομένως αφενός δεν υπάρχει η πολυτέλεια διασποράς των χρημάτων σε έργα και δράσεις που δεν είναι πρώτης προτεραιότητας κάτω από τις σημερινές συνθήκες, αφετέρου οι δημόσιοι πόροι γι αυτές τις δράσεις πρέπει να κινητοποιήσουν το μέγιστο δυνατό μέγεθος πρόσθετων ιδιωτικών πόρων. Το νέο ΕΣΠΑ θα πρέπει να δράσει ως καταλύτης για μία στροφή προς την κατεύθυνση της υποστήριξης της επιχειρηματικότητας. Στην Ελλάδα, για τουλάχιστον μία γενιά, η κρατούσα νοοτροπία στο δημόσιο διάλογο υπήρξε επιφυλακτική απέναντι στην ιδιωτική επιχείρηση. Η κρίση έχει κλονίσει σε σημαντικό βαθμό την νοοτροπία αυτή, διότι σήμερα όλοι προσδοκούν από τον ιδιωτικό τομέα απασχόληση, εισοδήματα, φόρους κλπ. Μένει όμως να αναδυθεί μία συνειδητή και έμπρακτη στροφή τόσο από τη διοίκηση όσο και από τις τοπικές κοινωνίες προς ένα οικονομικό περιβάλλον φιλικό για την επιχειρηματικότητα. Αντίστοιχα και ο επιχειρηματικός κόσμος αναμένεται ότι θα επιδείξει μια συνειδητή και έμπρακτη προσήλωση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα που αξιοποιεί ένα φιλικό νομικό πλαίσιο αντί να προσπαθεί να παρακάμψει ένα νομικό πλαίσιο που συχνά δημιουργεί εμπόδια. Αναμένεται ότι θα επιδείξει ένα περισσότερο συνεργατικό πνεύμα τόσο μεταξύ των επιχειρήσεων όσο και με όλους τους φορείς της πολιτείας και ειδικότερα με τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Aνταγωνιστικότητα, την Eπιχειρηματικότητα και την Kαινοτομία (ΕΠΑνΕΚ-κίνηση) κατέχει κεντρική θέση στην προσπάθεια της χώρας για τη δημιουργία και στήριξη ενός νέου παραγωγικού μοντέλου που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, με την μόχλευση ιδιωτικών πόρων. Στόχος του Προγράμματος ΕΠΑνΕΚ-κίνηση είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), η μετάβαση στην καινοτόμο επιχειρηματικότητα, με αιχμή την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. 3

4 Παραγωγικοί ανταγωνιστικοί και δυνάμει εξωστρεφείς κλάδοι, όπως η μεταποίηση σε συνέργιες με τη γεωργία, ο τουρισμός μαζί με τον πολιτισμό και οι υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις, αποκτούν κεντρικό ρόλο και σημαντικό μερίδιο στην κατανομή πόρων και επενδύσεων, ώστε να αυξηθούν η κλίμακα των μονάδων παραγωγής, η εισαγωγή καινοτομιών και νέων προϊόντων/υπηρεσιών που αξιοποιούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ενισχύουν ή και δημιουργούν νέα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη χώρα και στις επιμέρους περιφέρειες και ενσωματώνουν γνώση, παράγοντας προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην εισαγωγή καινοτομιών συμπεριλαμβάνεται και η οικο-καινοτομία ώστε να διαφυλαχθεί το φυσικό περιβάλλον της χώρας. Για την επίτευξη του στόχου αυτού οι προσπάθειες θα εστιαστούν σε θεσμικά και οργανωτικά μέτρα, που θα συνοδεύονται από αντίστοιχες ενισχύσεις, για τη δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις που προσελκύει επενδύσεις (απλούστευση των διαδικασιών σύστασης και διακοπής λειτουργίας επιχειρήσεων, μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις, διευκόλυνση των εξαγωγών (πχ με τον εκσυγχρονισμό των τελωνείων, καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, σταθεροποίηση του φορολογικού πλαισίου κα), παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών από το κράτος προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό η συμπλήρωση και ολοκλήρωση των υποδομών ευρυζωνικότητας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ενίσχυση της πρόσβασης και της χρήσης των ΤΠΕ. Το νέο επιχειρηματικό πρότυπο απαιτεί την ανάπτυξη συμπεριφορών επιχειρηματικής συνεργασίας, την ενίσχυση της Έρευνας και της Καινοτομίας μέσω της στρατηγικής της «έξυπνης εξειδίκευσης», την αναβάθμιση των ανθρώπινων πόρων και τη δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων με υψηλή προστιθέμενη αξία σε κλάδους της οικονομίας που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις, τη στήριξη νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής οικονομίας με γνώμονα την έξοδο από την κρίση, τη διευκόλυνση της πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) σε σύγχρονες μορφές ανακυκλούμενης χρηματοδότησης ανάλογα με τις ανάγκες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις σε διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής τους και, τέλος, τη δημιουργία μηχανισμών υποστήριξης των επιχειρήσεων στην προσπάθεια αναβάθμισης της ανταγωνιστικής τους θέσης. Οι ενισχύσεις θα εστιαστούν κατά κύριο λόγο σε επιλεγμένα πεδία οικονομικής δραστηριότητας και σε ομάδες κλάδων που συγκροτούν ολοκληρωμένες «αλυσίδες αξίας» με ισχυρές προοπτικές για τη χώρα και διεθνώς, ενώ ταυτόχρονα θα υποστηριχθεί η καινοτομική επιχειρηματικότητα, η παραγωγή και η αξιοποίηση της νέας επιστημονικής και τεχνολογικής γνώσης και το άνοιγμα σε νέες αγορές προϊόντων και υπηρεσιών. Οι ενισχύσεις θα στοχεύουν στη μεγιστοποίηση της μόχλευσης ιδιωτικών πόρων και προς τούτο οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αξιοποιήσουν τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα δημιουργηθούν. Κεντρική προτεραιότητα του Προγράμματος αποτελεί η επιτάχυνση της ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε τομείς έντασης γνώσης με υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία, είτε με την υποστήριξη των τεχνοβλαστών (spin offs) είτε με την εγκατάσταση ξένων επενδυτών στην Ελλάδα, καθώς και η μεταφορά γνώσης από τους δημόσιους εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς οργανισμούς στις επιχειρήσεις, μέσω του στελεχιακού δυναμικού ή μέσω συνεργασιών μελέτης, έρευνας, τεχνικής υποστήριξης και κατάρτισης. 4

5 Η διάχυση Βασικών Τεχνολογιών Γενικής Εφαρμογής (Key Enabling Technologies) σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, είτε με την ενεργό συμμετοχή στην ανάπτυξή τους στους τομείς που η Ελλάδα διαθέτει το κατάλληλο επιχειρηματικό και ερευνητικό δυναμικό, είτε με τη «δημιουργική μίμηση» και μεταφορά τεχνολογίας, αναμένεται να αναζωογονήσουν το παραγωγικό δυναμικό και να συμβάλουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας σε όλο το φάσμα της οικονομίας. Βασικό ρόλο θα έχει η δημιουργία μηχανισμών στήριξης του τεχνολογικού και καινοτομικού υποβάθρου σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο αναδυόμενων οικονομικών δραστηριοτήτων έντασης γνώσης, είτε αυτές προέρχονται από τον επιχειρηματικό κόσμο, είτε από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Η ενίσχυση της αριστείας στα ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα και η ανάπτυξη του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού θα συμβάλει στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας και στην ανάσχεση του φαινομένου της «διαρροής εγκεφάλων» (brain drain). Η Εθνική Στρατηγική Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας συμπληρώνεται και από την κατάρτιση Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών και θα εξετασθεί η δημιουργία περιορισμένου αριθμού Κέντρων Ικανοτήτων και Εξειδίκευσης (centres of competence), κυρίως σε περιφερειακό ή δια-περιφερειακό επίπεδο. Η ανάσχεση της αποδιάρθρωσης του παραγωγικού ιστού και η αντιστροφή της αποβιομηχάνισης προϋποθέτει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της μεταποίησης μέσα από συνολική αναβάθμισή της προς κλάδους υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και τη δημιουργία προϋποθέσεων για το σχηματισμό μιας κατά το δυνατόν ολοκληρωμένης κλαδικής διάρθρωσης. Κομβικό ρόλο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων θα διαδραματίσει η περαιτέρω αξιοποίηση σύγχρονων εργαλείων και επιχειρηματικών προτύπων που βασίζονται σε τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) στο επιχειρηματικό περιβάλλον ενώ θα ενισχυθούν οι προοπτικές για επιχειρηματική ανάπτυξη στους τομείς σχεδιασμού και ανάπτυξης λογισμικού και υπηρεσιών ΤΠΕ. Ο αγροδιατροφικός τομέας θα συμβάλλει στην δημιουργία θετικού εμπορικού ισοζυγίου, κυρίως μέσω αύξησης των εξαγωγών καθώς και τη δημιουργία διατροφικής επάρκειας και ασφάλειας προάγοντας παράλληλα την επιχειρηματικότητα και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στις αγροτικές και παράκτιες αλιευτικές περιοχές. Με δεδομένη την ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών προϊόντων προάγεται η βιωσιμότητα ή και η ανάπτυξη των ΜΜΕ του αγροδιατροφικού τομέα, οι οποίες αποτελούν βασικό στοιχείο της περιφερειακής οικονομίας. Οι παρεμβάσεις για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον αγροτικό χώρο θα έχουν ιδιαίτερη στόχευση στην ανάπτυξη συγκριτικών πλεονεκτημάτων σε κάθε Περιφέρεια, ως αποτέλεσμα των μελετών RIS3. Ο τουρισμός αναμένεται να συμβάλλει καθοριστικά στην προσπάθεια αναγέννησης της ελληνικής οικονομίας με ισχυρές διατομεακές συνέργειες και συγκεκριμένες πολλαπλασιαστικές επιδόσεις σε περιφερειακή κλίμακα, ιδιαίτερα στην απασχόληση. Αποτελεί τη δραστηριότητα από την οποία είναι δυνατό να προέλθει η μεγαλύτερη αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας που δημιουργείται στη χώρα με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του, μέσω της επέκτασης σε νέες αγορές και εμπλουτισμό του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, της ανάπτυξης ποιοτικών υποδομών, της βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, της αναβάθμισης των γνώσεων και ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού και της επίλυσης των προβλημάτων κορεσμού της φέρουσας ικανότητας. 5

6 Ο πολιτισμός μέσω της ανάδειξης και αξιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και του σύγχρονου πολιτισμού, η δημιουργική βιομηχανία και ο κλάδος των ΤΠΕ που διαθέτει όλα τα ώριμα χαρακτηριστικά (τεχνογνωσία, ανθρώπινο δυναμικό, γεωστρατηγική θέση) συγκεντρώνουν τα συγκριτικά «άυλα» πλεονεκτήματα της Ελλάδας, και πρόκειται να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί βασικό μοχλό για την ανάδειξη και την υιοθέτηση ενός παραγωγικού μοντέλου που θα στηρίζεται στην εξωστρέφεια μέσω του ανασχεδιασμού των σχετικών θεσμών και πολιτικών στον τομέα της απασχόλησης. Η σύνδεση της ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας αναδεικνύεται ως πρωτεύουσας σημασίας πτυχή της πολιτικής απασχόλησης. Απαιτούνται επενδύσεις για την ανάπτυξη κατάλληλα εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού ώστε να δημιουργηθούν εστίες καινοτομίας και να υποστηριχθούν αλυσίδες αξίας με αναπτυξιακή προοπτική. Παράλληλα, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων αλλά και των εργοδοτών θα υποστηρίξει τον αναπροσανατολισμό των επιχειρήσεων προς νέες αγορές, τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και της παραγωγής. Προτεραιότητα επίσης θα αποτελέσει η στήριξη της υγιούς επιχειρηματικότητας σε αναπτυσσόμενους κλάδους ή σε κλάδους με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Για να μπορέσει να είναι αποτελεσματική η όλη προσπάθεια και να αξιοποιηθούν τα κονδύλια στην κατεύθυνση της επανεκκίνησης της οικονομίας και της οικοδόμησης ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, ο σχεδιασμός του ΕΠΑνΕΚ υποστηρίζει και συμπληρώνει τη Βιομηχανική Πολιτική, που έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει η Κυβέρνηση. Κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας τόσο του σχεδιασμού όσο και της αποτελεσματικής παρακολούθησης και υλοποίησης είναι η ενεργητική και υπεύθυνη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, των φορέων της αγοράς, των ίδιων των επιχειρήσεων. 6